İçme Suyu Dağıtım Şebekelerinde Serbest Bakiye Klor

İçme Suyu Dağıtım Şebekelerinde Serbest Bakiye Klor

1
Ġçme Suyu Dağıtım ġebekelerinde Optimum Klorlama
Uygulamalarının Matematiksel Modeller Kullanılarak
GerçekleĢtirilmesi ve Dezenfeksiyon Sistemlerinin Yönetimi
Projesi El Kitabı
TÜBĠTAK – KAMAG 107G088 Nolu Proje
Hazırlayanlar:
Prof.Dr. Habib MUHAMMETOĞLU
Prof.Dr. Selçuk SOYUPAK
Yük. Müh. Ġ.Ethem KARADĠREK
ANTALYA, Nisan 2011
2
ÖNSÖZ (ASAT GENEL MÜDÜRÜ)
Su ve Atıksu Ġdaresi Genel Müdürlükleri olarak görevlerimizin ne olduğu
ve nasıl yapılacağı konusu birçok yasayla tarif edilmiĢtir. Bizler bu yasaların uygulayıcısıyız. Ancak,
görevlerimizi yaparken hedeflere varıĢ yollarını öngörülerimiz ve hizmet ettiğimiz kentlerin
gereksinimleriyle belirlemekteyiz. Bizler dünyada suyun öneminin, susuzluğun tehlikelerinin
farkındayız. Farkında olduğumuz diğer bir konu da teknolojinin sürekli geliĢtiği ve hizmet
alanlarımızla ilgili yeni sistemlerin keĢfidir.
Bu gün, dünyanın en büyük sorunlarından birisi sudur. Suyun musluklardan akmasına kadar olan
yolculuğu sanılanın aksine son derece meĢakkatlidir. Su kaynaklarının sınırlı olması, kaynakların
kirlenmeye karĢı korunması, korumayı baĢardığımız suyun kalitesinin bozulmaması ve kayıplara
uğramadan tüketiciye ulaĢması gerekmektedir. Sağlıklı suyu en az kayıpla sağlamak asli görevimizdir.
Dünyaca önemli kararların alındığı bu konuda ASAT olarak biz de Antalya’da önemli adımlar attık.
Antalya’nın hızla geliĢtiği ve Türkiye’nin dıĢa açılan penceresi olduğu gerçeğini kabul etmek gerekir.
Yıllardır yoğun göç alarak yeni Antalyalılarla tanıĢan, her yıl on milyon yabancı ziyaretçiyle buluĢan
bir kentin altyapısından sorumlu olmak, bizleri daha kısa sürede çözümlenebilir çalıĢma politikaları
uygulamaya zorunlu bırakmıĢtır. KAMAG Projesi bu zorunluluklar ve bu bakıĢ açısı doğrultusunda
doğmuĢtur.
Ülkemiz sürdürülebilir kaynaklar konusunda birçok kuruluĢun birikimlerini birlikte ortaya koyarak
ürettiği projelerle ve uygulanan yöntemlerin paylaĢılmasıyla zenginleĢen bir çevre politikasına
sahiptir. Örnek çalıĢmalar ve uygulamalar, bir kuruluĢun tamamlanmıĢ yatırımı, diğer bir kuruluĢun
yeni projesi olabilir. Bu paylaĢımlar hem yol gösteren hem de tasarruf sağlayan yöntemlerdir. Bu
amaçla KAMAG Projemizi sizlerle paylaĢarak büyütmek, büyütürken paylaĢmak istedik.
''Suyun Hak Ettiği Değere KavuĢması Projesi''nin baĢlangıcı olarak kabul ettiğimiz bu
çalıĢmalarımızda emeği geçen tüm kurum, kuruluĢ ve çalıĢma arkadaĢlarıma dünyanın geleceği adına
teĢekkür ederim.
Fethi YALÇIN
ASAT Genel Müdürü
3
ÖNSÖZ (PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ)
Bu el kitabında, Antalya - Konyaaltı su dağıtım Ģebekesinde klor ve su kayıpları
yönetimi amacı ile gerçekleĢtirilen TÜBĠTAK- KAMAG projesi ile ilgili özet bilgiler anlatılmaktadır.
El kitabında, projenin ana iĢ paketleri ve sonuçları ile ilgili özet ve genel anlamda fayda sağlayacak
bilgiler yer almaktadır. Projeyle ilgili detaylı bilgi TÜBĠTAK’a sunulan ara raporlardan ve final
raporundan elde edilebilir. Konyaaltı pilot çalıĢma bölgesinde uygulanan projenin, planlanan tüm
hedeflere baĢarıyla ulaĢtığını bildirmekten memnuniyet duyarım. Proje çıktılarının Antalya kenti içme
suyu dağıtım Ģebekesinin diğer kısımlarında uygulanmasını taahhüt eden ASAT, bu uygulamalara
planlanandan önce baĢlamıĢ olup büyük ilerlemeler sağlamıĢtır. Ġnanıyorum ki; projede kullanılan
yaklaĢımlar ve elde edilen sonuçlar, ülkemizdeki diğer belediyelere ve su kuruluĢlarına uygulamada
faydalı olacaktır.
TÜBĠTAK’a, KAMAG programını oluĢturarak üniversiteler ve kamu kurumları arasında iĢbirliği
fırsatı yarattığı için teĢekkür ederim. Proje süresince, projenin önemine inanan ve desteklerini
esirgemeyen baĢta ASAT Genel Müdürü Sayın Fethi YALÇIN ve diğer yetkililere teĢekkür eder,
destekleri olmadan projemizin baĢarılı bir Ģekilde tamamlanamayacağını belirtmek isterim. Bu
kapsamda özellikle Su ġebeke Arıtma Tesisleri Daire BaĢkanı Sayın Kamil CENGĠZ’e de
desteklerinden dolayı teĢekkür ederim. Çevre Yönetimi Genel Müdürü Prof. Dr. Cumali KINACI’ya
desteklerinden dolayı teĢekkür ederim. Ayrıca, isimleri bu el kitabı içerisinde verilen ASAT, Akdeniz
Üniversitesi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Atılım Üniversitesi ve Orta Doğu Teknik
Üniversitesi’nden proje katılımcılarına da teĢekkürlerimi sunarım. Proje ekibi, projenin 30 aylık süreci
içerisinde muhteĢem bir iĢ gerçekleĢtirmiĢtir.
Ülkemizdeki su kuruluĢları genellikle önemli veri tabanları geliĢtiren verimli ve modern altyapıya
sahiptir ve elde edilen veri tabanları akademisyenlerin de desteği ile su dağıtım Ģebekelerinin
iĢletimini geliĢtirmek için kullanılabilir. Bu kapsamda, üniversiteler ve su kuruluĢları arasındaki
iĢbirliği ve entegrasyon çok önemlidir. Ülkemizdeki akademisyenlerin ve su kuruluĢları yetkililerinin,
benzer iĢbirliklerini gerçekleĢtirebilecekleri çalıĢmalar yapmalarını temenni ederim.
Prof. Dr. Habib MUHAMMETOĞLU
Çevre Teknolojileri A.B.D. BaĢkanı
Akdeniz Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü
4
PROJE KATILIMCILARI
5
PROJE KATILIMCILARI (DEVAM…)
6
PROJE KATILIMCILARI (DEVAM…)
7
KLOR HAKKINDA GENEL BĠLGĠ
I.
Su
dağıtım
Ģebekesinde
serbest
bakiye
klor
kalmaması
durumunda neler olur?
Su dağıtım Ģebekelerine değiĢik yollarla ulaĢmıĢ olan mikrorganizmaların
dezenfekte ve inaktif olması için serbest bakiye klor gereklidir. Su dağıtım
Ģebekelerinde serbest bakiye klor bulunmadığı durumlarda su tüketimine
bağlı olarak ishal, kolera vb. hastalıkların geliĢmesi riski artar.
II.
Eğer fazla miktarda klorlama yapılırsa neler olur?
Klor, içme suyu içerisinde bulunan bazı organik ve inorganik maddelerle
reaksiyona girer ve dezenfeksiyon yan ürünleri olarak trihalometan (THM)
oluĢturur. Klor konsantrasyonu ve organik-inorganik madde miktarı arttıkça,
THM konsantrasyonu da artar.
THM, kanserojen etki yaratabilen maddelerdir. Bu nedenle, Türkiye’de
uygulanmakta olan içme suyu kalite standartlarına göre toplam THM
konsantrasyonunun 150 µg/l değerini aĢmaması gerekmektedir. 2013
yılından itibaren toplam THM konsantrasyonu için izin verilen maksimum
değer 100 µg/l olacaktır.
III.
Ġçme suyu dağıtım Ģebekelerinde klor konsantrasyonunu azaltan
faktörler nelerdir?
ġebekeye verilen klor, su içerisindeki çeĢitli organik ve inorganik maddelerle
reaksiyona girmesi neticesinde azalır. Bu nedenle, klor tüketim hızı doğrudan
içme suyunun kalitesi ile bağlantılıdır.
8
KLOR HAKKINDA GENEL BĠLGĠ (Devamı…)
Su içerisindeki yüksek toplam organik karbon, bromür, demir, mangan ve
amonyum konsantrasyonları, klor için yüksek tüketim hızına neden olur.
Klor tüketimi, suyun Ģebeke içerisindeki kalma süresi ile de artıĢ gösterir.
Buna bağlı olarak, Ģebekedeki su hızının düĢük olduğu borularda ve uzun
borularda, klor tüketimi artar. Benzer nedenlerden ötürü, içme suyu dağıtım
Ģebekelerindeki ölü noktalarda genellikle düĢük klor konsantrasyonları
bulunur.
Klor, ayrıca dağıtım sistemindeki boru malzemesi ile de reaksiyona girer ve
buna bağlı olarak konsantrasyonu azalır. Klor tüketim hızı boru malzemesi,
boru yaĢı ve boru çapı değerlerine bağlı olarak değiĢir.
IV.
Ġçme suyu dağıtım Ģebekelerinde izin verilen minimum ve
maksimum serbest bakiye klor konsantrasyonları nelerdir?
Ġlgili mevzuat ve kapsamı aĢağıda verilmiĢtir:
17.02.2005 tarih ve 25730 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Ġnsani
Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik”te Ģebekenin uç noktalarında
serbest bakiye klor miktarının en fazla 0,5 mg/l olması gerektiği
belirtilmiĢtir.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) standartlarına göre musluk sularında minimum
0,2 mg/l serbest bakiye klor konsantrasyonu bulunması gereklidir. ġebekede
izin verilen maksimum serbest bakiye klor konsantrasyonu ise temel olarak
toplam THM oluĢumu ile sınırlandırılmaktadır.
9
KLOR HAKKINDA GENEL BĠLGĠ (Devamı…)
Klorun içme suyu dağıtım Ģebekesinin tüm noktalarında uygun
V.
konsantrasyonlar arasında olduğu nasıl kontrol edilir?
 Ġzleme yoluyla: Serbest bakiye klor konsantrasyonu, dağıtım
Ģebekesinde pek çok noktada, farklı gün ve saatlerde ölçülür. Ancak,
izleme yoluyla klorun Ģebekedeki alansal ve mekansal değiĢimleri tam
olarak takip edilemeyebilir.
 Modelleme yoluyla: Dağıtım Ģebekesindeki serbest bakiye klor
konsantrasyonu modellerin kullanılması ile alana ve zamana bağlı
olarak tahmin edilebilir. Modelleme ile tüm su dağıtım Ģebekesi için
veri
sağlanabilmekte,
alansal
ve
zamansal
değiĢimler
takip
edilebilmektedir.
VI.
ġebekede klor modellemesi için hangi veriler gereklidir?
 Su dağıtım Ģebeke elemanları hakkında bilgi (boru koordinatları,
uzunluk ve çap değerleri…), bu kapsamda CBS çok yardımcı
olmaktadır
 Klorun ana akım bozunma katsayısının laboratuvarda tespit edilmesi
 ġebekenin farklı bölgelerindeki günlük debi ve su basıncı değiĢimleri
(debimetre ve basınç metrelerden alınan veriler çok yardımcı
olmaktadır)
 Klor besleme noktası ve mümkünse Ģebekedeki farklı noktalarda klor
konsantrasyonu değiĢimi izlenmelidir.
10
KLOR HAKKINDA GENEL BĠLGĠ (Devamı…)
VII. Modelleme ile klor hakkında hangi bilgilere ulaĢılır?
Modelleme bize aĢağıdaki bilgileri sağlar:
 Klorun Ģebeke içindeki alansal değiĢimleri
 Klorun Ģebeke içindeki zamansal değiĢimleri
VIII. Modellemenin klor için doğru tahmin değerleri verdiğinden nasıl
emin olabiliriz?
Model sonuçları için kalibrasyon ve doğrulama çalıĢmaları yapılmaktadır. Bu
kapsamda model tahminleri ile Ģebekedeki ölçüm sonuçları birbiri ile
karĢılaĢtırılır.
IX.
Ara klorlama istasyonu nedir, ne için kullanılır?
Serbest bakiye klor konsantrasyonları kabul edilebilir minimum değerlerin
altına düĢtüğünde (0,2 mg/l gibi), klor dozlama noktasında klor
konsantrasyonu kabul edilebilir maksimum konsantrasyon değerlerine (1,0
mg/l gibi) yükseltilir. Ancak, kaynaktaki kabul edilebilir maksimum klor
dozlamasına karĢın, su dağıtım Ģebekesinin bazı noktalarında serbest bakiye
klor konsatrasyonları kabul edilebilir minimum konsantrasyonların altına
düĢebilmektedir. Böyle bir durumda bir veya daha fazla ara klorlama
istasyonu, su dağıtım Ģebekesindeki düĢük klor konsantrasyonunu kabul
edilebilir değerlerde tutmak için kullanılabilir.
11
SU KAYIPLARI YÖNETĠMĠ HAKKINDA GENEL BĠLGĠ
I.
Su kayıplarının çeĢitleri nelerdir?
Su kayıpları iki grup içinde tanımlanır:
1. Fiziksel su kayıpları: Borulardaki delik, çatlak ve bağlantılar ile birlikte
ev bağlantılarından olan kayıplardır. Haznelerdeki taĢmalar ve boruların
patlaması ile gerçekleĢen kayıplar da fiziksel kayıptır.
2. Görünen (ticari) su kayıpları: Görünen su kayıpları, genellikle tüketici
sayaçlarından kaynaklanan düĢük hassasiyete bağlıdır ve yasal olmayan
bağlantı ve tüketimleri de içerir.
ġekil 1. Fiziksel su kayıpları
ġekil 2. Görünen (ticari) kayıplar (abone su sayacından önce kaçak bağlantı)
12
SU KAYIPLARI YÖNETĠMĠ HAKKINDA GENEL BĠLGĠ (Devamı…)
Dünyada içme
düzeydedir?
II.
suyu
Ģebekelerindeki
su
kayıpları
hangi
 Su dağıtım Ģebekeleri yeni dahi olsa belirli bir miktarda su kaybı
beklenmektedir. Ancak bazı ülkelerde %50 ve daha fazla su kaybı
mevcut iken su dağıtım Ģebekeleri daha iyi olan ülkelerde %10’un
altında olmaktadır.
60
Su Kayıpları (%)
50
40
30
20
10
Almanya
Danimarka
Finlandiya
İsveç
İspanya
İngiltere
Slovakya
Fransa
İtalya
Romanya
Çek Cum.
İrlanda
Macaristan
Slovenya
Türkiye
Bulgaristan
0
ġekil 3. Bazı Avrupa ülkeleri ve ülkemizdeki ortalama su kayıpları oranları (%)
13
SU KAYIPLARI YÖNETĠMĠ HAKKINDA GENEL BĠLGĠ (Devamı…)
III.
Ġzole Alt Bölge (DMA) nedir?
Ġzole Alt Bölgeler (DMA), su dağıtım Ģebekesini daha kolay kontrol
edebilmek için su dağıtım Ģebekesini birbirinden bağımsız, izole, küçük su
dağıtım Ģebekelerine bölerek oluĢturulan su dağıtım Ģebekeleridir. Alt
bölgeler oluĢturulurken, alt bölgelerin giriĢine debimetre ve basınç metreler
eklenmekte, kapalı vanalar ile Ģebekenin diğer kısmından ayrılan küçük
bağımsız alt Ģebekeler elde edilmektedir. Alt bölgeye verilen toplam su
miktarı, her alt bölge giriĢinde bulunan debimetreler ile yasal tüketim ise
tahakkuk edilen su faturaları verileri ile hesaplanır. Böylece her alt bölge
için toplam su kaybı hesaplanabilir.
ġekil 4. Örnek bir izole alt bölge (DMA)
14
SU KAYIPLARI YÖNETĠMĠ HAKKINDA GENEL BĠLGĠ (Devamı…)
IV.
Minimum Gece Debisi nedir?
Minimum gece debisi bir su dağıtım Ģebekesinde tüketimin en az olduğu
saatlerde (genellikle 02:00-05:00 aralığı) ölçülen debi miktarıdır. Minimum
Gece Debisinin genel olarak büyük bir kısmını su dağıtım Ģebekesindeki
çatlaklardan meydana gelen sızıntılar oluĢturur. Minimum gece debisi ve
gerçek (fiziki) su kayıpları arasında önemli bir iliĢki vardır. Minimum gece
debisi çalıĢmaları, gerçek (fiziki) kayıpların tespit edilmesi ve su
kayıplarını
azaltmak
için
gerçekleĢtirilecek
senaryoların
etkilerini
değerlendirebilmek için oldukça önemlidir.
ġekil 5. Minimum Gece Debisi oluĢumu
15
TÜBĠTAK PROJESĠ HAKKINDA TEMEL BĠLGĠLER
PROJE BAġLIĞI
Ġçme Suyu Dağıtım ġebekelerinde Optimum Klorlama Uygulamalarının
Matematiksel Modeller Kullanılarak GerçekleĢtirilmesi ve Dezenfeksiyon
Sistemlerinin Yönetimi
MÜġTERĠ KAMU KURUMU:
ANTALYA BÜYÜKġEHĠR BELEDĠYESĠ ASAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ :
Prof. Dr. Habib MUHAMMETOĞLU
Akdeniz Üniversitesi
Mühendislik Fakültesi
Çevre Mühendisliği Bölümü
PROJE SÜRESĠ:
Temmuz 2008 – Ocak 2011 (30 Ay)
PROJE BÜTÇESĠ :
1.021.705,00 TL (TÜBĠTAK) + 457.259,31 TL (ASAT)
16
PROJENĠN Ġġ PAKETLERĠ VE SONUÇLARI
1. Pilot ÇalıĢma Bölgesi Seçimi
Konyaaltı Bölgesi, TÜBĠTAK Projesinin uygulanması için pilot çalıĢma bölgesi
olarak
seçilmiĢtir.
Projenin
tüm
iĢ
paketleri
Konyaaltı
Bölgesi’nde
uygulanmıĢtır. Pilot çalıĢma bölgesinin temel özellikleri aĢağıdaki Ģekildedir:
Pilot ÇalıĢma Bölgesi Ġsmi
: Konyaaltı Bölgesi
Bölgenin Nüfusu
: ≈ 60.000 kiĢi
Ġçme Suyu Kaynakları
: Boğaçay yeraltısuyu kaynağından toplam
kapasitesi 48.000 m3/gün olan 3 adet keson ve 5 adet derin kuyudan
sağlanmaktadır.
Ġletim ġekli
: Boğaçay Pompa Ġstasyonundan 4 adet pompa
aracılığı ile Ģebekeye terfi edilmektedir.
Dağıtım ġebekesi Rezervuarı : Toplam kapasitesi 15.000 m3 olan, “Hurma
Depo” isimli bir adet su dağıtım rezervuarı mevcuttur.
Dezenfeksiyon yöntemi
: Sodyum hipoklorit formunda klorlama
Serbest Bakiye Klor Konsantrasyonları Kontrol Metodu : ASAT personeli
tarafından manuel ölçümleme yöntemi ile kontrol gerçekleĢtirilmektedir.
17
PROJENĠN Ġġ PAKETLERĠ VE SONUÇLARI
1. Pilot ÇalıĢma Bölgesi Seçimi (Devamı…)
ġekil 1. Konyaaltı Su Dağıtım ġebekesi, Boğaçay Pompa Ġstasyonu ve Hurma
Depo
18
PROJENĠN Ġġ PAKETLERĠ VE SONUÇLARI
2. Pilot ÇalıĢma Bölgesi Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) Verilerinin
Güncellenmesi
 ASAT mükemmel CBS yeteneklerine sahiptir.
 Boru koordinatları, cinsleri, çapları ve boru yaĢları sokak sokak gezilerek
kontrol edilmiĢtir ve unutulan ya da yanlıĢ bilgiler ile kayıt altında
bulunan borulara ait doğru veriler güncellenmiĢtir.
 Abone bağlantılarının tamamı CBS sistemine iĢlenmiĢtir.
ġekil 2. ASAT CBS verilerinin gösterildiği bir CBS haritası
19
PROJENĠN Ġġ PAKETLERĠ VE SONUÇLARI
3. Pilot ÇalıĢma Bölgesinin Alt Bölgelere Ayrılması
 Pilot çalıĢma bölgesi 18 alt bölgeye ayrılmıĢtır.
 Her bir alt bölgenin diğer alt bölgelerden tamamen izole olup olmadığı
“Sıfır Basınç Testi” uygulanarak kontrol edilmiĢtir.
ġekil 3. Pilot çalıĢma bölgesi alt bölgeleri
20
PROJENĠN Ġġ PAKETLERĠ VE SONUÇLARI
4. Pilot ÇalıĢma Bölgesine Yeni SCADA Ġstasyonlarının Eklenmesi
 Pilot çalıĢma bölgesi su dağıtım Ģebekesinde bulunan SCADA
istasyonlarına ilaveten 8 yeni SCADA istasyonu kurulumu
gerçekleĢtirilmiĢtir.
(a)
(c)
(b)
(d)
ġekil 4. Yeni SCADA istasyonlarının inĢası ve kurulumu
(a) SCADA Rögar inĢaatı, (b) Debi metre montajı, (c) inĢası tamamlanan
SCADA rögarı, (d) kurulumu tamamlanan SCADA istasyonu
21
PROJENĠN Ġġ PAKETLERĠ VE SONUÇLARI
5. On-line Su Kalitesi Analiz Cihazları, Debimetre ve Basınç Metre
Kurulumları
 Kurulumu gerçekleĢtirilen yeni SCADA istasyonlarına debimetre, basınç
metre, su sıcaklığı, pH, elektriksel iletkenlik, bulanıklık ve serbest bakiye
klor konsantrasyonu analiz cihazlarının montajı gerçekleĢmiĢtir.
ġekil 5. Su kalitesi analiz cihazları
ve debimetre ekranı
ġekil 6. SCADA uzaktan kontrol
ünitesi
22
PROJENĠN Ġġ PAKETLERĠ VE SONUÇLARI
6. Pilot ÇalıĢma Bölgesi Su Kalitesi Ġzleme ÇalıĢmaları
 Pilot çalıĢma bölgesi su dağıtım Ģebekesi üzerindeki muhtelif noktalardan,
ham su kaynağından ve klorlama iĢleminden hemen sonra olmak üzere 27
noktada, her iki ayda bir defa olmak üzere toplam 15 defa laboratuvarda
ve sahada ölçüm ve analiz çalıĢmaları gerçekleĢtirilmiĢtir.
 Laboratuvarda ölçülen parametreler; amonyum, nitrit, nitrat, kjeldahl
azotu, toplam fosfor, orto-fosfat, demir, mangan, toplam koliform, fekal
koliform, toplam organik karbon, UV absorbansı, trihalometanlar ve
bromür,
 Sahada ölçülen parametreler; pH, su sıcaklığı, elektriksel iletkenlik,
bulanıklık, tuzluluk, çözünmüĢ oksijen, serbest bakiye klor, toplam klor
 Yapılan ölçüm ve analiz çalıĢmaları sonucunda Çizelge 1’de de görüldüğü
üzere pilot çalıĢma bölgesi su kalitesinin çok iyi olduğu tespiti yapılmıĢtır.
ġekil 7. Laboratuar ve arazi su kalitesi ölçüm ve analiz çalıĢmaları
23
Çizelge 1. Antalya Konyaaltı Bölgesi Ġçme Suyu ġebekesi Ölçüm Sonuçlarının Yönetmelik/Standartlarla KarĢılaĢtırılması
Parametre
Birim
Sıcaklık
(0C)
pH
Ölçülen en
düĢük değer
Ölçülen
ortalama
değer*
10,6
20,18
7,29
Ölçülen en
yüksek değer
TSE 266 (2005)
Sağlık Bak. Ġnsani Tüketim Amaçlı Sular
Hakkında Yönetmelik (2005)
WHO (Dünya Sağlık
TeĢkilatı)
31,4
-
-
-
7,51
7,95
6,5≤pH≤9,5
6,5 ve 9,5
-
ÇözünmüĢ Oksijen
mg O2/L
3,95
5,70
9,15
-
-
-
Elektriksel Ġletkenlik
µS/cm
547
593
651
2500
2500
Tuzluluk
(‰)
0,1
0,1
0,1
-
-
Tavsiye edilen klorür
konsantrasyonu 250 mg/L
Bulanıklık
NTU
0,08
0,2
0,55
5
-
-
Serbest Klor
mg/L
0,06
0,33
0,78
-
Uç noktalarda en fazla 0,5
-
Toplam Klor
mg/L
0,08
0,36
0,80
-
-
-
NH4
mg/L
0,00
0,02
0,38
0,50
0,50
-
NO2
mg/L
0,002
0,017
0,055
0,5
0,5
2
NO3
mg/L
3,05
9,82
17,8
50
50
50
Toplam Kjeldahl Azotu mg/L
0,28
5,60
-
-
-
Ortofosfat-P
mg/L
<0,01
0,15
-
-
-
Toplam-P
mg/L
<0,01
1,09
Genellikle
<0,01
Genellikle
<0,01
0,43
-
-
-
Fe
mg/L
0,01
0,02
0,07
0,2
0,2
-
Mn
mg/L
0,001
0,017
0,038
0,05
0,05
100 (içme-kullanma suları için 31 Aralık
2012 tarihine kadar 150 µg/L olarak
uygulanır.)
0,05
Kloroform 300
Bromoform 100
Dibromoklorometan100
Bromodiklorometan 60
Anormal değiĢim yok
-
Toplam THM
µg/L
10
15
23
TOK
mg/L
0,10
1,02
Bromür
mg/L
<0,02
0,34
Genellikle
<0,02
Farkedilebilir bir
değiĢiklik
gözlenmemelidir
0,0539
-
-
-
Toplam Koliform
Fekal Koliform
CFU/100 mL
CFU/100 mL
0
0
0
0
10**
0
0
0
0
0
0
-
- : Standart/yönetmelikte yer almayan değerleri belirtmektedir.
* : Her bir parametrenin ortalaması toplam 345 ölçüm ve analiz çalıĢmasının değerlerinin ortalamasıdır.
** : Yalnızca 1 ölçüm istasyonunda 1 kez tespit edilmiĢtir.
24
PROJENĠN Ġġ PAKETLERĠ VE SONUÇLARI
7. Klor Tüketiminin Laboratuvarda Tayini
 Klor suya eklendiğinde, klor konsantrasyonu su içerisindeki Toplam
Organik Karbon, Amonyum, Demir, Mangan gibi organik ve inorganik
madde miktarına bağlı olarak zamanla azalır.
 Klorun su içerisindeki bozunma hızı (Kb), belirli sıcaklıklarda zaman
içerisindeki bozunmaya bağlı olarak, laboratuvarda tayin edilebilir.
 Pilot çalıĢma bölgesi için Kb değeri, farklı sıcaklıklarda ve farklı
mevsimlerde laboratuvarda tayin edilmiĢtir.
 Tespit edilen klor bozunma hızı, çok iyi su kalitesine sahip pilot çalıĢma
bölgesi için, oldukça düĢük çıkmıĢtır.
Çizelge 2. Laboratuvarda farklı sıcaklıklar
için elde edilen ortalama klor bozunma hızları
Sıcaklık (0C)
Ortalama Kb (gün-1)
15 oC
-0,06315
20 0C
-0,11305
30 oC
-0,19405
ġekil 8. Klor bozunma hızı tayini
laboratuvar çalıĢmaları
Klor (mg/l)
1
0,8
0,6
0,4
0,2
0
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
Zaman (gün)
ġekil 9. Laboratuvar çalıĢmalarında elde edilen klorun zamanla bozulma grafiği
25
PROJENĠN Ġġ PAKETLERĠ VE SONUÇLARI
8. EPANET Model Uygulamaları
 EPANET, hidrolik ve su kalitesi modellemesi için geliĢtirilmiĢ
deterministik bir modeldir.
 EPANET, US-EPA (BirleĢik Devletler Çevre Koruma Ajansı) tarafından
geliĢtirilmiĢtir.
 EPANET, dünya çapında birçok Ģebekede su kalitesi ve hidrolik
modelleme çalıĢmaları için kullanılan, güvenilirliği kanıtlanmıĢ bir
modeldir.
 EPANET modeline http://www.epa.gov/nrmrl/wswrd/dw/epanet.html
linkinden ücretsiz olarak ulaĢılabilir.
ġekil 10. EPANET su kalitesi ve hidrolik modeli
26
PROJENĠN Ġġ PAKETLERĠ VE SONUÇLARI
9. EPANET Modeli Kalibrasyon ÇalıĢmaları
 EPANET modeli kalibrasyonu, klorun boru cidarı bozunma hızının (K w)
tespiti
için
gerçekleĢtirilmiĢtir.
Kw
değerinin
tespiti,
sahada
gerçekleĢtirilen klor ölçümleri ile model tahminleri kıyaslanarak
gerçekleĢtirilmiĢtir.
 EPANET modeli kalibrasyonu, Hazen-Williams eĢitliğindeki boru cidar
pürüzlülük katsayısının (R) tespiti için gerçekleĢtirilmiĢtir. R değerinin
tespiti, sahada gerçekleĢtirilen su basıncı ölçümleri ile model tahminleri
kıyaslanarak gerçekleĢtirilmiĢtir.
 Kw değeri -0,01 m/gün, R değeri ise 100 - 120 aralığında bulunmuĢtur.
(a)
(b)
ġekil 11. Su basıncının sahada ölçümü
(a) Basınç metre
(b) Basınç metreyi besleyen kuru tip akü ve basınç metre ekranı
27
PROJENĠN Ġġ PAKETLERĠ VE SONUÇLARI
10.EPANET Modeli Doğrulama ÇalıĢmaları
 EPANET modeli tahminlerinin doğrulaması, sahada yapılan ölçümler ile
model tahminlerinin kıyaslanması ile gerçekleĢtirilmiĢtir.
 Kalibrasyonu
yapılan
EPANET
modeli,
serbest
bakiye
klor
konsantrasyonlarını, taĢınabilir kolorimetrelerin hassasiyeti olan 0,02 mg/l
ortalama hata ile tahmin edebilmektedir.
ġekil 12. EPANET Modeli doğrulama çalıĢmalarında S1243 nolu düğüm noktasındaki
serbest bakiye klor konsantrasyonu saha ölçümleri ve model tahminleri
28
PROJENĠN Ġġ PAKETLERĠ VE SONUÇLARI
11. EPANET Modeli Kullanılarak Klor Yönetim ÇalıĢmaları
ġekil 13.Pilot çalıĢma bölgesinde 02.12.2010 tarihinde S123 no’lu düğüm
noktası için 24 saat süre ile tahmin edilen serbest bakiye klor konsantrasyonları
ġekil 14. Pilot çalıĢma bölgesi için 22.07.2010 tarihinde saat 15:00 itibari ile
oluĢturulan serbest bakiye klor konsantrasyonlarının mekansal değiĢim grafiği
29
PROJENĠN Ġġ PAKETLERĠ VE SONUÇLARI
11. EPANET Modeli Kullanılarak Klor Yönetim ÇalıĢmaları (Devamı…)
 Klor
yönetim
çalıĢmaları
için
kalibrasyonu
ve
doğrulaması
gerçekleĢtirilmiĢ EPANET modeli kullanılmıĢtır.
 EPANET modeli, pilot çalıĢma bölgesi su dağıtım Ģebekesinin tüm
noktalarında tüm yıl boyunca en düĢük klor konsantrasyonunun 0,2 mg/l
olması için Boğaçay Pompa Ġstasyonunda (klor dozlama noktasında)
dozlanması gereken minimum klor konsantrasyonunun tespiti için
kullanılmıĢtır.
 Model
çalıĢmaları
sonucunda
yaz
sezonunda
Boğaçay
Pompa
Ġstasyonunda dozlanması gereken klor konsantrasyonu gündüz ve gece
saatleri için 0,45 mg/l olarak tespit edilmiĢtir.
 Model
çalıĢmaları
sonucunda
kıĢ
sezonunda
Boğaçay
Pompa
Ġstasyonunda dozlanması gereken minimum klor konsantrasyonu, gündüz
ve gece saatleri için 0,35 mg/l olarak tespit edilmiĢtir. Bu değer,
oluĢabilecek riskleri en aza indirmek amacı ile 0,40 mg/l olarak alınabilir.
 Yaz ve kıĢ ayları dıĢındaki zamanlar için ise Boğaçay Pompa
Ġstasyonunda dozlanması gereken klor konsantrasyonu 0,40 mg/l ile 0,45
mg/l aralığında alınabilir.
 Uygulamada
Ġstasyonunda
kolaylık
tüm
yıl
sağlaması
boyunca
maksadıyla
Boğaçay
uygulanabilecek
klor
Pompa
dozlama
konsantrasyonu 0,45 mg/l ile 0,50 mg/l olarak alınabilir.
30
PROJENĠN Ġġ PAKETLERĠ VE SONUÇLARI
12. ANN Modeli GeliĢtirilmesi
Modelleme ÇalıĢmaları:
SCADA sistemine sahip herhangi bir Ģebekede veriye dayalı yapay sinir ağları
(YSA) ve dinamik modeller kullanarak herhangi bir noktada serbest bakiye klor
konsantrasyonunu tahmin etmek mümkündür. Proje çerçevesinde Antalya
Konyaaltı Pilot ġebeke Bölgesi için:
 Çok girdili tek çıktılı YSA modeller,
 Tek girdili tek çıktılı zaman serisi YSA modelleri, ve nihayet
 Sistem tanımlama esasına dayalı dinamik modeller geliĢtirilmiĢtir.
Benzer modeller sağlıklı SCADA verilerine sahip herhangi bir Ģebeke için
geliĢtirilebilir.
Uygulama Örneği:
0.8
4 MA ON 70 CHL (Çıktı)
0.7
0.6
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0.0
-100
0
-50
100
50
200
150
300
250
400
350
500
450
600
550
650
ON70 ÖLÇÜMLER
MLP96-5-1 LE TAHMİNLER
Gözlem sayısı
ġekil 15. Antalya Konyaaltı ġebekesi ON_70 Ġstasyonu için kullanılabilen tek
girdili tek çıktılı zaman serisi YSA model tahminleri ve ölçümlerin
karĢılaĢtırılması
31
PROJENĠN Ġġ PAKETLERĠ VE SONUÇLARI
12. ANN Modeli GeliĢtirilmesi (Devamı…)
Yapay Sinir Ağları Tabanlı Kaynaktan ġebeke Dezenfeksiyonu Modelleme
ve Anlık Karar Destek ÇalıĢmaları:
Bu proje kapsamında Anlık Karar Destek amaçlı bir yazılım geliĢtirilmiĢ
bulunmaktadır:
Bu yazılım kullanılarak Ģebekelerde serbest bakiye klor açısından kritik
konsantrasyonlara sahip istasyon(lar)da ileriye yönelik olarak istenen
konsantrasyon(ları) temin etmek amacı ile ana klor besleme ünitesinde karar
anında hangi dozun uygulanması konusunda karar verilebilmektedir.
 Yazılım YSA yöntemini kullanan ve Ģebeke üzerinde bir veya birden
fazla kritik istasyon için klor dozlamasının yapıldığı ana klor dozlama
ünitesinde hangi dozda klor verilmesi ile ilgili karar destek sistemidir.
 Yazılım, bünyesinde oluĢturacağı yapay sinir ağları modellerini
geliĢtirmek için geçmiĢe yönelik geriye doğru güncel serbest bakiye klor
veri tabanına ihtiyaç duymaktadır.
 Kritik serbest bakiye klor konsantrasyonuna sahip istasyonlar için
yaklaĢık su yaĢı bilgisi, hangi gelecek değerin tahmin edilmesi
konusunda karar vermede yardımcı olmaktadır.
ġekil 16. Yazılım kullanıcı ara yüzü ve Antalya Konyaaltı ġebekesi Ġçin
Bir Uygulama Sonucu
32
PROJENĠN Ġġ PAKETLERĠ VE SONUÇLARI
13. Ara Klorlama Ġstasyonlarının Yer ve Sayısının Tespiti için Model
GeliĢtirilmesi
 ġebekelerde klorlama tek kaynaktan yapıldığında ana klorlama istasyonuna
yakın bölgelerde THM oluĢma riski artarken uç noktalarda yeterli seviyede
serbest bakiye klor olmayabilir.
 ÇÖZÜM: Ana klorlama ünitesine ilaveten ara klorlama üniteleri
yerleĢtirilebilir. Ġlave klor istasyonlarının sayısı, yerleri ve bu istasyonlarda
uygulanacak klorlama rejimini belirleyen Daha İyi Şebeke adını taĢıyan bir
yazılım geliĢtirilmiĢ bulunmaktadır. Yazılım Ģebeke dezenfeksiyon
sistemlerinin planlanması ve iĢletilmesinde karar-destek amaçlı olarak
hazırlanmıĢtır.
 Yazılımı kimler kullanabilir? Yazılım kullanıcısının Ģebeke tasarımı,
iĢletmesi ve analizi ile ilgili teknik eleman olması yeterlidir. Ayrıca EPANET
yazılımı ile tasarım ve analiz yapılması konularında tecrübeli olması yazılım
kullanılmasında ilave kolaylık sağlayacaktır. Yazılımı kullanacak
mühendislerin genetik algoritma ile en-iyileme yöntemi konusunda bir
eğitimden geçmeleri yazılımın etkin kullanımını sağlayacaktır.
 Yazılım özellikleri: Yazılımın kullanılabilmesi için herhangi bir bilgisayar
kodu yazılması gerekmemektedir. Kolay kullanma özellikleri olan arayüzler
vasıtası ile Ģebeke en-iyileme bilgileri girilip sonuçlar raporlandırılabilir.
Kullanıcı arayüzü girdileri:
 ġebeke Özellikleri
 Uygunluk fonksiyonu
 Ek klorlama istasyonunda klorlama kesikli mi? Sürekli mi?
 Kaç tane ek klor dozlama istiyorum?
 Ara klorlamada uygulanacak klorlama aralığı ne olacak?
 Tüm Ģebekede istenen klor aralığı?
 Kaç tane ek klor dozlama istiyorum?
 Vs.
33
PROJENĠN Ġġ PAKETLERĠ VE SONUÇLARI
13. Ara Klorlama Ġstasyonlarının Yer ve Sayısının Tespiti için Model
GeliĢtirilmesi (Devamı…)
14.
Antalya Konyaaltı ġebekesine Uygulama Sonuçları
Antalya Konyaaltı Ģebekesinde yapılan uygulamada, 3 ara istasyon kullanılarak
tarif edilen serbest bakiye klor sınırları dıĢında klorlu su tüketme riski on binde
1,83’den sıfıra yakın değerlere düĢürülebilmiĢtir. Ġlave klor istasyonlarında klor
uygulama aralığı 0,3-0,5 mg/l arasında tutulmuĢ; kabul edilebilir klor aralığı
0,3-0,5 mg/l serbest bakiye klor alınmıĢtır.
Daha Ġyi ġebeke yazılımı ile üretilen rapor, ek klorlama ünitelerinin
yerlerini ve uygulanması gerekli dozları verebilmektedir:
Düğüm noktası
Dozlama konsantrasyonu (ppm)
6345
0,4
900589
0,5
70567
0,5
ġekil 17. Daha İyi Şebeke programı ile iyileĢtirilen Antalya Konyaltı Su Dağıtım
ġebekesinde EPANET yazılımı ile tespit edilen ölü noktalar ve serbest bakiye eĢ
konsantrasyon eğrileri
34
PROJENĠN Ġġ PAKETLERĠ VE SONUÇLARI
14. Pilot ÇalıĢma Bölgesi Su Kayıpları Yönetimi
I.
Her bir alt bölgede toplam su kayıplarının hesaplanması:
 Her bir alt bölge için su bütçesi oluĢturulması, su kayıplarının tespiti ve
yönetimi için oldukça önemlidir.
Çizelge 3. IWA (Uluslararası Su KuruluĢu) tarafından geliĢtirilen su dengesinin
ON_68 numaralı Alt Bölge için oluĢturulması
* Kabul edilen değerleri ifade etmektedir.
35
PROJENĠN Ġġ PAKETLERĠ VE SONUÇLARI
14. Pilot ÇalıĢma Bölgesi Su Kayıpları Yönetimi (Devamı…)
II.
Basınç yönetimi için hidrolik model kullanımı
 Alt bölgelerde en uygun su basıncı değerinin tespiti ve azaltılması
gereken su basıncı miktarı, hidrolik model kullanılarak tespit edilmiĢtir.
- ON_68 numaralı alt bölgede basınç kırıcı vana montajı öncesinde su
basıncının mekansal değiĢimleri:
Basınç (m.)
ġekil 18. Maksimum debide su
basıncının mekansal değiĢimi
(SCADA istasyonunda ölçülen su
basıncı 50,6 m.s.s.)
Basınç (m.)
ġekil 19. Minimum debide su
basıncının mekansal değiĢimi
(SCADA istasyonunda ölçülen su
basıncı 51,5 m.s.s.)
36
PROJENĠN Ġġ PAKETLERĠ VE SONUÇLARI
14. Pilot ÇalıĢma Bölgesi Su Kayıpları Yönetimi (Devamı…)
II. Basınç yönetimi için hidrolik model kullanımı (Devamı…):
- ON_68 numaralı alt bölgede basınç kırıcı vana montajı sonrasında
(basınç kırıcı vana ile su basıncı 3 bar değerine indirilmiĢtir) su
basıncının mekansal değiĢimleri:
Basınç (m.)
Basınç (m.)
ġekil 20. Maksimum debide su
basıncının mekansal değiĢimi
(SCADA istasyonunda ölçülen su
basıncı 30 m.s.s.)
ġekil 21. Minimum debide su
basıncının mekansal değiĢimi
(SCADA istasyonunda ölçülen su
basıncı 30 m.s.s.)
37
PROJENĠN Ġġ PAKETLERĠ VE SONUÇLARI
14. Pilot ÇalıĢma Bölgesi Su Kayıpları Yönetimi (Devamı…)
III.
Su basıncının azaltılması ile su kayıplarında meydana gelen azalma:
ON_68 numaralı alt bölgede, su basıncının 3 bar değerine indirilmesi için basınç
kırıcı vana kullanılmıĢtır. Minimum ve maksimum debi değerlerinin basınç ile
değiĢim grafiği ġekil 22’de verilmektedir.
ġekil 22. ON_68 numaralı alt bölgede basınç kırıcı vana montajı öncesinde ve
sonrasında elde edilen debi-su basıncı grafiği
38
PROJENĠN Ġġ PAKETLERĠ VE SONUÇLARI
14. Pilot ÇalıĢma Bölgesi Su Kayıpları Yönetimi (Devamı…)
IV.
Abone su sayaçlarının daha hassas sayaçlar ile değiĢtirilmesi
sonucunda su kayıplarında meydana gelen azalma:
 ASAT tesislerinde su sayaçlarının hassasiyetlerinin tespit edilmesi için
yapılan testte mevcut su sayaçlarının (B tipi) özellikle düĢük debilerde
yeteri kadar hassasiyete sahip olmadığı tespit edilmiĢtir.
 Bazı bölgelerdeki B tipi abone su sayaçlarının daha hassas C tipi abone su
sayaçları ile değiĢtirilmesi sonucunda yaklaĢık %20 oranında gelir artıĢı
sağlanmıĢtır.
ġekil 23. Farklı tipteki abone su sayaçları farklı ölçüm hassasiyetlerine
sahiptir.
39
PROJENĠN Ġġ PAKETLERĠ VE SONUÇLARI
14. Pilot ÇalıĢma Bölgesi Su Kayıpları Yönetimi (Devamı…)
IV.
Abone su sayaçlarının daha hassas sayaçlar ile değiĢtirilmesi
sonucunda su kayıplarında meydana gelen azalma (Devamı…):
ġekil 24. Abone su sayaçlarının hassasiyetlerinin tespiti için gerçekleĢtirilen
test çalıĢmaları ve test standı
Su tüketimi (m3/30 gün)
40000
35000
30000
25000
20000
15000
B tipi Sayaç
10000
C tipi Sayaç
5000
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Sayaç Okuma Dönemleri
ġekil 25. B tipi ve C tipi sayaçlar ile aynı okuma dönemleri için elde edilen
su tüketim verileri
40
PROJENĠN Ġġ PAKETLERĠ VE SONUÇLARI
14. Pilot ÇalıĢma Bölgesi Su Kayıpları Yönetimi (Devamı…)
V.
Akustik ses dinleme yöntemi ile su kayıplarının azaltılması:
 Pilot çalıĢma bölgesinde gerçekleĢtirilen akustik ses dinleme yöntemi ile
fiziksel su kayıplarının azaltılması çalıĢmaları, fiziksel su kayıplarının
yüksek olduğu bölgelerde su kayıplarının azaltılması için oldukça etkin ve
ekonomik bir yöntem olduğunu göstermiĢtir.
ġekil 26. Pilot çalıĢma bölgesinde gerçekleĢtirilen akustik ses dinleme
yöntemi ile su kayıplarının azaltılması çalıĢmaları
41
PROJENĠN Ġġ PAKETLERĠ VE SONUÇLARI
14. Pilot ÇalıĢma Bölgesi Su Kayıpları Yönetimi (Devamı…)
ġekil 27. Fiziksel su kayıplarının tespitinde kullanılan ses ve frekans
kaydedici cihazlar
ġekil 28. Pilot çalıĢma bölgesinde yer mikrofonu çalıĢması
42
PROJENĠN Ġġ PAKETLERĠ VE SONUÇLARI
15. Projenin Yaygın Etkisini Artırmak Amacı ile GerçekleĢtirilen
ÇalıĢmalar
2008 yılından itibaren proje konusu ile ilgili konularda yapılan bilimsel çalıĢmalar aĢağıda
verilmektedir.
Ulusal Konferanslardaki Yayınlar:

Karadirek vd., “Ġçme Suyu Dağıtım ġebekelerinde SCADA, CBS ve Modelleme
Teknikleri Kullanılarak Klor Yönetimi”, 2. Bursa Su Sempozyumu, 22-24 Mart 2010
Bursa.

Demirel vd., “Alt Bölge ve Basınç Yönetim Teknikleri Kullanılarak Ġçme Suyu
Dağıtım ġebekelerinde Su Kayıpları Yönetimi”, 2. Bursa Su Sempozyumu, 22-24
Mart 2010 Bursa.

Özden vd., “Ġçme Suyu ġebekelerinde Ġzleme ve Kontrol Sistemleri: Antalya SCADA
Uygulaması”, Çevre Sorunları Sempozyumu, 14-17 Mayıs 2008, Kocaeli-2008.
ASAT SCADA ġube Müdürü Ġsmail DEMĠREL, 2. Bursa Su Sempozyumu, 2010
43
PROJENĠN Ġġ PAKETLERĠ VE SONUÇLARI
15. Projenin Yaygın Etkisini Artırmak Amacı ile GerçekleĢtirilen
ÇalıĢmalar (Devamı…)
Uluslararası Konferanslardaki Yayınlar:

Muhammetoğlu vd., “Management of Chlorine Concentrations in Water Distribution
Networks: Antalya Case Study” International Water and Wastewater Management
Symposium, Konya, Turkey, 26-29 October 2010.

Muhammetoğlu vd., “Management of Water Losses in Water Distribution Networks:
Antalya Case Study” International Water and Wastewater Management Symposium,
Konya, Turkey, 26-29 October 2010.
Yük. Mühendis Ġ.Ethem KARADĠREK, Konya Su ve Atıksu Yönetimi Sempozyumu,
2010

Muhammetoğlu vd., “Online Water Quality&Quantity Monitoring for Drinking Water
Utility in Antalya City-Turkey” 14th International Conference, IWA Diffuse Pollution
2010, Quebec, Canada, 12-17 September 2010.
44
PROJENĠN Ġġ PAKETLERĠ VE SONUÇLARI
15. Projenin Yaygın Etkisini Artırmak Amacı ile GerçekleĢtirilen
ÇalıĢmalar (Devamı…)
Prof.Dr. AyĢe MUHAMMETOĞLU, 14. IWA Yayılı Kirleticiler Konferansı, Kanada,
2010

Muhammetoğlu vd., “Integration of Hydraulic and Water Quality Modeling with
Water Losses Management : Case Study of Antalya City-Turkey” Water Loss 2010,
Sao Paulo, Brazil, 6-9 June 2010.

Altindal vd., “Chlorine Decay in Water Distribution Systems: Antalya Case Study”,
International Workshop on Urbanization, Land Use, Land Degradation and
Environment, Denizli, Turkey, 28 September – 1 October 2009.

Demirel vd., “Monitoring and Management of Water Distribution Network in Antalya
City, using the SCADA System” 2nd Regional Workshop on Water Loss Reduction in
Water & Sanitation Utilities, Sofya, Bulgaristan, 16-18 Kasım 2009.
45

PROJENĠN Ġġ PAKETLERĠ VE SONUÇLARI
15. Projenin Yaygın Etkisini Artırmak Amacı ile GerçekleĢtirilen
ÇalıĢmalar (Devamı…)

Palanci vd., “District Metered Areas (DMAs) for the Management of Water Losses in
Antalya City-Turkey” 2nd Regional Workshop on Water Loss Reduction in Water &
Sanitation Utilities, Sofya, Bulgaristan, 16-18 Kasım 2009.

Muhammetoğlu vd., “Management of Chlorine Levels and Water Losses in Antalya
Drinking Water Distribution System: Using SCADA System”, Water-Loss
Conference /PROWAT, 2009.
Prof. Dr. Habib MUHAMMETOĞLU, IWA Su Kayıpları Konferansı, Brezilya, 2010

Özden vd., “Management Of Water Losses Using SCADA And District Metered
Areas (DMAs) : Case Study Of Antalya City-Turkey”, Water Loss 2009, Cape Town,
South Africa, 26-29 April, 2009
46
PROJENĠN Ġġ PAKETLERĠ VE SONUÇLARI
15. Projenin Yaygın Etkisini Artırmak Amacı ile GerçekleĢtirilen
ÇalıĢmalar (Devamı…)
ASAT Su ĠĢletme ġefi Ġbrahim PALANCI, Su Kayıpları Konferansı, Fas, 2010

Özden vd., “ Management of Chlorine Levels in Water Distribution Systems Using
SCADA, GIS & Modeling: Antalya City Case Study”, 2nd MIKE by DHI European
Conference, Dubrownik, Croatia, 13-15 October 2008.

Demirel vd., “Supervisory Control And Data Acquisition (SCADA) System For The
Monitoring And Management Of Distribution Networks: Case Study Of Antalya
City-Turkey”, Water Loss 2009, Cape Town South Africa, 26-29 April, 2009
47
PROJENĠN Ġġ PAKETLERĠ VE SONUÇLARI
15. Projenin Yaygın Etkisini Artırmak Amacı ile GerçekleĢtirilen
ÇalıĢmalar (Devamı…)
ASAT Su Kalitesi Lab. ġube Müdürü Tuğba ÖZDEN, proje ile ilgili detayları aktarırken,
2009
Science Citation Index Kapsamındaki Dergilerdeki Yayınlar

Soyupak vd., “On the Usage of Artificial Neural Networks in Chlorine Control
Applications for Water Distribution Networks with High Quality Water”, Journal of
Water Supply: Research and Technology – AQUA, 60.1., Pages: 51-60,
Published:2011.

Kitis vd., “The Occurrence of Trihalomethanes in Chlorinated Groundwaters with
Very Low Natural Organic Matter and Bromide Concentrations”, Environmental
Forensics, Volume:11, Issue: 3, Pages: 264-274, Published:2010.
48
49