bıblıyognafya

GATTHARD JASCHKE
BIBLIYOGNAFYA
BELLETEN,
cilt XXIV'
aayr 93 (Ocak 1960)'dan aynbaslm
TURK TARIH KURUMU BASIMEVI _ ANKARA
1960
mi)ta'
Mondro's
Goreir-ciN' Mittt miicadele baslarken'
Atatiirk
i1Banf11
Tiirkiye
fi'i""i k']up.:
rekesinden Siuas kongresli'te,
futft f utift Kurumu Basrmevi' Ankara
ve Devrim r.,i'i X"*u" f '
drqt Io resim' fiyatr T' I" 6'
1959, VIII, r95 Jift rie metin
M. Tenvip
yaziartaytp'
,,Tiirk ihtilalinin, heniiz ilmi ve tam bir tarihinin qimdiye kadat
mtmyazrlmasiyle
dayanarak
ilt elden vesikalara
bir
bunun, en ince ,rot,ulurriru-iJ^,
gelen
ba$t1
nutkunun' tarih iqin en
kiin olduffu Ui. ttuttltt^tii"' etu'u'tt'utt
-solukta
kaynakolarakkryrneti"i'-"ltufu'uetti$iquphesi'dit'Fuitut'bubiiyukeser'milli
denecek kadar krsa bir siire sayrmiicadeled.eki azim ve
uJ.ta^b"ir
"".o"i.- fibi o'-ut'lt.ve vabancr arsivlerinden-favdalanadosiuy't^ittu' bile (Meclis tutanaklan'' VekAlet
olqirde kulbir
dar
ancak'
otiirii'
darhirndan
yalarr, basrn tortt'lyoitij")u*;
en irnemli olavla'nt'
o"
lanrlabilmiqtir'
"Tarih Takvimi"
davanarak
'^t'it1tl"";;;;;::;nllj.Mucadele"nin
iakvim-i v"kavile
Nuruk, HAkimiyeti il;;;^":
tarihin ilmi bir qekilde
u'''tutt
Bt"
qeklinde, sunmak ..,uttltt'"""0t'-o"i;;;;;''
labilecek iiq av iEinde ;;;lifi'
maml;tlr' Nutukta' "il;il";
va3tva1''n:""lli|f
olt"l*::{:**u::H'5;:f
t4TqTiffi:ili,
toplanmasrnr
tetkikler, yup,r,',u,,,.'',. vesikalar
y..,i
{ffftii[iir]Tl,,TlT;;a"
't'"tft'i
ietftio*
olarak
ve bunlarr, tahlil veya
gerekir'
kar;rlamak
ve sevinqle
t;t;i.-;
neqretmeyi kararlaqtrrmrq olmasrnr
Devrim Serisi" iqinde' M'
a
.fayylp Gbkbilgin'
Tiirkiye iq Bankasrnrn "Atati.rrk ve
gahqmalarrnln lneyoldu.Su.incelemelerinin ve
BaqvekAlet A,qit' dui"si''lit-itf*tu
alan birinci cilt
iEine
olaylan
vasrnr, Sivas r.o.'e"ti"t' iaiyiut '9'9r-kudu',etgen
zengin olar
qok
inttl"t''tel"rincie'
Yu'u.'' bL
grkan
halinde, yayrnlamrq u"t'Ll#"rt'^at 'l
gazetelerinde
,.Meclis_i virkela M^;;;;;r,,ndan baqka onemli Isranbul
bir kue v'l 6nce ingiliz
suv"'
P'"ft';;';;;unla'
makaleleri d" d'gt'1";;;;i;ti''
Tarihi Vesikalarr Dergisi"ni
hiikiimetince yayrnlanmrq olan vesikalar'.t "t-iffu'U
;ir qekilde tu-u-lum'; bulunmaktadrr'
il;;;i;
S' Vl I' zB ;
Anatlohr'da.( I 9 t s- qz r)' Ankara' 959'
*;;;;ou€;Atatijrk
"Hald
Nadi
Nadir
'
Krq. Yunus Nadi 'lTurk'iin tarihi -uut"ii.'iii"b"kllyo'''
r93o ve 7' V' rsss)'
L.r.iry.r;' (Cumhuriyet, 6' VIr'
z Nutuk, 1934 baskrsr, C' II, S' I'
r
r
Tarihi Kronolojisi' Istano 6. .Jaeschke (Niyazi necenJ\i1)'-Turk inkrlAbr
Enstitiisii: II' IV)'
bul 1939, r94r (:luJ'i"1iiar" Tarihi
4 Gdkbilgin,, Miili Miicadele baqlarken' S' VIi'
birinci seri' C' IV' Londra
5 ingiiiz drq politikasrna dair vesikalar I9r9-I939'
I
952.
.
BieLivocR,{FY'\
2()()
tarih araqtrricrlarr igin son deT. Kokbiigin qimdiye kadar bilinmeyen'.fakat
ilm Alemine onemli bir hizmette buverecede ijnemli bir Eok #;i;t;Gi"at"
metin sunabilmek kaygusiyle' bu
Ne yazrk fti,-LtUti' a^fta lktct bir
lunmuqtur.
tasviri de
A'ftttau gok dramatik olan bu devrin
qiiphesiz'
ve
"ftt^ft "t'ii-i'iit'
* -ttur'rr bir qekilde okunur
gergekte bir roman gtbt E.lk ;;;;;"i'
tam
vesikalann
olur' Fakat' yazar' kullandrgr
geni; muhitle.at ottttyttttiJ" lt'Eclft
oiurdu'
etmiq
hizmet
buyuk
olsaydt-;iU^ di-i"yu""u daha
sikalarrn Eogu tjzet
metnini vermi;
Eserin, biivirk
lI
bir
merak ve alAka
j: ::i]:*-.1,T;i:#T$:'* ru::::};:t:
bakrmrndan
j:'l5#*iiT'lH:il*T Hfflffi::H';;;;t."dirlmesi tam
tarihini
yerde, bunlarln.
,.Mayrs sonlarrnda, H;;ir;; ortalarrnda,, denecek
imlAyt
yabancr isimlerin yazrhqrnda ashndaki
yazrnaktaf^ydu ,,u'd"' ttt"Jut Uuqlu'
yerine Galtorp veya Sterghiades
rnuhafazaetmek arzuya J"Jtt'
yerine istriad i yu"t'lriu':utia't
bu hususa riaYet olunmuqtur'
Yazat'
eserini
l'rt"ie C-al:h:rpe
'Z
derken
inci sahifede oldu$u gibi meselA Romieu
4 krsma aylrml;tlr:
I-Mondrosmiilarekesininmemleketteyarattrirtepkiler(rKasrm-AralrkrqrB)
Tevfik Paqa hiikiimeti giiq durumda
II- i;galler ve miidahaleler karqrsrnda
(Ocak-$ubar rqrg)'
III-DamatFeritPaqahijkij|metii;baqlnda(Mart-Mayrsrgrq).
IV- Milli hareketler ve Mustafa Kemal'
yarattrgl akisler (Amasya tamlmrne
V- izmir'in iqgali ve bunun vatan sathrnda
"22 Hazirar." kadar)'
tamrml
miicadelenin baqrnda: Amasya
VI- Mustafa Kemal Paqa miili haklann ve
(Haziran-Temmuz tgrg)'
vaziyet (Sivas kongresine kadar)'
VII_Erzurum kongresi ve tesirleri, umumi
hayazann dniimiize serdi$i biitiiLn bir vesika
Bu tartl$manrn EerEevesi iginde'
burada
miimkiin olamryacairndan
zinesini, biitr-.n tel'errtl)t'ttt'*"'*"'geqirmek
zorundayrm' Yar''tz z6 Mayts 1919
1itt";"-"tt
ancakbazr.tok,ulu""l*Jlrt"'i-trtr"
"$uray-rSaltanat"konuqmalarrtutana[r93-r.rgsahifeleridoldurmaktadrr'llerhanei
katrlan'
istiqaii bir-mahiyette olan bu toplantrya
bir karar almrya f-ruf.f., oinruaun srrf
birtaraftang.qittil,ltiaurua-iHukukCemiyetlerininmilliyetci.olantemsilcileriyle
Hurriyet ve itilaf temsilcilerinin
destekliyen
Damat Ferid,in -r,^11., o.ri,iku'.r,
nokta uzere mutabrk kalmr$lardr:
aralarr'-tauu
hepsi,
^Ja['g.a-ki topraklarrnrn, diinya harbi srrala"JJf"it 'ug^t'.t'
i+a. iutun Tnrk
oniine' mut3o Ekim ,9rS -titur.il-|,.,i,
tasarlandrgr gibi parEalanmasrnln
u"Jlu'q;1tr1a
gi'U
nnda yaprlan
tek Eaulaqmanrn
saltanat it rl', t" gayeye
laka gegilmelidir. Bununla beraber
mandaAmerika
l"ti maddesinin '-tyg"lun-u""da'
resini, Wilson ptt"'ipi;i;t"
goriiyordu'
"
olursa ingiliz irandasrnl istem€kte
ttrrriyttek
ftuU"t
devlet
bu
srnr, e$er
Galip Kemali,S6ylemezo[1u'
Bununla beraber, bu toplantrda konuqanlardairyulrL"inanmadrgr baqka bir ihtimal
kimsenin
hig
baqka
<J-.i;a."
o vakitler, Muustala
ki' harbe
Bey: "Ancak, Avn.rpa'ya anlatmahdrr
iizerinde durmu;tu. Gaiip Kemali
BiBLTYOGRAFYA
20J
girdiiimiz dakikadan itibaren hakkrmrzda veriimiq olan kararlar e$er insafsrzca
tatbik edilmek istenilirse bu memleket 1'ekviicut olarak isyan edecektir 6'
Aqafrdaki miilAhazalarda bulunmaklrSrma da miisaadelerini rica. ederim:
S. 5: Iq Kasrmcla, miittefik donanmasiyle birlikte Ista.tbul'a "Averof" adh
Yunan gemisi de gelmiqti.
S. r6 Resim: Mondros miitarekesini imzahyan Ti-irk heyeti, Bahriye Nazrrr
Rauf Bey (orbay), Hariciye mtiste$arl Re;at Hihmet Bey ve ErkAnrharp Kaymakamr Sadullah Beylerden ibaretti. Resimde Rauf Orbay'rn yanrnda otutan zat H.ari'
ciye miisteqan Reqat Hikmet Beydir.
S. z4: Niye bu srrada (nezarnan) bir Fransrz ve tiq ineiliz har gemisi Samsun'a
gelmi;.
S. 5o : Almanya i1e Avusturya-Macaristan'rn qeklen, kapitijlAsyonlann kaldrrrlmasrnr rgr4 de protesto etmiq olduklan dofrudur. Bununla beraber, bu devletler,
bunlarrn yerine, e;it qartlar dahilinde "Hukuk muahedeleli" akdetmiglerdi (I r-r'
rgrT ve I2-III- IgIB; Bak. Diistur' cilt IX' S. a66)'
S. 53 z5 Martta, r2g3 de tatbike konan segim kanununa bir zeyil olarak ka-
'
nuniyet kesbetti. Bijyle bir Kararname Takvirn-i Vekayi'de ve Dilstur'da yoktur'
s. 56 : ..Tecil-i Miicazat Kanunu" tAbiri do$ru olmasa gerek. Bak. Dtistur, cilt
XI, S. I5z.
S. 6z: istanbul ve Atina Barr; Andlaqmalarrnda (eg-IX-r9r3 ve I4-XI-I9I3)
Lozan,cfa oldugu gibi bir ahali miibadelesi anlaqmasr yapllmarnl$llr. Yalnrz Tiirkiye
lehinde hryar haklarrnr kullananlar igin go9 mecburiyeti konmuqtu.
S. 78 : 25 Mart tarihli bir gazete: Ifangi gazete'
S. 85: Mustafa Kemal Paqa',ntn Samsun'da ne kadar ihtiyatL davrandrsr
,.ErkAn-r Harbiyemden bir kag zat"t ingiliz kontrol subaylarrnrn nezdine gondermesiyle anlaqrlniaktajrr. Bak. Bryrkhoglu, "Atattirk Anadolu'da" S.49. Ingilizlerin,
Musiafa Kemal'den, Havza'da bulundugu srrada qiiphelendikleri anla;rhyor.
izmir'e
S. 86 : ingiliz ve Amerikan vesikalarrndan anla;rlmrgtrr ki Yunanhlarrn
6
arasrnda'
Clemanceau
ve
Wilson
qrkarrlmalartna, miinhasrran Lloyd George,
verilmigir.
karar
Mayts rgrq da
S. gz : Aynr giinlerde (ne zaman) ingiliz Muhipleri cemiyeti'
S. 176 : 28 Temmuz ViikelA Meclisi'
S. t77 : Ertesi giinkii (27 Temmuz) Meclis-i ViikelA?
S. r85: iztntr'e gelecek Milletlerarasr Tahkik Heyeti. Bundan maksat, Amiral
ayrrBristol Tahkik I{omisyonudur' Bunu, Sivas'a gelen Harbord Komisyonundan
mak iEin, tasrih edilmesi uygun olur.
i"rrr;r'. Yunan qrku.-uL,t'-tu ait resimler nereden tedarik olunmuqtur?
Yukandaki ktiqi]k miilah azalartrn hiqbir surette eserin yiiksek deserini g6lgeisterim ki
liyecek mahiyette sayrimamahdrr. Son soz olarak qunu aEtkEa belirtmek
vr-ikeiA
Meclisi
osmanh
ve
kullanmak
sayrn Profesor, Bagkanhk Arqivi vesikalannr
e Galip Kemali SoYlemezoilu, Ba;rmrza gelenier, istanbul I939 s. i30.
r
,/
i
I
I
2OB
i
BIBLIYOGRAFYA
devam
bir hizmet yapmrs olmaktadrr' QaLqmalarrna
rlazl)atalatrnl tanrtmakla biiyiik
er m es in i merak ra b'kl
l'
:lT" 3*'.15;Iff
mrq olacaktrr
J:;L;;;;.Jvl*: -:l,,ttn*l #ilT."t5'tr];
ari,""r.,,aigi u"iupt.
:':,lf;T?fff ,:?lT;'f i.:;il,#;;;r
Miinster (westf)' Ara'k 1959
Ge'rr:rreno J'lscnrn
i
i
I
!
k
I{
iti3,-
i
/
/
/
/