Temiz Üretim - REC Türkiye

Transkript

1
Türkiye’de Temiz Üretim ve Kirlilik Önleme
Çalışmaları ve Örnekler
Prof.Dr. Göksel N. Demirer
Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Çevre Alanında Kapasite Geliştirme Projesi
Entegre Ürün Politikaları ve Sürdürülebilir Kaynak Yönetimi
Bölgesel Çevre Merkezi, REC Türkiye
REW İstanbul 2011
TEMİZ ÜRETİM NEDİR ?
2
Bütünsel önleyici bir çevre strajesinin ürün ve süreçlere sürekli olarak
uygulanması ile insan sağlığı ve çevre üzerindeki risklerin azaltılması
(BirleĢmiĢ Milletler Çevre Programı).
Temiz
Üretim
Prosesler için;
▲ Hammadde ve enerji kullanımının
▲ Toksik madde kullanımının
▲ Üretim ve hizmet süreçlerinden
kaynaklanan tüm emisyon ve atıkların
miktar ve toksisitelerinin
Ürünler için;
Geri
Dönüşüm
Arıtma
Seyreltme
1960
Kirlilik
Kontrolü
(Boru-sonu)
▲ Olumsuz çevresel etkilerinin yaşam
döngüsü boyunca (hammadde eldesinden
nihai bertarafa kadar)
önlenmesi/azaltılması demektir.
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
1990
Kirlilik
Önleme
(Temiz
Üretim)
Çevre Yönetiminin Tarihsel Gelişimi
3
KİRLİLİK ≡ HAM MADDE, SU, ENERJİNİN ETKİN OLARAK
KULLANILAMAMASI KAYNAKLI, ÜRETİM SÜRECİNi
ÜRÜNE/HİZMETE DÖNÜŞEMEDEN TERK ETMESİ
TEMİZ ÜRETİM/EKOVERĠMLĠLĠK ≡ HAM
MADDE, SU, ENERJİNİN ETKİN OLARAK
KULLANILARAK, OLASI EN YÜKSEK ORANDA
ÜRÜNE/HİZMETE DÖNÜŞTÜRÜLEBİLMESİ
TEMİZ ÜRETİM/ EKOVERİMLİLİK≡
KİRLİLİK AZALTIMI + ENDÜSTRİYEL VERİM ARTIŞI
ATIK
MİKTARI
VERİMLİLİK
4
SANAYĠ TESĠSLERĠ BAZINDA TEMĠZ ÜRETĠM OLANAKLARI
ĠġLETME
TEKNOLOJĠ
ÜRETĠM PROSESLERĠ
HAM MADDE
DĠĞER GĠRDĠLER
ÜRÜN
ATIK VE
EMĠSYONLAR
5
Ham Madde ve Diğer Girdilerin DeğiĢtirilmesi:
Toksik ve zararlı girdilerin çevreye duyarlı eşdeğerleri ile değiştirilmesi
Geri kazanılmış ve yenilenebilir ham madde ve girdilerin kullanılması
Teknolojik ĠyileĢtirmeler:
Proses kontrolünde iyileştirmeler
Ekipman modifikasyonu
 Proses koşullarının optimizasyonu
Otomasyon uygulamaları
Teknoloji değişikliği
GeliĢtirilmiĢ ĠĢletme Uygulamaları:
Üretim planlaması
Bakım onarım programları
Geliştirilmiş işletme uygulamaları
Eğitim programları
Enerji yönetimi
Kayıpların önlenmesi
Ürün Modifikasyonu:
Geri dönüştürülebilir ürünler
Uzatılmış ürün ömrü
Daha etkin ve daha az malzeme yoğun paketleme
Zararlı madde içeren malzemelerin daha az kullanımı
Geri kazanım ve Yeniden Kullanım:
Atıkların (atıksu, soğutma suyu, enerji, vd.) aynı tesiste ya da başka
tesislerde ham madde olarak kullanılmasına yönelik yapılacak faaliyetler
Atıkların ürün ve enerjiye dönüştürülmesi
Atıkların ayrı toplanması ve depolanması
DÜNYADA DURUM
Yaklaşık son 20 yılır pek çok ülke boru-sonu (kirlilik kontrolü)
yaklaşımına oranla Temiz Üretim uygulamalarına ağırlık vermeye
başlamıştır.
Avrupa Ekonomik Araştırmalar Merkezi tarafından 2004 yılında yapılan
bir çalışmada OECD ülkelerinde boru sonu ve Temiz Üretim
yaklaşımlarının mevcut durumu karşılaştırılmıştır
Aşağıdaki şekilden de görüldüğü gibi gelişmiş ülkelerde Temiz Üretim
yaklaşımlarının boru-sonu yaklaşımlarına göre ön planda olduğu
görülmektedir.
6
DÜNYADA DURUM: Avrupa Birliği
7
Avrupa topluluğu ülkelerinin sanayi kirliliği üzerine oluşturduğu ilk
yasal düzenlemeler 80’li yıllarda ortaya çıkmıştır. 1983 yılında
yayımlanan 3. Çevre Eylem Programı ise “kirlilik kontrolü”
yaklaşımından “kirlilik önleme” yaklaşımına geçişin ilk izlerini
taşımaktadır
AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Sürdürülebilir Tüketim ve Üretim
ve Sürdürülebilir Sanayi Politikası (SCP/SIP) Eylem Planı’nı
yayınlamıştır.
Bu Eylem Planı ile dünya çapında sürdürülebilirliğin
sağlanabilmesine yardımcı olacak sürdürülebilir tüketim ve üretim
politikalarının geliştirilmesi; düşük karbon ve sürdürülebilir
teknoloji, ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici
davranışlarının kaynak verimliliği, ürün performansı ve ekoinovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biçimde
değiştirilebilmesinin özendirilmesi sağlanılmaya çalışılmaktadır.
DÜNYADA DURUM: Avrupa Birliği
8
AB’nin Çevre Mevzuatı ve Temiz Üretim
Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrol (IPPC) Direktifi (96/61/EC)
Ömrünü Tamamlamış Araçlar (ELV) Direktifi (2000/53/EC)
Kullanan Ürünlerin Çevreye Duyarlı Tasarımı Direktifi (2005/32/EC)
Ambalajlama ve Ambalaj Atıklarına İlişkin Direktif (94/62/EC)
Elektrikli ve Elektronik Ekipman Atıkları (WEEE) Direktifi (2002/96/EC)
Bazı Zararlı Maddelerin Kullanılmasının Sınırlandırılması (RoHS) Direktifi (2002/95/EC)
Kimyasallar için Kayıt, Değerlendirme ve İzin (REACH) Direktifi (1999/45/EC; 1907/2006/EC)
Su Çerçeve Direktifi (2000/60/EC)
Maden Atıklarının Yönetimi Direktifi (2006/21/EC)
Atıkların Düzenli Depolanmasına İlişkin (Landfill) Direktif (1999/31/EC)
Tehlikeli Atık Yakma Direktifi (2000/76/EC)
Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) Direktifi (85/337/EEC, 97/11/EC)
Eko Etiketleme Direktifi (1980/2000)
Eko-Yönetim ve Denetim Programı Yönetmeliği (EMAS) (761/2001)
Avrupa Birliği’nin Sürdürülebilir Tüketim ve Üretim ve Sürdürülebilir Sanayi Politikası Eylem Planı
(SCP/SIP, 2008)
Ülkemiz ve AB mevzuatı
Temiz Üretim
özelinde incelenmiş
ve karşılaştırılmıştır.
ÜLKEMİZDEKİ DURUM
9
Temiz Üretim kavramı Türkiye gündemine ilk kez 1999’da TÜBİTAK
ve TTGV tarafından, Temiz Üretim-Temiz Ürün Çevre Dostu
Teknolojiler Çalışma Grubu Sanayi Sektörü Raporu ile getirilmiştir.
Daha sonrasında Temiz Üretim kavramına pekçok ulusal politika ve
strateji dökümanında çeşitli göndermeler yapılmış/yapılmaktadır.
 Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu'nun öncelikli alanları
 TÜBİTAK Vizyon 2023 Projesi, Çevre ve Sürdürülebilir
Kalkınma Tematik Paneli Vizyon ve Öngörü Raporu
 8. Beş Yıllık ve 9. Yedi Yıllık Kalkınma Planları
 AB Entegre Çevre Uyum Stratejisi (UÇES)
 Çevre ve Ormancılık Araştırma Programı
 DPT KOBİ Stratejisi ve Eylem Planı
 2008 yılı Hükümet Programı
Türkiye Sanayi Stratejisi Belgesi –2011 –2014
Tedbir 1.5: Temiz Üretim stratejilerinin
(AB Üyeliğine Doğru)
uygulanabilmesi için gerekli altyapı ve
kapasitenin oluşturulmasına yönelik
çalışmalar başlatılacaktır.
Sayfa 140
10
Sadece çevre yönetimi alanında değil, sürdürülebilirlik çalışmalarının pekçok
boyutu için de anahtar bir kavram olan Temiz Üretim yaklaşımının son 10
yılda hem stratejik önemi hem de ülkemiz sanayinin bu konudaki
danışmanlık hizmetleri ve Ar-Ge çalışmalarına duyduğu gereksinim hızla
artmıştır.
Ancak, ülkemizin bilim, teknoloji, kalkınma, vb. alanlarda en üst düzey
kurum/kuruluşlarının politika ve strateji dökümanlarında önemi sıkça
vurgulanan, Temiz Üretim kavramı ülkemizde -enerji verimliliği boyutu
dışında- yeterince bilinmemekte ve uygulanamamaktadır.
Bunun en önemli nedeni ülkemizde konu üzerinde ihtiyaçlara karşılık
gelebilecek yeterlilikte bir kapasitenin mevcut olmamasıdır.
Ülkemizde varolan Temiz Üretim
Kapasitesi 66 kurum/kuruluş ile
gerçekleştirilen anket çalışması ve
çalıştay ile belirlenmiştir.
Son yıllarda ülkemizde Temiz Üretim konusunda
ulusal ölçekte önemli etkinlikler TTGV ve ODTÜ
işbirliğinde gerçekleştirilmektedir.
UNIDO destekli
Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Programı
ve
Çevre ve Orman Bakanlığı destekli
Türkiye’de Temiz Üretim Uygulamalarının Yaygınlaştırılması için
Çerçeve Koşulların ve Ar-Ge İhtiyacının Belirlenmesi Projesi
bu etkinlikler arasındadır.
11
12
ORTA DOĞU TEKNİK ÜNİVERSİTESİ
ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
TARAFINDAN GERÇEKLEŞTİRİLEN
BAZI UYGULAMA ÖRNEKLERİ
BİR SÜT ÜRETİMİ FABRİKASI İÇİN TEMİZ
ÜRETİM FIRSATLARININ ARAŞTIRILMASI
13
Bu çalışmada Türkiye’nin önde gelen bir süt işleme tesisindeki pastörize süt
üretimi prosesinde temiz üretim fırsatları araştırılmıştır. Süt üretim prosesi
kaynaklı çevresel yükler belirlenmiş ve kütle-denge analizine dayanan bir
atık azaltım denetlemesi yöntemi aracılığıyla atık azaltım olanakları
belirlenmiştir. Daha sonra seçilen olanaklar çevresel fayda ve ekonomik
uygulanabilirlik yönünden değerlendirilmiş ve tesise sunulmuştur.
ÇalıĢılan Tesis
ÇalıĢmada incelenen firma yıllık 18 milyon litre süt iĢleme kapasitesine sahip
bir süt ürünleri fabrikasıdır.
Fabrikanın bir atıksu arıtma tesisi bulunmadığından, üretilen atıksu fabrikanın
yanındaki bir çaya deĢarj edilmektedir.
Dolayısıyla TÜ teknikleri ile kirliliğin azaltılması hem bir ihtiyaç hem de önemli
bir fırsatı iĢaret etmektedir.
Pastörize süt üretimi çiğ süt alımı ve pastörizasyon olmak üzere iki temel
prosesi içermektedir.
ĠĢletmenin Proses Akım ġeması
Klarifikatör
14
CW
T
CW
Clarifier
Çið
Süt
1
FM
Filtre
Filtre
Dengeleme
Tanki
Sogutma Plakalari
Çig Süt Tanki
Klarifikatör
Çamuru
Çig Süt
Saklama Tanklari
A. Çig Süt AlimProsesi
HW
HW
1
Odor
Krema
Pastörizasyon
FM
Dengeleme
Tanki
CW
Separatör
CW
Kokusuzlastirma
Separatör (Deodorizasyon)
camuru
Sise Paketleme
Kanal
Karton Paketleme
Her zaman
kullanilmayan
hat
Karistirma
Sicak tutma borulari
PastörizeSüt
Saklama
Tanklari
Homojenizatör
B. Süt Pastörizasyonu
FM
Debi ölcer
Pompa
T
Zaman Kontrollu
Çek Vana
Piston
Önerilen TÜ araçları arasında:
İyi işletme prosedürü (GHK)
Ekipmanların ve bağlantıların onarılması,
Küçük proses kontrolü ekipmanlarının yerleştirilmesi
İşletme yöntemlerinin değiştirilmesi
Çeşitli proses sularının yeniden kullanımı,
Süt çamuru ve sütlü suların saha dışında hayvan yemi olarak ve
sığırların sulanmasında kullanımı
Alkali çözeltinin başka ekipmanların temizlenmesinde yeniden
kullanımı,
Teknolojik değişikliği
Otomatik temizleme sistemi (CIP) kullanımı
Su kullanımında verimlilik için shut-off spray nozüllerin monte edilmesi
Alternatif kimyasallar
Temizlik için alternatif kimyasal maddelerin kullanılması
yer almıştır.
15
16
Bu çalıĢmanın sonuçlarına göre:
Engellenebilecek
Su
Kullanımı
(kg/gün)
47329.7
DeĢarj
Kimyasal
(kg/gün kullanımı
)
(kg/gün)
9089.2
101.1
Geri
Azaltılan
Kazanılan Su
(kg/gün)
KOĠ
(kg/gün
)
AKM
(kg/gün
)
Alkalinite
(kg/gün)
18636.9
181.9
20.7
40.1
Ω Bu değerler, önerilen TÜ önlemleri hayata geçirildiğinde, bu
fabrikanın
→ kullanım suyunu %50, varolan atık su deşarjlarını %9.3,
varolan kimyasal madde kullanımını %65.4, KOİ yükünü 181.9
kg/gün ve AKM yükünü 20.7 kg/gün oranında azaltabileceğini, ve
→ kullanım suyunun % 19.6’ı da yeniden kullanabileceğini
göstermektedir.
17
BİR KAĞIT HAMURU VE KAĞIT FABRİKASINDA TEMİZ ÜRETİM
OLANAKLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ
Fabrikanın Akım Şeması
18
Odun depolama ve doğrama işlemleri için belirlenen
atık azaltımlarının özeti
Parametre
Beklenen Maksimum Azaltım
Kütük Yüzdürme
Suyunun Geri
Devri
Yağmur Suyu
Kontrolü
Beklenen Toplam
Maksimum
Azaltım
Su Tüketimi (m3/ton üretilen hava
ile kurutulmuş hamur)
3
-
3
BOİ5 (kg/ton üretilen hava ile
kurutulmuş hamur)
2
-
2
KOİ (kg/ton üretilen hava ile
kurutulmuş hamur)
3
-
3
TAKM (kg/ton üretilen hava ile
kurutulmuş hamur)
11.5
4
15.5
Atık Su Üretimi (m3/ton üretilen
hava ile kurutulmuş hamur)
3
-
3
19
CTMP Proses işlemleri için belirlenen atık
azaltımlarının özeti
Geliştirilmiş
Hammadde
Seçimi
Geliştirilmiş
Doğrama
ve Eleme
Uzatılmış
Delignifikasyon
Dökülme
Kontrolu
Beklenen
Toplam
Maksimum
Azaltım
Su Tüketimi (m3/ton üretilen
3
-
-
3
6
BOİ5 (kg/ton üretilen hava ile
kurutulmuş hamur)
9
11
13
5
38
KOİ (kg/ton üretilen hava ile
kurutulmuş hamur)
28
20
32.5
20
100.5
TAKM (kg/ton üretilen hava
ile
kurutulmuş hamur)
6.5
8
-
5
19.5
3
-
-
3
6
Parametre
Atık
Su Üretimi (m3/ton
üretilen
Kağıt makine işlemlerinde belirlenen atık
azaltımlarının özeti
20
Ek Vakum
Çekme
Tankları
Vakum
Pompaların
da
Kullanılan
İzolasyon
Suyunun
Azaltılması
Keçe
Duşlarınd
a
(Felt Shower)
Kullanılan
Temiz Suyun
Azaltılması
Bez
İzolasyonların
(Gland Seal)
değiştirilmesi
Su Tüketimi (m3/ton
üretilen kağıt)
-
1
1
0.5
2.5
BOİ5 (kg/ton
üretilen kağıt)
7
-
-
-
7
KOİ (kg/ton
üretilen kağıt)
15
-
-
-
15
TAKM (kg/ton
üretilen kağıt)
10
-
-
-
10
-
1
1
0.5
2.5
Parametre
Atık Su Üretimi
(m3/ton
üretilen hava ile
kurutulmuş hamur)
Beklenen
Toplam
Maksimum
Azaltım
Sunuşun geri kalan
bölümünde
UNIDO destekli
Eko-verimlilik (Temiz
Üretim) Programı
çerçevesinde
gerçekleştirilen 6 pilot
projeden 3’ü
aktarılacaktır. Diğer pilot
projeler ve detaylı bilgi
www.ekoverimlilik.org
sayfasından edinilebilir.
21
22
EKO-VERĠMLĠLĠK (TEMĠZ
ÜRETĠM) PĠLOT PROJELERĠ VE
SAĞLANAN KAZANIMLAR
Emrah Alkaya
Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı
Çevre Projeleri Grubu
Kullanılan Yöntemler ve Araçlar





Çevresel Performans Göstergeleri (EPI)
•
Birim ürün başına tüketim(su, enerji vb.)
•
Birim hammadde başına tüketim (su, enerji vb.)
Kıyaslama (Benchmarking )
•
Uluslar arası literatür ve uygulamalar
•
En iyi teknikler/teknolojiler (BATs)
Hammadde Maliyet Analizi
Malzeme Akış Analizi
Su Kütle Dengesi
Proses bazlı su tüketim verileri
• Atıksu üretim değerleri
•
23
Proje Uygulamaları
Gıda ve İçecek Sektörü


Adana - PAKYÜREK Tarım San. ve Tic. A.Ş.
Kayseri - GÜLSAN Gıda San. ve Tic. A.Ş. (MEYSU)
Metal İşleme ve Makine Sektörü


Niğde - DİTAŞ Doğan Yedek Parça İma. ve Tek. A.Ş.
Ankara - BOSAN Boyama Ltd. Şti.
Kimya Sektörü

Adana - ADVANSA SASA Polyester Sanayi A.Ş
Tekstil Sektörü

Bursa - ÖZEL TEKSTİL Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti
24
PAKYÜREK Tarım Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Firma Bilgisi
Sektör:
Gıda Sektörü - Marine, füme ve dondurulmuş deniz
ürünleri üretimi
ġehir:
Adana
KuruluĢ yılı:
1960
ÇalıĢan sayısı:
120
Proje öncesi yıllık su tüketimi:
75.000 m3
25
Proje Öncesinde Durum
Hamsi Çözdürme
 Tesise donmuş olarak kasalar halinde
gelen hamsiler su yardımıyla
çözdürülüyor.
 Yıllık su tüketim: 22.000 m3
Hamsi Temizleme (Ayıklama)
 Çözdürülmüş hamsiler işçiler
tarafından el ile temizleniyor.
 Temizlenme aşamasında sürekli olarak
su akışından faydalanılıyordu.
 Yıllık su tüketimi: 36.000 m3
26
27
Çevresel Performans Göstergeleri (EPI) - Kıyaslama
Proje Öncesi Su
Tüketimi
(m3/ton Hamsi)
Referans
Değerler 1, 2
Hamsi Çözdürme
28,4
1-12
Hamsi Temizleme
(Ayıklama)
46,5
1-11
[1] Cleaner Production Assessment in Fish Processing (2000) COWI Consulting
Engineers and Planners AS for UNEP and Danish Environmental Protection Agency
[2] IPPC Reference Document on Best Available Techniques in the Food, Drink and
Milk Industries (2006)_European Commision
Gerçekleştirilen Uygulamalar
Uygulama:
Hamsi Çözdürme ve Temizleme Sularının
Geri Kazanımı
Yöntem:
 Yeni bir çözdürme sistemi tasarımı
(Duşlama)
 Filtrasyon + Çöktürme + Ozonlama
(Arıtılmış suyun yeniden kullanımı)
Proje Bütçesi:
26.900 $  UNIDO Katkısı
50.000 $  Firma Katkısı
28
29
Sağlanan Kazanımlar
Proje Öncesi Su
Tüketimi
Mevcut Su
Tüketimi
Sağlanan
Tasarruf
m3 / ton hamsi
m3 / ton hamsi
%
Hamsi Temizleme
(Ayıklama)
46,5
16,4
64,7
Hamsi Çözdürme
28,4
15,4
45,8
İlgili Prosesler
Toplamı
74,9
31,8
57,5
Proses
Toplam Su Tasarrufu: 33.400 m3/yıl

Uygulamalar sonucu ürün kalitesi de artmıştır.
GÜLSAN Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş. (MEYSU)
Firma Bilgisi
Sektör:
İçecek Sektörü - Meyve suyu ve süt ürünleri üretimi
ġehir:
Kayseri
KuruluĢ yılı:
1970
100-130
851.500 m3
30
Proje Öncesinde Durum
Meyve Konsantresi Üretimi
 Tesise gelen meyveler yıkandıktan ve ön işlemden geçirildikten
sonra pastörize edilerek konsantre haline dönüştürülüyor.
 Konsantre üretimi aşamasında yer altı suyu soğutma amaçlı
kullanılıyor (Once-through Cooling).
 Yıllık soğutma suyu tüketimi: 346.000 m3
Meyve Suyu Üretimi
 Meyve konsantresi su ve diğer katkı maddeleri ile birleştirilerek
meyve suyuna dönüştürülüyor.
 Meyve suyu üretimi aşamasında yer altı suyu soğutma amaçlı
kullanılıyor (Once-through Cooling).
31
Referans Değerler
Su Tüketimi
(m3 / m3 içecek)
Binnie, 1987b (cited in Gumbo et. al., 2003)
2.3
Gumbo et. al., 2003
3.5
Hsine et. al., 2005
2.5 – 3.5
Environment Report, 2006
1.5
IFC, 2007
6.5
ETBPP, 2009
Firma Değerleri (Proje Öncesi)
2.3 – 6.1
23,6
32
Firma
(%)
Sektör
Ortalaması 1, 2, 3
(%)
Ürün içerisinde
9,3
23 – 60
Yıkama / Temizleme
9,8
7 – 55
Proses İşlemleri (Kazan besi
suyu, pastörizasyon etc.)
1,6
11 – 17
Soğutma
61,0
1–5
Diğer
18,3
1–5
ĠĢlem
[1] Waste Not, Want Not: The Potential for Urban Water Conservation in California, Appendix F, Details
of Industrial Water Use and Potential Savings, by Sector, Pacific Institute for Studies in Development,
Environment, and Security, 2003.
[1] Eco-efficiency Toolkit for the Queensland Food Processing Industry, The UNEP Working Group for
Cleaner Production in the Food Industry, Australian Industry Group, 2004.
[1] Water use in the soft drinks industry, Environmental Technology Best Practice Programme, (ETBPP)
EG 126 Guide, 2009.
33
Uygulama:
Meyve konsantresi ve meyve suyu üretim
hattında soğutma suyu geri kazanımı
Yöntem:
İki ayrı soğutma kulesi ve pompalama sistemi
ile soğutma sularının sistemde yeniden
kullanılması
Proje Bütçesi:
34
Proje Öncesi
Su Tüketimi
(m3 /yıl)
Mevcut Su
Tüketimi
(m3 /yıl)
Tasarruf
miktarı
(%)
346.000
18.000
94,8
173.000
28.000
84,0
Toplam Soğutma Prosesleri
519.000
46.000
91,2
Firma Toplam Su Tüketimi
851.500
378.500
55,6
Proses
Meyve konsantresi üretimi –
Soğutma Hattı
Meyve suyu üretimi –
Soğutma Hattı
Yıllık su kazancı: 473.000 m3

OSB’ye gönderilen atık su miktarı azalmıştır.
35
Referans Değerler
Su Tüketimi
(m3 / m3 içecek)
Binnie, 1987b (cited in Gumbo et. al., 2003)
2.3
Gumbo et. al., 2003
3.5
Hsine et. al., 2005
2.5 – 3.5
Environment Report, 2006
1.5
IFC, 2007
6.5
ETBPP, 2009
2.3 – 6.1
Proje Öncesi
23,6
Proje Sonrası
10,6
36
Proje
Öncesi
(%)
Proje
Sonrası
(%)
Sektör
Ortalaması 1, 2, 3
(%)
Ürün içerisinde
9,3
20,9
23 – 60
Yıkama / Temizleme
9,8
22,1
7 – 55
Proses İşlemleri (Kazan besi
suyu, pastörizasyon etc.)
1,6
3,7
11 – 17
Soğutma
61,0
12,1
1–5
Diğer
18,3
41,2
1–5
ĠĢlem
[1] Waste Not, Want Not: The Potential for Urban Water Conservation in California, Appendix F, Details of Industrial Water
Use and Potential Savings, by Sector, Pacific Institute for Studies in Development, Environment, and Security, 2003.
[1] Eco-efficiency Toolkit for the Queensland Food Processing Industry, The UNEP Working Group for Cleaner Production
in the Food Industry, Australian Industry Group, 2004.
[1] Water use in the soft drinks industry, Environmental Technology Best Practice Programme, (ETBPP) EG 126 Guide,
2009.
37
DİTAŞ Doğan Yedek Parça İmalat ve Teknik A.Ş.
Firma Bilgisi
Sektör:
Metal İşleme Sektörü - Otomotiv ana sanayi ve yedek
parça üretimi
ġehir:
Niğde
KuruluĢ yılı:
1972
345
64.500 m3 (proses)
80.000 m3 (sulama)
38
Proje Öncesi Durum
Isıl ĠĢlem Bölümü
 Üretilen malzemelere ısıl işlemin uygulandığı bölümde soğutma
suyu sürekli olarak kanala deşarj ediliyordu.
Fosfatlama Bölümü
 Kesikli (ard arda) tankların bulunduğu bölümde kimyasal işlem
yanı sıra sıcak+soğuk durulama gerçekleştiriliyor
 Yıllık su tüketimi: 3.700 m3
39
Su Kütle Denkliği
40
Uygulama
Isıl işlem soğutma suyunun proseste yeniden
kullanımı, fosfatlama bölümünde iyileştirmeler
Yöntem:
Soğutma suyunun pompalarla ana tanka
gönderilmesi
Fosfatlama bölümünde yönetsel önlemlerin
alınması, reaksiyon ve durulama tanklarında
ters akım prensibinin uygulanması
Proje Bütçesi:
41
Isıl ĠĢlem Bölümü


Isıl işlemde yalnızca bir defa kullanılarak kanala deşarj edilen
soğutma suyunun fabrika su besleme tankına gönderilmesi.
Buradan elde edilen suyun fabrikanın diğer proseslerinde
(Boyama, vulkanizasyon, fosfatlama vd.) tekrar kullanılması
42







Durulama sürelerinin uzatılması.
Asılı kalma (süzülme) sürelerinin uzatılması.
Tanklardaki bekletme sürelerinin uzatılması.
Durulama tanklarının ortalarından iki bölüm
şeklinde ayrılması.
Durulama tanklarında ters yıkama prensibinin
uygulanması.
Eğimli plakalar kullanarak süzülen suların
(yağlama, durulama, pas alma vb.) tekrar
tankların içerisine akmasının sağlanması.
Tamburların süzülürken hafifçe sallanması ve
çevrilmesi ile kayıpların azaltılması.
43
Su Tüketimi
Proses
Isıl İşlem Bölümü
Firmanın Su Tüketimi
Proje
Öncesi
(m3 /yıl)
20.200
Proje
Sonrası
(m3 /yıl)
-
Tasarruf
(m3 /yıl)
Tasarruf
(%)
20.200
% 100
3.717
767
2.950
% 79
64.500
41.350
23.150
% 36
5.716 kg
4.037 kg
1.679 kg
% 29
Kimyasal Tüketimi


Yer altı suyu pompalama maliyeti azalmıştır.
Atıksu arıtma maliyetleri azalmıştır.
44
Birim Ürün BaĢına SuTüketimi
Proje Öncesi
(L su /ton ürün)
Proje Sonrası
(L su /ton ürün)
Isıl İşlem Bölümü
4,9 – 6,4
–
0,6 – 1,0
0,2
Toplam Tüketim
12,7 – 16,5
7,4
Proses
Birim Ürün BaĢına Kimyasal Tüketimi
Proses
Proje Öncesi
(kg /ton ürün)
Proje Sonrası
(kg/ton ürün)
1,46 –1,65
0,98
45
46
TEŞEKKÜRLER
Prof. Dr. Göksel N. Demirer
Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Tel: 210 58 67, 210 26 41
Faks: 210 26 46
e.posta: [email protected]

Temiz Üretim - REC Türkiye

Transkript

Benzer belgeler

İKİNCİ ÖĞRETİM BÖLÜMLERİMİZDEN %10`a GİREN

Endüstriyel Simbiyoz Kavramı ve Uygulama Örnekleri

PARAFLU 11 F.E. Cod. 1674

Sanayide Temiz Üretim ve Eko-Verimlilik Örnek Uygulamaları

Radiator Seal - CRC Industries Europe

DEĞİŞİMİNİ TESCİLLİYOR YENİ LOGOSUYLA