Değerler Kitabı.indd - Kemer İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü

Transkript

T. C.
BURDUR VALİLİĞİ
İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ
MUTLU BİREY ➙ MUTLU AİLE ➙ MUTLU OKUL ➙ MUTLU BURDUR ➙
MUTLU BİR TÜRKİYE İÇİN
✓ DEĞERLER EĞİTİMİ KILAVUZ KİTAPÇIĞI
1
Bukitapçık,
DeğerlerEğitimikomisyonlarınınkuruluş,işleyiş,görev,yetkivesorumluluklarınailişkinusulve
esaslarınBurdurilveilçelerindekitümokullarımızda2010/53nolugenelgeyeuygunbirlikteuygulanmasıveişlemlerindoğruyürütülmesinisağlamakamacıylahazırlanmıştır.KitapçıktayeralanDeğerlerfarklışekillerdedeuygulanabileceğigibiyapılanörnekçalışmalardadeğiştirilipuyarlanabilir.
SU, ATEŞ ve AHLAK
Su,ateşveahlâkdostlukkurmuşlar.Birgünormandadolaşmayaçıkmışlar.Fakatbirmüddet
sonraiçlerinebirkorkudurdüşmüş.Ormançokbüyükveçokkarmaşıkmış.Hertürlüihtimalekarşı
birbirlerinikaybederlerse,nasılbulacaklarınıdüşünmeyebaşlamışlar.
Ateşveahlâksuyasormuş:
-“Kaybolursanseninasılbulacağız?”
Sucevaplamış:
“Neredebirşırıltıduyarsanızbenoradayım.”demiş.
Sıraateşegelmiş.
Su:
-“Seniyitirirsekneyapalım?”diyesormuş.
Ateş:
-“Dumangördüğünüzyerdebenvarım.”cevabınıvermiş.
Sıraahlâkagelincecevabışuolmuş:
-“Beniaslakaybetmeyin;eğerkaybederseniz,birdahaaslabulamazsınız!”
2
Milli Eğitim’in gayesi
yalnız hükümete memur yetiştirmek değil,
daha çok memlekete ahlâklı, karakterli, cumhuriyetçi,
inkılâpçı, olumlu, atılgan, başladığı işleri başarabilecek kabiliyette,
dürüst, düşünceli, iradeli, hayatta rastlayacağı engelleri aşmaya kudretli,
karakter sahibi genç yetiştirmektir. Bunun için de öğretim programları ve
sistemleri ona göre düzenlenmelidir.
3
İÇİNDEKİLER
BurdurValisi’ninMesajı.............................................................................................................. 5
İlMilliEğitimMüdürü’nünMesajı.............................................................................................6
DeğerlerEğitimiYönergesi......................................................................................................... 7
OkulKomisyonlarınınGörevveSorumlulukları.................................................................. 11
OkulİdaresininGörevveSorumlulukları.............................................................................12
ÖğretmenlerinGörevveSorumlulukları..............................................................................12
AilelerinGörevveSorumlulukları........................................................................................12
OkulUygulamaAdımları......................................................................................................13
DeğerlerEğitimiİlKomisyonu..................................................................................................15
YıllıkÇalışmaPlanı.................................................................................................................. 16
EkimAyıÇalışmaPlanı.......................................................................................................17
KasımAyıÇalışmaPlanı..................................................................................................... 18
AralıkAyıÇalışmaPlanı....................................................................................................... 19
OcakAyıÇalışmaPlanı.......................................................................................................20
ŞubatAyıÇalışmaPlanı.......................................................................................................21
MartAyıÇalışmaPlanı........................................................................................................22
NisanAyıÇalışmaPlanı.......................................................................................................23
MayısAyıÇalışmaPlanı......................................................................................................24
ÇalışmaDeğerlendirmeRaporu...............................................................................................25
AileyeYönelikEtkinlikler..........................................................................................................26
Değerler.....................................................................................................................................28
ÖrnekÖzdeyişler....................................................................................................................... 41
ÖrnekHikayeveYazılar............................................................................................................49
ÖrnekResimler........................................................................................................................ 84
SınıfİçiEtkinlikÖrnekleri........................................................................................................87
4
Milletlerideğerlikılan,ayaktatutanvebirleştirenunsurlarınbaşındamilli-manevideğerlerimiz
gelmektedir.Ağaçyaşikeneğilirdüsturundanhareketlebudeğerlermilletinfertlerineküçükyaştan
itibarenverilmelidir.Budüşüncemizibirbilgekişişöyleifadeetmiştir:
Bir yıl sonrasını düşünüyorsanız tohum ekin,
On yıl sonrasını düşünüyorsanız ağaç dikin,
Hedefiniz yüz yıl sonrası ise insan yetiştirin.
Buvecizedenyolaçıkarakdadeğerlereğitimiülkemizinvemilletimizinvarolmagayelerindenbiri
olmaklasondereceönemlidir.Toplumdasevgisaygı,adalet,eşitlik,güvenilirlikgibikavramlarıgençlerimizeöğreterekveuygulatarakbunubaşarabiliriz.BupenceredenbakılıncaTürkmillieğitimimizinanagayelerindenbiridemilli-manevideğerlerimiziyaşayanveyaşatannesilleryetiştirmektir.
Bugüntelevizyon,ceptelefonu,internet,alkol,sigaravebağımlılıkyapanmaddelerinesiriolmuş
gençlerimizitoplumsalhayatabağlamak,çevresiylesaygıvesevgiiçerisindeiletişimkurabilen,büyüklerinesaygılı,hakhukuktanıyanfertlerolarakyetiştirebilmek:onlarıhayatabuşekildehazırlamakgayretiiçerisindeyiz.Zirabirmilletingeleceğiancaksağlamkarakterli,çalışkan,dürüst,adalet
vehakanlayışıiçindeyetiştirilenbireylerletesisedilebilir.
TümvatandaşlarımızagayemizinözünüanlatanYunusEmre’ninşudörtlüğüylesesleniyorum.
Biz gelmedik kavga için,
Bizim işimiz sevgi için.
Dostun evi gönüllerdir;
Gönüller yapmaya geldik.
Elinizdekikitapçıkbugayeyehizmetetmekamacıylahazırlanmıştır.Buçalışmadaemeğigeçen
baştaBurdurMilliEğitimMüdürümüzeveçalışmaarkadaşlarınateşekkürederim.
Hasan KÜRKLÜ
BurdurValisi
5
Değerlereğitimiülkemizde2010yılındaMilliEğitimBakanlığı’mıztarafındanbaşlatılanbirprojedir.Dörtyıldıryürütülenbuprojeninyeganegayesivatanını,milletiniseven,çevresineveiçinde
yaşadığıtoplumasaygılı,dürüst,güvenilirfertleryetiştirmektir.Bunundayöntemigeleceğimizin
teminatıolançocukvegençlerimizeşimdidenmilli-manevideğerlerimizikatarak,budeğerlerin
eğitimyuvalarında ve sosyal hayatta konuşulabilir ve uygulanabilir bir düzeye getirilmesidir. Bu
konudaenbüyükvazifesaygıdeğereğitimcilerimizedüşmektedir.
Kıymetliveliler;
Elbettekideğerlereğitiminigençnesillereaşılayabilmek,bunubirdavranışvedüşüncetarzına
dönüştürebilmekiçinöğretmenlerimizdenöncevelilerimiztarafındanbugayretgösterilmelidir.Ailedesağlambirkarakterdeyetiştirilenbireyinokuldabudeğerleribenimsemesivehayatageçirmesi
dahakolayolacaktır.
Buminvaldedeğerlereğitimininveli-öğrenci-öğretmensacayağınaoturtulmasıgözardıedilmemelidir.Amacımızruhibakımdansağlam,dürüstvegüvenilirbireyleryetiştirmektir.
BukonudakidüşüncelerimizeasırlaröncesindenYunusEmre’ninşuvecizdörtlüğüylenihayet
verelim:
Gelin tanış olalım,
İşi kolay kılalım,
Sevelim sevilelim
Dünya kimseye kalmaz.
Mahmut BAYRAM
BurdurMilliEğitimMüdürü
6
T.C.
BURDUR VALİLİĞİ
Milli Eğitim Müdürlüğü
DEĞERLER EĞİTİMİ YÖNERGESİ
BİRİNCİ BÖLÜM
GENEL HÜKÜMLER
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
Madde 1:
Buyönergeninamacı,
1- Öğrencilere;TürkiyeCumhuriyetiAnayasası’na,demokratikilkelere,insanhaklarına,çocukhaklarınaveuluslararasısözleşmelereuygunolarakhaklarınıkullanma,başkalarınınhaklarınasaygı
duyma,göreviniyapmavesorumlulukyüklenebilenbireyolmabilincinikazandırmak,
2- Evrenselkültürdeğerlerinitanıyan,budeğerleribenimseyenvesaygıduyan,bilgivegerçekhayattarehberlikedecekahlakideğerlerledonatılmış;kendinegüvenen,sistemlidüşünebilen,girişimci,plânlıçalışmaalışkanlığınaveeleştirelbakışaçısınasahip,estetikduygularıveyaratıcılıklarıgelişmişbireyleryetiştirilmesinisağlamak,
3- Öğrencilerin;milli,manevivekültüreldeğerlerinitanıyan,budeğerleribenimseyenvesaygıduyan;kendilerine,ailelerine,toplumaveçevreyeolumlukatkılaryapan,işbirliğiiçindeçalışan,
hoşgörülüvepaylaşmayıbilen,bireyselvetoplumsalsorunlarıtanıyanvebusorunlaraçözüm
yollarıaramaalışkanlığınasahip,üretkenbireylerolarakyetiştirilmesinisağlamak,
4-Öğrencilerin;kişisel,toplumsaltümkaynaklarıvezamanlarınıetkinveyerindekullanan,okulve
çevresindekisosyalyaşamınahlakiveetikdeğerlereuygunolarakşekillenmesinekatkıdabulunan,bilimselsüreçlereveahlakîdeğerlereuygunolarakkararveren,temelinsanîdeğerveer-
7
demlerledonatılmışvebudeğerlerekarşıduyarlıolanvebunlarıdavranışadönüştüren,edindiği
değerlerigeleceknesillereaktaranbireylerolmalarınısağlamak,
5- Okullardaakademikbaşarıkadarönemliolankitapokumavedeğerlereğitimiuygulamabilincinintümeğitimçalışanlarındaveailelerdeoluşturulmasınısağlamakvedeğerfarklılıklarının
zenginlikolduğubilincinikazandırmaktır.
Kapsam
Madde 2:
BuyönergeBurdurİlindekitümresmîveözel;okulöncesi,ilkokul,ortaokulveortaöğretimokullarındakiöğrencilereyönelikDeğerlerEğitimikapsamındayapılacakolumlututumvedavranışları
kazandırmayayönelikçalışmaları,İl/ilçeMillîEğitimMüdürlüğü,OkulMüdürlükleriveöğretmenlerinyapacağıfaaliyetlerleilgiliusulesasveçalışmalarıkapsar.
Dayanak
Madde 3:
Buyönerge,1739sayılıMillîEğitimTemelKanunu,MilliEğitimBakanlığıRehberlikvePsikolojik
DanışmaHizmetleriYönetmeliği,18.MilliEğitimŞurasıÇalıştayRaporuve2010/53Sayılı(İlkDers
Konulu)Genelgeyedayanılarakhazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 4:
-Buyönergedegeçen;
Milli Eğitim Müdürü:BurdurİlMilliEğitimMüdürünü,
Milli Eğitim Müdür Yardımcısı/ Şube Müdürü:DeğerlerEğitimiçalışmalarındansorumluMüdür
YardımcısıveyaŞubeMüdürünü,
Değerler Eğitimi İl Komisyonu:İlMilliEğitimMüdürüveyagörevlendireceğiMilliEğitimMüdür
Yardımcısı/ŞubeMüdürübaşkanlığında,MaarifMüfettişi,okulöncesi,ilkokul,ortaokulveortaöğretimokulmüdürlerindenMilliEğitimMüdürlüğü’ncegörevlendirilecekbirertemsilci,yeterlisayıda
öğretmenileAr-GeBirimitemsilcilerindenoluşankurulu,
Değerler Eğitimi İlçe Komisyonu:İlçeMilliEğitimMüdürüveyagörevlendireceğiŞubeMüdürü
başkanlığında,okulöncesi,ilkokul,ortaokulveortaöğretimokulmüdürlerindenİlçeMilliEğitimMüdürlüğü’ncegörevlendirilecekbirertemsilciilebeşöğretmenden(ikisirehberliköğretmeni)oluşan
kurulu,
Değerler Eğitimi Okul Komisyonu:OkulMüdürübaşkanlığındabirMüdürYardımcısı,okulrehberliköğretmenlerivedörtöğretmen,okulailebirliğitemsilcileriveokulöğrencitemsilcisindenoluşankurulu,
8
Değerler Eğitimi yıllık çalışma planı: DeğerlerEğitimiçalışmalarıkapsamındaherdeğerileilgili
kazanımlarayönelikilgenelindekiokullarımızdakiuygulanacaketkinlikleriiçerenplanı,
İKİNCİ BÖLÜM
Görevler, Uygulama Esas ve İlkeleri
Görevler
Madde 5:
Milli Eğitim Müdürünün Görevleri:
1- İldekitümokullardadeğerlereğitimifaaliyetlerinindüzenlenmesi,yürütülmesivedenetlenmesindegörevliveyetkilidir.
2- İlYürütmeKomisyonunabaşkanlıketmek.
Milli Eğitim Müdür Yardımcısının veya Şube Müdürünün Görevleri:
1- MilliEğitimMüdürününgörevlendirdiğizamanlardaİlYürütmeKomisyonunabaşkanlıketmek.
2- YürütmeKomisyonununçalışmalarıhakkındaüstmakamlarabilgivermek.
3- İlYürütmeKomisyonunundeğerlereğitimiuygulamaçalışmalarınıdüzenlemek,yürütmekvedenetlemek.
Değerler Eğitimi İl Komisyonunun Görevleri:
1- Değerlereğitimikapsamındayılboyuncaişlenecekdeğerlerivezamanlarınıbelirleyipörnekyıllık
planhazırlayarakokullaragöndermek.
2- DeğerlerEğitimininamaçvehedeflerikapsamındaildeyürütülecekolanfaaliyetleriplanlamak.
3- Değerlereğitimikapsamında,ildekikurum,kuruluşlarvekişilerleişbirliğisağlayarakhizmetlerin
etkilibiçimdeyürütülmesinisağlamak.
4-Okul,öğretmenveailelerindeğerlereğitimikapsamındaetkinveverimlirolalmalarıiçingerekli
çalışmalarıyapmak.
5- Konuileilgilimateryallerinteminiveilgiliyerleredağıtımınısağlamak,gerekliorganizasyonları
yapmak.
9
6-Yapılanfaaliyetlereilişkindeğerlendirmeraporlarınıincelemek,birsonraki“değer”uygulamaları
içingereklitedbirlerialmak.
7- Değerlereğitimifaaliyetleriniyürütmekamacıylaihtiyaçduyulankomisyonvealtkomisyonları
kurmak.
Maarif Müfettişleri Başkanlığının Görevleri:
1- Değerlereğitimikapsamındatümokullardakifaaliyetlerinyürütülmesinde,rehberlik,denetimve
değerlendirmehizmetleriniyürütmek,
2- MaarifMüfettişleriBaşkanlığıolarakyapılançalışmalarhakkındaİlYürütmeKomisyonunabilgilendirmek.
ARGE Biriminin Görevleri:
1-Okullardangelen“değersonu”faaliyetraporlarınıtoplamak,takipetmek,göndermeyenlerileilgili
ilyürütmekomisyonunabilgivermek.
2-Okullardangelendeğersonufaaliyetraporlarınıdeğerlendirmek,genelraporoluşturmakveeniyi
uygulamayapanokullarıtespitederekilyürütmekomisyonunabildirmek.
Değerler Eğitimi İlçe Komisyonlarının Görevleri:
1- Değerlereğitimininamaçvehedeflerikapsamında,ilçedeyürütülecekolanfaaliyetleriplanlamak,takipvekoordineetmek.
2- Okullarındeğerlereğitimiyıllıkçalışmaplanlarınaolurvermekvetakibiniyapmak.
3- DeğerlerEğitimiileilgiliilçedeyapılacakçalışmalararehberliketmek,çalışmalarıdeğerlendirmek
vesonuçlarıİlYürütmeKomisyonunabildirmek.
4- Okultemsilcilerininbelirlenmesinisağlamakveenazaydabirdefaokultemsilcileriiletoplantı
yapmak.
5- DeğerlerEğitimiçalışmalarınınilçedesağlıklıyürütülmesiiçingereklitedbirlerialmak,gerekliolacakmalzeme,materyalvediğerkaynaklarıteminetmek.
6-DeğerlerEğitimiileilgiliilçedeyapılacaketkinlikleriincelemek,uygunolanlarınaolurvermekve
izlemek.
7- Okullardayapılanvefarklılıkarzedenetkinlikörneklerininilçegenelindeuygulanmasınısağlamak.
8- Herdeğerdönemisonunda,öğrencilereodeğerinkazandırılmasınayönelikenbaşarılıçalışma
yapanokullarıilanetmekveödüllendirmek,buetkinlikleriilyürütmekomisyonunagöndermek.
9- DeğerlerEğitimiileilgilietkinliklerdeöğretmen,öğrenciveailelerinetkinveverimlirolalmalarını
sağlamak.
10
10-DeğerlerEğitimifaaliyetleriniyürütmekamacıylakomisyonlarınkurulmasınısağlamakvetakibiniyapmak.
11-İlçelerdeki öğretmen ve idarecileri değerler eğitimi uygulaması konusunda bilgilendirmek, bu
kapsamdaailelereverilecekeğitimuygulamalarınınplanlanmasıkonusundayardımcıolmak.
Değerler Eğitimi Okul Komisyonlarının Görevleri:
1- Okuldayürütülecek“DeğerlerEğitimi”çalışmalarıileilgiliolaraköğretmen,öğrencivevelileribilgilendirmek.
2- İlYürütmeKomisyonutarafındangönderilenörnekplandoğrultusundaokulyıllıkplanınıhazırlayıpokulmüdürününveilçememmüdürününonayındansonrauygulanmasınısağlamak.
3-Okultemsilcinibelirlemekvetemsilcininenazaydabirdefailçetoplantısınakatılmasınısağlamak.
4- Okuliçerisindevedışındayapılacakçalışmaları;
a) Okuluntamamınayöneliketkinlikler,
b) Sınıfiçietkinlikler,
c) Ailelereyöneliketkinliklerşeklindeplanlamasınıyapmak.
5- Değerlereğitimininamaçvehedeflerikapsamındaokuldayürütülecekolanfaaliyetleriplanlamak.Değerlerokulgenelindetümsınıflarauygulanacakşekildebiraydabirdenfazladeğerişlenecekşekildeplanlanır.Plandaayındeğerinisunmaklagörevlendirilensınıflarbelirtilir.(2.sınıflaraiyilik,4.sınıflarapaylaşımcıolmagibi.)
6- Öğretmenlerdengelenfaaliyetlereilişkindeğerlendirmeraporlarınıincelemek,birsonraki“değer
uygulamaları”içingereklitedbirlerialmak.
7-Okul,öğretmenveailelerindeğerlereğitimikapsamında,etkinveverimlirolalmalarıiçingerekli
çalışmalarıyapmak.
8- DeğerlerEğitimiileilgiliİl/İlçeMilliEğitimMüdürlükleriileiletişimisağlamak.
9-Herdeğerdönemisonunda,öğrencilereodeğerinkazandırılmasınayönelikenbaşarılıçalışma
yapanöğretmen,öğrencivevelileriilanetmekveödüllendirmek.
10-DeğerlerEğitimiKapsamındaokuldaaksayanyönleritespitederek,alınabilecektedbirlereyönelikil/ilçeyürütmekomisyonlarınatekliftebulunmak.
11-Konuileilgilimateryallerinilgiliyerleredağıtımınısağlamak,gerekliorganizasyonlarıyapmak.
11
Okul Müdürünün Görev ve Sorumlulukları:
1- DeğerlerEğitimiOkulKomisyonunabaşkanlıketmek.
2- DeğerlerEğitimininbuyönergeçerçevesindeokuldaetkinbirşekildeplanlanması,yürütülmesive
denetlenmesinisağlamak,her“değer”başındao“değer”ileilgilidüzenlenecekaileeğitiminde
kullanılacakolandökümanlarınısınıfrehberöğretmenlerinevermeküzerehazırlamak.
3- OkulKomisyonununçalışmalarıhakkındaüstmakamlaragerektiğindebilgivermek.
4-Okuluniç(öğretmen,öğrenci,diğerpersonel)vedış(veliler,siviltoplumkuruluşları)öğeleriyleişbirliğiiçindeçalışmak.
5- DeğerlerEğitimiçalışmalarınınsosyal,kültürelvesportiffaaliyetleriledesteklenmesinisağlamak.
Öğretmenlerin Görev ve Sorumlulukları:
1- Okulkomisyonlarıncahazırlanan“OKULYILLIKÇALIŞMAPLANI”doğrultusundaokuliçiveokul
dışıetkinlikleryapılmasıiçinçalışmak.
2- DeğerlerEğitimiileilgiliolarakvelilerinbilgilendirilmesiveyapılacaketkinliklerevelilerinkatılımınısağlamak.
3- Okulvesınıfiçingereklimalzemevemateryaltemininisağlamakvemalzemelerinetkinliklerde
kullanılmasınısağlamak.
4- Ayındeğeriileilgiliolaraköğrencilerlebirliktesınıfpanosununhazırlanmasınısağlamak.
5- Yapılacakzümretoplantılarında“OkulDeğerlerEğitimi”çalışmalarınıgözönünealarakkararlar
almak.
Ailelerin Görev ve Sorumlulukları:
1- Geleceğimizin teminatı olan çocuklarımızın ve gençlerimizin sağlıklı ve toplumayararlı bireylerolarakyetiştirilmeleri;okullarımızdaverileneğitiminailededevamlılığıancakokulveailenin
işbirliğiyapmasıylayürütülecekçalışmalarsayesindemümkündür.İştebunedenlerleailelerin
değerlereğitimiçalışmalarınakatılmalarıveyapılacakçalışmalaradestekvermeleribüyükönem
arzetmektedir.
2- Okulvesınıfetkinliklerindegörevalmak,etkinliklerdekullanılacakmateryalteminineyardımcı
olmak.
3-DeğerlerEğitimiYıllıkÇalışmaPlanıdoğrultusundaokuldadüzenlenenkermes,piknik,konferans
gibietkinliklerekatılmakveyardımcıolmak.
12
Uygulama,İlke ve Esasları
Madde 6:
1- İl/İlçeDeğerlerEğitimiKomisyonuhereğitim-öğretimyılıHaziranayının3.haftasındatoplanarakeğitim-öğretimyılınındeğerlendirmesiniyapar,birsonrakieğitim-öğretimyılınınİl/İlçeDeğerlerEğitimiKomisyonüyelerinibelirleyerekValilik/Kaymakamlıkonayınasunar.İlKomisyonu
Ağustosayının3.Haftasındatoplanarakyenieğitim-öğretimyılındaişlenecekdeğerleribelirler.
2-MaarifMüfettişlerininokullarayapacaklarıziyaretlerdeokulidareciveöğretmenlerine“Değerler
Eğitimi”konusundarehberlikeder.
3-Okullardaeylülayınınilkhaftasıiçerisinde“DEĞERLEREĞİTİMİ”konulutoplantıyapılır.Okulda
değerlereğitimiileilgiliyapılacakçalışmalarkonuşulur,tartışılır.Okulyıllıkplanıaltyapısıoluşturulur.DeğerlerEğitimiokulçalışmakomisyonuoluşturulur.OkulKomisyonuaşağıdakikişilerden
oluşur:
a)OkulMüdürü
b)KoordinatörMüdürYardımcısı
c)DörtÖğretmen(Öğretmenlerdenbirtanesiokultemsilcisiolacak)
d)OkulRehberÖğretmenleri
e)OkulAileBirliğiTemsilcileri
f)OkulÖğrenciTemsilcisi
4- OkulKomisyonutarafındanDeğerlerEğitimiOkulÇalışmaPlanınıhazırlanır.OkulMüdürüveilçe
MilliEğitimMüdürününonayındansonrauygulamayakonur.
5- OkullardauygungörülenyerlerdeDEĞERLERKÖŞESİoluşturulur.(Heryaprağındafarklıbirdeğerinyazılıolduğu“DeğerlerAğacıPanosu”olabilir.)
6- Sınıfrehberöğretmenleri,“OKULYILLIKÇALIŞMAPLANI”doğrultusundasınıflardayapılacaketkinlikplanıçıkarır.
7- Sınıfrehberöğretmeni,sınıfındayapılanetkinlikleriherdeğersonunda(herayınsonunda)bir
raporhalindeOkulKomisyonunasunar.
8- OkulKomisyonugelenraporlarıdüzenler,değerlendirirveraporhalindeİlçeKomisyonunasunar.
9- İlçeKomisyonuokullardangelenraporlarıdeğerlendiripilçeraporuoluşturarakilyürütmekomisyonuna([email protected])gönderir.
10-İlMilliEğitimMüdürlüğüAR-GEbirimiilçelerdenvemerkezokullardangelenraporlarıdeğerlendirerekbirraporhazırlar.
13
11-DeğerlerEğitimiİlKomisyonuyapacağıtoplantıdaARGEbirimitarafındanhazırlananraporugörüşür,birsonrakiuygulamayayönelikgereklitedbirlerialırvebaşarılıçalışmalarıödüllendirir.
12-Senebaşındabelirlenendeğerler,farklıetkinliklerleöğrencilerevevelilereverilerekbunlarındavranışhalinegetirilmesiilerleyensüreçtedeöncekideğerlerinpekişmesiiçintekrarlaryapılması
sağlanır.
İzleme ve Değerlendirme
Madde 7:
İlgenelindeDEĞERLEREĞİTİMİçalışmalarınınamacınauygunsağlıklıbirşekildeyürütülmesi
içinöğrenci,öğretmen,yöneticivevelileringörüşveönerilerialınarakOKULYILLIKÇALIŞMAPLANI
hazırlanırvekarşılaşılansorunlarındahasonrakietkinliklerdeyaşanmamasıamacıylaOKULYILLIK
ÇALIŞMAPLANIgüncellenir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Hazırlama ve Değişiklik
Madde 8:
BuyönergeBurdurİlMilliEğitimMüdürlüğütarafındanoluşturulanDeğerlerEğitimiKomisyonu
tarafındanhazırlanmışolup,gerektiğindeyönergedeyapılacakdeğişikliklerİlKomisyonununteklifiyleİlMilliEğitimMüdürlüğünceoluşturulacakkomisyontarafındanyapılacaktır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Yürürlük
Madde 9:
BuyönergeBurdurValiliği’ninonaytarihindenitibarenyürürlüğegirer.
Yürütme
Madde 10:
BuyönergehükümleriniİlMilliEğitimMüdürüyürütür.
14
DEĞERLER EĞİTİMİ İL KOMİSYONU
Mahmut BAYRAM
İl Milli Eğitim Müdürü
KomisyonBaşkanı
Mustafa ÖZDOĞAN
Maarif Müfettişleri Başkanı
Üye
Mustafa ÖVEN
Kemer İlçe Milli Eğitim Müdürü
Üye
M.Akif TEMİZ
Şube Müdürü
Üye
Fikri UYSAL
Kemer İlkokulu Müdürü
Üye
Yılmaz ERCAN
Stratejik Planlama Kalite
Kontrol Ekip Sorumlusu
Üye
Gülnaz ONUR
Kemer İlkokulu Müdür Yrd.
Üye
Tarık KILINÇ
İbniSinaAnadolu Sağlık ve Meslek Lisesi
Türk Dili ve Edeb.Öğrt. Üye
Ömer ŞAHİN
Kemer Çok P.A.L.Tarih Öğret.
Üye
Özgür SÜZEK
Şeker Ortaokulu Müdür Yard.
Üye
15
2014 - 2015 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI DEĞERLER EĞİTİMİ YILLIK ÇALIŞMA PLANI
Aylar
EKİM
Değerler
-Kendinekarşısorumluluk
-Aileyekarşısorumluluk
-Toplumakarşısorumluluk
-Özgürlük
-Doğayaveçevreyekarşısorumluluk
-Çevreyekarşıduyarlılık
-Ülkesinemilletinekarşısorumluluk
-Toplumsalolaylarakarşıduyarlılık
-Kendiniifadeedebilme
-HedefBelirleme
-Toplumönündekonuşabilme
-Kişiseltemizlik
-Çevretemizliği
-Aileyesaygı
-Yaşlılarasaygı
-Arkadaşlarınasaygı
-Çevreyesaygı
-Öğretmenleresaygı
-Farklılıklarasaygı
-İsraf(savurganlık)
-Cimrilik
-Tutumluluk
HOŞGÖRÜ
ALÇAKGÖNÜLLÜLÜK
-İnsanlarakarşıhoşgörü
-Farklılıklarakarşıhoşgörü
-Trafiktehoşgörü
-Tevazu
-Kibir
GÜVENİLİROLMAK
-Doğrusözlüolma
-Emanetesahipçıkma
-Verdiğisözdedurma
-Azimliolma
-Hırs
-Kararlılık
-Komşulukilişkileri
-Selamlaşma
-Güleryüzlüolma
-İkramdabulunma
-Sözlüvebedenseliletişim
-Sözüyerindekullanma
SABIRLIOLMA
-Tahammül
-Hastalıklarakarşısabır
-Fakirliğekarşısabır
-Zamanariayet
VATANSEVERLİK
-Onurluluk
-Fedakarlık
-Millivemanevideğerleribenimseme
-Verilengöreviyapma
-Sorumluluklarınıbilme
ADİLOLMA
-Haklarınıbilmevehakkınısavunma
-Doğruluk
-Tarafsızlık
-Çıkarcıolmama
-Haksızlıklarakarşıdurabilme
-Hatırbilmekvesaymak
-Gönülalmak
-İyiliğeiyiliklekarşılıkvermek
-Komşuyayardım
-Muhtacayardım
-İşbirliği
-Dayanışma
-İyilikyapma
-Anne-babasevgisi
-Kardeşsevgisi
-Arkadaşsevgisi
-İnsansevgisi
-Doğavehayvansevgisi
-Ülkevebayraksevgisi
-İnsanlarakarşımerhamet
-Diğercanlılarakarşımerhamet
-Nazikolma
SORUMLULUK
DUYARLILIK
ÖZGÜVEN
TEMİZOLMAK
KASIM
SAYGI
CÖMERTLİK
ARALIK
OCAK
ÇALIŞKANLIK
MİSAFİRPERVERLİK
ŞUBAT
MART
NİSAN
VEFALIOLMA
YARDIMLAŞMA
PAYLAŞIMCIOLMA
MAYIS
Alt Değerler
SEVGİ
ŞEFKAT
MERHAMET
……OkuluMüdürlüğü
16
………. İLKOKULU / ORTAOKULU/LİSESİ
DEĞERLER EĞİTİMİ YILLIK ÇALIŞMA PLANI
DEĞERADLARI
UYGULAMAAYI ETKİNLİKUYGULAMASINIFI
OKULUNGENELİNDEKİETKİNLİKLERDENSORUMLUSINIFZÜMRESİ
AltDeğerler
YapılacakEtkinlikler(*)
SORUMLULUK-ÖZGÜVEN
EKİM
TÜMSINIFLAR
YararlanılacakKaynakve
Kişiler
*Kompozisyon, şiir, resim, slogan *İlveİlçeMilliEğitimMüdürlükleri
yarışmalarınındüzenlenmesi
*OkulYönetimleri -Kendinekarşısorumluluk
*Duvargazetesi,dergi,broşürhazır*Öğretmenler -Aileyekarşısorumluluk
lanması
*OkulPersoneli -Toplumakarşısorumluluk
*Konuileilgilikısafilmlerinseyret*GönüllüVeliler -Doğayaveçevreyekarşısorumlu- tirilmesi
luk
*Örneketkinliklerinyapılması
*OkulAileBirlikleri
-Ülkesine milletine karşı sorumlu*Aileetkinliklerininyapılması
*SivilToplumKuruluşları
luk
*Ailelereevödeviverilmesi
*Belediyeler
-Özgürlük
*Sözlütartışmatürlerininyapılma- *YerelBasın
sı(münazara,panelvb)
*EmniyetMüdürlüğü
Ailelereyönelikbroşür,bültenhazırlanması
ÖZGÜVEN
SORUMLULUK-DUYARLILIK
-HedefBelirleme
(*)Yapılacaketkinliklereokuldeğerlereğitimikomisyonutarafındanilaveyapılabilir.
17
DEĞERADLARI
AltDeğerler
TEMİZOLMAK-SAYGI
KASIM
TÜMSINIFLAR
Kişiler
-Çevreyesaygı
*OkulYönetimleri *Duvargazetesi,dergi,broşürhazır*Öğretmenler lanması
*OkulPersoneli *Konuileilgilikısafilmlerinseyrettirilmesi
*GönüllüVeliler -Öğretmenleresaygı
*OkulAileBirlikleri
*Aileetkinliklerininyapılması
*Belediyeler
*Sözlütartışmatürlerininyapılması(münazara,panelvb)
*YerelBasın
SAYGI
-Aileyesaygı
-Yaşlılarasaygı
TEMİZOLMA
-Kişiseltemizlik
-Çevretemizliği
18
DEĞERADLARI
AltDeğerler
CÖMERTLİK-HOŞGÖRÜ
ARALIK
TÜMSINIFLAR
Kişiler
İlveİlçeMilliEğitimMüdürlükleri
*OkulYönetimleri -Kendinekarşısorumluluk
*Duvargazetesi,dergi,broşürhazır*Öğretmenler -Aileyekarşısorumluluk
-Cimrilik
lanması
*OkulPersoneli -Toplumakarşısorumluluk
-Tutumluluk
*Konuileilgilikısafilmlerin
sey*Konuileilgilikısafi
lmlerinseyretrettirilmesi
*GönüllüVeliler -Doğayaveçevreyekarşısorumlu- tirilmesi
luk
*OkulAileBirlikleri
HOŞGÖRÜ-ALÇAKGÖNÜLLÜLÜK
-Ülkesine milletine karşı sorumlu*Aileetkinliklerininyapılması
luk
*Belediyeler
-Özgürlük
*Sözlütartışmatürlerininyapılma- *YerelBasın
sı(münazara,panelvb)
-Tevazu
Ailelereyönelikbroşür,bültenhazır-Kibir
lanması
ÖZGÜVEN
SORUMLULUK-DUYARLILIK
CÖMERTLİK
-HedefBelirleme
19
DEĞERADLARI
AltDeğerler
GÜVENİLİROLMAK-ÇALIŞKANLIK
OCAK
TÜMSINIFLAR
Kişiler
-Çevreyesaygı
İlveİlçeMilliEğitimMüdürlükleri
*OkulPersoneli *Konuileilgilikısafilmlerin
sey*Konuileilgilikısafi
lmlerinseyretrettirilmesi
tirilmesi
*GönüllüVeliler -Öğretmenleresaygı
ÇALIŞKANLIK
*OkulAileBirlikleri
-Azimliolma
-Hırs
*Belediyeler
-Kararlılık
*YerelBasın
SAYGI
GÜVENİLİROLMAK
-Aileyesaygı
-Doğrusözlüolma
-Yaşlılarasaygı
TEMİZOLMA
-Kişiseltemizlik
-Çevretemizliği
20
DEĞERADLARI
AltDeğerler
MİSAFİRPERVERLİK-SABIRLIOLMAK
ŞUBAT
TÜMSINIFLAR
Kişiler
-İkramdabulunma
*GönüllüVeliler -Sözlüvebedenseliletişim
*OkulAileBirlikleri
*Belediyeler
*YerelBasın
MİSAFİRPERVERLİK
-Selamlaşma
-Güleryüzlüolma
SABIRLIOLMA
-Tahammül
-Hastalıklarakarşı
-Zamanariayet
21
DEĞERADLARI
AltDeğerler
VATANSEVERLİK-ADİLOLMA
MART
TÜMSINIFLAR
Kişiler
*OkulYönetimleri -Onurluluk
*Duvargazetesi,dergi,broşürhazır*Öğretmenler -Fedakarlık
lanması
*OkulPersoneli -Milli ve manevi değerleri benim*Konuileilgilikısafilmlerinseyretseme
tirilmesi
*GönüllüVeliler -Verilengöreviyapma
*OkulAileBirlikleri
VATANSEVERLİK
ADİLOLMA
*Sözlütartışmatürlerininyapılma-Haklarınıbilmevehakkınısavun- sı(münazara,panelvb)
ma
-Doğruluk
*Belediyeler
*YerelBasın
-Tarafsızlık
-Çıkarcıolmama
22
DEĞERADLARI
AltDeğerler
VEFALIOLMA
-Gönülalmak
VEFALIOLMA-YARDIMLAŞMA
NİSAN
TÜMSINIFLAR
Kişiler
*GönüllüVeliler YARDIMLAŞMA-PAYLAŞIMCIOLMA
*OkulAileBirlikleri
-Komşuyayardım
-Muhtacayardım
*Belediyeler
-İşbirliği
*YerelBasın
-Dayanışma
-İyilikyapma
23
DEĞERADLARI
AltDeğerler
SEVGİ-ŞEFKAT-MERHAMET
MAYIS
TÜMSINIFLAR
Kişiler
-İnsansevgisi
*GönüllüVeliler -Doğavehayvansevgisi
*OkulAileBirlikleri
*Belediyeler
*YerelBasın
SAYGI
-Annebabasevgisi
-Kardeşsevgisi
-Arkadaşsevgisi
ŞEFKAT-MERHAMET
-Nazikolma
24
……… İLKOKULU/ORTAOKULU/LİSESİ ……. AYI DEĞERLER EĞİTİMİ ÇALIŞMALARI
DEĞERLENDİRME RAPORUDUR
DeğerlerEğitimiokulçalışmaplanıdoğrultusundabuay…………….ve………….Değerleriokulumuzdaişlenmiştir.
Okulayöneliketkinliklerin………..değeriileilgilisunumu….Zümresi,……….değeriileilgili
sunumu…..zümresitarafındangerçekleştirilmiştir.
Buayyapılanetkinliklerşunlardır:
SINIFLARAYÖNELİKETKİNLİKLER:
..........................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
OKULAYÖNELİKETKİNLİKLER:
..........................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
VELİLEREYÖNELİKETKİNLİKLER:
..........................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
Buaykideğerleilgilidahabaşkayapılabileceketkinlikönerilerinizvarsa:
TARİH
OKULDEĞERLEREĞİTİMİKOMİSYONU
25
VELİ AYLIK BİLGİLENDİRME MEKTUBU
SayınVeli,
OkulumuzdakiDeğerlerEğitimiYıllıkÇalışmalarıkapsamındabuayişlenecekolanAYIN
DEĞERİ…………………’dır.Budeğerleilgiliverilecekaltdeğerler………………….’dır.
Öğrencilerimizebudeğerikazandırmakiçinyaptığımızçalışmalarındahaverimliolabilmesi
vedevamlılığınsağlanmasıiçinsizindeaileortamındadesteğinizibekliyoruz.
Bukonuileevdeoluşturacağınızsohbetortamlarıöğrencilerimizinolumludavranış
değişikliğinekatkısağlayacaktır.Yaptığınızveyapacağınızkatkılardandolayıteşekkürederiz.
SınıfRehberÖğretmeni
VELİ GURUR MEKTUBU
Sayın…………………………………
Velisibulunduğunuzokulumuz………..sınıfı……noluöğrencilerinden……………………………
okulumuzdayürütülmekteolanDeğerlerEğitimiÇalışmalarıkapsamındasergilediğiörnek
davranışlarbaştaokulyönetimimizolmaküzeretümöğretmen,öğrencivevelilerimizcedetakdirleişlenmektedir.
Ailesiolarakverdiğinizeğitimöğrencimizingeleceğinindebelirleyicisiolacaktır.Evladınızı
“Hiçbirannebabaevladınagüzelterbiyedendahadeğerlibirhediyevermişolmaz.”Prensipleri
doğrultusundayetiştirdiğinizdenvebunadevamedeceğinizdenhiçkuşkumuzyoktur.
Böylebirdeğeritoplumumuzakazandırdığınıziçinsizitebrikeder,teşekkürlerimizisunarız.
26
…………İlkokulu/Ortaokulu/Lisesi
DeğerlerEğitimiKomisyonu
DeğerliVelimiz,
Okulumuzda2014-2015eğitim-öğretimyılıboyuncauygulanacakolandeğerlereğitimiçalışmalarıkapsamındaaşağıdakitablodabelirtileniştakviminegöredeğerlerişlenecektir.
VELİ BİLGİLENDİRME FORMU
Aylar
EKİM
Ev Ve Okul Ortamında
İşlenecek Değer
-Kendinekarşısorumluluk
-Aileyekarşısorumluluk
-Toplumakarşısorumluluk
-Özgürlük
-Doğayaveçevreyekarşısorumluluk
-Ülkesinemilletinekarşısorumluluk
-Hedefbelirleme
-Kişiseltemizlik
-Çevretemizliği
-Aileyesaygı
-Yaşlılarasaygı
-Çevreyesaygı
-Öğretmenleresaygı
-Cimrilik
-Tutumluluk
HOŞGÖRÜ
ALÇAKGÖNÜLLÜLÜK
-Tevazu
-Kibir
GÜVENİLİROLMAK
-Doğrusözlüolma
-Azimliolma
-Hırs
-Kararlılık
-Selamlaşma
-Güleryüzlüolma
-İkramdabulunma
-Sözlüvebedenseliletişim
SABIRLIOLMA
-Tahammül
-Hastalıklarakarşısabır
-Zamanariayet
VATANSEVERLİK
-Onurluluk
-Fedakarlık
-Millivemanevideğerleribenimseme
-Verilengöreviyapma
ADİLOLMA
-Haklarınıbilmevehakkınısavunma
-Doğruluk
-Tarafsızlık
-Çıkarcıolmama
-Gönülalmak
-Komşuyayardım
-Muhtacayardım
-İşbirliği
-Dayanışma
-İyilikyapma
-Anne-babasevgisi
-Kardeşsevgisi
-Arkadaşsevgisi
-İnsansevgisi
-Doğavehayvansevgisi
-Nazikolma
SORUMLULUK
DUYARLILIK
ÖZGÜVEN
TEMİZOLMAK
KASIM
SAYGI
CÖMERTLİK
ARALIK
OCAK
ÇALIŞKANLIK
MİSAFİRPERVERLİK
ŞUBAT
MART
NİSAN
VEFALIOLMA
YARDIMLAŞMA
PAYLAŞIMCIOLMA
MAYIS
Alt Değerler
SEVGİ
ŞEFKAT
MERHAMET
……OKULUMÜDÜRLÜĞÜ
27
DEĞERLER
ÖZGÜVEN
ÖNEMLİ OLAN SENSİN
Öğretmensınıfagirdiöğrencilerineşusoruyusordu:Özgüvennedir?.Sesyok.Herkesbirbirinin
yüzünebakıyor.Kimisibaşınıönüneeğmişdüşünüyorhavasında.Meselacamkenarındaoturan
gözlüklühafifkiloluşuçocukbirşeylersöyleyecekamaarkadaşlarımbanagülermidiyeiçindengeçirmiyordeğil.Öğretmenmasasınınönündekisıradaoturanuzunsarısaçlıkızçocuğuöğretmenin,
söyleyeceklerikarşısındanasıltepkivereceğinibilmediğiiçin–kızarmıyoksaaferinkızımmıder-bir
türlüsözalmayacesaretedemiyor.Ortadabireksiklikvar.Hemdebüyükbireksiklik:ÖZGÜVEN
Havaçoksıcaktı.Duraktabekleyenkalabalıkotobüsüngelmesinidörtgözlebekliyordu.Sonunda
geldi otobüs.Yolcular bindi.Yaşlı bir amca orta sıralarda boş koltuklardan birine oturdu.Yanında genç bir delikanlı oturuyor elinde telefon gözünü ondan ayırmıyordu. Amca önce delikanlıya
birşeylersordusohbetgittikçekoyulaşıyordu.Konuşmaamcanınşusorusuyladurdu:İlerdehangi
meslekteçalışmayıdüşünüyorsun?Cevapyok.Delikanlıafalladı.Omuydu,bumuydudiyeiçinden
geçirirkenhenüznetbircevabınınolmadığınıfarketti.Onundahabellibirhedefiyoktu.Ortada
büyükbireksiklikvardı:ÖZGÜVEN
Öğretmenherkesekonularınıdağıtmışöncedenhazırlanılmasıiçinöğrencilerinefırsatvermişti.
Hasandakonusunualmışhazırlıklarabaşlamıştı.Hasaniçinhazırlanmaksorundeğildiondandaha
büyükbirsorunvardı.Herkestahtayaçıkıparkadaşlarınınkarşısındaaldığıkonuyuanlatacaktı.
Hasaniştebunubeceremeyeceğinidüşünüyordu.Kafasındaobildiksorularvardı.Çokheyecanlanır
mıyımacaba?Arkadaşlarımbanagülermi?Bukaygıylasürdürülenhazırlığınbaşarıyıgetirmesidüşünülemezdi.Ortadabireksiklikvardı.Hemdebüyükbireksiklik:ÖZGÜVEN
Kişininkendinekarşıduyduğusamimiyetkendineolansaygısıolaraktanımlayabileceğimizözgüvensağlıklıbireyvetoplumlarınoluşmasındaolmazsaolmazlardandır.Kişininkendinirahatça
ifadeedebilmesi,toplulukkarşısındaheyecanakapılmadanduyguvedüşüncelerinidilegetirebilmesihedefbelirlemenoktasındasıkıntıyaşamamasıhepözgüvenlevukubulur.Kişiözgüveniçok
küçükyaşlardaveailesindenaldığıterbiyeilekazanır.Yetiştiriliştarzıannebabanınçocuküzerindekitutumubireyinileridekiyaşantısınıdadoğrudanetkileyecektir.
Bazensosyalhayatiçerisindeöyleinsanlarlakarşılaşırızkigözümüzeçokrahatgörünürler.Davranışlarınınbirsınırıölçüsübulunmayanbutipkişilerözgüvenlerinintavanyaptığınıdüşünürler.
Halhiçdeöyledeğildir.Busınırsızlıközgüvenledeğilhayasızlıkla(utanmazlık)açıklanabilirancak.
Söyleyeceklerimizi başkası ne der noktasında kurgulamaktansa kendi inanış ve değerlerimiz
noktasındakurgulamakdahadoğruolacaktır.Tabikibudurumyanlışolanakörükörünebağlanmayı
doğurmamalıdır.Özgüvenadınainsanlarbutürdenyanlışlaradüşebilir.Zatenözgüvensahibibir
insanhatasınınfarkınavarıpgeriadımatmasınıbileninsandır.Onuniçingeriadımatmakyenilginin
değilolgunluğunzaferidir.
Voltaire‘Kendinegüvenenherkesdünyayıyönetebilir.’Derkenhiçdeabartmamıştır.Bizlerkendimizenekadargüvenirsekoölçektegüçlüoluruz.Yarınlarımızkocabirbelirsizlikolarakönümüzde
durmaz.Artıkbelirginbirgeleceğinumutdoluinsanlarıolarakvarlığımızısürdürürüz.
28
DEĞERLER
CÖMERTLİK
İSRAFA KAPILMA
Moliere’inCimrisi’ndebaşkahramanlardanHarpagonhastalıkderecesindekicimriliğiyleinsanlaramaskaraolmaktankurtulamaz.OyununbazısahnelerindeHarpagonokadarkomikhalleredüşer
kionuniçinedüştüğübuhalinsanlarıgüldürürkendüşündürürde.
Cimrilik tasvip edilecek bir hareket değildir. Cimri insanlar kendilerini tutumlu oldukları noktasındakandırsalardatutumlulukbambaşkabirkelimedir.Buikikelimeninbirbirinekarışmasını
engellemekhiçdezordeğil.Kişieğertemelihtiyaçlarınıteminetmekiçingerekliolanmaddive
maneviolanaklarınıkullanmaktankaçınıyorsacimridir.Maddivemaneviolanaklarınıyeterli,ölçülü
miktardasarfediyorsatutumludur.Birdedozukaçırıpaşırımiktardaharcamayapılıyorsasavurganlıkyapmışolur.
İnsancimrilik-tutumluluk-savurganlıkolarakadlandıracağımızşeytanüçgeniiçindetehlikelibir
konumdadurmaktadır.Bukelimelerinanlamçizgileriniiyibelirleyipmahiyetlerinedetammanasıylavakıfolmakgerekir.
İnsanhepölçülülüktenyanaolmalıdır.Tutumluluğutercihetmeli,israftankaçınmalı,aşırıtutumluolmaktanimtinaetmelidir.İslamdinideisraftankaçınındiyeinsanlarıuyarmışekolarakda
“Allah’ınsizesunduğuimkanlarıyineAllahyolundaharcamaktankaçınmayın.”demiştir.
Evimizekonukolanmisafirlereikramdabulunmalıyız.Cami,vakıf,dernek,yurtgibikurumlara
bağışlaryapmalıyız.Elimizdengeldiğince,gücümüzoranındacömertdavranmalıyerindevezamanındadoğruişleryapmayıkendimizeşiaredinmeliyiz.Malmülkzenginliğiiçindeaklınhidayetinden
aslaödünvermemelizenginliğinsarhoşediciliğinekapılıpyanlışdavranışlarsergilememeliyiz.
UnutulmamalıkimalıverendealandaAllah’tır.Bunubileninsanmalınımülkünüinsanların
yararınaharcamaktankaçınmaz.Cömertinsanetrafındasevilensayılaninsandır.Cimriinsanlarınsa
yalnızbirdünyalarıvardırvecimrilerindostarkadaşdiyebilecekleriinsansayısıyokdenecekkadar
azdır.
Gösterişveşatafatuğrunaihtiyacımızınötesindeşeyleralmaktansakınmalıyız.Yiyebileceğimiz
ölçüsündealışverişyapmalıtüketemediklerimizidebirşekildedeğerlendirmeyibilmeliyiz.Herşeyi
çöpeatmakhuyumuzolmamalı.İsrafederekdolaylıyoldanülkeekonomisinezararverdiğimiziaklımızdançıkarmamalıyız.
ÇALIŞKANLIK
YARININ İÇİN ÇALIŞ
Ünlübirfilozofçalışmanınönemindenbahsederkenşunusöylemiştir:“Başarınınefendisiolmak
çalışmanın kölesi olmakla mümkündür.” Bu deyiş çalışkanlığın, kararlılığın, hırs ve azmin insanı
taşıyacağınoktayıgöstermesiaçısındanönemlidir.
29
DEĞERLER
Çalışmakinsaniçinzorbiruğraştır.Çalışmanındevamlılığınısağlamakondandazordur.Düşününhemçalışacaksınızhemdeçalışmanızısüreklihalegetireceksiniz.İnsansıkıntıyıençokburada
yaşar.Kararlılıkvehırsolarakdatanımlayabileceğimizçalışmadadevamlılıkbaşarınınkalıcılığınıve
sağlamlığınıdaberaberindegetirir.
İnsanlaradüşenbirtakımödevvesorumluluklarvardırveinsanödevvesorumluluklarıyerine
getirmekiçindevamlıkendinigeliştirmekzorundadır.Budaancakiyibirçalışmaylaolur.Olduğumuz
yerdesaymaktembellikgirdabındadönüpdurmakinsanabirşeykazandırmayacağıgibiondanbir
şeylerdeeksiltir.
Mademhayatımızdabaşarıistiyoruzmademgüzelyerlerdeolupsaygıninsanlarkategorisinde
bulunmakistiyoruzgüçlübireylerolarakyaşamakarzusundayızöyleyseüzerimizedüşeninneolduğununfarkındayız:Çalışmak.Hiçdurmamacasınatıpkıbirkayayıherdamlasındaaşındıransumisali.
Enbüyükyanılgımızçalışmayıbirsüreçolarakidrakedememek.Çalışmatempomuzdaboşluklar
bırakmak.Herdaimbaşarıadınaiçimizdekihırsıkararlılığısıcaktutamamak.Sonradaçalışıyorum
amayapamıyorumdeyipkolaycayapmakistediklerimizdenvazgeçmek.
Bilmeliyizkibüyükinsanlartarihtetanınmışşahsiyetlerhayalkırıklıklarınateslimolupyaptıklarındanvazgeçmemişlerdir.Yapamamakonlarıherdefasındahırslandırmışbaşarıyaulaşmakiçin
dahaçokçabasarfetmişlerdir.
Derslerinehergünçalışangünügününetekrarınıyapıpödevlerinibitirenbiröğrenciyleyalnızca
yarınveyabirsonrakigünyapılacaksınaviçinçalışmayıtercihedenbiröğrencibirolurmu?İdmanlarınaeksiksizçıkıphocasınınsöyledikleriniiyidinleyenbirfutbolcuylakaytarmayıkarakterhaline
getirmişbirsporcubirolabilirmi?
Hayat aslında kendisi bir sınavdır. Bu sınavın başarılı öğrencileri olmaksa çalışmayı sindirmekle
mümkünolur.Yarınımızınbugünümüzdenbirfarkıolsunistiyorsakçalışmayıeldenbırakmamalıkararlı
birşekildeumutdolubakışlarlageleceğehükmetmekistiyorsakçalışkanlıktanaslavazgeçmemeliyiz.
VATANSEVERLİK
KAHRAMANLIĞA GEREK YOK
Vatanınıvemilletiniençoksevengörevinieniyiyapandır.Sorumluluklarınıbilengörevinidüzgünşekildeyerinegetireninsanınçevresinefaydalıolacağıiçinotomatikmanvatanınadafaydası
olacaktır.
Dilimizlehepzikrettiğimiz‘benvatanımıseviyorum,benmilliyetçiyim,vataniçincanımfeda’gibi
söylemlervatanperverolmakiçinyeterlideğildir.Davranışlarımızla,yaptıklarımızlabunuispatlamak
gerekir.Gereksizyereyananbirlambayısöndürmek,insanlarınhizmetinesunulmuşeşyalarıkullanırkenölçülüolmak,horkullanmamak,kamumallarınazararvermemek,kendiçıkarlarınıtoplumun
menfafatlerinin üstünde tutmamak vatan sevgisinin basit birer tezahürüdür. İllaki kahramanlık
yapmayagerekyok.
30
DEĞERLER
Vatanvemilletdenilengerçekancakveancakonurlufedakarinsanlarınhakimolduğuyerlerde
asılkimliğinikazanacaktır.Yalansöylemeyenhırsızlıkyapmayandürüstdüşüncelerindenödünvermeyenkendinesaygısıolaninsanonurluinsandır.Yinekendisinitoplumayararlıolmanoktasında
fazladüşünmeyen,beninötesindebizduygusuylahareketedeninsandafedakarinsandır.Buözelliklerinikarakterhalinegetirmişinsanlarvatanınısevenvevatanınabağlıolanlardır.
Herbireysorumluluklarınınfarkındaolmalı,kendisinemevkimakamverilmişeomevkivemakamınomuzlarınayüklediğiyükülayıkıylataşıyabilmeliherzamanöneçıkmakdeğildearkaplanda
kalmanınonugüçlükılacağınıunutmamalıtoplumundeğerlerinesahipçıkmalıdır.
SEVGİ
SEVGİNİN SİHRİ
Sevgiyalınanlamıylabirduyguveheyecantürüdür.Sevgi,insanınbirşeyeyadabirkimseyekarşı
yakınilgivebağlılıkgöstermesinedenir.Aynızamandasevgievrenselbirduygudur.Anneninçocuğunusevmesi,öğretmeninöğrencisisevmesi,eşlerinbirbirinisevmesigibi…
Gerçeksevgi;merhamet,şefkat,fedakarlıkgibidiğerdavranışlarla,uygulamalarlakendinigösterir.
Aksitakdirdekurubirlaftanibaretkalır.Okulsıralarınahertürlüyazıyıyazanöğrencilerin,yolkenarlarınaçöp,şişevbataninsanlarınsevgisisizcelaftanibaretdeğilmi?
Gündelikyaşantımızınheranındaduyduğumuzkelimelerdenbirtanesidirsevgi.Dilinsevgikelimesiyleirtibatıbukadarçokkenmaalesefkikalbinpekişiolmazbukelimeyle.Herşeyinüstünkörü
yaşandığızamanımızdasevgidebundannasibinialmıştır.
Birgerekliliktirsevgi.Kalbinilacı,mutluluğunkaynağı,iletişiminomurgasıveenönemlisibirlikteyaşamanınsihrisaklıdıronda.
Hernedensesevgideyinceaklahepsevginindozaşımınauğramışhaliaşkgelir.Hoşobileşiirlerinsadetindeboşbirhaykırışolaraksöylenipdurmuştur.Lazımdırtabiîkiaşkherinsanaama
kökenindesevgiolmadanhiçbirkıymet-iharbiyesideyokturonun.
Öyleyseönceliğimizsevgiolmalıdır.Kısıtlanmayanbirsevgi.Sınırınıbizlerinçizdiğiveherşeye
karşıduyulanvehissedilenbirsevgi.Herşeyederkenöylesinebirsöylemdeğilkullandığımız.Evet,
herşeye.Anneyebabayaörneğin.Abiyevekardeşeüstelik.Arkadaşlarımıza.Doğayavekendidışımızdakicanlılara,bitkivehayvanlara.Sınırlarıiçerisindeyaşadığımızaynıülkü,hedefüzereyekpare
vücutolduğumuzkaraparçasınavatana.Bağımsızlığıntimsalibayrağa.
Nasılsevmeliinsan?Neyegöresevmeli?Birşeybeklemelimisevgisindenyoksabekleyipgörmeli
mi?Buvebunabenzersorularinsanoğlununsevgikarşısındakitavrınıiçindençıkılmazderecede
kötülüyoramasormadandaolmuyorişte.Hadigelincevapverelimbusorulara:
Herneolursaolsunsevmelisorgusuzsualsiz.Birazaşırıolduamasözkonususevmekseeğer
yunusçasevmeliyaniMevlanacasevmeliKaracaoğlan’ıngüzellemelerindekigibisevmeli.Sevgide
birkriteraranmamalıillakiaranacaksainsanıntakendisiolmalı.Çünküdahakendisinisevemeyen
31
DEĞERLER
başkalarınınasılsevebilir.Birçıkarbeklenmemeliondan,sevgiden.Amasevmekiçinsonunakadar
beklenmelihepbirumutolmalıinsanıniçinde.
Belkibizlerbunlarıkaybettik:Umudu,Sabrı,birçıkargütmemeyi,sonunakadargitmeyi.Kaybettikvesevgisizlikköksaldıkalplerimizde.Birlikveberaberlikduygumuzuyitirdik.Toplumunher
kademesinesızanilletyavaşyavaşalışıldıkbirhalaldı.Herşeyanormalkennormalgörünmeye
başladıgözümüze.Kavgalargirdidostmeclislerine,düşmanlıklarhakimolduçevremizde,cinayet
haberleriyleçalkalanırolduheryan.Gözyaşısıradanlaştıgözlerimizde.Vurdumduymazinsanlarsürüsüolarakdolaşırolduksokaklardacaddelerde.Kimsedeçıkıpşunusoramadı:Neredekaldısizin
sevginiz?
Bakınhiçdezordeğilsevgiyibulupçıkarmakortaya.Ohepdurupdurduğuyerde.Yaniiçimizde.
Eğerinsanolarakbizlerbirazolsunbencilliklerimizikenarakoyarsakbirazolsundurupetrafımıza
bakıpYaratanınbizineiçinyarattığınıdüşünürsekozamangerisiçorapsöküğügibigelecektir.
Gelinhepkendimizikoymayalımdünyanınmerkezine.Dışımızdayaşayancanlıcansızherşeye
karşıaçalımduygularımızı.Soyutsomutherşeyekarşı.Ozamankendiliğindenbitecektirkötülükler,
ozamanyokolacaktırkarşılaşılmasıhoşolmayanolaylar.Elbettebirşeyleryokolurkenyenişeyler
doğacaktırkendiliğinden.Umutgibi,sabırgibi,özgürlükgibi,birvebütünolmagibi.
MERHAMET
İNSAN VE MERHAMET
Merhametyardımetmedüşüncesininhenüzsomutlaşmamışhaliolarakdüşünülebilir.Merhametyardımınaltkatmanındayardımıtetikleyeninsanibirduygudur.Merhametduygusuolmayan
bireyininsanlaradiğercanlılarayardımetmesibeklenemez.
Merhamet kelimesinin kökeni rahmete dayanır. En büyük rahmedici de Allahtır. AllahınyeryüzündekiyansımasıolaninsanO’nunrahmetsıfatındandanasibinialmıştır.Herinsanyaratılış
hamurununmayasıiçindemerhametiksirininolduğunubilir.
NecipFazılKısakürek’insinemayadauyarlananReisBeyadlıtiyatroeserihernekadaradalet
duygusununişlendiğibiryapıtolsadamerhametkavramınayaklaşımıaçısındanönemlidir.Eserde
şöylebirreplikvardı:Ağlayabilseydinizanlayabilirdiniz.Ağlamakmerhametinmeyvesidir.Gözyaşı
dökmeyibilmeyengönüllerinmerhametekapılmasıbeklenemez.Oysainsanoğluhemkendicinslerinehemdediğercanlılarakarşımerhametdoluolmalıdır.Çaresizkalmışyardımamuhtaçinsanların
varlığındanbihaberolmakçevremizdeyaşananveyürekburkangörüntelerekarşıkayıtsızkalmak
içindemerhametduygusuolmayantaşlaşmışkalplereyakışır.
İnsansakvebununbilincindeysekmerhametimiziinsanlardan,diğercanlılardanesirgememeli
davranışlarımızdaazamiölçüdenazikolmalıyız.İkiliilişkilerimizdekibarlığıeldenbırakmamalıkendimizidaradüşmüşmuhtaçinsanlarınyerinekoyarakyaşamayıtercihetmeliyiz.
32
DEĞERLER
SABIRLI OLMA
BİRAZ SABIR
SabırdeyinceaklaEyüpPeygambergelir.Hz.Eyüpsabrinyeryüzündekienönemlitimsalidir.Dua
içinelimiziaçtığımızdaAllah’tanbirdesabıristerizvegeneldeHz.Eyüpsabrıderiz.Çoksıkıntılara
belalaramaruzkalmışdostkomşuakrabaya’AllahsanaEyüpsabrıversin’der,geçeriz.
Atalarımıznegüzelsöylemiş‘Sabrınsonuselamettir,diye.Selametkelimesigüvenhuzurmanalarınagelerekhertürlüeziyetekarşıgösterilentahammülünsonucununiyiolduğunuvurgulamak
istemişlerdir.Yinebizimkültürümüzdesabırgöstereninsandervişmesabesindegörülmüşvederviş
herzamanmuradınadaermiştir.
Yaşamınherdönemiinsanınistediğigibiyolundagitmeyebilir.Bugüniyiyizdiryarınkötüolabiliriz.Maddiyöndengüçlüykenbirandarüzgartersyöndenesiverirfakruzaruretiçinedüşebiliriz.
Bunlaragöğüsgermeksıkıntılarakarşıtahammülgöstermekgerekir.Bazıinsanlarufakbirsıkıntıya
maruzkaldıklarındasankidünyanınbütünyüküomuzlarınabinmişgibihareketederlervehiçolmadıkşekildeyakınlarınadertyanarakherkesikendiiçinseferberetmektengeridurmaz.
Güçlüinsanyalnızcafizikselgörüntüsüylegüçlüdeğildir.İnsanıayaktatutaninsanıngücünegüç
katanbirtakımetmenlervardır.İnancıkararlılığıgibi.Bunasabrıdaeklemekgerekir.Sabrıninsanı
yanlışdavranışlardankötühareketlerdenozaktuttuğugerçeğiyadsınamaz.Eğeröyleolmasaydı
fakir her insan hırsızlıkyapmak için sıraya girerdi.Toplumda saygın bir statü kazanmak isteyen
herkişiazimvesabırgerçeğinesıkısıkıyasarılmakyerinetorpilmekanizmasınıişletmeyeçalışırdı.
Amansızbirhastalığınpençesinedüşenherkişinasılolsabundansonrayapacakbirşeyolmadığını
düşünüpintiharayeltenirdi.
Zamanherşeyinilacıdırifadesiaslındasabrınnasılveneşekildegösterileceğinibizehaberverir.
Kötügidensüreciniyiyezevrilmesizamanlaolur.Çalışıpiyibiryerleregelmekzamanlagerçekleşir.
Herşeyinbirandaolupbitmesiniisteyeninsandüşüncesibugerçeğiçoğuzamanunutur.Unuttuğu
içindeçokküçükengelleronuhemenyıpratıryolundanalıkoyarinsanıumutsuzluğasevkeder.
Sabırmerkezlibiryaşamfelsefesinihayatımızıngöbeğineyerleştirmelizamandenengerçeğin
önderliğindesıkıntıveçilelerinüstesindengelinebileceğiniunutmamalıyız.
SAYGI
DÜZENİN ANAHTARI:SAYGI
Cihan-şümulOsmanlıDevleti’ninkurucularındanOsmanGazi’ninbizlereşiarolacakosözüne
vurguyapmakisterim.‘Oğul!Ananı,Atanısay!Bereketbüyüklerleberaberdir.’Altıyüzyıllıksaltanatınbitmektükenmekbilmeyenenerjisinintemellerininbuvebunabenzersözlerışığındaatıldığını
unutmamakgerekir.
Cümlenin odak noktası olarak gördüğüm saygı kelimesinin ne kadar ehemmiyet arz ettiğini
33
DEĞERLER
söylemeden geçemeyeceğim. Büyüklere gösterilen saygının onları mutlu ettiğini unutmamalı bu
mutluluğununbüyükküçükarasındabirköprüvazifesigördüğünübilmeliaradakimesafelerinyok
edildiğibirtoplumdadabereketinhükümsürdüğünüiyikavramalıyız.
Evetsaygınınolduğutoplumlarbereketlitoplumlardır.Buradakibereketlekasıthuzurgüvenbarışveanlayıştır.Huzurlutoplumlardaüretimartar,güveninhakimolduğutopraklardabirlikveberaberlikhadsafhadadır,barışveanlayışınvarlığıçağdaşmedeniyetdenilengerçeğigünyüzüneçıkarır.
Hernedensesaygıdeyinceaklahepbizdenbüyükinsanlargelir.Yaptığımızalıntıdabufikridesteklernitelikte.Amasadecebüyükleregüdülmesigerekilmezsaygı.Kişikendiyaşıtlarınaakranlarınadasaygıgösterebilmelidir.Birboyuneğmedeğildirbu.Nebileyimgururunayakaltınaalınması
şeklinde deyorumlanmamalıdır. Akranımız da olsa bir insandan bahsediyoruz. Düşünceleri olan
bakışaçısıbulunandünyayıyorumlayanyorumladığınıdadilegetirmeyeçalışaninsandan.Sırfbu
yüzdenbilesaygıduymakgerekirona.
Saygısaygıdedikgelinistersenizbukelimeyiolumsuzlayalım,yanisaygısızlıktandemvuralım
biraz da. Böylece günümüz toplumunun gerçeklerinden de bahsetmiş oluruz. Okulda öğrenciler
hepsidemeyeyimamabüyükçoğunluğukapılarınıöğretmenlerinekapatmış.Öğretmenindahaağzındantekkelimedökülmedenatılıyoröğrenciortaya.Sanırsınızkarşısındaenazılıdüşmanıvar.Dili
kendindenbüyükvatandaşlarsaygısızlığıgüçolarakalmışlaryanlarına.
Hadievlerimizegidelim.Çocuklar,çocuklarımız.Onlaryanlışanlamanınbaşaktörleri.Annebabalarınabeslediklerisevgitıknazkalıyorsaygısızlıklarınınyanında.
Mahalle,okul,sınıfarkadaşlarımızadasaygısızlıketmektenkendimizialamıyoruz.Meselaonları
dinlemiyoruz,fikirlerinehoşgörüyleyaklaşmakyerinehemenkınıyoruz.Hepkendisöylediklerimizin
doğruolduğunudüşünüyorbizimleaynısesiçıkarmayanlarıdışlıyoruz.
İnsansaygıyıeldenbırakmamalı.Farklılıklarıkabulenmelivefarklılıklarınzenginlikolduğunun
farkınavarmalı.Unutmamalıkisaygıdüzeninanahtarıdırvebuanahtarkaybolduğutakdirdeiçeriye
girmekzorolacaktır.
GÜVENİLİR OLMAK
GÜVENİLİR OLMAK
Bir kimseye karşı duyulan emniyet(eminlik) duygusudur.Güvenilir kimse kendisinden kötülük
gelmeyeceğineveyaokişininyaptığıişlerdeyanlışlıkolmayacağınadairkesinkanıdır.Sosyalhayatımızdainsanilişkilerinevealışverişteençokihtiyaçduyduğumuzdeğer“güvenilir”olmaktır.Bu
sebepleherbireyinverdiğisözütutması,kendisineemanetedilenesahipçıkmasıvenepahasına
olursaolsundoğrusöylemesigerekir.Aksitakdirdeobireylerinyaşadığıtoplumdahuzurolmaz.
BukonudaPeygamberEfendimizHz.Muhammed(SAV)“Müminelindenvedilindenbaşkasının
eminolduğukimsedir.”buyurmuştur.Eğerçevremizdekiinsanlarbizetamolarakgüvenmiyorlarsa
vebizbunuhissediyorsak,hayatımızdayanlışgidenbirşeylervardemektir.Demekkiinsanlaragü-
34
DEĞERLER
venverememişizdir.İnsanlarıngüveninikazanmak,sahipolabileceğimizenerdemlidavranışlardan
biridir.
Peygamberlersağlamkişilikli,güvenilirinsanlardır.Onlarsadecepeygamberlikdönemindedeğil
kendilerinebugörevverilmedenöncedebuözellikleriiletanınırlar.Bununengüzelörneğikuşkusuz Peygamberimiz Hz.Muhammed(SAV)’dir.O, içindeyaşadığı toplumun en güvenilir kişisi idi.O,
herbakımdankendisinegüvenilenbirkimseydi.Dürüstlüktenayrıldığı,şakabileolsayalansöylediği
hiçgörülmemiştir.Buyüzdenonahenüzpeygamberolmadan“Muhammed’ülEmin”(GüvenilirMuhammed)denilmiştir.
Nitekimpeygamberliğiniaçıkladığızamanimanetmeyenlerbileonayalancı,yalansöylüyordiyememişlerdir.EnyakınakrabalarınıSafatepesinetoplayıponlarıİslam’adavetettiğizaman“Size
dağınarkasındadüşmanatlarınınbulunduğunusöylesem,bunainanırmısınız?”dediğizaman,”Hepimizinanırız,çünküsenyalansöylemezsin.”Diyecevapvermişlerdir.Uzakyerleregidenkimseler
kıymetlieşyalarınıHz.Muhammed’eteslimederlerdi.Hz.Muhammedbuemanetlereaslaihanet
etmezvesahiplerinesağlambirşekildeiadeederdi.O,emanetlereenzorandabilehainlikyapmamıştır.Bilindiğigibi,Medine’yehicretedeceğigecemüşrikler,öldürmekamacıylaonunevinikuşatmışlardı.Eviniterketmedenönce,yanındabulunanemanetleriHz.Ali’yeteslimetmiş,ertesigünde
sahiplerinevermesiniistemiştir.
MİSAFİRFERVERLİK
YAŞANILIR BİR DÜNYA
Karşındakinikırmadanonabirşeyleranlatmakheryiğidinharcıdeğildir.Asıksuratlınedediğini
bilmeyeninsanlarınbaşkainsanlarakatacağıonlarıbazınoktalardaaydınlatacağıdüşünülemez.
Hemgüleryüzlüolacaksınhemdeneyimlerindenbirikimlerindenfaydalanarakbunusosyalhayatın
içindeyaşananbirtakımolaylaratatbikedipdiğerinsanlaradayararlıolacaksın.
İletişimzorbirsüreçveherkesledehemengerçekleşmesimümkünolmuyor.Zorbirkapıama
anahtarıinsanınkendisinde.Buanahtarınadınadaselamlaşmadiyoruz.Hiçtanımadığımızbirinsanamerhabademekgirdiğimizortamlardakiinsanlarlaselamlaşıptokalaşmaksesimizinbedenimizinsıcaklığınıkarşıtarafaaksettirmekiletişiminbaşlangıcındakiobuzdankalelerieritecektir.
Sonrasındatanışma,derkenkoyubirsohbetalırbaşınıgider.
Çoğu çekiniyoruz diğer insanlarla iletişime geçmekten. Yüzyüze baktığımız kapı komşumuzu
biletanımıyoruz.İnsanlarakarşıokadaryabancıyızki.Bazenbiryerdebiramaçdoğrultusunda
tanıştığımızinsanlarıtekrargörmektenhazzetmiyoruz.Yadaherhangibiryerdekarşılaştıysaktanımamazlıktangelipyolumuzadevamediyoruz.Uzunzamandırgörmediğimizarkadaşımızbizetelefonaçıyorduyuyoruzbirşeyisterdeyiptelefonacevapvermiyoruz.Bazentelefonuaçıpkonuşma
zahmetinekatlanıyoruzbuseferdeaileceveyatekbaşınagörüşmeisteğinekarşıtürlümazeretler
uyduruyoruz.
35
DEĞERLER
Eskidenmisafiriçokolanevleregıptaylabakılırmış.Misafirdemekbereketdemekmiş.Kalabalığınolduğuhanelerde,sesinolduğuevlerdepaylaşımvarmış,hoşsohbetvarmış.Şimdievlerimiz
sessizliğebüründü,apartmanlarkocabirermezarolarakduruyorönümüzde,şehirlerbüyükbirer
mezarlıksanki.Yaşayanölülerdiyarındaherkessolukalıpverdiğinizannediyoramahareketeden
yalnızca bedenlerimiz olmuş. Kapımızı kimsenin çalmasını istemiyoruz, biraz kafamı dinleyeyim
şemsiyesialtındayalnızlığımızasığınıyoruz.Bizdenbirşeyisteyeceklerdiyeödümüzkopuyor.İkram
kelimesininkökündekikerem(cömertlik)sıfatınagönüllerimizdeğmezolmuş.Verenelalanelden
üstündürifadesisadecedillerdemakesbuluyor.
Eyyalnızlığınınçoraktopraklarındakısırbirgeleceğibiriktirensen.Bugünevdençıkmadanevvel
biraynayabak.Yüzündekişuasıkifadeyigüleryüzünrengarenkboyalarınadaldırveöylesokağaçık.
Eykendikaranlıkdünyasınıngirdabındakulaçatmayaçalışansenevininkapısınıaçdakarşıkomşununkapısınıçal.Elindekekkurabiyedolubirtabaklabengeldimmisafirkabulediyormusunde.Ey
tanınmamakiçinköşebucakinsanlardankaçansenbugünherkeseselamvertanıdığıntanımadığın
herkese.
Bak!şimdidahayaşanılırbirdünyakurdunkendine.Kültürümüzebaktığımızzamanmisafirlikle
ilgilibirçokatasözü,deyim,gelenekvb.özelliklerigörebiliriz.
1)”MisafirOdası”:Mutlakaherevinbirodasıgelecekmisafirleriçinayrılır.Odaengüzelşekilde
düzenlenir.Misafirdışındakimsegiremezoodaya.
2)”TanrıMisafiri”:Gelenkişininkimolduğuönemlideğildir.ÇünküoAllahtarafındangönderilmiş
birmisafirdir.MisafirehizmetAllah’ahizmettir.Misafiraslageriçevrilmez.
3)”Misafir Bereketi İle Gelir”: Misafir sıkıntı getirmez. Misafir ev halkını zor duruma sokmaz.
Çünküokendibereketiilegelir.
Vebirsürügeleneğimiz………….
PekiŞimdi?
Bugüzelözelliğimizihalakoruyabiliyormuyuz?Yoksaİşstresiiçindebunlarıunuttukmu?
Misafirgeldiğizamanseviniyormuyuz?Yoksabiranöncegitmesiiçinduamıediyoruz?
YARDIMLAŞMA
DERTLERE ORTAK OLMA
Aydınlanmaçağıinsanlariçinaklınvebiliminyolunuaçtı.Kendikendininfarkınavaraninsan
aklıngücününsınırlarınızorladı.Yenibuluşlaryeniimkansahalarıinsanoğlununufkunuaçtı.Bunlar
yaşanangüzelgelişmelerdiamamaneviyöndekayıplarbaşgösterdi.Bencilsadecekendinidüşüneninsanlarpeydaoldu.XX.veiçindeyaşadığımızXXI.Yüzyılbencilliğinferdiyetçiliğinzirveyaptığı
zamandilimleriolaraktarihtekiyerinialdıhaladaalmayadevamediyor.Bugelişmelerdendünyada
yaşayantümdevletvemilletlerazveyaçoketkilendi.
Köküçokderinlerdeolanvetarihsahnesindeadınıheppozitifgelişmelerinbaşaktörüolarak
36
DEĞERLER
duyupbildiğimizatalarımızyaniTürkleronlarıngeçmiştengünümüzetaşıdığıTürkkültürüdebundannasibinialmıştır.Bireycilikdedikyabencillikyalnızcakendinidüşünmededikyabunlarınbizim
kültürümüzdekivarlığıtarihdenilenzamansalgöstergedeçokyenidir.Bizdegeçmiştenbugünebir
aradaolma,paylaşma,yardımlaşmakültürühiçbirtoplumdaolmadığıkadarfazladır.Buçerçevede
söylenmişatasözlerindentutundayaşanmışvekurgulanmışvakalararastlamakmümkündür.”Düşeneyardımeliuzatmak”“Komşukomşununkülünemuhtaçtır.”“Birelinnesivarikielinsesivar.”
hatırlayabildiklerimdenyalnızcabirkaçı.
Negüzelbirduyguduryardımlaşmak,paylaşmak.Çevremizdemuhtaçbirinsangördükmüyanınagidipbireksiğinvarmıdiyesormak.Eleleveriroişindeüstesindengelirizdiyebilmek.Bugün
sanayarınbanakabilindenvecizbirifadeninpeşinetakılıpbirşeybeklemedenyaralarısarmak.
Hatırlarımmahallemizdeyaşlı,kimikimsesiolmayanyaşlıbirkadınvardı.Kendiişinikendigöremediğiiçintümmahalleliarasındaanlaşıphergünsıraylakadınınevineyardımagiderlerdi.Kimi
yemekyapıpgötürürkimigiymediğielbiselerinipoşetedolduruponaverirdi.Anlayacağınızkadının
yalnızlığınıvemuhtaçlığınıbirnebzeolsunhafifletmektimaksat.
Çokdeğildahageçensenedersinegirdiğimsınıfınöğrencileribenbirşeydemedenyanımagelip
ihtiyacıolanarkadaşlarınayardımdabulunmakiçinönayakolmamıistediler.Çokduygulanmıştım.
Negüzelbirşeydigepegençinsanlarınetraflarınakarşıtakındıklarıbuduyarlıtutum.
Bunlarbizzatyaşadıklarımbirdeduyduklarımvar.Biliyorumkihepinizinyaşadığıveduyduğubu
türdenvakalarmevcuttur.
Böylebirtoplumdayaşamakyardımseverinsanlarınsayısınınfazlacaolduğunubilmekkomşusu
açkentokyatanıAllahsevmezdüsturunubenimseyenlerinarasındanefesalıpvermekkişiyigüvendehissettiriyor.Yarınbaşımızabirfelaketgelseyardımeliniaçıpbekleyeninsanlarınolduğunu
görmekyarınaumutdolugözlerlebakmamızısağlıyor.Kocaeli,Düzce,Vandepremlerigibifelaketlerdebaşarılıbirsınavverenbutoplumdünyanınimrenerekizlediğibiryardımlaşmavepaylaşma
içgüdüsünesahip.
Bizibizyapandeğerlerindirenişineortakolmak-helekibuzamandavebuşartlarda–hazinelerinendeğerlisiolsagerek.
TEMİZ OLMA
İKİMİZ DE ÖNEMLİYİZ
Baharveyazaylarınabayılırdık.Dışarıdaneveancakyemekyemekiçingelirdik.Vaktimizinçoğu
arkadaşlarlakurduğumuzoyunlarınpeşisıraakıpgiderdi.Akşamoldumubabamıziştengelirbiraz
sonraannemizinsesikulaklarımızdayankılanırdı.Oyunbitecektivehepimizevlerimizegirecektik.
Öyledeolurdu.Sofrakuruluryemekiçinherkesinsofrayaoturmasıbeklenirdi.Önceannemsorardı
sonrababam:Dışarıdangelinceelleriniyıkadınmıdiye.Evetderdimgeçiştirirdim.Babamyalanı
mıyakalarelimikoklayıpbenigeringeribanyoyayollardı.Ellerimisabunlarkennegereğivardiye
düşünmedendeedemezdim.
37
DEĞERLER
Yemekleryenilirdi,karınlardoyurulurdu.Yinetelkinlerbaşlardı.Hadioğlumderdiannemellerini
yıkageldişlerinifırçalamayıdaunutma.İşteellerdensonrabirdedişlerçıkmıştıpiyasaya.Onuda
binderedensugetirerekyapardımyapmasınaamadüşünmedendeedemezdim.
Tırnaklarımuzardıannembenikarşısınaoturturçıtçıtsesikulaklarımdatırnaklarımıkeserdi.
Ayaktırnaklarımkesilirkençokacırdı.Oyüzdençokkorkardım.
Okulabaşladım.Yeniarkadaşlarımoldu.Öğretmenimiçokseviyordum.Birgündersteöğretmenimizbedentemizliğindenbahsetti.Eldiştırnaktemizliğinitektekayrıntılıbirşekildenedenlerini
desıralayarakbizlereanlattı.Anlatırkenbeniörnekgösteriyordu.Çokhoşumagitmişti.Gururlanmıştım.
Ogünevegelinceannemesarıldım.Onateşekkürettim.
İnsanlarbazışeylerinanlamınageçvarabiliyor.Farkınavarıncadaişiştengeçebiliyor.Temizlik
deonlardanbiri.Bazengereksizgörülebiliyor.Çoğumuzüşendiğimizdenbedentemizliğimizileilgili
gerekliolanvazifeleriyerinegetirmiyoruz.Aslındaböyleyapmaklahemkendisağlığımızıhemde
başkalarınınsağlığınıtehlikeyeatıyoruz.
Haftadabirikikerebanyoyapmakevdençıkmadanevvelgüzelkokularsürünmek,gündeen
azikikezdişlerifırçalamakçokaşırıyakaçmadanellerimzisabunlusuylayıkamakkendimizeolan
bakışımızıdeğiştirecektir.Aynışekldeinsanlarınbizebakışıdadeğişecektir.
Şimdiyekadarhepbedentemizliğinevurguyaptık.Çevretemizliğinideunutmamaklazımgeliyor.Amaçevreyitemiztutmanınyoludakişininkenditemizliğinevediğiönemdengeçiyor.Hepimiz
biliyoruzkibizlerdünyadangöçüpahreteintikaledincedünyanınsonugelmeyecek.Bizdensonra
çocuklarımızbudünyadayaşayacak..Onlaratemizbereketlibiralanyaşanılasıbircoğrafyabırakmakdaçevremizegöstermişolduğumuzyakınilgivealakaylamümkün.
Ozamanneyapmalı?Yerlereçöpatmamalıyız.Tutumluolmalıisrafetmemeliyiz.Tasarrufumuzdaolaneşyalarınkullanımınadikkatetmelionlarıhorvekabakullanmamalıyız.Doğanınbizetahsisedilmeğinibilerekormanlarımızasularımızayeşilalanlarımızasahipçıkmalıyız.
İsterkişininkenditemizliğiisterseçevretemizliğihiçfarketmezkişininkendisineveetrafına
saygısıvarsabunlardanödünvermeyeceğisugötürmezbirgerçektir.Gelinyaşanılasıbirdünyanın
varlığınaolansaygımızıgösterelimvehepbirlikteberabercetemizbirdünyanınmühendisleriolalım.
HOŞGÖRÜ
HEPİMİZ İNSANIZ
VeAllahinsanıyarattı.Onuyaratırkenmayasınadiğercanlılardaolmayanunsurlarekledi.Mayanıntemelöğesitopraktıçamurdu.Bilenlerinizbilirtopraktevazununalçakgönüllülüğünsimgesidir.
Çünkü toprakyeryüzüdür ve altta aşağıdadır. İnsan dayeryüzünde tevazu ve alçakgönüllülüğün
somutlaşmışresmiolarakvarolmuştur.
38
DEĞERLER
Tevazusahibiinsankendidışındakilerekarşıgururvekibirsahibiolmayaninsandır.Başkalarına
yüksektenbakmaz.Kimseyimalımülkümaddikazancınoktasındadeğerlendiripdeonagöredavranmaz.Oşöyledüşünür:Hepimiziyaratanaynıamaçdoğrultusundaveaynıhalüzreyarattı.
Gelgelimetrafımızdaöyleinsanlargörüyoruzkidiğerinsanlarıbakışlarıylaaşağılamakta.Kibir
vegururonlarıngözleriniokadarköretmişkikıymetverdiklerideğerlermaddeboyutlarınıaşamıyor.Somutolanvepahasıbulunanherşeyonlariçindeğerliykensoyutolupmaneviyatlailgili
olanlar değersiz. Sabır ve hoşgörünün eteklerinde bile dolaşamayan bu insanlardan farklılıklara
karşıanlayışbeklemek,çevrelerinegülengözlerlebakıpağızlarındanbirkaçgüzelsözdökülmesini
ummakhayalolsagerek.
Oysainsanlarınbirbirinianladığıkimseninkimseyiincirçekirdeğinidoldurmayacakmeselelerden
dolayıkırmadığıbirdünyadüşünmekzormu.Ağızlarımızıgüzelkelimelerealıştırmakdilimizitatlı
sözcüklerletatlandırmakdüşmü?Tabikihayır.Eğerinsansakbupotansiyelhepimizdeherkeste
zatenvar.Önemliolanalçakgönüllülüknoktasındakigücümüzüaçığaçıkarmakvegururubirkenara
bırakıpinsanlarlaöyleiletişimegeçmek.
DedikyaAllahinsanlarıeşityarattı.Onlaraakıliradesağduyuverdi.Herinsanmelekeleriniaynı
kıvamdakullanmadı.Toplumdakisosyalstatüfarklılıklarıböyleceoluştu.Kimizenginoldukimifakir
kimiaydınoldukimicahil.Amadeğişmeyeninsanolmadurumuydu.İnsanolmayıunuttuğumuz
andabakılardeğişti.Sencahilsindeyiponunlakonuşmadılar,senfakirsindeyiponuaralarınaalmadılar.Sankifarklılıklaronlarataenbaşındanverilmişgibidüşünerekhareketettiler.
Herkesihoşgörmeklazım.Okuldaysakveöğretmenseköğrencilerimizihoşgörmeklazım.Trafikteysekvearabasürüyorsakdiğertaşıtlarınsürücüleriniyayalarıhoşgörmeklazım.Siyasetyapıyorsakpartibaşkanıysakdiğerpartilerionlarınsavunduğufikirlerihoşgörmeklazım.Futbolaşığıysak
herhangibirtakımıntaraftarıysakkendidışımızdakitakımtaraftarlarınıhoşgörmeklazım.Anneysek
babaysakçocuklarımızıhoşgörmeklazım.Doğayıhoşgörmeklazımhayvanlarıhoşgörmeklazım.
İnsansakeğertüminsanlarıhoşgörmeklazım.
ADİL OLMA
BİLMEK LAZIM
Bugünküinsanınenbüyükeksikliklerinenbirtanesidehaklarınıtamolarakbilmemevebilmemezliğindoğurduğuhaklarınısavunamamadır.Kurallarvekaidelertoplumsalhayatınnizamınısağlar.Tektekherferdinhemkişiselhemdetoplumsalhaklarımevcuttur.Yazılıhükümlerçerçevesinde
haklarınınsınırlarıçizileninsanbazensınırlarınınboyutlarınoktasındatökezlemeleryaşar.Haddini
aştığızamanlarolduğugibihakkıolanıalmakeldeetmekaçısındandamaalesefkibilgisizdir.Freni
olmayan bir araba misali ne bileyin acemi sürücünün pedallara olanyabancılığı gibi durumlarla
somutlaştırabileceğimizbudurumkazalarıdaberaberindegetirir.
Haklarınıbilmemehaklarınısavunamamakişinintarafsızlığınıyitirmesinedoğruluktanayrılmasınaçıkarcıbirkimliğebürünmesineyolaçtığıgibihaksızlıklarakarşıdikdurabilmesinedeengel
39
DEĞERLER
teşkileder.Sınırlarıbellikaraparçasındayaşadığınızıdüşünün.Belliolansınırlarınızamüdahale
olduğundahemenmüdafadurumunageçersiniz.Çizgilerinizbelliolduğundannezamannetürlü
hareketedeceğinizibilirsiniz.Birdetamtersinidüşünün.Ozamanzaafiçerisindesinizdirvekolay
birşekildesindirilirsiniz.
Doğruolanısöylemektarafsızolaraksorunlarayaklaşmakçıkarcılığıbirkenarabırakıpolanıdillendirmekzorolmasagerek.Bilgilivatandaşlarhaklarındanhaberdarolanbireylerzatenhaksızlıklar
karşısındasesçıkarabilmegücünüdekendilerindebulurlar.Onlarabugücüverenfarkındaolmaktan
başkabirşeydeğildir.
Kaçımızhaksızlıklarkarşısındaavazımızçıktığıncabağırabiliyoruzvekaçımızçıkarlarımızaters
gelsedesezarınhakkısezaradeyipolanbitenenoktakoyabiliyoruz?Kaçımızkuyruğunenarkasındaykenarayaadamsokupönleregeçmealışkanlığınıyoksayabiliyoruz?Kaçımızsıramızıngasp
edilipuyanıkkişilertarafıncahakkımızınyendiğinibilipmüdahalegereğinikendimizdebuluyoruz?
Sorularuzayıpgideramauzamamasıgerekenbutürdenyaklaşımlarındüşüncelerinvarlığıdır
Amacımkaramsarbirtablonunressamlığınıyapmakdeğil.Biraradayaşamakültürününinsana
yüklemişolduğuvazifelerinöneminevurguyapmak.Kabakuvvetinhükmünüyitirdiğibenimdayım
varseninvarmısaçmalığınınsonbulduğuarayaadamsokuphakyemeaptallığınınbittiğigerçekve
yaşanılasıbirtoplumunvarlığınadikkatçekmektir.
Sizsizolunhaksızlıklarkarşısındasusmayın.Doğrubildiklerinizdenödünvermeyinamakörü
körünedesabitfikirlerebağlanıpesaretzincirlerinitakmayın.Benbendeyipbaşkainsanlarıyok
sayarakhareketetmeyin,anlaşmazlığadüşeninsanlarınarasınıbulmaksizedüştüğündetarafsızlığınızıkoruyun.
40
ÖRNEK ATASÖZÜ ve ÖZDEYİŞLER
SORUMLULUK - DUYARLILIK
• Başağıniyiyetişmesineengel,zararlıotlardeğilçiftçininihmalidir.
(KONFÜÇYÜS)
• Yalnızyaptıklarımızdandeğil,yapamadıklarımızdandasorumluyuz.
(MOLİERE)
• Çözümdegörevalmayanlar,sorununparçasıolurlar.
(GOETHE)
• Önemlibiriolmanınbedelisorumluluktur.
(CHURCHİLL)
• Özgürlük,sorumlulukgetirir.İnsanlarınçoğununözgürlüktenkorkmasıbundandır.
(Bernard SHAW)
• Özgürlükbirkerekazanılıpilelebetmuhafazaedilemez.Onuhernesil,hergünyenidenkazanmak
zorundadır.
(EİSENHOWER)
ÖZGÜVEN
• Kendiyıldızınıizle,şanlıbirlimanavarmaktagecikmeyeceksin.
(DANTE)
• Kendinegüvenenherkesdünyayıyönetebilir.
(VOLTAİRE)
• Olguninsangüzelsözsöylemesinibileninsandeğil,söylediğiniyapanveyapabildiğinisöyleyen
insandır.
(KONFÜÇYUS)
TEMİZ OLMA
• Evinitemiztutkonukgelir;kendinitemiztutölümgelir.
(ATASÖZÜ)
• Temizlikimandangelir.
(HZ. MUHAMMED)
• Temizlikveyoksulluk,kötülükyaptıranzenginliktendahahayırlıdır.
(HZ. ALİ)
• Kirletmemek,temizlemektendahakolaydır.
(G. HAUPTMANN)
41
SAYGI
• Dostluktansaygıyıkaldıranonunenbüyüksüsünükaldırmışolur.
(ÇİÇERO)
• Anababanısayarsan,oğlundandasaygıgörürsün.Saygıvesevgininbiraradabulunduğutoplumlaruzunömürlüolurvehiçbirzamankargaşaiçinedüşmez.Otoplumdasaygıvesevgine
zamankayboluriseozamanotoplumçöker.
(MEVLANA)
• Yaşlılarasaygıgösterenkimseye,ihtiyarladığızaman,AllahTeala,saygıgösterecekkimseleryaratır.
(HZ MUHAMMED)
• İnsanlarınsaygıveşerefinin,itaatveuyumununkendindenmaddetendeğil,manenyüksekolanlariçingösterilmesiinsanruhunungereklerindendir.
(ATATÜRK)
• Oğul!Ananı,Atanısay!Bereketbüyüklerleberaberdir.
(OSMAN GAZİ)
CÖMERTLİK
• Cömertlikgözkamaştırıcıhediyelervermekdeğil,zamanındavermektir.
(J. BRUYEZİ)
• Elisıkıvarlıklınınkonuğuolmaktansaeliaçıkyoksulunkonuğuolmakyeğdir.
(ATASÖZÜ)
• Akmayançeşmeninyanınakimsegelmez.
(ATASÖZÜ)
• Açdoyuranaçkalmaz.
(ATASÖZÜ)
• Azsadakaçokbeladefeder.
(ATASÖZÜ)
• Birelinverdiğiniöbürelinduymasın.
(ATASÖZÜ)
• Gönülsüzverilensadakadanhayırgelmez.
(ATASÖZÜ)
• Kapıdanalacaklıbakarken,penceredensadakaverilmez.
(ATASÖZÜ)
• Verenelalaneldenüstündür.
(ATASÖZÜ)
• Ekmeğinikatığınadenkedenmuhtaçolmaz.
(ATASÖZÜ)
42
HOŞGÖRÜ - ALÇAKGÖNÜLLÜLÜK
• İyigeçinme,ikikişininkusursuzolmalarıyladeğil,karşılıklıbirbirininkusurlarınıhoşgörmeleriyle
olur.
(A.TOQUEVİLLE)
• Aşırıtevazununda,gururgibikendisinemahsustehlikelerivardır.
(J.J.ROUSSEAU)
• Alçakuçanyücekonar,yüksekuçanalçakkonar.
(ATASÖZÜ)
• Başakbüyüdükçeboynunueğer.
(ATASÖZÜ)
• Abdalatabinincebeyoldumsanır,şalgamaşagirinceyağoldumsanır.
(ATASÖZÜ)
• Mağrurolmapadişahım,sendenbüyükAllahvar.
(ATASÖZÜ)
• Yoğurdumkara(ekşi)diyenolmaz.
(ATASÖZÜ)
• Zenginliğinleövünmebirkıvılcımyeter,güzelliğinleövünmebirsivilceyeter.
(ATASÖZÜ)
• Bazıkimseler,güllerindikeniolduğundanyakınırlar.Ben,dikenleringülüolduğunaşükrederim.
(Alphonso KARR)
GÜVENİLİR OLMAK
• Güvenilmek,sevilmektendahabüyükbiriltifattır.
(George MACDONALD)
• Birinsanıdoğruyapmakisterseniz,onagüveniniz;düzenbazyapmakisterseniz,onagüvenmeyiniz.
(Bernard SHAW)
• Herzamangüvensizlikgöstermek,herzamangüvenmekkadarbüyükbiryanlışlıktır.
(GOETHE)
• Heradamınipiylekuyuyainilmez.
(ATASÖZÜ)
• Kurttançobanolmaz.
(ATASÖZÜ)
• Emanetehıyanetolmaz.
(ATASÖZÜ)
43
ÇALIŞKANLIK
• Yarın,yorgunkimselerindeğil,rahatlarınakıyabilenlerindir.
(Nurullah ATAÇ)
• Tohumuek,vermezsetoprakutansın.
(Necip Fazıl KISAKÜREK)
• Çalışanlarkötülükdüşünmeyevakitbulamazlar.Çalışmayanlarise,kendilerinikötülüktenkurtaramazlar.
(HZ. ALİ)
• Deha,birişebaşlamakiçingereklidir,ancakoişibitirmekiçinçalışmakşarttır.
(J.JOUBERT)
• Dünyaherkeseyetecekkadarbüyüklükte.Onuniçinbaşkasınınyerinikapmaktansa,çalışarakgerçekyerinizibulun.
(C. CHAPLİN)
• Yalnızbirtekşeyeihtiyacımızvardır;çalışkanolmak.Servetveonundoğalsonucuolanrefahve
mutluluk,yalnızveancakçalışanlarınhakkıdır.
(ATATÜRK)
• Hırs,birtekneninyelkeninişişirenrüzgarabenzer.Fazlasıtekneyibatırır,azıdatekneyiolduğu
yerdesaydırır.
(VOLTAİRE)
• Arzuettiğimizbazışeyleresahipolmamaksaadetinbirparçasıdır.
(B.RUSEL)
• Güneşisağelime,ayısolelimeversenizdedavamdanvazgeçmem.
(HZ. MUHAMMED)
• Başarıyaulaşamamışinsanlarınyüzdedoksanıyenilgiyeuğramamıştır;sadecepesetmiştir.
(Paul MEYER)
• Devlergibieserlerbırakmakiçin,karıncalargibiçalışmaklazım.
(Necip Fazıl KISAKÜREK)
• Adamadevletkendiayağıilegelmez.
(ATASÖZÜ)
• Ağustostabeynikaynayanınzemheridekazanıkaynar.
(ATASÖZÜ)
• Çalışandağaşmış,çalışmayanyolşaşmış.
(ATASÖZÜ)
• Doyuncayakadardeğil,ölünceyekadarçalış.
(ATASÖZÜ)
44
• İşleyendemirpastutmaz.
(ATASÖZÜ)
• Kazananınmalıartar,kazanmayanınderdi.
(ATASÖZÜ)
• Senişibırakmayıncaişsenibırakmaz.
(ATASÖZÜ)
•Zahmetinnoktasıkalkıncarahmetolur.
(ATASÖZÜ)
MİSAFİRPERVERLİK
• Gülümseme,ikiinsanarasındakienkısamesafedir.
(Victor BORGE)
• Birgüzelsözsöylemesanatıvarsa,birdegüzelanlamavedinlemesanatıvardır.
(EPİKTETOS)
• Dinlemek,gösterebileceğiniznezaketinenyükseğidir.
(D. Carnegie)
• Enbüyükvazifemiz;kulaklarımızısöylediklerimiziduymayaalıştırmamızdır.
(S.J.HARVİS)
ŞEFKAT-MERHAMET
• İkiçeşitacımavardır:Birimerhem,ötekizehirdir,birincisidostlarımızın,ikincisidüşmanlarımızın
acımasıdır.
(Charles SUMMER)
• Yalnızsadakavermeklekalmayın,acıyınızda...Istıraplarıdindiren,paradançokşefkattir.
(J.J. ROUSSEAU)
• Şefkatöylebirdildirkisağırdaişitebilir,kördeokuyabilir.
(Mark TWAİN)
• Eyoğul,üçkişiyeacı;cahilarasındakialime,zenginkenfakirdüşenevehatırlıikenitibarınıkaybedene.
(Şeyh EDEBALİ)
• Merhamet,herzamanintikamdandahaasildir.Merhametısmarlamaolmaz,tatlıbiryağmurgibi
göktendüşer,verenedealanadafaydalıdır.
(W. SHAKESPEARE)
45
VATANSEVERLİK
• Vatanınıençoksevengörevinieniyiyapandır.
(ATATÜRK)
• Vatan,çalışkaninsanlarınomuzlarıüstündeyükselir.
(Tevfik FİKRET)
• Vatanındaölmeyenikikereölür.
(İ. Habib SEVÜK)
• Vatansevgisiahlaktaiyiliği,ahlaktaiyilikdevatansevgisinimeydanagetirir.
(MONTESQUİEU)
• Vatanbirmilletinevidir.
(Ahmet MİTHAT)
• Milletehizmetetmekistiyorsan,elindengelenişlebaşla…
(İsmail GASPIRALI)
• Bendeneğerimiisteyinizvereyim,atımıisteyinizvereyim.Fakatvatanımdanhiçkimsebirkarış
toprakistemesinveremem.
(METE HAN)
• Herkesulusalgörevinivesorumluluğunubilmeli,memleketmeseleleriüzerindeodüşünceyle,düşünüpçalışmayıgörevedinmelidir.
(Mustafa Kemal ATATÜRK)
ADİL OLMA
•Kuvvetedayananadaletaciz,adaletedayanmayankuvvetzalimdir.
(PASCAL)
• Haksızlığasapıpbütüninsanlarsenitakipedeceğine,adaletlehareketediptekbaşınakal,dahaiyi.
(GANDİ)
• İyiolmakkolaydır,zorolanadilolmaktır.
(Victor HUGO)
• İyivekötüyeeşitdavranmakiyininşevkinikırar,kötüyecesaretverir.
(HZ. ALİ)
• Doğruluğayapışınziradoğrulukiyiliğegötürür,iyilikdesizicenneteiletir.Yalandankaçınınzira
yalankötülüğegötürür,kötülükdecehennemeiletir.
(HZ. MUHAMMED)
• Birinsanındostlukderecesinitayinetmekistermisiniz?Menfaatinehafifçedokununuz.
(R.N. EVRİMER)
46
• Başkasıdüştümü“çürüktahtayabasmasaydı”deriz;kendimizbastığımızzamandüşüncetahtanınçürükçıkmışolmasındanşikayetederiz.
(Cenap ŞAHABETTİN)
• Yalnızkendisinidüşüneninsan,yumurtasınıpişirmekiçinkomşusununeviniyakar.
(BACON)
VEFALI OLMA
• Vefaarkadaşınayaptığıniyiliğiazgörmek,onunyaptığınıçokbilmektir.
(ANONİM)
• Vefahastalıktadostunyanındaolmakacıyı,ağrıyı,ezayıpaylaşmaktır.
(ANONİM)
• Vefaarkadaşındostuyladüşman,düşmanıyladostolmamaktır.
(ANONİM)
• Nankörinsan,herşeyinfiyatınıbilenfakathiçbirşeyindeğerinibilmeyenkimsedir.
(Oscar WILDE)
YARDIMLAŞMA-PAYLAŞIMCI OLMA
• Benövünülecekbirşeyyapmadım.Zafermilletindir.Bensadecesizleringörüntüsüyüm.Övülmesigereken,milletinSakarya’danİzmir’edoğruçarıksızkoşanMehmet’idir.
(ATATÜRK)
• Birmumdiğermumututuşturmaklaışığındanbirşeykaybetmez.
(MEVLANA)
• Düşeninelindentutkisendedüştüğünzamanelindentutacakbirelbulasın.
(Ali Fuat BAŞGİL)
• İnsanlarınenhayırlısıinsanlarayararlıolandır.
(HZ. MUHAMMED)
• İnsanlar,birbirlerineyardımdanelçektiklerigüninsanlıkyokolur.Karşılıklıdayanışmaolmazsa
toplumlarolmaz.
(Walter SCOOT)
47
SEVGİ
• Allah’ınrızasıanababanınrızasındadır.Allah’ıngazabıdaanababanıngazabındadır.
(HZ. MUHAMMED)
• Yalnızsenisevenlerisevmeksevgideğildeğiştokuştur.
(Cenap ŞAHABETTİN)
• Yaşlandığındaçocuklarındanbeklediğinşey,seninbabanayaptığınolmalıdır.
(PİTACUS)
• Dostluğunkusurlarınıonayalnızkensöyle,başkalarınınyanındaiseonuöv.
(ARİSTO)
• Gerçekdostlariyigünlerinizdedavetedincesiziziyaretederler,karagünlerinizdedavetsizgelirler.
(THEOPMRASTUS)
SABIRLI OLMA
• Sabırönceleriinsanazehirgibigörünür,fakatbunuhuyedinirsebalolur.
(Sadi-i ŞİRAZİ)
• Enfazlaileriyegidenok,enfazlageriyeçekilmişyaydançıkar.
(ANONİM)
• Herşeyinanahtarı,sabırdır.Civcivi,yumurtalarıkuluçkayayatırarakeldeedersiniz;yumurtalarıkırarakdeğil.
(Arnold GLASSOW)
• Taşıdelensuyungücüdeğil,damlalarınsürekliliğidir.
(Latin Atasözü)
• Günesarılınveyarınamümkünolduğukadarazgüvenin.
(HORACE)
• Zamanparayabenzer,lüzumsuzyeresarfedilmedikçedaimayeter.
(KONFÜÇYÜS)
• Aleladebirinsan,zamanınınasılsarfedeceğinidüşünür,akıllıinsanisenasıltasarrufedeceğini.
(SCHOPENHAUER)
48
ÖRNEK HİKAYE ve YAZILAR
SORUMLULUK VE DUYARLILIK
KAPLAN VE AİLESİ
Birormandakaplanailesiyaşamaktadır.Birgünbuaileninbiryavrusuolur.Babakaplanbudurumaçoksevinirvedişikaplana:
“Bizimoğlanbirkahramanolacak.”Der.Yavrubirazbüyüdüğündeannekaplanbabayımemnun
etmekiçinavladığıavıyavrusunaverip,onubabasınagöstermesiniister.Bababunugörüncesevinir
ve“Benimyavrumbirkahramanoldu.”der.
Annekaplanbabanınsevincinigörüncebunuhergünyapmayakararverir.Derkengünlerdenbir
günbabakaplanölürveannekaplanyavrusundanavlanmasınıister.Ancakyavruannesine:“Anne
senbanaavlanmayıöğretmedinki,bennasılavlanırım?”der.
Anneyavruyahakverirveavlanmayadevameder.Budurumböyledevamederkenbirgünanne
kaplandaölür.Yavrukaplançokşaşırır,neyapacağınıbilemezveormandakikurtların,tilkilerinve
çakallarınartıklarıylakarnınıdoyurmayabaşlar.Böyleceyavrukaplanhayatınınsonunakadarormandakihayvanlarınalayettiğibirkaplanolarakhayatınısürdürür.(Çocuklarımızaküçükyaşlardan
itibarensorumlulukvermeliyiz.İlerlemeleriniengelleyecekşekildeonlarakolkanatgermek,onların
gelecektehiçbirşeyyapamamasınasebepolabilir.Yapmamızgerekenküçüksorumluluklarvererek
onlarıbüyüksorumluluklarahazırlamaktır.)
Düşündüren Öyküler-OĞUZ SAYGIN
FISILTI VE TUĞLA
Gençvebaşarılıbiryönetici,yeniJaguar’ıylabirmahalledenhızlıbirşekildegeçiyordu.Parketmiş
arabalarınarasındanyolaanidençıkabilecekçocuklaradikkatediyorduvebirşey
gördüğünüsanarakyavaşladı.Arabaylacaddedenyavaşçageçerkenhiçbirçocukgöremedifakat,
arabasının kapısına bir tuğla atıldığını fark etti. Aniden arabasını durdurarak tuğlanın fırlatıldığı
yeregeridöndü.Arabadanindi,oradabulunanküçükbirçocuğututtuveonuparketmişbirarabaya
doğruiterekbağırmayabaşladı;“Bununedenyaptın?Sendekimsin,neyaptığınınfarkındamısın?”
İyicesinirlenerekdevametti:“Buyenibirarabaveatmışolduğunbutuğlabanaçokpahalıyamal
olacak.Bununedenyaptın?”Çocukyalvararakcevapverdi:“Lütfenefendim.Çoküzgünümama
başkaneyapabilirdimbilmiyordum.Eğertuğlayıfırlatmasaydımkimsedurmazdı.”Parketmişbir
arabanınarkasınaişaretederkençocuğungözyaşlarıçenesinesüzülüyordu.”Kardeşimkaldırımın
kenarındanyuvarlandı ve tekerlekli sandalyesinden düştü, ben onu kaldıramıyorum. Lütfen onu
tekerleklisandalyesineoturtmamiçinbanayardımedermisiniz?Benimiçinçokağır.”Budurumdan
sondereceduygulanangençyönetici,boğazındabüyüyenyumruyuzarzordaolsayutkundu.Yer-
49
dekigencikaldırarak,tekerleklisandalyeyegerioturttu.Mendiliyle,çizikveyaralarısildiveadamın
ciddibiryarasıolupolmadığınıkontroletti.Küçükçocukgençyöneticiyedönerek“teşekkürederim
efendim,Allahsizdenrazıolsun”dedi.
Gençyönetici,küçükçocuğun,ağabeyinikaldırımdanevinedoğrugötürmesiniizledi.Bulunduğu
yerdenarabasınageridönmesioldukçauzunsürmüştü.Uzunveyavaşbiryürüyüştü.Gençyönetici,
kapıyıhiçtamirettirmedi.Kapıdaoluşançöküğü,hayatınıbirisininkendisinetuğlaatmasınıgerektirecekkadarhızlıyaşamamasıgerektiğinihatırlatmasıiçinöylecebıraktı.
Allah,ruhunuzafısıldarvekalbinizekonuşur.Bazen,dinleyecekkadarzamanınızolmadığında
ise,sizebirtuğlafırlatır.İsterfısıltıyı,istertuğlayıdinleyin.Tercihisizyapın...
“BİZ SENİ UYANIK BİLİRDİK...”
İstanbul’dakenarsemtlerdenbirindeoturanyaşlıbirkadın,padişahınhuzurunaçıkmakistediğinisaraydakigörevlilerebildirmiş.Bununüzerinesultanınkarşısınaçıkarılmıştı.Yaşlıkadın:
Evininsoyulduğunuvebuolaydanpadişahınsorumluolduğunusöyleyerek,şikayettebulunur.
BununüzerinehiddetlenenKanuni:
-Banabakkadın,senniçinbukadarderinuykuuyudundaevininsoyulduğunuduymadın?deyince,yaşlıkadın:
Padişahım!Kusurabakma,bizseniuyanıkbilirdik,onuniçinevimizderahatuyuyordukder.Bu
cevapüzerineKanuniutanarak:
-Haklısınızdiyerek,kadınınçalınanmallarınınbedelinikendimalındanöder.
DUYARSIZLIK
NewYork’ta biryayınevinde redaktör olarak çalışan 51yaşındaki GeorgeTurklebaum,geçirdiği
kalpkrizisonucuhayatınıkaybetmiş.Buolayındiğermilyonlarcakalpkriziyleölümdenfarkınedir
dersiniz?
23kişiylebiraradaçalıştığıaçıkofiste,adamınkalpkrizindengittiğitam5günsonrabirisinin
yanınagidip“iyimisiniz?”diyesormasıylafarkedilmiş.
Patronu,şirkette30yıldırçalışanGeorge’ninsabahofiseenerkengelipakşamengeççıkanelamanolduğunu,etrafındakilerlekonuşmadanbütüngünsadeceişiyleilgilendiğinisöylemiş.Bunedenledeherzamankigibimasasındabiryazıokuduğusıradakalbiduraraköldüğündenkimsenin
dikkatiniçekmemiş.
50
SON SORU
Okuldakiikinciayımda,hocamıztestsorularınıdağıttı.Benokuluneniyiöğrencilerindenbiriydim.Sonsoruyakadarsolukalmadangeldimveoradaçakıldımkaldım.Sonsoruşöyleydi:
“Hergünokulutemizleyenhademekadınınilkadınedir?..”
Buherhaldebirçeşitsakaolmalıydı.Kadınıyerlerisilerkenhemenhergüngörüyordum.Uzun
boylu,siyahsaçlıbirkadındı.50lerindefalanolmalıydı.Amaadınınerdenbilecektimki!..Sonsoruyuyanıtsızbırakıpkağıdıteslimettim.Surebiterkenbiröğrenci,sonsorununtestsonuçlarınadahil
olupolmadığınısordu.“Tabiidahil”dedi,hocamız..“İşyaşamınızboyuncainsanlarlakarşılaşacaksınız.Hepsibirbirindenfarklıinsanlar.Amahepsisizinilginizvedikkatinizihakkedeninsanlarbunlar.
Onlarasadecegülümsemenizve`Merhabademenizgereksebile..”
Budersihayatımboyuncaunutmadım.
ÖZGÜVEN
ÇATLAK KOVA
Hindistan’dabirsucu,boynunaastığıuzunbirsopanınuçlarınataktığıikibüyükkovaylasutaşırmış.Kovalardanbiriçatlakmış.Sağlamolankovaherseferindeırmaktanpatronunevineulaşan
uzunyoludoluolaraktamamlarken,çatlakkovaiçinekonansuyunsadeceyarısınıeveulaştırabilirmiş.Budurumikiyılboyuncahergünböyledevametmiş.Sucuherseferindepatronununevine
sadece1,5kovasugötürebilirmiş.Sağlamkovabaşarısındangururduyarken,zavallıçatlakkova
görevininsadeceyarısınıyerinegetiriyorolmaktandolayıutançduyuyormuş.
İkiyılınsonundabirgünçatlakkovaırmağınkıyısındasucuyaseslenmiş.“Kendimdenutanıyorumvesendenözürdilemekistiyorum.”“Neden?...”diyesormuşsucu.“Niyeutançduyuyorsun?...”
Kovacevapvermiş.“çünküikiyıldırçatlağımdansusızdığıiçintaşımagöreviminsadeceyarısını
yerinegetirebiliyorum.Benimkusurumdandolayısenbukadarçalışmanarağmen,emeklerinintam
karşılığınıalamıyorsun.”Sucuşöyledemiş.“Patronunevinedönerkenyolunkenarındakiçiçekleri
farketmeniistiyorum.”Gerçektendetepeyitırmanırkençatlakkovapatikanınbiryanındakiyabani
çiçekleriısıtangüneşigörmüş.Fakatyolunsonundayinesuyununyarısınıkaybettiğiiçinkendini
kötühissetmişveyinesucudanözürdilemiş.Sucukovayasormuş.“Yolunsadecesenintarafında
çiçekler olduğunu ve diğer kovanın tarafında hiç çiçek olmadığını farkettin mi?... Bunun sebebi
benimseninkusurunubilmemveondanyararlanmamdır.Yolunsenintarafınaçiçektohumları
ektimvehergünbizırmaktandönerkensenonlarısuladın.İkiyıldırbenbugüzelçiçekleritoplayıponlarlapatronumunsofrasınısüsleyebildim.Senböyleolmasaydın,oevindebugüzellikleri
yaşayamayacaktı.”
51
Hepimizinkendimizehaskusurlarıvardır.Hepimizaslındaçatlakkovalarız.Allah’ınbüyükplanındahiçbirşeyziyanedilmez.Kusurlarınızdankorkmayın.Onlarısahiplenin..Kusurlarınızdagerçek
gücünüzübulduğunuzubilirsenizeğer,sizdegüzellikleresebepolabilirsiniz.
Hayatınakışındaeksiklikleriniziavantajaçevirebilirsiniz.Eksiklerinizdenutanmakyerinesizenasılbiravantajsağlayabileceğinibulabilirsiniz.
DEĞERİNİZİ BİLİN
İyibilinenbirkonuşmacı,seminerine50dolarlıkbirbanknotugöstererekbaşladı.200kişiyibulandinleyicilere,buparayıkimisterdiyesorduveellerkalkmayabaşladı.Vekonuşmacı“buparayı
sizlerdenbirinevereceğimfakatönceliklebazışeyleryapacağım”dedi.Parayıönceburuşturduve
dinleyicilere“halabuparayıisteyenvarmı?”diyesordu,elleryinehavadaydı.Busefer,konuşmacı
“pekibuparayaşunlarıyaparsam?”dedive50dolarıyereattıonunüstünebastı,ezdi,pislettive
paraşimdipisveburuşuktu,fakatelleryinehavadaydıveoparayıherkesistiyordu.
Konuşmacışöylededi:
“Arkadaşlarımburadaçokönemlibirşeyöğrendiniz,buradaparayaneyaptıysamhiçönemli
değilonuyinedeistiyorsunuz,çünkübenimonayaptığımşeyleronundeğerinidüşürmedi,ohala
50dolar.Hayatımızdaçoğukezverdiğimizkararlarveyahayatşartlarınedeniylehırpalanır,canımız
acıtılır,yerdenyerevuruluruz,kendimizikötühissederiz,fakatneolduğuveyaneolacağıönemli
değil,hiçbirzamandeğerimizikaybetmeyiz,temizyadapis,hırpalanmışyadakırılmış,bunların
hiçbiriönemlideğildir.Senisevenlerseninnekadardeğerliolduğunuherzamanbileceklerdir”.
TEMİZ OLMA
TEMİZLİK VE KÜLTÜR
Temizlikinsanoğlununhayatındavazgeçilmezfaaliyetlerinbaşındagelmektedir.Vücudumuzun
temizliği,yaşadığımızmekanlarıntemizliğibizimiçinhemsağlıkhemdesaygınlıkaçısındanson
derecemühimdir.
Dinimizibadetlerinyapılabilmesiiçinvücuttemizliğinişartolarakgörür.Günlükbeşvakitnamazınkılınabilmesiiçinönceliklevücudun,dahasonraelbiselerinvenihayetindedeibadetedilecekolanmekanıntemizliğimutlakayapılmışolmalıdır.Dinimizintemizliğeverdiğiönemieniyi
özetleyensöz“Temizlikimandandır”hadisiolsagerek.BuhadistemizolmayıAllah’ainanmakla
bağdaştırmasıaçısındanönemlidir.
Türkmilletiningelenekleriveörfündedetemizlikçokönemlibiryertutmaktadır.Milletimizin
temizliğeverdiğideğerieniyi“aslanyattığıyerdenbelliolur”atasözügöstermektedir.BusözTürk
52
milletiiçintemizliğinbirkişilikgöstergesiolduğununvecizifadesidir.OsmanlıDevletidöneminde
butopraklardayaşayaninsanlariçintemizliğinnedemekolduğunueniyiyabancıseyyahlarınkalemindenokuyabilirsiniz.Yabancıseyyahlarbumilletintemizliğiniöverkenellerindekülledolaşan
görevlilerinhertürlüpisşeyehemenmüdahaleettiklerinianlatır.
Temiztoplumtemizinsanlardanoluşur.Mutlakaenyakınımızdanbaşlayarakulaşabildiğimizher
yerdebubilinçlehareketetmeliyiz.
KanûnîSultanSüleymanzamanındaİstanbul’agelenbirAlmanrâhibi,1560tarihindeyazdığı
bireserdeşöyledemektedir:(İstanbul’dakitemizliğehayranoldum.Buradaherkesgündebeşdefa
yıkanır.Bütündükkânlartertemizdir.Sokaklardapislikyoktur.Satıcılarınelbiseleriüzerindeufakbir
lekebilebulunmaz.Ayrıcaismine(hamam)dedikleriveiçindesıcaksubulunanbinalarvardırki,burayagelenler,bütünbedenleriniyıkarlar.Hâlbukibizdeinsanlarpistir,yıkanmasınıbilmezler.)Bugün
ise,Müslümandiyarlarıdenilenyerlerdeseyahatedenyabancılar,neşrettiklerikitaplarda,(Birdoğu
memleketinegittiğimizzaman,evvelâburnumuzabirkokmuşbalıkvesüprüntükokusugeliyor.Her
tarafpislikiçindedir.Yerlertükürükiledoludur.Ötedeberidetoplanmışsüprüntüveölmüşhayvan
leşlerinerastlanılır.İnsanböylebirdoğumemleketindengeçerkeniğreniyorveMüslümanlarıniddia
ettiklerigibitemizolmadıklarınıanlıyor.)demektedirler.Bugün,İslâmdevletiisminitaşıyanmemleketlerde,îmânbilgileribozulduğugibi,temizliğedetamriâyetolunmamaktadır.Fakatbundakabâhat,İslâmdinindedeğil,İslâmdinininesasınıntemizlikolduğunuunutankimselerdedir.Fakirlik,pis
olmakiçinbirmazeretteşkiletmez.Birinsanınyeretükürmesinin,ortalığapisliksaçmasınınpara
ilehiçbirilgisiyoktur.Böylepislikyapanlar,Allah’ıntemizlikemriniunutanbedbahtlardır.Hermüslüman,dininiiyiöğrensevebunariâyetetmişolsa,bupislikhemenortadankalkar.Ozaman,başka
milletler,Müslümanmemleketleriziyâretettiklerinde,tıpkıortaçağdaolduğugibi,Müslümanların
temizliğinehayrankalırlar.
SAYGI
ÇİVİLİ TAHTA HİKAYESİ
Arkadaşlarıiledevamlıkavgaedensorunlubirgençvarmış.Babasıbirgünonadersvermek
istemiş.Onaçivilerledolubirtorbaveboşbirtahtavermiş.Oğluna:
-Arkadaşlarıniletartışıpkavgaettiğinzamanherseferbutahtayabirçiviçakacaksın.
Genç,arkadaşlarıileyinekavgaetmişvebirincigündetahtaperdeye30çiviçakmış.Sonraki
zamanlardaarkadaşlarıileiyigeçinmeyeçalışmışvehergeçengündahaazçiviçakmış.
Birgüngelmişkihiççiviçakmamış.Babasıonuyenidentahtanınönünegötürmüşvedemişki:
-Bugündenbaşlayaraktartışmayıpkavgaetmediğinhergüniçintahtadanbirçivisökeceksin.
53
Günlersonrabirgüngelmişkitahtadakiherçiviçıkarılmış.Babasıoğluna:
-Aferin,arkadaşlarınlaiyigeçiniyorsun.Bütünçivileritahtadansöktünamatahtadaartıkçok
delikvar.Eskisigibiolmayacak.Herdelikarkadaşlarınlakavgaettiğinzamansöylediğinkötüsözlerdir.Arkadaşlarınseniaffetsedeizlerihepkalacakvebudeliklerkapanmayacak.Arkadaşlarınadeğer
vermelisin.Unutmakiherzamanonlarınyardımına,dostluğunaihtiyacınolacak.
AFFET BABACIĞIM
Evliliğindenberievindekalanbabasıyüzündeneşiylesüreklitartışıyordu.Eşibabasınıistemiyor
veonunevdebirfazlalıkolduğunudüşünüyordu.Tartışmalarbazeninanılmazboyutlaraulaşıyordu.
Yineböylebirtartışmaanındaeşibütünbağlarıkopardıve‘Yabengiderim,yadababanbuevde
kalmayacak’diyerekrestçekti.
Eşinikaybetmeyigözealamazdı.Babasıyüzündençıkantartışmalardışındamutlubiryuvası
sevdiğivekendinisevenbireşivebirdeçocuklarıvardı.Eşiiçinçokmücadeleetmiştievliliğisırasında.Ailesiniiknaetmekiçinçokuğraşmışveçoksorunlarlakarşılaşmıştı.Halaonuölürcesine
seviyordu.Çaresizlikiçindeneyapacağınıdüşündüvekendincebirçözümyolubuldu.Yıllarönce
avcılıkmerakıyüzündenkendisiiçinyaptırdığıkulübetipidağevinegötürecektibabasını.Haftada
biruğrayacakveihtiyacıneysekarşılayacak,böylelikleeşiyledebutürsorunlaryaşamayacaktı.Babasınalazımolacakbütünmalzemelerihazırladıktansonrayatalakbabasınıyatağındankaldırdıve
kucakladığıgibiarabayaattı.OğluCan‘Bababendeseninlegelmekistiyorum’diyeısraredinceonu
daarabayaaldıvebirlikteyolakoyuldular.
Karakışıntamortalarıydıvekorkunçbirsoğukvardı.Karvetipiyüzündenyoluzorseçiyorlardı.
MinikCansüreklibabasına‘Babanereyegidiyoruz?’diyesoruyoramacevapalamıyordu.Öteyandannereyegötürüldüğünüanlayanyaşlıadamsagizligizligözyaşıdöküyoroğluvetorununabelli
etmemeye çalışıyordu. Saatler süren zorluyolculuktan sonra dağ evine ulaştılar. Epeydir buraya
gelmemişti. Baraka tipindeki dağ evi artık çürümeyeyüz tutmuş, tavan akıyordu. Barakanın bir
köşesinitemizledihazırladıvearabadanyüklendiğiyatağıorayaitinaileserdi.Sonradiğermalzemeleritaşıdı.Ensondababasınısırtlayarakyatağayerleştirdi.Tipiadetabarakanıniçindehissediliyordu.Barakanıniçindefırtınavardıadeta.Çaresizlikiçindebabasınıizledi.Dahaşimdidenüşümeye
başlamıştı.Yarınyinegelirbiryorganvebirkaçbattaniyegetiririmdiyedüşündü.Öyleüzgündüki
Dünyabaşınagöçüyorgibiydi.Obuduygulariçindeykenbabasıyüreğinebıçaksaplanmışgibiydi.
Yıllarcaemekverdiğioğlutarafındanbirbarakayaterkediliyordu.Gururuincinmiştiiçiyanıyordu
amabellietmemeyeçalışıyordu.MinikCaniseolanlarahiçbiranlamveremiyordu.Anlamsızcaama
dedesindenayrılacakolmanınvermişolduğuüzüntüylesadeceseyrediyordu.Artıkgitmezamanıydı.
54
Babasınınyatağınaeğildiyanaklarınıveellerinidefalarcaöptü.Beniaffetdergibisarıldı,kokladı.
Artıkikisidekendinehakimolamıyorvehıçkırahıçkıraağlıyordu.Bunamecburumdergibibaktı
babasınınyüzüneveCan’ınelinitutuphızlabarakayıterketti.
Arabayabindiler.Canyolaçıktıklarındaağlamayabaşladınedendedemiosoğukyerdebıraktın
diye.Verecekhiçbircevapbulamıyordu,annenböyleistiyordiyemiyordu.Can‘Babasenyaşlandığındabendeseniburayamıgetireceğim’diyesoruncaDünyasıbaşınayıkıldı.Osorununyöneltilmesiyle
birlikte deliler gibi geri çevirdi arabayı. Barakaya ulaştığında ‘Beni affet baba’ diyerek babasının
boynunasarıldı.Babaoğulsıkısıkısarılmışveçocuklargibihıçkırahıçkıraağlıyorlardı.Oğlu‘Baba
beniaffet,sanabumuameleyiyaptığımiçinbeniaffet’diyehatasınıbelliediyordu..Babasıoğlunun
busözlerineenanlamlıcevabıveriyordu...
“Gerigeleceğinibiliyordumyavrum.Benbabamıdağbaşınaatmadımki,senbeniatasın.Benibu
dağdabırakmayacağınıbiliyordum.”
CÖMERTLİK
HZ. EBU BEKİR’İN CÖMERTLİĞİ
Cömertlikdenilince,cömertliktenbahsedilinceilkaklageleninsanveonunörnekbirhatırasını
Hz.Ömeranlatıyor:
Sıddık’ıgeçebilmekmümkünmü?Birgünkendikendimededimki;AllahResulüistediğinde,
fakirleriçinbirşeylergetirindediğindebenbütünmalımınyarısınıgetireceğim.Herşeyiminyarısını.
BelkiEbuBekir’igeçerim.Aldımvegetirdim.AllahResulününyanındayerekoydum.Dedim;
-“YaResulüllah!Herşeyiminyarısınıgetirdim.”
SonraEbuBekir’ibekliyordum.Ogelsin.Diyorumki,“Ömer,buseferEbuBekir’igeçeceksin”bubir
kıskanmadeğildi.Rahmetteyarışmaydı.BirazsonrabaktımSıddık’ıEkbergeliyor.Develeritutuvermiş,develerinyularındanyığınladevevar.Arkasındangetirdiorayahepsinikoyuverdi.Üzerindeince
birelbisevardı.Hafifbirrüzgârvardı.Soğukvardı.BellikiSıddıküşüyordu.Develerinyularınıbıraktıve
oturdu.AllahResulübakıyorduona,develerinüzerindeevindekiherşeyigetirmişti.BellikiSıddıkdünyamata-ıadınahiçamahiçbirşeybırakmamıştı.”AllahResulübunuanlıyordu.Tekbircümlesordu;
-“EyEbuBekir!Kendineveçolukçocuğunanebıraktın.Herşeyigetirmişsin.Yerdekihalıyı,kilimi
bilegetirmişsin.Nebıraktınkendine?”Tekbircümle,Sıddık’ındudaklarında;
-”OnlaraAllahveResulünübıraktım.Allahvepeygamberindenbaşkahiçbirşeyeihtiyacımızyok
bizim.”Medinesusuyordu.
SonraCebrailiniyordu.Oâlem,oanıfahrikâinatainiyordu.Diyorduki;
55
-“Allahselamgönderdi.Dediki,benEbuBekir’denrazıyım.EbuBekirbendenrazımıdır?”Allah
sorduruyor,Allahbiliyorrazıolduğunu.AllahResulününyüzüaygibiparlıyorduoanda.Ümmetimdenbirisiöylebirmakamagelmişki;
-“EbuBekirdiyordu.Sanamüjdelerolsun.DeminCebrailgeldi.Allahsoruyor,“EbuBekirbizden
razımı?”
EbuBekirağlayarakayağakalkar;
-“Benkimimki,Allah’tanrazıolmayacağım.”
DELİKANLI
Delikanlıyapmış olduğu iyiliğin makbule geçeceğini daha işin başındayken biliyordu.Yol kenarındaağlayandörtbeşyaşlarındakiçocuğunkaybolduğunuanlamışveonunneredengeldiğini
soruşturduktansonrabirtaksiyebindiripevinegetirmişti.Fakatdelikanlı,aradığıevibulduğunda
büyükbirhayalkırıklığınauğradı.Yolboyuncagözüönündecanlandırdığıyüzmehavuzluveuydu
antenlivillanınyerine,karşısındadermeçatmabirgecekonduduruyordu.Üstelikkapıyıdaçocuğun
dedesiaçmışvetorununahasretlesarıldıktansonra,kendisineteşekküredipcebinebirkaçkuruş
bırakmıştı.
Delikanlı,sohbetsırasındaçocuğunannevebabasınınkazasonucundavefatettiğiniöğrenmiş
veyaşlıadamınbiraraağlamasındanistifadeederekcebinekonulanlarıkontroletmeyibecermişti.
Üçbeştanebozukpara,koskocaceketcebininköşesinibiledoldurmuyordu.Evinhalinebakılırsa
yaşlıadamoldukçafakirdi.Amahiçolmazsataksiparasınıkarşılayacakkadarbahşişveremezmiydi?
Delikanlınınyüklübirhediyeyle“yolunu bulma”hayalleriyıkılmışveiçindebirşeylerkıpırdamayabaşlamıştı.Anlaşılantahammüledilemeyecekderecedecimribirihtiyarilekarşıkarşıyaydıveona
mutlakabirdersvermesigerekiyordu.Yaşlıadamınyüzünedikdikbakarkencebindekibozuklukları
avuçladıveçocuğunayaklarıdibinefırlatarak;“Git de kendine oyuncak al ufaklık.”dedi.Böylelikle
cömertliknediröğrenmişolursun.Yavrucakyereeğilerekparalarıtopladığındadelikanlınıngözleri
yerindençıkacakgibioldu.Çocuğunküçücükavuçlarında,dörtbeştanealtınparlıyordu.
TASARRUF VE TUTUMLULUK
Tasarrufvetutumluluk,
Öyleikisözcükki,
Evim,çevremveyurduma,
Öyleiyihizmetki.
56
Gereksizyanmasınışık.
Boşasularakmasın.
Yiyecekler,giyecekler,
Sakınçöpeatılmasın.
Küçük,büyükheryurttaşın
Enasilgörevidir.
Gerekvarmıtakibehiç,
Tutumluolmakiçin.
Cebimdekiparamı,
Şartmıbugünbitirmek?
Defter,kalem,silgimi
Düzensizcebitirmek.
Arkadaşlariştebizi,
Bekliyoryurthizmeti.
Tasarrufvetutumluluk,
İlkgörevimizhaydi!
Vedat KÜÇÜKLER
BEN TUTUMLU ÇOCUĞUM
Bentutumluçocuğum.
Banaöğrettianam.
Bentutumluçocuğum.
Fazlaparaharcamam.
Budurtutumusulü,
Koşmalıyerlilere.
Yurdunyerliürünü
Yakışmalıherkese.
Hergünbilgiatarız,
Kafamızkumbaradır.
Yarınbilgisatarız,
Bubilgilerparadır.
Bugünderseçalışan,
57
Sonraparakazanır.
Çalışmayaalışan,
Yarınınıkazanır.
Sağlıksızpisolanın,
İyiolmazyarası.
Böylebaştaolanın,
Yokturilaçparası.
Sağlıklı,sağlamolmak,
Tutumlulukdemektir.
Tutumluçocukolmak,
Vatanınısevmektir.
Celal Sıtkı GÜRLER
HOŞGÖRÜ VE ALÇAKGÖNÜLLÜK
KUMA YAZMAK HİKAYESİ
İkiarkadaşçöldeyürüyorlarmış.Yolculuğunbiranındaaralarındabirmünakaşaolurvebirisinirlenerekdiğerinetokatatar.Tokadıyiyenincanıacımışamabirşeysöylemedenkumaşöyleyazmış:
“BUGÜNENİYİARKADAŞIMBANATOKATATTI“
Birlikteyürümeyedevamederlersonundabirvahayagelirlervesuyagirmeyekararverirler.Tokadıyiyenadambataklığabirandasaplanırveboğulmayabaşlarkiarkadaşıhemenkurtarır.Boğulmaktankurtulduktansonrabirtaşaşöyleyazar:
“BUGÜNENİYİARKADAŞIMHAYATIMIKURTARDI“.
Tokadıatanvehayatkurtaransorar:
-Tokatattığımdakumayazdınşimdinedentaşayazdın?
Diğericevaplar:
-Birisicanımızıyaktığındakumayazmalıyızkibağışlamarüzgarısilebilsinamabiribizimiçiniyi
birşeyyaparsataşakazımalıyızkihiçbirrüzgarsilemesin.
DAMLA
Buluttanbirdamlacıkindidenize.Enginliğigörünceutandı.
Kendikendine,‘Denizinkarşısındabendekimimki...Onunvarlığınagörebenyoksayılırım’dedi.
58
Kendisiniküçükgördüğüiçinsedefgönlünüaçtıona,bağrınabastıvekorudu.
Kaderonuodenliyüceltti.Nazilebesledidamlacığısedef.ki,sultanlarıntacınakondurdusonra
inciolarak.
Damlakendisinialçakgördüğündenyüceldi,yoklukkapısınakapılandığıiçinvaroldu.
GÜVENİLİRLİK
ÜÇ HEYKEL
İkikomşuülkeninhükümdarlarıbirbirleriylesavaşmazlar,amaherfırsattabirbirlerinirahatsız
ederlerdi.Doğumgünleri,bayramlardailginçarmağanlargöndererekkarşıdakinezekâgösterisiyapmafırsatlarıydı.
Hükümdarlardanbiri,gününbirindeülkesininenönemliheykeltıraşınıhuzurunaçağırdı.İstediği,birerkarışyüksekliğinde,altından,birbirinintıpatıpaynısıüçinsanheykeliyapmasıydı.Aralarındabirfarkolacakamabufarkısadeceikisibilecekti.Heykellerhazırlandıvedoğumgünündekomşu
ülkehükümdarınagönderildi.Heykellerinyanınabirdemektupkonmuştu.Şöylediyorduheykelleri
yaptıranhükümdar:
“Doğumgününübuüçaltınheykellekutluyorum.Buüçheykelbirbirinintıpatıpaynısıgibigörünebilir.Amaiçlerindenbiridiğerikisindençokdahadeğerlidir.Oheykelibuluncabanahaberver.”
Hediyeyialanhükümdarönceheykelleritarttırdı.Üçaltınheykelgramınakadareşitti.Ülkesinde
sanattananlayannekadarinsanvarsaçağırttı.Hepsideheykelleribüyükbirdikkatleincelediler
amaaralarındabirfarkgöremediler.Günlergeçti.Bütünülkehükümdarınsıkıntısınıduymuştuve
kimseçözümbulamıyordu.Sonunda,hükümdarınfazlaisyankârolduğuiçinzindanaattırdığıbir
gençhabergönderdi.İyiokumuş,akıllıvezekiolanbugenç,hükümdarınbazıisteklerinekarşıçıktığı
içinzindanaatılmıştı.Başkaçaresiolmayanhükümdarbugenciçağırttı.Gençönceheykellerisıkı
sıkıyainceledi,sonraçokincebirtelgetirilmesiniistedi.Telibirinciheykelciğinkulağındansoktu,tel
heykelinağzındançıktı.
İkinciheykeledeaynıişlemiyaptı.Telbukezdiğerkulaktançıktı.Üçüncüheykeldetelkulaktan
girdiamabiryerdendışarıçıkmadı.Ancaktelinsığabileceğibirkanalkalphizasınakadariniyor,
oradanöteyegitmiyordu.Hükümdarheykellerigönderenkomşuhükümdaracevabıyazdı:
“Kulağındangireniağzındançıkartaninsanmakbuldeğildir.Birkulağındangirendiğerkulağındançıkıyorsa,oinsandamakbuldeğildir.Endeğerliinsan,kulağındangireniyüreğinegömen
insandır.”
59
MEHMET AKİF ERSOY
M.AkifbirgünarkadaşlarındanEşrefEDİP’LEöğleyemeğindebuluşmakiçinsözleşmişlerdi.Eşref
EDİPVaniköy’deoturuyordu;kendisiBeylerbeyinde.Öğledenbirsaatevvelorayagidecekti.Ogün
öylebiryağmurvardıki,hertarafseloldu.EşrefEDİP,MehmetAKİF’İNböylebiryağmurdagelmeyeceğinidüşünmüştü.Busebeplehizmetçiyedöneceğinisöyleyerek,evdençıkıpyakınbirkomşuya
gitti.Yağmurdevamediyordu.OevdençıktıktanbirsüresonraMehmetAkif,oyağmurarağmenEşref
EDİP’inevinegelmişti.
EşrefEDİP,evinedöndüğündeonungeldiğinihizmetçidenöğrenmişti.Akifsırılsıklambirhalde
olmasınarağmeniçeriyegirmemiş,‘’selamsöyle’’diyerekyağmuraaldırmadangerisingeriyegitmişti.
EşrefEDİPertesigünkendisinibulmuşdurumuanlataraközürdilemekistemişti.AmaMehmet
Akifbuolaydandolayıkırılmıştı.VeEşrefEDİP’eşuunutulmayacakcevabıveriyordu.
—Birsözyaölümveyaonayakınbirfelaketleyerinegetirilmezsemazurgörülebilir….
ÇALIŞKANLIK
AZMİN ZAFERİ
Timurlenkbirsavaştakaybedervedüşmandankaçarkenbirmağarayasığınır.Orada,”Benimiçin
herşeybittiartık”diyekarakaradüşünmeyebaşlar.DerkenTimurlenk’ingözümağaradabulunanbir
karıncayatakılır.Karıncabirparçaekmeğialırveduvaratırmanmayaçalışır.Fakatherseferindedüşer.Bıkmadanusanmadankarıncaonikidefadenerveonüçüncüdenemesindeduvaratırmanmayı
başarır.
BuolayıgörenTimurlenkkarıncadanbüyükbirilhamalırvebütüngücünütoplayarakmağaradan
dışarıçıkar.Ordusunuetrafınatoplarveaskerlerinimotiveederekyenidensavaşahazırhalegetirir.
BumotivasyonlasavaşabaşlayanTimurlenkveordususavaşıkazanır.(Herbirimizinhayatınıetkileyenbirkelime,birsözveyabirolayvardır.Önemliolanetrafımızdakibuolaylarınfarkındaolmakve
onlardandersçıkarmaktır.Eğeretrafımızabirazdahadikkatlebakarsak,bizibaşarıyavemutluluğa
götürecekbirçokilhamkaynağıgörebiliriz.)
Düşündüren Öyküler-OĞUZ SAYGIN
EN İYİSİ SEN OL...
Dağtepesindebirçamolamazsan,
Vadidebirçalıol.Ama,
Derekenarındakieniyiküçükçalısenolmalısın.
60
Çalıolamazsanbiravuçotol.
Biryolaneş’ever.
Birnilüferolamazsanbirsazol.Ama,
Gölüniçindekiencanlısazsenolmalısın.
Hepimizkaptanolamayız,tayfaolmayadamecburuz.
Buradahepimiziçinbirerişvar.
Caddeolamazsan,sokakol.
Kazanmakyadakaybetmekölçüdeğildir
Herneisenonuneniyisisenol...
Ralph Waldo EMERSON
KURBAĞA
Günlerdenbirgünkurbağalarınyarışıvarmış.Hedef,çokyüksekbirkulenintepesineçıkmakmış.
Kurbağalardaarkadaşlarınıseyretmekiçintoplanmışlar.
Yarışbaşlamış.Gerçekteseyircilerarasındahiçbiriyarışmacılarınkulenintepesineçıkacağına
inanmıyormuş.Sadeceşuseslerduyulabiliyormuş:
“Zavallılar”
“Hiçbirzamanbaşaramayacaklar!”
Yarışmayabaşlayankurbağalarkulenintepesineulaşamayıncatekertekeryarışıbırakmayabaşlamışlar.içlerindensadecebirtanesiinatla,yılmadankuleyetırmanmayaçalışıyormuş.
Seyircilerbağırıyorlarmış:
“Zavallılar”Hiçbirzamanbaşaramayacaklar!...
Sonundabirtanesihariç,diğerkurbağalarınhepsininümitlerikırılmışyarışıbırakmışlar.Ama
kalansonkurbağabüyükbirgayretilemücadeleederekkulenintepesineçıkmayıbaşarmış.
Diğerlerihayretiçindebuişinasılbaşardığınıöğrenmekistemişler.Birkurbağaonayaklaşmış,
sormuşbuişinasılbaşardındiye.Oandafarkınavarmışlarki...Kuleyeçıkankurbağasağırmış!
Başkalarınınsizeengelolmasınaizinvermeyin.Çalışın…
UTANSIN
Tohumsaç,bitmezsetoprakutansın!
Hedefevarmayanmızrakutansın!
Heygidiküheylânkoşmanabaksen!
Çatlarsan,doğurankısrakutansın!
61
EskiçınarşimdiNoelağacı;
Dallardaiğretiyaprakutansın!
Ustadakalırsabuöksüzyapı,
Onusürdürmeyenkısrakutansın!
Ölümdenilerdevarışdediğin,
Geridenevarsa,bırakutansın!
Eybinbirtanedesolmayantekrenk,
Bayraklaşmıyorsanbayrakutansın!
Necip Fazıl KISAKÜREK
NASİHAT
Kulakversözümedinlearkadaş!
Uymalaklakedipgülüşenlere!
Meşgulederseniişindeneyler,
Karışırsıntembel,perişanlara
Adımatileri,geriyebakma!
Birsağlamiştut,eldenbırakma!
Saçmasapansözler,hepdelmetakma,
Allah’ınyardımıçalışanlara!
İleriyigören,geriyebakmaz!
Tuttuğuişieldenbırakmaz!
Allahcömertamaekmekbırakmaz,
Oturupgeçmişikonuşanlara!
Maziyekarışmışyıllarda,ayda!
Geçmişikonuşmak,sağlamazfayda!
Görengözeibretvardırherişte!
Seyretgökyüzündeyarışanları!!
Aşık VEYSEL
62
MİSAFİRPERVERLİK
Gençadam,antikamerakısebebiyleAnadolu’nunenücraköşelerinidolaşıyorvegözünekestirdiğimallarıyokpahasınasatınalarakyolunubuluyordu.Kışkıyametdemedensürdürdüğüseyahatlersırasındabaşınagelmeyenkalmamışgibiydi.
Fakat,buseferkihepsindenfarklıgörünüyordu.Yollarıkapatankaryüzündenarabasınıterketmişveyoğuntipialtındadonmaküzereyken,birihtiyartarafındanbulunuponunkulübesinedavet
edilmişti.Yaşlıadam,antikacınınyürümesineyardımederken:
-Günlerdirhastaolduğumdan,odunkesmekiçinilkdefadışarıyaçıktım,”dedi.“Meğerseni
bulmakiçiniyileşmişim.”
Dizboyunavarankarlaboğuşupkulübeyegeldiklerinde,antikacınınbeyazgöregöredonuklaşan
gözlerifaltaşıgibiaçıldı.Odanınortayerindekikuzineninetrafınısaranüç-dörtiskemle,onunşimdiyekadargördüğüengüzelantikalarolmalıydı.
Saatlerdirkariçindekalanvücudubirandaısınmış,buzlarıbirtürlüçözülmeyenpatlıcanmoru
suratınıateşlerkaplamıştı.Yaşlıadam,misafiriniyatırmakiçinaceleediyordu.Onabirkaçlokma
ikramedipsedirdekiyatağınıhazırlarken
-Bugünsobayakamadımevladım,dedi.Amabuyorganlarseniısıtacaktır.
Evsahibi,yıllaröncevefatedeneşiylepaylaştıklarıodayageçerken,antikacıdatiftiktenörülen
battaniyelerinarasınagömüldü.Ancakbütünyorgunluğunarağmenbirtürlüuyuyamıyordu.Ertesi
güngitmedenönceneyapıpyapıpoiskemlelerialmalı,bununiçindeiyibirsenaryouydurmalıydı.
Mesela, hayatını kurtarmasına karşılık ihtiyara birkaç koltuk satın alabilir ve eskimiş olduğu
bahanesiyledışarıyaçıkarttığıiskemleleri,çaktırmadanminibüsünarkasınaatabilirdi.Hattaonları
kaptığıgibikaçmakbilemümkündü.Yürümeyedahimecaliolmayanihtiyar,sankionunpeşinden
koşacakmıydı?
Gençadam,kafasındakifikirleriolgunlaştırmayaçalışırkendalıpdalıpgidiyorverüzgarınsesiyle
uyandığızamanlar,kaldığıyerdendevamediyordu.Buaradayaşlıadamınsabahnamazınakalktığınıfarketmiş,hattahayalmeyalolsabileodunparçaladığınıduymuştu.Gözleriniaçtığında,onun
kuzineüzerindeyemekpişirdiğinigördüveetrafınabakınırken,birdeniskemlelerihatırladı.Hafifçe
doğrulupçevresinebaktı:AmanAllah’ım!Antikalardanhiçbiriortadayoktu.
İhtiyarkurt,herhaldeplanınıhissetmişvebelkideuykudakikonuşmasınıduyarakonlarıemin
biryerekaldırmıştı.Sakingörünmeyeçalışarak:
-İliğimkemiğimısınmış,dedi.Çorbanızdagüzelkoktudoğrusu.Amaakşamkiiskemlelerigöremiyorum.
Yaşlıadam,odanınköşesineyığdığıiskemleparçalarındanbirinidahasobayaatarken
-İskemledediğin,dünyamalıbeevladım,dedi.Bizmisafirimiziüşütürmüyüz?
Burak Türkmen’den
63
SABIRLI OLMA
KAHVE
Birzamanlarherşeydensürekli,şikayeteden,hayatınnekadarberbatolduğundanyakınanbir
kızvardı.Hayat,onagöre,çokkarmaşıkvesüreklisavaşmaktan,mücadeleetmektenyorulmuştu.
Birproblemiçözerçözmez,biryenisiçıkıyordukarşısına.
Yinekızınbuyakınmalarıkarşısında,mesleğiaşçılıkolanbabasıonabirhayatdersivermeye
niyetlendi.Birgünonumutfağagötürdüüçayrıcezveyisuyladoldurduveateşinüzerinekoydu.Cezvelerdekisularkaynamayabaşlayınca,bircezveyebirpatates,diğerinebiryumurta,sonuncusuna
dakahveçekirdeklerinikoydu..Dahasonrakızınatekkelimeetmeden,beklemeyebaşladı.Kızıda
hiçbirşeyanlamadı,bufaaliyetiseyrediyorvesonundakarsılaşacağışeyigörmeyibekliyordu.Amao
kadarsabırsızdıki,sızlanmayavedahanekadarbekleyeceklerinisormayabaşladı.Babasıonunbu
ısrarlısorularınacevapvermedi.Yirmidakikasonra,adam,cezvelerinaltındakiateşikapattı.
Birincicezvedenpatatesiçıkardıvebirtabağakoydu.İkincisindenyumurtayıçıkardı,onudabir
tabağakoydu.Dahasonrasoncezvedekikahveyibirfincanaboşalttı.
Kızınadönereksordu:
-Negörüyorsun?
-Patates,yumurtavekahve!!diyealaylıbircevapverdikızı.
Dahayakındanbakbirdededibaba,patatesedokun.Kızdenileniyaptı;vepatatesinyumuşamış
olduğunusöyledi.
Aynışekilde,yumurtayıdaincele.Kız,kabuğunusoyduğuyumurtanınkatılaştığınıgördü.
Sonundakızınınkahvedenbiryudumalmasınısöyledi.Söylenileniyapankızınyüzüne,kahvenin
nefistadıylabirgülümsemeyayıldı.
Amayinedebütünbunlardanbirşeyanlamamıştı:
Bütünbunlarneanlamageliyorbaba?
Babası,patatesinde,yumurtanında,kahveçekirdeklerinindeaynisıkıntıyıyasadıklarını,yani
kaynarsuyuniçindekaldıklarınıanlattı.Amaherbiribusıkıntınınkarşısındafarklıtepkilervermişlerdi.Patatesdahaincesert,güçlüvetavizsizgörünürken,kaynarsuyuniçinegirinceyumuşamışve
güçtendüşmüştü.Yumurtaiseçokkırılgandı;dışındakiincekabuğuiçindekisıvıyıkoruyordu.Ama
kaynarsudakalınca,yumurtanıniçisertleşmişvekatılaşmıştı.
Ancak,kahveçekirdekleribambaşkaydı.Kaynarsuyuniçindekalınca,kendilerideğiştiğigibisuyu
dadeğiştirmişlerdiveortayatamamenyenibirşeyçıkmıştı.
Senhangisisin?diyesordukızına.Birsıkıntıkapınıçaldığındanasıltepkivereceksin?
Patatesgibiyumuşayıpezilecekmisin?Yumurtagibikalbinimikatılaştıracaksın?Yoksa,kahve
çekirdeklerigibi,başınagelenherolayınduygularınıolgunlaştırmasınavehayatınaayrıbirtatkatmasınaizinmivereceksin.
64
86400 SANİYE
Bankadabirhesapsahibiolduğunudüşün,hesabınahersabah86.400dolarparayatırılıyor,
fakatbuparanınhepsiniakşamakadarharcamakzorundasın,ertesigünetransferedilemez.Paranı
kullansandakullanmasandahesapherakşamsıfırlanıyor.Neyaparsın?Tabiikihepsiniharcamaya
çalışırsın;Hepimiz,“Zaman”adlıbubankanınmüşterileriyiz.
Hersabah86.400saniyeyesahipoluyoruz;yarınatransferedilemez,Hersabahhesabımızdolar,
herakşamboşalır.Geridönüşyok,saniyelerinişuanıyaşayarakharca,eniyisibunlarlayatırımyap.
Mutluluk,sağlıkvebaşarıiçin.Zamankaçıyor.Hergüniçineniyisiniyap.
Birsenenindeğerinianlamakiçinsınıftakalmışbiröğrenciyesor.
Birayındeğerinianlamakiçin,8aylıkbirbebekdoğurananneyesor.
Birhaftanındeğerinianlamakiçin,haftalıkdergiçıkaranbirçilekeşe,
Birsaatindeğerinianlamakiçin,kavuşmayıbekleyensevgilileresor.
Birdakikanındeğerinianlamakiçin,trenikaçıranyolcuyasor.
Birsaniyenindeğerinianlamakiçin,birkazayıönleyemeyensürücüyesor.
Birsaniyeninyüzdebirinindeğerinianlamakiçinolimpiyatlardagümüşmadalyakazanankoşucuyasor.
Heranınıdeğerlendir,herdakikanıçoközelbiriylepaylaş.Zamanınaortakedebileceğinkadar
özelbiriyle.
Unutma!Zamanhiçkimseiçindurmaz.Geçmişzamantarihtir.Gelecekzamansırlar,meçhullerle
dolu.
Sadeceşuansanaverilengerçekbirarmağandır.
Buhaftadostlukhaftasıolsun.Arkadaşlarbulunmazmücevherlerdir.Biziüzerler,cesaretlendirirlervezamanzamanavuturlar.Kalplerinibizeaçarlar.Arkadaşlarına,onlarısevdiğinigöster.
Arkadaşlıkmesajınıherkesegönder,cevapalırsanbütünhayatıniçinbirdostunbulunduğunu
anlarsın.
Onlaranekadarçokihtiyacınolduğunuveseniniçinnekadarönemliolduklarınıdikkatledenersengörürsün....
AhmetKabaklıhocanınTürkiyeGazetesindekiköşesindenalınmıştır...
ACELE KARAR VERMEYİN...
ÇindüşünürüLaoTzu’nunöyküsü...
Köyünbirindebiryaşlıadamvarmış.ÇokfakirmişamaKralbileonukıskanırmış...Öyledillere
destanbirbeyazatıvarmışki,kralbuatiçinihtiyaranerdeysehazinesinintamamınıteklifetmiş
amaadamsatmayayanaşmamış..
65
“Buat,biratdeğilbenimiçin;birdost,insandostunusatarmı”dermişhep.Birsabahkalkmışlar
ki,atyok.Köylüihtiyarınbaşınatoplanmış:“Seniihtiyarbunak,buatısanabırakmayacakları,çalacaklarıbelliydi.Kralasatsaydın,ömrününsonunakadarbeylergibiyaşardın.Şimdineparanvar,ne
deatın”demişler...
İhtiyar:“Kararvermekiçinaceleetmeyin”demiş.“Sadeceatkayıp”deyin,“Çünkügerçekbu.Ondanötesisizinyorumunuzveverdiğinizkarar.Atımınkaybolması,birtalihsizlikmi,yoksabirşans
mı?Bunuhenüzbilmiyoruz.Çünkübuolayhenüzbirbaşlangıç.Arkasınınnasılgeleceğinikimse
bilemez.”
Köylülerihtiyarbunağakahkahalarlagülmüşler.Aradan15güngeçmedenat,birgeceansızın
dönmüş...Meğerçalınmamış,dağlaragitmişkendikendine.Dönerkende,vadideki12vahşiatıpeşinetakıpgetirmiş.Bunugörenköylülertoplanıpithiyardanözürdilemişler.
“Babalık”demişler,“Senhaklıçıktın.Atınınkaybolmasıbirtalihsizlikdeğiladetabirdevletkuşu
olduseniniçin,şimdibiratsürünvar..”
“Kararvermekiçingeneaceleediyorsunuz”demişihtiyar.“Sadeceatıngeridöndüğünüsöyleyin.
Bilinengerçeksadecebu.Ondanötesininnegetireceğinihenüzbilmiyoruz.Budahabaşlangıç.
Birincicümleninbirincikelimesiniokurokumazkitaphakkındanasılfikiryürütebilirsiniz?”
Köylülerbudefaaçıkçaihtiyarladalgageçmemişler,amaiçlerinden“Buherifsahidengerizekalı”
diyegeçirmişler...Birhaftageçmeden,vahşiatlarıterbiyeetmeyeçalışanihtiyarıntekoğluattan
düşmüşveayağınıkırmış.Evingeçiminiteminedenoğulşimdiuzunzamanyataktakalacakmış.
Köylülergenegelmişlerihtiyara.“Birkezdahahaklıçıktın”demişler.
“Buatlaryüzündentekoğlun,bacağınıuzunsürekullanamayacak.Oysasanabakacakbaşkası
dayok.Şimdieskisindendahafakir,dahazavallıolacaksın”demişler.İhtiyar“Sizerkenkararverme
hastalığınatutulmuşsunuz”diyecevapvermiş.
“Okadaraceleetmeyin.Oğlumbacağınıkırdı.Gerçekbu.Ötesisizinverdiğinizkarar.Amaacaba
nekadardoğru.Hayatböyleküçükparçalarhalindegelirveondansonranelerolacağısizeasla
bildirilmez.”
Birkaçhaftasonra,düşmanlarkatkatbüyükbirorduilesaldırmış.Kralsonbirümitleelisilah
tutanbütüngençleriaskereçağırmış.Köyegelengörevliler,ihtiyarınkırıkbacaklıoğludışındabütün
gençleriaskerealmışlar.Köyümatemsarmış.Çünküsavaşınkazanılmasınaimkânyokmuş,giden
gençlerinsonundayaöleceğiniyadaesirdüşeceğiniherkesbiliyormuş.
Köylüler,geneihtiyaragelmişler...“Genehaklıolduğunortayaçıktı”demişler.“Oğlununbacağı
kırık,amahiçdeğilseyanında.Oysabizimkiler,belkiaslaköyedönemeyecekler.Oğlununbacağının
kırılması,talihsizlikdeğil,şansmışmeğer...”
“Sizerkenkararvermeyedevamedin”demiş,ihtiyar.“Oysaneolacağınıkimselerbilemez.Bilinenbirtekgerçekvar.Benimoğlumyanımda,sizinkileraskerde...Amabunlarınhangisinintalih,
hangisininşanssızlıkolduğunusadeceAllahbiliyor.”
66
LaoTzu,öyküsünüşunasihatlatamamlamış:
“Acelekararvermeyin.Hayatınküçükbirdiliminebakıptamamıhakkındakararvermektenkaçının.Karar;aklındurmasıhalidir.
Kararverdinizmi,akıldüşünmeyi,dolayısıilegelişmeyidurdurur.
Bunarağmenakıl,insanıdaimakararazorlar.Çünkügelişmehalindeolmaktehlikelidirveinsanı
huzursuzyapar.Oysageziaslasonaermez.Biryolbiterkenyenisibaşlar.Birkapıkapanırken,başkasıaçılır.Birhedefeulaşırsınızvedahayüksekbirhedefinhemenoracıktaolduğunugörürsünüz.”
HER İŞTE BİR HAYIR VARDIR
BirzamanlarAfrika’dakibirülkedehükümsürenbirkralvardı.Kral,dahaçocukluğundanitibaren
arkadaşolduğu,birliktebüyüdüğübirdostunuhiçyanındanayırmazdı.Nereyegitseonudaberaberindegötürürdü.Kralınbuarkadaşınınisedeğişikbirhuyuvardı.İsterkendibaşınagelsinister
başkasının,isteriyiolsunisterkötü,herolaykarşısındahepaynışeyisöylerdi:
“Bundadabirhayırvar!”
Birgünkrallaarkadaşıbirlikteavaçıktılar.Kralınarkadaşıtüfekleridolduruyor,kralaveriyor,kral
daateşediyordu.Arkadaşımuhtemelentüfeklerdenbirinidoldururkenbiryanlışlıkyaptıvekral
ateşederkentüfeğigeriyedoğrupatladıvekralınbaşparmağıkoptu.Durumugörenarkadaşıher
zamankisözünüsöyledi:
“Bundadabirhayırvar!”
Kralacıveöfkeylebağırdı:“Bundahayırfilanyok!Görmüyormusun,parmağımkoptu?”
Vesonradakızgınlığıgeçmediğiiçinarkadaşınızindanaattırdı.Biryılkadarsonra,kralinsanyiyenkabilelerinyaşadığıveaslındauzakdurmasıgerekenbirbölgedebirkaçadamıylabirlikteavlanıyordu.Yamyamlaronlarıelegeçirdilerveköylerinegötürdüler.Ellerini,ayaklarınıbağladılarveköyün
meydanınaodunyığdılar.Sonradaodunlarınortasınadiktikleridireklerebağladılar.Tamodunları
tutuşturmayageliyorlardıki,kralınbaşparmağınınolmadığınıfarkettiler.Bukabile,batılinançları
nedeniyleuzuvlarındanbirieksikolaninsanlarıyemiyordu.Böylebirinsanıyedikleritakdirdebaşlarınakötüolaylargeleceğineinanıyorlardı.Bukorkuyla,kralıçözdülervesalıverdiler.Diğeradamları
isepişiripyediler.Sarayınadöndüğünde,kurtuluşununkopukparmağısayesindegerçekleştiğinianlayankral,oncayıllıkarkadaşınarevagördüğümuameledendolayıpişmanoldu.Hemenzindana
koştuvezindandançıkardığıarkadaşınabaşındangeçenleribirbiranlattı.
“Haklıymışsın!”dedi.
“Parmağımınkopmasındagerçektendebirhayırvarmış.İştebuyüzden,senibukadaruzunsüre
zindandatuttuğumiçinözürdiliyorum.Yaptığımçokhaksızvekötübirşeydi.”
“Hayır”diyekarşılıkverdiarkadaşı.
“Bundadabirhayırvar”
67
“NediyorsunAllahaşkına?”diyehayretlebağırdıkral.
“Birarkadaşımıbiryılboyuncazindandatutmanınneresindehayırolabilir”
“Düşünsene,benzindandaolmasaydım,seninlebirlikteavdaolurdum,değilmi?”
Vesonrasınıdüşünsene?
VATANSEVERLİK
KINALI HASAN
YüzbaşıSırrıBey,ikindivaktiyenigelenerleriteftişederken,içlerindenbirtanesininsaçınınbir
tarafınınkınalanmışoldugunugörürvetakılır:
“Hiçerkekkınalanırmı?
Mehmetçik:Burayagelmedenevvel,anamkınalamıştıkomutanım”dervesebebinibilmedigini
ilaveeder.Komutanınisteğiüzerineanasınahabersalar,“Niyebenimsaçımıkınaladın?”
Gelenmektuptaşunlaryazar:
EygözümünnuruHasan’ım;
Köyümüzderahatrahatoturalımmı?Vatansevgisiiçimizdealevalevyanıyor.Senecdadından,
babandanaşağıkalamazsın...Ben,seninananisem.BeniveseniAllahyarattı,vatanbüyüttü.Allah,
buvataniçinsenibesledi.Buvatanınekmeğiiliklerindeduruyor...
Senbuaileninseçilmişkurbanısın...
Hasan’ım,söylezabitefendiye...Bizimköydekurbanlıkayrılankoyunlarkınalanır...Bendeseni
evlatlarımınarasındanvatanakurbanadadım.Onuniçinsaçınıkınalamıştım...
El-hükmübillah.Allah,seniİsmailPeygamber’inyolundanayırmasın.
Senimeleklerşimdidenrahmetleanacaktir.Gözlerindenöperim...
“AnanHatice”
VATAN DESTANI
Okadardolukitoprağınşanla,
Birdeğil,sankibinvatangibisin,
Yücedağlarınaçökendumanla,
Göklerdeyazılı,destangibisin.
68
Hepböylebulutlariçindebaşın,
Hilâlikucaklarhervatandaşın.
Geçsedeasırlar,tazediryaşın.
Okadarleventsin,fidangibisin.
Çiçeksin,bayılırkuşlarkokundan,
Herdalınbiryay,kizümrütokundan.
MüjdelerfısıldarErgenekon’dan,
Busesegönüldenhayrangibisin.
EybütüncihanabedelTürkeli!
Açtığıncenklerinyokturevveli,
Tarihbirnehirkicoşkundurseli,
Senonanispetleummangibisin.
Biryandanhepböyletaştın,köpürdün
Biryandancefalıbirömürsürdün,
Fakatnedereceezildinsedün,
Şimdiyinetunçtankalkangibisin.
Yenibirayördünalbayrağına,
Girdinensonundairfanbağına;
Medenihayatınnurırmağına,
Ezeldensusamışceylangibisin
Halit Fahri OZANSOY
ÇANAKKALE ŞEHİTLERİNE
Şühedagövdesi,birbaksanadağlartaşlar...
O,rûküolmasa,dünyadaeğilmezbaşlar,
Vurulmuştemizalnındanuzanmışyatıyor;
BirhilâluğrunayaRab,negüneşlerbatıyor!
Ey,butopraklariçintoprağadüşmüş,asker!
Göktenecdâdinereköpseopakalnıdeğer.
NebüyüksünkikanınkurtarıyorTevhid’i...
Bedr’inaslanlarıancak,bukadarşanlıidi...
69
Sanadargelmeyecekmakberikimlerkazsın?
“Gömelimgelsenitarihe!”desem,sığmazsın.
Hercumercettiğinedvarayayetmezokitab...
Seniancakebediyyetlerederistiab.
“Bu,taşındır”diyerekKabe’yidiksembaşına;
Ruhumunvahyiniduysamdageçirsemtaşına;
Sonragökkubbeyialsamda,ridanamiyle,
Kanayanlahdineçeksembütünecramiyle;
Morbulutlarlaaçıktürbeneçatsamdatavan;
YedikandilliSüreyya’yıuzatsamoradan;
Senbuavizeninaltında,bürünmüşkanına,
Uzanırkengecemehtabıgetirsemyanına,
Türbedarıngibitafecrekadarbekletsem;
Gündüzünfecrileavizenilebrizetsem;
Tüllenenmağribi,akşamlarısarsamyarana...
Yinebirşeyyapabildimdiyememhatırana.
Senki,sonehl-isalibinkıraraksavletini,
ŞarkınensevgilisultanıSelahaddin’i,
KılıçArslangibiiclalineettinhayran...
Senkiİslam’ıkuşatmış,boğuyorkenhüsran,
Odemirçemberigöğsündekırıpparçaladın;
Senki,ruhunlaberabergezerecramıadın;
Senki;a’saragömülsentaşacaksın...Heyhat,
Sanagelmezbuufuklar,senialmazbucihat...
Eyşehidoğluşehid,istemebendenmakber,
SanaağuşunuaçmışduruyorPeygamber.
Mehmet Akif ERSOY
KÜÇÜK ASKER
Küçükasker,silahelde
Kahramancailerliyor
Karşısındabütünbelde
“Kahramanım,yaşa!”diyor...
70
Küçükasker,küçükasker!
Vatansendenhizmetister.
Vataniçinçekeremek
Herkes;buborcuherkesin.
Vatandemekninendemek,
Senninenisevmezmisin?..
Vatansendenşefkatister.
Vatansendenhayatumar,
Senyaşarsanocanlanır;
Vataniçinölmekdevar,
Fakatborcunyaşamaktır...
Vatansendenkuvvetister.
Miniminiomuzların
Taşıyacakyarıntüfek;
Tüfekdeğil,vatanyarın
Oomuzayüklenecek...
Vatansendengayretister.
Küçükaskerdinlebunu:
Sakınboşasilahatma;
Kılıcını,kurşununu
Haksızlığakarşısakla...
Hakdasendenkuvvetister.
Tevfik FİKRET
71
ADİL OLMA
ADALET HİKÂYESİ
İstanbul’unfethindensonraFatihbütünmahkûmlarıserbestbırakmıştı.Fakatbumahkûmların
içindenikipapazzindandançıkmakistemediklerinisöyleyerekdışarıçıkmadılar.PapazlarBizans
imparatorununhalkayaptığızülümveişkencekarşısındaonaadalettavsiyeettikleriiçinhapseatılmışlardı.Onlardabirdahahapistençıkmamayayeminetmişlerdi.DurumFatih’ebildirildi.O,asker
göndererek,papazlarıhuzurunadavetetti.PapazlarhapistenniçinçıkmakistemedikleriniFatih’e
deanlattılar.Fatihodünyayakahredenikipapazaşöylehitapetti:
-Sizlereşöylebirteklifimvar:Sizlerİslamadaletinintatbikedildiğimemleketimigeziniz,MüslümanhâkimlerinveMüslümanhalkımındavalarınıdinleyiniz.Bizdedesizdekigibiadaletsizlikve
zulümgörürseniz,hemengelipbanabildirinizvesizlerdeevvelkikararınızgereğinceuzleteçekilerekhâlâküsmektehaklıolduğunuispatediniz.
Fatih’inbuteklifipapazlariçinçokcazipgelmişti.HemenPadişahtanaldıklarıtezkereileİslam
beldelerineseyahateçıktılar.İlkvardıklarıyerlerdenbiriBursaidi…Bursa’daşöylebirhadiseylekarşılaştılar:
BirMüslümanbirYahudi’denbiratsatınalmış,fakathiçbirkusuruyokdiyesatılanathastaimiş.
Müslümanınahırınagelenatınhastaolduğudahailkakşamdananlaşılmış.Müslümansabırsızlıkla
sabahınolmasınıbeklemiş,sabaholuncadaerkendenatınıalıpkadınınyolunututmuş.Fakatolacakya,osaattedekadıhenüzdairesinegelmemişolduğundanbirmüddetbeklediktensonraadam
kadınıngelmeyeceğinehükmederekatınıalıpahırınagötürmüş.Atınıalıpgötürmüşamaatdao
geceölmüş.
Hadiseyidahasonraöğrenenkadı,atıalanMüslüman’ıçağırtıpmeseleyişuşekildehalletmiş:
-Sizilkgeldiğinizdebenmakamımdabulunsaidim,sağlamdiyesatılanatısahibineiadeeder,
paranızıalırdım.Fakatbenzamanındamakamımdabulunamadığımdanhadiseninbuşekildegelişmesinemademkibensebepoldum,atınölümündendoğanzararıbenimödememlazım,deyipatın
parasınıMüslüman’avermiş.
Papazlarİslamadaletininbudereceinceolduğunugörünceparmaklarınıısırmışlarvehiçzorlanmadanbirkimseninkendicebindenmaltazminetmesikarşısındahayretetmişler.
Mahkemedençıkanpapazlarınyoluİznik’euğramış.Papazlaroradaşöylebirmahkemeilekarşılaşmışlar:
BirMüslümandiğerbirMüslüman’danbirtarlasatınalarakekinzamanıtarlayısürmeyebaşlar.
Karasabanlatarlayısürmeyeçalışançiftçininsabanınabirazsonraağzınakadardolubirküpaltın
takılmazmı?HiçheyecanbileduymayanMüslümanbualtınlarıküpüyletarlayısatınaldığıöbür
Müslüman’agötürüpteslimetmekister;
72
-Kardeşimbensendentarlanınüstünüsatınaldım,altınıdeğil.Eğersentarlanıniçindebukadar
altınolduğunubilseydinherhaldebufiyatabanasatmazdın.Alşualtınlarını,der.
SONUÇ
Atatürk,MudanyayoluileBursa’yagidiyordu.Kalabalıkbirhalkkütlesiiskeledeetrafınıçevirmiş
bulunmaktaidi.Birkadının,elindebirkâğıtlaAtatürk’eyaklaştığıgörüldü.Zayıfbirkadındı.Ata’nın
yolunukeserektitrekbirsesle:
-Benitanıdınmıoğul?dedi…BensizinSelanik’tekomşunuzdum.Biroğlumvar:DevletDemir
Yolları’nagirmekistiyor.Sizonualsınlardediniz.FakatMüdürdinlemedi.Oğlumuyineişealmamış…
Neolurbirkeredesizsöyleyiniz.
Atatürk’ünçelikbakışlıgözlerisamimiyetleparladı.Elleriylegenişjestleryaparakveyükseksesle:
-Oğlunualmadılarmı?dedi.Bensalıkverdiğimhaldemialmadılar?Nekadariyiolmuş…Çokiyi
yapmışlar…İşteCumhuriyetböyleanlaşılacak…
Kadınkalabalığıniçindekaybolmuştu.VeAtatürkadetakendindengeçercesinedolubirsesle:
-İşteCumhuriyettenbeklediğimizsonuç…diyordu.
VEFALI OLMA
HİKAYE
Savaşınenkanlıgünlerindenbiri...
Asker,eniyiarkadaşınınazilerdekanlariçindeyeredüştüğünügördü.İnsanınbaşınıbirsaniye
bilesiperinüstündetutamayacağıateşyağmurualtındaydılar.Askerteğmenekoştuve:
-Teğmenim,fırlayıparkadaşımıalıpgelebilirmiyim?
-Delirdinmi?dergibibaktıteğmen...Gitmeyedeğermi?
Arkadaşındelikdeşikolmuş...Büyükolasılıklaölmüştürbile...Kendihayatınıtehlikeyeatmaya
değmez...
Askerısrarettiveteğmenona“peki”dedi...”Gitozaman”
İnanılmasıgüçbirmucize...
Askeroateşyağmurualtındaarkadaşınaulaştı.Onusırtınaaldıvekoşakoşageridöndü...
Birliktesiperiniçineyuvarlandılar...
Teğmenkanlariçindekiaskerimuayeneetti...Vearkadaşınadöndü:
-Sanahayatınıtehlikeyeatmanadeğmezdemiştim,arkadaşınçoktanölmüş...
73
-Değditeğmenim...dediasker
-Nasıldeğdi?...dediteğmen.Buadamölmüşgörmüyormusun?
-Genededeğdikomutanım...
Çünküyanınaulaştığımdahenüzsağidi...Onunsonsözleriniduymakdünyayabedeldibenim
için...
VEARKADAŞININSONSÖZLERİNİHIÇKIRARAKTEKRARLADI...:
-MEHMET!...GELECEĞİNİBİLİYORDUM!...demiştiarkadaşı...
Geleceğinibiliyordum...
YARDIMLAŞMA-PAYLAŞIMCI OLMA
KİMSEYE ANLATMA HİKAYESİ
Çöldedevesiylebirlikteyürümekteolanbirçölinsanıgüçlüklehareketeden,susuzluktanölmek
üzereolanbiradamarastlamış.AdamAllahrızasıiçinsuistemiş.Devesindeninipbirçareadama
suyundanvermiş.Suyuiçenadambirdençölinsanınıittiğigibideveyeatlayıpkaçmayabaşlamış.
Çölinsanıarkasındanbağırmış:
-Tamamdeveyiçalıyorsunamasendenbirricamvar.Sakınbuolandankimseyebahsetme.
Buisteğianlamsızbulanhırsızşaşırmışvenedendiyesormuş…
-Eğerbuyaptığınıanlatırsan,budildendileyayılırveinsanlarbirdahaçöldeyardımamuhtaç
birinigörünceyardımetmezler.
Hayatakarkenyaptığınıziyiliklere,kötülüklebilecevapverseler,yardımaihtiyaçduyacakbir
sonrakiiçinyardımseverliğedevametmekgerekir.İyilikgibikötülüktebulaşıcıdır.
İKİ KARDEŞ HİKAYESİ
Birçiftlikteikierkekkardeşbabalarındankalmaçiftliktebirlikteçalışıyorlardı.Kardeşlerdenbiri
evliydivebeşçocuğuvardı.Diğerkardeşisebekardı.Hergününsonundaikierkekkardeşürünlerini
vekârlarınıeşitolarakbölüşürlerdi.
Gününbirindebekarkardeşşöyledüşündü;
-Ürünümüzüvekârımızıeşitolarakbölüşmemizhiçdeadaletlideğil.Benbekarımvepekfazla
ihtiyacımyok.Kardeşimingenişbirailesivar.Onundahafazlaihtiyacıolur.
Ogündensonrabekarolankardeşhergeceevindençıkıp,birçuvaltahılıgizliceerkekkardeşinin
evindekitahıldeposunagötürmeyegitti.
Buaradaevliolankardeşdekendikendine;
74
-Ürünümüzüvekârımızıeşitolarakbölüşmemizhiçdedoğrudeğil.Benevliyim,eşimveçocuklarımvarveyaşlandığımzamanonlarbanabakabilirler.Fakatkardeşimyaşlandığızamanona
bakacakhiçkimsesiyok.İlerdeonundahafazlaihtiyacıolacak.
Böyleceevliolankardeşdehergeceevindençıkıp,birçuvaltahılıgizliceerkekkardeşinintahıl
deposunagötürmeyebaşladı.İkikardeşdeyıllarcaneolupbittiğinibirtürlüanlayamadılar.Çünkü
herikisinindedeposundakitahılınmiktarıdeğişmiyordu.Sonra,birgeceikikardeşgizlicebirbirlerinindeposunatahıltaşırkenkarşılaştılar.Oandaolanbitenianladılar.Çuvallarınıyerebırakıp
birbirlerinikucakladılar.
Hayatınakışındakardeşlikbencilcesadecekendinidüşünmekdeğilbaşkalarınıdadüşünmekve
kardeşçepaylaşmaktır.
KURABİYE HIRSIZI
Bir gece kadının biri bekliyordu havaalanında, daha epeyce zaman vardı, uçağın kalkmasına.
Havaalanındakidükkândanbirkitapvebirpaketkurabiyealıpbuldukendisineoturacakbiryer.Kendisinikitabınaöylekaptırmıştıki,yinedeyanındaoturanadamınolabildiğincecüretkârbirşekilde
aralarındaduranpakettenbirerbirerkurabiyealdığınıgördü,nekadargörmezdengelsede.Birtaraftankitabınıokuyup,birtaraftankurabiyesiniyerken,gözüsaatteydi,kurabiyehırsızıyavaşyavaş
tüketirkenkurabiyelerini.Kulağısaatintiktaklarındaydıamayinedeengelleyemiyordutiktaklar
sinirlenmesini.Düşünüyordukendikendine,kibarbirinsanolmasaydım,morartırdımşuadamın
gözlerini!Herkurabiyeyeuzandığında,adamdauzatıyorduelini.
Sonundapakettetekbirkurabiyekalınca,bakalımşimdineyapacak?dedikendikendine.
Adam,yüzündebirgülümsemeyleuzandısonkurabiyeyeveböldükurabiyeyiikiye.Yarısınıkurabiyeninatarkenağzına,verdidiğeryarıyıkadına.Kadınkapargibialdıkurabiyeyiadamınelindenve
AmanTanrım,necüretkârvenekababiradam,üstelikbirteşekkürbileetmiyor!Anımsamıyordubu
kadarsinirlendiğinihayatında,uçağınınkalkacağıanonsedilincebiriççektirahatlamayla.Topladı
eşyalarınıveyürüdüçıkışkapısına,dönüpbakmadıbilekurabiyehırsızına.
Uçağabindiveoturdurahatkoltuğuna,sonrauzandı,bitmeküzereolankitabına.Çantasınaelini
uzatınca,gözleriaçıldışaşkınlıkla.Duruyordugözlerininönündebirpaketkurabiye!Çaresizlikiçinde
inledi,bunlarbenimkurabiyelerimseeğer;ötekilerdeonunduvepaylaştıbenimleherbirkurabiyesini!Özürdilemekiçinçokgeçkaldığınıanladıüzüntüyle,
Kabavecüretkârolan,kurabiyehırsızıkendisiydiişte.
75
SEVGİ
HİKAYE
Sormuşlarermişlerdenbirine;“Sevgininsadecesözünüedenlerle,onuyaşayanlararasındane
farkvardır?”
“Bakıngöstereyim”demişermiş.
Önce sevgiyi dilden gönüle indirememiş olanları çağırarak onlara bir sofra hazırlamış. Hepsi
oturmuşlaryerlerine.Derkentabaklariçindesıcakçorbalargelmişvearkasındandadervişkaşıkları
denilenbirmetreboyundakaşıklar.
Ermiş“Bukaşıklarınucundantutupöyleyiyeceksiniz”diyebirdeşartkoymuş.
“Peki”demişlerveiçmeyeteşebbüsetmişler.Fakatodane?Kaşıklaruzungeldiğindenbirtürlü
döküpsaçmadangötüremiyorlarağızlarına.Ensonundabakmışlarbeceremiyorlar,öyleceaçkalkmışlarsofradan.
Bununüzerine“şimdi...”demişermiş.“Sevgiyigerçektenbilenleriçağıralımyemeğe.”
Yüzleriaydınlık,gözlerisevgiilegülümseyenışıltılıinsanlargelmişoturmuşsofrayabudefa.
“Buyurun”deyinceherbiriuzunboylukaşıklarınıçorbayadaldırıp,sonrakarşısındakikardeşine
uzatarakiçmişlerçorbalarını.Böyleceherbiridiğerlerinidoyurmuşveşükrederekkalkmışlarsofradan.
“İşte”demişermiş.“Kimkihayatsofrasındayalnızkendinigörürvedoymamışdüşünürseoaç
kalacaktır.Vekimkardeşinidüşünürdedoyurursaodakardeşitarafındandoyurulacaktır.Şüphesiz
bunudaunutmayın.Hayatpazarındaalandeğilverenkazançlıdırherzaman...”
ADA
Birzamanlar,bütünduygularınüzerindeyaşadığıbiradavarmış:
Mutluluk,Üzüntü,Bilgivetümdiğerleri,Aşkdahil.
Birgün,adanınbatmaktaolduğu,duygularahaberverilmiş.
Bununüzerinehepsi,adayıterketmekiçinsandallarınıhazırlamışlar.
Aşk,adadaensonakalanduyguolmuş.
Çünkü,mümkünolanensonanakadarbeklemekistemiş.
Adaneredeysebattığızaman,
Aşk,yardımistemeyekararvermiş.
Zenginlik,çokbüyükbirtekneniniçindegeçmekteymiş.
Aşk,
“Zenginlik,benideyanınaalırmısın?”diyesormuş.
Zenginlik,
“Hayır,alamam.Teknemdeçokfazlaaltın
76
vegümüşvar,seniniçinyeryok.”demiş.
Aşk,çokgüzelbiryelkenlininiçindeki
Kibir’denyardımistemiş.
“Kibir,lütfenbanayardımet!”
“SanayardımedememAşk.
Sırılsıklamsınveyelkenlimimahvedebilirsin.”
diyecevapvermişKibir.
Üzüntüyakınlardaymış
veAşk,yardımistemiş:
“Üzüntü,seninlegeleyim...”
“Off,Aşk,okadarüzgünümki,yalnızkalmayaihtiyacımvar.”
MutlulukdaAşk’ınyanındangeçmiş
amaokadarmutluymuşki,
Aşk’ınçağrısınıduymamış.
Aşk,birdenbirsesduymuş:
“GelAşk!Seniyanımaalacağım...”
BuAşk’tandahayaşlıcabirisiymiş.
Aşkokadarşanslıvemutluhissetmişkikendini
onuyanınaalanınkimolduğunuöğrenmeyiakıledememiş.
Yenibirkaraparçasınavardıklarında,
Aşk’ayardımeden,yolunadevametmiş.
OnanekadarborçluolduğunufarkedenAşk,Bilgi’yesormuş:
“Banayardımedenkimdi?”
“O,Zaman’dı”diyecevapvermişBilgi.
“Zamanmı?
Nedenbanayardımettiki?”diyesormuşAşk.
Bilgigülümsemiş:
“ÇünküsadeceZamanAşk’ınnekadarbüyükolduğunuanlayabilir...”
BİR SAAT
Adamyorgunargınevedöndüğünde5yaşındakioğlunukapınınönündebeklerkenbulmuş.
Çocukbabasına:
“Baba1saattenekadarparakazanıyorsun?”diyesormuş.Zatenyorgungelenadam“buseni
ilgilendirmez”diyecevaplamış.
77
Bununüzerineçocuk:
“Babacığımlütfenbilmekistiyorum”diyecevapvermiş.Adam,
“İllakibilmekistiyorsan20dolarkazanıyorum”diyecevapvermiş.Bununüzerineçocuk,
“Pekibana10dolarborçverirmisin?”diyesormuş.Adamiyicesinirlenip:
“Benim,seninsaçmaoyuncaklarınaveyabenzerişeylerineayıracakparamyokhadiderhalodana
gitvekapınıkapat”demiş.Çocuksessizceodasınaçıkıpkapısınıkapatmışadamsinirlisinirlibu
çocuknasılböyleşeylerecesaretederdiyedüşünmüşaradanbirsaatgeçtiktensonraadambiraz
dahasakinleşmişveçocuğaparayınedenistediğinibilesormadığınıdüşünmüşbelkidegerçekten
lazımdı.Yukarıçocuğunodasınaçıkmışvekapıyıaçmış.Yatağındaolançocuğa:
“Uyuyormusun?”diyesormuş.Çocuk,
“Hayır”demiş.
“Albakalımistediğin10dolarısanaazöncesertdavrandığımiçinüzgünümamauzunveyorucu
birgüngeçirdim”demiş.Çocuksevinçlehaykırmış:
“Teşekkürederimbabacığım”
Yastığınınaltındandiğerburuşukparalarıçıkarmışadamınsuratınabakmışveyavaşçaparaları
saymışbunugörenadamiyicesinirlenerek:
“Paranolduğuhaldenedenbendenparaistiyorsun?”demiş.Çocuk,
“Amayeterinceyoktu”demişveparalarıbabasınauzatarak:
“İşte20dolar,1SAATİNİBANAAYIRIRMISIN?”demiş...
ÇİÇEKLE SUYUN HİKAYESİ
Gününbirindebirçiçeklesukarşılaşırvearkadaşolurlar.
İlköncelerigüzelbirarkadaşlıkolarakdevameder
birliktelikleri,tabiizamanlâzımdırbirbirlerinitanımakiçin.
Gelzaman,gitzamançiçekokadarmutluolurki,mutluluktan
içiiçinesığmazartıkveanlarki,suyaaşıkolmuştur.
İlkkezaşıkolançiçek,etrafakokularsaçar,
“Sırfseninhatırıniçineysu”diye...
Öylezamangelirki,artıksudaiçindeçiçeğekarşı
birşeylerhissetmeyebaşlamıştır.Zannederki,
çiçeğeaşıktıramasudailkdefaaşıkoluyordur.
Günlerveaylarbirbirinikovalarveçiçekacaba
“Subeniseviyormu?”diyedüşünmeyebaşlar.
Çünküsu,pekilgilenmezçiçekle...Halbukiçiçek,
alışkındeğildirböylebirsevgiyevedayanamaz.
78
Çiçek,suya“Seniseviyorumder.Su,“Bendeseni
seviyorum”der.Aradanzamangeçerveçiçek
yine“Seniseviyorum”der.Su,yine“Bende”der.
Çiçek,sabırlıdır.Bekler,bekler,bekler...
Artıköylebirdurumagelirki,çiçekkokusaçamaz
etrafavesonkezsuya“Seniseviyorum.”der.
Sudaona“Söyledimyabendeseniseviyorum.”der
vegüngelirçiçekyataklaradüşer.Hastalanmıştırçiçek
artık.Rengisolmuş,çehresisararmıştırçiçeğin.
Yataklardadırartıkçiçek.Sudabaşındabekler
çiçeğin,yardımcıolmakiçinsevdiğine...
Bellidirkiartıkçiçekölecektirvesonkezzorlukla
başınıdöndürerekçiçek,suyaderki;“Seniben,
gerçektenseviyorum.”Çokhüzünlenirsubudurum
karşısındavesonçareolarakbirdoktorçağırır
nedirsorundiye...Doktorgelirvemuayeneeder
çiçeği.Sonraşöylederdoktor:“Hastanındurumu
ümitsizartıkelimizdenbirşeygelmez.”
Su,merakeder,sevgilisininölümünesebepolanhastalık
nedirdiyevesorardoktora.Doktor,şöylebir
bakarsuyavederki:“Çiçeğinbirhastalığıyokdostum...
Buçiçeksadecesusuzkalmış,ölümüonuniçin”der.
Veanlamıştırartıksu,sevgiliyesadece
“Seniseviyorum”demekyetmemektedir...
ANAMA
Dokuzaykoynundagezdirdibeni.
NecefalarçektineettiAnam.
Acıtatlızahmetimekatlandı.
UçurduyuvadanyürüttüAnam.
Analarınhakkıkolayödenmez.
Analaraneyakışmaznedenmez.
Kanuykudangecekalkargücenmez.
Emzirdisalladıuyuttu.
79
AnamdoğurdubeniSivasilinde.
SivralanKöyünde,tarlayolunda.
Azığısırtındaorakelinde.
Taşlıtarlalardaavuttu.
Benyürürdümanambakargülerdi.
Huysuzlukedersemkalkardöverdi.
Hemenkucaklayıpokşarseverdi.
Çirkinhuylarımısoyuttuanam.
Çocuğudumanambanadersverdi.
Okumamıçalışmamıöngördü.
Milletinebağlıoldadurderdi.
Vatansevgisinigiyittianam.
Tükenmezborcumvaranamabenim.
Onunvarlığındanoldubedenim.
Kimiköylükızıkimisihanım.
Taezeltarihtekayıtlıanam.
Veyselderkoparmianalarbağı.
Analardoğurmuşağayıbeyi.
İştebudursözlerimingerçeği.
OkuttuöğrettibüyüttüanamAşıkVeysel’i.
Aşık VEYSEL
TEK HECE [(AŞK)]
Varmıbeniiçinizdetanıyan?
Yaşanmadançözülmeyensırbenim.
Kalmasadaşöhretimiduymayan,
Kimliğimitarifetmekzorbenim...
80
Bülbülbenimlisanımlaötüştü.
Birgüliçincanevindentutuştu.
YüreğineToroslar’dançığdüştü.
Yangınımısöndürmedikarbenim...
Nicelersultandı,kraldı,şahtı.
Benimledeğiştitalihibahtı,
Yerlebireylerimtaçiletahtı,
Akılalmazhünerlerimvarbenim...
Kamilikencahilettimalimi,
Vahşiikenyahşiettimzalimi,
YavuzikenzebunettimSelim’i,
Heroyunubozangizlizorbenim...
Yeryüzündebenürettimveremi.
LokmanHekimbulamadıçaremi.
AslıiçinküleyledimKerem’i.
İbrahim’inatıldığıkorbenim...
SebepbazıLeyla,bazıŞirin’di.
Hat’rımiçinyücedağlardelindi.
BilekgücümFerhatilebilindi.
Kuvvetbenim,kudretbenim,ferbenim...
İlahimleMevlana’yıdöndürdüm.
Yunus’umlaöfkeleridindirdim.
Günahımlaçokocaklarsöndürdüm.
Mevla’danım,hayırbenim,şerbenim...
Kimsesizimhısmımdayok,hasmımda.
Görünmezimcismimdeyok,resmimde.
Dilüzmezim,tekhecevarismimde.
Barınağımgönüldenenyerbenim...
Cemal SAFİ
81
BAYRAK
Eymavigöklerinbeyazvekızılsüsü
Kızkardeşimingelinliği,şehidiminsonörtüsü,
Işıkışık,dalgadalgabayrağım,
Senindestanınıokudum,senindestanınıyazacağım.
Sanabenimgözümlebakmayanın
Mezarınıkazacağım.
Seniselamlamadanuçankuşun
Yuvasınıbozacağım.
Dalgalandığınyerdenekorku,nekeder
Gölgendebanada,banadayerver.
Sabaholmasın,günlerdoğmasınneçıkar:
Yurdaayyıldızınınışığıyeter.
Savaşbizikarlıdağlaragötürdüğügün
Kızıllığındaısındık;
Dağlardançölleredüşürdüğügün
Gölgenesığındık.
Eyşimdisüzgün,rüzgarlardadalgalı;
Barışıngüvercini,savaşınkartalı
Yüksekyerlerdeaçançiçeğim
Seninaltındadoğdum,
Seninaltındaöleceğim.
Tarihim,şerefim,şiirimherşeyim;
Yeryüzündeyerbeğen;
Nereyedikilmekistersen,
Söyle,seniorayadikeyim...
Arif Nihat ASYA
82
ŞEFKAT VE MERHAMET
ANNE KALBİ
Delikanlı,katıyüreklibirkızısevmişveonunlaevlenmekistemişti.Ancakkız,korkunçbirşartileri
sürerek:
-Seninsevginiölçmekistiyorum,dedi.Bununiçindeköpeğimeyedirmeküzerebanaannenin
kalbinigetireceksin.
Delikanlı,tüylerürpertenbuteklifkarşısındaneyapacağınışaşırmışveuzunbirtereddütten
sonrahislerinemağlupolupannesiniöldürmeyekararvermişti.Annesi,belkidedurumufarkettiği
içinoğlunafazladirenmedi.Veçocuk,annesiniöldürerekkalbinibirmendilekoydu.Delikanlı,kızın
isteğiniyerinegetirmişolmanınheyecanıylayoldakoşarken,ayağıbirtaşatakıldı.Kendisibirtarafa,
mendiliçindekikalpbirtarafafırladı.Canınınacısından,ağzındanisteristemez“Ahanacığım!”sözleridöküldüğündeannesinintozlarabulananvehalasoğumamışolankalbindenbirsesyükseldi:
-Canımyavrum,biryerinacıdımı?
KÖPEK
Mandelson12yaşındafakirbiraileninçocuğudur.hayattatektutkusuköpeklerdir.Hergünpet
shoplarigezip,köpeklerebakıponlardanbirtanesinesahipolacağıgünühayaledermiş.Herzaman
babasınayalvarıpkendisineköpekalabilmesiiçingerekliparayıvermesiniister,amababasımaddi
imkanlarıyüzündenkarşıçıkıncadaçoküzülürmüş.
Bunedenlebütünharçlıklarınıbiriktiripbabasınıdarazıedipbirazdahaparatoplamış.Doğruca
çarsıdakihayvandükkanınagitmiş.Birköpekbeğenmiş.Dükkansahibinefiyatınısormuş.Adam:
“Oköpeksatılıkdeğil!”cevabınıverince;Mandelsongayriihtiyarinedeninisormuş.Adam:
“Oköpeğisatamamçünküonunbirayağıyok”demiş.Çocuk:
“Olsunbenonuistiyorum”demiş.Adam:
“Evlatoköpeksanaistediğiniveremez”diyeeklemiş.Çocuk:
“Negibi?”diyekarşılıkverince;adam:
“Okoşamaz,seninleoynayamaz,yanisenieğlendiremez”demiş.Çocuğunısrarlarınadayanamayandükkansahibiköpeğiçocuğahediyeetmekistemiş.FakatMandelsonteklifireddedipcebindekibütünparasınıadamauzatmış.Adamisteksizamaçocuğunköpeksevgisindenduyduğu
sevinçleparayıalıp,Mandelson’a:
“Evlatbuköpeğinsakatolduğunubilebilenedenokadarısrarettin?”diyesoruncaMandelson
pantolonunun paçasını aralayıp protez bacağını göstererek suyanıtı vermiş: “siz o köpeği bana
sakatolduğuiçinvermekistemediniz,amainanınbeniondandahaiyihiçbirimutluedemezdi!”
83
ÖRNEK RESİMLER
84
Yardımlaşma
Çalışkanlık
Vatanseverlik
Sevgi
Güvenilirlik
Vefalı Olma
ÖRNEK RESİMLER
Adil Olma
Cömertlik
Hoşgörü - Alçak Gönüllülük
Misafirperverlik
Özgüven
Sabırlı Olma
85
ÖRNEK RESİMLER
86
Saygı
Sorumluluk - Duyarlılık
Şefkat - Merhamet
Temiz Olmak
Çalışkanlık
Vefalı Olma
SINIF İÇİ ETKİNLİKLER
Etkinlik Adı:
SorumluluklarımıBiliyorum
Aktarılan Değer: Sorumluluk
Etkinliğin Amacı: Sorumlulukdeğeraktarımınısağlamak.
Uygulama:
Öğretmenrehberliğindeetkinlikleryapılır.
Sorumlulukkelimesibüyükharflerletahtayayazılırvekelimeninanlamıöğrencilerletartışılır.
Öğrencilerdenaşağıdakiformudoldurmalarıistenir.
FORM
Hepimizinyerinegetirmesigerekenbazısorumluluklarıvardır.Şimdisizinnetürsorumluluklarınızınolduğunudüşününveaşağıdakibölümlerebeşertanesiniyazınız.
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
EvdekiSorumluluklarım
AilemeKarşıSorumluluklarım
ToplumaKarşıSorumluluklarım
Öğrencilerformudoldurduktansonragönüllüöğrencilerincevaplarınıpaylaşmalarıistenir.Daha
sonraaşağıdakisorularısoraraketkinlikbitirilir.
1. Yazdığınızsorumluluklarınızarasındanegibibenzerliklervar?
2. Sorumluluklarınızarasındayerinegetirmediklerinizvarmı?
3. Sorumluluklarınızıyerinegetirmediğinizdenegibisonuçlarlakarşılaşıyorsunuz?
4. Ailenizekarşısorumluluklarınızıyerinegetirmediğinizdeinsanlarsiziniçinnelerdüşünüyorolabilir?
87
Etkinlik Adı:
Aktarılan Değer:
Etkinliğin amacı:
Uygulama:
ÜlkemizinSorunlarınaÇözümler
Sorumluluk
Sorumlulukdeğeraktarımınısağlamak.
Metindeyeralanlarbasamakbasamaköğrenciyeyaptırılır.
ÜLKEMİZİN SORUNLARINA ÇÖZÜMLER
Sizegöreülkemizinçözmekzorundaolduğuenönemliüçsorunnedir?Busorunlarınedenen
önemlisorunlarolarakgördüğünüzüaçıklayın.
Buüçsorununçözümüiçinsizinönerileriniznelerdir?Açıklayınız.
• Ülkemizinsorunlarınaçözümlerçalışmakâğıdınanotlarınıalmalarıiçinöğrencilerinizeyeterli
süretanının.Ardındancevaplarıtartışmayöntemiylepaylaşılır.
• Benzersorunlaraişaretedenöğrencileresözhakkıverilerekkonununfarklıyönlerinedikkatçekmeyevetartışmacanlandırmayaçalışılır.
• Birülkedeyaşayanherkesinoülkeninsorunlarıylailgilisorumluluklarıolduğunavurguyapılarak
tartışmatamamlanır.
88
Etkinlik Adı: Aktarılan Değer:
Etkinliğin Amacı:
Uygulama: OksijenimizTükenmesin
Sorumluluk,Duyarlılık
Duyarlılık,Sorumlulukdeğerlerininaktarımınısağlamak.
Okulyönetimiveöğretmenrehberliğindeöğrencilerinaktifkatılımıileetkinlikyapılır.
OKSİJENİMİZ TÜKENMESİN ETKİNLİĞİ
Okulyönetimiormanmüdürlüğüileiletişimegeçervefidandikimikonusundaplanlamayaparlar.
Etkinlikkapsamındaöğretmenlertarafındanöğrencilereyönelikçevreyeduyarlılık,ağaçlarınfaydaları,çevreveinsanilişkileriileilgilibilgilendirmeçalışmalarıyapılır.Öğrencilertarafındanetkinlikle
ilgilihazırlananafişlerokulunkoridorlarındasergilenir.Okulidaresiveormanmüdürlüğününyaptığı
önçalışmasonundateminedilenağaçfideleribelirlenenbölgeyegötürülürveöğrencilerin,öğretmenlerin,yöneticilerinkatılımıylafidelerdikilir.Dikilenherfideyeöğrencilertarafındancansuyu
verilir.Heryıltekrarlananbuetkinliksayesindeokulaaitormanbölgesieldeedilir.
Etkinlik Adı:
Aktarılan Değer:
Etkinliğin amacı:
Uygulama:
KaygımÖnümdeEngel
Özgüven
Özgüvendeğeraktarımınısağlamak
Aşağıdakiöyküöğrencilereokunur.
KAYGIM ÖNÜMDE ENGEL
“MinikEller,MinikPaletler”negüzelbirafişdediÖmer.Sınıfageçkalmıştızaten.Neolduğunu
bileokuyamadandoğrucasınıfakoştu.NerminHanımheyecanlaöğrencilerinebiraysonrayapılacak
resimyarışmasınailişkindetaylarıaktarıyordu.Ömersessizceözürdileyerekarkasıralardakiyerine
oturdu.
Nermin Hanım; “Çocuklar hepiniz yarışmaya katılmak zorunda değilsiniz. İsteyenler elimdeki
formlarıalarakkendiadlarınakatılabilirler.Engeçbirayiçindebaşvurmanızgerekiyor.Buyarışmada
birinciolankişininresmiuluslararasıbiryarışmadaülkemizitemsiledecek.Bunedenlekatılmanızı
çokönemsiyorum.Banagöreyarışmayakatılmacesaretinigöstermenizresminizindereceyegirmesindendahaönemli.Katılmakisteyenlereelimdengelenyardımıyapmayahazırım.Sorularınızvarsa
cevaplamakisterim.”
Herkesheyecanlasorularsorupduruyordu.Ömer’deçokheyecanlanmış,ellerititremeyebaşlamıştı.HeyecanınıbastırmakiçinuğraşanÖmeröğretmeninemerakettiğihiçbirşeyisoramadı.
OysabusınıftaresmindenherzamanövgüylebahsedilenÖmer’di.Öğretmenoaniçinbukonununüzerindedurmadı.Ömeroakşamyemeğiniyiyipbirsüredinlendiktensonraannesineçalışması
89
gerektiğinisöyleyerekodasınaçekildi.Ömeroakşambirçokresimçizdi.Amahiçbirinibeğenmiyordu.
Anlatmakistedikleriniyeterinceifadeedemediğini,renkseçimininbaşarılıolmadığını,aslaiyibir
resimçizemeyeceğinidüşündü.Ertesigünokulagittiğindearkadaşlarınınçizdiğiresimlerigördü.O
resimlerigördüğündekendiresmidahadakötügöründügözüne.Ohaftaiçindeevdebirkaçresim
denemesindedahabulundu,fakatherseferindeyaptığıresimlerdebirhatabuluyordu.
Yaptığıresimlerdenkimseyebahsetmemeyekararverdi.Neailesinedearkadaşlarıonunbuçabasındanhaberdarolmamalıydı.Arkadaşlarındanbirbölümüikihaftaiçindebirerikişerresimlerini
gönderdiler.OysaÖmerhalaöğretmenindenformalmamıştı.BudurumüzerineöğretmeniÖmer’i
yanınaçağırarak;“Ömer;Resminihâlâgetirmedin.Oysabuyarışmadaseninbaşarılıolacağınınhepimizfarkındayız.”
Ömer’inkalbihızlaçarpmaya,nefesalıpverişlerihızlanmayabaşlamıştı.Öğretmenidevametti;
“Biliyorumkibusınıftaresmindenherzamanövgüylebahsedilenkişilerdenbirisin.Hattaresim
öğretmeninfarkedilirbiçimdeçizgilerininyaşıtlarındanüstünolduğunusöylüyor.Senhâlâbenden
formalmadın.Başvurmayıdüşünmüyormusunyoksa?”
Ömer’inyüzükızarmış,şakaklarındanyüzüneterdamlacıklarısüzülmeyebaşlamıştı.Konuşacak
olsasesiniduyuramayacağınıhissediyordu.GerçektendeöğretmeniÖmer’insöyledikleriniduymaktazorlandı.“Öğretmenim;yaptığımresimlerinhiçbirinibeğenmedim.Benyarışmayakatılamamki.”
“Bakyavrumbaşkasınabukadarısraretmezdim,fakatseninkadaryeteneklibirininbunudeğerlendirmesigerektiğinidüşünüyorum.Lütfenbaşvur.Enazındandenemelisin.Önemliolanyarışmadadereceyegirmendeğilbuyarışmayakatılacakcesaretigösterebilmen.”Ömerresimyarışmasına
başvurmamakonusundagayetkararlıgörünüyordu.BununüzerineertesigünNerminHanımailesineiletmesiiçinÖmer’ebirmektupverdi.
MektubuaçtığındaailesibirbaşvuruformuveÖmer’inyarışmayakatılmasıgerektiğineilişkin
öğretmeninnotunugördüler.Ömerokuldaykenodasındakiresimlerigörmüşvebiranlamverememişlerdi.Oysaşimdiburesimlerinneanlamageldiğioldukçaaçıktı.AnnevebabasıÖmer’lekonuşmadanresimlerindenbirisiniyarışmayagöndermeyekararverdiler.
Aradanüçaygeçti.BuzamaniçindeÖmer,neokulkorosuna,nebasketboltakımına,nedekulüplerinfaaliyetlerindenhiçbirinekatılmadı.“Aslayapamam”dediğişeylerokadarçoktuki.Hiçbir
şeyyapamayanbiriolarakgörüyordukendisini.
OakşamÖmerevedöndüğündehiçkimseyegörünmeyiistemedenodasınaçıktı.Çokyorgun
olduğunudüşünüyordu.Çalışmamasasınınüstündekendiadınayazılıbirzarfbuldu.Yarışmadüzenlemekurulundangelmiştimektup.
Mektupta Ömer’in resminin birinciliğe layık görüldüğü bildiriliyordu ve yurt dışında ülkemizi
temsiletmekiçingerekenaçıklamalarlailetişimadresiyazılıydı.
MektubuokuyanÖmerşaşkınlıkvesevinçlekarışıkduygularıncoşkusunakapılarakanneveba-
90
basınınyanınakoştu.Olanlarıonlardantekrartekrardinledi.Yaşadıklarınıdeğerlendirmeküzere
ailesiyleyaptığıkonuşmasonucundaÖmer,başarısındaeksikolantekşeyingüvensizliğiolduğunu
anladı.
Cesaretinkazandıracağıçokşeyinolduğununfarkınavardı.Artık“aslayapamam”dediğiişler
için“yapabilirim”demecesaretinigöstereceğinidüşünüyordu.Yarışmanınyurtdışındakisürecini
kendisinintakipetmesinekararverdi.
Değerlendirme: ÖyküsonundaöğrencilereÖmerileaynıduygularıpaylaşanlaroldumu?diye
sorulur.
Etkinlik Adı:
Aktarılan Değer:
Etkinliğin Amacı:
Uygulama: ÖZGÜVEN
Özgüven
ÖzgüvenDeğerAktarımınıSağlamak
Metinöğrencilereokunurveaşağıdakisorularsorulur.
ÖZGÜVEN
Pişmanolmayıkendineadetedinirsenboyunapişmanolurdurursun!
Nihayetbupişmanlığadadahaziyadepişmanolursun!Ömrününyarısıperişanlıklageçer,öbür
yarısıdapişmanlıklahederolurgider!Bufikri,bupişmanlığıterketde,dahaiyibirhal,dahaiyibir
dostvedahaiyibirişara!
Aşağıdakisorularıöğrencileresorulur:
-Doğrularısöylemektençekinirmisiniz?
-Kendinizisaygıdeğerbulurmusunuz?
-Tamişlerimyolundaykenherşeyiberbatedecekbirişyaparımdiyedüşünürmüsünüz?
Değerlendirme:Yukarıdakisözleilgiliyorumlarveöğrencicevaplarındansonraöğretmenbudurumlarınneyineksikliğindenkaynaklandığınıaçıklar.Özgüvenhakkındakısabilgiverir.Özgüveni
eksikbirkişininsıksıkpişmanlıkyaşayacağını,kararsızbirinsanolacağınıaçıklar.
91
Etkinlik Adı:
Aktarılan Değer:
Etkinliğin amacı:
Uygulama:
EnİyiBuğday
YardımlaşmaveDayanışma
Yardımlaşmavepaylaşmadeğeraktarımınısağlamak.
Metinöğrencilereokunur.Öğrencilerlebeyinfırtınasıoluşturularakyardımlaşmavepaylaşmanınönemivurgulanır.
EN İYİ BUĞDAY
Heryılyapılan‘eniyibuğday’yarışmasınıyineaynıçiftçikazanmıştı.Çiftçiyebuişinsırrısoruldu.
Çiftçi:
-Benimsırrımıncevabı,kendibuğdaytohumlarımıkomşularımlapaylaşmaktayatıyor,dedi.
-Elinizdekikalitelitohumlarırakiplerinizlemipaylaşıyorsunuz?Amanedenböylebirşeyeihtiyaç
duyuyorsunuz?diyesorulduğunda,
-Nedenolmasın,dediçiftçi.
-Bilmediğinizbirşeyvar;rüzgârolgunlaşmaktaolanbuğdaydanpolenialırvetarladantarlaya
taşır.
Bunedenle,komşularımınkötübuğdayyetiştirmesidemek,benimürünümünkalitesinindedüşükolmasıdemektir.
Eğereniyibuğdayıyetiştirmekistiyorsam,komşularımındaiyibuğdaylaryetiştirmesineyardımcıolmamgerekiyor.
Ders: Yardımlaşmavepaylaşmakenyakınınızdanbaşlar.Sonrayayılarakdevameder.Kin,
cimrilik,nefretkimseninhoşlanacağıdavranışlardeğildir.
92
Etkinliğin Amacı:
Uygulama: BirimizHepimiz,HepimizBirimizİçin
Yardımlaşmavepaylaşmadeğeraktarımınınsağlanması
Etkinliköğrencilereanlatırveöğretmenrehberliğindeoluşturmalarısağlanır.
BİRİMİZ HEPİMİZ, HEPİMİZ BİRİMİZ İÇİN
• Öğrencilerüyesayısıeşitolacakşekilde5-10grubaayrılır.
• Herbirgrubavücudumuzdakibirorganhakkındaaraştırmayapmagöreviverilir.
• Gruplardanaraştırmasonucundaeldeettikleribilgilerleinceledikleriorganiçinbirkimlikkartı
çıkartmalarıistenir.
• Kimlikkartındabulunacakbaşlıklarıöğrencilerinizeverin.Kimlikkartınıgüzelbirgörselsunumla
büyükboykartonlarahazırlamalarınıistenir.
• Herbirkimlikkartınısırasıylatahtayaasın.Organlarıngörevlerinedikkatçekerekişbölümüveiş
birliğiüzerinekonuşulur.
Organın adı
Bulunduğu yer
İçinde yer aldığı sistem
Komşusu olan organlar
Görevleri
Görevlerini yapmazsa ne olur?
Etkinlik Adı:
Aktarılan Değer:
Etkinliğin Amacı: Uygulama:
ORGANLARIMIZ
SenOlsanNeYapardın?
Öğrencileresorularsorulup,empatiyapmalarısağlanır.
SEN OLSAN NE YAPARDIN?
• Öğrencilerinizeyöneltmeküzereçeşitliproblemdurularıkurgulanır.Örneğin:
Çokyaşlıbirininalışverişpoşetleriyleyürümeyeçalıştığınıgördün,neyaparsın?
Yayalariçinkırmızıışıkyanmaktaykenkarşıdankarşıyageçmeyeçalışanbirinigördün,neyaparsın?
• Okulagittiğintoplutaşımaaracındayanındakikoltuktaoturanbirininaracınkoltuğunaelindeki
kalemlebirşeylerçizdiğinigördün,neyaparsın?
Arkadaşlarınızlaoyunoynarkengürültüyaptığınıziçinkomşunuzbaşkayerdeoynamanızıistedi,
neyaparsın?
93
•
•
•
•
•
Alışverişyaparkenyerdebircüzdanbuldun,neyaparsın?
Parktaannesinikaybedenbirçocuklakarşılaştın,neyaparsın?
Yerlereçöpatanbirisinigördün,neyaparsın?
Birkediyeeziyetedenbirinigördün,neyaparsın?
Problemdurumlarıöğrencileretekertekeryöneltipbudurumlarlailgiliyapılmasıgerekendoğru
davranışlarüzerinefikiryürütmeleriistenir.Heröğrencininkonuşmasınavefikrinisöylemesine
fırsatverilir.
• Ardındanöğrencilerikişerlieşleştirilir.Onlardanbirbirlerinesizinyönelttiğinizebenzerşekilde
birerproblemdurumuhazırlayıpyöneltmelerivebirbirlerinincevapları,dinlemeleriistenir.
Etkinlik Adı:
Aktarılan Değer:
Etkinliğin Amacı:
Uygulama:
İyilikBahçesiveİyilikKutusuEtkinliği
Metindeyeralanlaröğrencilerleberaberoluşturulur.
İYİLİK BAHÇESİ VE İYİLİK KUTUSU ETKİNLİĞİ
Öğretmenler,sınıflardaiyilikyapmanınönemiüzerindeaçıklamalaryaparlar.Çalışmaöğrencilere
tanıtılır.Okulunengözeçarpanbölümündebir“iyilikköşesi”düzenlenir.Burayaöğrencilerinyaptıklarıiyiliğiyazıpiçineatacaklarıbirkutuyerleştirilir.Öğrencileryaptıklarıiyiliklerivebuiyiliklerin
kendilerindebıraktığıizleriyazıpbuiyilikkutusununiçineatarlar.Herhaftaaçılankutudanseçilen
iyiliğinveiyilikyapanöğrencilerintörenleödüllendirilmesi,onureedilmesivediğeröğrencilereörnekteşkiledilmesisağlanır.Buödül,iyilikleyarışılanbirokulortamıoluşturmasıaçısındanbüyük
önemtaşır.
Etkinlik Adı:
Aktarılan Değer:
Etkinliğin amacı:
Uygulama:
DoğayaSaygı
Saygı
Hoşgörüvesaygıdeğeraktarımınısağlamak.
Metinokunur.Öğrencileredramatizeedilir.
DOĞAYA SAYGI
Öğretmentahtayaçevredevedoğadabulunanvarlıklarılisteler.(Örnek;deniz,hava,su,nehir,
göl,sokak,kuş,ağaçvb.)
Gönüllüöğrencilerbuvarlıklarınrolünegirerek,insanlardannelerbeklediğiniifadeeder.
94
ÖRNEK:Benbirhavayım,insanlardanbenikirletmemeleriniistiyorum.
Benbirağacım,insanlardanbenikorumalarınıistiyorum.Benbirsokağım,insanlardanbenitemiztutmalarınıistiyorum.
Aşağıdakilerebenzersorularlagrupetkileşimidevameder.
_Varlıklarıcanlandırırkennelerhissettiniz?
_Sağlıklı,temizbirçevrevedoğaiçinüzerinizedüşengörevlervarmı?
Neler?
_Nasılbirdoğaveçevredeyaşamakisterdiniz?
Doğayaveçevreyekarsıduyarlıolmanınönemivurgulanaraketkinliksonlandırılır.
“Bütüngüzel,hoşyaraşanşeyler,görengöziçinyapılır.”
Etkinlik Adı:
Aktarılan Değer:
Etkinliğin Amacı: Uygulama: SaygıAranıyor
Saygı
Hoşgörüvesaygıdeğeraktarımınısağlamak
Öğretmenmetniöncekendisiokur.Metindeyeralanbasamaklarıuygular.
SAYGI ARANIYOR
Saygıifadeedendavranışlaradikkatçekecekörnekdavranışlariçerenbirolaysınıfortamında
dramatizeedilir.
Olay,sınıftabiröğrencininarkadaşındankaleminiyanınagiderekizinsizalmasıveuzaklaşması
üzerinekurgulanır.
Busaygısızlıkifadeedendavranışınnasılolumluyaçevrileceğikonusundafikirleralınırveen
makulolanıseçilerektekrardramatizeedilir.
Farkındaolmadanyaptığımız,günlükyaşantıiçersindedikkatimiziçekmeyenbusaygısızdavranışlarımızıenincedetayınakadardüşünerekçevremizekarşıdahaduyarlıhalenasılgelebiliriz
sorusunadabudramatizedecevapverilmişolur.
Gönüllülerinvereceklericevaplarsınıftapaylaşılırvebucevaplarhakkındakısabirsöyleyişiyapılır.Busöyleşisırasında“Büyükİskender’inCevabı”anlatılır:Büyükİskender’esormuşlar:
-Sizdenöncekikrallar,hükümdarlar,sizdendahauzunyaşadıkları,sizdendahagüçlüoldukları,
sizdendahafazlaparayasahipolduklarıhalde,sizdendahaçokyerfethedemediler.Bununasıl
başardın?
-Büyükİskenderkendisinebusoruyusoranlaraşöylecevapvermiş:
-Evet,doğrusöylüyorsunuz.Bendenöncebudünyadabendendahagüçlü,benimkindendaha
büyükordusuolanpekçokhükümdargeldigeçti.Benimonlardanfarkımşu:Benfethettiğimülkelerdenhiçbirininhalkınıincitmedimveonlarıgeçmişteyönetmişolanhükümdarlarınınadlarınıhep
iyilikleandım.Çünkübeninsanlarasaygıgösterdiğinizölçüdesaygıgörüleceğinibiliyorum.Araştır-
95
macıöğrencilere,saygılıolmanın,yardımsevervecömertolmakdemekolduğunuhatırlatacakvebu
konuhakkındabirbeyinfırtınasıyaptırarakçalışmayıtamamlar.
Değerlendirme:Oturumsonundagrupüyelerindensaygıvesaygısızlıkifadeedendavranışları
ayırtedebilmeleriveolumludavranışıseçmeleribeklenilecek.Saygılıdavranmanınhayatımızıolumluyöndenasıletkilediğininfarkedilmesibeklenir.
Ev Ödevi: Öğrencilerden saygı davranışına örnek olacak tarihi bir olayıya da tarihi bir kişiliği
örnekolarakbulupanlatmalarıistenir.
Etkinliğin Amacı: Uygulama: NelerOlurdu?
SabırlıOlmak
Sabırdavranışınıntoplumsalhayattakiyerininfarkedilmesinisağlamak.
Metindeyeralanlaröğrencilereyaptırılır.
Aşağıdaki“NELEROLURDU”çalışmakağıdıöğrencileredağıtılır.Herkesinsabretmesigerekenbir
şeylerolduğu,sabretmediğizamanolumsuzneticelerlekarşılaşabileceğihakkındakonuşarakformu
doldurmalarıistenir.Bütünöğrencilerçalışmalarınıtamamladıktansonraverilencevaplarhakkında
konuşulur.
NELER OLURDU?
Aşağıdaverilendurumlardanelerolabileceğiniboşbırakılanyerlereyazınız.
Fırıncılarekmeksatmaktansıkılsaydı.
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
Dünyadaki bütün kalemler yazı yazmaktan
bıksalardı.
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
Çantalarımız yük taşımaktan yorulduklarını Büyüklerimiz işe gitmeyi sıkıcı bularak işe
söyleselerdi.
gitmektenvazgeçselerdi.
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
Okulumuzdaki görevliler sürekli temizlik Taşıtlarinsantaşımanınhiçdezevkliolmadıyapmayıreddetseydi.
ğınıdüşünselerdi.
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
96
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
Etkinlik Adı: Dikkat,TehlikeliMadde!
Aktarılan Değer:TemizOlma
Etkinliğin Amacı:Temizlikvesağlıkdeğeraktarımınısağlamak.
Uygulama:Metindeyeralanlaröğrencilereyaptırılır.
DİKKAT, TEHLİKELİ MADDE!
• Öğrencilerinizden‘dikkat,tehlikelimadde!’başlıklıbirsınıfpanosuhazırlamalarınıisteyin.Panonunduyurusunuyaptıktansonraöğrencilerinizeçeşitlikaynaklardan(gazete,dergi,kitap,vb.)
sağlığazararlımaddelerin(sigara,içki,uyuşturucuvb.)insanbedenineolumsuzetkileriyleilgili
görselveyazılımalzemetoplamalarınısöyleyin.
• Özelliklebumaddelerikullanankimselerdemeydanagelensağlıksorunlarıvetoplumsalsorunlarlailgilimalzemelerbulmalarınıteşvikedin.Teminedilenmalzemelerüzerindenkonuşarak
konuylailgiliduyarlılıkgeliştirmelerinekatkıdabulunun.
• Öğrencilerden toplanan malzemeleri kullanarak konuya dair geliştiripyapılandırdıkları duygu,
düşünce,bilgiveizlenimlerinigörselleştirmelerivebirpanohazırlamalarınıistenir.
• Sınıftakiherbiröğrencinindiğersınıflardanbirarkadaşınısınıfagetirerekpanoyuinceletmesini
önerin.
Etkinlik Adı: ŞimdiNeYapmalıyım?
Aktarılan Değer:AdilOlma
Etkinliğin Amacı: Adaletdeğeraktarımınınsağlanması.
Uygulama:Örnekolayokunur,öğrencileresorularsorulur.
ŞİMDİ NE YAPMALIYIM?
Erdembirgünarkadaşlarıylaparktaoynarkenküçükbirkızınsalıncağabinmekiçinsırabeklediğinigördü.Sıratamküçükkızagelmişken,ondanbüyükbirçocukkoşupsalıncağaoturdu.Küçükkız
birşeydiyemedi.Edemisebuolayaçoküzüldü.
Sizce:
• Küçükkızkendisırasıolduğuhaldesalıncağadiğerçocuğunbinmesinenedenitirazetmedi?
• Erdembuolayıgörüncenedenüzüldü?
• Sizceerdembundansonraneyapmalı?
• Erdemolayahiçkarışmazsaneolur?
• Salıncağaoturançocuğagidip,“Azöncesırabuküçükkızdaydı.Lütfeninipsıranıonaverirmisin?”derseneolur?
97
Etkinlik Adı:
Aktarılan Değer:
Etkinliğin Amacı:
Uygulama: PatlayanTop
AdilOlma
Adaletdeğeraktarımınınsağlanması
Öğrencileregörevdağılımıyapılır.Dramauygulanır.Öğrencileresorularsorulur.
PATLAYAN TOP
DİLARA(HâkimrolünüoynayanEray’ınkarşısınagelir):HâkimBey,HakimBey!Davacıyım.Oyun
oynarkenYusuf’atopumuverdim.Şimdigerivermiyor.
ERAY(HÂKİM):TopunuYusuf’unaldığındaneminmisin?KararvermedenYusuf’uçağıralım,bir
deonudinleyelim.
ERAY(Yusuf’asorar):Dilara’nıntopunualdınmı?
YUSUF(Sıkılasıkıla):Evetaldım,HâkimBey.
ERAY:OzamanneredeDilara’nıntopu?
YUSUF:Şey…HâkimBey,bentoplaoynuyordum.Topçalılıklarınarasınakaçtıvepatladı.Çok
üzgünüm.
ERAY:Budurumdaneyapmangerekiyor?
YUSUF:HâkimBey,topunupatlattığımveonuüzdüğümiçinondanözürdiliyorum.Harçlıklarımı
biriktiripDilara’yaçokgüzelbirtopalacağım.
ERAY:Yusuf’unsöyledikleriniduydunDilara.Arkadaşınınözrünükabulediyormusun?
DİLARA:EvetHâkimBey,Yusuf’unözrünükabulediyorum.
DilaraveYusufbirbirlerinesarılarakbarışırlar.Dramabiter.
Dramatizeedilenoyunhakkındasınıftakonuşulur.
Etkinlik Adı:
Aktarılan Değer:
Etkinliğin Amacı:
Uygulama:
RüzgârveGüneş
Sevgi
DostlukveSevgideğeraktarımınınsağlanması
Öyküsınıfaokunurveeleştirelokumaraporunudoldurmalarısağlanır.
RÜZGÂR VE GÜNEŞ
Güneşverüzgârbirbirleriningüçlerinitartışıyorlarmış.İkisidekendisinindahagüçlüolduğunu
iddiaediyormuş.
Rüzgâr,“Bentümgücümleesersemherkesisoğuktandondurabilirim.”demiş.
Güneş,“Benbütünışınlarımıgönderirsemherkesisıcaktaneritirim.”demiş.
Osıradayoldayürüyenpaltolubiradamgörmüşler.Rüzgâr,“Sendendahagüçlüolduğumuka-
98
nıtlayacağım.”demiş.“Şuyoldayürüyenpaltoluadamıgörüyormusun?Paltosunusendendaha
hızlıçıkaracağımabahsegirerim.”
Güneşkendindeneminbirşekilde,“Hadiçıkartdegörelim!”demiş.Sonraolacaklarıizlemekiçin
birbulutunarkasınaçekilmiş.
Rüzgârsoğukveşiddetlibirbiçimdeesmeyebaşlamış:“vuuv…Vuuuvv…”
Okuvvetleestikçeadamüşüdüğüiçinpaltosunadahasıkısarılıyormuş.Rüzgârnekadarestiyse
deadamınpaltosunuçıkartmayıbaşaramamış.Sonundapesetmiş.
Güneş, “ Sen başaramadın rüzgar kardeş, sıra bende.” demiş. Saklandığı bulutun arkasından
çıkıpadamanazikçegülümsemiş.Çokgeçmedenadamalnındakiterisilippaltosunuçıkarmış.Güneşrüzgâradönmüşveşöyledemiş:“Nazikvedostçadavranış,şiddetvegüçgösterisindendaha
etkilidir.”
Böylecerüzgâr,güneşindahagüçlüolduğunukabuletmiş.
Etkinlik Adı: OnlarıDaHatırla
Aktarılan Değer:Sevgi
Etkinliğin Amacı: SevgiveDostlukdeğeraktarımınınsağlamak.
Uygulama: Metinokunaraköğrencilerinuygulamalarısağlanır.
ONLARI DA HATIRLA
• Öğrencilerinizebiryakınlarınınhastanedeyadabakımevindekaldığınıdüşünmelerinisöyleyin.
Onlardanbukişiyebirkartyadamektupyazarakiyidilekleriniiletecekleribirçalışmayapmalarınıisteyin.
• Gereklisüreyitanıdıktansonrahazırlanançalışmalarınsınıflapaylaşılmasınısağlayın.
• Hazırlanankartıyadamektubualanbiryaşlıveyahastanınhissedeceklerihakkındakonuşarak
etkinliğinikinciaşamasınageçin.
• Öğrencilerinizivarsahastaveyabakımeviziyaretianılarınıpaylaşmayateşvikedin.
• Yaşlılaravehastalarakarşısorumluluklarımızıtartışarakçalışmayıtamamlayın.
99
Etkinlik Adı: KuşaklarBuluşuyorEtkinliği
Aktarılan Değer:Sevgi
Etkinliğin Amacı: Sevgi,saygı,hoşgörüdeğeraktarımınısağlamak.
Uygulama: Öğretmenrehberliğindeetkinlikleryapılır.
KUŞAKLAR BULUŞUYOR
Öncelikleokuldayaşlılarasaygıkonusuanlatılır.Değerlerimizinaktarılmasınakatkıdabulunan
kişileritanımakamacıylabüyükannevebüyükbabalarokuladavetedilir,öğrencilerhuzurevinde
yaşlılarıziyaretederler.Bubuluşmavepaylaşımesnasındasaygıvesevgiönplandatutulur.Belirli
günvehaftalardaziyaretlertekrarlanır.Gençlerleyaşlılarbupaylaşımtoplantılarınıbahçeyegülfidanıdikereksonlandırmışlardır.
Etkinlik Adı:
Aktarılan Değer:
Etkinliğin Amacı:
Uygulama:
ResimYorumluyorum
Vatanseverlik
Vatanseverlikdeğeraktarımınısağlamak.
Öğretmenrehberliğindeetkinlikleryapılır.
Aşağıdaverilenresimöğrencileregösterilirveyorumlamalarıistenir.Resminaltındakisorularöğrencileresorularakkonuşmalarısağlanır.
100
1- Fotoğraftanelergörüyorsun?
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
2- Fotoğraftakitasviredilenyeri,olayıvekişiyihatırladınızmı?
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
3- SeyitOnbaşı,sizceneredenkuvvetalıyor,onubuderecegüçlüyapanşeynedir?
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
4- O,vatanınıvemilletinisevmeyenbirinsanolsaydıoradanasıldavranırdı?
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
5- SeyitOnbaşı’nınyerindesizolsaydınızoandaneyapardınız?
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
6- Sizcegünümüzdebirkişidini,vatanıvemilletiiçinnelerkaybetmeyigözealabilir?Niçin?
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
7- Dini,vatanıvemilletiuğrundakahramanolacakkişidesizcehangiözelliklerbulunmalıdır?
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
101
SevgiliVelimizMerhaba, Annebabaolacağımüjdesinialmak,birinsaniçinengüzelhaberdir.Buhaberinardındanbaşlarızhayallerkurmaya…Onakıyafetleralırız,yatağınıyapar,heyecanlaonubeklemeyekoyuluruz.
Sonraçocukdünyayagelir.Onunfizikselihtiyaçlarınıgidermekiçinbüyükemekveririz.Günlük
yoğurtlarhazırlar,vitamindolumeyvelerirendeleriz.Kurulanhayallerfarklılaşmayabaşlar.Artık
sağlıklıbirçocuğasahipolmanınyanında;“Yavrumiyiinsanolsun”hayalleridekurmayabaşlarız.
Onlariçinpekçokfedakârlıkyaparız,sırfiyiinsanolsunlardiye…
Amanedemektiriyiinsanolmak?
İyiinsanlarneleryapar?
“İyiinsan”kavramınıniçinihepbirliktedoldurmakamacıylayavrularınızıbizeemanetettiniz.
Allah’ınsizeverdiğiomuhteşememanetleribizimlepaylaştınız.Onlariçinkurduğunuzvekurduğumuzhayalleringerçekleşmesiadınaortakadımlaratmamızgerekiyor.
Buadımlardanbiride2014–2015Eğitim-ÖğretimYılındanitibarensistemlibirşekildeyürüteceğimiz“DeğerlerEğitimi”çalışmaları.DeğerlerEğitimi,insanıninsancayaşamıiçinşartolandeğer
vedavranışlarınöğrencilerimizekazandırılmasıamacıileyürüttüğümüzbirprogramdır.Ancakbizler
eminizki,sizindesteğinizolmadanbunubaşarmamızimkânsız.
Buyüzden,okulumuzdaDeğerlerEğitimiçalışmalarıadınaneleryaptığımızıvesizlerdenneler
beklediğimizipaylaşmakistiyoruz.
Bizler,yaptığımızçalışmalarsonunda;millî,manevî,ahlaki,kültürelveevrenseldeğerleriöğrencilerimizekazandırmayıvebunlarıdavranışageçirmelerinihedefliyoruz.Böylelikletoplumsalçözülmenindeönünegeçilebileceğinidüşünüyoruz.
Anne,babalarveeğitimcilerolaraksormamızgerekensorularşunlardır;
•İçindebulunduğumuzortamveçevreistediğimizdeğerleresahipçocuklarıyetiştirmekiçinuygunmu?
•Herşeyiçocuklarımızadınadüşünüpyaparkensorumluluksahibiolabileceklermi?
•Bukadarşiddetitelevizyonlardaseyrederkenbarışçılolabileceklermi?
•Aşırıkorumavemüdahalecidavranırkenözgüvenlerigelişecekmi?
•Bizşimdionlarmutluolsun,üzülmesinlerdiyeuğraşırken,onlarmücadeleetmedenmutlu
olabileceklermi?
•Onlariçinherşeyineniyisidüşünülürkençocuklarımızailesine,vatanınavemilletineyararlı
bireylerolabileceklermi?
Bizdeğeretkinliklerinebaşlarkensizleremektuplargöndererek,yapacaklarımızhakkındasizleri
bilgilendirip,sizdenbeklentilerimizisizlerlepaylaşacağız.
Çocuklarınıza güzel bir gelecek oluşturmak adına bizimle buyola çıktığınız ve işbirliğiniz için
şimdidençokteşekkürederiz.
102

Değerler Kitabı.indd - Kemer İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü

Transkript

Benzer belgeler

Scolarisation des moins de 3 ans - turc

Başlangıç - itslearning

öğrenci - veli - okul sözleşmesi - Albert-Schweitzer

İstanbul, 27 Ekim 2014 “Okul Aile Birliği `Penguins of Madagascar

Nisan 2016 Değerli Veliler Yaz dönemine hoş geldiniz

Değerler Eğitimi AİLE

Değerler Eğitimi - burdur il millî eğitim müdürlüğü

TÜRKİYE`NİN GELECEĞİ İÇİN ÖNEMLİ BİR YATIRIM: ETİK