GRUP: 3116

GRUP: 10
10.61 Öğütülmüş hububat ve sebze ürünleri imalatı
1- Un Fabrikaları:
Makina ve tesisat tablosunda, tesiste mevcut valslerin top adetleri, vals uzunlukları, devirleri ve
motor güçlerinin ayrı ayrı belirtilmesi şarttır. Ayrıca eleklerin adetleri, katları, seperatörleri, taş
ayırıcı ve yıkayıcılar, ile diğer makina ve tesisat özellikleriyle beraber belirtilmelidir.
İşyerinde gerekli makineler:
Temizleme ünitesi:
Çöp sasörü
Taş ayırıcı
Yıkayıcılar
Tavlama siloları
b) Kırma ünitesi:
Kırıcı vals
c) Değirmen ünitesi:
Vals
Elek
Hava kanalları- Tarar
a)
Un fabrikalarında kapasite günde 8 saat, yılda 300 iş günü çalışma esası üzerinden aşağıda belirtilen
esaslar dahilinde tespit edilir.
Kapasite Tespiti
Tesiste kaç adet vals varsa vals uzunlukları çift yönlü olarak ölçülmek suretiyle toplam vals
uzunluğu bulunur.
Örnek: 5 Adet 100 cm. vals boyları olan bir un fabrikasında;
A=Toplam Vals Uzunluğu (iki Yönlü) : 5x100x2=1000cm dir. (Orta Tesis)
Tesisin büyüklüğüne, toplam vals uzunluklarına, birinci kırma valsinin devir/dakika olarak dönme
hızına bağlı olarak ve 8 saatte 35 kg buğdayı kırabilecek vals uzunlukları (s) cm olarak aşağıdaki
tabloda gösterilmiştir:
Tesis Durumu
A=Toplam Vals
Uzunluğu (iki
yönlü)
Vals Topları
Dönme Hızları
(Devir/ dak)
S (cm)
Küçük Tesis
Orta Tesis
Büyük Tesis
0-600cm
601-1250 cm
1251-yukarısı
0401400 550
551yukarısı
0401400 550
551yukarısı
0-400 401550
551yukarısı
3,0
2,0
2,5
1,5
2,0
1,0
2,5
2,0
1,5
1
K(Kapasite) = (A / s) x 35 kg x 300 gün = …… kg/yıl buğday kırma
A:Toplam Vals Uzunluğu (iki Yönlü) : 5x100x2=1000cm dir. (Orta Tesis)
s : 8 saatte 35 kg buğdayı kırabilecek vals uzunlukları, cm
79-81 randımanlı un öğüten bir fabrikada buğday kırma kapasitesi bulunduktan sonra bunun %
20’si kepek, % 80’i un kabul edilir.
Un fabrikalarında ayıklama, yıkama, vb (çöp sasörü, seperatörler, taş ayırıcı ve yıkayıcılar, tavlama
siloları, vb.) işlemleri tesiste yapıldığı takdirde kırma kapasitesine göre tespit edilen yıllık buğday
ihtiyacına % 2 fire ilavesiyle yıllık buğday ihtiyacı bulunur.
Buğday = K x 1.02
Un
= K x 0.80
Kepek = K x 0.20
2- İrmik Üretimi
a) Buğday irmiği
Un fabrikasında irmik çalışıldığı takdirde oranı belirtilir. İrmik üretimi yapan tesislerde un
fabrikalarına ek olarak “İrmik Sasörü” bulundurulması zorunludur.
Ürün
Buğday
İrmik (%)
60-65
İrmik altı un (%)
15-18
Kepek ve Razmol (%)
20-22
b) Mısır irmiği
Üretilecek olan mısır irmiği ve ununda düşük yağ ve protein oranı olması gerekir. Genelde Mısır
ürününde yağ ve protein oranı yüksektir. Yüksek protein ve yağ mısırın Germ denilen bölümünde
bulunmaktadır. Endosperm ekstraktör (degerminatör) denilen özel makinede mısır tanesindeki
endosperm ve germ (ruşeym) bölümleri ile kepek ayrılır. Üretilen irmik, ekstruder tipi ürün
üretilmesinde kullanılır.
Normal olarak temizleme makinaları ve taş ayırıcıları, standart elekler, öğütme valsleri,
degerminatör ( germ kısmını ayıran özel makine), hafif tane ayırıcı, irmik sasörleri, irmik fanları ve
filtreleri mutlaka olmalıdır. Ancak bu şekilde sanayi ürünü olan mısır irmiği ve unu elde edilir. Yağ
ve protein oranı düşürülmediği takdirde bu ürünlerin raf ömrü çok düşük olur ve çok kısa sürede
bozulmaya başlar.
İşyerinde gerekli makineler:
a)Temizleme ünitesi:
Çöp sasörü
Taş ayırıcı
Sorteks (optik ayırıcı)
b)Kırma ünitesi:
Kırıcı (Endosperm ekstraktörü -degerminatör)
2
c)Değirmen ünitesi:
Konsantratör (yağ ayrıştırıcı)
Sorteks (optik ayırıcı)
Elek
İrmik sasörü
Vals
Hava kanalları- Tarar
Ürün
Mısır
İrmik (%)
40-50
İrmik altı un (%)
20-30
Kepek ve Razmol (%)
30-40
Kapasite hesabında degerminatör ve vals kapasiteleri dikkate alınarak işlem yapılır. Ayrıca birbiri
arasında darboğaz araştırması yapılır.
Degerminatör kapasitesi
Vals (cm)
kapasitesi
3.000 – 4.500 kg/saat
10
kg/saat
Degerminatörden çıkan ürünlerden irmiklik ve unluk kısımlar valslere girecektir. Vals hesabında
darboğaz araştırması, degerminatörden çıkan bu %60-70’lik kısımla yapılacaktır.
Örnek;
3.000 kg/saat'lik kapasiteli kırıcı değirmen (Degerminatör) mevcuttur. Yıllık kapasite;
3.000 kg/saat * 8 saat/gün * 300 gün/yıl = 7.200.000 Kg/yıl.
Mısır öğütme valsleri kapasitesi
Ø 25 * 100'lük Mısır Öğütme Valsi (çift yönlü) saatte ortalama 100 cm x 2 x 10 kg/cm = 2.000 Kg,
2.000 Kg/saat * 8 saat/gün * 300 gün/yıl = 4.800.000 kg/yıl.
İşyerinde 2 adet vals olduğu takdirde; 4.800.000 kg x 2 adet = 9.600.000 kg/yıl
Bu durumda degerminatör darboğaz olur.
Valslere giren mısırın % 30'u Kepek, %30’u Un ve % 40'ı İrmik olarak öğütülmektedir.
Buna göre;
Mısır Kepeği : 9.600.000 Kg/yıl * 0.30 = 2.880.000 Kg/yıl.
Mısır Unu
: 9.600.000 Kg/yıl * 0,30 = 2.880.000 Kg/yıl
Mısır İrmiği : 9.600.000 Kg/yıl * 0,40 = 3.840.000 Kg/yıl
3- Kırma mısır (yemlik)
Kapasite hesabı, basit çekiçli kırıcı kullanılan sistemlerde kronometraj ile, vals kullanılan
sistemlerde çift yönlü ölçülen valsin cm’sine 10 kg yemlik mısır kırılacağı esas alınarak yapılır.
3
4- Bulgur Üretimi
Tesiste Bulundurulması Zorunlu Makineler
-Pişirme kazanı
-Kurutma kulesi
-Kurutma Sahası
-Elek
-Yıkama ve kurutma üniteleri
-Kabuk soyucu
-Vals
-Değirmen
Bulgur üretiminde kullanılan makineler arasında darboğaz araştırması yapılır.
Ürün dağılım yüzdeleri aşağıdaki gibidir;
Bulgur
Kepek
Kırık Buğday/Yemlik
Bulgur Unu
% 73-76
% 9-11
% 6-9
% 5-9
K (Kapasite) = A x 8 saat x 300 gün = …. Kg/yıl
A: Valsin saatlik kırma miktar, Kg/saat
5- Pirinç (Çeltik) işleme
Çeltik işleyen tesislerde kapasite hesabı, paddi ve parlatma makinalarında kronometraj yapılarak
bulunur.
Kapasite Hesabı
K (ton/yıl) = İşlenen Çeltik (ton/saat) x 8 saat x 300 gün
Pirinç miktarı = K x 0.65
Kavuz miktarı = K x 0.20
Kepek miktarı = K x 0.15 olarak hesaplanır.
Bulunan pirinç miktarının en fazla (10/65 = ) % 15’i kırık pirinç olarak alınabilir.
6- Mercimek işleme
Mercimek işleme tesislerinde değirmen bulundurulması zorunludur.
K =A x 8 saat x 300 gün = kg/yıl
A = Değirmen kapasitesi, kg/saat
İç Mercimek
Mercimek kepeği
= K x 0.80
= K x 0.20 olarak hesaplanır.
NOT : Buğday unu ve/veya irmiği üretimi yapan tesislerde, mısır, pirinç, bulgur, vb. tahıllar
işlenemez.
4