Çin ve Japonya

Cihan Altun
ÇİN HALK CUMHURİYETİ
1. Ülkenin Kimliği
Asya’nın doğusunda Muson Asya’sında yer alan ve dünyanın en kalabalık
ülkesidir.
2. Doğal Coğrafya Özellikleri
Çin doğal yapı itibariyle genellikle Doğu Batı olmak üzere iki bölüme ayrılır.
Ülkenin batısı: güneybatı ve kuzeybatıda iki farklı yapıya sahiptir. Güneybatı
Hindistan ve Bangladeş ile olan sınırlarını, dünyanın en yüksek tepesine sahip
olan Himalaya Sıradağları teşkil eder. Himalayaların kuzeyinde yer alan 1 milyon
kilometrekare yüzölçümü ve ortalama 3900 metre yüksekliğe sahip olan Tibet
Yaylası Kuzeyden Astin Tagh ve Nam Şam sıradağları ile çevrilidir. Ülkenin
kuzeybatısını teşkil eden Astin Tagh dağlarının kuzeyi, Doğu Türkistan’ın tarım
havzalarıdır. Ülkenin kuzeybatı bölgesinde Tienşan Dağları, Moğolistan sınırını
meydana getiren Altay Dağları, Batıda Tarbagatay ve Çungarski Alatau ile
çevrili Çungarya düzlüğü yer alır. Kıngan, Çangpai, Çangvansai dağları ile çevrili
olan kuzeydoğu bölgesi Mançurya olarak isimlendirilir.
Doğu Çin’in kuzey kısmı, nehirlerin havzalarından meydana gelen düzlüklerden
oluşur. Güney kısmı ise Kuzey Burma ve Çin Hindi yarımadası sınırında yükselen
yaylalardan meydana gelir. Bu iki bölge arasında, ülkenin en verimli ovaları
vardır.
Ülkenin iklimi genel olarak muson hâkimdir. Güney kesimlerde muson iklimi
hâkim olan Çin’de, özellikle kuzeybatı kesimleri sert kara muson ikliminin
hüküm sürdüğü bölgelerdir. Doğu kesimleri yaz aylarında muson sebebiyle bol
yağış, Batı kısımları az yağış alır. Mayıs ve Ekim ayları arasında yağan yağmur,
yıllık miktarın yaklaşık %80’ini teşkil eder. Kuzey bölgelerinde Temmuz ve
Ağustos ayları yağmur mevsimleridir.
Güneyde tropikal iklim sıcaklıklarına karşı kuzeyde kara iklimine uygun
sıcaklıklar görülür. Yaz mevsiminde kuzey ve güney bölgeleri hemen hemen
aynı sıcaklığa sahipken, kış aylarında sıcaklık farkı 35 C’ye ulaşır. Kuzey bölgesi,
kışın sert kara iklimi sebebiyle soğuk bir kış mevsimi yaşarken, güneyde ılıman
bir iklim hüküm sürer. Tibet ve Tsinghai platolarında ise çok uzun ve sert kışlar
hüküm sürer. Burada yazlar aksine kısa ve sıcak geçer.
1
Cihan Altun
Akarsuları doğu ve batıda farklı özelliklere sahiptir. Çöl ve yüksek yaylaların
bulunduğu Batı kesimindeki akarsular, daha çok yeraltı veya çorak havzalar
halindedir. Doğu bölgelerinde akarsular ise, genellikle Pasifik Okyanusuna
dökülür.
En önemli akarsular Doğu Çin bölgelerinde bulunur. Kuzeydoğudaki Mançurya
bölgesinde Sungari-Lia Ho ve doğu bölgesinde Sarı Irmak (Huang Ho), orta
kısımda Mavi Irmak (Yang-tse kiang) 5552 km uzunluğuna sahip olup dünyanın
dördüncü uzun nehridir. Güneyde İnci Irmağı (Şi-kiang) en önemli nehirlerdir.
Batıdaki tarım havzasında birkaç küçük göl vardır. Moğolistan’daki Tuz Gölleri,
Doğu bölgelerindeki Tung-Ting, Pu-Yang ve Tai gölleri en önemli göllerdir.
Doğu bölgeleri ormanlarla kaplı, batısı ise çayırlık, geniş olarak olarakta çöl
bitkileri ile kaplıdır. Güney kısımlarda tropikal ağaçların teşkil ettiği ormanlar,
kuzeye gidildikçe yaprak döken ağaçlardan meydana gelir.
Kuzeyde step ve çöl bitkileri hakimdir. Güneybatıdaki Tibet soğuklarının
bulunduğu bölgede nadir rastlanan dağınık ve bodur bitkiler yetişir.
Dünyadaki hayvanlardan kuş türlerinin %12’si, memeli hayvan türlerinin %10’u,
balık türlerininde %9’u Çin’de yaşamaktadır. Pandalar ve Semenderler Çin’de
yaşayan ve dünyada nesli tükenmekte olan hayvanlardandır.
3. Beşeri Coğrafya Özellikleri
Çin’in 500 yıla kadar uzanan köklü bir tarihi geçmişi vardır. Çin uygarlığı tarih
boyunca gözle görünür bir devamlılık sergilemiştir. Bu bölgede, bir imparator
etrafında bilinen en büyük siyasi birleşme MÖ. 221 yılında Qin Hanedanı
imparator Qin Shi Huang Di zamanında gerçekleşmiştir.
Çin’de imparatorluk sistemi 1911’de sona ermiştir. 1911 - 1949 dönemini içine
alan siyasi güç çatışmaları Mao Zetung’un 1 Ekim 1949’da Çin Halk
Cumhuriyeti’nin kuruluşunu ilan etmesi ile son bulmuştur. Çin Halk Cumhuriyeti
1949 yılından bu yana Çin Komunist Partisi tarafından yönetilmektedir. Mao
1976 yılında ölmüştür. Bunu izleyen80’li yıllar boyunca ülkede siyasi tutuculuk
devam etsede ekonomik olarak dışa açılma çabaları başlatılmıştır. 1989 yılındaki
Tiananmen Meydanı olayları, 1991 yılı sonunda Sovyetler Birliği’nin sona ermesi
ve dünya ekonomik konjonktüründe güçlenen ‘’serbest piyasa anlayışı’’ Çin’i
kendi bünyesinde bazı reformlar yapmaya zorlamıştır.
2
Cihan Altun
Bu çerçevede 1992 yılında Çin Komünist Partisi’nin 14. Ulusal Kongresi’nde
ülkede ‘’Sosyalist Piyasa Ekonomisi’’ tesis edilmesi kabul edilmiştir.
1997 yılında Hong Kong’un ve 1999 yılında Makao’nun Çin’e dâhil olması ve bu
ülke bünyesinde ‘’Özel İdari Bölge’’ statüsü kazanması Çin’in bölgedeki önemini
bir kat daha arttırmaktadır.
Nüfusu 2007 itibari ile 1.321.851.888 kişiye ulaşmıştır. Buda dünya nüfusunun
1/5’i demektir. Yani dünyada yaşayan her beş insandan biri Çinlidir.
Nüfusun %91.6’sını Han kökenli Çinliler, %8.4’ünü ise aralarında Uygurların da
bulunduğu diğer azınlıklar oluşturmaktadır. Nüfus yoğunluğu km2’ye 118 kişi
düşer. Başkenti Pekin (Beijing) 6.8 milyon nüfusludur. Çin’de nüfusu milyonu
aşan şehir sayısı 20’yi aşar. En büyük şehri Şanghay 20 milyon nüfusludur.
Toplam nüfusun %93’ünü Çinliler oluşturur.
4. Çin Seddi
Dünyanın en uzun savunma duvarıdır. Po Hay körfezinde deniz kıyısında başlar,
Pekin’in kuzeyinden geçerek batıya yönelir ve Huang-Ho nehrini ikiye bölerek
güneybatıya uzanır. Gobi Çölü’nün güneyinden batıya yönelerek devam eder.
MÖ. 403 - 221 Çin Seddi’nin temeli 20’den fazla ayrı ayrı krallık tarafından
atılmıştır. Çin’in ilk imparatoru Shi-Huang-Ti, burayı boydan boya aşılmaz bir
savunma duvarıyla kapatmaya karar vermiştir. MÖ. 221 yılında daha önceki
krallıkların yaptığı duvarları birleştirmiştir. Seddi onaran ve savunma amaçlı
kullanan son hanedan Ming Hanedanı (1368 - 1644) olmuştur.
Seddin yıkılmış olan kısımlarıyla birlikte uzunluğu 10.000 km’yi bulur. Bugün
ayakta duran kısım Ming Hanedanı devrinden kalan 3.000 km’lik settir. Ancak
asıl inşaat MÖ. 221 ile MS. 608 yılları arasında yapılmıştır. Genellikle yüksekliği
4-6 metre, taban kalınlığı 7 metre üst kalınlığı ise 6 metre civarındadır. 200
metrede bir gözetleme kulesi veya kale, 9 kilometrede bir fener kulesi bulunur.
Duvar üzerinde yer yer saray ve tapınaklarda bulunur.
5. Yasak Şehir
Çing ve Ming hanedanlıkları zamanında Çin İmparatorluğu’nun en önemli sarayı
olan Yasak Şehir Pekin bölgesinde bulunmaktadır. Yasak Şehir’in birçok ismi
vardır. Çincesi Zijin Cheng olan bu sarayın literatürdeki anlamı Mor Yasak
Şehir’dir. Yasak denmesinin nedeni imparatorun izni dışında kimsenin saraya
girmemesinden gelmektedir.
3
Cihan Altun
Yasak Şehir dünyanın hayatta kalan en geniş sarayıdır. Muazzam büyüklükteki
sarayın 8.886 odası bulunmaktadır. 720.000 kilometrekarelik bir alanı kapsar.
Sarayın etrafı 6 metre derinliğinde hendeklerle ve 10 metre yüksekliğinde
surlarla çevrilidir. Bu alan içerisinde 7 resmi salon, 17 saray ve diğer yapılar
mevcuttur. Büyük salonun döşemeleri altın tuğlalarla kaplanmıştır. Saray
Müzesi, Yasak Şehir’i korumak ve restorasyonundan sorumludur. Bu nedenle
Yasak Şehir’in etrafındaki binaların yüksekliği sınırlanır. 2005’te 16 yıllık
yenileme projesi başlatılmıştır.
6. Ekonomik Coğrafya Özellikleri
Çin’in Shangdong bölgesi ve diğer kuzeydoğu eyaletler Japonya ve Güney Kore
gibi kalkınmış ekonomilere yakınlıklarından oldukça yaralanırken, Şanghay ve
Yangtze deltası da bu ekonomik patlamadan etkilenmiştir. Çin’in İç ve özellikle
Bati Bölgeleri geri kalmıştır.
Çin halkının %70’i tarımla uğraşır. Ancak topraklarının %10’u üzerinde tarım
yapılır. Başlıca tarım ürünleri; pirinç, soya fasulyesi, çay, darı ve ham ipektir. Bu
ürünlerde üretimde dünya birincisidir. Ayrıca buğday pamuk üretimide fazladır.
Hayvancılık, Kuzey ve Kuzeybatıdaki step bölgelerde daha yaygındır. At, deve,
eşek en çok yetiştirilen hayvanlardır. Doğu Türkistan, Şing-Hay ve İç
Moğolistan’daki halkın geçim kaynağı hayvancılıktır.
çin denizlerinde 1500’den fazla balık çeşidi bulunur. Yılda ortalama 8.5 milyon
ton dolayındaki balık, ülke halkının en önemli protein kaynağıdır.
Ülkenin özellikle kuzey ve orta kısımları demir üretiminde dünyada ilk sıralarda
yer almaktadır. Antimon ve Tungsten üretiminde de dünyada ilk sırayı alan Çin,
kalay üretiminde ise dünyada ikinci sırada bulunmaktadır.
Çin pamuklu ve ipekli dokumacılıkta çok ileridir.
Çin’de kara ve demiryolu ulaşımına büyük önem verilmiştir. Otoyolların
uzunluğu 300.000 km’yi bulmuştur. Küçük üretim birimlerine bağlanan yerel
hatlarla birlikte demiryolları bulunmaktadır.
Ülkenin en büyük derin su limanı Ningbo’dadır. Ayrıca Dalian, Tianjin, Xiamen,
Guangzhou ve Shenzen büyük limanlardır.
4
Cihan Altun
Akarsuların büyük bir kısmında ulaşım yapılabilmektedir. En işlek akarsuları
Yongtzo, X’i Huai ve Huang ırmaklarıdır. Uzun bir deniz kıyısı olan Çin’in 20
kadar açık deniz limanı vardır. Çin hava yolu taşımacılığında 9.5 milyar dolarlık
hacmiyle dev bir sektördür ve gelecek için büyük potansiyel arz etmektedir. Son
yıllarda birçok havaalanı inşa etmiş ve birçoğunu da yenilemiştir.
Ülkenin ihracatı ithalatından fazladır.
5
Cihan Altun
İhracat Malları: Makine ve ekipmanı, plastikler, optik ve medikal cihazlar, demir
ve çeliktir.
İhracat yaptığı ülkeler: ABD, Hong Kong, Japonya, Güney Kore ve Almanya’dır.
İthalat Malları: Makine ve ekipmanı, petrol ve madeni yağlar, plastikler, optik
ve medikal cihazlar, organik kimyasallar, demir ve çeliktir.
İthalat yaptığı ülkeler: Japonya, Güney Kore, Tayvan, ABD ve Almanya’dır.
7. Sayılarla Çin
Sınır Ülkeler; Afganistan, Bhutan, Burma, Hindistan, Kazakistan, Kuzey Kore,
Kırgızistan, Laos, Moğolistan, Nepal, Pakistan, Rusya, Tacikistan, Vietnam
En uzun Sınır: Moğolistan (4.677 km)
Kıyı uzunluğu: 14.500 km
Yükselti ekstremler:
En alçak nokta: Turfan Vadisi -154 m
En yüksek nokta: Everest Tepesi 8848 m
Arazi Kullanışı: Ekilebilir arazi %14.86, Daimi ekili arazi %1.27, Diğer %83.
Etnik gruplar: Han Çince %91.9, Diğer milletler %8.1
Dinler: Taoist, Budist, Hristiyan, Müslüman, Ateist
Diller: Çince veya Mandarin, Yue, Wu, Minbei, Minnan, Xiang, Uygurca, Gan,
Hakka lehçeleri.
Yönetim Biçimi: Komünizm
Mesleğe göre işgücü: Tarım %45, Sanayi %24, Hizmetler %31 (2005)
Para Birimi: Yuan (CNY)
Liman ve Terminaller: Dalian, Guangzhou, Nanjing, Ningbo, Qingdao,
Qinhuangdao, Shangai.
6
Cihan Altun
8. Çin’e Bağımlı Topraklar
1. Hong Kong
Çin’in güney kıyısında bulunan, 1 Temmuz 1997 yılına kadar İngiliz Krallığına
bağlıyken, bu tarihten itibaren Çin’e bağlı özel yönetim bölgesi olmuştur.
Hong Kong ‘’güzel kokulu liman’’ anlamına gelmektedir.
Hong Kong: Hong Kong Adası, Kowloon Yarımadası ve 235 kadar küçük adadan
meydana gelmiştir.
Hong Kong; Asya’nın en büyük serbest pazarı ve limanı, en işlek ticaret, endüstri
ve turizm merkezidir.
Hong Kong, 1842 yılında Nanking Antlaşmasıyla Çinlilerden İngilizlere geçti.
İkinci dünya savaşında Japonların eline geçen Hong Kong 1945’te yeniden
İngilizlere verilmiştir. 1997 yılında da Çin’e geri verilmiştir.
En yüksek yeri 551 metre ile Victoria Tepesi’dir.
Hong Kong’ta tropikal muson iklimi hakimdir. Yaz aylarında çok büyük zararlar
yapan tayfunlar olur.
Nüfus yoğunluğu bakımından km2 başına 3500 kişi ile dünyada 1. sırayı alır.
En büyük sorunu nüfus yoğunluğu ve tatlı su ihtiyacıdır.
Hong Kong; tekstil endüstrisi, hafif sanayi, sinema sektörü, az da olsa ağır sanayi
ve özellikle bankacılıkta büyük bir ticaret merkezidir.
İhracat yaptığı ülkeler: Çin, ABD, Japonya.
İthalat yaptığı ülkeler: Çin, Japonya, Tayvan, Singapur, ABD, Güney Kore.
Yönetim Biçimi: Sınırlı Demokrasi
Para Birimi: Hong Kong Doları (HKD)
7
Cihan Altun
2. Macau
Yaklaşık 450 yıl Portekiz sömürgesi olarak yaşayan Makau 1999’dan bu yana
yeniden Çin’e Bağlanmıştır. Kent yapılarıyla Portekiz’i andırmaktadır. Kente
adını veren A-Man tapınağı ise küçük bir Budist tapınağıdır. Eskiden balıkçı köyü
olan Makau adını A-Ma adlı bir Çin’li tanrıçadan almıştır.
16. yy’da Portekizliler ilk defa buraya ayak basmışlar yerlilere buranın adını
sorunca tapınaklarının adını sorduklarını zannedip A-Ma-Gao yani A-Ma Koyu
diye yanıtlamışlar. Portekizlilerde o nedenle buraya Makau adını vermişler.
Makau aslında küçük bir kara parçası ve güneyindeki 2 adadan oluşmaktadır. Ve
bu 3 toprak parçasını 3 köprü birbirine bağlamıştır.
Makau’nun simgesi St. Paul katedralidir. 16. yy’da inşa edilen katedralde
1835’çıkan yangınla harap olmuş, geriye ön cephesi ayakta kalabilmiştir.
Macau dünyanın ünlü kumar merkezlerinden biridir.
İhracat Malları: giyim, tekstil, ayakkabı, oyuncak, elektronikler, makine ve
parçalarıdır.
İhracat Yaptığı ülkeler: ABD, Çin, Hong Kong, Almanya, İngiltere.
İthalat malları: işlenmiş materyaller ve semi-mamul eşyalar, tüketim eşyaları,
kapital eşyaları, madeni yağlar ve petroldür.
İthalat yaptığı ülkeler: Çin, Hong Kong, Japonya, ABD, Singapur, Fransa.
Dinler: Budist %50, Roma Katolik %15, diğer %35.
Diller: Cantonezce %87.9, Hokkien %4.4, Mandarin %1.6
Yönetim Biçimi: Çin’in Özel Yöetim Bölgesi, Sınırlı Demokrasi.
Para Birimi: Pataca (MOP)
3. Tibet
Tibet, Çin’e bağlı özerk bir cumhuriyettir. Tibet’e ‘’Dünya’nın Çatısı’’ ve ‘’Karlar
Ülkesi’’ gibi adlarda verilmektedir. Ülke kuzeyde Kunlun Dağları, Güneydeyse
Himalaya Dağlarıyla çevrilidir. Dünyanın en yüksek dağlarıyla çevrili olan Tibet
ortamla yükseltisi 4500 metredir.
Batıda Kunlun ve Himalayalar arasında Karakurum dağ sıraları yer alır. Doğuda
ise diğer bölgelere göre daha alçak dağlar vardır. Tibet’in üç büyük nehri olan
Yangtze, Mekong ve Sahveen doğudaki alçak dağları paraleller halinde keser.
8
Cihan Altun
Tibet Platosu; Tsanpo Vadisi, Chang Tang ve Kham olmak üzere üç bölgeye
ayrılır.
Tsanpo Vadisi ekonomik, kültürel, dini ve politik yönden Tibet’in merkezi sayılır.
Kuzey Ovası adı da verilen Chang Tang bölgesi ise en yüksek bölgedir. İklimi sert
ve soğuktur.
Tibet’in doğu tarafına Kham adı verilir. Kham diğer bölgelere göre daha fazla
yağış aldığından geniş ormanlık alanlara sahiptir. Ayrıca maden yataklarıda
mevcuttur.
Tibet’in büyük bir bölümünde, yılın tamamı soğuk, sert ve kuru geçer. Sert
rüzgârlar, tipi ve kar fırtınaları ülkenin genel karakterini yansıtır. Ortalama
sıcaklıklar Temmuz ayında 32 C, Ocak ayında ise -40 C’dir.
Tibet’in bilinen tarihi MS. 520 yılında bir kabile reisi olan Songstan Campo’nun,
Tsangpo Nehri vadisinde bir krallık kurmasıyla başlamıştır. Kısa zamanda
güçlenen Tibet Çin için tehlike haline gelmiş 8. yy’da Orta Asya’nın önemli
merkezi haline gelmiştir. 13. yy’da Moğollar ülkeyi istila edince Kubilay Han, Çin
imparatoru olmuş ve Lamanizmi resmi din olarak kabul etmiştir. Tibet bu
yıllarda Çin hâkimiyetine girmiş ve Lama adı verilen din adamları tarafından
yönetilmeye başlanmıştır. 1904 yılında İngiltere ile Tibet arasında ortak ticaret
antlaşması imzalanmıştır. 1913 - 1914 yıllarında Çin, Tibet ve İngiltere arasında
üçlü bir konferans yapılmış ve konferansın sonunda Mc Mahon adıyla bilinen
Tibet’le Hindistan arasındaki sınır hattı tespit edilmiştir.
1950 yılına kadar Tibet, Dalai Lama tarafından bağımsız bir devlet olarak
yönetilmiştir. 1950 yılı Eylül ayında Çin ordusu Tibet’e girmiş yapılan anlaşmayla
Tibet Çin’e bağlanmıştır.1959’da baskıdan kurtulmak isteyen Tibetliler isyan
etmiş ancak bastırılmıştır. Ayaklanmayla ilgisi olan Dalay Lama Hindistan’a
kaçmıştır.
Ülkenin nüfusu 2 milyon kadardır. Tibetliler Moğol ırkına mensup olup, Lama
Budizm’ine bağlıdırlar. Bölgenin resmi dili Tibet dilidir. Tibet alfabesi eski bir
Hint dili olan Sanskritçe üzerine kuruludur.
Tibet’in başkenti Lhasa’dır. Diğer önemli şehirleri Shigatse ve Gyangatse’dir.
Tibet bir tarım ülkesidir. En çok yetiştirilen ürünler; buğday, arpa, bezelye ve
fasulyedir. Tarımın yanında hayvancılıkta yapılmaktadır. En önemli hayvanı
katıra benzeyen Yak’tır.
9
Cihan Altun
Tibet’te bulunana başlıca madenler; kömür, tuz, boraks, altın ve demirdir.
İhraç malları; kürk, yün ve deridir.
İthal malları; çay pirinç, pamuklu maddler ve ev eşyalarıdır.
Ulaşımı elverişsizdir. Ticareti daha çok Çin ile yapmaktadır.
4. Doğu Türkistan
Çin Halk Cumhuriyeti’ne bağlı Sincan - Uygur Özerk Bölgesi’nin diğer adı Doğu
Türkistan Özerk Cumhuriyeti’dir. Doğu Türkistan kuzeybatısından Kazakistan,
kuzeyinden Altay Cumhuriyeti, kuzeydoğusundan Moğolistan, doğusunda Çin,
güneyinde Tibet, güneybatısında Keşmir ve Pakistan, batısından Tacikistan ve
Kırgızistan ile çevrilidir.
Doğu Türkistan’ın yüzölçümü 1.646.900 km karedir. Bu yüzölçümü ile Doğu
Türkistan; Türk Dünyası’nın Kazakistan’dan sonra ikinci büyük ülkesidir.
Yeryüzü şekilleri
bakımından Doğu
Türkistan, Havzalar
ve Havzaları
çevreleyen dağlar
olmak üzere iki ana
bölümde incelenir.
Ancak detayda beş
üniteye ayrılır.
Kuzeydeki dağlık
bölge, Çungarya
havzasını bir yarım
daire şeklinde
çevreler ve
Moğolistan sınırını
oluşturur. Söz
konusu bu dağlar,
Aladağlar,
Tarbagatay ve Büyük Altay sıradağlarıdır. Tanrı Dağları’nın doğu yarısında,
Bogda Şan dağları ile Kuruk Dağ arasında, Türkistan’ın en alçak noktasını
oluşturan Turfan Havzası yer alır.
10
Cihan Altun
Tanrı Dağları’nın güneyinde yer alan Tarım Havzası’nın orta bölümünü
Taklamakan Çölü kaplar. Havzanın kuzeyinde batı-doğu doğrultusunda Tarım
Irmağı akar.
Doğu Türkistan, Asya kıtasının orta bölümünde yer alır ve yüksek dağlarla
çevrilidir. Bu nedenle okyanus etkisi hiç yoktur. Dolayısıyla çok şiddetli karasal
iklim hâkimdir. Sıcaklık ve yağış miktarları az da olsa değişmekle beraber,
sıcaklık farkları çok fazla ve yağış miktarları genelde düşüktür. Kaşgar’da yıllık
ortalama sıcaklık 18 C, en sıcak ay Temmuz 28,5 C, en soğuk ay ortalaması Ocak
- 50 C’dir.
Doğu Türkistan’ın yeryüzü şekilleri ve iklim etkisiyle, ülke genelinde step ve çöl
bitkileri geniş yer kaplarlar. Dağlara doğru çıkıldıkça step gürleşir. Tanrı
Dağları’nda yağışa bağlı olarak, köknar, titrek kavak ve çam ağaçlarından
oluşan ormanlar görülür.
Doğu Türkistan’da yer alan havzalar, dışa akışı olmayan kapalı bölgelerdir.
Ülkenin akarsularının büyük bir kısmı, bu havzalara akarlar ve kaybolurlar. En
önemli akarsuyu Tarım Irmağıdır. Doğu Türkistan’ın en önemli gölü Lop Nor’dur
(Nor, göl demektir). Lop Nor ise ‘’Yürüyen Göl’’ demektir.
Doğu Türkistan, Çince Sinkiang, Uygurca Zizhiqu denmektedir. ‘’Yeni Bölge’’,
‘’Yeni Sınır’’ ya da ‘’Yeni Sömürge’’ demektir.
Doğu Türkistan’ın başkenti, Çinlilerin Tihva dedikleri Urumçi şehridir. Urumçi,
Moğolca ‘’güzel otlak’’ demektir. Diğer önemli şehirleri ise; Shihezi, Karamay,
Kuica, Kaşgar, Karaul, Yarkent, Hotan ve Turfan’dır. Doğu Türkistan 1995
yılında 11 vilayete bölünmüştür. Bunlar: Urumçi, Sançi-Tangan, İli-Kazak,
Boritala-Moğol, Tarbagatay, Altay, Kızılsu, Aksu, Hotan, Kaşgar ve Kumul
vilayetleridir. Bu 11 vilayete 100 kaza bağlanmıştır.
Doğu Türkistan halkının başlıca geçim kaynağını tarım oluşturur. Ülkede en fazla
ekilen ürün buğdaydır. Tarım Havzasında yaz buğdayı, Çungarya Havzası ise kış
buğdayı sahasıdır. Buğday dışında arpa, çavdar, pirinç gibi tahıllarında ekimi
yapılmaktadır. Ekili-dikili alanların %90’ını tahıllar teşkil eder. Doğu Türkistan’da
toplam tahıl üretimi 50-55 milyon ton dolayındadır. Tanrı Dağları’nın
eteklerinde geniş ve verimli otlaklar bulunmaktadır. Bu bölgeler önemli
hayvancılık alanlarıdır. En fazla koyun beslenir. Bunun yanında sığır, keçi, deve
ve at besiciliği de önemlidir. Ayrıca Altay Dağları çevresinde av hayvancılığı da
gelişmiştir.
11
Cihan Altun
Ülkede zengin madenler yer alır. Özellikle petrol, taşkömürü, bakır, demir,
kurşun, molibden, volfram, tungsten, altın, kalay ve uranyum bakımından
yataklara sahiptir. Ülkenin 160 milyon ton petrol, 700 milyon ton kömür rezervi
bulunmaktadır.
Doğu Türkistan Türk Cumhuriyeti, Çin sömürgeleri içinde milli geliri en düşük
olanıdır. Tarihi çağlarda ise önemi çok fazlaydı. O dönemlerde İpek Yolu
buradan geçerdi. Ülkenin tüm ticari ilişkisi Çin’ledir. Buğday, pamuk, üzüm,
elma, kavun ile hayvansal gıda ürünleri yanında çeşitli madenlerini Çin’e
gönderir. Karşılığında mamul maddeler alır.
5. Paracel Adaları
Güney Çin Denizinde 130 kadar küçük mercan adası ve resiften oluşan grup.
Güneyde Triton, Doğuda Lincoln gibi birkaç ada dışında, Paracel adaları
kuzeydoğuda Amphitrite grubu, batıda Crescent grubu olarak ikiye ayrılır. Çin,
Tayvan ve Vietnam adalar üzerinde hak iddia etmektedir.
İlk kez Fransız Çinhindi yönetimi adalar üzerinde hak iddia ederek, bir meteoroji
istasyonu kurdu. 1947’de Çin birlikleri adaların Kuzey grubunu işgal etti. Çin ve
Güney Vietnam adaları filen işgal altında tutarken, Tayvan ve Kuzey Vietnam
tarihsel nedenlerle bu adaların sahibi olduklarını öne sürdüler. Güney Çin
Denizinde petrol yataklarının bulunması 1974 başında bir gerginliğe yol açtı.
Çin, Güney Vietnam’ın yabancı petrol şirketleriyle anlaşma yapmasına tepki
göstererek bütün adaları denetimi altına aldı.
En yüksek Noktası: Rocky Adası 14 metre. En Alçak yeri: G. Çin Denizi 0 m
Limanları ve Terminalleri: Çin’le bağlantılı küçük Woody ve Duncan Adaları
6. Spratly Adaları
Brunei, Çin, Filipinler, Tayvan, Malezya ve Vietnam arasında anlaşmazlık olan
adalar grubudur. Güney Çin Denizinde yaklaşık 45 adadan oluşmaktadır.
Bölgede 1968’de petrol bulunmuştur. Çin’in hesaplamalarına göre bölgedeki
toplam petrol ve doğalgaz rezervi, Kuveyt’tekinden fazladır. Dünyanın en büyük
dördüncü rezerv yatağıdır. Ayrıca bölge, dünya balıkçılığının %8’ine sahiptir.
12
Cihan Altun
Türkiye - Çin İlişkileri
Türkiye Çin ile sürekli dış ticaret açığı vermekte olup, 2006 yılında açık 8.9
milyar dolara ulaşmıştır.
İthalatta ise artış oranlarının genelde ihracata kıyasla daha yüksek seyrettiği
görülmektedir. En yüksek ithalat artışı, ihracatta olduğu gibi 2003 yılında
kaydedilmiş ve 2003 yılından sonra artış oranları her yıl gerileyerek 2006 yılında
son beş yılın en düşük seviyesine inmiştir.
Türkiye’nin 2006 yılında Çin’e gerçekleştirdiği ihracatın neredeyse 14 katı
düzeyinde Çin’den ithalat yapmıştır.
2006 yılında Türkiye’nin Çin’e ihracatından en büyük payı alan sektörler; tuz,
kükürt, çimento, metal cevheri, inorganik kimyasallar, bakır, taşıt araçları ve
sentetik-suni lifler olarak görülmektedir. Buna karşın Çin’den en fazla ithal
edilen ürünler; güç üretim ekipmanları, makineler, taşıt araçları, plastikten
eşya, ayakkabılar, deri eşya, oyuncaklar ve mobilyalar olmuştur.
DERSTE ALDIĞIM NOTLAR
*Çin dünyanın 3. büyük ülkesidir.
*Çin’in özerk (otonom) bölgeleri: Gobi, Doğu Türkistan, Tibet
*Uzakdoğu terimini Avrupalılar koymuştur.
*Moğolistan’da bir Uzakdoğu ülkesidir.
*Moğollar Çin’deki en büyük azınlık gruptur.
*İlk sömürgeleri Portekizliler yapmıştır.
*Sömürgeler 2. Dünya Savaşı’na kadar sürmüştür.
*Çin ekonomik olarak dünya birincisidir.
*Çin’de Gök Irmak (Yang-Çe) ve Sarı Irmak (Hoang-Ho) uygarlığın başladığı
yerdir.
*Yang-Çe (Gök Irmak) Çin’in en uzun ırmağıdır. Dünyanın ise 3. uzun ırmağıdır.
Ve Dünyanın en uzun kanalı buradadır. Bünyesinde en fazla su taşıyan ırmaktır.
*Hoang-Ho (Sarı Irmak) Çin’in 2. büyük nehridir. Taşıdığı alüvyonlardan dolayı
Sarı Irmak adının almıştır. Sarı Irmağın taşkınları tahmin edilememektedir.
Büyük oranda silt taşır.
13
Cihan Altun
*Doğu Çin Denizi ve Sarı Denize Deniz denmesinin nedeni kıta sahanlığının
devam etmesidir.
*Çin’deki dağlarda Alp-Himalaya kuşağından etkilenmiştir.
*Güneyde Tibet ‘’Dünyanın Çatısı’’ bulunmaktadır. Lhasa’da Budizm
doğmuştur. Buda burda doğmuştur.
*Altın Dağları ile Tanrı Dağları arasında Taklamakan Çölü vardır.
*Çin’in iki büyük çölü vardır. Gobi ve Taklamakan.
*Taklamakan daha sıcak, Gobi daha soğuktur.
*Dünyanın en kapalı alanı Moğolistan’ın güneyi, Çin’in Kuzey alanıdır. Çünkü
soğuk çöller vardır.
*Çin’in en alçak yeri -154 metre ile Turfan Vadisidir.
*Dünyanın en önemli geçidi Afganistan ile Çin arasında Ayber Geçidi’dir.
* Çin’in en önemli ovaları kuzeyde toplanmıştır. Hayvancılıkta kuzeyde
yaygındır.
*Tarım Çin’in en önemli ekonomik faaliyet türüdür. 300 milyon insan tarımla
geçimini sağlamaktadır.
*Ekili alanların 4’te 1’ini pirinç oluşturur. Buğday 2. önemli üründür. Özellikle
kuzey Çin’de gelişmiştir. Güneyde ise turunçgil yetiştirilmektedir.
*Sincan’ın kuzeyinde yetiştirilen kavun ve üzümü dünyada bir numaradır.
*Çin balık üretiminde dünya birincisidir.
*Güney Çin’de tropikal sıcak iklim mevcuttur. Özellikle bambular vardır. Yazları
muson etkilidir. Güneydoğu’dan Tayfunlar vurmaktadır. Kuzeydoğuda kurak ve
soğuk iklim vardır.
*Dünyanın en şiddetli depremi Çin’de meydana gelmiştir.
14
Cihan Altun
15
Cihan Altun
16
Cihan Altun
JAPONYA
Ülkenin Kimliği
Pasifık Okyanusunda dört büyük, beş yüz orta büyüklükte ve üç bin küçük
adadan meydana gelmiş bir devlet. Büyük adaların adları Hokkaido, Honşu
(Honda), Kiyudiyu ve Sihoku'dur. Honşu en büyük adasıdır. Japonya'nın toplam
uzunluğu 2400 kilometredir. Ülkenin Yüzölçümü 377.835 kilometrekaredir.
Doğal Coğrafya Özellikleri
Japonya, Hokkoida, Honshu, Shikoku ve Kyushu isimli dört ana adadan ve sahil
çizgisi açığında yüzlerce küçük adadan ibarettir. Japonya topraklarının % 80'i
dağlıktır. Ülkede halen 60 faal, 165 sönmüş yanardağ bulunmaktadır. Ülkenin
en meşhur dağı 3776 m yüksekliğindeki Fuji'dir. Ülkenin dörtte biri yanardağ
döküntü ve külleriyle kaplıdır. Başlıca yanardağ bölgeleri Hokkaido, Honşu 'nun
kuzey ve orta kesimleriyle Kiyusiyu'nun güneyidir.
Japonya'da çok miktarda akarsu bulunur. Bu akarsular uzunluğu kısa ve süratli
akışa sahiptirler. Ayrıca bol miktarda krater gölleri vardır. En büyük gölü Biwa
Gölüdür.
Japooya'nın doğal bitki örtüsü ile ormanlar, topraklarının % 70'ini teşkil
etmektedir. Meşe, kafuru ve bambu ağaçlarından meydana gelen subtropikal
ormanlar, güneyde yer alır. Bu kesimin kuzeyinde ise, geniş yapraklı ağaçlardan
müteşekkil ormanlar vardır. Bu ormanlarda; huş, kayın, meşe, kavak ve akağaç
vardır.
Japonya' da en popüler ağaç türü, Hokkaido hariç hemen hemen ülkenin her
yerinde yetişen ve sugi veya Japon sediri denilen ağaçtır. Hinoki denen Japon
selvisi ile Akamutsu denilen Japon kızılçamı Sugi'den sonra en çok yetişen
ağaçların başında gelmektedir.
17
Cihan Altun
Beşeri Coğrafya Özellikleri
Japonya'nın nüfusu l995'de 125 milyon iken, 2005'de 127.417.244, 2007'de
127.433.494 kişiye ulaşmıştır. Ülkenin gelecekteki nüfusu 2020'de 126.1
milyona ulaşacaktır.
Nüfus yoğunluğu kilometrekareye 327 kişi düşer. Başkent Tokyo 8,2 milyon
nüfuslu dev bir şehirdir. Japonya, nüfus bakımından dünya sıralamasında nüfus
fazlalığı yönünden 7. sırayı alır. Yüzölçümünün az olması sebebiyle nüfus
yoğunluğu çok fazladır.
Japon pazarındaki tüketici talebinin değişmesinde ana faktörlerden biridir.
Japonya'nın nüfusunun 2006 yılında zirve noktası olan 128 milyon kişiye
ulaşması ve takiben 2013 yılına kadar 127 milyon kişi olan bugünkü düzeyine
inmesi ve 2050 yılında sadece 100 milyon kişi civarında olacağı tahmin
edilmektedir. Ayrıca, 65 yaş ve üstü yaşlarda olan fertlerin toplamının nüfus
içindeki payının 2020 yılında % 25’e ulaşması beklenmektedir.
Halkın% 77'si şehirlerde yaşar. Şehirlerde yaşayan halkın% 58'i Tokyo, Osaho ve
Nagoya'da toplanmıştır. Nüfusu milyonu aşan yedi büyük şehir vardır.
Bunlardan başşehir olan Tokyo, 8.323.699 nüfusa sahiptir. Tokyo, Japonya'nın
siyasi ve ticari merkezidir. Resmi kurumların çoğu ve büyük şirketler Tokyo'da
bulunmaktadır. Tokyo'nun da içinde olduğu bölge Kanto bölgesidir. Ülkenin en
kuzeyinde yer alan Hokkaido ve güneyinde yer alan Okinawa daha az gelişmiş
bölgelerdir.
Ekonomik Coğrafya özellikleri
Japonya'nın % 75'i dağlıktır. Ekilebilen alanlar %15'i ancak bulur. Ancak tarım
modern bir şekilde yapılır. Nüfusun büyük kısmının şehirlerde oturmasına
rağmen, tarım Japonya ekonomisinin önemli bir kısmıdır.
Toplam arazinin ancak % 16'sı ekilebilir. Japonya'da tarım çok modern usullerle
yapılmaktadır. Yetişen ürünlerin başında pirinç gelir. Pirinçten sonra en çok
buğday, arpa, darı, şekerpancarı, patates ve fasulye yetiştirilir.
Ayrıca tütün, pamuk, çay ve bunun yanında büyük bir kısmını ihraç ettiği çok
çeşitli meyveler de yetiştirilmektedir.
Otlak ve meraların azlığı, hayvancılığın nispeten küçük çapta kalmasına sebep
olmuştur. Çiftliklerde sığır, koyun ve tavuk yetiştirilir. Bunların sayısı az
olmasına rağmen, elde edilen ürün çoktur.
18
Cihan Altun
Japonya'nın dört tarafı denizlerle çevrili olması sebebiyle, balıkçılık gelişmiştir.
Çok iyi donatılmış modern gemileriyle hemen hemen dünyanın her tarafında
balık avı yapar. Balık üretimi bakımından dünyada birincidir.
Fakat Japon balıkçılığı son yıllarda gerilemiştir. Ormanlar Japonya'nın toplam
arazisinin üçte ikisini kaplar. Bu ormanlar ülkenin temel inşaat malzemesini,
kâğıt üretimi için gerekli kâğıt hamurunun büyük bir kısmını sağlayan başlıca
kaynağı teşkil eder. Ormancılık ve kerestecilik sanayisinde çalışanların toplamı
dört milyon civarındadır. Fakat son yıllarda artan talep karşısında kereste ithal
etmek zorunda kalmıştır. Kereste ithali petrolden sonra ikinci sırayı almaktadır
Japonya maden kaynakları bakımından çok fakir olup, sanayiyi beslemek için
gerekli madenlerin çoğuna sahip değildir. Japonya'da az miktarda kömür,
kurşun, çinko, arsenik, bizmut, pirit, kükürt, kireç taşı, barit, silis taşı, feldspat,
dolomit ve alçı taşı yatakları vardır.
Maden kaynakları ve tarım imkânları kısıtlı olmasına rağmen, Japonya dünyanın
sanayileşmiş yedi ülkesinden birisidir. Sanayi için gerekli olan hammaddeyi
ithalat yoluyla karşılar. Örneğin taşkömürünü Avustralya'dan alır.
Çağımıza adını veren elektronik ve bilgisayar konusunda öncülük yapan
Japonya, örf ve adetlerinden ödün vermeden sanayileşen tek ülkedir. Bunda da,
çalışkan ve tarihi değerlerine bağlı Japon halkının katkısı büyüktür.
Japonya dünyanın üçüncü sanayi ülkesidir. Sanayisi daha çok ağır sanayi
üzerinde toplanmıştır. Başlıca sanayi tesisleri gemi, otomobil, elektronik ve
optik cihaz, lokomotif, uçak, kimya ve her çeşit makine imal eden fabrikalardır.
İş gücünün % 26'sı sanayi kesiminde çalışmaktadır. Japon sanayi kuruluşları
doğudaki Kanto Ovasından Kiyusiyu'ya kadar uzanan bir kuşak üzerinde yer alır.
Bu bölgede üç sanayi merkezi vardır.
Bunlar Keihin bölgesi, Hanshin bölgesi ve Chukyo bölgesidir. Keihın bölgesi,
Tokyo, Yokohama ve Kawasaki şehirlerini içine alır. Hanshin bölgesi Osaka,
Hyogo ve Kyoto şehirlerini içine alır. Chukyo bölgesi ise Nagoyo şehri ile koyu
çevresini içine alır. Savaştan sonra gelişen Japonya sanayi merkezleri, denizden
kazanılmış topraklar üzerine kurulmuştur.
Japonya ulaşım bakımından, dünyanın en gelişmiş ülkelerinden birini oluşturur.
Japonya'daki karayollarının toplam uzunluğu 1.183.000 kilometredir. Bu yolların
ancak % 65'i asfalttır.
19
Cihan Altun
Demiryollarının uzunluğu ise 26.000 kın civarındadır. Demiryolu ulaşımı
Japonya'da kara ulaşımından daha önemli rol oynamaktadır. Deniz ulaşımı, ada
devleti olduğu için gelişmiştir. Ticaretin büyük kısmı deniz ticaret filosuyla
yapılmaktadır.
Hava ulaşımı, Japonya Hava Yolları tarafından sağlanmaktadır. En önemli hava
limanları olan Tokyo ve Osaka milletlerarası hava alanlarıdır. 2006 yılı verilerine
göre, İhracat 590,3 milyar dolar, İthalat 524, 1 milyar dolardır. İhracat malları;
ulaşım ekipmanı, motor taşıtlar, yarı iletkenler, elektrikli makine, kimyasallardır.
İhracat yaptığı ülkeler: Amerika Birleşik Devletleri %22,8, Çin %14,3, Güney Kore
%7,8, Tayvan %6,8, Hong Kong %5,6'dur.İthalat malları; makine ve ekipmanı,
yakıtlar, gıda maddeleri, kimyasallar, tekstil, işlenmemiş materyallerdir. İthalat
yaptığı ülkeler ise; Çin %20,5, Amerika Birleşik Devletleri %12, Suudi Arabistan
6.%4, Birleşik Arap Emirlikleri %5,5, Avustralya %4,8, Güney Kore %4,7,
Endonezya %4,2'dır.
Robotlar Dünyası
Bilimkurgu türünün büyük ustası Isaac Asimov 1920 yılında Rusya'da
doğmuştur. 1923'de ailesiyle birlikte Amerika Birleşik Devletleri'ne göç etmiştir.
Columbia Üniversitesine giderken babasının öngördüğü tıp mesleği yerine,
kimyager olmaya karar vermiştir. 1949'da kimya doktorasını almış ve Boston
Üniversitesine bağlı Tıp Fakültesinde biyokimya dersleri vermeye başlamıştır.
1958'de tüm zamanını yazarlığa adamak üzere üniversiteden ayrılmıştır.
Bilim-Kurgu dünyasının yazarlarından olan Isaac Asimov, ilk kez 1941de
"Yalancı!"adlı bir robot öyküsü yazmıştır. Çok sevilen robot öykülerini 1950 de
"Ben, Robot" adlı kitabında toplamıştır.
Robot dünyasında en fazla çalışmayı Japonlar yapmaktadır. Japonya, 1967
yılında, ilk kez robot ithal ederek robot teknolojisi kullanmaya başlamıştır. 1990
yılında ABD’de 12 dolaylarında robot firması görülürken, Japonya'da 40'tan
fazla robot firması bulunmaktadır. Son firması 1999 yılında AIBO'yu üretmiştir.
Bu robot genç kız, Japonya, 25 Mart 2005 tarihinde açılan World Expo 2005
Dünya Fuarı'nda Actroid adlı bir kız robot sergilemiştir. Actroid fuarda
danışmanlık yapmış ve fuara gelen ziyaretçileri karşılamamıştır. Actroid, 4 dil
bilen ve 40 bin kelimeyi anlayabilen, işten kaytarmayan çok zeki bir kız
robottur. İşten kaytarmayan, her denileni yapan çok zeki, 4 dil biliyor ve 40 bin
kelimeyi anlıyor.
20
Cihan Altun
Kokoro ve Advanced Media adındaki 2 Japon firmasının geliştirdiği 20'li
yaşlardaki Japon genç kız görünümlü robot, Japonca, Çince, Korece ve İngilizce
konuşabilmektedir. Fuarda danışmada görev yapacak Actroid dışında, temizlik,
güvenlik, rehberlik batta bebek bakıcılığı görevlerini de robotlar üstlenmiştir.
Japonya'da bir başka robot yapımı Temmuz 2005 tarihinde gerçekleşmiştir.
Japon bilim adamları, insana en çok benzeyen bir dişi android yapmayı
başardılar. Osaka Üniversitesi'nden bilim insanlarının esen olan ve Repliee Q1
adı verilen dişi robotun sert plastik yerine esnek silikondan derisi ve insan gibi
hareketler yapmasını sağlayan çok sayıda motor ve duyargası bulunmaktadır.
Göz kapaklarını açıp kapayabilen, ellerini hareket ettirebilen dişi robot Repliee
Q1, nefes bile alabilmektedir. İnsana benzemesi için tasarlanan Japon kadın
görünümlü robot üst kısmındaki 31 ayrı hareket sağlayıcısı sayesinde tam bir
insan gibi hareket ederek, insanlara tepki verebilmektedir.
Honda firması, İnsan gibi yürüyüp, konuşabilen ASIMO'yu, Türkiye'de 19-22
Kasım 2004 tarihleri arasında düzenlenen Autoshow Fuarında tanıtmıştır.
ASIMO yaklaşık 14 yıldır süren bu araştırmaların ışığında ve kendisinden
önceki 10 prototipin sağladığı bilgiler sayesinde doğmuştur. Bu araştırmalar
sonucunda sadece 52 kg. ağırlığında, kompakt, rahat yürüyebilen, kollarını geniş
bir açıda hareket ettirebilen ve insana yakın tasarımlı bir humanoid ortaya
çıkmıştır. ASTMO adı ise, İngilizce, "Yenilikçi Hareket Becerisinde ileri Adım"
(Advanced, Step in, lnnovaite, Mobility) kelimelerinin ilk harflerinden
esinlenilerek yapılmıştır.
ASIMO'nun 1.20 cm'lik boyu insanların yaşadığı mekanlara en uygun yükseklikte
yapılmıştır. 52 kg ağırlığındaki ASIMO, tıpkı bir çocuk gibi, küçük ve hafif, ama
sevimli adımlar atmakta, hatta hoşlandığı bir müzik olursa dans bile
edebilmektedir. ASIMO, kapıları açıp kapatabilmekte, masa veya tezgah
üzerinde çalışabilmektedir. ASIMO köşelere geldiğinde kendiliğinden yön
değiştirebilmekte, yürüyüş hızını azaltıp, çoğaltabilmektedir. ASIMO'nun tutma,
el sallama, eğilme gibi pek çok hareket kabiliyeti bulunmaktadır. Aynı zamanda
çok iyi konuşan ASIMO, 50'yi aşkın çağrı ve soruyu anlamakta ve
cevaplandırmaktadır.
30 emri yerine getirebilen ASIMO, kendine yaklaşan insanları tanımakta, takip
edebilmekte, kendisine gösterilen yöne ilerlemekte ve insan yüzlerini tanıyarak
onlara isimleriyle hitap edebilmektedir.
21
Cihan Altun
ASIMO, 2002 yılından beri dünyayı dolaşmıştır. Örneğin ABD'nin çeşitli bilim
müzelerini ve eğitim kurumlarını dolaşarak onları bilime özendirmek ve onları
hayallerinin gerçek olabileceğine inandırmak üzere 67.000'i aşkın gençle
tanışmıştır ASIMO'nun bir ilgi çekici özelliği de gittiği ülkelerde devlet
başkanlarıyla bir araya gelmesi, onların elini sıkarak, iyi dileklerini sunmasıdır.
ASIMO'nun şimdiye kadar bir araya geldiği devlet başkanları arasında Almanya
Başkanı Gerhard Schroeder ve İspanya Kralı Juan Carlos yer almaktadır.
Uzmanlara göre hayatımıza hızla girmeye başlayan bu insansı robotlar, çok
yakında ofislerin vazgeçilmez elemanı olacaktır. Çünkü diğer çalışanlar gibi işini
aksatmayan, gereksiz konuşmayan ve her denileni yapan robotlar, patronların
gözdesi haline gelecektir.
Türkiye - Japonya İlişkileri
2001 yılında Japonya'nın Türkiye'nin toplam ihracatındaki payı %0.39,
ithalatındaki payı ise %3.16 olarak gerçekleşmiş ve Japonya en çok ithalat
yaptığımız ülkeler arasında 7. sırada yer almıştır. İhracatın ithalatı karşılama
oranı son 3 yıldır %9 seviyesinde kalmıştır. 2001 yılında Japonya'ya yapılan
ihracat ve ithalat % 19,3 oranında düşüş gösterdiğinden ticaret hacminde de
%19,3 oranında azalma kaydedilmiştir. 2005 yılında Japonya'ya 234,2 milyon
dolarlık ihracat ve Japonya'dan 3,1 milyar dolarlık ithalat yapılmıştır. Japonya
'ya karşı verdiğimiz dış ticaret açığı 2,9 milyar dolara yükselmiştir.
2007 yılı itibariyle Japonya'dan ithalat bir önceki yıla göre % 15,4'lük artışla 2,7
milyar dolara, Japonya'ya ihracat ise %2'lik bir artış ile 367 milyon dolara
ulaşmıştır. Türkiye Japonya'nın genel ihracatında 31. ithalatında ise 56. sırada
yer almaktadır. Hem ithalat ve hem de ihracat açısından, Türkiye'nin
Japonya'nın ticareti içindeki payı %1 'in altındadır.
Japonya 'ya ihracat 2001 yılından bu yana artış eğilimi içerisindedir. 2001 yılında
154 milyon dolar olan ihracat miktarı, 2007 yılında 367 milyon dolara çıkmıştır.
Ülkemizden Japonya 'ya ihracatta önem arz eden kalemler, gıda ürünleri
(o/o40,3), tekstil ve hazır giyim mamulleri (%23,3), hammaddeler (% 16,5), ara
mallar, makine ve ekipmanlar (%6,4) olarak sıralanmaktadır.
İhracatta mal bazında daha detaylı bakıldığında, ton balığı başta olmak üzere
balık ve deniz ürünlerinin önemlidir. ihracatta ikinci önemli grubu tekstil ve
hazır giyim ürünleridir. Esasen tekstil ve hazır giyim sektörü bir arada
değerlendirildiğinde, toplam ihracat miktarı %5, 7'lik artış ile 85,3 milyon dolara
çıkmakta olup, ton balığına eşdeğer bir miktarı yakalamaktadır.
22
Cihan Altun
Diğer bir önemli kalem ise sebze ve meyvelerdir. Meyve ihracatında ise artış
eğilimi sürmektedir. Bu ihracat başta kuru üzüm, kayısı ve incir olmak üzere
kuru meyvelerden oluşmaktadır.
Ülkemize özgü bazı bitki hastalıkları (Akdeniz sineği, elma kurdu gibi) nedeniyle
Japonya'ya yaş sebze ve meyve ihracatı yapılamamaktadır. Fındık ve susam
tohumu da ülkemizin önemli tarım ürünü ihraç maddeleri arasındadır. Diğer
taraftan dikkate değer diğer ihraç maddeleri ise, demir cevherleri, bor ve borik
asittir.
İthalatta ise, elektrikli olmayan makineler (%35,2), nakil vasıtaları (%29,1)
elektrikli makine, alet ve parçaları (%14,4) ana kalemlerdir. 200/ yılında en
yüksek artış %32,4 oranı ile nakil vasıtalarında gözlenmiş olup ithalat 800
milyon doları geçmiştir.
Sayılarla Japonya
Yüzölçümü: toplam:377,835 km2, kara: 374,744 km2, su: 3,091 km2, not: Bonin
Adalar (Ogaz awaragunto), Daito-shoto, Minami-jima, Okino-tori-shima, Ryukyu
lslands (Nansei-shoto) ve Volkan adaları (Kazan-retto) dahil Kıyı Uzunluğu:
29,751 km
Yükselti Ekstremler: En Alçak Nokta: Hachiro-gata -4 m, En Yüksek Nokta: Fuji
dağı 3,776 m
Arazi Kullanılışı: Ekilebilir Arazi: % 11.64, Daimi Ekili Arazi: %0,9, Diğer: %87.46
(2005)
Nüfus: 126.475.664 (Temmuz 2011 Tahmini)
Etnik Gruplar: Japon %98,5, Koreli %0,5, Çinli %0.4, diğer %0, 7
Dinler: Şinto ve Budist %84, diğer %16 (Hıristiyan %0,7 dahil)
Yönetim Biçimi: parlamenter hükümet ile anayasal monarşi
Başkent: Tokyo
İşgücü-Mesleğe Göre: Tarım: %4,6, Sanayi: %27,8, Hizmetler: %67,7 (2004)
Para Birimi (Kod): yen (JPY)
Liman ve Terminaller: Chiba, Kawasaki, Kiire, Kisarazu, Kobe, Mizushima,
Nagoya, Osaka, Tokyo, Yohohama
23
Cihan Altun
KENDİ NOTLARIM
*Japonlar kendilerine ‘’Nippon’’ demektedirler.
*Japonya’da Tokyo - Osaka arası sık nüfuslanmıştır.
*Dünyanın en büyük metropoliten alanı Tokyo - Osaka - Kobe metropolitanıdır.
30 milyondan fazla nüfus bu metropoliten alanda yaşamaktadır.
*Japonların tarihlerini Çin kaynaklarından öğrenmekteyiz.
*Japonya APEC üyesidir. Altı güç üyesi.
*Dünyanın en fazla nüfüs yoğunluğuna sahip 1. ülkesidir.
*Japonya’nın %13’ü tarıma uygundur.
24