Kömür Madenciliğinde Patlatmaya Özgü Riskler

Transkript

Kömür Madenciliğinde Patlatmaya Özgü
Riskler
1
Yapı
Giriş
 Almanya’daki grizu ve kömür tozu patlamalarının
tarihsel gelişimi
 Grizu ve kömür tozu patlamaları için gereksinimler
 Patlatma İşleri ile Bağlantılı Grizu ve Kömür Tozu
Patlamalarını Önlemek için Tedbirler
 Sonuç

2
Hans -Georg Beyer
06.05 2014 Istanbul/Türkei
Kömür Madenciliğinde Patlatmaya Özgü Riskler



Grizu ve kömür tozu patlamalarının tetiklenmesi
Gaz, gaz/kömür degajı
Ocak yangınlarının başlaması
kaynak: Dr. Ing. Elmar Fuchs
„güvenli teknik olarak organize edilmiş maden kazaları
3
Hans -Georg Beyer
kaynak: Evelyn Kroker/Gabriele Unverferth
„madenci işinin başında (alman maden müzesi
Bochum)1981
kaynak: Dr. Ing. Elmar Fuchs
„güvenli ve teknik olarak organize
edilmiş degaj alanı
Patlama süreçlerinin temelleri
Kaynak: Komüsyon
denenmiş yöntemler için bağlayıcı
olmayan kılavuz hakkında Avrupa
Parlamentosunun 1999/92/EC sayılı
Konsey Direktifi ile Patlayıcı ortamlarda
potansiyel risk altında çalışan işçilerin
güvenliği ve sağlığını korumalarına dair
asgari gereksinimleri belirlemiştir.
infilak
Yanıcı madde
4
Hans -Georg Beyer
İnfilakın tanımı ve patlayıcılar
İnfilak (TRBS 2152, İşletme
güvenliği için teknik
düzenlemeler)
Patlayıcı


Teknik kural içinde infilakın anlamı ani
bir oksidasyonla sıcaklık ile basıncın
veya her ikisinin artmasıyla oluşan bir
oksidasyon reaksiyondur.
Patlayıcı, bir kimyasal madde veya
kimyasal maddelerin bir karışımıdır.
Belirli koşullarda çok hızlı reaksiyon
verir ve anında fazla miktarda bir enerji
formuna dönüşerek bir basınç dalgası
oluşturur (genellikle ısı artışı meydana
gelerek ) kendini (Detanasyon olarak)
serbest bırakır. Patlayıcının kendi
içinde reaksiyonla yaydığı hız, ses
hızından daha yüksek bir hızla yayılır.
(patlayıcının cinsine bağlı olarak)
Kaynak: SS Alman Kimya Bilgilendirme Servisi
5
Hans -Georg Beyer
Taşkömürü üretımi
Mlyon ton
Patlatma ışleri ölü
Dığer Ölümler
Tote Sprengen
Ölümlerin sayısı
Olayların sayısı/ taşıkömürü üretımı milyon ton
Alman taşkömürü ve linyit ocaklarındaki grizu ve
kömür tozu patlamaları
Tote and. Ursache
Nedeni belirsiz
Urs.unbekannt
Dığer nedenler
Sonst. Ursache
El. Anlagen
Geleucht
Sprengen
Elk. tesisatları
aydınlatmalar
patlatmalar
kaynak:
Meslekler birliği
Evelyn Kroker, Michael
Farrenkopf: „maden kazaları iilgili
kataloğundan alınmıştır, Opfer
adlı 2. kaynak 1999 bochum
6
Hans -Georg Beyer
19. Yüzyılın Sonları, 20 Yüzyılın Başlarındaki ağır
Grizu Patlamalarına Tepkiler










7
1881 Prusya grizu komisyonu
Kurallar ve düzenlemeler
Patlamaların önlenmesi ve kontrolü için araştırma ve geliştirmeler
1884 König Maden İşletmesinde deneme galerisi (Saar bölgesi)
Zwickau ve Ostrau şehirlerinde deneme galerileri
1890 Kaza Kurtarma teşkilatının (Tahlisiyenin) örgütlenmesi
1894 Westfalya Maden Sendikasının Consolidation 1 İşletmesinde
kurduğu ilk deneme galerisi
1902 patlayıcıların ayrı incelemeler sonucu grizu ve kömür tozuna
karşı emniyetli patlayıcılar sınıflandırıldı.
1906 Kaza Kurtarma teşkilatının (Tahlisiye İsyasyonu)
merkezileştirilmesi ve Beuthen, Zwickau, Halle, Waldenburg,
Clausthal ve Essen şehirlerinde yeni istasyonlar kuruldu
1909/1911 Dortmund-Derne de iki deneme galerisi yapıldı
Hans -Georg Beyer
1908 yılı Lothringen Kömür
Ocağındaki Grizu İnfilakı Sonrası
Alman İmparatorunun Ziyareti
tablo
Theodor Rocholl/alman maden müzesi
resimdeki:
Wolfgang Schütte
8
Hans -Georg Beyer
1960 Karl Marx Kömür İşletmesindeki
Grizu İnfilakı Sonrası Doğu Almanya
Cumhurbaşkanın Ziyareti
Quelle:
Freie Presse Zwickau
Karl Marx Kömür İşletmesindeki Maden grizu
faciasından sonra atılan Manşet (DOĞU ALMANYA)
Quelle:
Freie Presse Zwickau
9
Hans -Georg Beyer
Taşkömürü üretımi
Mlyon ton
Patlatma ışleri ölü
Dığer Ölümler
Ölen kişi sayısı
Olayların sayısı/ taşınabilir kömür milyon
ton
Alman taşkömürü ve linyit ocaklarındaki grizu ve
kömür tozu patlamaları
Nedeni belirsiz
Tote Sprengen
Tote and. Ursache
Dığer nedenler
Urs.unbekannt
Sonst. Ursache
Elk. tesisatları
El. Anlagen
Geleucht
Aydınlatma
Sprengen
patlatma
kaynak:
Meslekler birliği
10
Federal Alman Cumhuriyeti (1988) Stolzenbach
Linyit İşletmesindeki Kömür Tozu Patlaması
Linyit kömür tozu patlaması 01.06.1988
51 Ölü - 8 Yaralı
Yeraltında Patlamadan korunmaya dair hiç bir önlem
alınmamıştı, zira bu olaya kadar linyit kömür tozu
patlamaz düşüncesi hakimdi.
Patlama yeri eski bir kömür nakliye galerisinde oldu
Patlama tahkimatı sökümünde lağım atımı esnasında
Kuru linyit kömürü tozunun havalanması ve ateşlemesi
İle meydana gelmiştir.
Patlamadan sonra alev 6000 metreye ulaştı. Patlama
Basıncı ise 10000 metreyi buldu
11
Hans -Georg Beyer
Alman linyit ocaklarındaki grizu ve kömür tozu
patlamaları
3,5
140
3
120
Patlatma işleri ölü
Dığer Ölümler
100
104 ölü
Tanımsız olaylar
Fohnsdorf 1943
2
51 ölü
Patlatma sonucu
80
Stolzenbach 1988
Patlatma sonucu
1,5
60
Ölüm sayısı
Olayların sayısı
2,5
Tote Sprengen
Aksi durumlar
Tote and. Ursache
Sonstiger Elektrik tesisleri
El. Anlagen
aydınlatmalar
Geleucht
Sprengen patlatmalar
1
40
0,5
20
0
0
bis 1800
12
Hans -Georg Beyer
1801 - 1871
1872 - 1918
1919 - 1949
1950 - 1970
1971 - 1997
kaynak:
Meslekler birliği
Grizu ve kömür tozu patlamalarını oluşturan
ön koşullar
Yanıcı kömür tozu
Alt patlama sınırları
Üst patlama sınırı
En az yanma enerjisi
Ateşleme sıcaklığı
60 g/m3 (uçuşabilen)
100 g/m3 ( yerde birikmiş)
2000 – 6000g/m3
138 mJ
100 °C – 120 °C
Etkinleşme süresi
Yanıcı Metan
Kömür tozu ile metan karıştığında yanıcı
özelliğe dönüşür.
4,4 Vol %*
16,5 Vol. %
0,28 mJ
595 °C
Bitümlü kömür tozu ile metan beraber
olduğunda daha az enerji ile bu karışım
patlar. Ortamda %3.5 metan ve kömür
tozu mevcut ise 0,28 mJ ateşleme enerjisi
ile patlama daha az ölçüde de olsa
güvenlik sınırını aşarak infilak gerçekleşir.
100 °C - 595 °C
10 s ( 650° C)
1 s (1000° C)
Oksijen sınır konsantrasyonu
14 Vol.%
Potansiyel patlayıcı medyasal
değeri
17 µm
6 Vol. %
6 - 14 Vol.%
*)Explosionsgrenzen der Physikalisch Technischen Bundesanstalt (PTB)
Kömür tozu ile metan mukayese edildiğinde kömür tozu için gerekli olan ateşleme enerjisi metanın 250 katıdır.
13
Hans -Georg Beyer
Ateşleme oluşturan kaynaklar
Açığa çıkan ışıklar
 Emniyet (açık alevler)-lambaları
 Elektrik enerjisi ve aydınlatma sistemleri
 Maden yangınları
 Metal-kayaç kıvılcımları
 Sıvı yakıtlar
 Çakmaklar
 Bant tesisleri

14
Hans -Georg Beyer
Alman taş kömürü –linyit ocaklarındaki
grizu ve kömür tozu patlamaları
160
1800
1600
140
1400
Patlatma ölümleri
120
Tote Sprengen
Tanımsız ölümler
Tote and. Ursache
100
1000
80
800
Unbekannt Diğer şeyler
Sonstiger
El. Anlagen
Geleucht
Elektrik tesisleri
ışıklandırma
Sprengen
60
600
40
400
20
200
0
0
1800 1810 1820 1830 1840 1850 1860 1870 1880 1890 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990
1809 1819 1829 1839 1849 1859 1869 1879 1889 1899 1909 1919 1929 1939 1949 1959 1969 1979 1989 1999
15
Ölü sayısı
Olayların sayısı
Başka ölümler
1200
Hans -Georg Beyer
patlatmalar
İnfilaktan korunma
Patlayıcı ortamların oluşmasına mani
olmak
havalandırma- gaz araştırma- gaz
rahatlatma sondajları
Kömür tozu birikimlerine mani olmak
/toz birikintilerini bertaraf etmek/
zararsız hale getirmek /sınır değerlerine
sadık kalmak
Ateşleme kaynaklarına mani olmak
Güvenli teknoloji ve Yöntem
Patlama etkilerini sınırlamak
Pasif ve aktif patlama koruması
(Su bariyerleri)
Quelle der Bilder: Dr. Ing. Elmar Fuchs:
„güvenli ve teknik açıdan organize edilmiş bir maden kazası“
16
Hans -Georg Beyer
Kömür madenlerinde patlatma güvenliğinin
yürütülmesindeki önemli faktörler


-

-

17
Lağım deliklerini delme işleri
Patlayıcı malzemeler (taşta ve grizu emniyetli patlayıcılar)
El ile çalışma güvenliği
Patlatma sonrası zehirli lağım gazlarının oluşmaması
Pozitif oksijen dengesi
Kömür tozunun ateşlenmemesi
Metanın ateşlenmemesi için sınır değerine uyulması
Adi ve milisaniyeli kapsüller
El ile çalışma güvenliği
Erken ateşleme tehlikesi
en azından U tipi kapsüllerin kullanılması
Alüminyum olmayan kapsüllerin kullanılması
Adi ve /veya milisaniyeli kapsüller
Kademe atlamadan zaman kademeli kapsüllerin kullanılması
sıkılama
Hans -Georg Beyer
Kömür madenlerinde patlama güvenliğinin
Ateşleme telleri ,ateşleme hatları
- izolasyon(ateşleme akımları)
 Yeterli kapasitedeki grizu emniyetli ateşleyici
 Ateşleme yöntemi (elektrikli ateşleyici)
- Sadece elektrikli ateşleyici
- Arızaların giderilmesi
 İşgücünün korunması
patlatma galerisine uzaklık
- dumandan koruma
- acil nefeslik olasılığı

18
Hans -Georg Beyer
Kömür madenlerinde patlatma güvenliğinin



-
-
-
19
Personel seçimi
uygunluk
Sağlık ve mental uyumu
Eğitim
Barutçuların tekamül eğitimleri
Delici (Sondaj) ustalarının eğitimi
Patlatma işlerinin organizasyonu
B arutçu çavuşu (nezaretçisi)
Barutçu eğitmeni
Risk değerlendirmesi
Kılavuz patlatma resimleri
Kontrol ve denetim
Hans -Georg Beyer
Eskiden Yer altı Kömür Madenciliğinde Patlatma
İşlerinde Sık Sık Meydana Gelen Kaza Nedenleri
Patlamayan patlayıcılar ve uygunsuz bertaraf edilmeleri,
 Patlama mahalline yetersiz mesafe
 Patlatma mahalline geçişlerin eksik yürütülmesi
 Patlatma mahalline erken girilmesi
 Erken ateşleme ve kaçak akımlar
 Sonradan gelen lağım dumanları
 Postada içindeki patlayıcılar

20
Hans -Georg Beyer
Alman Yer altı Madenciliğinde Patlatma İşlerine
Yönelik Güvenlik Stratejileri Sonuçları
Almanya da 45 yıldır taşkömürü işletmelerinde patlatma işlerinden
ölen olmadı.

Almanya da 25 yıldır linyit kömürü işletmelerinde patlatma
işlerinden ölen olmadı.

Almanya da 50 yılı aşkın süredir patlatma işleri sonrası gaz /gazkömür degajından ölen ve yaralanan olmadı.

Yaklaşık 25 yıldır kömür işletmelerimizde patlatma işlerinden
yaralanan işçimiz olmadı.

21
Hans -Georg Beyer
Kömür Madenciğinde Patlatma İşlerinin Hedefi
Azami güvenlik önlemleriyle
Azami (planlı) patlatma başarısı elde
etmek!
22
Hans -Georg Beyer

Kömür Madenciliğinde Patlatmaya Özgü Riskler

Transkript

Benzer belgeler

DİJİTAL GÖSTERGELİ 300WATT MODİFİYE SİNÜS INVERTER

LYS Kimya Notları