Raşitizm

Raşitizm
Raşitizm, kemiklerde kalsiyum depolanmasının yetersiz olmasına bağlı olarak
ortaya çıkan şekil bozukluklarına verilen genel addır. Nedenleri çeşitlidir. Her
yaşta görülebilir. En sık olarak görülen, dolayısıyla raşitizm denilince ilk akla gelen
D vitamini eksikliğine bağlı olarak süt çocukluğu döneminde gelişen raşitizmdir.
D vitamini, diğer vitaminlerin çoğundan farklı olarak besinlerle alınmasının
yanında, Güneş ışığının yardımı ile ciltte yapılır. Ciltte yapılan bu D vitamini,
vücudun gereksinimini karşılayan temel kaynaktır. Besinlerle alınan ya da ciltte
yapılan D vitamini, karaciğerde ve böbreklerde bir dizi işlemden geçerek etki gücü
en yüksek olan D vitamini şekline dönüşür.
D vitamini eksikliği de bu aşamalardan herhangi birindeki bir soruna bağlı olarak
gelişebilir; Güneş ışığına yeterince maruz kalmamak, D vitamini ve kalsiyumdan
zengin besinler almamak, bağırsaklardan emilim bozukluğu, karaciğer ya da
böbrek yetersizliği gibi. Bunlara ek olarak, uzun süreli olarak kullanılan bazı ilaçlar
da D vitamini metabolizmasını etkileyerek raşitizme yolaçabilir. Epilepsi (sara
hastalığı) tedavisinde kullanılan Difenilhidantoin (epdantoin) ve fenobarbital
(luminal), bu ilaçlar arasında yeralır.
D Vitamini Hangi Besinlerde Bulunur?
Eğer besinler, özel olarak D vitamini açısından zenginleştirilmemişse, genellikle
sıradan bir beslenme, günlük gereksinimi karşılamaya yetmez. Bunun istisnası
balık ürünleri, özellikle balık yağıdır.
Anne Sütünde Yeterince D Vitamini Var mıdır?
Anne sütündeki D vitamini miktarı 12-60 IU cıvarındadir. Bu miktar
günlük D vitamini ihtiyacı olarak saptanan 400 IU'e kıyasla azdır. Anne
sütündeki D vitamininin daha kolay emildiği, dolayısı ile daha etkin
olduğu ileri sürülse de, bugün anne sütünün tek başına süt çocuğunun
D vitamini gereksinimini karşılamayacağına inanılmaktadır. Bu durum,
özellikle annede D vitamini eksikliği varsa daha büyük önem taşır.
1/5
Raşitizm
Ana rahminde fetusun D vitamini ihtiyacı, annenin depolarından
karşılanır. Fetus doğumdan sonra kendini bir süre idare
edebilecek kadar D vitaminini de çeşitli dokularında depolar.
Eğer annede D vitamini depoları yeterli değilse, bebek ya D
vitamini eksik olarak, ya da yetersiz D vitamini depolamış olarak
doğar. Bu durum da doğumdan sonra yeterli D vitamini alınmaz
ya da yeterince Güneş ışığına maruz kalınmazsa D vitamini
eksikliğine bağlı raşitizmin oluşmasını kolaylaştırır.
Raşitizmin Belirtileri
Raşitizmin belirtileri yaşa göre değişir. En sık görüldügü dönem
olan ilk yaş içerisindeki belirtiler, kandaki kalsiyum ve fosfor
düzeylerinin düşüklüğüne bağlıdır. Bu belirtiler; sebebi izah
edilemeyen huzursuzluk gibi belirtilerden, havale geçirmeye
kadar değişir.
Raşitizmli bebeklerin kasları gevşek ve güçsüzdür. Bu
nedenle geç oturur, geç emekler ve geç yürürler. Buna
karşın zekâ gelişimleri bu durumdan etkilenmez. Nedeni
bilinmeyen ve hastalıkla ilişkisi kesin olarak
gösterilmemiş ama anneler tarafından sıkça söylenen bir
belirti de baş terlemesidir.
Raşitizmin diğer belirtileri ise kemiklerde kalsiyum
birikiminin yetersizliğine bağlıdır. Bıngıldak, yaşa göre
büyüktür ve kapanması gecikir. El ve ayak bilekleri
geniştir. Kaburgaların üzerinde tesbih tanesi gibi
şişkinlikler farkedilebilir. Göğüs kafesinin alt kısmında
oluk benzeri bir çökme oluşabilir. Diş çıkması gecikir.
2/5
Raşitizm
Raşitizmli çocukların alınları geniş ve belirgin, karınlari
ise şiş gözükür. Eğer hastalık tedavi edilmezse büyüme
yavaşlar ve bir süre sonra çocuk boyca yaşıtlarına göre
geri kalır. Çocuk yürümeye başladıktan sonraki en önemli
bulgu bacaklardaki eğriliktir (O ya da V bacak).
Bu belirtilerin önemli bir kısmı raşitizme özgü değildir.
Bununla beraber bu belirtilerin birkaçı biraraya gelirse
raşitizm bulunup bulunmadığına ilişkin tetkiklerin
yapılması gereklidir.
Raşitizm nadir de olsa başka durumlarda da ortaya
çıkabilir. Bu durumlar ya böbrek hastalıklarına, ya da
doğuştan beri bulunup belirtilerini daha geç dönemde
veren genetik/ailevi bozukluklara bağlıdırlar. Bu
hastalıkların sonuçları ve tedavisi her birine özgü olduğu
için, D vitamini eksikliğine bağlı raşitizmden ayırdedilmesi
önemlidir.
Raşitizmin Teşhisi
Çoğunlukla klinik bulgular teşhis için yeterli olmakla
beraber, kesin teşhis için ya kemik filmi çekilmesi ve/veya
kan tahlili ile kalsiyum, fosfor ve alkalen fosfataz
düzeylerinin ölçülmesi gerekli olacaktır.
Raşitizmin Tedavisi
Raşitizmin tedavisi oldukça kolaydır. Tedavinin
3/5
Raşitizm
esası, eksikliğin giderilip, depoları doldurmaya
yetecek D vitamininin verilmesinden ibarettir.
Tedavi, çok nadir durumlar dışında ağız yolu ile
verilir. D vitamini hergün günlük ihtiyacın 5-20 misli
dozda (2000-8000 IU/gün) ve iki ila üç ay süre ile
verilir.
Bir başka tedavi yolu da yüksek doz D
vitamininin (600 000 IU) bir defada ağızdan
verilmesidir. Her iki tedavinin de kendine özgü
avantaj ve dezavantajları olup, hangi tedavinin
seçileceği kararı doktor tarafindan verilmelidir.
Eğer kalsiyum eksikliğine bağlı belirtiler ağırsa
ve kalsiyum düzeyleri düşükse tedaviye ağız
yolu ile kalsiyum verilmesi de eklenir.
D vitamini, gereğinden uzun veya fazla dozda
kullanıldığı takdirde D vitamini zehirlenmesi
denilen, böbrek yetmezliği ve ölüme kadar
gidebilecek bir hastalığa yolaçabilir. Bu nedenle
D vitamini tedavisinin doktor kontrolünde
uygulanması gereklidir.
4/5
Raşitizm
5/5