DĠZ PROTEZĠ CERRAHĠSĠ

DĠZ PROTEZĠ CERRAHĠSĠ
Diz eklemi yüzeyinin yapay bir malzemeyle kaplanması işlemine “Diz Protezi
Cerrahisi (Diz Artroplastisi)” adı verilir. Kireçlenme (Artroz), RomatoidArtrit gibi
romatizmal hastalıklar veya travma gibi durumlar sonrasında kıkırdağın hasar gördüğü
durumlarda eklem hareketleri kısıtlı ve ağrılı hale gelebilir. Böyle durumlarda yıpranmış
eklem kısmının kaplanması işlemi sayesinde diz hareketleri rahatlatılıp, ağrısız hale
getirilebilir. Amaç hastaların rahat, ağrısız ve aktif bir yaşam sürmelerini sağlamaktır. Protez
cerrahisi hastaların konforu için gerçekleştirilen bir tedavidir.
Eğer kıkırdak hasarı diz ekleminin sadece bir bölgesini etkilediyse kısmi kaplama
işlemi yapılabilir. Bu işleme “UnikondilerArtroplasti” adı verilir.
Eklemin genelini ilgilendiren hastalık durumlarında ise, dizin yük taşıyan iki
kompartmanının kaplandığı ve bazı durumlarda buna diz kapağı eklem yüzeyinin de eklendiği
tam diz protezi cerrahisi, önerilen tedavi yöntemidir. Bu işleme de “Total Diz Artroplastisi”
adı verilir.
Eklem yüzeylerine kaplanan malzemeler (implant), metal alaşımlardan ve polietilen
adı verilen biyo-uyumlu plastikmateryallerlerden yapılmış olan farklı parçalardan oluşur. Tüm
dünyada kullanılan farklı markalarda, çeşitli dizaynlarda ve değişik teknik özellikleri bulunan
100’den fazla implant bulunmaktadır. Doktorunuz, ekleminiz için en uygun implantı, cerrahi
öncesinde belirleyecek ve size tercih gerekçeleri, tercih edilecek implantın özellikleri
hakkında detaylı bilgi verecektir.
SAĞLIKLI BĠR DĠZ EKLEMĠNĠN ANATOMĠ ve BĠYOMEKANĠĞĠ
Diz eklemi, üst tarafta Femur (Uyluk Kemiği), alt tarafta Tibia (Kaval Kemiği) ve ön
tarafta da Patella ( Diz Kapağı Kemiği) tarafından oluşturulan bir eklemdir. Bu üç kemik
arasındaki temas noktalarına göre üç kompartmanda değerlendirilebilir.
Bu kompartmanlar;
1- Tibia ve Femur arasında diz iç kısmında yer alan “İç Kompartman”
2- Tibia ve Femur arasında dış kısımda yer alan “DışKompartman”
3- Patella ve Femur arasında ön kısımda yer alan “Ön Kompartman”
olarak sınıflandırılır.
Bu üç kompartmandan ilk ikisi özellikle eklemin dikey düzlemlerindeki
yüklenmelerinde (düz yolda yürüme vs.) fonksiyon görürken, ön kompartman özellikle
tırmanma ve çömelme gibi hareketlerde fonksiyon görür.
Kireçlenme hastalığında en sık iç kompartman etkilenir. Romatizmal hastalıklarda
ise sıklıkla diz ekleminin üç kısmı da etkilenir.
ĠMPLANTIN PARÇALARI
Gerek unikondiler (kısmi) implantalarda, gerekse total (tam) implantlarda, implant 3
ana parçadan oluşmaktadır;
1- Femurun alt yüzeyini kaplayan metal “FemoralKomponent”
2- Tibianın üst yüzeyini kaplayan metal “TibialKomponent”
3- Tibialkomponent üzerine oturan poli-etilen “İnsert”
Ayrıca total artroplastide,patella eklem yüzeyi kaplanacaksa kullanılan dördüncü bir
“Polietilen PatellarKomponent” de bulunmaktadır.
TOTAL DĠZ PROTEZĠNDE ARKA ÇAPRAZ BAĞ KAVRAMI
Total Diz Protezinde Arka Çapraz Bağ’ıKoruyanİmplantlar;
Arka çapraz bağ’ı sağlam olan dizlerde uygulanabilir.Arka çapraz bağın
propriosepsiyon (Bağın gerilmesiyle beyine giden sinyallerle düzenlenen kontrol sistemi)
mekanizmasının korunması amaçlanır. Bu tarz implantlardafemoral kısımdan daha az kemik
traşlanması yapılması bir avantaj olarak görülmektedir.
Total Diz Protezinde Arka Çapraz Bağ’ıKesenİmplantlar;
Özellikle RomatoidArtrit gibi romatizmal hastalıklarda, arka çapraz bağı hasarlı olan
hastalarda, ileri açısal şekil bozukluğu olan hastalarda ve ileri eklem hareket kısıtlılığı olan
hastalarda
önerilmektedir.
Bazı
cerrahlar,
daha
fazla
katlanmaya
izin
verdiği
düşünüldüğünden dolayı bütün hastalarda arka çapraz bağı kesen implantları tercih
etmektedir. Bu implantların insertinde, dizin öne kaymasını engelleyen bir gaga kısmı
bulunmaktadır.
Ortopedik Cerrahlar arasında, arka çapraz bağı koruyan ve arka çapraz bağı kesen
dizaynların avantajları ve dezavantajları konusundaki tartışma uzun yıllardır devam
etmektedir. Kısa dönemde veya uzun dönemde her iki dizaynın da daha başarılı olduğunu
iddia eden çeşitli çalışmalar bulunmaktadır.
Doktorunuz, daha az kemik traşlanmasına izin verdiği ve arka çapraz bağın
propriosepsiyon desteğinden faydalanmak için, uygun olan tüm hastalarında arka çapraz bağı
koruyan implantları tercih etmektedir.
DĠZ ARTROPLASTĠSĠNDE SABĠT ve HAREKETLĠ ĠNSERT KAVRAMI
Tibialkomponent üzerine yerleştirilen insert’ün, komponent üzerinde hareketli veya
sabit olarak durmasına göre iki farklı dizaynda protez bulunmaktadır.
Hareketli insertlerin diz de daha fazla harekete izin verdiği ve aşınmanın daha az
olduğu iddia edilmektedir. Yapılan çalışmalar neticesinde uzun dönemde her iki dizayn
arasında gerek hareket açıklığı, gerekse başarı açısından fark saptanmamıştır.
Doktorunuz, uygun olan tüm hastalarda sabit insert’ü olan dizaynı tercih etmektedir.
DĠZ ARTROPLASTĠSĠNDE ÇĠMENTOLU ve ÇĠMENTOSUZ UYGULAMA
Kemik ameliyatlarında, PolimetilMetakrilat (PMMA) yapısındaki kemik çimentosu,biyouyumlu bir malzeme olmasından dolayı yaklaşık 100 yıldır güvenle kullanılmaktadır. Son
yıllarda kemiğin protez üzerine veya içerisine büyümesine olanak sağlayan protezlerin
geliştirilmesiyle protez cerrahisinde çimento kullanımı oldukça azalmıştır. Maalesef, kalça
protezindeki çimentosuz uygulamalarda elde edilen belirgin başarının, diz protezlerinde henüz
ortaya konulamamış olması ve çimentolamanın getirdiği dezavantajların kalça protezindeki
kadar olmaması sebebiyle, çimentosuz uygulamalar diz protezi cerrahisinde geniş uygulama
alanı bulamamıştır.
Doktorunuz, uygun hastalarında çimentolu diz protezi uygulamasını tercih etmektedir.
ÇĠMENTOLU DĠZ ARTROPLASTĠSĠ TEKNĠĞĠNDE BASINÇLI YIKAMA,
VAKUMLU KARIġTIRMA ve BASINÇLI ÇĠMENTOLAMANIN ÖNEMĠ
Kemik çimentosu, hiçbir şekilde yapıştırıcı özelliği olmayan bir malzemedir.
Yumuşak bir şekilde uygulandıktan sonra, zaman içerisinde sertleşerek, mekanik bir
kilitlenme sağlar. Kilitlenme protezin arka yüzeyindeki yapılar ile kemik arasında gerçekleşir.
Dolayısıyla çimentonun kemiğin gözenekli yapısının derinliklerine nüfuz etmesi, etkili ve
kalıcı bir protez tedavisi için çok önemlidir.
Basınçlı yıkama cihazı sayesinde kemik gözeneklerinin en derin noktasındaki pıhtı
artıkları temizlenerek, çimentonun içerisine gireceği odacık miktarı arttırılmış olur. Ayrıca
çimentonun basınçlı bir şekilde uygulanması da, çimentonun daha önceden temizlenmiş olan
gözeneklerin en derinine ulaşmasını sağlar.
Çimentolu Protez cerrahisinde uzun dönem başarıyı etkileyen en önemli faktörlerden
birisi de çimentonun hazırlanma şeklidir. Çimento, toz ve sıvı kısımlardan oluşmaktadır. Bu
ikisi karıştırıldığında kimyasal bir tepkime gerçekleşir ve çimento kıvama gelerek, zaman
içerisinde sertleşir. Çimentonun karıştırılması esnasında vakumlu karıştırmaya izin veren bir
cihazın kullanılması, çimentonun içerisine hava kabarcıklarının hapsolmamasını sağlar ki bu
çimentolu protez cerrahisinin uzun süre başarısı açısından çok önemlidir.
TOTAL DĠZ PROTEZĠ AMELĠYATI GÜVENLĠ BĠR AMELĠYAT MIDIR?
Uygulanan her tedavi yönteminde olduğu gibi, total diz protezi cerrahisinin de yan
etkileri (komplikasyonları) bulunmaktadır. Bu komplikasyonların sıklığı hastanın yaşına, eşlik
eden hastalıklarına, kullandığı ilaçlara, alışkanlıklarına, kilosuna göre değişkenlik
göstermekle beraber, genel olarak %1’in altında olarak değerlendirilebilir.
Total Diz Protezi ameliyatı hastaların konforuna yönelik bir ameliyat olduğundan
dolayı, doktorunuz bu ameliyatın kararını verirken, elde edilecek faydanın, göze alınacak
risklerden çok daha fazla olmasına dikkat etmelidir.
Ameliyat
Esnasında
ve
Sonrasında
Erken
Dönemde
Görülebilecek
Komplikasyonlar;

Derin VenTrombozu ve PulmonerEmboli
Protez ameliyatlarında damar içerisinde pıhtı oluşabilir, bu pıhtıdan kopan
parçalar da akciğerlere giderek solunum sıkıntısına yol açabilir. Veya kemik
yoluyla damar içerine giren yağ damlacıkları da benzer şekilde akciğerlerde
solunum sıkıntısına ve ölüme yol açabilirler. Ameliyat sonrasında kullanılan
kan inceltici ilaçlar sayesinde bu risk oldukça düşük hale gelmiştir.
Doktorunuz ameliyat sonrasında Düşük Molekül Ağırlıklı Heparin (DMAH)
iğnenizi 10 (On) gün süreyle kullanmanızı önerecektir. Ayrıca ameliyat
sonrasında Anti-Embolik çorap kullanılması ve erken harekete başlanması da
bu komplikasyon riskinin azalmasını sağlamaktadır.

Enfeksiyon
Sterilizasyon yöntemlerindeki ilerlemeler, laminer akımlı havalandırma
sistemleri olan ameliyathaneler ve cerrahi süresinin kısalması sayesinde
enfeksiyon riski oldukça azalmakla beraber gerek erken dönemde, gerekse
gecikmiş dönemde ortaya çıkabilen bir komplikasyondur.
Ameliyat sonrası dönemde özellikle ilk 1 yıl içerisinde, vücudunuzun
herhangi bir yerinde enfeksiyon olması durumunda, bu enfeksiyonun
protezinizi etkilememesi amacıyla antibiyotik kullanımı açısından mutlaka
doktorunuza danışınız.
Diz Protezi enfeksiyonu erken dönemde saptandığında antibiyotikle tedavi
edilebilen bir durumdur. Gecikmiş enfeksiyonlarda protezin çıkarılması ve, 1
veya 2 aşamalı protez revizyonu (değiştirilmesi) ameliyatı ile tedavi
edilebilir. Doğru tedavi seçimi konusunda doktorunuz sizi bilgilendirecektir.

Eklem Ġçi Kanama (Hematom), Yara Yerinden Kanama
Normalde, tek taraflı diz protezi cerrahisinde bir veya iki ünite kan
transfüzyonu yapılmasını gerektirecek kanama görülebilir. İki taraflı diz
protezi cerrahisinde bu miktar daha fazla olabilir. Doktorunuz, bu kanın
eklem içerisinde birikip ağrıya ve hareket kısıtlılığına yol açmaması için
ameliyat sonrasında kapalı bir dren sistemi kullanacaktır. Bu dren sıklıkla
ameliyat sonrasında 24. Saatte çekilecektir.

Yara Problemleri
Çok nadiren de olsa yara iyileşme problemleri ve yüzeyel yara enfeksiyonları
görülebilir. Özellikle DiyabetesMellitus (Şeker) hastalarında ve sigara
içenlerde bu komplikasyonun riski daha yüksektir.

Sinir Hasarı
En sık Peroneal Sinir olmak üzere tüm bacak sinirlerinde görülebilir.
Ameliyat esnasında kullanılan turnikeye, kullanılan aletlere bağlı olarak
gelişebilir. Bazı hastalar anatomik açıdan bu komplikasyona yatkın olabilir.
Özellikle ileri derecede açısal bozukluğu olan hastalarda ve revizyon
(protezin değiştirilmesi) ameliyatlarında bu risk daha fazladır.
Ameliyat
sonrasında ayak aktif hareketlerinde azalma veya kayıp şeklinde veya his
kaybı şeklinde kendini gösterir. Bu komplikasyon sıklıkla geçicidir.

Damar Hasarı
Cerrahi sırasında kullanılan aletlerinin direkt veya indirekt etkisiyle
gelişebilir. Çok nadiren görülür. Bazı hastalar anatomik açıdan bu
komplikasyona yatkın olabilir. Özellikle ileri derecede açısal bozukluğu olan
hastalarda ve revizyon (protezin değiştirilmesi) ameliyatlarında bu risk daha
fazladır. Gelişmesi durumunda ilave damar cerrahi müdahelesi ile damar
tamiri yapılması gerekebilir.

Kırık
Protezin
kemiğe
yerleştirilmesi
esnasında
nadiren
görülebilen
bir
komplikasyondur. Özellikle kemik erimesi olan, ileri yaşlı hastalarda veya
revizyon (protezin değiştirilmesi) ameliyatlarında daha sık olarak görülebilir.
Böyle bir durumda, doktorunuz kullanılan protez tipinde değişikliğe gidebilir
veya kırığınızın tespitine yönelik ilave bir girişim yapabilir.

Anesteziye Bağlı Komplikasyonlar
Uygulanan anestezi yöntemine göre farklı komplikasyonlar bulunabilir.
Genel anestezinin komplikasyonları, diğer uygulanan cerrahi yöntemlerden
farklı değildir.
Epidural (Belden Anestezi) anesteziye bağlı idrar yapamama, bacakta his
kaybı veya güç kaybı görülebilir. Bu komplikasyonlar sıklıkla geçicidir.
Ameliyat Sonrasında Ġleri Dönemde Görülebilecek Komplikasyonlar;

Protezin gevĢemesi
Protezin, kemikle temas ettiği yüzeyden ayrılması anlamına gelir. Protezin
uygun bir şekilde yerleştirilmesi bu komplikasyon riskini azaltır. Özellikle
basınçlı yıkama kullanılması ve çimentonun basınçlı uygulanması da bu
komplikasyonun riskini azaltır. Özellikle protezin hareket noktasını oluşturan
insert’ün aşınma partiküllerinin gevşemeye yol açtığı gösterilmiştir.
Günümüzde insert materyali olarak, Ultra Yüksek Molekül Ağırlıklı
Polietilenlerin
(UHMWPE) ve E vitamini emdirilmiş polietilenlerin
kullanılmasıyla aşınma ve gevşeme çok daha az görülür hale gelmiştir.

Protez Parçalarının AĢınması
Protezin uyluk ve kaval kemiğine yerleştirilen kısmı Cobalt-Krom alaşımı
gibi sert metallerden oluştuğu için, aşınma sıklıkla aradaki polietilen
materyalinden yapılmış olan insert parçasında görülebilir. Günümüzde insert
materyali
olarak,
Ultra
Yüksek
Molekül
Ağırlıklı
Polietilenlerin
(UHMWPE) ve E vitamini emdirilmiş polietilenlerin kullanılmasıyla aşınma
ve gevşeme çok daha az görülür hale gelmiştir.

Diz Çıkığı
Sıklıkla arka çapraz bağı kesen protez dizaynlarında yumuşak doku dengesi
iyi sağlanamadığında veya arka çapraz bağı koruyan protez dizaynlarında
zaman içerisinde arka çapraz bağda sorun yaşayan hastalarda ortaya çıkabilen
nadir bir koplikasyondur. Eğer cerrahi sırasında protez kötü pozisyonda
yerleştirilirse, diz kapağı çıkığı görülebilir.

Protez Etrafı Kırık
Özellikle ileri yaşlı hastalarda kemik erimesiolan hastalarda geçirilen travma
sonrasında görülebilir. Tedavisi sıklıkla protez olmayan hastalarda olduğu
gibidir. Bazen protezin değiştirilmesi gerekebilir.

Enfeksiyon
Uzun dönemdeki en ciddi komplikasyondur. Özellikle ilk 1 yıl içerisinde
olmak üzere, herhangi bir enfeksiyon durumunda koruyucu antibiyotik
kullanımı açısından doktorunuzla temasa geçiniz.
Diz Protezi enfeksiyonu erken dönemde saptandığında antibiyotikle tedavi
edilebilen bir durumdur. Gecikmiş enfeksiyonlarda protezin çıkarılması ve, 1
veya 2 aşamalı protez revizyonu (değiştirilmesi) ameliyatı ile tedavi
edilebilir. Doğru tedavi seçimi konusunda doktorunuz sizi bilgilendirecektir.

Eklem Sertliği (Artrofibrozis)
Ameliyat sonrasında nadir görülebilen bir komplikasyondur. Hareketlerde
sertlik ve ağrı görülebilir. Sıklıkla fizyoterapi ile tedavi edilebilir. Nadiren
cerrahi olarak eklemin gevşetilmesi veya protezin değiştirilmesi gerekebilir.

Sempatik Distrofi
Nadir görülen ve sinir sisteminin verdiği tepki nedeniyle ortaya çıkan bir
komplikasyondur. Bacağın genelinde şişlik ve ağrı görülebilir. Fizyoterapi ile
tedavi edilebilir.

ġikayetlerin Geçmemesi ve Memnuniyetsizlik
Dizde kireçlenme görülen hastalarda sıklıkla bel bölgesinde kireçlenme veya
nöropati gibi başka bölgelerde de hastalıklar bulunmaktadır. Total diz protezi
sonrası hasta memnuniyetsizliğinin en önemli sebebi “YanlıĢ Hasta
Seçimi”dir.
Ameliyat öncesi doktorunuzun sizi sadece diziniz değil, tüm bölgeleriniz
açısından detaylı bir şekilde değerlendirmesi gerekir.
Doktorunuz size ameliyat sonrası beklentileri konusunda detaylı bilgi
verecektir.
HANGĠ HASTALAR TOTAL DĠZ PROTEZĠ AÇISINDAN UYGUN HASTALARDIR?
Eğer yaşınızın gerektirdiği aktiviteleri yapamayacak kadar diz ağrılarınız var ise,
eklem hareketiniz kısıtlı ise “Total Diz Protezi” açısından uygun bir hasta olabilirsiniz.
Doktorunuz, diz ekleminizdeki kıkırdak aşınma miktarına göre sizin için uygun olan tedaviyi
önerecektir. Total Diz Protezi Cerrahisi çok başarılı bir ameliyat olmakla beraber doktorunuz
Protez Cerrahisi kararını vermeden önce ekleminizi, eklem koruyucu cerrahisi açısından
detaylı bir kilde değerlendirecektir.
Özellikle 50 yaş ve üzeri hastalar bu tedavi açısından daha uygun hastalar olmakla
beraber, ileri düzeyde kıkırdak aşınması ve diz şikayetleri olan hastalarda daha genç yaşlarda
da uygulanabilir.
TOTAL DĠZ PROTEZĠ CERRAHĠSĠ ÖNCESĠNDE ve ESNASINDA SĠZĠ
NELER BEKLĠYOR?
Ameliyat kararı verdiğinizde doktorunuz, Anesteziye bağlı komplikasyonları en az düzeye
indirmek amacıyla sizi detaylı bir muayene ve check-up tan geçirecektir. Ameliyat öncesinde
Anestezinizi sağlayacak doktor ile bir görüşmeye yönlendirileceksiniz. Diz Protezi
ameliyatları ağrılı ameliyatlardır. Ameliyat sonrasında erken dönemde ağrı şikayeti
yaşamamanız amacıyla ek bir engeliniz yoksa doktorunuz size Epidural Anesteziyi
önerecektir.
Ameliyat günü doktorunuz sizi tekrar değerlendirecek ve ameliyatla ilgili kısa bir
bilgilendirme yaptıktan sonra ameliyat olacak diziniz için doğru taraf işaretlemesi yapacaktır.
Antibiyotik ve sedatif ilaç tedavisinin ardından ameliyathaneye alınacaksınız. Anestezi
işlemini takiben, ameliyatın kanamasız olarak gerçekleştirilebilmesi ve çimentolu tespitin
daha sağlam yapılabilmesi amacıyla bacağınıza turnike adı verilen bir cihaz yerleştirilecektir.
Bu cihaz, baldır üst bölgenizde sabit bir basınç uygulayarak 2 saat süreyle güvenli bir şekilde
kanamayı kontrol altında tutabilir. Tek bir taraf total diz protezi cerrahisinde ortalama turnike
süresi 60 dakika kadardır. Ameliyat edilecek bacağınızın detaylı bir temizliği yapıldıktan
sonra, steril örtme işlemi yapılacaktır. Protez cerrahisinde bu aşamalar en az cerrahi kadar
önemlidir. Cerrahi işlemi esnasında diziniz kapak ön orta kısmından yaklaşık 15 cm’lik bir
kesi yapılarak diz ekleminiz açılacaktır. Ekleminizdeki aşınmış ve şekli bozulmuş tüm
dokular temizlenerek, dizinizin boyutuna en uygun olan protez materyali ile kaplanacaktır.
Cildinizin kapatılması öncesinde yerleştirilen dren, ameliyat sonrasında ekleminizde
olabilecek kanamanın dışarıya alınmasını sağlayarak ekleminizin şişmesini önleyecektir.
Ameliyat sonrası ağrı şikayetiniz olmaması veya en az düzeyde olması amacıyla size ağrı
pompası takılacaktır. Standart bir protez ameliyatının 1. gününde, doktorunuz tarafından
dreniniz çekilecek ve walker denilen bir aparat yardımıyla ayağa kaldırılıp, dizinize tam yük
vererek yürütüleceksiniz.
Ameliyat sonra en fazla 4. veya 5. günde evinize yürüyerek taburcu edileceksiniz.
Fizyoterapistiniz, hastanedeki kalış süresince ve daha sonra eve çıktığınızda size özel bir
rehabilitasyon programı uygulayacaktır.
Ameliyat sonrası 2. haftada dikişlerinizin alınması için doktorunuz tarafından
değerlendirileceksiniz. Ameliyat sonrasında 4. haftada desteksiz olarak, tüm aktivitelerinizin
%90’ınını gerçekleştirebilmeniz beklenmektedir.
UYGULANAN PROTEZ CERRAHİSİNİN ÖMÜR BEKLENTİSİ NEDİR?
Gerek materyal teknolojisindeki, gerekse cerrahi tekniklerdeki gelişmeler sonrasında Total
Diz Protezi cerrahisi uygulanan hastaların % 85’inde, 20 yıl veya daha uzun süreyle sorunsuz
bir ömür beklentisi bulunmaktadır.
ÖZETLE TOTAL DİZ PROTEZİ CERRAHİSİ
Uygun seçilmiş hastalarda, uygun şartlarda ve tekniğine uygun uygulandığında Total
Diz Protezi cerrahisi başarılı ve yüz güldürücü bir tedavidir.