Evlat Edinme - Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü

Evlat Edinme
Mevzuat /İşleyiş,
Sıklıkla Sorulan Sorular…
Bu kitap, ulusal/uluslararası evlat edinme hizmetine ilişkin,
kişilerarası/korunma altında olan çocukların evlat edinme
işlemlerine ait bilgileri içerir.
Ulusal evlat edinme işlemleri: Bakanlığımızca, Türk Medeni
Kanunun 320. Maddesi gereği yürürlüğe giren Küçüklerin Evlat
Edinilmesinde Aracılık Faaliyetlerinin Yürütülmesine İlişkin Tüzük
Gereği “Aracı Kurum“ yetkisi ile yürütülmektedir.
Uluslararası Evlat Edinme İşlemleri: Bakanlığımızca, Lahey
Ülkelerarası Evlat Edinme Sözleşmesi gereği “Merkezi Makam” yetkisi
ile yürütülmektedir.
Bu kitapçık; Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü
(Aile Yanında Destek Hizmetleri Daire Başkanlığınca hazırlanmıştır.)
EVLAT EDİNME
ÇOCUĞUN YÜKSEK YARARI
ODAĞINDA YÜRÜTÜLEN
BİR HİZMETTİR.
3
Artık evlat edinmeyi
düşünmeye başladıysanız…
Henüz ebeveynlik için uygun
yaşlardayken…
BAŞVURMAKTA GECİKMEYİN….
4
Sayın evlat edinme ebeveyn adayı…
Biliyoruz ki, evlat edinmek üzere başvuran ailelerimizin büyük çoğunluğu
gibi siz de bu başvuruyu yapmadan önce karar vermek için uzun bir süreç
geçirdiniz. Siz de biyolojik çocuğunuza sahip olabilmek için uzun bir süreçten
geçerken gerek fizyolojik gerekse psikolojik olarak ciddi anlamda örselendiniz
ya da çocuğunuz olmasına rağmen bir çocuğu hayata hazırlamak üzere
ebeveyn sorumluluğunu alma konusunda hissettiğiniz sosyal sorumluluk
bilinci ile başvurmaktasınız.
Bu süreçte özellikle ailenizin ve sosyal çevrenizin sorularına ve soran
bakışlarına maruz kaldınız. Karar verdiğiniz bu erdemli davranışın hemen
sonrasında, artık bir an önce evlat edinerek çocuğunuza kavuşma isteğiniz
tarafımızdan bilinmekte ve anlayışla karşılanmaktadır.
Ancak evlat edinme hizmeti çocuğun yüksek yararı odağında yürütülen
bir hizmettir. Bu nedenle, çocuklarımız adına başvuru sahiplerinin uygun
ebeveynler olma durumu, alanında uzman ekibimiz tarafından hassasiyet
gösterilerek değerlendirilmektedir.
Ebeveyn olmak güçlüklerle başetmeyi göze alabilmek demektir. Bunu
güzel ve vazgeçilmez kılan ise karşılık beklemeksizin verilen emektir. Evlat
edinilen çocuğun ebeveyni olmak ise olası sürprizleriyle geri dönüşü olmayan
tek yönlü bir yola girmeyi göze alabilmektir.
Çıktığınız bu yolun açık olması dileğiyle.
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı
5
Evlat Edinme Nedir?
Evlat edinme durumu evlat edindirilmeye uygun olan çocukla,
durumu evlat edinmeye uygun kişi/eşler arasında hukuki bağlar
sağlanarak, çocuk- ebeveyn ilişkisinin kurulmasıdır.
6
Evlat Edinmek Üzere Başvurabilir miyim?
Siz ve eşiniz otuz yaşını doldurmuş veya en az beş yıldan
beri evli iseniz evlat edinmek üzere başvuruda bulunabilirsiniz.
(Ancak yapılan her başvuru çocuk yerleştirme ile sonuçlanacağı anlamı
taşımamaktadır.)
Yerleştirme / Evlat Edinme
Evlat Edinmek Üzere Nereye Başvurabilirim?
• Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı iseniz ve Türkiye’de
yaşıyorsanız, ikamet ettiğiniz İl’deki Aile ve Sosyal Politikalar
İl Müdürlüğüne,
• Yurt dışında ikamet ediyorsanız, bulunduğunuz ülkenin
ülkelerarası evlat edinme merkezi makamı/yetkili birimine,
başvurmalısınız.
Nasıl Başvurmalıyım?
• Başvurunuzu önceden randevu alarak ve şahsen
yapmalısınız.
• Eşler birlikte başvuruda bulunmalıdır.
7
Başvuru Randevusuna Gelirken
Getirmem Gereken Belgeler Var mı?
• Bilgilendirme başvurusuna gelirken önceden hazırlayarak
yanınızda getirmeniz gereken herhangi bir belge
bulunmamaktadır.
Başvuru Randevusu Nedir?
• Evlat edinme birimi, genel anlamda evlat edinme
başvurusu için uygun koşullara sahip olma durumunuzu
değerlendirecektir.
• Başvuru için uygun koşulları taşımanız halinde görüşmeye
devam edilecektir.
• Yapılacak görüşmede; evlât edinilecek küçüklerin özellikleri,
evlât edinmenin sosyal ve hukuki sonuçları ile evlat edinme
koşulları hakkında kapsamlı olarak bilgilendirileceksiniz.
• Evlat edinme hakkında sorularınızı il müdürlüklerimizde
ilgili görevli ile paylaşabilirsiniz.
8
Başvuruda Bulunmaya Karar Vermeniz Halinde;
• Bilgilendirme görüşmesinde evlat edinmeye karar vermeniz
halinde “İlk Görüşme Formu” düzenlenir.
• Evlat edinme iş ve işlemleri ile süreç hakkında bilgi verilir.
• Hazırlamanız gereken belgelerin listesi verilir.
Evlât edinmek üzere başvuran kişi veya eşler, evlât edinme
işlemlerine ilişkin tüm yükümlülükleri
kabul ve taahhüt ederler.
9
İleri Yaştayım Bir Yaşına Kadar Çocuk
Evlat Edinebilir miyim?
• Evlat edinme hizmeti çocuğun yüksek yararı odağında
yürütülen bir hizmettir.
• Evlat edinme ile amaçlanan ebeveyn çocuk ilişkisinin
kurulmasıdır.
• Ebeveynlik için uygun yaşta olma kriteri; çocukla daha uzun
süreli, kaliteli, sağlıklı, dinamik ilişki ile çocuğun; sosyal ve
psikolojik ihtiyaçlarını karşılayabilecek yeterliliğini sağlamak
için belirlenmiştir.
• Ebeveynlik için uygun yaşta olma kriteri; çocuk odağında
bir düzenleme olmakla birlikte aynı zamanda sizlerin
de ilerleyen yaşlarda olmanız halinde yaşın gerektirdiği
ihtiyaçlarınız ile olası kuşak çatışmaları riski göz önüne
alınarak belirlenmiştir.
• Bu nedenle başvuru sahiplerinin ebeveynlik için uygun
yaşta olması koşulu aranır.
• Evlat edinme birimi tarafından; evlat edinme mevzuatı
gereği yanınıza yerleştirilebilecek çocuğun yaş grubu
hakkında bilgilendirmede bulunulacaktır.
Bebek yaşta çocuk evlat edinmek istiyorsanız,
Henüz ebeveynlik için uygun yaştayken başvurun.
Unutmayın!
Geçen zamanla birlikte evlat edineceğiniz
çocuğun yaşı da artacaktır.
10
Sırada Bekleme Süresini Kısaltabilir miyim?
Çocuk tercihinde bulunurken;
• Cinsiyet tercihi yapmamanız,
• Yaş sınırını geniş tutmanız, büyük yaş, kardeş çocuk
tercihinde bulunmanız,
• Çocuğun hukuksal durumuna ilişkin tercihte bulunmamanız,
• İl dışından da çocuk almayı kabul etmeniz,
sırada bekleme sürenizi kısaltabilir.
11
Belgelerin Teslimi İçin Belli Bir Süre Var mı?
• Hazırlamanız istenilen belgeleri, başvuru tarihinden itibaren
en geç iki ay içinde tamamlayarak teslim etmelisiniz.
• Bu süre içinde belgelerini sunmayanların başvuruları işleme
konulmaz.
• Belgelerin sunulduğu tarih ve saat sıralamada esas alınır.
Belgelerini
süresi içerisinde
teslim etmeyenlerin
başvuruları işlemden
kaldırılır.
12
Ailelerimiz…
Genellikle ( 0-1 ) yaş gurubu ve kimsesi olmayan bir çocuğu evlat
edinmek istemektedirler.
Bunun nedeni ise günün birinde ailesinin ortaya çıkarak çocuğu
ellerinden alacakları korkusudur.
ANCAK…
Bir çocuğun kimsesinin olmaması terk/buluntu olarak nitelendirilen
grup için dahi mümkün olmayıp sadece ailesine ilişkin bir bilginin
olmadığı anlamı taşımaktadır.
UNUTMAYIN!!!
Evlat edineceğiniz çocuk hangi yaşta ya da hangi grupta yer alırsa
ailesinin ortaya çıkma riski her zaman vardır.
13
Yeterli koşulları taşımadıkları anlaşılanların
başvuruları sosyal inceleme yapılmaksızın reddedilir.
Sosyal İnceleme Süreci Nedir?
• Belgelerin incelenmesi sonucunda dosyanın işlemlerinin
devam etmesine karar verilmesi halinde hakkınızda sosyal
inceleme süreci başlatılır.
• İl müdürlüğü evlat edinme birimi tarafından haberli habersiz
ziyaretler gerçekleştirilecektir.
• Yapılacak ziyaretler; evinizde,
çevrenizde… vb olabilir.
sosyal
çevrenizde,
iş
• Sosyal inceleme sürecinde sizin evlat edinilecek çocuk/
çocuklar için uygun ebeveyn olma durumunuz ve
koşullarınız ayrıntılı olarak incelenir ve değerlendirilir.
İnceleme sürecinde haberli ve habersiz ziyaretler olacaktır.
14
Evlat edinilecek bir çocuğun ebeveyni olmak artı bir takım
özelliklere de sahip olmayı gerekli kılmaktadır.
&
Mevzuatla belirlenen süreler içinde, sizden kaynaklanan
nedenlerle aşamaların her hangi birinde gecikmeler olması
durumunda dosyanız işlemden kaldırılır.
Nasıl ki sizler evlat edinmek istediğiniz çocuğa
ait tercihlerde bulunma hakkına sahipseniz,
çocukların da kendini yetiştirmeye
uygun ana babaya sahip olma hakkı vardır.
Evlat edinme hizmeti verilirken bu tercih çocuk
adına onun haklarını korumaktan sorumlu
Bakanlığımız tarafından kullanılmaktadır.
15
Çocuk Yanıma Ne Zaman Yerleştirilecek?
• Dosyanızın uygunluğuna karar verilmesi halinde başvurunuz
belge teslim tarihi itibariyle sıraya alınır.
• Sırada bekleme süreniz evlat edinilecek çocuğun yaş ve
cinsiyetine göre değişir.
• Durumu evlat edinme hizmetinden yararlandırılmaya
uygun olan çocuklar genellikle bir yaşa kadar olan grupta
yer almaktadırlar.
Çocuk Yanıma Nasıl Yerleştirilecek?
• Sıranız geldiğinde, dosyanızın işlemlerinden sorumlu olan
görevli sizinle iletişime geçecektir.
• Çocukla tanıştırılmak üzere kuruluşa yönlendirileceksiniz.
• Evlat edilinecek büyük yaş grubu çocuklarda, uyum süreci
öncesinde karşılaştırma süreci de planlanabilir.
• İl müdürlüğü ve kuruluş arasında yapılacak ortak
değerlendirme sonucu uygun görülmesi halinde sizinle Aile
ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü arasında“Evlat Edinme
Geçici Bakım Sözleşmesi” imzalanır.
• Gerekli iş ve işlemlerin tamamlanmasını takiben çocuk
yanınıza yerleştirilir.
Evlat Edinme Geçici
Bakım Sözleşmesi
Yükümlülüklerinizi
Taahhüt Altına Alır.
16
Çocuğu Hemen Evlat Edinebilir miyim?
• Bir küçüğün evlat edinilmesi, evlat edinen tarafından bir yıl
süreyle bakılmış ve eğitilmiş olması koşuluna bağlıdır.
(Türk Medeni Kanunun 305. Maddesi)
• Evlat edinme davası bir yıllık süre dolmadan açılamaz.
• Bir yıllık sürenin bitiminde evlat edinme davası açabilmeniz
için il müdürlüğü tarafından yapılan izlemelerin sonucunda
dosyanızın olumlu değerlendirilmiş olması gerekmektedir.
• Çocuğun hukuksal işlemleri…gibi nedenlerle bu sürenin
uzaması da söz konusu olabilir.
17
Evlat Edinme Geçici Bakım Sözleşmesi Nedir?
Süresi Nedir?
• Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü ile sizin aranızda
imzalanan bir belgedir.
• Sözleşmenin düzenlendiği tarihten itibaren bir yıllık evlat
edinme öncesi geçici bakım süreci başlar.
• Evlat Edinme Geçici Bakım Sözleşmesi ile bu süreçte,
çocuğun bakım ve eğitimini Kurum denetiminde
üstlenirsiniz.
• Bu Sözleşme yükümlülüklerinizi taahhüt altına alır.
• Evlat Edinme Sözleşmesi evlat edinme işlemlerinin
tamamlanmasına kadar devam eder.
• İzlemenin herhangi bir aşamasında olumsuz kanaate
varılması ya da Sözleşme hükümlerine riayet edilmemesi
halinde Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü tarafından
“Evlat Edinme Geçici Bakım Sözleşmesi” tek taraflı olarak
iptal edilebilir.
18
Evlat Edinme İzleme Süreci Nedir?
• Çocuğun yanınıza yerleştirilmesinden, evlat edinme
işlemi tamamlanıncaya kadar geçen süreçte ziyaretler
gerçekleştirilir.
• Yapılacak bu izleme ziyaretleri haberli olabileceği gibi
habersiz de olabilir.
• İzleme sürecinde gerektiğinde danışmanlık hizmeti verilir.
• Yapılan izlemeler raporlaştırılarak dosyanıza eklenir.
• İzleme süreci ve Evlat Edinme Öncesi Geçici Bakım
Sözleşmesi evlat edinme işlemlerinin tamamlanmasına
kadar devam eder.
• İzleme sürecinde bu evlat edinmenin çocuk için
uygun olmayacağı kanaatine varılması halinde sürecin
tamamlanması beklenmeksizin çocuk geri alınır.
İzleme sürecinde haberli ve habersiz ziyaretler olacaktır.
Her çocuğun kendini yetiştirmeye uygun
ana babaya sahip olma hakkı vardır
19
Korunma Altındaki Her Çocuk Evlat
Edindirilebilir mi?
• Başvuruda bulunan ailelerimizin büyük çoğunluğu korunma
ve bakım altında bulunan tüm çocuklarımızın evlat
edindirilebileceğine ilişkin bir yanılgı içinde bulunmaktadırlar.
• Ancak bir çocuğun evlat edinme hizmetinden
yararlandırılabilmesi için koruma altında olsun yada olmasın
durumunun hukuksal olarak uygun olması gerekmektedir.
Bu nedenle kuruluşlarımızda korunma ve bakım altında
bulunan tüm çocuklarımızın evlat edindirilemeyeceğini
bilmenizde yarar bulunmaktadır.
• Çocuğun durumunun hukuksal olarak uygun olması demek;
- Küçüğün ana ve babasının rızasının olması, (Türk Medeni
Kanunun 309. Maddesi)
- Rızanın, küçüğün veya ana ve babasının oturdukları yer
mahkemesinde sözlü veya yazılı olarak açıklanarak tutanağa
geçirilmesi,
gerekir.
Ya da
- Kim olduğu veya uzun süreden beri nerede oturduğunun
bilinmemesi veya ayırt etme gücünden sürekli olarak yoksun
bulunması,
- Küçüğe karşı özen yükümlülüğünü yeterince yerine
getirmemesi, nedenleriyle ana babadan birinin rızası aranmaz.
(Türk Medeni Kanunun 311. Maddesi)
20
Evlat Edinme İlişkisi Nasıl Kurulur?
• Evlat edinme kararı, evlat edinenin oturma yeri; birlikte
evlat edinmede eşlerden birinin oturma yeri mahkemesince
verilir.
• Mahkeme kararıyla birlikte evlatlık ilişkisi kurulmuş olur.
(Türk Medeni Kanunun 315. Maddesi)
Çocuğun Biyolojik Ebeveyni Ortaya Çıkabilir mi?
• Evlat edinilen her çocuğun biyolojik ebeveyni günün birinde
ortaya çıkarak çocuğunu arayabilir.
• Verilen rıza kararından
bulunmaktadır.
vazgeçme
riski
her
zaman
Çocuğun Biyolojik Ebeveynine Evlat Edinen Ailenin
İletişim Bilgileri Kurum Tarafından Veriliyor mu?
Evlat edinme ile ilgili dosya bilgileri Kurumumuz tarafından
gizlilik ilkesine uygun olarak arşivlenmektedir.
• Ancak ilgili Mahkemece talep edilmesi halinde verilir. (Türk
Medeni Kanunun 314 Maddesi.)
Evlat edinme dosyanızla ilgili olarak yalnızca
tarafınıza bilgi verilecektir.
Sizin dışınızda hiç kimseye yazılı ya da sözlü bilgi
verilmeyecektir.
21
Evlat Edinme Dosyasının Gizliliği?
Evlat edinme ile ilgili kayıtlar, belgeler ve bilgiler mahkeme
kararı olmadıkça veya evlatlık istemedikçe hiçbir şekilde
açıklanamaz. (Türk Medeni Kanunun 314. Maddesi)
Evlat Edineceğim Çocuğun Nüfus Kaydı
Nasıl Olacak?
Eşler tarafından birlikte evlat edinilen ve ayırt etme gücüne
sahip olmayan küçüklerin nüfus kaydına ana ve baba adı olarak
evlat edinen kişi/eşlerin adları yazılır. (Türk Medeni Kanunun 314 .
Maddesi)
Evlatlığın, miras ve başka haklarının zedelenmemesi, aile
bağlarının devam etmesi için evlatlığın naklen geldiği aile
kütüğü ile evlat edinenin aile kütüğü arasında her türlü bağ
kurulur. Ayrıca evlatlıkla ilgili kesinleşmiş mahkeme kararı her
iki nüfus kütüğüne işlenir. (Türk Medeni Kanunun 314. Maddesi)
22
Çocuğuma Evlat Edinildiğini Ne Zaman
Söylemeliyim?
• Çocuk psikolojisi alanında yapılan çalışmalara göre çocukların
bu durumu normal kabul ederek sorun yaşamamaları ve
yaşatmamaları için evlat edinildiği uygun yaş ve zamanda
mutlaka söylenmelidir.
• En uygun dönem çocuğun henüz sosyal yaşama tam olarak
açılmadığı, anne ve babanın yaşamında birinci derecede
önem taşıdığı okul öncesi (4–6 yaş) çağıdır.
• Çocuğunuzun; hazır olmadığı bir anda üstelik sizin dışınızdaki
kaynaklardan öğrenme olasılığı çok yüksektir. Bu durum,
hem sizin hem de çocuğunuzun yaşamında onarılamayacak
yaralar açacaktır.
• Bu gerçeği saklamanın omuzlarınızda bıraktığı ağırlık,
artarak her geçen gün biraz daha kendini hissettirecektir.
• Çocuğa evlat edinildiğini söyleme konusunda gerekli
danışmanlık hizmeti verilmektedir.
Çocuk evlat edinildiğini evlat edinen ailesinden öğrenmelidir.
23
Evlat Edinilen Çocuk Biyolojik Ebeveynleri
Hakkında Soru Sorduğunda Nasıl Davranılmalıdır?
• Asla biyolojik ailesini kötüleyen ifadeler kullanmayın!
• Bu durum çocuğun kendi hakkındaki ‘beni ailem istememiş’
duygusunun oluşmaması için büyük önem taşımaktadır.
• Bu açıklamalar, çocuğun gözünde gerçek ebeveynini, ne
çok iyi ne de çok kötü görmesine ve biyolojik ebeveynleri
hakkında gerçek olmayan hayaller kurmasına sebep
olmamalıdır.
24
Söylerken şunlara dikkat etmeyi unutmayın!
• Kaygıdan uzak rahat bir duruş!
• Yalın, net, sade bir ifade!
• Yaşına uygunluk!
• Sorduğu kadarına yanıt! Ne az ne de çok…
25
Herhangi bir çocuk / çocuklarla herhangi bir şekilde kurulan
ebeveyn ilişkisi evlat edinme mevzuatı gereği olan iş ve
işlemlerin yerine getirilmemesi halinde evlat edinme olarak
nitelendirilemeyecektir!
"Türk Medeni Kanunu 282. Madde - Çocuk ile ana arasında
soybağı doğumla kurulur. Çocuk ile baba arasında soybağı,
ana ile evlilik, tanıma veya hakim hükmüyle kurulur. Soybağı
ayrıca evlat edinme yoluyla da kurulur."
26
27
Bazı çocuklar annelerinin karnında değil
anne ve babalarının
kalplerinde büyür.
www.cocukhizmetleri.gov.tr