TKİ HÜMAS`ın Bitki Yetiştiriliciğinde Kullanımı

TKİ HÜMAS`ın Bitki Yetiştiriliciğinde Kullanımı

HUMİK ve FULVİK ASİT KAYNAĞI OLARAK
TKİ-HÜMAS’IN BİTKİ YETİŞTİRİCİLİĞİNDE
KULLANIMI
TÜRKİYE KÖMÜR İŞLETLERİ KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜHumik asit Müdürlüğü - 0312 5401772
Prof. Dr. Sait GEZGİN
Selçuk Üniversitesi
Ziraat Fakültesi
Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü
TKİ-Danışmanı
[email protected]
Adres: İstasyon Caddesi No:2 Çavuşçugöl Kasabası PK:14 2625 Ilgın/KONYA
Tel: 0332 893 42 11- 893 42 21- 893 42 41, Fax: 0332 8934090
1
Topraklarımız
pH: %85’i bazik reaksiyonlu
O.madde:%94’ünde yetersiz (%75.6’sı az ve çok
az,%18.3 orta)
Kireç:%58’i orta,fazla,çok fazla kireçli
Bünye:%59’u ağır bünyeli
Tuzluluk:Akdeniz-Sera, GAP ve İç Anadolu’da
önemli sorun
Mikro besin elementi noksanlıkları yaygın;
Ör: Birçok araştırma, Fe noksanlığını en ucuz
gidermenin yolunun Humik asit+FeSO4
uygulaması olduğunu ortaya koymaktadır.
Organik madde-HUMUS
Organik madde: Toprakta değişik derecelerde ayrışma ve
parçalanmaya maruz kalmış her türlü organik hayvansal ve
bitkisel materyalleri içerisine almaktadır.
Organik
materyaller
Kimyasal ve Biyolojik
ayrışma parçalanma
Hümik olmayanlar:
K.Hidratlar
Amino asitleri,
proteinler,
Lipitler,
nükleik asitler,
lignin
HUMUS
Fulvik,
Ülmik,
Hümik asit,
Humin
Humus; bitkisel ve hayvansal artıkların mikroorganizmaların
etkisiyle ayrışma ve parçalanmasında meydana gelen, rengi
koyu kahverengiden siyaha kadar değişen, kompleks, amorf ve
oldukça stabil bir maddedir.
HUMUSUN YAPISI
Humusun 4 esas maddeden oluştuğu tespit edilmiştir. Humusu
meydana getiren 4 esas yapı maddesi ve bunların alkali, asit
ve alkoldeki çözünürlükleri Tabloda verilmiştir.
Fraksiyon
Alkali
Asit
Alkol
Fulvik asitler
Çözünür
Çözünür
----
Himatomelanik asitler
Çözünür
Çözünmez Çözünür
Humik asitler
Çözünür
Çözünmez Çözünmez
Huminler
Çözünmez
Çözünmez Çözünmez
HUMUSUN FRAKİYONLARINA AYRILMASI
Organik madde
Humik olmayan maddeler
Koyu renkli humin maddesi
Alkali ile muamele(%2 NaOH veya
KOH
Çözünmez Humus
(Humin)
Çözelti
Asitleştirme ve Süzme
Çözelti :Fulvik asitler (Sarı ve portakal
renkli)
Çökelti (Koyu renkli)
Alkolle kaynatma ve
süzme
Çökelti: Humik asitler
Çözelti: Himatomelanik asitler
Bazla yeniden muamele
Çökelti: Gri Humik asitler
Çözelti:Kahverengi Humik asitler
HUMİK ASİTLER-1
Humik asitlerin elementel yapısı büyük ölçüde
değişiklik göstermektedir.
Humik asitlerin molekül ağırlığı en az 600 g/mol
olup çoğunlukla çok daha yüksek düzeylerdedir.
Humik asitlerin kimyasal bileşiminde %45-65 C,
%30-50 O, %2.5-5 H,%3-5 N ve %0.3-0.5 S
mevcuttur.
Humik asitler bünyelerinde ihtiva ettikleri aktif
gruplar nedeniyle toprakta önemli bir negatif yük
kaynağıdır.
Katyon değişim kapasitesi 350 - 1500 me/100gr.
arasında değişmektedir.
HUMİK ASİTLER-2
Humik asitlerin ihtiva
ettiği en önemli aktif
gruplar; karboksil grubu
(COOH), fenolik ve
alkolik gruplar (OH),
metoksil grupları
(OCH3), kuinoid grubu
(-CH=CH-) ve karbonil
grubu (CO)’ dur.
7
HUMİK ASİTLER-3
Humik asidin hidrolizi sonucu alanin, amino-valerik asit,
aspartik asit, glutamik asit, leusin, diğer bazı amino asitleri,
bazı protein parçalanma ürünleri (prolin, histidin) ve bazı
düşük molekül ağırlıklı organik asitler açığa çıkmaktadır.
Katyon değişim siteleri hidrojen haricinde herhangi bir katyon
ile doldurulursa bu madde “humat” olarak tarif edilmektedir.
FULVİK ASİTLER
Fulvik asitlerin molekül ağırlığı
300 g/mol civarındadır.
Fulvik asitlerin kimyasal
bileşiminde %44-46 C, %44-49
O, %5-6 H ve%2-6 N
mevcuttur.
Fulvik asit, humik aside oranla
daha az karbon ve daha fazla
oksijen ihtiva eder.
9
FULVİK ASİTLER
Fulvik asidin humik aside göre rengi daha açıktır (açık
sarı -sarı kahverengi), suda ve asitlerdeki çözünürlüğü
daha fazladır ve asitlerle hidroliz olma kapasitesi daha
fazladır.
Fulvik asidin bileşiminde galaktoz, glikoz, mannoz,
arabinoz, ksiloz, uronik asitler ve diğer birçok
karbonhitratlar da mevcuttur.
Fulvik asidin ihtiva ettiği azotun, en az % 20-30 kadarı
protein formunda bulunmaktadır.
Hümik ve Fulvik Asit Kaynakları
DOĞAL KAYNAK
HÜMİK ve FULVİK
ASİT İÇERİĞİ ,%
LEONARDİT
Torf
Saprofel Torf
Linyit katmanları
Hayvan gübresi
Kompost
Toprak
Arıtma Çamuru
Taş Kömürü
40 - 90
10 - 30
10 – 20
10 - 30
5 - 15
2–5
1-5
1-5
0-1
11
LEONARDİT
Bitki ve hayvan kalıntılarının tarih öncesi zamanlarda gölsel
ortamlarda ve bataklıklarda çökelerek basınç, sıcaklık ve
anaerobik koşullarda volkanizma hareketlerinin de etkisiyle
milyonlarca yılda parçalanıp bozuşması, humifikasyonu,
oksidasyonu ve başkalaşıma uğraması sonucu tabakalaşmış
killi organik sedimanter bir kayaçtır.
Bitkisel ve
hayvansal
artıklar
Bataklık
(Göl ve
denizler)
Torf
Leonardit
Linyit
kömürü
Taş
kömürü
Sorunlar
1. Hümik + Fulvik asit belirlemede kullanılan Analiz metotları
Ülkemizde kullanılan Yöntem: TSE 5869 Yöntemi (ISO 5073, Turba
ve Linyitler için Humik+Fulvik asitlerin tayini,1999)
1. Hümik + Fulvik asitte C oranı
2. Sıvı Hümik ve Fulvik asit ürünlerinde pH
3. Bitkilere uygulama şekli
13
Analiz Yöntemleri
Örnek ve etiket
içeriği
TKİ-Leonardit; %65
pH
6,45(1/10)
Hümik+Fulvik asit İçeriği, %
TSE-Yntm BaCl2 Yntm HCl Yntm
65,00
80,77
76,00
TKİ-Hümas;%12
10,0
12,00
18,93
15,00
A-%15
4,2
16,00
12,27
12,00
B-%24
5,6
27,45
12,65
2,80
Şlempe
6,5
21,00
7,03
2,00
14
Analiz Yöntemi ve pH’nın Getirdiği
Analiz yöntemi ve pH: Piyasada gerçekte hümik asit
içermeyen, bitkisel kökenli olduğu ifade edilen ancak
şlempe, kağıt ve maya fabrikası atıklarından üretilen
ürünlerin pazara sunulmasına neden olmaktadır.
Çünkü hümik asit organik materyallerin hümifikasyonu
sonucu en az 1-2 bin ile 1-2 milyon yıllık bir süreçte
oluşmaktadır.
Bu süreçten geçmeyen organik artıklarda hümik asitler
bulunmamasına rağmen fulvik asitler bulunabilir.
15
Hümik + Fulvik asitte C oranı
TSE yönteminde kahverengi kömürlerde hümik+fulvik asit
analizinde hümik+fulvik asitin C oranının 0.59 alınması veya
Ek-A’ya göre bu oranın belirlenmesi gerektiği belirtiyor.
Özellikle leonarditlerin hümik+fulvik asit içeriğini belirlerken
bu oran 0.30-0.45 arasında alınabiliyor. Bu değerler
leonarditin C içeriğini ifade eder. Oysaki bu C oranına sahip
leonarditten ekstrakte edilen hümik+fulvik asitin C oranı
0.58-0.61 arasındadır.
Analizde C oranının 0.59 yerine daha düşük alınmasıyla
leonarditteki hümik+fulvik asitin miktarının 2 kata kadar
daha fazla olmasına neden oluyor. (10/0.59=16.9; 10/0.30=33.3)
16
Bitkilere uygulama şekli
Literatür bilgilerine göre Hümik asitin molekül ağırlığı 600
ile 10.000 gr/mol arasında değişiyor.
Bu molekül ağırlığa sahip bir maddenin molekül çapı bitki
yapraklarından difüzyonla içeriye giremeyecek kadar büyük
olmasına rağmen hümik asit neden yapraktan püskürterek
uygulanıyor.
Nitekim yapılan araştırmalar hümik asittin yapraktan
uygulanmasının herhangi bir yararının olmadığını ortaya
koymuştur.
17
TKİ’nin HUMİK ASİT REZERVİ
Leonardit: 5 milyon ton civarında
Humik üretiminde kullanılabilecek özelliklere sahip
düşük kaliteli (genç) linyit: 7-8 milyon ton
Bu Humik asit kaynakları 800-1000 kcal/kg
enerjiye sahip olduğu için kömür olarak
değerlendirilemediğinden son 3 yıla kadar pasa
malzeme olarak atılmaktaydı.
18
TKİ’nin Amacı
Sahibi olduğu düşük kalorili ve humik asit
kapsamı yeterli düzeyde olan linyit veya
leonarditleri değerlendirerek;
Hem humik asit ve leonardit ürünlerinin
ithalatının azalmasına katkı sağlayarak,
Hemde tarımda verimlilik artışı nedeniyle
ülke ekonomisine katkıda bulunmaktır.
Piyasada belirleyici olmak
19
(TKİ HÜMAS) Humik ve Fulvik
Asitlerin Yararları
Toprakların fiziksel özellikleri
üzerine etkisi
Toprakta agregasyonu artırır
 Kaymak tabakası oluşumunu




önler
Toprak sıkışmasını önler.
Toprağın su tutma kapasitesini
artırır.
Kendi ağırlığının 20 katı fazla
ağırlıktaki suyu tutabilme
yeteneği vardır
Suyun ve havanın toprak
içindeki hareketini düzenler.
 Bitkilerin su alımını artırır.
Kütük ve ark, 2000. Effect of Humic Acid
on Some Soil Properties, I SD,Konya.
21
 Kaymak tabakası
oluşumunu önler
 Toprak sıkışmasını
önler.
22
Kaba bünyeli topraklarda su tutmaya etkisi
 Toprağın su tutma
kapasitesini artırır.
 Suyun ve havanın
toprak içindeki
hareketini
düzenler.
 Bitkilerin su alımını
artırır.
23
Ağır bünyeli topraklarda etkisi
Toprak sıkışmasını azaltır
veya önler.
Toprakta orta çaplı gözenek
hacmini artırarak su-hava
dengesi üzerine olumlu etki
yapar.
Kaymak tabakası
oluşumunu azaltır veya
önler.
24
Marul - Humik asit
Kaymak tabakası
Humik asit uygulaması
Marul - Humik asit
Humik asit uygulamasının marul çıkışına etkisi
 Humik asit Toprağın Fiziksel Özellikleri
üzerine yaptığı olumlu etkilerle;
 Ayrıca toprakta parçalanması ile
açığa çıkan organik ve amino
asitler, hormonların etkisi ile;
 Tohumun çimlenmesini artırır.
 Kök gelişimini artırır.
27
Toprağın Kimyasal-Biyolojik
Özelliklerine Etkisi
 Toprağın KDK ve tamponlama kapasitesini artırır.
 Tuz zararını azaltır.
 Besin elementlerin elverişliliği ve alımını artırır.
 Topraktaki mikroorganizma faaliyetini arttırır.
SONUÇ: Bitkilerde verim ve kaliteyi artırır
Hümik Maddelerin Katyon Değişim Kapasitesi İle Besin
Maddelerini Tutması
29
Hümik asit bazında, 1 lt sıvı hümik asitin 8
ton hayvan gübresine, 1 kg katı hümik
asitin de 30 ton hayvan gübresine eşdeğer
olduğunu ileri sürmektedir (Schnitzer
1978).
Schnitzer, M., 1978. Soil Organic Matter. Editörs: M. Schnitzer and S.U.
Khan, Elsevier Scientific Publishing Co., New York.
30
Alaşehir’de TKİ-HUMAS’ın Bağ’da Gelişme
ve Üzüm Verimine Etkisi-2013
Uygulam Üzüm
a
Verimi
ml/omca kg/omc
a
Değişi
m
%
Sürgün
uzunlu
ğu
cm
Değişi
m
%
0
22.0
--
45.0
---
25
50
100
200
300
26.0
36.0
35.0
31.0
36.7
18
64
59
41
67
65.0
64.3
75.7
90.0
86.7
44
43
68
100
93
Üzüm Verimi ile sürgün uzunluğu (r=0.68**),
31
Alaşehir’de TKİ-HUMAS’ın Bağ’da Yaprakların Besin
Elementi İçeriğine Etkisi-2013
Uyg
ml/o
mca
-------------------%----------------------- ------------------mg/kg------------------
0
0.16
2.45
1.11
0.34
0.25 225.6
8.3
73.6
43.4
76.9
25
0.14
2.35
0.97
0.35
0.24 216.4 16.1
79.9
62.6
78.9
50
0.15
2.54
1.20
0.35
0.28 219.5 11.8
92.7
67.3
57.5
100
0.17
2.30
1.24
0.34
0.27 221.2 11.2
63.5
63.6
83.3
200
0.15
2.55
1.06
0.33
0.27 230.7 14.2
71.5
62.3
68.9
300
0.22
2.44
1.34
0.34
0.27 223.5 11.3
59.1
60.2 101.8
P
K
Ca
Mg
S
Fe
Cu
Mn
Zn
B
Toprakta: P= 2.6; Mg=152; Fe=3.5; Mn=1.3 mg kg-1 noksan
Üzüm Verimi ile P(r=0.44**),K(r=0.37**), S(r=0.27*), Mn(r=0.39**)
Zn(r=0.25*)
Eğirdir’de TKİ-HUMAS’ın 5 Yaşındaki Kiraz
Ağaçlarının Verimine Etkisi-2010
Uygulama Verim
Değişim
ml/ağaç (kg/Ağaç)
Kontrol
100
200
400
800
1600
3.47
4.04
5.45
6.25
8.12
7.32
--%16
%57
%80
2.3 k
2.1 k
33
Isparta-Eğirdir’de Artan Miktarlarda TKİ-Hümas
Uygulanan 5 yaşındaki Kiraz Ağaçları Yapraklarının
Bazı Besin Elementi İçerikleri
Uyg
ml/ağ
P
K
Ca
Mg
-----------------%---------------
Fe
Cu
Mn
Zn
B
-----------------mg kg-1------------------
Kont.
0,24
1,57
1,59
0,36
82,8
9,1
93,7
19,4
65,5
100
0,24
1,69
1,31
0,33
90,6
10,5
91,5
19,4
62,3
200
0,26
1,59
1,34
0,38
108,2
9,6
118,6
20,8
60,5
400
0,27
1,64
1,51
0,33
92,4
14,9
96,3
21,6
72,6
800
0,24
1,54
1,45
0,35
111,4
9,3
87,8
28,6
60,7
1600
0,26
1,74
1,39
0,35
101,2
9,7
62,4
28,0
62,9
Toprakta: Fe=3.03 mg kg-1; Zn=0.23 mg kg-1
Verim-Fe; r=0.779**, ve Verim-Zn;r=0.924**
Manisa-Soma’da TKİ-HUMAS Uygulamasının 3
Yaşındaki Erik Ağaçlarının Sürgün Gelişimine Etkisi
Yıllık sürgün uzunluğu (cm)
Uygulanan TKİ-HUMAS
Miktarı (ml ağaç-1)
I.Tek II.Tek III.Tek Ortalama
%
Değişim
1- KONTROL
10
11
14
11,7
-
2- 100
3- 200
11
14
15
30
29
37
13,3
32,0
14
1,7 kat
4- 400
23
27
28
26,0
1,2 kat
5- 800
6- 1600
20
22
23
23
26
30
21,7
26,3
86
1,3 kat
Toprak: Fe,Zn,B noksan; Yaprak: K, Ca, Mg, S, Fe, Cu, Mn, B
Sürgün uzunluğu: K,Ca
Manisa-Soma’da TKİ-HUMAS Uygulamasının 3
Yaşındaki Fıstık Çamı Ağaçlarının Sürgün
Gelişimine Etkisi
Uygulanan TKİ-HUMAS
Miktarı (ml ağaç-1)
Yıllık sürgün uzunluğu (cm)
I.Tek
II.Tek
III.Tek
Ortalama
% Değişim
1- KONTROL
9
10
12
10,3
-
2- 100
22
30
14
22,0
1,1 kat
3- 200
16
26
30
24,0
1,3 kat
4- 400
20
25
19
21,3
1,1 kat
5- 800
17
22
25
21,3
1,1 kat
6- 1600
19
24
25
22,7
1,2 kat
Toprak: P,K,Mg,Zn,B noksan; Yaprak: P, K, Ca, S, Mn, B
Kütahya-Tunçbilek’te TKİ-HUMAS Uygulamasının
10 Yaşındaki Ceviz Ağaçlarının Sürgün Gelişimine
Etkisi
Uygulanan TKİ-HUMAS
Miktarı (ml ağaç-1)
Yıllık sürgün uzunluğu (cm)
I.Tek
II.Tek
III.Tek
Ortalama
% Değişim
1- KONTROL
2- 250
28
30
32
59
60
61
30,0
60,0
3- 500
4- 1000
5- 2000
6- 4000
68
69
70
71
72
73
72
73
73
83
82
81
100
1,3 kat
1,4 kat
1,4 kat
1,7 kat
Toprak: P,B noksan; Yaprak: S, B
Sürgün uzunluğu: S, B
69,0
72,0
72,7
82,0
Muğla-Yatağan’da TKİ-HUMAS Uygulamasının 3
Yaşındaki Zeytin Ağaçlarının Sürgün Gelişimine
Etkisi
Uygulanan TKİ-HUMAS
Miktarı (ml ağaç-1)
Yıllık sürgün uzunluğu (cm)
I.Tek
II.Tek
III.Tek
Ortalama
% Değişim
1- KONTROL
2- 100
3- 200
4- 400
12
14
13
16
17
18
20
21
20
22
21
23
13,0
17,0
20,3
22,0
31
56
69
5- 800
6- 1600
23
25
24
25
26
24
24,0
25,0
85
92
Toprak: P, K, Mg noksan; Yaprak: P, K, Ca, Mg, Fe, Cu, Zn, B
Sürgün uzunluğu: P, Ca, Mg, Fe, Cu, Zn, B
Muğla-Yatağan’da TKİ-HUMAS Uygulamasının 10
Yaşındaki Zeytin Ağaçlarının Sürgün Gelişimine
Etkisi
Uygulanan TKİ-HUMAS
Miktarı (ml ağaç-1)
Yıllık sürgün uzunluğu (cm)
I.Tek
II.Tek
III.Tek
Ortalama
% Değişim
1- KONTROL
13
12
13
12,7
-
2- 250
15
14
14
14,3
13
3- 500
22
22
21
21,7
71
4- 1000
25
21
23
23,0
81
5- 2000
23
24
23
23,3
84
6- 4000
26
27
25
26,0
105
Toprak: P, K, Mg noksan; Yaprak: P, K, Ca, Mg, S, Fe, Cu, Mn, B
Sürgün uzunluğu: Ca, Mg, S, Cu, Mn
Muğla-Milas’da TKİ-HUMAS Uygulamasının 3
Yaşındaki Zeytin Ağaçlarının Sürgün Gelişimine
Etkisi
Uygulanan TKİ-HUMAS
Miktarı (ml ağaç-1)
Yıllık sürgün uzunluğu (cm)
I.Tek
II.Tek
III.Tek
Ortalama
% Değişim
1- KONTROL
12
11
10
11,0
-
2- 100
3- 200
15
14
12
18
19
20
13,7
19,0
25
73
4- 400
5- 800
20
24
20
19
20
19
21,3
19,3
94
76
6- 1600
20
19
18
19,0
73
Toprak: P, K, Mg, B noksan; Yaprak: P, Mg, S, Fe, Cu, Mn, Zn, B
Sürgün uzunluğu: P, Mg, Fe, Cu, Mn, Zn, B
Meyve ağaçlarına TKİ-HUMAS Uygulaması
Meyve ağaçlarına 1 yaş
için 50-100 ml TKİHUMAS uygulanmalıdır.
Uygulama ağaç taç
izdüşümüne,
Sonbahar veya Erken
ilkbaharda yapılmalıdır.
Meyve Ağaçlarına Uygulama
52
K-Humat Uygulamasının Ceviz fidanlarında Boy
ve Çap Gelişimine Etkileri (2 yıllık ortalama)
K-Humat
Uygula
Boy Gelişimi, cm
Çap Gelişimi, cm
İlk ölçü
Son ölç
Artış
Değişim
İlk ölçü
Son ölç
Artış
Değişim
0
15.775
101.707
85.932
--
5.550
20.032
14.482
---
1 ml/fidan
15.685
149.298
133.613
%56
5.680
23.787
18.107
%25
1.5ml/f
16.133
202.307
186.174
2.2 kat
5.360
28.595
23.235
%60
2.25ml/f
14.594
60.373
45.779
-%47
5.740
18.531
12.791
-%12
Sıvı K-Humat (%12 HA), 2000 ve 2001 yılı ağustos aylarında aşılanmış ceviz
fidanlarına takip eden yılın şubat ayında 100 ml su ile fidan dibine verilmiştir.
İlk Ölçümler: Mart ayı sonunda
Son Ölçümler: Eylül ayı sonunda (180 gün sonra) yapılmıştır.
Bostan, S.Z., 2003. BAHÇE 32 (1-2): 1–6.
53
TKİ HUMAS- ŞEKER PANCARI DENEMESİ
Bitki= Şeker pancarı Giraf çeşidi,Gaucolu,kaplanmış
NPK: (N - P2O5 - K2O=16.9 -13,5 - 5,4 kg/da)
Deneme Yeri Toprağının Bazı Özellikleri;
pH=7,8
EC (Tuz)=275 µS/cm
Kireç=%31
Organik Madde=%1,7
NH4 +NO3-N=85 mg/kg-Yeterli
Fosfor (P)= 20mg/kg-Yeterli
Potasyum (K)= 410 mg/kg-Yeterli
Çinko (Zn)=0,30 mg/kg-Noksan
Diğer besin elementlerinin hepsi yeterli düzeydedir
Vejetasyon:21.04.2009(Ekim)-19.10.2009(hasat)=176gün
54
Konya Şeker AŞ’nin deneme arazisinde artan miktarlarda TKİHUMAS uygulamasının şeker pancarının yumru verimine ve
çiftçinin bir dekardan elde edeceği brüt gelir miktarına etkisi
Uygulamalar
Verim
kg/da
Değişim Brüt Gelir
%
TL/da
Değişim
%
1-NPK0 +HA0
2-NPK+HA0
3-NPK0 +HA-4,5lt/da
4-NPK+ 0,5 lt/da
5-NPK +1 lt/da
6-NPK +1,5 lt/da
7-NPK +2 lt/da
8-NPK +4 lt/da
9-NPK +8 lt/da
10-NPK+12 lt/da
5204
5019
5614
5006
5214
4951
5448
5386
5546
5867
--*
--**
8*-12**
-------0,2 - 4
----5-9
4-7
7 - 11
13 - 17
-5
15
-8
-13
12
19
29
579,38
606,41
667,80
578,57
627,72
570,79
655,89
645,72
687,62
748,08
55
Konya Şeker AŞ’nin deneme arazisinde artan miktarlarda TKİHUMAS uygulamasının şeker pancarının Şeker oranına ve buna
göre şeker pancarı yumrusu alım fiyatına etkisi
Uygulamalar
1-NPK0 +HA0
2-NPK+HA0
3-NPK0 +HA-4,5lt/da
4-NPK+ 0,5 lt/da
5-NPK +1 lt/da
6-NPK +1,5 lt/da
7-NPK +2 lt/da
8-NPK +4 lt/da
9-NPK +8 lt/da
10-NPK+12 lt/da
Şeker
oranı,%
15,49
16,81
16,55
16,08
16,75
16,04
16,75
16,68
17,25
17,74
Değişim
%
--7*-4-8-4-8-8-11 - 3
15 – 6
Pancar alım
fiyatı,TL/ton
111,334
120,822
118,953
115,575
120,391
115,288
120,391
119,888
123,984
127,506
2009 yılı pancar alım fiyatı Şeker oranı %16 olan pancarın için 115 TL/ton’dur
56
Gözlüde Kuru Koşullarda Ekmeklik Buğdaya (Altay 2000) Farklı
Şekil ve Miktarlarda Uygulanan TKİ-Hümas’ın Tane Verimi
Üzerine Etkileri
Uygulama Konusu
Tane Verimi,
kg/da
Değişim
%
Kontrol (TKİ-Hümas yok)
244
---
Toprağa 1 litre TKİ-Hümas /da
282
16
Toprağa 2 litre TKİ-Hümas /da
272
12
Toprağa 4 litre TKİ-Hümas /da
Tohuma %0.5 TKİ-Hümas
Tohuma % 1 TKİ-Hümas
Tohuma %5 TKİ-Hümas
Tohuma %10 TKİ-Hümas
50kg/da TKİ-Leonardit
100kg/da TKİ-Leonardit
306
25
315
323
294
325
319
367
29
32
21
33
31
50
57
Buğdaya TKİ-Hümas’ın Etkisi-1
Uygulama Ekim 2012’de Kulu’da Üzeyir Orhan’nın arazisinde KÖÇD mühendisleri kontrolünde yapıldı. Örnekler
58
31.01.2013’de alındı. Qualite–ekmeklik buğday
Buğdaya TKİ-Hümas’ın Etkisi-2
Sap-Kök gelişimindeki farklar
Uygulama Ekim 2012’de Kulu’da Üzeyir Orhan’nın arazisinde KÖÇD mühendisleri kontrolünde yapıldı. Örnekler
59
31.01.2013’de alındı. Qualite–ekmeklik buğday
Buğdaya TKİ-Hümas’ın Etkisi-3
Sekonder kökler
İç Anadolu’da buğdayda sekonder kök oluşumu Nisan’da başlar
Sekonder kökler
Sekonder kökler
Uygulama Ekim 2012’de Kulu’da Üzeyir Orhan’nın arazisinde KÖÇD mühendisleri kontrolünde yapıldı. Örnekler
60
31.01.2013’de alındı. Qualite–ekmeklik buğday
TKİ-HÜMAS ŞEKER PANCARI
Uygulama:
6
lt
TKİHümas/da
Kontrol
Ekim öncesi
Çapa sonrası
Yumru
verimi, t/da
Değ.
%
Şeker
Değ.
Oranı,% %
8.25
9.05
8.65
--10
5
16.33
17.70
17.19
--8.4
5.3
Ekim Öncesi: TKİ-Hümas (6 lt/da) belli oranda
sulandırarak toprak yüzeyine püskürtüp 10-15 cm
derinliğe karıştırılarak,
Çapa sonrası: Sulama suyu ile üstten 6 lt/da TKİHümas uygulandı.
Not: Deneme yeri toprağında besin elementi
noksanlığı yok
61
Ilgın-Çiftçi Tarlasında TKİ-Hümas Uygulamasının Silaj
Mısırın Verim ve Koçan Doldurma Oranına Etkisi
Uygulama
Dozu
(lt
TKİHümas
/da)
Kontrol
4
8
12
Silaj
Verimi,
t/da
Değişim Koçan
Değişim
%
Doldurma %
Oranı, %
3.90
4.30
4.40
4.45
--10
13
14
85
90
93
95
--6
9
12
Not: Deneme yeri toprağında besin elementi noksanlığı
yok
62
Topraktan Humik Asit Uygulamasının Domatesin
(Çeşid: Kero) Meyve Verimine (t/dekar) Etkisi
TKİ-Hümas
Uyg., lt/da
Kontrol
4
8
12
16
20
+NPK
%
+N
14.6 c
12.8 d
18.7 b
15.9 c
20.5 a
20.9 a
---28
9
40
43
11.3
11.7
17.5
22.2
19.4
18.4
%
c
c
b
a
b
b
--4
56
97
73
64
Not-1: Deneme yeri toprağında 35 ppm P, 330 ppm K ve diğer elementler yeterli düzeydedir.
Not-2:TKİ-Hümas uygulaması toprakta ve bitkide bütün besin elementlerinin miktarının
önemli düzeyde artışına neden olmuştur. Verim artışı ile birlikte kalite de artmıştır.
Fide Dönemi (Mayıs- Haziran ayları): 75 ppm N, 40 ppm P, 75 ppm K
Gelişme Dönemi (Temmuz ayı)
: 100 ppm N, 40 ppm P, 100 ppm K
Hasat Dönemi (Ağustos-Eylül ayları): 100 ppm N, 20 ppm P, 150 ppm K
Öktüren Asri, Arı, Demirtaş, Maral, Zengin,2011-Batem,Ant
Damlama ile TKİ-Hümas uygulamasının
bazı bitkilerin
etkisi
GAP Tarımsalverimine
Araştırma Enstitüsü
TKİ-Hümas
uygulaması
Patlıcan
Verim
kg/da
Biber
Değişim Verim
%***
kg/da
Hıyar
Değişim
%
Verim
kg/da
Değişim
%
Kontrol*
4.31
---
2.34
---
9.27
---
1**
4.53
5
2.41
3
10.17
10
2
4.73
10
2.47
6
10.46
13
4
4.98
2.51
7
10.61
14
16
*, Kontrol uygulamasında TKİ-Hümas uygulanmamıştır.
**, 1 ton suyla verilen TKİ-Hümas’ın litre miktarıdır.
(Koordinatör)
***, Abdullah
Kontrole Suat
göreNACAR
% olarak
artışı gösterir.
Nesibe Devrim ALMACA (Pamuk)
Fide dönemi:
50 ppm
N -(Buğday,
100 ppmKırmızı
P - 50
ppm K
Dr. Ayşe Gülgün
ÖKTEM
Mercimek)
Gelişme Sibel
dönemi:
100 ppm
N -100 ppm P - 50 ppm K
SÖYLEMEZ
(Antepfıstığı)
Hasat dönemi:
100 ppm N - 40 ppm P - 100 ppm K
Abdullah ŞAKAK (Laboratuar)
GAP Bölgesinde sulu şartlarda Buğdaya (Akçakale 2000)
TKİ- HÜMAS uygulamasının tane verimlerine etkisi
TKİ-Hümas
Uygulaması
Kontrol
2 L/da*
4 L/da
6 L/da
8 L/da
%1.25**
%2.5
%5
%10
2010
Verim, kg/da Değişim,%
-484
-479
4
504
10
534
10
531
7
517
15
555
14
550
13
547
2011
Verim, kg/da Değişim, %
-637
6
673
8
686
5
670
6
673
5
666
4
664
8
689
8
687
*TKİ-Hümas ekim öncesi belli oranda sulandırılıp toprak yüzeyine püskürtülmüştür.
** TKİ-Hümas ekim öncesi tohuma belirtilen oranda karıştırılmıştır.
Dr. Ayşe Gülgün ÖKTEM ve ark 2012, GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
65
GAP Bölgesinde kuru şartlarda K. Mercimeğe (Fırat-87)
TKİ- HÜMAS uygulamasının tane verimlerine etkisi
TKİ-Hümas
Uygulaması
Kontrol
2 L/da*
4 L/da
6 L/da
8 L/da
%1.25**
%2.5
%5
%10
2010
Verim, kg/da Değişim,%
-59
7
63
3
61
7
63
3
61
8
64
5
62
19
70
47
87
2011
Verim, kg/da Değişim, %
-208
8
225
14
237
10
229
14
238
20
249
2
213
9
227
6
221
*TKİ-Hümas ekim öncesi belli oranda sulandırılıp toprak yüzeyine püskürtülmüştür.
** TKİ-Hümas ekim öncesi tohuma belirtilen oranda karıştırılmıştır.
Dr. Ayşe Gülgün ÖKTEM ve ark 2012, GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
66
GAP Bölgesinde Pamuğa (Stoneville-468) TKİ- HÜMAS
uygulamasının tane verimlerine etkisi
TKİ-Hümas
Uygulaması
Kontrol
2 L/da*
4 L/da
6 L/da
8 L/da
%1.25**
%2.5
%5
%10
Verim, kg/da
371
501
558
599
576
603
483
542
541
Değişim,%
-35
50
61
55
63
30
46
46
*TKİ-Hümas ekim öncesi belli oranda sulandırılıp toprak yüzeyine püskürtülmüştür.
** TKİ-Hümas ekim öncesi tohuma belirtilen oranda karıştırılmıştır.
Nesibe Devrim ALMACA ve ark 2012, GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
67
GAP Bölgesinde 5 yaşındaki Antefıstığına TKİ- HÜMAS
uygulamasının yıllık sürgün uzunluğuna etkisi
TKİ-Hümas,
lt/ağaç
0
100
200
400
800
1600
Ort.Sürgün
Uzunluğu,cm
11,15
18,00
12,96
16,04
11,81
11,7
Değişim,%
-61
16
44
6
5
Sibel SÖYLEMEZ ve ark 2012, GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
68
Farklı Demir Bileşikleri ve TKİ-Hümas Uygulamalarının
Ispanak Bitkisinin Yaş ve Kuru Ağırlığına Etkisi
Konular
Yaş ağırlık
g/saksı
Değişim Kuru ağırlık
%
g/saksı
Değişim
%
1. Kontrol
29.2
--
4.3
--
2. FeSO4. 7H2O (% 19 Fe)
35.9
23
5.6
30
3. FeEDDHA (% 6 Fe)
38.8
33
5.9
37
4. 250 ppm TKİ-Hümas
32.6
12
5.0
16
5. 500 ppm TKİ-Hümas
34.8
19
5.2
21
6. FeSO4. 7H2O + 250 ppm TKİ-Hümas
38.7
33
6.0
40
7. FeSO4. 7H2O + 500 ppm TKİ-Hümas
39.1
34
6.0
40
4.8
12
8.
%0.96 Fe içeren TKİ-Hümas
7
31.3
Not-1: 2,3,6,7 ve 8 nolu konularla 12 ppm Fe uygulanmıştır.
Not-2: 4,5,6 ve7 nolu konularda belirtilen miktarda humik+fulvik asit sağlayacak miktarda
TKİ-Hümas uygulanmıştır.
Not-3:Deneme toprağı %33 kireç,%0.71 o.madde ve 1.5 ppm Fe içermektedir.
69
Farklı Demir Bileşikleri ve TKİ-Hümas Uygulamalarının
Ispanak Bitkisinin Aktif ve Toplam Fe Kapsamlarına Etkisi
Konular
Aktif Fe
mg kg -1
Değişim Toplam Fe
%
mg kg -1
Değişim
%, kat
1. Kontrol
86.9
--
113.9
2. FeSO4. 7H2O (% 19 Fe)
106.9
23
182.8
60
3. FeEDDHA (% 6 Fe)
126.2
45
237.3
2.1k
4. 250 ppm TKİ-Hümas
113.4
30
169.9
49
5. 500 ppm TKİ-Hümas
125.1
44
184.1
62
6. FeSO4. 7H2O + 250 ppm TKİ-Hümas
116.4
34
256.0
2.25k
7. FeSO4. 7H2O + 500 ppm TKİ-Hümas
127.4
47
296.8
2.6 k
8. %0.96 Fe içeren TKİ-Hümas
103.3
19
137.1
20
Not-1: 2,3,6,7 ve 8 nolu konularla 12 ppm Fe uygulanmıştır.
Not-2: 4,5,6 ve7 nolu konularda belirtilen miktarda humik+fulvik asit sağlayacak miktarda
TKİ-Hümas uygulanmıştır.
Not-3:Deneme toprağı %33 kireç,%0.71 o.madde ve 1.5 ppm Fe içermektedir. 70
Farklı Demir Bileşikleri ve TKİ-Hümas Uygulamalarının
Ispanak Bitkisi Yapraklarının Klorofil Kapsamlarına Etkisi
Konular
Klorofil a+b
mg/ kg taze ağ
Değişim
%
1. Kontrol
576
--
2. FeSO4. 7H2O (% 19 Fe)
722
25
3. FeEDDHA (% 6 Fe)
759
32
4. 250 ppm TKİ-Hümas
738
28
5. 500 ppm TKİ-Hümas
768
33
6. FeSO4. 7H2O + 250 ppm TKİ-Hümas
733
27
7. FeSO4. 7H2O + 500 ppm TKİ-Hümas
753
31
8. %0.96 Fe içeren TKİ-Hümas
723
26
Not-1: 2,3,6,7 ve 8 nolu konularla 12 ppm Fe uygulanmıştır.
Not-2: 4,5,6 ve7 nolu konularda belirtilen miktarda humik+fulvik asit sağlayacak miktarda
TKİ-Hümas uygulanmıştır.
Not-3:Deneme toprağı %33 kireç,%0.71 o.madde ve 1.5 ppm Fe içermektedir. 71
Samsun-Terme’de Fındık Ağaçlarına Topraktan Artan Seviyelerde
Uygulanan TKİ-Hümas’ın Yıllık Sürgün Uzunluğu Üzerine Etkisi
Değişim
%
0
Sürgün
uzunluğu
(cm)
17.4
1
20.4
17
2
22.8
31
3
25.5
47
5
28.0
61
TKİ-Hümas
Uygulama Dozu
L/ocak
---
Not: 1. TKİ-Hümas uygulaması 20 Mart 2012’de belli oranda sulandırılıp her bir ocağa
homojen olarak dağıtılıp 15-20 cm toprak derinliğine karıştırılarak yapıldı.
2. Deneme yeri toprağında B (0.32 ppm) yetersiz, diğer besin elementleri yeterli düzeydedir.
Toprak kireçsiz, orta düzeyde organik madde içermekte ve nötr reaksiyona sahiptir.
Samsun-Bafra’da Çeltik Bitkisine Artan Seviyelerde Uygulanan
TKİ-Hümas’ın Çeltik Bitkisi Dane Verimi Üzerine Etkisi
TKİ-Hümas
Uygulama Dozu
L/dekar
0
4
8
12
16
Dane Verimi
kg/da
575
625
645
675
749
Değişim
%
--9
12
17
30
Not: 1. TKİ-Hümas uygulaması ekimden 5 gün önce belli oranda sulandırılıp toprak
yüzeyine püskürtülerek yapıldı. (Osman Akbaş’ın arazisi)
2. Deneme yeri toprağında Zn (0.45 ppm), B(0.47 ppm) yetersiz, diğer besin
elementleri yeterli düzeydedir. Toprak kireçsiz, orta düzeyde organik madde
içermekte ve nötr reaksiyona sahiptir.
Samsun-Bafra’da Çeltik Bitkisine Uygulanan TKİ-Hümas’ın Çeltik
Bitkisi Bayrak Yaprakları Besin Elementti Kapsamına Etkisi
Uygula
P
K
Ca
Mg
S
ma,
L/da ------------------------%-------------------------
Fe
Cu
Mn
Zn
B
-----------------------mg/kg-----------------------
Kontrl
0.23
1.33
0.51
0.22
0.21
184.1
6.8
71.8
28.2
7.3
4
0.24
1.37
0.53
0.22
0.25
199.7
8.3
77.4
31.1
8.7
8
0.26
1.38
0.54
0.23
0.24
207.7
8.3
80.2
31.7
9.0
12
0.25
1.42
0.56
0.23
0.25
218.5
8.5
78.9
32.2
9.6
16
0.24
1.50
0.57
0.24
0.26
222.3
8.7
78.0
32.8
10.7
Ort.
0.24
1.40
0.54
0.23
0.24
206.5
8.1
77.3
31.2
9.1
LSD0.05
ö.d.
0.102
0.037
ö.d.
0.015
17.34
ö.d.
ö.d.
1.55
0.74
HA uygulamasının mısır’ın gövde ve kök
gelişimi ve P konsantrasyonlarına etkisi
HA uygulamasıyla mısır bitkisinin
gövde ve kök gelişimine etkisi
Gövde ve kökün P
konsantrasyonunda değişim
160
140
Kontrole göre değişim
120
100
80
Gövde
Kök
60
40
20
0
250
500
Humik0asit uygulaması,
ppm
Erdal ve ark,2000, Turk J. Agri For,24(6):663-668
75
Humik asit uygulamasının toprağın elverişli P ve
mısır bitkisinin aldığı P miktarına etkisi (Erdal ve ark,2000)
Toprak: toprağın elverişli P konsantrasyonu
Bitki : Mısır bitkisinin topraktan kaldırdığı P miktarı
76
77
Humik asit uygulamasının Nohut
bitkisi verimlerine etkisi
500
450
400
350
300
250
200
150
100
50
0
%12
%16
Kontrol
40 kg/da
%36
Biyolojik
Verim,kg/da
Dane
Verimi,kg/da
Bindane
ağırlığı, g
Ünsal ve Tüfenkçi, 2007. Y.lisans Tezi,100.y Üniv. Fen Bil Ens.
78
Söke şartlarında humik asit uygulamasının pamuk
bitkisinin verim ve verim unsurlarına etkisi
Verime etkisi
Koza ağırlığına etkisi
Ören ve Başal, ADÜ Zir. Fak.Der.2006; 3(2) : 77 - 83
79
Söke şartlarında humik asit uygulamasının pamuk
bitkisinin verim ve verim unsurlarına etkisi
Yüz tohum ağırlığına etkisi
Erkenciliğe etkisi
Ören ve Başal, ADÜ Zir. Fak.Der.2006; 3(2) : 77 - 83
80
Tohuma K-Humat Uygulamasının Ayçiçeği
Fidesinin Bazı Özelliklerine Etkisi
K-Humat
uygula*
Kök
uzunluğu
Fide boyu
Kök Kuru
ağırlığı
Fide Kuru
ağırlığı
cm
% değ. cm
% değ.
mg/bitki % değ. mg/bitki
% de
0
8.44
--
7.06
--
26.3
--
97.7
--
60 g
11.23 33
8.09
15
29.2
11
123.8
27
120 g
10.58 25
7.98
13
30.3
15
114.2
17
180 g
9.81
7.84
11
30.1
14
115.1
18
16
Sıvı K-Humat (%15 HA); 100 kg tohum’a 60 g (400 ml), 120 g (800 ml)
ve 180 g (1200 ml) HA gelecek şekilde son hacim 2.2 litre çözelti
şeklinde uygulanmıştır.
Kolsarıcı ve ark., 2005,Akdeniz Üniv. Zir. Fak. Dergisi, 18(2), 151-155.
81
Toprakta elverişli Fe ve Mn miktarına
Humik asit uygulamasının etkisi
Kütük ve ark, 2000. Effect of Humic Acid on Some Soil
Properties, I SD,Konya.
82
Toprakta elverişli Zn miktarına Humik
asit uygulamasının etkisi
Kütük ve ark, 2000. Effect of Humic Acid on Some Soil
Properties, I SD,Konya.
83
TKİ HÜMAS
GARANTİ EDİLEN İÇERİK
% w/w
Toplam Organik Madde
12.5
Toplam (Hümik+Fülvik)
12
Suda çöz Potasyum Oksit
3
pH
(11-13)
KDK
900 me/100g
E4/E6
3.26
Uygulama önerilerimiz
Şekli: Toprak yüzeyine püskürtüp 10-15 cm
derinliğe karıştırarak, Yada sulama suyu ile
veya Tohum ile
Miktar: 1-8 lt/da (4-6 lt/da)
Zaman:Ekim/Dikim esnası veya hemen
öncesi, Sulama suyu ile her zaman
Sulama suyuna: 1-2 lt TKİ-Hümas/1ton suya
85
DİNLEDİĞİNİZ
için
ÇOK TEŞEKKÜRLER
86