PowerPoint Sunusu

GENEL KİMYA
Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM
ÇÖZELTİLER
Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM
Homojen karışımlara çözelti denir.
Çözelti bileşiminin ve özelliklerinin çözeltinin her yerinde aynı olması sebebiyle
çözelti, «homojen» olarak nitelendirilir.
Çözeltinin değişen oranlarda iki ya da daha fazla bileşenden oluşmasından
dolayı çözelti, «karışım» olarak nitelendirilir.
Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM
Çözeltinin miktarca fazla olan kısmına (katı, sıvı, gaz gibi fiziksel hali
belirleyen) çözücü denir.
Çözücü içinde çözünmüş olan diğer bileşene ise çözünen denir.
Daha fazla miktarda çözünen madde içeren çözeltiye derişik çözelti denir.
Çok düşük oranda çözünen madde içeren çözeltiye seyreltik çözelti denir.
Bir metalin çözücü olduğu katı çözeltilere alaşım denir.
Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM
Çözelti Derişimi
Bir çözücü ya da çözeltide bulunan çözünen madde miktarının ölçüsüne
derişim denir.
Çözünen ve çözeltinin kütle oranlarının yüzdesini belirten derişime kütle
yüzdesi (%W/W) denir.
a; gram madde, b; gram çözücüde çözünmüş ise, çözünenin yüzdesi Xa,
Çözünen ve çözeltinin hacim oranlarının yüzdesini belirten derişime hacim
yüzdesi (%V/V) denir.
a hacim birimi madde b hacim birimi çözücüde çözünmüş ise, çözünenin
hacimce yüzdesi Xa,
Çözünenin kütlesinin ve çözeltinin hacim oranlarının yüzdesini belirten
derişime kütle/hacim yüzdesi (%W/V) denir.
Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM
1 litre çözeltide 1 mg çözünen maddenin derişimine ppm denir. Milyonda bir
kısım demektir.
1 litre çözeltide 1 μg çözünen maddenin derişimine ppb denir. Milyarda bir
kısım demektir.
1 litre çözeltide 1 ng çözünen maddenin derişimine ppt denir. Trilyonda bir
kısım demektir.
Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM
Mol kesrinin 100 ile çarpılmasına mol yüzdesi denir.
Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM
Çözeltinin 1 litresinde çözünen maddenin mol miktarına molarite denir.
1 kilogram çözücüde çözünen maddenin mol miktarına molalite denir. Molar
birimler sıcaklığa bağlıyken, molal birimler sıcaklıktan bağımsızdır.
*
1 litre çözeltide çözünmüş olan maddenin eşdeğer gram sayısına normalite denir.
TD; maddenin tesir değerliğini, MA; çözünen maddenin molekül ağırlığını, g;
çözünen maddenin gram cinsinden
miktarını ifade etmektedir.
Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM
Çözünme ve Çözelti Entalpisi
Saf çözücü
çözücü moleküllerinin ayrılması
Saf çözünen
çözünen moleküllerinin ayrılması ∆Hb > 0
Ayrılmış çözücü ve çözünen molekülleri
Toplam:
saf çözücü +
saf çözünen
∆Hçöz. = ∆Ha + ∆Hb + ∆Hc
Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM
çözelti
∆Ha > 0
∆Hc < 0
çözelti
∆Hçöz ‘nin büyüklüğü
∆Hçöz. ‘ nin büyüklüğü ve işareti ∆Ha ,∆Hb ve ∆Hc nin değerlerine bağlıdır.
Bunlar ise moleküller arasındaki üç tür çekim kuvvetinin büyüklüğüne
bağlıdır. Bununla ilgili dört olasılık vardır.
 Moleküller arası çekim kuvvetleri aynı tür ve eşit büyüklükte iseler, çözelti
oluşur ve bu çözeltinin özellikleri saf bileşenlerin özellikleri ile öngörülür.
Böyle çözeltilere ideal çözeltiler denir.
∆Hçöz = 0
 Farklı moleküller arasındaki çekim kuvvetleri aynı tür moleküller
arasındaki çekim kuvvetlerinden fazla ise yine çözelti oluşur. Bu tür
çözeltilerin özellikleri önceden öngörülemez. Böyle çözeltilere ideal
olmayan çözeltiler denir.
∆Hçöz < 0
Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM
 Çözünen ve çözücü molekülleri arasındaki çekim kuvvetleri aynı tür
moleküller arasındaki çekim kuvvetlerinden biraz zayıfsa ideal olmayan
çözelti oluşur.
∆Hçöz > 0
 Farklı moleküller arasındaki çekim kuvvetleri aynı tür moleküller
arasındaki çekim kuvvetlerinden çok küçükse heterojen karışım oluşur.
Çözünme olmaz.
Özetle; benzer benzeri çözer.
Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM
Çözelti Oluşumu ve Denge
Sıvı haldeki bir çözücü ile katı haldeki bir çözünen karıştırıldığında,
başlangıçta sadece çözünme olur, kısa sürede çözünmenin tersi olan
çökelme belirginleşir. Yani çözünmüş olan bazı atom, iyon ve moleküller
çözünmeden önceki hallerine geri dönerler.
Çözünme ve çökelme aynı hızla gerçekleştiğinde dinamik denge oluşur ve
çözeltideki çözünen miktarı sabit kalır. Bu çözeltilere doymuş çözeltiler denir.
Doymuş çözeltinin derişimine çözünürlük denir.
Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM
Doymuş bir çözeltide bulunması gereken çözünenden daha az miktarda
çözünen bulunursa bunun tamamı çözünür ve böyle çözeltilere doymamış
çözeltiler denir.
Doymuş bir çözelti hazırlandıktan sonra sıcaklığın artırılmasıyla çözeltide
çözünmüş bulunan madde miktarı doymuş çözeltide bulunması
gerekenden daha fazla olur ve böyle çözeltilere aşırı doymuş çözeltiler
denir.
Genel olarak iyonik bileşiklerin çözünürlüğü sıcaklıkla artar. SO3-2, SO4-2,
AsO4-3, PO4-3 anyonlarını içeren bileşikler hariçtir.
Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM
Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM