İndir ( )

2. Uluslar arası Raylı Sistemler Mühendisliği Sempozyumu (ISERSE’13), 9-11 Ekim 2013, Karabük, Türkiye
YOLCU VAGONU TASARIMINDA TSI YANGIN GÜVENLĠĞĠ
GEREKLĠLĠKLERĠNĠN UYGULANMASI
a
a
Halime YILDIZ , * ve Tacettin TURAN
a
, * Türkiye Vagon Sanayi A.Ş. (TÜVASAŞ), Sakarya, TÜRKİYE, [email protected]
a
Türkiye Vagon Sanayi A.Ş. (TÜVASAŞ), Sakarya, TÜRKİYE, [email protected]
Özet
Bu çalışmada, TSI (Karşılıklı işletilebilirlik teknik gereksinimi) yangın güvenliği gereklilikleri ve bunların
TÜVASAŞ tarafından üretilen yolcu vagonlarının tasarımında uygulanması anlatılmaktadır.
Yolcu vagonu yangınları çok sık görülmemekle birlikte, yangının oluşturduğu ısı ve dumanın araç
içerisinde çok hızlı yayılması, araç içi tahliye imkânlarının az olması ve aracın tünel gibi kapalı
alanlardan geçiş yapması gibi sebeplerle, meydana geldiğinde ağır hasar ve kayıplara yol
açabilmektedir. Bu yüzden özellikle Avrupa‟da demiryolu yangın güvenliği için oldukça katı standartlar
uygulanmaktadır. Avrupa ülkelerinin farklı standartlar uygulamaları, ülkeler arası işletilen araçların
ortak bir standarda uygun olması gerekliliğini ortaya çıkarmış, TSI ve EN 45545 (Demiryolu
Araçlarında Yangın Koruması) gibi standartların oluşturulmasını gerekli kılmıştır.
TÜVASAŞ, araç tasarımında ve malzeme temininde TSI yangın güvenliği gerekliliklerini yerine
getirmiş ve TSI sertifikası almıştır. Bu süreçte, TÜVASAŞ‟ ın karşılaştığı en önemli sorunlardan biri
malzeme temini olmuştur. Bu konuda özellikle Türkiye„de, ürünlerin TSI‟ da bahsi geçen yangın
standartlarına (EN 45545-2, DIN 5510-2 vs.) uygunluk açısından test ettirilebileceği akredite
laboratuvarlar olmaması sebebiyle sıkıntılar yaşanmıştır. Ülkemizde bu tür laboratuvarların kurulması
bu sıkıntıları azaltacak ve yangına dayanıklı malzemelerin geliştirilmesini kolaylaştıracaktır. Ayrıca
Türkiye„de EN 45545 standardının kabul edilmesi, ülkemizdeki yolcuların güvenliği ve demiryolu
araçlarının Avrupa içeresinde sorunsuz olarak işletilebilmesi için tavsiye edilebilir.
Anahtar Kelimeler: Yangın güvenliği, yolcu vagonu, TSI.
Abstract
In this study, TSI (Technical Specification for Interoperability) and the application of those
requirements to the passenger coach design manufactured by TÜVASAŞ, has been explained.
Although, passenger coach fires are rare, when it happens it causes great damage and causalities.
Because of, quick diffusion of smoke and heat produced by fire, limited evacuation facilities and
operation in closed areas, like tunnels. Therefore, especially in Europe very stick standards have been
implemented for fire safety. Diversity in standards, necessitated harmonized standards, like TSI and
EN 45545 (Fire protection on railway vehicles), for interworking rolling stocks within Europe.
TÜVASAŞ fulfilled TSI fire safety requirements and received TSI certificate. Within this period, material
supply was one of the most important problems TÜVASAŞ faced. Especially, absence of accredited
laboratories, which can test materials‟ conformity of fire standards mentioned in TSI (EN 45545-2, DIN
5510-2 etc.), in Turkey caused difficulties. Establishing such laboratories in Turkey will reduce the
number of those difficulties and support development of fire resistant materials. Also, it could be
suggested to adopt EN 45545, for safety of passengers in Turkey and operation of Turkish rail
vehicles within Europe easily.
Keywords: Fire safety, passenger coach, TSI.
1. Giriş
Demiryolu yolcu taşımacılığı güvenilirliği, konforu ve ulaşım rahatlığı gibi sebeplerle son yıllarda tüm
dünyada önemi artan bir saha haline gelmiştir. Demiryolu taşımacılığında yolcu ve çalışanların
güvenliği en önemli ve öncelikli konudur.
Demiryollarında karşılaşılabilecek en tehlikeli olaylardan biri yangındır. Bu konuda birçok ülke kendi
demiryolu yangın güvenliği standartları ve kanunlarını uygulamaktadır. Bu çeşitliliği kaldırmak,
Yıldız, H. ve Turan, T.
sistemleri birleştirmek ve araçların Avrupa ülkeleri içerisinde hareketini kolaylaştırmak amacıyla 2013
yılında EN 45545 normu yayınlanmıştır. Demiryolu araçlarının Avrupa Ülkelerinde karşılıklı olarak
seyahatlerin mümkün kılmak, ülkeler arasındaki uygulama farklılıklarını ortadan kaldırmak için EC
(Avrupa Komisyonu) tarafından kabul edilmiş olan TSI‟ lar da yangın güvenliği konusunda birçok
gereklilik ortaya koymaktadır.
CR LOC&PAS TSI‟ da (Lokomotif ve yolcu vagonları için teknik gereksinimler) [1] Avrupa demiryolu
ağında kullanılması düşünülen demiryolu araçlarının, yangın gibi bir tehlike anında yolcuları ve
araçtaki personeli koruyacak ve acil durumlarda etkin bir tahliye ve kurtarmaya izin verecek şekilde
tasarlanması gerektiği belirtilmiştir.
2. TSI Yangın Güvenliği Sınıflandırılması
TSI kapsamında olan tüm demiryolu araçları, üç kategoride sınıflandırılmaktadır:
Kategori A yangın güvenliği,
Kategori B yangın güvenliği,
Yük lokomotifi ve OTM ( Bu çalışmada değinilmeyecektir.) [1]
2.1. Kategori A
A kategorisi demir yolu araçları için minimum yangın güvenliği sınıfıdır. Bir demiryolu aracı aşağıdaki
koşulları sağlıyorsa Kategori A olarak değerlendirilir:
- Araç, uzunluğu 5 km den fazla olan tünellerden veya yükseltilmiş bölümlerden geçmiyorsa,
- Aracın geçtiği bu bölgelerde yandan tahliye olanakları mevcutsa,
- Yangın alarmının çalışmasından sonra trenin güvenli bir bölgeye ulaşması 80 km/h hızla 4 dakikadan
fazla sürmüyorsa.
Burada bahsi geçen güvenli bölge tünelin içinde veya dışında olabilir. Bu bölgede şartlar hayatta
kalmak için uygundur. İnsanlara destekle veya desteksiz ulaşım mümkündür. İnsanlar bu bölgede
kurtarılmayı bekleyebilir veya şartlar uygunsa kendilerini kurtarabilir, cep telefonu veya sabit hatlarla
yetkililerle iletişime geçebilirler.
2.2. Kategori B
Tüm Avrupa demiryolu ağında çalışmak ve 5 km yi aşan tünel veya yükseltilmiş bölümlerden geçmek
üzere tasarlanan araçlar B kategorisi olarak değerlendirilir.
Bu araçlarda, araç içinde bulunan yangın bariyerleri yolcu ve personeli, yangının oluşturduğu duman
ve ısıdan 15 dakika boyunca koruyabilmeli ve 80 km/h hızla 20 km‟ lik bir tüneli geçip güvenli bir
bölgeye ulaştırabilmelidir.
Birbiri ardına gelen tüneller de tek bir tünel olarak değerlendirilebilir. Ancak bu tüneller arasındaki
boşluk açık havada 500 m‟ den fazlaysa veya bu boşlukta güvenli bölge tanımına uyan imkânlar
mevcutsa tek bir tünel olarak değerlendirilmezler.
20 km‟ yi aşan tüneller için ayrıca özel yaptırımlar belirlenmemiştir, çünkü Avrupa‟ da mevcut olan bu
tür tüneller TSI gereklilikleri ile uyumlu olanaklarla donatılmışlardır. [2]
Yıldız, H. ve Turan, T.
3. TSI Yangın Güvenliği Gereklilikleri
3.1 Demiryolu Araçları Ġçin Malzeme Özellikleri
TSI‟ larda tanımlanan yolcu ve personelin tahliye edilebileceği güvenli bölgeye ulaşıncaya dek aracın
çalışabilmesi ve bu süre içinde yolcu ve personelin zarar görmesini engellemek için, araç içinde
kullanılan malzemelerin yangın dayanımı özelliklerinin olması gerekmektedir.
CS PAS&LOC TSI‟ da, araç üretiminde kullanılan malzemelerin EN 45545-2‟ ye [3] uygun malzemeler
olması gerektiği belirtilmiştir. TSI‟ ların yayınlandığı tarihte EN 45454-2 henüz taslak halinde bir
standart olduğundan ve Avrupa ülkelerinin kullandığı kendi demiryolu yangın güvenliği standartları
mevcut bulunduğundan, araç üretiminde kullanılan malzemelerin EN 45545-2 veya HS RST TSI‟ da
(yüksek hızlı araçlar için teknik şartname) belirtilen alternatif standartlardan birine uygun olması ve
bunun belgelenmesi gerekmektedir. HS RST TSI‟ da belirtilen alternatif standartlar şunlardır;
— İngiliz standardı BS 6853,
— Fransız standartları NF F 16-101 ve NF F 16-102,
— Alman standardı DIN 5510-2,
— İtalyan standartları UNI CEI 11170-1 ve UNI CEI 11170-3,
— Polonya standartları PN-K-02511 ve PN-K-02502.
3.1.1. EN 45545
İlk olarak 2009 yılında geçici teknik şartname olarak yayınlan EN 45545, Mart 2013 te Avrupa normu
olarak kabul edilmiştir. Bazı Avrupa ülkelerinde kullanıla, test yöntemleri çoğunlukla ulusal yapı
standartlarına dayanan, yerel şartlar doğrultusunda düzenlenmiş, farklı güvenlik ve işletme kategorileri
tanımları olan ulusal yangın standartlarının yerini almak üzere hazırlanmıştır. Bu ulusal standartlar
Mart 2016 tarihinden itibaren yürürlükten kalkacaktır.[4] EN 45545 yedi bölümden oluşmaktadır.
EN 45545-1 : Genel
EN 45545- 2 : Malzeme ve bileşenlerin yangın davranışı gereksinimleri,
EN 45545- 3 : Yangın bariyerleri için yangın direnç gereksinimleri,
EN 45545- 4 : Demiryolu araçları tasarımı için yangın güvenliği gereksinimleri,
EN 45545- 5 : Elektrik ekipmanları için yangın güvenliği gereksinimleri,
EN 45545-6 : Yangın kontrol ve yönetim sistemleri,
EN 45545-7 : Yanıcı gaz ve yanıcı sıvı tesisatları için yangın
güvenliği gereksinimleri
İşletme kategorileri ve malzeme özellikleri ile ilgili olan ilk iki bölümü EN 45545-1 ve EN 45545-2‟ dir.
Bu iki bölüm TSI‟ larla direkt ilgili olduğundan, bu çalışmada sadece bunlara değinilecektir.
EN 45545-1: Genel: işletme kategorilerini ve tutuşma kaynaklarını tanımlar.[5]
EN 45545-2: Bu bölüm farklı malzeme ve bileşenlerin yangın davranışları için gereklilikleri ve bunlarla
ilgili test metotlarını tanımlar.
EN 45545-1‟ de tanımlanan işletme kategorileri TSI‟ da tanımlanan kategorilerden farklılık
göstermektedir. En 45545-1 dört işletme kategorisi tanımlamaktadır. Bunlar şöyledir:
Kategori 1: Yeraltı bölümlerinde, tünellerde ve/veya yükseltilmiş yapılarda çalışmak üzere
tasarlanmamış veya donatılmamış olan nihai güvenliğin sağlanabileceği, acil yan tahliyenin mümkün
olduğu bir yerde minimum gecikmeyle durdurulabilecek araçlar.
Tramvay gibi araçlar bu kategoriye girer. Araçlar 1 km‟ den uzun tünel veya yükseltilmiş yapılardan
geçmemeli, geçtikleri bu yapılarda tahliye mümkün değilse yapının boyu trenin boyundan uzun
olmamalıdır.
Kategori 2: Yan tahliye mümkün olan, yeraltı bölümlerinde, tünellerde ve/veya yükseltilmiş yapılarda
çalışmak üzere tasarlanmış veya donatılmış ve yolculara nihai bir güvenlik sağlayabilecek istasyonlara
ve acil durum istasyonlarına kısa bir sürede ulaşılabilecek araçlar.
Bu kategorideki araçlar için güvenli bir bölgeye ulaşılabilecek mesafe en fazla 5 km olmalıdır. En çok 4
dakika içinde araç bu güvenli bölgeye ulaşabilmelidir.
Yıldız, H. ve Turan, T.
Kategori 3: Yan tahliye mümkün olan, yeraltı bölümlerinde, tünellerde ve/veya yükseltilmiş yapılarda
çalışmak üzere tasarlanmış veya donatılmış ve yolculara nihai bir güvenlik sağlayabilecek istasyonlara
ve acil durum istasyonlarına uzun bir sürede ulaşılabilecek araçlar.
Bu kategorideki araçlar için güvenli bir bölgeye ulaşılabilecek mesafe en fazla 20 km olmalıdır. En çok
15 dakika içinde araç bu güvenli bölgeye ulaşabilmelidir.
Kategori 4: Yan tahliye mümkün olmayan, yeraltı bölümlerinde, tünellerde ve/veya yükseltilmiş
yapılarda çalışmak üzere tasarlanmış veya donatılmış ve yolculara nihai bir güvenlik sağlayabilecek
istasyonlara ve acil durum istasyonlarına kısa bir sürede ulaşılabilecek araçlar.
EN 45545-1 işletme kategorilerine ek olarak tasarım kategorileri de tanımlamaktadır.
A: Acil durum eğitimli personel bulundurmayan otomatik araçlar,
D: Çift katlı araçlar,
S: Yataklı ve Kuşetli araçlar,
N: Standart araçlar.
İşletme kategorileri ve tasarım kategorileri kullanılarak araçların HL1, HL2 ve HL3 şeklinde risk
seviyeleri belirlenir. Burada en yüksek seviye HL3‟ tür.İşletme kategorisi ve tasarım kategorisi
arasındaki risk seviyesi ilişkisi aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
Çizelge 1: Risk seviyesi sınıflandırması.
Tasarım Kategorisi
İşletme Kategorisi
N:
Standart araçlar
A:
Otomatik araçlar
D:
Çift katlı araçlar
1
2
3
4
HL1
HL2
HL2
HL3
HL1
HL2
HL2
HL3
HL1
HL2
HL2
HL3
S:
Yataklı ve Kuşetli
araçlar
HL2
HL2
HL3
HL3
EN 45545-2‟ de, risk seviyelerine ve araç içinde kullanıldıkları bölüme göre malzemelerin sağlaması
gereken şartlar ve yapılması gereken testler belirtilmiştir. Belirtilen testlerde istenen risk seviyesini
sağlayan ve bunu test raporlarıyla belgeleyen malzemeler araç imalatında kullanılabilir.
3.2 Yangın Söndürücüler
Yolcu vagonlarının uygun yerlerinde EN3-3:1994; EN3-6:1999: ve EN3-7:2004 standartları gereklerine
uygun özellikte ve yeterli miktarda su katkılı yangın söndürücülerin bulundurulması gerekmektedir. [2]
3.3 Yangın Bariyerleri
CS PAS&LOC TSI‟ da yangın güvenlik sınıfı B olan araçlarda yangının yayılmasını engellemek için
yangın bariyerleri kullanılması gerektiği belirtilmektedir. Bariyerler trenin yolcu ve personel taşıyan her
birimine yerleştirilmelidir. Yangın bariyerleri, yangın başlangıcından 15 dakika sonrasına kadar olan
sürede, alevlerin yolcu/personel alanı içinde 28 m mesafeden daha fazla yayılmasını engellemelidirler.
Bariyerler aynı zamanda 15 dakika boyunca ısı izolasyonu da sağlamalıdırlar.
Yangın bariyerleri konulacak bölgeler:
- Yangının arka kompartımanda başlayabileceği varsayılarak, sürücü kabini ve sürücü kabininin
gerisindeki kompartıman arasına.
- Yangının motordan başlayabileceği varsayılarak, yanmalı motor ve yakınındaki yolcu/personel
bölgeleri arasına.
- Yangının elektrik besleme hattı veya çekiş devre ekipmanlarında başlayabileceği varsayılarak,
kompartımanlar ile elektrik besleme hattı veya çekiş devre ekipmanları ve yolcu/personel alanları
arasına. [1]
Yıldız, H. ve Turan, T.
3.4. Yangın Esnasında Aracın Hareket Kabiliyeti
Trende, bir yangın durumunda yolcu vagonlarının kararlı bir şekilde çalışmaya devam etmesinin
sağlanması gerekmektedir. Trenin duracağı uygun bir yere ulaşabilmesi ve yolcuların trenden güveli
bir yere tahliye edilebilmesi için, A sınıfı olan vagonlarda 4 dakika, B sınıfı olan vagonlarda 15 dakika
boyunca aracın çalışmaya devam edebilmesi gereklidir. Bunun için;
- Frenler, kapalı ya da açık elektrik besleme hattı ve /veya cer devre elemanı bulunduran teknik bir
kompartıman/kabinde veya yanmalı motor olan teknik bir alanda yangın olması sebebiyle oluşan
sistem arızası sonucu otomatik olarak treni durdurmayacaktır.
- Yangın kaynağının kapalı ya da açık elektrik besleme hattı ve /veya cer devre elemanı bulunduran
teknik bir kompartıman/kabinde veya yanmalı motor olan teknik bir alanda olduğu varsayılarak,
indirgenmiş mod çalışma kapasitesinde min. % 50 cer fazlası mevcut olacaktır.[2]
3.5. Yangın Detektörleri
TSI gereklilikleri çerçevesinde, araçlarda yüksek yangın riski olan bölgelerde, erken aşamada yangın
tespiti yapabilen, tren personeli ve yolcular için sonraki riskleri azaltmak maksadıyla uygun otomatik
hareketi başlatabilen bir sistemle donatılmalıdır. Bu sistem aşağıda belirtilen fonksiyonlara sahip
olmalıdır:
- Teknik kompartıman ve kabinler, kapalı ve kapalı olmayan yerler, elektrik besleme hattı ve /veya cer
devre ekipmanı, yanmalı motor bulunan teknik bölmeler, yataklı vagonlar, yataklı kompartımanlar,
personel bölmeleri ve geçit köprülerinde erken aşamada yangını tespit etmek için yangın algılama
sistemi,
-acil durumun oluştuğu alanın makiniste ve kondüktöre bildirimi,
-yangının artmasına neden olabilecek yüksek gerilim enerjisi/yakıt besleme ekipmanları
havalandırmasının kapatılması,
-yataklı kompartımanlarda, yolcuyu uyandırmak için etkilenen bölgede sesli yerel bir alarmın harekete
geçirilmesi.[2]
3.6. Trende Acil Durum Işıklandırması
Yangın sırasında karşılaşılabilecek en önemli sorunlardan biri de, yolcu ve personelin araçtan tahliye
edilmesi sırasında ortamın karanlık olması veya duman gibi bir etkenle, kişilerin acil çıkışlara veya
yangın söndürücülere ulaşamamasıdır. Bunun önlenmesi için araçlarda ana enerji kaynağı durduktan
sonra, en az 3 saat boyunca çalışabilecek ve zemin seviyesinde en az 5 lüx‟ lük bir aydınlatma
sağlayabilecek acil durum ışıklandırması mevcut olmalıdır.[2]
3.7. Trende Havalandırmanın Kapatılması
Yangın sırasında havalandırmanın kapatılabilir olması gereklidir. Çünkü alevler oksijen varlığında
büyüyüp yayılabilir. Aynı zamanda yanma sonucu oluşan duman ve zehirli gazlar havalandırma
yoluyla tüm araç içine kısa sürede yayılır. Bunun engellenmesi için, dış havalandırmanın ve
iklimlendirme sistemlerinin personel tarafından uzaktan kumada ile kapatılabilir olması gereklidir.[2]
3.8. Yolcu ve Personel Tahliyesi
Yangın durumunda araçların güvenli bir bölgeye gelip durmasından sonra araç içindeki personel ve
yolcular acil çıkışları kullanarak tahliye edilirler. TSI‟ larda bu acil çıkışların sahip olması gereken
özellikler belirtilmiştir.
- En fazla 40 yolcu barındıracak şekilde tasarlanmış her aracın en az iki acil çıkışı olmalıdır.
- 40' tan fazla yolcu barındıracak şekilde tasarlanmış her aracın en az üç acil çıkışı olmalıdır.
- Yolcu taşımak için yapılmış her aracın her bir tarafında en az bir acil çıkışı olmalıdır.
- Bir acil çıkış, tren içindeki bir yolcu tarafından açılabilmelidir.
- Tüm harici yolcu kapıları acil çıkış olarak kullanılmalarına izin verecek acil çıkış araçlarıyla donatılmış
olmalıdır.
Yıldız, H. ve Turan, T.
- Bir araç içindeki her yerden, aracın boy eksenleri boyunca ölçülen16 m mesafe içinde ulaşılabilir bir
harici kapı olmalıdır.
- Yataklı vagonlarda her bir uyku kompartımanında bir acil çıkış olmalıdır.
- Tuvaletler ve bagaj bölümü hariç, yolcu kompartımanındaki hiçbir bölge, acil çıkışa aracın boy
eksenleri boyunca ölçülen 6 m' den daha uzak bir mesafede konumlandırılmamalıdır. Eğer acil çıkışın
en alt noktasıyla rayın üst yüzeyi arasındaki yükseklik 1,8 m 'den daha fazlaysa, yolcu
kompartımanlarındaki acil çıkışlarda, güvenli ve hızlı bir tahliyeye sağlamak için ek vasıtalar tedarik
edilmelidir.
- Açılmış bir acil çıkış, en az 700 mm x 550 mm‟ lik bir dikdörtgensel açıklığa sahip olmalıdır.
- Koltuklar, masa veya yatak gibi konfor elemanları, acil çıkış kullanımını engellememelidir
- Acil çıkışlar uygun etiket ve piktogramlarla gösterilmelidir.[1]
4. Sonuç
TÜVASAŞ ürettiği yolcu vagonları için bu TSI gerekliliklerini tasarım aşamasında göz önüne alarak,
araç tasarımını bu gereklilikleri karşılayacak şekilde yapmıştır. Ardından her bir gerekliliğin
karşılandığını belge ve testler vasıtasıyla onaylanmış kuruluşa ispat ederek TSI uygunluk belgelerini
almıştır. Bu süreç içerisinde karşılaşılan en büyük sorun malzeme temini olmuştur. Araç imalatında
kullanılan malzemelerin tamamının, EN 45545-2 ye veya alternatif standartlardan sadece birine uygun
olması gerekliliği malzeme seçiminde çeşitliliği azaltmıştır. Alınan her ürün için EN 45545-2 veya DIN
5510-2 standartlarından birine ait güncel ve geçerli test raporları istenmiştir. Tedarikçi firmalar sadece
demiryolu için olan bu sertifikaları almak konusunda isteksiz davranmışlar, en fazlada Türkiye de test
yaptırabilecekleri akredite yangın laboratuvarları olmaması ve testleri Avrupa‟ da yaptırıldıklarında
karşılaştıkları zaman ve fiyat sorunlarından yakınmışlardır. Buna rağmen birçoğu ürünlerini yangın
güvenliği konusunda geliştirerek gerekli test sertifikalarını almıştır. Buda hem üreticilerin ürün
geliştirme çalışmaları hem de yolcuların güvenliği için olumlu bir gelişme olmuştur.
Tüm dünyada hızla artan yangın güvenliği konusundaki hassasiyetin ülkemizde de kanunlarla
desteklenmesi ve TSI, EN 45545-2 gibi güvenlik düzeyi yüksek standartların uygulanmaya konması;
demiryolu taşımacılığında yangın güvenliğinin artması, yeni ürünleri geliştirilmesi ve üretilen araçların
Avrupa içinde işletilebilmesi için gereklidir.
Kaynaklar
[1] 2011/291/EU Konvansiyonel demiryolu “Lokomotif ve yolcu vagonu” TSI (CR LOC&PAS TSI)
[2] 2008/232/EC Yüksek hızlı demiryolu araçları TSI (HS RST TSI)
[3] EN 45545-2. Demiryolu araçlarında yangın güvenliği-Bölüm 2: Malzeme ve bileşenlerin yangın
davranışı gereksinimleri , 2013 (CEN).
[4] http://esearch.cen.eu/esearch/Details.aspx?id=12623567
[5] prEN 45545-1. Demiryolu araçlarında yangın güvenliği-Bölüm 1: Genel, 2010 (CEN).