Feodal Sistemin temel Özellikleri_pdf

E T KİNLİK
2
FEODAL SİSTEMİN TEMEL ÖZELLİKLERİ
K a yn a k 1 :
Gerçekte fief ve vasallık sistemi feodal dönemin
başlangıcından çok daha eskilere dayanıyordu. Ama
egemen sınıflar içinde genelleşip eski devlet örgütünün yerine geçmesi feodal dönemde gerçekleşti.
Z M
L İ
A
D
O
Bu toplumda askeri ya da sivil resmi işler kamu
hizmeti yapan devlet görevlilerince değil, fief sahiplerince yerine getirilirdi.
E
Toprağa bağımlı kılınan serf konumundaki köylüler senyör ya da vasal konumundaki toprak beylerine hizmet ederlerdi. Belirli sayıda serfin bağımlı
olduğu fief, vasalın geçimini sağlayacak ve senyöre
sunacağı hizmeti karşılayacak büyüklükte olurdu.
I
:
Senyörler yani feodal beyler, “fief”i toprak, bazen de başka tür gelir kaynağı olarak, “fief sözleşmesi”nde belirtilen hizmetler karşılığında kendisine gönüllü olarak hizmet etmeyi seçmiş kişilere
bağışlardı. Fief bağışlanan ve senyöre bağlanan kişiye “vasal” denirdi. Bağlanılan senyör, “süzeren”
konumunda olurdu. Vasallara bağışlanan fieflerin
çoğu tahsis veya gasp yoluyla soyluların eline geçmiş kamu arazileri ve krallık topraklarıydı. Vasal
gerekli hizmeti yerine getirmezse fiefi elinden alınabilirdi. Buna karşılık senyör de adil davranmalı
ve sözleşmenin kendisine düşen yükümlülüklerini
yerine getirmeliydi.
F
Temel Kavramlar
Feodalizm kavramının fief, feodum ya da feudum sözcükleriyle doğrudan ilgisi vardır. Latince
olan feodum, hizmet karşılığında bağışlanmış
mülk anlamına gelir. Fransızca fief sözcüğü de servet, mülk anlamına gelmektedir. Feodalizm, Derebeylik olarak da bilinir.
(Davies, Norman, Avrupa Tarihi, İmge Kitabevi, 2011, s.
343)
DKIH II-uygarliklar tarihi.indd 71
S
A
P
R
U
Feodal sistemde sosyal sınıfların
hiyerarşik dizilimi
Kral
KİLİSE
TAç
A Ç
A
Ğ
A V
FEODAL PİRAMİT
R T
Feodal Piramit
Feodal toplum bu sözleşme ilişkisi ağıyla aşırı
hiyerarşik bir yapı haline gelmişti. 843 yılındaki
Verdun Antlaşması’nda “Herkesin bir lordu olmalı” ilkesi yer almıştır. En azından kuramsal olarak
mutlak bağımsızlık sahibi olabilecekler yalnızca
Papa ile imparatorun kendisiydi ve onlar da Tanrı’nın vasalıydılar. Bu durumu tanımlama çabaları sonucunda “feodal merdiven” veya “feodal
piramit” gibi kavramlar ortaya çıkmıştır. Bir ülkenin beyi rahatça kiracılarının ve kiracılarının
kiracılarının oluşturdukları tabakanın tepesinde
otururken en aşağıda da serfler yer almaktaydı.
Bu tür modeller yapay simetri ve netlikleriyle
yanıltıcıdır. Gerçekte feodal toplum çelişkili bağımlılıklar ve sadakatler üzerine kuruludur; bağışıklıklar ve ayrıcalıklarla, bir zamanlar açık seçik
olan hizmet koşullarının kuşaklar boyu süren ayrıcalık, hak çatışmaları ve unutulan zorunluluk
mücadeleleriyle geçirdiği değişimlerle karmaşık
bir yapıdır. Hiyerarşik olduğu doğrudur, fakat düzenli ve kurallı değildir.
K a yn a k 3 :
baronlar
ŞÖVALYELER
O
K a yn a k 2 :
71
özgür ve serf köylüler
03.11.2014 13:05:31
K a yn a k 5 :
Serflik
Serf, Latince servus (köle, hizmetkâr) kelimesiyle ilişkilidir. Serflik daha çok türediği Avrupa’yla ilişkilendirilse de egemen sınıfa bağımlı,
ırsi (kuşaktan kuşağa geçen) ve daimi kiracı olarak pek çok kapitalizm öncesi toplumda görülen
evrensel bir kategoridir. Serflerin hayatı kolay değildi. Ağır vergiler öder, karşılıksız çalışır (angarya) ve topraklarını terk edemez, hasat yapmaktan
vazgeçemezdi. Kuramsal olarak, senyörün izni
olmadan evlenemiyor, meslek değiştiremiyor ve
mirasını dilediği gibi düzenleyemiyordu. Serfliğin Batı Avrupa’da nihai sona erişi, İngiliz ve
Fransız devrimleriyle olmuştur. Doğu Avrupa’daki serflerin özgürlüğe kavuşması çok daha geç dönemde gerçekleşmiştir. Çar II. Aleksandr’ın 1861
tarihli kararnamesi Rus serflerine yasal özgürlüğü getirse de fiili bağımlılık uzun süre ortadan
kalkmadı. Çin’de ise bu sistem 1949’da Çin Halk
Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla yasal olarak ortadan kalkmıştır.
Şövalye
Ortaçağ soylusunun atlı savaşçılığa kabul
edilmesiyle aldığı ada denir. Fransızca at anlamına gelen cheval sözcüğünden türetilen şövalye
(Fransızca: chevalier) sözcük anlamıyla atlı (süvari) demektir. Eski Isparta ve Roma’da da seçkin
savaşçılar sınıfına verilen bir addı. Ortaçağda
çoğunlukla krallara ve senyörlere savaşarak hizmet eden, aslında onların vasalı olan kişiler için
kullanılmıştır. Her şövalyenin bağlı olduğu bir
onur yasası vardı. Bu yasa dürüstlük, sadakat,
alçakgönüllülük, mertlik, metanet gibi ahlaki değerleri içermektedir. Kısaca, en geniş anlamıyla
şövalyelik, feodal toplumu belirleyen etiğe sahip
çıkmak anlamına gelirdi. Şövalyelik Hıristiyanlık’la birlikte “ortaçağ zihniyeti”nin iki dayanağından biridir.
Hıristiyanlık Avrupa’sı, çeşitli şövalye efsane
ve destanları oluşturmuştur. Örneğin Roland
Destanı bunların en ünlülerinden biridir.
FEODAL MALİKANE
T A R İ H İ - I I
D İ L A R A
K A H Y A O Ğ L U
K a yn a k 4 :
Serf’in evi
Üçüncü Tarla
Mera
İkinci Tarla
Manor’un evi
Malikane
U Y G A R L I K L A R
Atölye
Birinci Tarla
Kilise
Ahır
Kilise
Su Değirmeni
72
DKIH II-uygarliklar tarihi.indd 72
03.11.2014 13:05:32
K a yn a k 6 :
yoksundu. Fakat toprak karşılığı hizmet, sadakat
karşılığı himaye alışverişini düzenleyen bir sözleşme olduğundan benzer ilkelere dayanıyordu. Serflik sıradan kölelikle karıştırılmamalıdır.
(Davies, Norman, Avrupa Tarihi, İmge Kitabevi, 2011, s. 342343)
K a yn a k 7 :
Bunun için hem buradaki hem de feodalizm bölümünde yer alan diğer kaynaklardan
yararlanabileceğiniz gibi kendiniz de kısa bir araştırma yapabilirsiniz.
A
O
Dikkat! Metinlerde ve görsellerde geçen bilgi ve kavramlardan öykünüze uygun düşenleri kullanmak
zorundasınız.
A Ç
2. Kaynak 6’daki köye benzeyen bir yerde yaşayan serf ailesi hayal edin. Kaç kişi oldukları, adları,
ailedeki işbölümü, köyün adı, baronun adı, onun adamları, onların adları vb. noktaları önceden
tasarlayarak; o ailenin 24 saatinin nasıl geçtiğini anlatan bir öykü yazınız.
Ğ
Yukarıdaki bütün kaynakları okuyarak, aşağıda boş bırakılmış yerlere anlamlı cümle, kelime veya
ekler yazarak kavramlar arasındaki ilişkiyi belirtiniz.
R T
R
1. Aşağıdaki kavram haritası bu çalışmada yer alan bütün kaynaklara dayanılarak hazırlanmıştır.
Kavram haritalarında konuyla ilgili kavramlar ve bu kavramların diğer kavramlarla ilişkisi araya bir
ok çekilerek ve bu ilişkinin ne olduğu kısaca üzerine yazılarak ifade edilir.
A V
ANALİZ VE SENTEZ ÇALIŞMALARI
U
P
A
S
I
:
F
E
O
D
A
L İ
Kavram Haritası
Z M
Yerel düzeyde prens ve baron tımarları malikâne arazileri olarak düzenlenmişlerdi. Bu durumda manor lordu her serf ailesine rezervinde
(lordun hesabına işlenen tarlalar) ücretsiz hizmet
etmesi karşılığı bir toprak parçası veriyordu. Serflik özgür ve özgür olmayanlar arasında bir ticaret
olduğu için fief sözleşmesinin birçok öğesinden
73
KAYNAKLAR
Davies, Norman, Avrupa Tarihi, İmge Kitabevi, 2011
“Feodalizm,” AnaBritannica Genel Kültür Ansiklopedisi, Ana Yayıncılık, 1988, C. 8
“Feodalite,” Théma Larousse, Milliyet Yayınları, 1994
DKIH II-uygarliklar tarihi.indd 73
03.11.2014 13:05:32