Dokuman 5

EKONOMİ BAKANLIĞI
EKONOMİK GÖRÜNÜM
MART 2015
Güncelleme Tarihi: 24/03/2015
A- MAKROEKONOMİK GÖRÜNÜM………………………….
4
B- DIŞ TİCARETİN GÖRÜNÜMÜ ………………………….
20
1) MAL TİCARETİ…………………………………………..
21
2) HİZMETLER TİCARETİ ……………………………….
34
C- YATIRIM ORTAMI, YABANCI SERMAYE ve TEŞVİK….. 40
D- SERBEST BÖLGELER……………………………………
48
E- İKİLİ, BÖLGESEL, ÇOKLU ve ÇOK TARAFLI TİCARET... 53
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
2
A- MAKROEKONOMİK GÖRÜNÜM
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
3
Bazı Ekonomilere İlişkin Büyüme Tahminleri
Bazı Ülke-Ülke Gruplarına İlişkin Büyüme Tahminleri (%)
Dünya Türkiye Avro Bölgesi ABD Brezilya Rusya Hindistan ÇHC
IMF
OECD
DB
2014
3,3
3,0
0,8
2,4
0,1
0,6
5,8
7,4
2015
2014
3,5
3,3
3,4
3,0
1,2
0,8
3,6
2,2
0,3
0,3
-3,0
0,3
6,3
5,4
6,8
7,3
2015
2014
2015
4
2,6
3,0
3,2
3,1
3,5
1,4
0,8
1,1
3,1
2,4
3,2
-0,5
0,1
1,0
0,0
0,7
-2,9
7,7
5,6
6,4
7,0
7,4
7,1
Kaynak: IMF, OECD, Dünya Bankası
 Türkiye ekonomisi 2013 yılında Orta Vadeli Program’da (2014-2016)
belirtilen %3,6’lık gerçekleşme tahminin üstünde %4,1 oranında büyümüştür.
 IMF, Türkiye’nin 2014 yılında %3 ve 2015 yılında %3,4 oranında büyüyeceğini
tahmin etmektedir.
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
4
Dünya Ticaretine İlişkin Tahminler
Yıllar
2014
IMF 2015
2014
DTÖ 2015
Mal Ticaretine İlişkin Tahminler (%)
İhracat
İthalat
Gelişmiş
Yükselen
Gelişmiş
Yükselen
Ekonomiler Ekonomiler Ekonomiler Ekonomiler
3,6
3,9
3,4
4,5
4,6
5,6
4,5
6,2
2,5
4,0
3,4
2,6
3,8
4,5
3,7
4,5
Dünya
Ticaret
Hacmi
3,1
3,8
3,1
4,0
Kaynak: IMF ve DTÖ
IMF tahminine göre, dünya toplam mal ve hizmet ticareti hacmi 2014 ve
2015 yıllarında sırasıyla %3,1 ve %3,8 oranında artacaktır.
DTÖ tahminine göre, dünya toplam mal ve hizmet ticareti hacmi 2014 ve
2015 yıllarında sırasıyla %3,1 ve %4 oranında artacaktır.
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
5
En Büyük 20 Ekonomi (SGP-Cari)
Kaynak: Dünya Bankası
 2013 yılı itibarıyla Türkiye Dünya’nın 17. (SGP’ye göre 17.), Avrupa’nın 6. (SGP’ye
göre 6.) büyük ekonomisidir.
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
6
2015-2017 Orta Vadeli Program Hedefleri
2013* 2014 2015 2016 2017
GSYH (Milyar $, Cari Fiyatlarla)
Kişi Başına Milli Gelir (GSYH, $)
GSYH Büyümesi (1)
İşsizlik Oranı (%)
Turizm Gelirleri (Milyar $)
Cari İşlemler Dengesi (Milyar $)
Cari İşlemler Dengesi / GSYH (%)
822
10.807
4,1
9,0
28,0
-65,1
-7,9
810
10.537
3,3
9,6
29,5
-46,0
-5,7
850
10.936
4,0
9,5
31,5
-46,0
-5,4
907
11.541
5,0
9,2
33,5
-49,2
-5,4
971
12.229
5,0
9,1
35,5
-50,7
-5,2
*Gerçekleşme
2015-2017 Orta Vadeli Program, Kalkınma Bakanlığı
(1) Sabit fiyatlarla yüzde değişimi göstermektedir.
 2015-2017 dönemini kapsayan Orta Vadeli Programın temel
amacı; büyüme performansını yükseltirken cari işlemler açığını
düşürmeye devam etmek, enflasyon hedefine ulaşmak ve
böylece makroekonomik ve finansal istikrarı güçlendirmektir.
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
7
Başlıca Bölgeler ve Ülkeler İtibariyle GSYH Gelişmeleri (2013)
Kaynak: TÜİK ve IMF
 2013 yılında %4,1 oranında büyüyen Türkiye ekonomisi, 2014 yılının ilk
dokuz aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla
%2,8 artış kaydetmiştir.
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
8
Yıllık Büyüme Oranları
Kaynak: TÜİK
 Türkiye, küresel ekonomik krizden en hızlı çıkan ve son dönemlerdeki
küresel ekonomik belirsizlikten göreli olarak az etkilenen ülkelerdendir.
2003-2013 döneminde yıllık ortalama büyüme oranı %5 olmuştur. 2014
ilk 3 çeyreğinde Türkiye ekonomisi %2,8 oranında büyümüştür.
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
9
Kişi Başına Düşen GSYH
Kaynak: Dolar değeri TÜİK, SGP Dolar değeri Dünya Bankası
 Kişi başına gayri safi yurtiçi hasıla, 2013 yılında, 2002 yılına göre 3 kattan
fazla artarak 3.492 dolardan 10.807 dolara yükselmiştir. Satın alma gücü
paritesine göre ise kişi başına gayri safi milli gelir, 19 bin dolara ulaşmıştır.
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
10
Kapasite Kullanım Oranı (%)
Kaynak: TCMB
 2015 Şubat ayında kapasite kullanım oranı 0.9 puan düşüşle, 72.8 olarak
gerçekleşmiştir.
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
11
Sanayi Üretim Endeksi (2010=100)
Kaynak: TÜİK
 Sanayi üretim endeksi, 2015 Ocak ayında 112,3 (2010=100) olmuş, bir önceki
yılın aynı ayına göre %1,8 oranında azalış göstermiştir.
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
12
Satınalma Yöneticileri Endeksi(PMI)
Kaynak: Markit Economics
 PMI değeri, 2015 Şubat ayında 49,6 olarak bir önceki aydaki değerin (49,8)
altında gerçekleşmiştir.
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
13
Enflasyon (Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre)
Kaynak: TÜİK
 2015 Şubat ayında, önceki yılın aynı ayına göre, TÜFE’de %7,6 oranında,
Yİ-ÜFE’de ise %3,1 oranında artış gerçekleşmiştir.
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
14
İstihdam-İşsizlik
Kaynak: TÜİK
 2014 Aralık döneminde işsizlik oranı %10,9 mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı
ise %10,4 düzeyinde gerçekleşmiştir. 2014 yılında işsizlik oranı %9,9 olmuştur.
 Mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı, 2015 Ocak ayında Avro Bölgesi’nde %11,2 ve
AB(28) ülkelerinde %9,8 olarak gerçekleşmiştir. Ülkelerin mevcut en güncel verileri
karşılaştırıldığında, Türkiye’nin işsizlik oranı 7 AB üyesinden daha düşük seyretmektedir.
 Türkiye; Rusya, Almanya, İngiltere ve Fransa’dan sonra Avrupa’daki 5. büyük işgücüne
sahip ülkedir. (2013, Dünya Bankası)
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
15
Türkiye-CDS (23.03.15)
Kaynak: DB Research
* CDS primi yükseldikçe, algılanan risk düzeyi artmaktadır.
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
16
Merkezi Yönetim Bütçe Açığı / GSYH (%)
Kaynak:Eurostat,T.C. Maliye Bakanlığı
 Türkiye’nin merkezi yönetim bütçe açığının GSYH’ye oranı 2013 yılında %1,2 olarak 22 AB
ülkesinden daha iyi konumda gerçekleşmiş ve %3 olan Maastricht kriterini gerçekleştirmiştir.
 2015 yılı Ocak-Şubat döneminde merkezi yönetim bütçe fazlası 1.4 milyar TL olmuştur.
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
17
AB Tanımlı Kamu Borcu / GSYH (%)
Kaynak: Eurostat, T.C. Hazine Müsteşarlığı
 Türkiye’nin AB tanımlı borç oranı, 2013 yılında, Maastricht kriteri olan %60’ın
oldukça altında, %36,2 düzeyinde gerçekleşmiştir. Türkiye, 25 AB ülkesinden
daha iyi performans göstermiştir.
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
18
Ödemeler Dengesi
2012
-48.535
-65.367
22.427
-7.163
1.568
-58
48.247
9.177
-4.106
13.283
2013
-64.658
-79.907
22.844
-8.986
1.391
-96
61.958
8.830
-3.527
12.357
2014
-45.846
-63.542
25.296
-8.723
1.123
-66
43.518
5.487
-6.658
12.145
2014*
-4.982
-5.242
755
-541
46
-22
2.522
933
-310
1.243
2015*
-2.002
-2.581
1.008
-503
74
-1
3.466
1.600
-191
1.791
-4.074
-3.114
-4.963
835
1.510
Giriş
260
112
271
835
1.599
Çıkış
-4.334
-3.226
-5.234
0
-89
-32
-413
-1.695
76
-19
2.636
3.049
4.321
332
300
41.012
18.872
-20.814
346
23.986
39.053
-9.911
2.796
19.934
17.629
468
2.394
72
-4.283
5.800
2.482
1.613
4.270
-4.017
-1.463
Milyon Dolar
I- CARİ İŞLEMLER HESABI
A. DIŞ TİCARET DENGESİ
B. HİZMETLER DENGESİ
C.GELİR DENGESİ
D.CARİ TRANSFERLER
II- SERMAYE HESABI
III- FİNANS HESAPLARI
Doğrudan Yatırımlar
Yurtdışında
Yurtiçinde
Sermaye
Diğer Sermaye (Net)
Gayrimenkul (Net)
Portföy Yatırımları
Diğer Yatırımlar
Rezerv Varlıklar
IV- NET HATA NOKSAN
*Ocak
Kaynak: TCMB
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
19
B- DIŞ TİCARETİN GÖRÜNÜMÜ
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
20
I) MAL TİCARETİ
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
21
Mal Ticaret Hedefleri
(Milyar Dolar)
İhracat
İthalat
D.T. Hacmi
D.T. Dengesi
İhracat/İthalat (%)
2013* 2014* 2015** 2016** 2017** 2023***
151,8 157,6 173,0 187,4 203,4
500,0
251,7 242,2 258,0 276,8 297,5
625,0
403,5 399,8 431,0 464,2 500,9 1125,0
-99,9 -84,5 -85,0 -89,4 -94,1 -125,0
60,3
65,1
67,1
67,7
68,4
80,0
*Gerçekleşme (Kaynak: TÜİK)
**Beklenti (Orta Vadeli Program, Kalkınma Bakanlığı 2015-2017)
***2023 İhracat Stratejisi
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
22
Türkiye'nin Küresel Mal İhracatındaki Payı
• Türkiye’nin dünya mal ihracatındaki payı 2013 yılında %0,81 düzeyindedir.
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
23
Türkiye'nin Küresel Mal İthalatındaki Payı
• Türkiye’nin dünya mal ithalatındaki payı 2013 yılında %1,33 düzeyindedir.
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
24
Dış Ticaretin Gelişimi
2013-2014/ 2014-2015 Ocak
İhracat
Enerji İhracatı*
Altın İhracatı
İthalat
Enerji İthalatı*
Altın İthalatı
Dış Ticaret Hacmi
Dış Ticaret Dengesi
Enerji Dışı Denge
İhracat / İthalat (%)
Yıllık (Milyar $)
2013
2014
151,8
157,6
6,7
6,1
3,3
3,2
251,7
242,2
55,9
54,9
15,1
7,1
403,5
399,8
-99,9
-84,5
-50,7
-35,8
60,3
65,1
Dönemsel (Milyar $)
2014 / OCAK
2015 / OCAK
12,4
12,3
0,5
0,4
0,2
1,3
19,3
16,6
4,9
3,7
0,4
0,2
31,7
29,0
-6,9
-4,3
-2,5
-1,0
64,3
74,1
Değişim (%)
2014/2015
-0,6
-23,9
513,1
-13,7
-24,5
-42,6
-8,6
-37,5
-60,6
15,3
* Enerji, 27. fasıla karşılık gelmektedir.
Kaynak: Ekonomi Bakanlığı
2015 yılının Ocak ayında, 2014 yılının aynı ayına kıyasla;
• İhracat %0,6, ithalat ise %13,7 oranında azalış kaydetmiştir.
• Dış ticaret açığı %37,5’lik azalışla 4,3 milyar dolara gerilemiştir
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
25
İhracatın Aylık Gelişimi
Aylara Göre İhracat ve İthalat, Milyar Dolar
2015 Ocak ayında, 2014 Ocak ayına göre, ihracat %0,6 azalarak 12,3 milyar
dolar, ithalat ise %13,7 azalarak 16,6 milyar dolar olmuştur.
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
26
Geniş Ekonomik Grupların Sınıflaması (BEC)
İHRACAT
İHRACAT (Milyon $)
Yatırım malları
Ara mallar
Tüketim malları
Diğerleri
TOPLAM
2014
16.109
75.188
65.102
1.244
157.642
2013/2014
Değ.%
3,3
0,5
7,2
88,2
3,8
2014/2015
Dönemsel (Ocak)
Pay (%,
2015
2014
2015-Ocak) Ocak Değ. %
1.059
1.145
9,3
8,2
6.221
6.213
50,4
-0,1
5.068
4.922
39,9
-2,9
52
50
0,4
-4,8
12.400
12.331
100,0
-0,6
2014
35.996
176.721
29.012
453
242.183
2013/2014
Değ.%
-2,1
-3,9
-4,6
-31,6
-3,8
Dönemsel (Ocak)
Pay (%,
2014/2015
2015
2014
2015 Ocak) Ocak Değ. %
-1,1
2.564
2.536
15,2
73,7
-16,4
14.665
12.265
2.028
1.803
10,8
-11,1
7,6
29
31
0,2
19.286
16.636
100
-13,7
Yıllık
2013
15.592
74.817
60.732
661
151.803
İTHALAT
İTHALAT (Milyon $)
Yatırım malları
Ara mallar
Tüketim malları
Diğerleri
TOPLAM
Mart 2015
Yıllık
2013
36.771
183.811
30.416
663
251.661
Ekonomi Bakanlığı
27
Başlıca İhraç Ürünleri
Sıra
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Fasıl
71
87
84
61
72
85
62
73
39
08
Dönemsel (Ocak) Milyon Dolar
İHRACAT
2014
2015
Fasıl Adı
İNCİLER,KIYMETLİ TAŞ VE METAL MAMULLERİ
537
1.707
MOTORLU KARA TAŞITLARI
1.213
1.437
KAZANLAR, MAKİNALAR, MEKANİK CİHAZLAR VE ALETLER
1.041
935
ÖRME GİYİM EŞYASI VE AKSESUARLARI
825
727
DEMİR VE ÇELİK
795
599
ELEKTRİKLİ MAKİNA VE CİHAZLAR
742
589
ÖRÜLMEMİŞ GİYİM EŞYASI VE AKSESUARLARI
523
494
DEMİR VEYA ÇELİKTEN EŞYA
530
449
PLASTİK VE PLASTİKTEN MAMUL EŞYA
460
417
YENİLEN MEYVALAR,KABUKLU YEMİŞLER
331
389
6.997
7.743
LİSTE TOPLAMI
12.400 12.331
TOPLAM
İTHALAT
2014
2015
454
288
765
813
2.200
1.909
82
69
1.650
1.233
1.458
1.501
171
153
210
189
1.217
966
38
44
8.246
7.165
19.286 16.636
DENGE
DEĞ. %
2014
2015 2014/2015
84
1.419
217,8
447
624
18,5
-1.160
-974
-10,2
742
658
-11,8
-855
-634
-24,7
-716
-912
-20,7
353
342
-5,5
321
260
-15,3
-757
-549
-9,5
292
345
17,5
-1.248
578
10,7
-6.886 -4.305
-0,6
* Değişim ihracata göredir.
Kaynak: TÜİK
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
28
Başlıca İthal Ürünleri
Sıra
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Fasıl
27
84
85
72
39
87
29
90
30
71
Dönemsel (Ocak) Milyon Dolar
İTHALAT
Fasıl Adı
2014
2015
MİNERAL YAKITLAR VE MİNERAL YAĞLAR
4.885
3.690
KAZANLAR, MAKİNALAR, MEKANİK CİHAZLAR VE ALETLER
2.200
1.909
ELEKTRİKLİ MAKİNA VE CİHAZLAR
1.458
1.501
DEMİR VE ÇELİK
1.650
1.233
PLASTİK VE PLASTİKTEN MAMUL EŞYA
966
1.217
MOTORLU KARA TAŞITLARI
765
813
ORGANİK KİMYASAL MÜSTAHSALLAR
447
393
OPTİK, FOTOĞRAF, ÖLÇÜ, KONTROL, AYAR CİHAZLARI, TIBBİ ALETLER
365
364
ECZACILIK ÜRÜNLERİ
285
329
İNCİLER,KIYMETLİ TAŞ VE METAL MAMULLERİ
454
288
13.726 11.486
LİSTE TOPLAMI
19.286 16.636
TOPLAM
İHRACAT
2014
2015
355
467
1.041
935
589
742
795
599
460
417
1.213
1.437
44
33
52
54
54
61
537
1.707
5.404
6.187
12.400 12.331
DENGE
DEĞ. %
2014
2015 2014/2015
-4.419 -3.334
-24,5
-1.160
-974
-13,2
-716
-912
2,9
-855
-634
-25,3
-757
-549
-20,6
447
624
6,2
-403
-360
-12,1
-313
-310
-0,1
-231
-268
15,7
1.419
-36,5
84
-8.322 -5.299
-16,3
-13,7
-6.886 -4.305
* Değişim ithalata göredir.
Kaynak: TÜİK
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
29
Başlıca İhraç Ürünleri (Yıllık)
Sıra Fasıl
1
87
2
84
3
61
4
85
72
5
6
71
7
73
8
62
9
27
10
39
Yıllık (Milyon Dolar)
İHRACAT
Fasıl Adı
2013
2014
MOTORLU KARA TAŞITLARI
17.000 18.064
KAZANLAR, MAKİNALAR, MEKANİK CİHAZLAR VE ALETLER
12.989 13.595
ÖRME GİYİM EŞYASI VE AKSESUARLARI
9.245
10.029
ELEKTRİKLİ MAKİNA VE CİHAZLAR,AKSAM VE PARÇALARI
9.544
9.693
DEMİR VE ÇELİK
9.246
9.919
İNCİLER,KIYMETLİ TAŞ VE METAL MAMULLERİ
6.999
7.717
6.148
6.356
DEMİR VEYA ÇELİKTEN EŞYA
ÖRÜLMEMİŞ GİYİM EŞYASI VE AKSESUARLARI
5.714
6.234
MİNERAL YAKITLAR VE MİNERAL YAĞLAR
6.725
6.112
PLASTİK VE PLASTİKTEN MAMUL EŞYA
5.609
6.098
89.892 93.145
LİSTE TOPLAMI
151.803 157.642
TOPLAM
İTHALAT
2013
2014
16.808 15.736
30.157 28.104
941
985
17.759 17.949
18.691 17.576
16.234
8.121
2.758
2.618
1.863
1.883
55.917 54.895
13.881 14.151
175.009 162.016
251.661 242.183
DENGE
DEĞ. %
2013
2014 2013/2014
192
2.328
6,3
-17.167 -14.509
4,7
8.304
9.044
8,5
-8.214
-8.255
1,6
-8.772
-6,8
-8.330
-9.236
-404
10,3
3.738
3,4
3.390
3.851
4.351
9,1
-49.193 -48.783
-9,1
-8.272
-8.052
8,7
-85.117 -68.871
3,6
-99.859 -84.541
3,8
* Değişim ihracata göredir.
Kaynak: TÜİK
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
30
Başlıca İthal Ürünleri (Yıllık)
Yıllık (Milyon Dolar)
Sıra Fasıl
Fasıl Adı
1 27 MİNERAL YAKITLAR VE MİNERAL YAĞLAR
2 84 KAZANLAR, MAKİNALAR, MEKANİK CİHAZLAR VE ALETLER
3 85 ELEKTRİKLİ MAKİNA VE CİHAZLAR,AKSAM VE PARÇALARI
4 72 DEMİR VE ÇELİK
5 87 MOTORLU KARA TAŞITLARI
6 39 PLASTİK VE PLASTİKTEN MAMUL EŞYA
7 71 İNCİLER,KIYMETLİ TAŞ VE METAL MAMULLERİ
8 29 ORGANİK KİMYASAL MÜSTAHSALLAR
9 90 OPTİK, FOTOĞRAF, ÖLÇÜ, KONTROL, AYAR CİHAZLARI, TIBBİ ALETLER
10 30 ECZACILIK ÜRÜNLERİ
LİSTE TOPLAMI
TOPLAM
İTHALAT
İHRACAT
2013
2014
2013 2014
55.917
54.895 6.725 6.112
30.157
28.104 12.989 13.595
17.759
17.949 9.544 9.693
18.691
17.576 9.919 9.246
16.808
15.736 17.000 18.064
13.881
14.151 5.609 6.098
16.234
8.121
6.999 7.717
5.314
5.833
598
534
4.559
4.878
661
716
4.151
4.428
754
806
183.471 171.671 70.798 72.582
251.661 242.183 151.803 157.642
DEĞ. %
DENGE
2013
2014 2013/2014
-49.193 -48.783
-1,8
-17.167 -14.509
-6,8
-8.214 -8.255
1,1
-8.772 -8.330
-6,0
192
2.328
-6,4
-8.272 -8.052
1,9
-9.236
-404
-50,0
9,8
-4.716 -5.299
-3.898 -4.162
7,0
-3.397 -3.622
6,7
-6,4
-112.673 -99.088
-99.859 -84.541
-3,8
* Değişim ithalata göredir.
Kaynak: TÜİK
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
31
İhracat ve İthalatta İlk Beş Ülke (Ocak 2015)
İhracatımızda İlk 5 Ülke (% Pay)
İthalatımızda İlk 5 Ülke (% Pay)
Kaynak: TÜİK
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
32
İhracatın Bölgesel Dağılımı
Ocak
(Milyon Dolar)
A- AB (28)
B- SERBEST BÖLGELER
C- DİĞER ÜLKELER
1- DİĞER AVRUPA
2- AFRİKA
Kuzey Afrika
Diğer Afrika
3- AMERİKA
Kuzey Amerika
Orta Amerika ve Karayip
Güney Amerika
4- ASYA
Yakın ve Ortadoğu
Diğer Asya
5- AVUSTRALYA VE YENİ ZELANDA
6- DİĞER ÜLKE ve BÖLGELER
TOPLAM
2014
5.456
177
6.767
1.126
1.148
817
331
726
537
71
118
3.725
Pay (%)
44,0
1,4
54,6
9,1
9,3
6,6
2,7
5,9
4,3
0,6
1,0
30,0
2015
5.271
151
6.909
1.721
934
638
296
757
552
63
142
3.444
Pay (%)
42,7
1,2
56,0
14,0
7,6
5,2
2,4
6,1
4,5
0,5
1,2
27,9
Değişim (%)
-3,4
-15,1
2,1
52,8
-18,6
-21,9
-10,4
4,2
2,8
-11,2
19,8
-7,5
2.815
22,7
2.743
22,2
-2,6
910
39
7,3
0,3
701
47
5,7
0,4
-23,0
19,9
3
0,0
6
0,1
92,8
12.400
100
12.331
100
-0,6
Kaynak: TÜİK
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
33
İthalatın Bölgesel Dağılımı
Ocak
(Milyon Dolar)
A- AB (28)
B- SERBEST BÖLGELER
C- DİĞER ÜLKELER
1- DİĞER AVRUPA
2- AFRİKA
Kuzey Afrika
Diğer Afrika
3- AMERİKA
Kuzey Amerika
Orta Amerika ve Karayip
Güney Amerika
4- ASYA
Yakın ve Ortadoğu
Diğer Asya
5- AVUSTRALYA VE YENİ ZELANDA
6- DİĞER ÜLKE ve BÖLGELER
TOPLAM
2014
Pay (%)
6.549
88
12.650
3.318
459
287
172
1.464
1.126
66
273
6.159
1.631
4.528
56
1.194
19.286
34,0
0,5
65,6
17,2
2,4
1,5
0,9
7,6
5,8
0,3
1,4
31,9
8,5
23,5
0,3
6,2
100
2015
5.741
96
10.799
2.494
398
195
203
1.199
856
67
275
5.740
1.293
4.447
20
949
16.636
Pay (%)
34,5
0,6
64,9
15,0
2,4
1,2
1,2
7,2
5,1
0,4
1,7
34,5
7,8
26,7
0,1
5,7
100
Değişim
(%)
-12,3
8,6
-14,6
-24,8
-13,4
-32,2
18,2
-18,1
-24,0
2,8
1,0
-6,8
-20,7
-1,8
-64,4
-20,6
-13,7
Kaynak: TÜİK
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
34
2) HİZMETLER TİCARETİ
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
35
Hizmetler Sektörüne İlişkin Hedefler
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
36
Türkiye'nin Küresel Hizmet İhracatındaki Payı (%)
Kaynak: DTÖ
Türkiye’nin 2013 yılı küresel hizmet ihracatındaki payı %0,95 düzeyindedir.
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
37
Türkiye'nin Küresel Hizmet İthalatındaki Payı (%)
Kaynak: DTÖ
Türkiye’nin 2013 yılı küresel hizmet ithalatındaki payı %0,51 düzeyindedir.
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
38
Ödemeler Dengesi-Hizmet Kalemleri
2012
43.089
12.467
25.345
1.029
866
534
366
752
1.730
2013
46.638
13.098
27.997
675
1.000
779
602
798
1.689
2014
50.506
14.361
29.552
1.084
1.154
824
535
826
2.170
2014*
2.651
914
1.275
7
107
102
87
31
128
2015* Değişim (%)
2.829
6,7
905
-1,0
1.424
11,7
29
314,3
109
1,9
93
-8,8
20
-77,0
35
12,9
214
67,2
(Milyon ABD $)
2010
2011
2012
Hizmetler Gideri
-19.595 -20.516 -20.527
Taşımacılık Gideri
-8.034 -8.519 -8.856
Turizm Gideri
-5.194 -4.883 -4.094
İnşaat Hizmetleri Gideri
0
0
0
Sigorta Hizmetleri Gideri
-1.262 -1.302 -1.291
Finansal Hizmetler Gideri
-724 -1.221 -1.176
Diğer Ticari Hizmetler Gideri -1.673 -1.727 -1.984
Resmi Hizmetler Gideri
-1.352 -1.564 -1.717
Diğer Hizmetler Gideri
-1.356 -1.300 -1.409
2013
-21.158
-9.821
-4.817
0
-1.718
-1.334
-2.554
-1.686
-1.558
2014
-22.581
-10.121
-5.072
0
-1.651
-1.903
-2.353
-2.324
-1.354
2014*
-1.896
-805
-369
0
-143
-137
-204
-115
2015* Değişim (%)
-1.821
-4,0
-692
-14,0
-434
17,6
0
0,0
-123
-14,0
-152
10,9
-136
-33,3
-148
28,7
-136
10,6
(Milyon ABD $)
Hizmetler Geliri
Taşımacılık Geliri
Turizm Geliri
İnşaat Hizmetleri Geliri
Sigorta Hizmetleri Geliri
Finansal Hizmetler Geliri
Diğer Ticari Hizmetler Geliri
Resmi Hizmetler Geliri
Diğer Hizmetler Geliri
2010
36.279
9.342
22.585
859
721
490
333
483
1.466
2011
40.668
10.795
25.054
838
834
531
300
505
1.811
-123
Kaynak: TCMB
*Ocak
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
39
Yurtdışında Müteahhitlik Hizmetleri
Sektörün ekonomiye katkıları:
Döviz girdisi, ihracata katkı,
istihdama katkı, teknoloji
transferi, makina parkına etki,
dışa açılma sürecine etki
• Dünyanın
en
büyük
250
müteahhitlik şirketi listesinde 2014
yılında 42’si Türk firmasıdır.
• Türkiye, bu bakımdan Çin’den
sonra 2. sırada yer almaktadır.
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
40
C- YATIRIM ORTAMI YABANCI SERMAYE ve
TEŞVİK
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
41
Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması
94 ülke ile imzalanan ve 75 adedi yürürlüğe giren YKTK Anlaşmaları ile;
 Taraf ülkeler arasındaki uluslararası doğrudan yatırımların artmasını teşvik
etmek;
 Karşılıklılık ilkesi çerçevesinde; uluslararası doğrudan yatırımların doğrudan
ve dolaylı kamulaştırmalara karşı uluslararası hukuk çerçevesinde
korunmasını sağlamak;
 Ev sahibi ülkenin yabancı yatırımcılara ve bunların yatırımlarına “milli
muamele” ve “en çok kayırılan ulus muamelesi”ne tabi olarak adil ve eşit bir
muamelede bulunmasını güvence altına almak;
 Yabancı yatırımcıların elde ettiği karların ve diğer gelirlerin gecikme
olmaksızın transfer edilmesini güvence altına almak;
 Yabancı yatırımcı ile ev sahibi devlet arasında çıkan uyuşmazlıklarda
uluslararası tahkim seçeneğini çözüm yolu olarak sunmaktır.
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
42
Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları
ABD; Almanya; Arnavutluk; Avusturya; Avusturya (Revize); Azerbaycan;
BAE; Bahreyn; Bangladeş; Belçika; Beyaz Rusya; Bosna Hersek; Bulgaristan;
Cezayir; Çek Cumhuriyeti; Çin Halk Cumhuriyeti; Danimarka; Endonezya;
Estonya; Etiyopya; Fas; Finlandiya; Fransa; Güney Afrika; Güney Kore;
Gürcistan; Hindistan; Hırvatistan; Hollanda; İngiltere; İran; İrlanda; İspanya;
İsrail; İsveç; İtalya; Japonya; Katar; Kazakistan; Kırgızistan; Kuveyt; K.K.T.C.;
Letonya; Litvanya; Lübnan; Lüksemburg; Macaristan; Makedonya; Malezya;
Mısır; Moğolistan; Moldova; Norveç; Özbekistan; Pakistan; Polonya;
Portekiz; Romanya; Rusya; S. Arabistan; S. Arabistan (Hava Taşıma);
Sırbistan-Karadağ; Singapur; Slovakya; Slovenya; Suriye; Sudan; Tacikistan;
Tayland; Tunus; Türkmenistan; Ukrayna; Umman; Ürdün; Yemen;
Yunanistan
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
43
Doğrudan Yabancı Yatırımlar
Kaynak: TCMB
 1984-2002 döneminde 14,6 milyar ABD Doları olan doğrudan yabancı
yatırım tutarı, 2003-2014 döneminde 149,3 milyar ABD Dolarına ulaşmıştır.
 2015 yılının Ocak ayında doğrudan yabancı yatırım tutarı önceki yılın aynı
ayına göre %44 artarak 1,8 milyar ABD Doları olmuştur.
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
44
Yabancı Yatırımların Sektörlere Göre Dağılımı
(Milyon $)
TARIM SEKTÖRÜ
SINAÎ SEKTÖRLER
Madencilik ve Taşocakçılığı
İmalat
Elektrik, Gaz, Buhar ve Sıcak Su Üretimi ve
Hizmetler Sektörü
TOPLAM
2013 2013
49
47
4.810
4.819
240
242
2.199
2.207
2.335
2.334
5.387
5.000
10.246 9.866
2014 2014*
61
0
4.666
178
449
48
2.891
93
1.323
37
3.972
117
8.699 295
2015*
0
132
118
13
1
40
172
*Ocak ayı verisidir
*Ocak ayı verisidir.
Ocak 2015
O
Ekonomi Bakanlığı
45
Yabancı Yatırımların Ülkelere Göre Dağılımı
Milyon $
1 Hollanda
2 İngiltere
3 Rusya
4 Azerbaycan
5 Almanya
6 Lüksemburg
7 İtalya
8 ABD
9 Fransa
10 Kuveyt
11 Japonya
12 Norveç
13 Singapur
14 İsviçre
15 Birleşik Arap Emirlikleri
16 Yunanistan
17 Hong Kong
18 İspanya
19 İrlanda
20 Avusturya
LİSTE TOPLAMI
TOPLAM
2012
1.381
2.044
11
338
491
1.186
154
439
86
271
106
136
64
454
52
58
38
193
22
1.519
9.043
10.759
2013
918
300
875
803
1.968
278
146
326
217
185
439
30
22
204
176
68
13
506
7
656
8.137
9.866
2014
2.017
1.046
730
718
693
555
490
325
280
234
212
170
165
154
115
101
88
74
56
48
8.271
8.699
2015*
221
3
735
73
20
115
14
1
4
3
9
0
2
26
0
8
0
0
8
11
1.253
1.599
*Ocak
Kaynak: TCMB Ödemeler Dengesi İstatistikleri
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
46
Yeni Teşvik Sistemi
YENİ TEŞVİK SİSTEMİ
Genel
Teşvik
Uygulamaları
Bölgesel Teşvik
Uygulamaları
Büyük
Ölçekli Yatırımların
Teşviki
 KDV İstisnası
 KDV İstisnası
 KDV İstisnası
 KDV İstisnası
 Gümrük Vergisi
Muafiyeti
 Gümrük Vergisi
Muafiyeti
 Gümrük Vergisi
Muafiyeti
 Gümrük Vergisi
Muafiyeti
 Vergi İndirimi
 Vergi İndirimi
 Vergi İndirimi
 Sigorta Primi
İşveren Hissesi
Desteği
 Sigorta Primi
İşveren Hissesi
Desteği
 Yatırım Yeri
Tahsisi
 Yatırım Yeri Tahsisi
 Faiz Desteği
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
Stratejik
Yatırımların
Teşviki
 Sigorta Primi
İşveren Hissesi
Desteği
 Yatırım Yeri
Tahsisi
 Faiz Desteği
 KDV İadesi
47
Teşvik
Belge
Adedi
Toplam
4.253
4.927
3.623
344
2012
2013
2014
2015*
Sabit Yatırım Öngörülen
Tutarı
İstihdam
(Milyon TL)
(Kişi)
Toplam
57.889
96.059
61.779
26.880
Toplam
148.795
191.845
143.763
10.449
BELGE ADEDİ
2012
2013
2014
2015*
1. Bölge
1.546
1.768
1.460
111
2. Bölge
740
803
716
63
3. Bölge
694
695
594
41
4. Bölge
490
516
447
28
5. Bölge
335
484
367
33
6. Bölge Muhtelif TOPLAM
438
10
4.253
635
26
4.927
461
17
4.062
67
1
344
*Ocak
Kaynak: Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü ,
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
48
D- SERBEST BÖLGELER
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
49
Serbest Bölgelerin Sağladığı Avantajlar















Üretici Kullanıcılar için Vergi Avantajlarından Yararlanma İmkânı
Orta ve Uzun Vadede Geleceği Planlayabilme İmkânı
Kâr Transferi İmkânı
Ticaret Kolaylığı İmkânı
Gümrük Vergisi Prosedüründen Arındırılmış Ticari Faaliyet İmkânı
AB ve Gümrük Birliği Kriterlerinin Gerektirdiği Serbest Dolaşım Belgelerinin
Temini İmkânı
Eşitlik Prensibi
Zaman Kısıtlaması Bulunmaması
Pazar İhtiyaçlarına ve Şartlarına Göre Serbestçe Belirlenecek Ticari Faaliyet
İmkânı
Gerçekçi Bir Enflasyon Muhasebesi İmkânı
Yerli ve Yabancı Tüm Pazarlara Erişim İmkânı
Azaltılmış Bürokratik Prosedür ve Dinamik İşletme Yönetimi
Stratejik Avantaj
Her Türlü Ticari ve Sınai Faaliyete Uygun ve Ucuz Altyapı İmkânı
Tedarik Zinciri İmkânlarından Yararlanma Kolaylığı
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
50
Serbest Bölgeler
 19 Serbest Bölgede 2014 yılında toplam 61.505 kişi istihdam
edilmiştir.
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
51
Serbest Bölgelerin Ticaret Hareketleri
Milyon Dolar
Yurtiçinden Bölgelere
Bölgelerden Yurtdışına
Yurtdışından Bölgelere
Bölgelerden Yurtiçine
TOPLAM TİCARET HACMİ
2008
3.195
5.874
8.248
7.262
24.579
2009
2.177
4.913
5.493
5.173
17.756
2010
2.295
4.361
6.625
5.291
18.572
2011
2.668
6.924
7.253
5.801
22.646
2012
2.971
7.071
7.257
5.754
23.053
2013
2.887
7.701
7.490
5.162
23.240
2014
2.732
7.958
7.059
4.683
22.432
Kaynak: Serbest Bölgeler, Yurt Dışı Yatırım ve Hizmetler Genel Müdürlüğü
 2014 yılında Serbest Bölgelerdeki toplam ticaret hacmi, bir
önceki yıla göre %3,5 oranında azalarak 22,4 milyar dolar
olarak gerçekleşmiştir.
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
52
Serbest Bölgelerde Sektörel Yoğunlaşma
İstanbul AHL
Antalya
Kocaeli
Avrupa
Mersin
Bursa
İzmir
TÜBİTAK-MAM
Adana-Yumurtalık
Hizmetler ve yazılım
Yat inşası, medikal aletler
Gemi inşası
Hazır giyim
Hazır giyim
Otomotiv alt endüstrileri
Deri
Ar-Ge faaliyetleri
Gemi tamir ve bakımı
Kaynak: Serbest Bölgeler, Yurt Dışı Yatırım ve Hizmetler Genel Müdürlüğü
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
53
E- İKİLİ, BÖLGESEL, ÇOKLU ve ÇOK TARAFLI
TİCARET
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
54
Ticari İlişkiler
İkili Ticari İlişkiler
Avrupa, Asya-Pasifik, Avrasya, Orta Doğu ve Kuzey Afrika,
Sahra Altı Afrika, Amerika
Bölgesel ve Çoklu Ticari İlişkiler
AB, EİT, D8, KEİ, İİT, İSEDAK
Çok Taraflı Ticari İlişkiler
DTÖ, OECD, G20
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
55
STA Ülkeleri
1.
EFTA (Norveç, İsviçre, İzlanda,
Liechtenstein)
2.
İsrail
3.
Makedonya
4.
Bosna Hersek
5.
Filistin
6.
Tunus
7.
Fas
8.
Suriye
9.
Mısır
10. Arnavutluk
11. Gürcistan
12. Karadağ
13. Sırbistan
14. Şili
15. Ürdün
16. Güney Kore
17. Morityus
18. Lübnan*
19. Kosova*
20. Malezya*
(*) İç Onay Sürecinde
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
56
STA Ülkeleri (Devam Eden Müzakereler)
1. Moldova*
9.
Körfez İşbirliği Konseyi
2. Gana*
10.
Libya
3. Ukrayna
11.
MERCOSUR
4. Kolombiya
12.
Faroe Adaları
5. Ekvador
13.
Japonya
6. Kongo Demokratik
Cumhuriyeti
14.
Singapur
15.
Peru
16.
Meksika
7. Kamerun
8. Seyşeller
* Müzakere süreci tamamlanmıştır.
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
57
Çok Taraflı Ticari İlişkiler
Hizmet Ticareti Anlaşması (TISA)
Doha Kalkınma Turu müzakerelerinin kesintiye uğraması ve hizmetler alanında rekabetçi
ülkelerin iddialı bir anlaşma hedeflemeleri nedeniyle Hizmetler ticaretinin %70’ini oluşturan
katılımcılar arasında serbesti düzeyini büyük ölçüde arttıracak bir anlaşma olan TISA
müzakereleri Türkiye’nin katılımıyla devam etmektedir.
Tarım Dışı Ürünlerde Pazara Giriş (NAMA)
Toplam dünya mal ihracatının yaklaşık %90’ını oluşturan DTÖ Tarım Anlaşması kapsamı
dışında kalan ürünlerde (sanayi ürünleri + yakıt + madencilik ürünleri + balık ve balıkçılık
ürünleri + ormancılık ürünleri) tarife ve tarife dışı engellerin azaltılarak ticaretin bu
ürünlerde daha fazla serbestleştirilmesi hedeflenmektedir.
G-20 Dönem Başkanlığı
ABD, Almanya, Arjantin, Avrupa Birliği Avustralya, Brezilya, Çin, Endonezya, Fransa, Güney
Afrika, Güney Kore, Hindistan, İngiltere, İtalya, Japonya, Kanada, Meksika, Rusya, Suudi
Arabistan ve Türkiye’den oluşan G-20 ülkeleri, dünya ekonomisinin yaklaşık %90’ını; dünya
ticaretinin %80’ini ve dünya nüfusunun üçte ikisini temsil etmektedir. G–20, dönem
başkanlığı her sene bir üye ülke tarafından yürütülmektedir. G-20 dönem başkanlığı 2015
yılında Türkiye tarafından deruhte edilecektir.
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
58
İhracatın Ülke Gruplarına Göre Dağılımı
(Milyon $)
2013
2014
%
Değişim
% Pay
(2014)
2014*
2015*
%
Değişim
% Pay
(2015*)
AB-28
Bağımsız Devletler Topluluğu
Avrupa Serbest Ticaret Bölgesi
Ekonomik İşbirliği Teşkilatı
İslam İşbirliği Teşkilatı
Karadeniz Ekonomik İşbirliği
Teşkilatı
Serbest Ticaret Anlaşması
Yapılan Ülkeler**
OECD Ülkeleri
Türk Cumhuriyetleri
63.040
16.924
1.662
11.898
49.371
68.530
15.621
3.796
11.720
48.634
8,7
-7,7
128,4
-1,5
-1,5
43,5
9,9
2,4
7,4
30,9
5.456
1.189
265
798
3.824
5.271
878
1.112
881
3.596
-3,4
-26,2
319,7
10,5
-6,0
42,8
7,1
9,0
7,1
29,2
20.368
19.691
-3,3
12,5
1.490
1.185
-20,5
9,6
14.942
68.684
6.908
17.633
76.692
7.110
18,0
11,7
2,9
11,2
48,6
4,5
15,8
11,0
-15,2
54,8
3,5
3,8
100
1.946
6.762
428
12.330
48,6
157.642
1.310
6.091
505
12.400
-0,6
100
GENEL TOPLAM
151.803
* Ocak
**Henüz STA’ları yürürlüğe girmeyen Lübnan ve Kosova hariç
Kaynak: TÜİK
 2014 yılında 2013 yılına göre, EFTA Ülkelerine ihracat seçilen özel
bölgeler içerisinde yıllık bazda en hızlı artışı yaşayarak %128,4
oranında artmıştır.
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
59
Ekonomi Bakanlığı Yurtdışı Teşkilatı
Halihazırda 110 ülke 160 Merkez ve 5
ofiste 179 Ticaret Müşaviri/Ataşesi
görev yapmaktadır.
Mart 2015
Ekonomi Bakanlığı
60
AMERİKA
Buenos Aires New York
Karakas
Sao Paulo
Mexico City Şikago
Ottava
Toronto
Santiago
Miami
Vaşington
San Francisco
Houston
Seattle
Los Angeles
AFRİKA
Abuja
Addis Ababa
Akra
Cezayir
Dakar
Darüsselam
Hartum
İskenderiye
Kahire
Nairobi
Pretoria
Rabat
Trablus
Tunus
Kazablanka
ASYA
Astana
Aşkabat
Bangkok
Bişkek
Cakarta
Duşanbe
Hanoi
İslamabad
Kabil
Kuala Lumpur
Manila
Pekin
Seul
Singapur
Taşkent
Tokyo
Ulan Bator
Yeni Delhi
Almatı
Guangzhou
Hong Kong
Karaçi
Mumbai
Şangay
Georgetown
GEORGETOWN
AVRUPA/KAFKASYA
AB
DTÖ
OECD
Atina
Bakü
Belgrad
Berlin
Bern
Bratislava
Brüksel
Budapeşte
Bükreş
Dublin
Helsinki
Kiev
Kişinev
Kopenhag
Lahey
Lizbon
Lefkoşa
Londra
Lubliyana
Madrid
Minsk
Moskova
Oslo
Paris
Podgorica
Prag
Priştine
Roma
Saraybosna
Sofya
Stokholm
Tiflis
Tiran
Üsküp
Varşova
Viyana
Zagreb
Barselona
Batum
Düsseldorf
Hamburg
Hannover
Kazan
Marsilya
Milano
Münih
Novorossisk
Odessa
Rotterdam
Selanik
St.
Petersburg
Stutgart
Birmingham
Krasnodar
Novosibirsk
Yekaterinbur
g
EKONOMİ BAKANLIĞI
YURT DIŞI TEŞKİLATI
ORTA DOĞU
Abu Dhabi
Amman
Bağdat
Beyrut
Doha
Kuveyt
Manama
Muskat
Riyad
Sana
Şam
Tahran
Tel Aviv
Basra
Cidde
Dubai
Erbil
Halep
Kudüs
Musul
Tebriz
Daimi Temsilci Yardımcılığı
AVUSTRALYA
Sidney
Melbourne
Ticaret Müşavirliği
Ticaret Ataşeliği
İrtibat Büroları