resiprokasyon ve dönme hareketi yapan eğe sistemlerinin

T.C.
Ege Üniversitesi
Diş Hekimliği Fakültesi
Endodonti Anabilim Dalı
RESİPROKASYON VE DÖNME HAREKETİ YAPAN EĞE
SİSTEMLERİNİN KARŞILAŞTIRMASI
BİTİRME TEZİ
Stj. Diş Hekimi Nesligül VERİM
Danışman Öğretim Üyesi: Doç. Dr. Ilgın AKÇAY
İZMİR-2015
ÖNSÖZ
“Resiprokasyon
ve
Dönme
Hareketi
Yapan
Eğe
Sistemlerinin
Karşılaştırması” adlı çalışmamda bana her zaman rehberlik ederek yardımcı olan
danışman hocam Doç. Dr. Ilgın AKÇAY'a ve eğitim hayatım boyunca bilgilerini
aktaran sevgili asistanlarıma teşekkür ederim. Her zaman sevgi, sabrını
esirgemeyerek bütün zorluklara karşı yanımda olan aileme sonsuz teşekkürlerimi
sunarım.
İzmir-2015
Stj. Diş Hekimi Nesligül VERİM
İÇİNDEKİLER
1. GİRİŞ VE AMAÇ………………………………………..................................1
2. GENEL BİLGİLER……………………………………………...............….....2
3. KÖK KANAL PREPARASYONUNDA KULLANILAN
ALETLER...........................................................................................................3
3.1. Nikel Titanyum Eğeler………………………………………..…................3
3.1.1. Fiziksel Kimyasal ve Biyolojik Özellikleri……………………...…....4
3.2. Nikel Titanyum Esaslı Döner Aletler...........................................................6
3.2.1. Döner Sistemlerin Kullanımında Yapılması Gerekenler……............7
3.2.2. Günümüzde Kullanılmakta Olan Döner Nİ-Tİ Sistemler……….…..8
3.2.2.1. Protaper……………………………….…………….............8
3.2.2.2. ProFile…………………………………………………...…11
3.2.2.3. Hero 642…………................................….……………..…15
3.2.2.4. Lightspeed...........................................................................17
3.2.2.5. Hero Shaper………………………………….................…20
3.2.2.6. FlexMaster………………………………………...…........22
3.2.2.7. Quantec………………………………………....................23
3.2.2.8. Race…………………………………..................................25
3.2.2.9. K3………………………………………………..………...27
3.2.2.10. System Gt………………………………………….….….30
3.2.2.11. Mtwo……………………………………...………....……31
3.3. Resiprokal Sistemler…………………………………………………….....32
3.3.1. WaveOne Sistemi ……………………………………………….....33
3.3.2. Reciproc Sistemi…………….…………………………………...…38
3.4. Adaptif (Uyarlanabilir) Hareketli Eğe Sistemleri........…..............................41
4. KLİNİK PERFORMANSLARI………………………………………..……….42
4.1. Şekillendirme……………………………………………………………….42
4.2. Burulma, Bükülme ve Dönme Yorgunluğu Özellikleri…………………….43
4.3. Kök Kanallarının Temizliği ve Bakterilerin Eliminasyonu………………...44
4.4. Apikalden Debris Çıkışı………………………………………………….....46
4.5. Dentin Hasarı……………………………………………………………….46
4.6. Dolum Materyallerinin Kaldırılması……………………………………..…47
5. ÖZET………………………………………………………………..……………49
6. KAYNAKLAR…………………………………………………………………..52
7. ÖZGEÇMİŞ…………………………………………………………………........62
1. GİRİŞ VE AMAÇ
Kök kanal tedavisinin amacı, kök kanal sistemindeki enfekte doku artıklarının
uzaklaştırılması, kök kanalının şekillendirilmesi ve üç boyutlu olarak sızdırmaz bir
şekilde doldurulmasıdır (1). Enfekte artıkların uzaklaştırılması kök kanalının
mekanik olarak şekillendirilmesi ve kimyasal solüsyonlarla irrige edilmesi ile
sağlanabilir (2). Kemomekanik şekillendirme kök kanalındaki tüm organik dokuları
uzaklaştırırken, kök kanalının orijinal anatomisini de korumalıdır. Günümüze değin,
kök
kanalları
içerisindeki
organik
ve
inorganik
doku
artıklarının
ve
mikroorganizmaların biyo-mekanik yolla çıkarılması, kök kanallarının sızdırmaz bir
şekilde doldurulması için gerekli olan alanın oluşturulması çeşitli yöntemler
kullanılarak sağlanmaya çalışılmıştır. Uygun olmayan bir şekillendirme kök kanal
dolgusunun başarısını da olumsuz yönde etkilemektedir.
Son yıllarda, elle kullanım için yeni nikel-titanyum kanal aletlerinin yanı sıra,
kök kanal sisteminin temizleme ve şekillendirme işlemini kolaylaştırmak, kök kanal
tedavisinin kalitesini arttırmak amacıyla, redüksiyonlu endodontik angldruvalarla
birlikte kullanılan yeni nikel-titanyum döner aletler kullanıma sunulmuştur (3).
Son dönemlerde tek eğeden oluşan kök kanal şekillendirme sistemleri
üretilmiştir. Resiprokasyon hareketiyle çalışan ‘M’ telinden üretilmiş Reciproc ile
Dentsply Maillefer tarafından üretilmiş olan WaveOne kök kanal şekillendirmesinin
tek eğe kullanılarak bitirilmesini sağlarlar.
Bu tezimin amacı; endodontik tedavi sırasında kullanılan döner aletlerle yeni
geliştirilen resiprokasyon sistemlerini karşılaştırmaktır.
2. GENEL BİLGİLER
Kök kanal preparasyonu özellikle eğri kanallarda oldukça zordur. Kök kanal
preparasyonunun etkinliğini artırmak amacıyla çok sayıda kök kanal enstrümanı
geliştirilmiştir. Bunlar çeşitli alaşımlardan yapılmış, değişik boyutlara, şekillere ve
farklı fiziksel özelliklere sahiptir.
Endodontik tedavinin çeşitli aşamalarında önemli gelişmeler sağlanmıştır.
Özellikle kök kanal preparasyonunda farklı nikel-titanyum döner alet sistemlerinin
kullanılmasıyla tedavinin başarısı, kalitesi, süresi ve güvenliği yönünden oldukça
etkili sonuçlar alınmıştır (4).
Nikel-titanyum döner enstrümantasyon sistemlerinin kullanımı sırasında son
derece dikkatli olmak gerekir. Aletlerin kullanım ilkelerine uyulmaması, paslanmaz
çelik enstrümanlara ait apikal transportasyon, perforasyon, ledge ve uzun işlem
zamanı gibi sorunların ortaya çıkmasına neden olur. En sık karşılaşılan durum aletin
kırılmasıdır. Kullanım sırasında devirdeki artma ve azalmalar kırılma riskini arttırır.
Bu nedenle düşük devirli, yüksek torklu angldruvalar tasarlanmıştır. Devir sayısı 150
ile 2000 r.p.m arasında değişen yeşil kuşaklı redüksiyonlu angldruvalar
kullanılmaktadır (5).
Resiprokal hareket şekillendirme işlemi sırasında kesme yönünde daha geniş bir
dönme açısı (yüksek etkinlik için) ve aksi yönde daha dar bir açı (kök kanalı
anatomisine uyum sağlarken kanal boyunca ilerlemek için) ile birlikte eğenin dönüş
yönünün sürekli değişmesi anlamına gelir. Bu optimize edilmiş açılar aynı zamanda
'vidalama' etkisi ve eğe kırılma riskinin azaltılmasına yardımcı olur. Tek eğe ile
genişletme yapılan bu sistemlerde Ni-Ti eğelere göre zaman kaybedilmemiş olunur
(6).
2
3. KÖK KANAL PREPARASYONUNDA KULLANILAN ALETLER
3.1. Nikel Titanyum Eğeler
Nikel- titanyum alaşımlar 'NITINOL' olarak tanınırlar. W.F Buehler tarafından
1960'da Naval Ordinance Laboratory'de geliştirilmiştir. Alaşımı oluşturan kısımlar
ve laboratuvarın baş harflerinden dolayı bu ismi alırlar. Laboratuvar üyelerinden Dr.
Muzzey Ni-Ti alaşımın şekil hafızasına sahip olduğuna tanık olmuştur (7).
Bugüne kadar yapılan çalışmalarda noncutting paslanmaz çelikle bile tatminkar
sonuçlar elde edilememiştir. Paslanmaz çelik enstrümanların kırılgan ve yeteri kadar
flexible olmamasının getirdiği problemler yeni materyallerin araştırılmasını zorunlu
kılmıştır. Bu alanda en umut verici sonuçlar Ni-Ti alaşımların kullanıma girmesiyle
olmuştur (8). Alaşımın %55'i nikel ve %45'i titandır. Elastiklik modülü yaklaşık 35
K.N/mm olduğundan aşırı esneklik gösterirler. Ni-Ti alaşımlar elastik sınırları
içerisinde büyük bir deformasyon gösterir, fakat küçük bir gerilim kuvveti oluşur.
Ancak yaklaşık %5'lik bir uzatmada kırılma ortaya çıkar; kromnikel-çelikte bu değer
%0,2'dir. Maksimal çekme kuvveti 500N/mm, kromnikel çelikte ise 2800N/mm 'dir
(9). Ni-Ti alaşımların üretimi için genelde vakumla eritme yöntemleri diğer bir adıyla
‘sıcak işleme’ kullanılır. Bunun için 700 °C ile 900 °C arasında ısıya ihtiyaç duyulur.
Soğuk işleme yöntemi de kullanılabilir ancak bu yöntemle elde edilen alaşımın
mekanik ve fiziksel özelliklerinde istenmeyen bazı değişimler meydana gelmektedir
(7).
3
Nikel-titanyum dört özelliği ile diğer alaşımlardan ayrılır:
1. Küçük elastiklik modülü (35KN/mm)
2. Çok yüksek defleksiyon kabiliyeti (%4-8)
3. Şekil kalıcılığı etkisi (Memory-Effect)
4. Pseudoelastiklik (Superelastiklik)
3.1.1. Fiziksel Kimyasal ve Biyolojik Özellikleri
Ni-Ti alaşımların, büyük oranda önceden varolan titanyum oksit bazlı yüzey
tabakasına ve bir süre sonra da, yüzeyde oluşan kalsiyum fosfat tabakasına bağlı
olarak ortaya koyduğu korozyon özelliklerinin implantasyon amaçlı kullanım için
umut verici olduğu bildirilmiştir (7). Kök kanallarının yıkanmasında kullanılan
solüsyonlar, korozyona, yüzeyde porozite ve çukurcuklara neden olarak aletlerin
kesme etkinliğini azaltabilirler. Yapılan bir çalışmada, Ni-Ti kanal aletinin gövdesi
etrafında 30-60 dakikadan daha az duran NaOCl’nin korozyona veya kesme
etkinliğinde herhangi bir değişikliğe neden olmadığı bulunmuştur (10). Ni-Ti aletler
yüksek dayanıklılık ve esneklik özelliklerine sahip olmalarına rağmen, klinik
kullanım esnasında aniden kırılmaktadırlar (11,12). Genel olarak döner aletlerle
kullanılan aletler iki farklı tipte kırılırlar; torsiyonel (döngüsel) ve flexural (eğilme)
(11,13,14). Döngüsel kırılma aletin ucu kanal içerisinde sıkıştığı zaman sap kısmının
dönmeye devam etmesi sonucu oluşur. Flexural kırılma ise periyodik yüklenmenin
metal yorgunluğuna yol açtığı zamanlarda görülür. Ni-Ti aletler kırlmadan önce
yüzlerce bükülme döngüsüne dayanabilirler fakat endodontik uygulamalarda çok az
döngüden sonra bile kırılma ihtimalleri vardır (14,15).
4
Eğelerin ani olarak kırılmasında ki en önemli faktör kanal eğimlerinin sebep
olduğu sürekli döngüsel metal yorgunluğu olabilir. Kanal eğesinin belirli bir
bölgesinin tekrarlayan sıkışma ve gerilme kuvvetlerine maruz kalmasıyla döngüsel
yorgunluk oluşur. Kök kanalının eğimli bölgesinde meydana gelen bu gerilmesıkışma döngüsü, zamanla alette oluşan döngüsel yorgunluğu arttırır ve sonuç olarak
aletin kırılmasına neden olan belki de en önemli faktördür (16).
Ni-Ti kanal eğelerinin avantaj ve dezavantajlarını sıralayacak olursak (8,17,18,):

Şekil hafızası özelliklerinin bulunması

Kök kanal şekillendirme işlemi yaparken daha merkezde konumlanmaları

Apikalde transportasyon, zip, perforasyon ve basamak oluşumu gibi
hatalara daha az neden olmaları

Şekillendirmeyi apikalden koronale doğru genişleyecek bir şekilde yapmaları

Çalışma boyunun kaybına daha az neden olmaları

Kanalın tıkanmasına daha az neden olmaları

Döner sistemlerle birlikte kullanıldıklarında çalışma süresini kısaltmaları

Apikale taşırdıkları debris miktarının daha az olması

Pahalı olmaları ve üretimlerinin zor olması

Döner sistemlerle kullanıldıklarında dokunma hissinin kaybı ve belirti
vermeden kırılabilmeleri.
5
3.2. Nikel Titanyum Esaslı Döner Aletler
Çalışma süresini kısaltmak için geliştirilen Ni-Ti esaslı döner aletler özel
angldruvasına takılarak kullanılır. El aletleriyle kullanılan yöntemlere kıyasla kök
kanallarında çok daha kısa sürede ve kök morfolojisine en uygun şekillendirmenin
yapılabileceği ileri sürülmüştür.
Genel özelliklerini ele alırsak Ni-Ti döner eğe sistemleri sabit ve düşük hızda
360 derece rotasyonla çalışırlar. Farklı ve artmış koniklik dereceleri vardır. Crowndown tekniği kullanılır. Tork kontrolü gerektirdiklerinden elektrikli tork kontrol
motorlarıyla kullanımları önerilir. Ni-Ti döner eğelerin kırılmalarına öncülük eden
faktörler bulunmaktadır. Bunlar klinisyenin kullanımı, kök kanal anatomisi, üretilme
süreci, kalitesi, torsiyonel yük, kanala bağlanma ve yorgunluktur. Bunu önlemek için
Ni-Ti döner aletlerden önce eğeler kullanılmalıdır (8). Ni-Ti döner eğelerde kesici
kenara dik olacak şekilde yatay kesit alındığında, kesici kenarın yarıçap ile yaptığı
açı kesme açısıdır. Kesme açısı negatif olduğunda eğe kazıma yapar, pozitif
olduğunda kesme yapar. Radyal alan kesici kenarları arasında yer alan platformdur.
Bu alan eğenin çevresi boyunca duvarlarla temas eder. Bu radyal alan kanal eğesinin
vidalanma eğilimini ,mikro çatlakların ilerleyişini azaltır. Aynı zamanda kesici
kenarları destekler ve kesme derinliğini sınırlar.
6
3.2.1. Döner Sistemlerin Kullanımında Yapılması Gerekenler
1. Daima hafif basınç uygulanmalıdır.
2. İstenilen derinliğe ulaşınca hemen çıkartılmalıdır.
3. Kanal ağzına daima düz bir çizgi halinde giriş sağlanmalıdır.
4. Enstrüman devamlı olarak apikal koronel yönde hareket ettirilmelidir.
5. Enstrümanın yavaşça ilerlemesine izin verilmelidir.
6. İşlem boyunca sık sık ve bol olarak NaOCl ile irrigasyon yapılmalıdır.
7. Enstrümantasyondan sonra apikal kısmın radyografik ilişkisi korunmalıdır.
8. Üreticiden gelen bilgilere tam olarak güvenilmelidir. Bilimsel çalışmalarla
desteklenmelidir.
9. Her zaman sabit hız sağlanmalıdır.
10. Eğe olukları debris ile dolmadan enstrümantasyonun tamamlanması için eğe
sık sık temizlenmelidir.
11. Konikliği (açılanması) sıfıra yakın ya da neredeyse paralel ve aktif kısmına
oluklar açılmış bir eğe seçilerek eğri kanallar genişletilmelidir. Böylece
kanalın apikal üçlüsünde alet üzerinde istenmeyen kuvvetler oluşmadan ve
debris sıkışmasına yol açmadan genişletme yapılabilir.
12. Eğenin ucu ve maksimum çapı arasındaki uzaklık kısa olmalıdır, böylece
gerekli tork eğenin herhangi bir noktasında kırığa yol açmaz (20).
13. Eğeler sık sık stres ve deformasyon açısından kontrol edilmeli ve hatalı
bulunan atılmalıdır (8).
7
3.2.2. Günümüzde Kullanılmakta Olan Döner Ni-Ti Sistemler
3.2.2.1. Protaper
Protaper döner alet sistemi Dr. Cliff Ruddle, Dr. John West ve Dr. Pierre
Machtou tarafından dizayn edilmiştir (21). Bu sistemin çapraz kesiti modifiye K tipi
eğe görünümündedir ve radial alanı bulunmamaktadır. ProTaper kanal aletlerinin uç
dizaynı keskin olmayan modifiye aktif uçtur. Kesitleri üçgen konveks şeklinde
olduğu için kanal aleti ile dentin arasındaki kontak açısı azalmaktadır. ProTaper
kanal aletleri, kesici kenarlarının üzerinde, uzun akslarında değişen koniklikler
gösterirler. Enine kesitleri, keskin kesici kenarlar ve radyal alansız modifiye bir Ktipi eğe şekli göstermesi, küçük eğeler için yeterli bir esneklik ve sabit bir gövde
oluşturmaktadır. Ayrıca ProTaper aletlerinin kesici kenarlarının yivleri ve kesici
olmayan değişik helikal açıları mevcuttur (22).
Şekil 1: ProTaper sistemi fotoğrafları
A: Güvenli sonlanan uç tasarımı (SEM × 50),
B: Çapraz kesiti (SEM × 200),
C: ProTaper sisteminin bir eğesi
8
Dar, kalsifiye ve çok eğri kanalların şekillendirilmesinde kullanılır. Saat
yönünde rotasyon yapan özel mikromotor angldruvaları ile kullanılan nikel-titanyum
döner alet sistemidir. En önemli özelliği eğelerinin uç kısmından sapına doğru
gittikçe artan bir taper açısının olmasıdır.
Apikal ve orta üçlüde dış kurvatürden daha fazla madde kaybı yapar. Hafif bir
basınç ile uygulanır. Şekillendirme 250-350 r.p.m rotasyonla yapılır. ProTaper
aletleri şekillendirme (Sx, S1, S2) ve bitirme eğelerinden (F1, F2, F3, F4, F5)
oluşmaktadır. Şekillendirici eğeler, prepare edilen kök kanalının özel bölümlerinde
kontrollü bir kesme performansına müsaade eden, kesici kısımlarının tüm uzunluğu
boyunca artan taper yapısına sahiptirler. Bitirici eğeler ise #20, #25, #30, #40 ve #50
gibi değişik numaralarda aletlere sahiptir ve apikal preparasyonun tamamlanabilmesi
için apikal 3 mm’de sabit bir tapera sahiptir. Yardımcı şekillendirici eğe Sx’in 14
mm’si kesici kısım olmak üzere tüm boyu toplam 19 mm’dir. Protaper eğeleri
içerisinde en fazla artan taper açısına Sx sahiptir (23). Eğenin uç çapı 0.19 mm iken,
kesici kısmın başladığı noktada 1,20 mm’dir. Çok kısa kanallarda şekillendirme
yapmak için, uzun kök kanallarında ise koronal genişletme yapmak için kullanılır.
Şekillendirici eğelerden S1 mor halkaya, S2 beyaz halkaya sahiptir ve S1’in uç
kısmının çapı 0.185 mm, S2’nin uç kısmının çapı 0.2 mm’dir. Koronal kısımlarında
bu çap yaklaşık olarak 1.20 mm’dir. Kanalın koronal kısmının genişletilmesinde S1,
kanalın orta kısmının genişletilmesinde ise S2 kullanılır. Bitirici egeler F1, F2, F3,
F4 ve F5 sırasıyla sarı, kırmızı, mavi, yeşil ve siyah halkalara sahiptirler ve eğe uç
çapları 0.20 mm, 0.25 mm, 0.30 mm, 0.40 mm ve 0.50 mm dir. F1 %7, F2 %8, F3
%9, F4 %6 ve F5 %5 tapera sahiptir. Bitirici kanal aletleri ile çalışma uzunluğunda
şekillendirme yapılır.
9
Kısa Kök Kanallarında Sistemin Uygulanışı:
-Sx kanal aleti ile başlanır. Kanal aleti ile tahmini çalışma uzunluğunda fizyoloji
foramen apikaleye 2-3 mm kadar yaklaşılır.
-Gerçek çalışma uzunluğu saptanır.
-Sx kanal aleti ile çalışma boyunda şekillendirme yapılır.
-F1 kanal aleti ile çalışma boyunda şekillendirme yapılır
-20 numara kanal aleti ile fizyolojik foramen apikaleye ulaşıyorsa şekillendirme
bitirilir.
Orta Uzunlukta ve Uzun Kök Kanallarında Sistemin Uygulanışı:
-Sx kanal aleti ile başlanır.
-S1 kanal aleti ile koronerde genişletme yapılır.
-S2 kanal aleti ile orta üçlü genişletilir.
-F1 kanal aleti ile çalışma boyunda şekillendirme yapılır.
-20 numara kanal aleti yeterliyse şekillendirme bitirilir. Yeterli değilse F2 ve F3
kullanılır (7).
ProTaper sistemiyle çalışırken uyulması gereken kurallar diğer döner sistemlere
benzerdir:
1. Kök kanalı içerisinde apikal kısma doğru ilerletilen kanal aletlerine basınç
uygulanmamalıdır.
2. Şekillendirme esnasında kök kanallarında yıkama solüsyonu bulundurulmalı ve
aletler kök kanalı içine kayganlaştırıcı uygulandıktan sonra sokulmalıdır.
3. Bitirici kanal aleti çalışma boyuna ulaşınca alet hemen geri çekilerek kök
kanalından çıkarılmalıdır.
10
4. Şekillendirme esnasında dönme hızı sabit ve 250-350 devir/dakika arasında
olmalıdır.
5. Şekillendirme esnasında kanal aletleri sık sık temizlenmeli, aşınma ve bükülme
yönünden incelenmelidir.
3.2.2.2. ProFile
ProFile sistemi (Dentsply-Tulsa Dental, Tulsa, OK) 1994 yılında Dr. Ben
Johnson tarafından tanıtılmıstır. Konvansiyonel el enstrümanlarına göre artan bir
tapera, ince ve esnek bir gövde yapısına sahiptir. ProFile sistemi ilk olarak #.02
taperlı 29 el aletinden oluşuyordu fakat daha sonra #.04 ve #.06 taperlı modelleri
üretildi. ProFile sisteminin çapraz kesitinde radial alanlarla birlikte U sekilli bir
tasarım ve paralel merkezi bir kor izlenir. Yan kesitten izlendiginde 20° heliks
açısına, sabit bir sarmal yapısına ve kesici olmayan bir uç tasarımına sahip olduğu
gözlenir (24,25).
Sekil 2a: ProFile sistemi fotoğrafları
A: Güvenli sonlanan uç tasarımı (SEM × 50),
C: ProFile sisteminin bir eğe
11
B: Çapraz kesiti (SEM × 200),
Her ProFile eğesinin sahip olduğu bu keskin olmayan uç tasarımı alete kanalda
rehberlik etmektedir. Kesici olmayan uç ve simetrik radial alan tasarımı eğenin 360°
dönerken merkezde kalmasını saglar ve olası kanal transportasyonu ve diger hataların
önüne geçer (25). ProFile eğe sistemleri ile yapılan bazı çalışmalarda kanalların
orijinalliğinin korunduğu hatta 200- 400 arası eğimli mandibular molar kanallarda
bile 1 dereceden daha az düzleşme meydana getirdiği belirtilmektedir (26,19). Bu
döner eğe sistemlerinin avantajlarının olduğu gibi dikkatli kullanılmadığı zaman
kanalları aşırı genişletme, apikal foramenden çıkma, perforasyon oluşturma ve
transportasyon gibi dezavantajlarıda vardır (27).
ProFile serisinde %4, %6 ve %8 açılı döner aletler bulunur. ProFile
enstrümanlara enine kesitten bakıldığında üç radyal alan ve her radyal alanın iki
yönlü hafif negatif kesme açısına sahip kenarları olduğu görülür. Bu radyal alanlar
enstrümanın kanalın merkezinde kalmasını sağlar. Kesici kenarlar dentinde aktif
kesme ve vidalanma olmaksızın kazıma yaparlar. Radyal uçlar birbirlerinden üç ’U’
şekilli oluk ile ayrılmıştır. Çalışma sırasında bu oluklarda debris birikmekte ve
koronale ilerleyerek dışarı atılmaktadır (28). ProFile sisteminin 16 mm çalışan kısmı
bulunur. Alet boyutu 19, 21, 25, 31 mm olan ProFile aletleri mevcuttur. Tavsiye
edilen kullanım hızı 150-300 r.p.m olarak önerilir. ProFile sisteminin, kanalları
büyük preparasyon hataları olmadan şekillendirdiği görülmüştür (24,25). ProFile
sistemi, her biri farklı boylarda 4 tür kanal aleti içermekte ve bu türler aletin
sapındaki renkli halkalardan kolayca tanınabilmektedir.
12
1.ProFile Orifice Shapers: %5- 8 açılı, 1-6 numara , 19 mm uzunluktadır. Aletlerin
sapında renkli 3 tane halka bulunur. Bunlar kanalın koronal
bölümün
hazırlanmasında, post yerleştirilmesinden önce veya retreatment olgularında güta
perka ve seaları uzaklaştırmakta kullanılırlar.
2.ProFile 06: %6 açılı, 15- 40 numara, 20-25 mm uzunluklardır. Sapında renkli iki
tane halka bulunur. Bunlar kanalın orta bölümünün hazırlanmasında kullanılırlar.
3.ProFile 04: %4 açılı, 15- 90 numara, 21- 25 ve 31 mm uzunluklardadır. Aletlerin
sapında renkli tek bir halka bulunur. Bunlar sıklıkla kanalın apikal 1/3’lük kısmının
hazırlanmasında kullanılırlar.
4.ProFile GT: %6- 12 açılıdırlar.
Şekil 2b: Profile Eğeleri
Bu 4 adet ProFile döner aletlerin ve %2 açılı ProFile el aletlerinin kendi
aralarında kombine kullanılmaları sonucunda 4 tane ProFile şekillendirme yöntemi
açığa çıkmıştır. Bu yöntemler arasında, kullanımı en çok önerilen ve sıklıkla
kullanılan ProFile 04/06 ve Orifice Shapers şekillendirme yöntemidir. Bu yöntemde
işlem sırası dört aşamadan oluşur.
13
1) Crown-down aşaması:
Pre-operatif radyografiye göre kök kanalında tahmini çalışma uzunluğu saptanır.
ProFile Orifice shapers #3 (06- 40) ProFile #3 Orifice Shapers kullanım sırasındaki
ilk aletlerdir. Orifice Shapers ‘ler diğer aletlere oranla daha kısa olduklarından karşıt
dişlerin engellenmesi olmaksızın kök kanalında sırayla ve kolayca kullanılabilirler.
Dönen bir #3 Orifice Shapers kök kanalına aşırı baskı olmaksızın yerleştirilir ve 5-10
sn süreyle ileri ve geri yavaşça hareket ettirilir bu safhada çalışma uzunluğu
düşünülmez, aletin kanal boyunca kendi ilerlemesi sağlanır. İlerleme zorlaştığında
baskı artırılmaz, sadece alet geri çekilir ve diğer alete geçilir.
ProFile Orifice Shapers #2 06/30: Önceki kanal aletinden daha küçük çaplı olduğu
için apikale daha çok yaklaşabilir.
ProFile 06/25: Bu kanal aleti öncekilerden daha küçük çaplıdır ve işlev gören
kısmının daha uzun olması nedeniyle daha esnektir. Öncekilerle aynı şekilde
kullanılır.
ProFile 06/20: Öncekilerle aynı şekilde kullanılır. ProFile 04/25: Öncekilerle aynı
şekilde kullanılır. ProFİle 04/20: Bu kanal aleti ile gerçek çalışma uzunluğuna kadar
işleme devam edilir.
2) Gerçek çalışma uzunluğunun saptanması:
Crown-Down safhası sırasında geleneksel #10 veya #15 K-file (%2) yerleştirilerek
saptanır. Apex locator’lardan da yararlanabilir.
3) Gerçek çalışma uzunluğuna kadar apikal preparasyon ProFile 04/20 ProFile04/25
kullanılır. Gerçek çalışma uzunluğuna kadar crown-down böylelikle tamamlanır.
14
4) Final şekillendirmesi:
ProFile 06/20 (Kök kanalının anatomisi gerektiriyorsa daha büyüğü) kullanılır. Son
şekillendirme işlemi kök kanalının doldurulmasını kolaylaştırmak için %6 açılı
ProFile kanal aletleriyle yapılır. Bu safhada apekse ulaşma amacı güdülmez, aletin
basınçsız ulaşabileceği yere kadar şekillendirme yapılır (29).
3.2.2.3. Hero 642
Endodontik tedavide kök kanallarının şekillendirilmesinde kullanılan nikeltitanyum alaşımından yapılmış eğelerden oluşan yeni bir sistemdir. Bu yöntem adını
‘High Elasticity in Rotation’ tanımının kısaltılmış şeklinden almaktadır. 642 ise
kullanılan %6, %4, %2 açılı kanal aletlerinden gelmektedir. Bir hedström eğeyi
hatırlatan üç sarmallı ve biraz keskin bıçak dizaynına sahiptir. Oluklar arasında
dereceli olarak artan uzaklık kök kanalı içine sıkışma riskini azaltır. Enine kesiti
incelendiğinde hafif pozitif kesme açısına sahip üç adet kesici bıçak görülür,
bıçakları destekleyen radyal alanlar yoktur ancak alet periferine ulaşmayan ve gelen
kuvvetleri azaltan alanlar bulunur. Bu eğeler 300-600 devir/dakika hızda çalışan saat
yönünde tam rotasyon yapan özel mikromotor angldruvaları ile kullanılmaktadır.
Şekil 3a: HERO 642 redüksiyonlu anguldruva çeşitleri
15
Bu kanal eğeleri süper elastiktir ve bükülebilirler. En eğri kanalların dahi
şeklini rahatça alır. Form hafızalıdır yani bükülen eğe tekrar eski haline gelmez.
Kırılmaya karşı dirençlidir. Kanala üç noktadan hassas bir şekide temas ederek
temizleme yapar. Sağlamlığı sağlayan kalın gövde yapılıdır. Uçları yuvarlatılmış
olup daima kanalın merkezinde bulunur. Eğelerin şekli sayesinde nekroze atıkları
yukarı verir. Dar kanallarda kanala girilen ilk eğe pulpayı sarıp çıkaracağından tirnerf
kullanılmaz. Ekonomik, kullanımı kolay, hızlı ve güvenilirdir.
Hero 642 Yönteminde Kullanılan Aletler:
1- Redüksiyonlu angldruva, düşük devir, yüksek güç sağlar.
2- Eğe plaketi
-Asorti eğeler (9 adet)
-Sorti plaketler (6 adet)
3- Hero 642 Kutusu
Şekil 3b: Hero 642 eğeler
16
Hero 642 sisteminin uygulanmasi:
İlk amaç kök kanalının tıkalı olup olmadığının anlaşılması ve endodontik çalışma
boyunun saptanmasıdır. Çalışma boyunun radyografik apeksten 0,5 veya 1 mm
daha kısa olarak saptanması önerilir. Kanal genişletme “crown-down” tekniği ile
tamamlanır.
Schneider’in eğrilik kriterine göre kanallar;
Kolay Kanallar; Düz yada 10°den az açı yaparak eğilmiş olan kanallar,
Orta Zorlukta Kanallar; 10° ve 25° arası geniş açı yapan kanallar,
Zor Kanallar; 25°den daha geniş açı yaparak eğrilmiş olan kanallardır.
Kolay kanalların genişletilmesinde No: 30 mavi seri kullanılır. %6 taper açılı Hero
eğesi ile çalışma boyunun ½ veya ⅔’üne gelecek şekilde ayarlanır. Aletin ucu kök
kanalına sokulduktan sonra çalıştırılır ve aşağı-yukarı kesik, hızlı hareketler yapılır
(1-2 mm). Aşırı kuvvet uygulanmamalıdır. Daha sonra %4 taper açılı Hero eğesi
angldruvaya takılır. Çalışma boyundan kısa olacak şekilde genişletme yapılır. %2
taper açılı Hero eğesi ile apekse doğru ilerlenir. Çalışma boyuna ulaşılır. Çalışma
boyuna ulaşınca alet kanal duvarlarına yaslanarak hafif aşağı-yukarı hareketler ile
genişletme yapılır. Orta ve zor kanallarda da teknik aynı iken tek fark 20’lik (sarı)
veya 25’lik (kırmızı) seri ile genişletmeyi başlatmak gereklidir. Her eğeden sonra bol
irrigasyon yapılmalıdır. Hero eğeleri kalsifiye olmuş kanallarda kullanılamaz.
3.2.2.4. Lightspeed
Kök kanallarının şekillendirilmesinde kullanılan ilk Ni-Ti döner alet sistemi
LightSpeed’tir. LightSpeed’in ilk tasarımı 1993 yılında Senia ve Wildey tarafından
Canal Master U’nun orijinal formu esas alınarak geliştirilmiştir (7). Küçük kesici bir
17
bıçak ucu sayesinde diğer Ni-Ti dönen enstrümanlardan farklılık gösteren bir yapısı
vardır.
Taper açısı olmayan sap yapısı esnekliğini artırmaktadır. Farklı dizaynı apikal
bölümün güvenli bir şekilde genişletilmesini sağlarken nekrotik veya canlı doku
artıklarının da etkin bir şekilde uzaklaştırılmasını sağlamaktadır (30). Lightspeed
seti, büyüklükleri #20 - #100 arasında değişen 22 kanal aleti içermektedir. Aletin uç
kısmı iki kısımdan oluşmaktadır; kesmeyen pilot uç ve çalışan kısım. Kesici kısmın
büyüklüğü, geleneksel kanal aletlerine oranla 0.25 mm ile 1.75 mm daha
büyüktür. Lightspeed aletlerin 21, 25 ve 31 mm uzunluğunda olanları mevcuttur. Bu
aletlerle 750-2000 devir arasında çalışma önerilmektedir.
Şekil 4a: LightSpeed
Şekil 4b: LightSpeed Endobox
Lightspeed ile şekillendirme işlemi iki ana kısımdan oluşmaktadır:
1. Apikal stop’un oluşturulması
2. Step-back preparasyonu aşamalarından oluşur.
18
Uygulama Yöntemi:
1. Aşama:
-Kök kanalının koronal 1/3’lük kısmı, tercih edilen kanal aletleri ile şekillendirilir.
-Çalışma boyu belirlenir.
-15 numara kanal aletinin çalışma uzunluğunda ilerlediği doğrulanır. Bu çalışma
uzunluğu LightSpeed aletleri üzerinde işaretlenir.
2. Aşama:
-Kanal duvarlarına temas ederek, hafif bir basınçla çalışma uzunluğunda ilerleyen ilk
LightSpeed ‘Initial Apical Rotary’ (IAR) olarak adlandırılır. IAR’den sonraki beş
büyük boy LightSpeed kanal aletleri ile çalışma uzunluğunda şekillendirme
yapılarak, apikal kısmın şekillendirmesi tamamlanmış olur.
-Apikal kısımda kullanılan son LightSpeed kanal aleti ‘Master Apical Rotary’(MAR)
olarak adlandırılır.
-MAR’dan sonra, kullanılacak her kanal aleti 1 mm kısa olacak şekilde çalışmaya
devam edilir. MAR’dan sonra dört kanal aleti kullanılır.
3. Aşama:
-MAR’dan sonraki beşinci LightSpeed kanal aleti ile orta 1/3lük kısmın
şekillendirilmesine başlanır. Şekillendirme aynı çalışma boyunda yapılır. LightSpeed
kanal aletleri ile direncin hissedildiği yere kadar ilerlenip geri çıkılır.
- En son MAR ile rekapitülasyon yapılır (7).
19
3.2.2.5. Hero Shaper
Hero Shaper (Micro-Mega, Besançon, Fransa) değişken sarmal yapısı ve
değişken helikal açısına ek olarak kesici olmayan uç ve pozitif kesme açısıyla eğimli
ve kalsifiye kanallarda bile sadece 4 eğe ile şekillendirmeyi öngören 3.nesil bir döner
alet sistemidir (31). Yenilikçi eğimi ile ön plana çıkan HeroShaper (Micro-Mega,
Besançon, Fransa) ege sistemi 2001 yılında geliştirilmistir. Üretici firma kor
yapısının kalınlaştırılarak kırılmaya karşı daha güvenli bir hale getirildiğini
belirtmiştir. Metal yorgunluğu oluştuğunda enstrümanın helezonik yapısı gevşeyerek
düzleşmektedir. Üç kesici kenara sahip eğeler pozitif kesme açısına sahiptirler.
Üretici firma her enstrümanın on saniye kullanım ile etkin şekillendirme
yaptığını ve uç kısmından sapına doğru farklılık gösteren kesme yüzeylerindeki
helezonik
açı
enstrümanı
vidalama
etkisinden
korurken
debrislerin
uzaklaştırılmasında etkin rol aldığını belirtmektedir. Eğim de taper açısına göre her
enstrümanda farklılık göstermektedir. Hero 642’ye göre kanal aletlerinin bıçak
tasarımı ve çapraz kesitinde farklılık vardır. İki ayrı taper açısına sahip üç farklı
numaradan oluşan toplam altı adet kanal aleti içermektedir.
•No:20(%6,%4);
•No:25(%6,%4);
•No:30(%6,%4).
.04 açılı kanal aletleri 21,25,29 mm, .06 açılılar ise 21 mm, uzunluluğunda
üretilmiştir. .04 açılı kanal aletlerde gri renkli stopper, .06 açılı kanal aletlerde siyah
renkli stopper kullanılmıştır. Sap kısımlarında kaç numara olduklarını gösteren
standart renkler mevcuttur (20# sarı, 25# kırmızı, 30# mavi…).
20
Şekil 5: Hero Shaper eğeler
Kolay kanallarda iki, orta zorluktakilerde üç ve zor kanallarda dört eğe
kullanılarak genişletmenin tamamlandığı öne sürülmektedir. Kısa metalik sapları
posterior dişlerde daha kolay çalışmayı sağlar (32). Hero Shaper sisteminde eğimi
10 dereceden küçük olan kanallar kolay kök kanalları, 10 derece ile 25 derece
arasında olan kanallar orta zorluktaki kök kanalları, 25 dereceden büyük olan
kanallar zor kök kanalları olarak değerlendirilmiştir (7). 300-600 r.p.m hızla, Crown
Down şekillendirme sistemi kullanılmaktadır.
Kolay Kök Kanallarının Şekillendirmesi:
•
Çalışma boyu saptanır.
•
% 6 açılı, 30 numara kanal aleti ile başlanır. (koronal ve orta 1/3)
•
% 4 açılı, 30 numara kanal aleti ile çalışma boyunda şekillendirme yapılır.
•
İki kanal aleti ile şekillendirme tamamlanır.
21
Orta Zorluktaki Kök Kanallarının Şekillendirmesi:
•
Çalışma boyu saptanır.
•
% 6 açılı 25 numara kanal aleti ile başlanır. (koronal ve orta 1/3)
•
% 4 açılı 25 numara kanal aleti ile çalışma boyunda şekillendirme yapılır.
•
% 4 açılı 30 numara kanal aleti ile şekillendirme tamamlanır.
•
Üç kanal aleti ile şekillendirme tamamlanır.
Zor Kök Kanallarının Şekillendirmesi:
•
Çalışma boyu saptanır.
•
% 6 açılı 20 numara kanal aleti ile başlanır. (koronal ve orta 1/3)
•
% 4 açılı 20 numara kanal aleti ile çalışma boyunda şekillendirme yapılır.
•
% 4 açılı 25 numara kanal aleti ile çalışma boyunda şekillendirme yapılır.
•
% 4 açılı 30 numara kanal aleti ile şekillendirme tamamlanır.
•
Dört kanal aleti ile şekillendirme tamamlanır (7).
3.2.2.6. FlexMaster
%2, %4, %6 ve %11 açılı 20,25 ve 30 numaralı eğelerden oluşan bu sistemde
genişletilen kanala bağlı olarak 3-5 enstrüman ile şekillendirme tamamlanabilir. %2
açılı eğeleri çok eğri kanallarda azami dayanıklılık ve esneklik gösterir. Keskin
bıçakları vardır ve radial alanı yoktur. Bu özelliği alete mükemmel şekillendirme
kabiliyeti ve dayanıklılık sağlar (28).
22
Şekil 6: FlexMaster enstrümanın ucu ve kesiti
El aletleriyle genişletmeye göre %50 daha az zamanda genişletme işlemini
tamamlanır. Konveks kesite, kesici olmayan uç yapısına sahiptir. ISO 15-70
numaraları arasındaki boyutlara sahiptir. Daha kısa şaft sahip olduğu için molarlarda
kolay kullanım sağlar. Enstrümanın kesici olmayan ucu ve dışbükey üçgen kesiti
merkezi konumda kalmasını sağlar. Dikkatle işlenmiş K-tipi kesici bıçakları kesme
etkisini oldukça artırır. FlexMaster eğeler üzerinde daha az stres oluştuğundan 8 kez
kullanılabilir. Bıçaklar arasındaki yeterli mesafe sayesinde dentin talaşları ve
debrisin atılması kolaylaşır (35). Son çalışmalar FlexMaster'ın hem dar, hem de geniş
kanallarda kanal merkezini koruyarak şekillendirme yaptığını göstermiştir (34).
Diğer sistemlerle eşit düzeyde performans sağladığı bulunmuştur (35).
3.2.2.7. Quantec
McSpadden tarafından 1996 yılında Quantec serisi adı altında yeni bir seri NiTi dönen enstrümanlar üretilmiştir. Yaklaşık 340 r.p.m hızda kullanımı tavsiye
edilmektedir (30). 1999 tarihinden itibaren Ouantec SC ve Ouantec LX adı altına
pazarlanmaya başlanmıştır (36). Firma standart Quantec uçlarının yanı sıra, koronal
23
bölgenin genişletilmesi amacıyla Flare serisini üretmiştir. Ara bölgelerde çalışılması
amacıyla özel seri üretilmiştir. Standart uçlar 25, 40 ve 45 numara büyüklüğündedir.
Sistemde iki farklı uç geometrisi kullanılmıştır.
SC Safe-Cutting Tip: Eğe ucu apikale doğru hafifçe baskı uygulandığında aktif hale
gelir, kanal yolunu takip eder, oluşturduğu stres oldukça azdır. İnce, dar, kalsifiye ve
tıkanmış kanallarda kullanılır.
LX Non-Cutting Tip: Aşırı eğri kanallarda kanalın uzun aksını takip eder. Uç
kısmının kesme özelliği yoktur. Rutin vakalarda, eğimi şiddetli kurvatürlerde,
apeksifikasyon tedavisi görmüş veya rezorbe olmuş dişlerde kullanılır.
Quantec eğeler pozitif kesme açısına sahiptirler ve bu nedenle genişletme
sırasında hareket yönünde kesim yaparlar; bu sayede dentin üzerinde çizik
oluşturmadan, kontrollü bir şekilde madde kaldırırlar (37). Quantec eğelerde kesici
ucun arkasında bulunan radyal alanlar düzensiz olarak yerleştirilmişlerdir ve sayıları
sürtünme kuvvetlerini azaltmak amacıyla azaltılmıştır. Yivlerin derinliği uçtan boyun
kısmına doğru giderek artar ve bu da etkin madde uzaklaştırılmasında önem kazanır,
eğenin aşınma süresi uzar (38). Sistem içinde fazla sayıda eğenin bulunması
işlem süresini diğer sistemlere kıyasla uzatmaktadır (39).
Şekil 7a: Quantec kanal aletleri
Şekil 7b: Quantec kesit dizaynı
24
Tanaka De Castro ve arkadaşları (40) yaptıkları çalışmada firma tarafından
önerilen çalışma sırasını modifiye ederek kullanılan eğe sayısını azaltarak
yöntemin kanal genişletmesi üzerine olan etkinliğini araştırmışlardır. Çalışma
sonunda eğe sayısının azaltılmasının genişletmenin kalitesi açısından herhangi bir
dezavantaj
oluşturmadığı ve orijinal kanal eğimlerinin korunmuş olduğu
bildirilmiştir. Quantec eğe serisi %12, %10, %8, %6, %5, %4, %3, %2 mm/mm açılı
Ni-Ti döner eğe serisinden oluşur. Hepsinin D noktasındaki çapı 0,25 mm’dir. Ancak
15-60 arasında %2 açılı enstrümanları da mevcuttur. Quantec eğelerde iki oluk
bulunur. Olukların az sayıda olması daha derin hazırlanmalarına izin vermiştir.
Aynı çap ve uzunlukta, aynı uç yapısına sahip bir, üç oluklu eğeye kıyasla
koronale daha çok debris taşır. Ayrıca kırılma potansiyeli iki oluklu bir eğede
daha azdır. Değişken sarmal açısına sahip olması da Quantec eğenin dentine
saplanma ihtimalini azaltır (41).
3.2.2.8. Race
RaCe, 1999 yılında FKG Dentaire firması tarafından üretilmiştir ve adını
‘Reamer with Alternating Cutting Edge’ (alternatif kesici kenarları olan reamer)
kelimelerinin baş harflerinden almıştır. Geliştirilmiş kesici ağızlı reamerlar
mevcuttur ve bu reamerların üzerinde, bükülmüş bölgelerin yanında düz alanlar
vardır. Bu tasarım kanal içerisinde perforasyon oluşturma riskini azaltır (28). Ayrıca
RaCe eğelerinde diğer Ni-Ti eğelere benzer şekilde kesici olmayan uç mevcuttur. Bu
uç eğenin kanal içerisinde merkezi konumda kalmasını sağlar.
25
RaCe vidalı şekilde hazırlanmamış olup, sıralı değişen keskin kenarları olan ve
böylelikle eğenin vidalanma sorununu engelleyen bir yapıda tasarlanmıştır ve vidalı
şekilde hazırlanmadığı için kanalda sıkışmanın olmayacağı iddia edilmiştir.
Şekil 8: Race enstrümanı ucu ve kesiti
Yüzeylerin elektro parlatma işleminden geçmesi, 500-600 devirde kullanımı
sağlar ve negatif kesme açısı çalışma süresini kısaltır ayrıca daha iyi temizleme
sağlar (22). Üretici firma kanal şekillendirilmesi için ihtiyaç duyulan enstrüman
sayısını azaltarak zaman tasarrufu ve konfor sağlamayı amaçladığını belirtmiştir.
Sistemde .02 (sarı stoper), .04 (siyah stoper), .06 (mavi stoper), .08 (siyah stoper) ve
.10 (sarı stoper) taper açılı enstrümanlar mevcuttur.
Kit içinde mevcut olan açı kartına göre kolay, orta ve zor kanal tespiti yapılır.
RaCe sistemi, eğeleme sırasında oluşan pürüzlü yüzeylerin neden olduğu, alette
zayıflama ve kırılmaların önüne geçmek için eğelerde ‘elektro-kimyasal cilalama’
işlemi yaparak pürüzsüz yüzeyler elde etmektedir.
 Kolay ve orta zorluktaki kanallarda (42);
%10 açılı #40 numaralı eğe kanalın koronal ve orta 1/3’ün şekillendirilmesinde
kullanılır. %8 açılı #35 numaralı eğe kanalın koronal ve orta 1/3’ün
26
şekillendirilmesinde kullanılır. %6 açılı #25numaralı eğe kanalın apikal 1/3’ünün
şekillendirilmesinde kullanılır. %4 açılı #20 numaralı eğe kanalın apikal 1/3’ünün
şekillendirilmesinde kullanılır. %2 açılı #20 numaralı eğe kanalın apikal 1/3’ünün
şekillendirilmesinde kullanılır.
 Zor kanallarda (42);
%10 açılı #40 numaralı eğe kanalın koronal ve orta 1/3’lük
kısmının
şekillendirilmesinde kullanılır. %8 açılı #35 numaralı eğe kanalın koronal ve orta
1/3’lük kısmının şekillendirilmesinde kullanılır. %2 açılı #15 numaralı eğe kanalın
apikal 1/3’lük kısmının şekillendirilmesinde kullanılır. %2 açılı #20 numaralı eğe
kanalın apikal 1/3’lük kısmının şekillendirilmesinde kullanılır. %2 açılı #25 numaralı
eğe kanalın apikal 1/3’lük kısmının şekillendirilmesinde kullanılır. Race sisteminde
eğelerin kullanım sıklığını tespit etmek amacıyla sekiz yaprakçıktan oluşan,
güvenlik
hafıza diskleri bulunur. Her kullanımdan
sonra disk üzerindeki
çıkıntılardan birisi koparılarak aletin kullanım sayısı tespit edilir. Kolay bir kanaldan
sonra 1 yaprak, orta zorluktaki bir kanaldan sonra 2 yaprak, zor bir kanaldan sonra 3
yaprak koparılır (43).
3.2.2.9. K3
2002 yılında, Kuzey Amerika'da Dr. John Mcspadden tarafından dizayn
edilmiştir. Ouantec'ten sonra imal edilmiştir. Yeni jenerasyon bir döner Ni-Ti
sistemi olan K3, üretici firmaya göre keskinlik ve dayanıklılığın artırılmasıyla
tam bir genişletme ve şekillendirme için geliştirilmiştir. Şimdiye kadar piyasaya
çıkmış pozitif kesme açısı en fazla eğedir (28).
27
K3 Döner Ni-Ti Eğe Sisteminin Özellikleri:
1.K3 kanal şekillendirme eğeleri 0,02-0,04 yada 0,06 taper’a sahiptir.
2.Yumuşak pozitif kesme açısına sahiptir.
3.Değişen kor çapına sahiptir. Bu yapı, tüm kesici bölüm boyunca eğenin esnekliğini
arttırır.
4.Kanal duvarlarında sürtünmeyi azaltan bir yapıya sahiptir.
5.Değişken oluk yüksekliği vardır. Bu özellik eğenin vidalanmasını önler ve
debrisin dışarı atılmasını sağlar.
6.Farklı eğe boyutları ve taperları arasında karıştırmayı önlemek için renk kodu
vardır.
7.Güvenli eğe ucuna sahiptir.
8.K3 ana şekillendirici eğelerin taperleri kanal şekillendirici kanal ağzı şekillendirici
(orifice shapers) ve deep body şekillendirici olarak da kullanılabilecek 0,08, 0,10 ve
0,12’ye arttırılmıştır (Bunların uçları 25 ve uzunlukları 17-21 ve 25 mm’dir) (44).
Şekil 9: K3 enstrümanın ucu ve kesiti
28
K3’ün Klinikte Kullanım Tekniği;
-Koronal üçlü ve orta üçlünün şekillendirilmesi
-Apikal üçlünün şekillendirilmesi, apeksin şekillendirilmesi
-Hibrit konsept (Vakanın durumuna göre kanal preparasyonunda birden fazla aletin
kullanıldığı konsepte hibrit konsept denir.)
K3 Eğelerini Klinikte Kullanırken Dikkat Edilecek Hususlar;
1.K3 eğeyle fazla kuvvet uygulanmamalıdır.
2.% 5-25 sodyum hipoklorit ile sık irrigasyon uygulanmalıdır.
3.Enstrümantasyon sonrası oluşan smear tabakası uzaklaştırılmalıdır.
4.Apikal tıkanma önlenmelidir.
5.Crown Down tekniği uygundur.
6.K3 eğeleri her kullanım sonrasında temizlenmelidir.
7.Apikal üçlüde, kuvvet uygulanmamalıdır.
8.Eğelerin yivlerini kontrol etmek gerekir.
9.K3 birden fazla kullanılabilirse de çok kıvrık ve ters kruvatürlü olan kanallarda
kullanıldıktan sonra başka kanallarda kullanılmamalıdır (44).
Üretici, tüm bu komponentlerin birleşimi sayesinde optimum kesici etki, etkin
debris uzaklaştırılması, kanal transportasyonunun önüne geçilmesi ve kırılmaya karşı
üstün bir direnç ortaya çıktığı iddiasındadır. Aletin kesitsel geometrisi kırılmaya
karşı direnç sağlamaktadır. Enstrümanlar %2, %4 ve %6 açılıdır, ancak %8, %10 ve
%12 açılı 'body shaper'lar da mevcuttur. K3 enstrümanlar, 'G-pack' ve 'Procedure
pack' olarak piyasada bulunmaktadır (45). Üretici firma elektrikli tork kontrollü
motor kullanımını tavsiye etmektedir. İdeal hız 300 r.p.m. olmalıdır (30).
29
3.2.2.10. System Gt
1994 yılında Dr. Buchanan tarafından bulunmuştur. Önceleri dört adet el aleti
şeklinde hazırlanmıştır. Ardından döner alet formları tasarlanmıştır (28). GT döner
eğeler standart eğelerden (0,02 koniklikte) 3 ve 6 kat daha çok açılanırlar. Apikal
çapları 20, 30 ve 40 olan 3 ayrı seriden ibarettir. Her serinin %4, %6, %8 ve %10
konikliğinde eğeleri mevcuttur. %10 açılı 35, 50 ve 70 numaralı eğeleri de bulunur.
Şekil 10: System GT; apikal uçları 20, 30 ve 40 olan 3 ayrı seriden ibarettir.
Uç kısımları kesici özellikte değildir. 20, 30 ve 40 serileri en iyi tork kontrollü
el aletleri ile 300 r.p.m. de kullanılır. Bazı zor vakalarda aletleri 150 r.p.m. de
çalıştırmak tercih edilmelidir. Aksesuar eğeler (35/.12, 50/.12, 70/.12) 500 r.p.m.de
kullanılabilir (30). Aksesuar GT’lerin posterior kanallarda kullanımları sınırlıdır.
Bunun nedeni aletin koronal kısmındaki kesici bölümün çapının 6 numaralı Gates
Glidden frezine eş değer olmasıdır (7). Tüm GT enstrümanlarıyla çalışırken
döndürmeden önce eğelerin dentin ile temas ettiklerinden emin olunmalıdır (30).
30
Uygulama yöntemi:
•
Kök kanalının genişliği kök tipine veya radyografiye göre saptanır.
•
Uygun kök aletleri serisi seçilir.
•
10 ya da 15 numara K-file ile çalışma boyu saptanır.
•
Dar kök kanallarında sırasıyla .10, .08, .06, .04 açılara sahip 20 numara kanal
aletleri; orta genişlikteki kök kanallarında aynı açı sırasıyla 30 numara kanal
aletleri; geniş kök kanallarında aynı açı sırasıyla 40 numara kanal aletleri
kullanılır.
•
Her üç kanal tipinde eğer gerekliyse, o serinin .06 açılı kanal aletine geri
dönülerek rekapitülasyon yapılır ve tekrar aynı serinin .04 açılı kanal
aleti ile tamamlanır.
•
Dar kök kanallarında şekillendirme sonrası elde edilen kanal genişliği
yeterli bulunmuyorsa, orta ve geniş kök kanallarında kullanılan aletleri
şekillendirmeye dahil edilir (7).
3.2.2.11. Mtwo
2003 yılında Prof. Dr. Vito Malagnino tarafından geliştirilmiştir. Bu sistemin
diğer döner sistemlerden en büyük farkı modifiye step-back tekniği ile
kullanılmasıdır. Üretici firma bunu ‘single length technique’ (tek uzunluk tekniği)
olarak tanımlar. En fazla dört adet alet kullanılır. Bunlar 10/.04, 15/.05, 20/.06,
25/.06 numaralı aletlerdir (46). Mtwo’nun aletin ilerlemesini daha iyi kontrol ederek
sağlayan, neredeyse dikey spiralleri olan iki kesici köşesi vardır. Kesici köşelerin
arkaları kesme etkisini optimize edecek şekilde keskindir ve aletin kanalda
31
çalışmasını kolaylaştırır. Tüm aletler çalışma boyunda kullanılır. İki adet derin kesici
bıçakları ve S şeklinde kesitleri vardır. Dentin debrisinin rahat biçimde
uzaklaştırabilmesi için maksimum alana sahiptirler.
Şekil 11: Mtwo alet seti
Uygulama Yöntemi:
-
10 numara K-file ile çalışma boyu saptanır.
-
Öncelikle 107.04 numaralı alet ile çalışma boyunda ilerlenir.
-
Sırasıyla 15/.05, 20/.06, 25/.06 ile çalışma boyunda şekillendirme bitirilir.
-
Apikal foramende tıkaç oluşumu tam olarak sağlanamadıysa 30/.05, 35/.04,
40/.04 numara aletler kullanılabilir.
3.3. Resiprokal Sistemler
Resiprokasyon hareketi eğenin dönüş yönünü belirten bir terimdir. Örneğin
bu hareketi kullanan Reciproc eğesinde, kullandığımız eğe, önce saat yönünün
tersinde geniş bir açıyla döner ve ardından tersine saat yönünde daha küçük bir
açıyla döner. Yani eğe, kök ucuna ulaşıncaya değin sağa ve sola dönerek ilerler.
Resiprokasyon hareketi sayesinde eğenin kanal içerisinde sıkışmasının önüne
32
geçilmesi amaçlanmaktadır. Böylece eğe kırılmasının azalacağı savunulmaktadır.
Otomatik resiprokasyon sistemi endodontiye ilk olarak 1964’te Giromatic
kanal şekillendirme sistemi ile girmiştir. Saat yönü ve ters saat yönünde 90 derece
açıyla hareket eden, paslanmaz çelik eğeler kullanıma sunulmuştur. Bu sistemin, el
aletlerine göre daha çok şekillendirme hatalarına neden olduğu rapor edilmiştir (47).
Resiprokal
hareketle
kombine modern eğe
tasarımları, çoklu
Ni-Ti
eğe
sistemlerinden daha ucuz olan, tek eğeyle kök kanalı şekillendirmeyi temin eder.
Resiprokasyon hareketiyle kullanılan ProTaper eğeleri ile rotasyon hareketiyle
kullanılan ProTaper eğelerinin neden olduğu apikal debris çıkışı miktarı benzer
bulunmuştur (48,49). Devamlı döner aletlerle karşılaştırıldığında resiprokasyon
hareketinin, devir sayısının daha fazla olduğu gösterilmiş ve döngüsel yorgunluğa
karşı önemli
derecede dirençli
olduğu ispatlanmıştır (50,51). Ayrıca alet
tasarımının da, döngüsel yorgunlukta etkili olabileceği bildirilmiştir (52). Reciproc
aletlerin çapraz kesitleri, Mtwo döner aletlerine benzer olarak S şeklindedir.
WaveOne aletlerinin ise apikal 5 mm’de üç radyal alanı vardır ve geride kalan 9
mm’de bıçak tasarımı ProTaper sisteminkine benzer şekle dönüşür (53).
3.3.1. WaveOne Sistemi
Dentsply Maillefer tarafından üretilmiş olan bu sistem, kök
kanal
şekillendirmesinin tek eğe kullanılarak bitirilmesini sağlar. WaveOne eğeleri
programlanmış bir motor vasıtasıyla, balanced-force tekniğine benzer resiprokal
hareket yaparak çalışırlar. Eğeler, diğer döner Ni-Ti eğelere kıyasla, döngüsel
yorgunluğa karşı yaklaşık olarak dört kat daha fazla dirençli olmalarını sağlayan Mwire teknolojisi ile üretilmişlerdir (54). Günümüzde 21, 25 ve 31 mm uzunluk
seçenekleri olan 3 farklı boyutta WaveOne tek eğe resiprokasyon sistem eğesi vardır.
33
1. WaveOne Small: Dar kanalların şekillendirilmesinde kullanılan, %6 taper ve 21
numara uç ebadına sahip eğelerdir.
2. WaveOne Primary: Birçok kök kanalın şekillendirilmesinde kullanılabilen,
koronale doğru azalan %8 taper ve 25 numara uç ebadına sahip eğelerdir.
3. WaveOne Large: Geniş kanalların şekillendirilmesinde kullanılan, koronale doğru
azalan %8 taper ve 40 numara uç ebadına sahip eğelerdir.
Şekil 12a: Sırasıyla WaveOne Small, Primary ve Large eğeleri.
Eğeler ters kesme hareketiyle (reverse cutting action) çalışmak üzere
tasarlanmışlardır. Tüm eğelerin uç kısımlarının çapraz kesitleri modifiye konveks
üçgensel şekildedir.
Şekil 12b: WaveOne eğesinin apikal kısmından bir kesit.
34
Şekil 12c: WaveOne eğesinin koronal kısmından bir kesit.
WaveOne eğeleri tek kullanımlıktır üretici firma eğelerin tek kullanımlık
olması sayesinde, alette oluşabilecek yorgunluğa bağlı kırılmaların ve aletlerin
tamamen sterilize olmadığı durumda oluşabilecek çapraz kontaminasyon riskinin
azaldığını ileri sürmektedir (55). WaveOne aletleri, şarj edilebilir bataryaya sahip,
resiprokasyon hareketinin açıları ve hızı önceden programlanmış WaveOne Reciproc
(VDW Sılver) motor vasıtasıyla kullanılırlar. Ters saat yönü hareketin açısı, saat
yönü hareketin açısından büyüktür. Ters saat yönü hareket, aletin dentini kesmesini
sağlarken, saat yönü hareket ise aletin kanal içerisinde sıkışmadan serbestleşmesini
sağlar. Tam tur, üç ileri geri hareketle tamamlanır ve aletin apikale doğru ilerlemesi
için çok az kuvvet yeterlidir.
WaveOne tekniği şöyledir:
1. Düz bir giriş yolu sağlanır.
2. Kanala uygun WaveOne eğesi seçilir.
3. Tek eğe ile şekillendirme tamamlanır.
4. Kanalların şekillendirilmesi öncesi, boyunca ve sonrası yıkama işlemi yapılır.
35
Kanala uygun WaveOne eğesini belirlemek için el aletlerinden faydalanılabilir (66):
1. Eğer, 10 numaralı K-tipi eğe kanal içerisinde zorla hareket ettirilebiliyorsa
WaveOne Small tercih edilir
2. Eğer, 10 numaralı K-tipi eğe kanal boyunca rahatça ilerleyebiliyorsa WaveOne
Primary tercih edilir.
3. Eğer 20 veya daha büyük K-tipi eğeler kanal içerisinde rahatlıkla ilerleyebiliyorsa
WaveOne Large tercih edilir.
WaveOne
El
sistemi
aleti
kullanılarak
kanala
tek
yerleştirilir
eğe
ve
tekniği
uygun
şöyle
WaveOne
uygulanır
eğesi
(56);
belirlenir.
1/3’ lük kısımları
şekillendirilir.
Kanal yıkanır. Çalışma uzunluğu tespit edilir.
WaveOne eğesi ile çalışma boyunda şekillendirme yapılır
Apikal çap el aleti ile kontrol edilir ve eğer kullanılan WaveOne eğesi ile aynı
çapta ise şekillendirme bitirilir.
esinden daha büyükse, daha büyük olan
WaveOne
eğesi
ile
şekillendirme
yapılır.
Genellikle
kanalların
çoğunun
şekillendirmesi WaveOne Primary eğesi kullanılarak tamamlanır.
WaveOne eğeleri ile kök kanal şekillendirmesi yaparken dikkat edilmesi gereken
hususlar şöyledir (56);
- Eğeler çok az kuvvet uygulanarak en fazla 3 veya 4 ileri geri hareket sonrası
düzenli olarak kanaldan çıkarılıp temizlenmeli ve kanallar yıkanmalıdır.
- Kullanılan eğe kanalda ilerlemiyorsa daha küçük WaveOne eğesi ile kanal
şekillendirmesine devam edilmelidir.
36
- Kanal şekillendirmesine başlamadan önce eğenin çalışma boyuna rahatça
ulaşabilmesi için ‘glide-path’ sağlanmalıdır.
- Çok eğri kanallarda glide-path sağlanamıyorsa, apikal genişletme işlemine manuel
olarak devam edilir.
- Kanal girişini ve koronal bölgeyi genişletmek için eğe fırçalama hareketi ile
kullanılmalıdır.
- Kanallar sürekli yıkanmalıdır ve kuru kanallarda kesinlikle çalışılmamalıdır.
WaveOne eğelerinin avantajları şöyledir (56);
1. Çoğu vakada tek eğe kullanılarak şekillendirme bitirilir.
2. Eğeler resiprokal hareketle çalıştığı için daha az alet kırılması görülür ve plastik
deformasyona daha geç uğrarlar.
3. Kanal şekillendirmesi daha az sürede tamamlanır.
4. Tek eğe kullanıldığı için prosedürel hata yapma riski daha azdır.
5. Eğeler tek kullanımlık oldukları için prion kontaminasyonu riski daha azdır.
6. Sistemin öğrenilmesi ve kullanılması kolaydır.
McRay ve ark. (57) WaveOne ve ProTaper eğelerini kanal merkezinden sapma
ve transportasyon oluşturmaları açısından inceledikleri in-vitro çalışma sonucunda,
her iki kanal şekillendirme sisteminin de güvenilir olduklarını bildirmiştir. Fatma ve
Ozgur (58) ProTaper F2, WaveOne Primary ve Reciproc R25 eğelerini yüzey
değişiklikleri açısından anatomik mikroskop kullanarak incelemişlerdir. Eğelerle
rezin bloklarda şekillendirme yaparak, eğelerin şekillendirmeden önce ve sonraki
yüzey topografilerini karşılaştırmışlardır. WaveOne eğelerinde istatistiksel olarak
anlamlı derecede daha fazla yüzey düzensizliği meydana geldiğini tespit etmişlerdir.
37
3.3.2.Reciproc Sistemi
Bu sistem VDW tarafından üretilmiş resiprokal hareketle çalışan kanal
şekillendirme sistemidir. 360 derece’lik turu birçok ileri-geri hareketle tamamlarlar
ve kesme yönündeki dönüş açısı pasif yöndeki dönüş açısından fazladır. Sistem üç
farklı boyutta eğeye sahiptir. Bunlar:
R25; Uç çapı 0.25 mm’dir ve .08 apikal tapera sahiptir.
R40; Uç çapı 0.40 mm’dir ve .06 apikal tapera sahiptir.
R50; Uç çapı 0.50 mm’dir ve .05 apikal tapera sahiptir.
Şekil 13a: Sırasıyla Reciproc R25, R40 ve R50 eğeleri.
Resiproc kanal aletleri keskin olmayan uca sahip, M-wire teknolojisi ile NiTi’dan üretilmiş aletlerdir. M-wire alaşımlar geleneksel Ni-Ti alaşımlara göre daha
fazla döngüsel yorgunluk direnci ve esnekliğe sahiptirler. Resiproc aletleri kök kanalı
şekillendirmesi için sadece bir eğenin kullanıldığı, tek eğe tekniğine uygun olarak
tasarlanmışlardır. Birçok kanal şekillendirme aletinde şaft uzunluğu 13 mm’dir.
Reciproc aletlerinin şaft kısımlarının uzunlukları ise, arka grup dişlere daha kolay
giriş sağlamak amacıyla 11 mm olacak şekilde dizayn edilmiştir. Resiproc aletleri tek
38
kullanımlıktır. Bir eğe ile en fazla bir büyük azı dişin kök kanallarının
şekillendirilmesi tamamlanabilir. Reciproc eğeleri resiprokasyon hareketine olanak
sağlayan “Gold Reciproc” endodontik motorla beraber önceden programlanmış
“Reciproc all” konumunda kullanılabilirler. Eğeler saniyede 10 resiprokasyon
döngüsünü tamamlayacak şekilde çalıştırılırlar ki bu değer de dakikada 300 dönüşe
denk gelmektedir.
Şekil 13b: Gold Reciproc Endodontik Motor.
Uygun eğenin seçimi için kök kanalı şekillendirme öncesinde paslanmaz çelik
el eğeleri ile kontrol edilmelidir. Otuz numaralı ISO eğesi çalışma boyunda kanalda
rahatlıkla ilerliyorsa, R50, 20 numaralı ISO eğesi rahatlıkla ilerliyorsa R40, aksi
hallerde R25 kullanılmalıdır (59). Eğe kanal içerisinde ileri ve geri yönlerde yapılan
üç eğeleme hareketinden sonra ya da basınç hissedildiğinde kök kanalından çıkarılır,
eğenin üzerindeki debrisler uzaklaştırılır ve kök kanalı irrige edildikten sonra eğe
39
tekrar kanalda ilerletilir. Çalışma boyunun 2/3’lik kısmına ulaşılıncaya kadar eğe bu
şekilde kullanılır, sonra tekrar kanaldan çıkarılır, üzerindeki artıklar uzaklaştırılır.
Kök kanalının apikal açıklığı 10 numaralı ISO eğesiyle kontrol edilip kök kanalı
tekrar irrige edilir. Çalışma boyuna tamamen ulaşıncaya kadar bu işlemler
tekrarlanır. Saat yönünde ve aksi yönde yaptığı rotasyonların dereceleri farklı olan
eğenin ileri-geri yöndeki hareketleri 3-4 mm’yi aşmayacak şekilde olmalıdır. Saat
yönünün aksine 150 derecelik, saat yönünde ise 30 derecelik bir rotasyon hareketi
yapılır. Saat yönünün tersindeki 150 derecelik hareket ile eğe, dentin duvarına
saplanır ve dentini keserken saat yönündeki 30 derecelik hareket eğenin
serbestleşmesine ve kök kanalından çıkarılmasına olanak sağlar. Bu hareket vidalama
etkisini ve eğenin kırılma ihtimalini azaltır (52). Üretici firma tarafından Reciproc
eğelerinin kullanımından önce konvansiyonel el eğeleri ile giriş yolu oluşturulmasına
ihtiyaç duyulmadığı belirtilmiştir.
Resiproc eğelerinin bazı avantajları şöyledir (60);
- Tek eğe kullanılarak kanal şekillendirilmesi bitirilir.
- R25 eğesi kullanılarak retreatment yapılabilir.
- Kullanımı kolaydır.
- Çalışma boyunca eğe değişimi gerektirmez.
- Kök kanal şekillendirmesi için daha az zaman harcanır.
- Eğeler tek kullanımlık oldukları için çapraz kontaminasyon riski azdır.
- Eğeler tek kullanımlık oldukları ve resiprokal hareketle çalıştıkları için daha az alet
kırılma riski vardır.
40
Reciproc eğesi, 508 nitinol alaşımının belirli sıcaklıklarda ve ‘tensile’ gerilim
kuvvetleri altında termomekanik bir işleme maruz kalması sonucu oluşan ve “M” teli
olarak adlandırılan telden üretilmiştir (54). Isısal muamele sonucunda oluşan “M”
teli döngüsel yorgunluğa konvansiyonel Ni-Ti tellerden daha dirençli olup, daha
esnek yapıdadır (52). Reciproc’un kendine has S şekilli yatay kesiti ve keskin kesici
kenarları vardır. Reciproc eğesinin kendisiyle uyumlu kağıt konileri ve güta-perkaları
da mevcuttur (61). Çalışma süresini kısaltması, tek kullanım sonrasında atılması ile
çapraz enfeksiyonu önlemesi diğer avantajlarıdır. (63,50,51). Şekillendirme
sonrasında Reciproc’un da kökün daha az zayıflamasına neden olduğu bildirilmiştir
(62).
3.4.Adaptif (Uyarlanabilir) Hareketli Eğe Sistemleri
Uyarlanabilir hareket modifiye edilmiş yeni bir resiprokasyon hareketidir,
döner ve resiprokasyon hareketlerin avantajlarını bir araya getirmeyi hedefler.
Yapılan çalışmalar uyarlanabilir hareketin, dolgu malzemesinin çıkarılması ve
döngüsel yorulma bakımından basit döner harekete göre avantajları olduğunu ileri
sürer. Bu hareket, dentinin saat yönünde kesilmesine yardımcı olan Twisted File
Adaptive aleti için tavsiye edilir. Tam dönme hareketi ile çalışan döner sistemlerin
çoğu saat yönünde kesme etkinliği gösterir, dolayısıyla uyarlanabilir hareket diğer
sistemler ile birlikte kullanılabilir. Uyarlanabilir hareketle kullanılan eğe
sistemlerinin hızı kanal içinde meydana gelen stresten dolayı (özellikle retreatment,
eğri, kalsifiye ya da dar kanalların genişletilmesi sırasında meydana gelen stresler)
resiprokasyon hareket açısındaki değişikliklere bağlı olarak azaltılabilir (64).
Bu hareket sistemi, eğe üzerine uygulanan basınca bağlı olarak, TF Adaptive
eğelerin kanal içindeki torsiyonel kuvvete uyum sağlamasına imkan verir. Bu da
41
eğenin strese bağlı olarak, rotasyon ya da resiprokal hareket yapması demektir.
Gerektiğinde rotasyon, gerektiğinde resiprokal hareket yapan bu sistemler ile sıkışma
riski azaltılmaya çalışılmıştır. Günümüzde, uyarlanabilir hareketle ilgili kısıtlı
bilgilere sahibiz.
4. KLİNİK PERFORMANSLARI
4.1. Şekillendirme
Kök kanal sisteminin etkili şekilde temizlenmesi ve şekillendirilmesi kök kanal
tedavisinin başarısında esastır. Günümüzde kök kanal şekillendirme tekniklerinde
paslanmaz çelik el eğeleri, nikel-titanyum (Ni-Ti) el enstrümanları ve Ni-Ti döner
enstrümanlar kullanılmaktadır. Ni-Ti döner enstrüman setleri, istenilen kök kanal
şekline ulaşmak için çok sayıda enstrüman kullanımını gerektirdiğinden zaman
alıcıdır. Yakın zamanda farklı firmalar tarafından şekillendirmede resiprokasyon
hareketini ve M-Wire alaşımdan üretilmiş tek kullanımlık tek bir eğeyi kullanan iki
yeni sistem Reciproc ve WaveOne piyasaya sürülmüştür.
Bürklein ve arkadaşları (63) Reciproc, WaveOne, Mtwo ve ProTaper
enstrüman sistemlerinin çekilmiş dişlerin eğimli kök kanallarını şekillendirme
yeteneğini değerlendirdikleri çalışmalarında, Reciproc grubunu R25 enstrümanla,
WaveOne grubunu Primary enstrümanla, ProTaper grubunu SX-F2 enstrüman
serisiyle şekillendirmişler ve süreleri karşılaştırmışlardır. Reciproc grubunun
ortalama süresinin diğer tüm gruplara göre ve WaveOne grubunun ortalama süresinin
ProTaper grubuna göre daha kısa olduğunu bildirmişlerdir.
Fatma Yalpı Altun, Özgür Uzun (58) yaptıkları çalışmada WaveOne ve
Reciproc Ni-Ti resiprokasyon tek eğe sistemleriyle, geleneksel ProTaper döner
42
sistemlerin yapay kanalların şekillendirme süresini önemli ölçüde azalttığını tespit
etmişlerdir. Şekillendirme süresi bakımından Reciproc ve WaveOne sistemler daha
etkin; çalışma boyu değişimi bakımından ProTaper ve Reciproc sistemler daha
güvenilir; enstrüman kırığı bakımından tüm sistemler güvenilir bulunmuştur.
Marceliano-Alves MFV ve arkadaşları (65) yaptıkları çalışmada şekillendirme
işlemlerinin önemli bir iz veya preperasyon hatası olmadan kök kanal boşluğunun
genişlemesine yol açtığını bildirmişlerdir. Üç boyutlu verilerdeki değişimler gruplar
arasında çok farklı değil iken, apikal üçlüde Reciproc grubu iki boyutlu veriler için
diğer gruplara nazaran daha fazla değişiklikle ilişkilendirilmiştir.
Versiani ve arkadaşları (66) WaveOne, Reciproc, ProTaper ve Self-Adjusting
File sistemlerinin oval kanallardaki etkinliklerini mikro bilgisayarlı tomografi
kullanarak incelemişlerdir. WaveOne ve ProTaper eğelerinin diğer sistemlere göre
daha çok dokunulmamış dentin alanı bıraktığını tespit etmişlerdir.
4.2. Burulma, Bükülme ve Dönme Yorgunluğu Özellikleri
Ni-Ti döner aletler hiçbir klinik belirti vermeden, aniden kırılabilmektedirler.
Döner aletlerin, işlev görürken karşılaştıkları baskı ve gerilimin dönme
yorgunluğuna (‘cyclic fatigue’) neden olmasıyla bu komplikasyon ortaya
çıkmaktadır. En sık kırılma nedeni olarak aletin burulma yetersizliği ve dönme
yorgunluğu olarak gösterilmektedir. Dönme yorgunluğuna bağlı alet kırılmaları daha
çok eğri kanallarda meydana gelirken, aletin burulma özelliğindeki yetersizliğe bağlı
olarak oluşan kıvrımlar düz kanallarda bile meydana gelebilmektedir. Bunun nedeni
alet kanal içinde sıkışsa bile gövdesinin dönmeye devam etmesidir (67).
43
Ricardo Castello–Escriva ve arkadaşları (68) yaptığı çalışmalar sonucunda
WaveOne‘ın resiprokasyon hareketinin, Twisted Files ve Protaper’ın geleneksel
dönme hareketine göre daha uzun yorgunluk ömrü olduğunu bulmuşlardır. Üretici
firmalar Twisted eğelerinin bükülme özelliğini arttırarak onları bu yorgunluğa karşı
ProTaper eğelerine nazaran daha dirençli yaparlar.
Gambarini G, ve arkadaşları (69) resiprokasyon hareketinin, sürekli döner
hareketle karşılaştırıldığı zaman daha uzun yorgunluk ömrüne sebebiyet verdiğini
bildirmişlerdir. Resiprokasyon hareketinde 150 derece saat yönü-30 derece saat yönü
tersi ve 30 derece saat yönü- 150 derece saat yönü tersi çalışılması arasında bir
farklılık olmadığını tespit etmişlerdir.
Sung-Yeop You ve arkadaşları (70) yaptıkları çalışmanın sonucunda, bir F2
eğesisin kıvrımlı kanalların çalışma boyunda resiprokasyon hareketleriyle en az 6
kere güvenli bir biçimde kullanılabileceğini bildirmişlerdir. Sadece bir F2 eğesiyle
beraber resiprokasyon preperasyonları, döner aletlerle kanalı eğelemeden daha
hızlıdır.
4.3. Kök Kanallarının Temizliği ve Bakterilerin Eliminasyonu
Enterococcus faecalis ağız boşluğunda bulunan en dirençli mikroorganizma
olup sıklıkla inatçı lezyonlardan izole edilmektedir. Kök kanal tedavisinin amacı,
kök kanal sisteminin tamamen temizlenmesi, periapikal hastalığın önlenmesi ve
iyileşmesi için kanal içi bakteri popülasyonunun ortadan kaldırılması veya
azaltılmasını sağlamaktır. Endodontik tedavi sırasında bakterilerin yok edilmesi,
mekanik preparasyon, çeşitli antimikrobiyal yıkama solüsyonlarının ve kanal içi
44
medikamenlerin uygulanması ile sağlanmaktadır.
Frederico C. Martinho ve arkadaşları (71) yaptıkları çalışma sonuçlarında tek
eğeli resiprokasyon sistemleri (waveone %99,45 ve reciproc %99,93) ve döner
sistemlerin (protaper %99,85 ve mtwo %99,41) kök kanalındaki bakterilerin
azalmasında etkili olduğunu görmüşlerdir (hepsi p<.05). Ayrıca, kültür analizleriyle
bakteriyel yük azalmasında bir farklılık saptanmamıştır (p>.05). Tek eğeli
resiprokasyon sistemler ve döner sistemler, birinci dereceden enfekte olmuş kök
kanallarındaki bakterileri azaltıcı olarak benzer etki göstermişlerdir ama bu
sistemler, analiz edilmiş tüm kök kanallarından bakterilerin hepsini yok
edememişlerdir.
Ferrer-Luque CM ve arkadaşları (72) yaptıkları çalışma sonucunda
resiprokasyon ve döner sistemlerin saf su ve %5,25 lik NaOCl çözeltisi
kullanıldığında E.faecalis azalmasında benzer yüzdeler gösterdiğini bildirmişlerdir.
Zamanla, Mtwo sisteminin dezenfeksiyon hususunda daha etkili olduğunu
bildirmişlerdir.
Machado MEL ve arkadaşları (73) yaptıkları çalışmada WaveOne, Reciproc,
ProTaper ve manuel aletleri kullandıktan sonra bakteri sayısının önemli derecede
azaldığını öne sürmüşlerdir. Bakteri sayısının azalması bakımından resiprokasyon,
döner ve manual teknikler arasında belirgin bir farklılık olmadığını bildirmişlerdir.
Bununla birlikte aletler kullanıldıktan 7 gün sonra test edilen örneklerin, aletler
kullanıldıktan hemen sonra test edilen örneklere göre daha yüksek bakteri sayıları
gösterdiği tespit edilmiştir.
Tinoco JM ve arkadaşları (74) tek eğeli ve döner multi eğeli enstrümasyon
sistemleri kullanıldığında bakterilerin apikalden sızıntısını karşılaştırmışlardır. Bütün
45
eğeleme sistemleri bakterileri foramenin ötesine sızdırır. Bununla birlikte
resiprokasyon tek eğeli sistemlerin ikisinin de (WaveOne ve Reciproc) geleneksel
multi eğeli döner sistemlere nazaran daha az bakteriyi apikale sızdırdığı
görülmüştür.
4.4. Apikalden Debris Çıkışı
Kemomekanik şekillendirme sırasında enfekte dokuları içeren debris kök kanal
sisteminden periapikal dokulara taşabilir ve bu durum işlem sonrasında
enflamasyona ve ağrıya yol açabilir (75). Taşan debris miktarının şekillendirme
tekniğine ve kullanılan eğenin kesitine göre değiştiği ve mevcut hiçbir sistemin kök
kanallarını taşma olmaksızın şekillendiremediği bildirilmiştir (76,77).
Gustavo De-Deus ve arkadaşları (78) resiprokasyon tek eğeli ve multi eğeli
döner sistemler kullanıldığında apikalden sızan dentin artıklarını incelemişlerdir. İki
resiprokasyon sistemi (WaveOne, Reciproc) arasında debris miktarı bakımından
belirgin bir fark gözlenmemiştir. Buna karşın, geleneksel multi eğeli döner sistem
grubunda daha fazla artık ekstrüzyonu tespit edilmiştir. El ile eğelemede diğer
gruplara nazaran daha fazla artık ekstrüzyonu olduğunu bildirmişlerdir.
4.5. Dentin Hasarı
Sebastian Burklein ve arkadaşları (79) resiprokasyon ve döner sistemlerin
kullanıldığı kök kanal preperasyonlarından sonra dentin defektlerinin insidansını
karşılaştırdıkları çalışmalarında, bütün kanal preperasyonlarının dentinde bozulmalar
yarattığını bildirmişlerdir. Genel olarak, Reciproc ile eğelemede daha fazla çatlağa
rastlanmıştır. İki resiprokasyon eğesi (Reciproc ve WaveOne) döner aletlerle (Mtwo
46
ve ProTaper) karşılaştırıldığında apikale doğru daha kusurlu çatlaklar üretmelerine
rağmen, tüm kesitlerin değerlerine ilişkin istatistiksel farklılığın olmadığı
görülmüştür.
Rohit Kansal ve arkadaşları (80) yaptıkları çalışmada kontrol grubu, WaveOne,
resiprokasyon hareketli tek F2 Protaper ve sürekli rotasyon hareketli Protaper
gruplarının sırasıyla %0, %15, %26, %53 civarlarında dentin çatlağına sebep
olduklarını tespit etmişlerdir. İki resiprokasyon eğe grubu (Waveone ve
resiprokasyon hareketli F2 ProTaper) ile rotasyon hareketli Protaper grupları
arasında sayısal olarak belirgin bir fark gözlenmiştir. Bununla beraber, iki
resiprokasyon eğe grubunun kendi içinde sayısal olarak belirgin bir fark
bulunmamıştır. Dentindeki çatlaklar hareket kinematiklerinden bağımsız olarak
oluşurlar. Çalışmanın sonuçları ve son yazılar ile birlikte bu tarz insidansların
resiprokasyonla çalışınca daha az oluştuğu görülmüştür.
4.6. Dolum Materyalinin Kaldırılması
Zuolo AS ve arkadaşları (81) resiprokasyon ve döner tekniklerinin kök kanal
tedavisinde dolum materyalinin kaldırılmasındaki etkilerini araştırmışlardır. Kalan
dolum materyalinin yüzdesi ikinci grupta (Mtwo) birinci gruba göre (el ile eğeleme
tekniği) belirgin derecede yüksek iken, üçüncü grupla (Reciproc ile eğeleme) sayısal
olarak benzerdir. Dolum materyalinin kaldırılması için gereken zaman grup üç için
en kısa olmakla birlikte bunu grup iki ve daha sonra grup bir takip eder. Kullanılan
tekniğe bakılmaksızın bütün dişlerin kanal duvarlarında endodontik dolum materyali
gözlenmiştir. Gates-Glidden frezleriyle, el eğelerini birleştiren grup, resiprokasyon
tekniği ve Mtwo eğelerine göre kanal duvarlarından daha fazla dolum materyali
47
kaldırmıştır. Resiprokasyon tekniğinin güta perka ve sealer kaldırmada en hızlı
teknik olduğunu, bunu döner teknik ve el ile eğeleme tekniğinin takip ettiğini
bildirmişlerdir.
Marcos de Azevedo Rios ve arkadaşları (82) yaptığı çalışmada bütün dişlerin
kanallarında dolgu artığı gözlendiğini, Reciproc ve WaveOne resiprokasyon
sistemlerinin güta perka, sealer (sızdırmazlık maddesi) kaldırılmasında Protaper
kadar etkili olduklarını bildirmişlerdir.
Yiğit Helvacıoğlu ve arkadaşları (83) yaptıkları çalışmada kök dolum
materyalinin kaldırılması için döner aletlerinin, resiprokasyon sistemlerinin ve el
eğelerinin etkinliğini mikro bilgisayarda ölçmeyi amaçlamışlardır. Otuz adet üst
kesici diş Protaper Universal (PTU) ile hazırlanmış, soğuk lateral kondensasyon ile
doldurularak gelişigüzel bir şekilde üçer tane on’ar dişli gruplara ayrılmıştır. Kök
dolguları WaveOne, Protaper Universal Retreatment ve el eğeleri ile kaldırılmıştır.
Her tedavi aşamasından önce ve sonra micro CT ile örnekler taranmıştır. Kök dolum
materyalinin kalıntılarının hacminin yüzdesi ölçülmüştür. İşlem süresi kayıt
edilmiştir. PTU-R ve Waveone arasında belirgin bir sayısal farklılık olmamasıyla
beraber, resiprokasyon ve döner sistemlerin kök dolumunun kaldırılması işlemi ve
etkinliği bakımından benzer performans gösterdikleri tespit edilmiştir.
48
5. ÖZET
Kök kanallarının şekillendirilmesinde kullanılan Ni-Ti döner alet sistemleri,
şekillendirmeyi
hızlandıran,
kök
kanallarındaki
mikroorganizmalarla
etkin
mücadeleyi sağlayan ve kök kanalının doldurulması için gerekli alanı hazırlayan
tatmin edici sistemlerdir. Crown-down tekniğinin kullanıldığı bu sistemlerin, kanal
ağızlarının
daha
rahat
görülebilmesi,
debrisin
kanaldan
daha
rahat
uzaklaştırılabilmesi gibi avantajlarının yanında, doğru biçimde kullanılmadığı
takdirde kanalda aşırı koniklik oluşturma, kanal kurvatürünü izleyememe, alet
kırılganlığı gibi dezavantajları da bulunmaktadır. Nikel-titanyum döner alet
sistemlerinin avantajlarının yapılan tüm tedavilerde geçerli olduğunu söylemek
günümüzde yapılan çalışmalarla olası değildir. Yine de bu sistemler kök kanalının
şekillendirilmesi aşamasında birçok ihtiyaca cevap vermektedirler (84,85).
Resiprokal sistemlerde eğe, kök ucuna ulaşıncaya kadar sağa ve sola
dönerek ilerler. Resiprokasyon hareketiyle eğenin kanal içerisinde sıkışmasının
önüne geçilmeye çalışılarak kırılma riski azaltılmaya çalışılmıştır. Resiprokasyon
hareketiyle tek eğeyle kök kanalı şekillendirmesi amaçlanmıştır. Devamlı döner
aletlerle karşılaştırıldığında resiprokasyon hareketinin, döngüsel yorgunluğa karşı
önemli derecede dirençli olduğu ispatlanmıştır (86). Resiprokasyon hareketi ile
çalışan sistemlerin kullanılması endodontik tedavinin şekillendirme ve temizleme
aşamaları açısından tedaviden başarılı sonuçlar elde edilmesinde etkili olabilir.
Birçok çalışma resiprokasyon hareketinin endodontik eğeler üzerindeki burulma
(dentinle bağı azaltılır) ve eğilme (rotasyon devir sayısı azaltılır) gerilimlerini
azalttığı hususunda uzlaşmaktadır. Bu sistemler aynı zamanda orijinal kanal
anatomisini
korumakta
ve
tam
dönme
49
hareketi
ile
çalışan
sistemlerle
karşılaştırıldığında genişletme için harcanan zamanı azaltmaktadır. Ancak debris
uzaklaştırılması ve bakteriyal azalma açısından elde edilen bulgular çelişkilidir.
Bunlara ek olarak, apikalden debrisin taşması ve genişletme sırasında dentinde
çatlakların meydana geldiği de elde edilen bulgular arasındadır (86). Genel olarak
mevcut literatürlerin bulgularını değerlendirecek olursak (64):
● Endodontik motorlar tork kontrolü ve farklı yönlerde ayarlanabilir kinematikleri
ele alındığında bir devrim yaşamıştır.
● Uyarlanabilir (adaptif) hareket yeni geliştirilmiş modifiye resiprokasyon
hareketidir, tam dönme ve resiprokasyon hareketlerin avantajlarını bir araya getirmek
hedeflenmiştir.
● Yapılan çalışmalar uyarlanabilir hareketin, kanal dolgusunun uzaklaştırılması ve
siklik yorgunluğun azaltılması açısından döner sistemlerden daha iyi sonuçlar elde
edildiğini öne sürmektedir.
● Mevcut resiprokasyon sistemlerin hız ve resiprokasyon açı değerleri üreticinin
verdiği değerlerden farklılık gösterebilmektedir.
● Endodontik motorlar açısından eğe üzerindeki stres noktalarının farklı
açılandırmalar ile değiştirilmesi ümit vaat eden bir gelişme olarak kabul edilebilir.
● Eğenin kırılmasında etkili olan faktörler arasında hız, güç ve burulma değerleri
sayılabilir.
● Gerçek burulma değeri önceden ayarlanmış tork değerinden farklılık göstererek
Ni-Ti döner sistemlerin kırılma değeri olarak belirtilen değerlerin üstüne çıkıyor
olabilir.
● Eğe üzerindeki aksiyel yönde meydana gelen stresin azaltılması ve debris
uzaklaştırma özelliğinin iyileştirilmesi asimetrik hareketle çalışan sistemlerin
50
avantajları olarak görülmektedir.
● Resiprokasyon hareketle çalışan sistemler kullanılarak yapılmış çalışmalardan elde
edilmiş çelişkili bulgular farklı eğe sistemlerinin kullanılmasından kaynaklanıyor
olabilir. Bu nedenle, araştırmalar tüm tasarım ve metalürjik özellikleri ile birlikte
çalışma hareketleri de aynı olan standart eğe prototipleri ile farklı genişletme
kinematiklerinin etkinliğini değerlendirmelidir.
Sonuç olarak diyebiliriz ki, kök kanallarının şekillendirilmesi için geliştirilen
Crown-down tekniği ve eğe sistemlerinin tasarımında ve metalürjisinde yapılan
değişiklikler endodontistlerin klinik uygulamalarında büyük kolaylık sağlasa da
hekim endodontik hastalıkların biyolojisi hakkında da bilgi sahibi olmalı ve
tamamlayıcı antibakteriyal uygulamaları gerçekleştirmelidir. Bu açıdan, irigasyon ve
ara seanslarda gerçekleştirilecek medikasyon tedavinin başarısında her zaman büyük
öneme sahip olacaktır (87).
51
6. KAYNAKLAR
1.Haapasalo, M., Endal, U., Zandi, H., Coil, J. Eradication ofendodontic infection by
instrumentation and irrigation solutions. Endodontic Topics, 2005, 10 (1), 77-102.
2.Hülsmann, M., Peters, O.A., Dummer, P.M.H. Mechanical preparation of root
canals: shaping goals, techniques and means. Endodontic Topics, 2005,10 (1), 30-76.
3.Gazi Üniversitesi Diş Hekimliği Fakülte Dergisi ‘Kök Kanal Preparasyonunda
Kullanılan Kanal Aletlerinin Gelişim Süreci’ 2006, 23(1), s:47-53.
4.Leonardi DP, et al. Undergraduate Students Introduction to Manual and Rotary
Canal Instrumentation, Bull Tokyo Dent Coll 2012, 53(3), s:60-62.
5.Yılmaz B.; ‘Kök Kanallarının Şekillendirilmesinde Ni-Ti Döner Aletler‘ Türk
Dişhekimleri Birliği Dergisi, 2000, 57, s:60-62.
6.Yared G., Ramli G.A. Single file reciprocation: A literature review. ENDO (Lond
Engl) 2013, 7(3), s:171–178.
7.Küçükay, E.S; Küçükay, i; Yılmaz B; “Kök Kanalları Şekillendirme Yöntemleri”
istanbul:2004, s:74, 75, 76, 77, 78, 81, 92, 93, 96, 97,101,102, 108
8.Yaman S., Endodontide Kullanılan Kök Kanal Aletleri, Gazi Üniversitesi Diş
Hekimliği Fakültesi Dergisi 2002, 19, s:51-57
9.Çalışkan M.K; "Endodonti'de Tanı ve Tedaviler" Nobel Tıp Kitabevleri, İzmir,
2006, s:284, 285.
10.Bergenholtz G. Textbook of Endodontology. 2 Baskı. Wiley-Blackwell, West
Sussex, UK, 2010, s:182-184.
11.Sattapan B, Nervo GJ, Palamara JE, Messer HH. Defects in rotary nickel-titanium
files after clinical use. Journal of Endodontics, 2000, 26, s:161-165.
12.Shen Y, Peng B, Cheung GS. Factors associated with the removal of fractured
52
NiTi instruments from root canal systems. Oral Surgery Oral Medicine Oral
Pathology Oral Radiology Endodontics, 2004, 98, s:605-610.
13.Peters OA, Barbakow F. Dynamic torque and apical forces of ProFile.04 rotary
instruments during preparation of curved canals. International Endodontic Journal,
2002, 35, s:379-389.
14.Ullmann CJ, Peters OA. Effect of cyclic fatigue on static fracture loads in
ProTaper nickel-titanium rotary instruments. Journal of Endodontics, 2005, 31,
s:183-186
15.Yared GM, Bou Dagher FE, Machtou P. Cyclic fatigue of Profile rotary
instruments after simulated clinical use. International Endodontic Journal, 1999, 32,
s:115-119.
16.Parashos P, Messer HH. Rotary NiTi instrument fracture and its consequences.
Journal of Endodontics, 2006, 32, s:1031-1043.
17.Küçükay ES. Kök Kanalı Şekillendirme Yöntemleri. 2 Baskı. Promat A.Ş
İstanbul, 2004.
18.Bou Dagher FE, Yared GM. Comparison of three files to prepare curved root
canals. Journal of Endodontics, 1995, 21, s:264-265.
19.Versumer J, Hulsmann M, Schafers F. A comparative study of root canal
preparation using Profile .04 and Lightspeed rotary Ni-Ti instruments. International
Endodontic Journal, 2002, 35, s:37-46.
20.Van T Himel, John T. McSpadden, and Hanold E. Instruments, Materials and
Devices. Cohen S. Hangreaves K.M., Pathways of Pulp, 9th ed, St Louis Elsciver,
USA, 2006, s:248.
21.Peters CI. Cleaning and Shaping of the Root Canal System. İçinde:Keiser K
53
(editör). Pathways Of The Pulp, 9 Baskı. Mosby: Elsevier, 2006, s:290-357.
22.Alacam T. Kök Kanal Tedavisinde Kullanılan Aletler. İçinde:Alacam T (editör).
Endodonti, Özyurt matbaacılık, İskitler, Ankara, 2012, s:357-359.
23.Clauder T, Baumann MA. ProTaper NT system. Dental Clinics of North America,
2004, 48, s:87-111.
24. Cohen S, Hargreaves K, eds. Pathways of the Pulp. 9th edition, Peters OA, Peters
CI. Mosby Elsevier, St Luis. 2006, s:308-11.
25. Hsu YY, Kim S. The ProFile system. Dent Clin North Am 2004, 48, s:69-85.
26.Esposito PT, Cunningham CJ. A comparison of canal preparation with nickeltitanium and stainless steel instruments. J Endod 1995, 21(4), s:173-6.
27.Garip Y, Gençoğlu N. Comparison of curved canals preparations using profile,
GT and Hero 642 rotary files. J Oral Rehabil 2006, 33, s:131-6.
28.Cohen S, Burns RC, Pathways of the Pulp, 8th ed, Mosby, USA, 2002, s:306,
308, 311, 312, 317, 318, 336, 534, 535.
29.Döner aletler.forum.tr mht kök kanalları –sağlık&tıp-ödev –root.mht
30.Diş Hekimliği Dergisi Sayı 74 1SSN 1301-1223 (Mart_Nisan 2007)
31. Calas P. Hero Shapers: The adapted pitch concept. Endodontics Topics. 2005, 10,
s:155-163.
32.http://www.micro-mega.com/anglais/produits/heroshaper/ index.php.
33.http://www.vdw-dental.com/produkte_e/index.html.
34.Hübscher W, Barbakow F, Peters OA. Root canal preparation with Flexlvlaster:
canal shapes analysed by micro computed tomography. Int Endodon J, 2003, 36,
s:740.
54
35.Weiger R,bruckner M,EL Ayouti A,Löst C.Preparation of curved root canals with
rotary FlexMaster instruments compared to LightSpeed instruments and Ni-Ti hand
files. Int Endodon J, 2003, 36, s:483.
36.Thompson SA, Oummer PMH. Shaping ability of Quantec Series 2000 rotary
nickel-titanium instruments in simulated root canals: Part 1. Int Endod J 1998, 31,
s:259-267.
37.Sybron firması: http://www.sybronendo/Ouantec/specialities.
38.Guppy DR, Curtis RV, Pitt Ford TR. Dentine chips produced by nickel titanium
rotary instruments. Endod Dent Traumatol 2000, 16, s:258-64.
39.Imura N, et al. A comparison of the relative efficacies of four hand and rotary
instrumentation techniques during endodontic retreatment. Int Endod J 2000, 33,
s:361-366.
40.Tanaka De Castro E, et al. Analysis of the mechanical instrumentation of two
sequence of Quantec 2000. J Dent Res 2000, 5, s:79.
41.Aydın B. Kök kanal tedavisinin yenilenmesi sırasında döner aletler ve el eğeleri
ile kök kanal dolgusunu uzaklaştırma etkinliklerinin karşılaştırılması. Doktora Tezi,
E.Ü. Dişhekimliği Fakültesi, 2006.
42.Dağlaroğlu R. Fraklı Ni-Ti Döner Alet Yöntemlerinin, Eğri Köklerde Kanal
Tedavisi Tekrarı Etkinliklerinin İncelenmesi. Endodonti Anabilim Dalı. İstanbul
Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2007.
43. Kuştarcı A, Rotasyonel Hareketli Preparasyon Sistemi İle Birlikte Kullanılan Üç
Farklı Ni-Ti Esaslı Kök Kanal Eğesinin Preparasyonu Sonrasında Apikalden Taşan
Sıvı, Debris ve Bakteri Miktarının İncelenmesi Doktora Tezi, Cumhuriyet
Üniversitesi Sivas 2006.
55
44.Kök Kanallarının Ni-Ti Döner Aletler İle Şekillendirilmesi ve Günümüzde
Kullanılan Sistemler Hakkında Genel Bilgiler Selçuk Üniversitesi Diş Hekimliği.
45.http://www.sybronendo.com/products/k3NiTiFiles/index.cfm.
46.www.dpreurope.com/dpreurope/article/articleDetail.jsp?id=3719131.
47.Weine FS, Kelly RF, Bray KE. Effect of preparation with endodontic handpieces
on original canal shape. Journal of Endodontics, 1976, 2, s:298-303.
48 De-Deus G, Barino B, Zamolyi RQ, Souza E, Fonseca A, Jr., Fidel S, Fidel RA.
Suboptimal debridement quality produced by the single-file F2 ProTaper technique
in oval-shaped canals. Journal of Endodontics, 2010, 36, s:1897-1900.
49.De-Deus G, Brandao MC, Barino B, Di Giorgi K, Fidel RA, Luna AS.
Assessment of apically extruded debris produced by the single-file ProTaper F2
technique under reciprocating movement. Oral Surgery Oral Medicine Oral
Pathology Oral Radiology Endodontics, 2010, 110, s:390-394.
50.Gavini G, Caldeira CL, Akisue E, Candeiro GT, Kawakami DA. Resistance to
flexural fatigue of Reciproc R25 files under continuous rotation and reciprocating
movement. Journal of Endodontics, 2012, 38, s:684-687.
51.Kim HC, Kwak SW, Cheung GS, Ko DH, Chung SM, Lee W. Cyclic fatigue and
torsional resistance of two new nickel-titanium instruments used in reciprocation
motion: Reciproc versus WaveOne. Journal of Endodontics, 2012, 38, s:541-544.
52.Plotino G, Grande NM, Testarelli L, Gambarini G. Cyclic fatigue of Reciproc and
WaveOne reciprocating instruments. International Endodontic Journal, 2012, 45, s:
614-618.
56
53.Prichard J. Rotation or reciprocation: a contemporary look at NiTi instruments,
British Dental Conference and Exhibition,
Manchester Central Convention
Complex, 2012.
54.Johnson E, Lloyd A, Kuttler S, Namerow K. Comparison between a novel nickeltitanium alloy and 508 nitinol on the cyclic fatigue life of ProFile 25/.04 rotary
instruments. Journal of Endodontics, 2008, 34, s:1406-1409.
55.Letters S, Smith AJ, McHugh S, Bagg J. A study of visual and blood
contamination on reprocessed endodontic files from general dental practice. Brazilian
Dental Journal, 2005, 199, s:522-525, discussion 513.
56.Webber J. The WaveOne single-file reciprocating system.
http://www.endoexperience.com/documents/WaveOne.pdf.
57.McRay B, Cox TC, Cohenca N, Johnson JD, Paranjpe A. A micro-computed
tomography-based comparison of the canal transportation and centering ability of
ProTaper Universal rotary and WaveOne reciprocating files. Quintessence
International, 2014, 45, s:101-108.
58.Fatma Y, Ozgur U. Evaluation of surface topography changes in three NiTi file
systems using rotary and reciprocal motion: An atomic force microscopy study.
Microscopy Research and Technic, 2013.
59.Yared,
G.
(2012).
Erişim:
RECIPROC.
16
Temmuz
2012,
s:1-4,
http://endodonticcourses.com/cmsAdmin/uploads/Outcome-Study.pdf.
60.Yared G. Canal Preparation with only one reciprocating instrument without prior
hand filling: A new concept.
http://endodonticcourses.com/cmsAdmin/uploads/RECIPROC-OL-Article.pdf.
57
61.Meireles, D.A., Bastos, M.M., Marques, A.A., Garcia, L.D.,Sponchiado, E.C.J.
Endodontic treatment of mandibular molar with root dilaceration using Reciproc
single-file system. Restorative Dentistry & Endodontics, 2013, 38 (3), s:167-171.
62.Liu, R., Hou, B.X., Wesselink, P.R., Wu, M.K.,Shemesh, H. The incidence of
root microcracks caused by 3 different single-file systems versus the ProTaper
system. Journal of Endodontics, 2013, 39 (8), s:1054-1056.
63.Bürklein, S., Hinschitza, K., Dammaschke, T.,Schafer, E. Shaping ability and
cleaning effectiveness of two single-file systems in severely curved root canals of
extracted teeth: Reciproc and WaveOne versus Mtwo and ProTaper. International
Endodontic Journal, 2012, 45 (5), 449-461.
64.Çapar ID, Arslan H. A review of instrumentation kinematics of engine-driven
nickel–titanium instruments. International Endodontic Journal, 2015.
65.Marceliano-Alves MFV, Sousa-Neto MD, Fidel SR et al. Shaping ability of
single-file reciprocating and heat-treated multifile rotary systems: a micro-CT study.
International Endodontic Journal, 2014.
66.Versiani MA, Leoni GB, Steier L, De-Deus G, Tassani S, Pecora JD, de SousaNeto MD. Micro-computed tomography study of oval-shaped canals prepared with
the self-adjusting file, Reciproc, WaveOne, and ProTaper universal systems. Journal
of Endodontics, 2013, 39, s: 1060-1066.
67.Yum J. et al. Torsional Strenght and Toughness of Nickel-titanium Rotary Files. J
Endodon 2011, 37, s: 382-386.
68.Ricardo Castello-Escriva, DDS, Teresa Alegre-Domingo et al. In Vitro
Comparison of Cyclic Fatigue Resistance of ProTaper, WaveOne, and Twisted Files,
2012.
58
69.Gambarini G, Gergi R, Naaman A et al. Cyclic fatigue analysis of twisted file
rotary NiTi instruments used in reciprocating motion. International Endodontic
Journal, 2012, 45, s: 802–806.
70.Sung-Yeop You, DDS, Kwang-Shik Bae et al. Lifespan of One Nickel-Titanium
Rotary File with Reciprocating Motion in Curved Root Canals. Journal Of
Endodontics, 2010.
71.Frederico C. Martinho, DDS, MSc et al. Clinical Comparison of the Effectiveness
of Single-file Reciprocating Systems and Rotary Systems for Removal of Endotoxins
and Cultivable Bacteria from Primarily Infected Root Canals. Journal Of
Endodontics, 2014.
72.Ferrer-Luque CM, Bejarano I, Ruiz-Linares M & Baca P. Reduction in
Enterococcus faecalis counts–a comparison between rotary and reciprocating
systems. International Endodontic Journal, 2014, 47, s: 380–386.
73.Machado MEL, Nabeshima CK, Leonardo MFP et al. Influence of reciprocating
single-file and rotary instrumentation on bacterial reduction on infected root canals.
International Endodontic Journal, 2013, 46, s: 1083–1087.
74.Tinoco JM, De-Deus G, Tinoco EMB et al. Apical extrusion of bacteria when
using reciprocating single-file and rotary multifile instrumentation systems.
International Endodontic Journal, 2014, 47, s: 560–566.
75.Seltzer S, Naidorf IJ. Flare-ups in endodontics: I. Etiological factors. Journal of
Endodontics, 1985, 11 (11), s: 472-478.
76.Kuştarcı A, Akpınar KE. Comparative study of apically extruded debris using one
manual and two rotary instrumentation techniques for endodontic retreatment.
Journal of Dental Science, 2012, 7 (1), s: 1-6.
59
77.Myers GL, Montgomery S. A Comparison of weights of debris extruded apically
by conventional filing and Canal Master techniques. Journal of Endodontics, 1991,
17 (6), s: 275-279.
78.Gustavo De-Deus, Aline Neves, Emmanuel João Silva et al. Apically extruded
dentin debris by reciprocating single-file and multi-file rotary system. Clin Oral
Invest, 2015, 19, s:357–361.
79.Sebastian Burklein, Dr med dent, Polymnia Tsotsis et al. Incidence of Dentinal
Defects after Root Canal Preparation: Reciprocating versus Rotary Instrumentation
Journal of Endodontics, 2013, April, s: 501-504.
80.Rohit Kansal, BDS, Akhil Rajput et al. Assessment of Dentinal Damage during
Canal Preparation Using Reciprocating and Rotary Files. Journal of Endodontics,
2014, September, s: 1443-1446.
81.Zuolo AS, Mello JE Jr, Cunha RS et al. Efficacy of reciprocating and rotary
techniques for removing filling material during root canal retreatment. International
Endodontic Journal, 2013, 46, s: 947–953.
82.Marcos de Azevedo Rios, DDS, MSc et al. Efficacy of 2 Reciprocating Systems
Compared with a Rotary Retreatment System for Gutta-percha Removal. Journal of
Endodontics, April 2014, s: 543-546.
83.Helvacıoglu-Yiğit D, Yılmaz A,
Kızıltas-Sendur G. et al. Efficacy of
Reciprocating and Rotary Systems for Removing Root Filling Material: A MicroComputed Tomography Study. Scanning Vol, 2014, 36, s: 576–581.
84.Berkmans L., Van Cileynenbreugel J., Wevers M., Lambrechts P. Mechanical
Root Canal Prepration With Ni-Ti Rotary Instruments, Rationale, Performance and
60
Safety. Staus Reports for The American Journal of Dentistry, Am J. Dent.. 2001, 14,
s:324-333.
85.Sonntag D., Delscheen S., Stachniss V. Root-Canal shaping with Manual and
Rotary Ni-Ti files Performed by Students. J Endodon, 2003, 36, s:715-723.
86.Van Der Vyver P.J., Jonker C. Reciprocating instruments in Endodontics: a
review of the literature. SADJ, 2014, 69( 9), s:404 – 409.
87.Waplington M, McRobert AS. Shaping the root canal system. British Dental
Journal, 2014, 216(6), s:293-297.
61
7. ÖZGEÇMİŞ
1992 yılında Tokat’ta doğdum. İlköğretim ve ortaöğretim yıllarımı Manisa
Soma’da Sabri Balcı İlköğretim okulunda tamamladım. 2010 yılında Soma Anadolu
Öğretmen Lisesi’nden mezun oldum. 2010 yılında Ege Üniversitesi Diş Hekimliği
Fakültesini kazandım.
62