Kültür - Sanat

DUYGULARINI RESMEDEN KADIN:
“FRİDA KAHLO (1907-1954)”
Nuran Koç Kılıç
[email protected]
Magdalena Carmen Frida Kahlo Calderon, (6 Temmuz 1907- 13
Temmuz 1954 ) 1907 ’de Mexico City’nin güneyindeki Coyoacan’da,
Macar Yahudisi fotoğrafçı Wilhelm Kahlo ve Kızılderili asıllı Matilde
Calderon Gonzales’in dört kızından üçüncüsü olarak dünyaya geldi. 6
Temmuz 1907 günü doğmuş olmasına rağmen, kendisi doğum tarihini, Meksika Devrimi’nin gerçekleştiği 7 Temmuz 1910 günü olarak ilan
etmiş, yaşamının modern Meksika`nın doğuşuyla başlamış olmasını
istemiştir. Altı yaşındayken geçirdiği çocuk felcinin sonucu olarak
bir bacağı özürlü kalmış, kendisine “Tahta Bacak Frida” denmiştir. Bu
özrüyle baş etmesini bilen Frida, genç kızlık çağında, dönemin en iyi
eğitimini veren Ulusal Hazırlık Okulu’nda okudu. Bu okul, onu sanat,
edebiyat, felsefe gibi alanlara yönlendirdi. İlerde Meksika düşün yaşamının önemli isimleri olarak anılacak Alejandro Gomez Arias, Jose
Gómez Robleda, Alfonso Villa okul arkadaşları oldu. Okulda, anarşist
bir edebiyat grubuna dâhil oldu; güçlü bir kişilik oluşturmaya başladı.
19 yaşında geçirdiği bir trafik kazası bütün hayatını değiştirdi. 17 Eylül 1925 tarihinde okuldan eve dönerken bindiği otobüsün tramvayla
çarpışması sonucu çok kişinin öldüğü kazada, trenin demir çubuklarından birisi Frida’nın sol kalçasından girip leğen
kemiğinden çıkmıştı. Kazadan sonra tüm hayatı korseler, hastaneler ve doktorlar arasında geçecek; omurgası ve sağ
bacağında dinmeyen bir acıyla yaşayacak, 32 kez ameliyat edilecek ve 1954’de çocuk felci nedeniyle sakat olan sağ bacağı kangren yüzünden kesilecektir. Kazadan bir ay sonra hastaneden çıkan Kahlo, ailesinin teşviki ile sıkıntı ve acıdan
kaçmak için resim yapmaya başladı. Yatağının tavanındaki aynaya bakarak oto-portreler yaptı.
1927 yılının sonlarına doğru yürümeye başlayan Kahlo, bu dönemde sanat ve politika çevreleri ile yakınlaşmaya
başladı. Kübalı önder Julio Antonio Mella ve fotoğraf sanatçısı Tina Modotti ile tanışıp yakın arkadaş oldu. Birlikte, dönemin sanatçılarının davetlerine, sosyalistlerin tartışmalarına katılmaya başladılar. Kahlo, 1929’da Meksika Komünist
Partisi’ne üye oldu. Resim çizmeye devam eden Kahlo aynı dönemde bir gün, Meksikalı “Michalangelo” olarak anılan
ünlü ressam Diego Rivera’yı görmeye ve resimlerini göstermeye gitti. Kısa sürede ilişkileri gelişen Rivera ve Kahlo, 21
Ağustos 1929’da evlendi. Kahlo 1930 ’da eşiyle beraber ABD ’ye gitti ve 1933’de Rivera’nın aldığı duvar resmi siparişlerini bitirinceye kadar orada yaşadılar. Frida ile Rivera’nın fırtınalı bir evlilik yaşamları oldu. Sağlık sorunları nedeniyle bir
çocuğunu aldıran ve ard arda iki düşük yapan Frida, eşinin sadakatsizlikleri nedeniyle 1939 yılında ondan ayrıldı ama
bir sene sonra yeniden evlendiler. Aldıkları bir kararla Frida’nın çocukluğunu geçirdiği Mavi Ev’e yerleştiler. Frida’nın
da evlilikleri sırasında çeşitli erkeklerle ilişkileri olmuştu. Bunlarda birisi de Rus devriminin önde gelen isimlerinden
Lev Troçki iledir. Troçki, Rivera’nın Meksika Cumhurbaşkanından aldığı özel izin ile 1937’de Meksika’ya gelmiş ve Frida’nın evine yerleşmişti. Aralarındaki ilişkiyi Troçki’nin eşinin fark etmesi üzerine Frida, Troçki’den ayrılmıştır. Troçki’ye
düzenlenen suikastın ardından suikastçı ressam Siqueiros’un arkadaşı olması nedeniyle sorgulanan Frida, bir süre
Meksika’dan ayrılmayı uygun bulmuş; o sırada San Fransisco’da bulunan eski eşi Rivera’nın yanına gitmiş ve çift orada
yeniden evlenmiştir. Sık sık sağlığı bozulan Frida, dayanılmaz acılarla başa çıkmak için bütün gücüyle resim yapmış,
yalnız ülkesinde değil, Amerika’da ve Fransa’da sergiler açmıştır. 1938’de New York’ta açtığı sergi ona büyük ün getirdi,
1939’daki Paris sergisi ile övgüler topladı 1943’de “La Esmeralda” adlı yeni bir sanat okulunda öğretim üyeliğine başlayan Frida, sağlık durumu kötüleşmesine rağmen ders vermeyi sürdürdü; 1950’de omurgasındaki sorunlar nedeniyle
hastaneye kaldırıldı ve 9 ay hastanede kaldı. 1953 yılı Nisan ayında Mexico City’de bir kişisel sergi açtı; Temmuz ayında
sağ bacağı kesildi.
Frida Kahlo, 13 Temmuz 1954’de, akciğer embolisi teşhisiyle son nefesini verdiğinde; arkasında bıraktığı son tablosu; Yaşasın Yaşam isimli bir natürmorttu. Frida’nın hayatı “Frida” ismi ile sinemaya aktarılmış ve bu filmde Kahlo’yu
Salma Hayek oynamıştır.
Sayı 40 - Ocak 2016
23
Kadriye Zaim Kütüphanesi Yansı Dergisi
Kültür - Sanat
Kadriye Zaim Kütüphanesi Yansı Dergisi
Kültür - Sanat
Frida Kahlo’nun Sanatı:
Frida Kahlo resim eğitimi görmemiştir fakat korkunç bir kaza ertesinde resim yapmaya başlamadan önce ilk gençliğinde biraz grafik eğitimi almıştır. Resim, aylarca yatağa bağlı kalan Frida Kahlo’nun kendisi ve çevresiyle iletişim
kurmasını sağlamıştır. Daha ilk resimlerinde uyuyan yeteneği büyük bir patlamayla uyanmış ve kendini göstermiştir.
Annesinin, onun yatağının üzerine kendini görebilmesi için yerleştirdiği ayna, Kahlo’nun “Kahlo”’yu incelemesi, onu
tanımasının çıkış noktası olmuştur. Frida Kahlo’nun hayatına bakarak, acının yaratıcılığı körüklediğine tanıklık etmekteyiz.
La Chica Tehuacana/ Lucha Maria, 1942, Tehua canlı Kız/ Lucha Maria, yağlıboya, (54,6 x 43,1cm)
Aztek halklarının mitlerinde dile gelen diyalektik doğa açıklamaları, düalist ilkeler, Güneş/ Ay, gündüz/ gece vb.
zıtlıkları kullanarak hayatını ve sanatını anlamlandırmıştır. Yeni dengelerin kurulması için mücadele, onun resimlerinin
konularını ve resimlerindeki objelere bakışını belirlemiştir.1 O resimde kişiliğini, duygularını, dünya görüşünü, umutlarını ve umutsuzluğunu ifade edecek aracı bulmuştur. Frida kendine özgü bir stil yaratmıştır ve rahatsız edici, saldırgan,
üzüntülü, yumuşak ve itici duyguları aynı çerçevede harmanlamıştır. Onun sanatı soyut ve gerçekten, maddeden koparılmış bir sanat değildir. Onun resmi iç ve dış, güzel ve çirkin, barbarca ve barışçı, aşk ve nefret zıtlıklarını içinde taşır,
hepsini bir resim içinde birleştirir. İnsanın içi kelimenin tam anlamıyla dışa çıkarılarak resmedilir. Frida “Anı ve Kalp”
isimli eserinde kalbini delip geçen bir kılıcın sapı üzerinde küçük bir Cupida -aşk tanrıçası- yerleştirir. Bıçağın delip
geçtiği kadının kalbinin yerinde kocaman bir delik vardır. Kadının ayaklarının dibinde ise normalden çok daha büyük
bir kalp vardır. Bu kalp bilinen aşk resimlerindeki tatlı kalp değil, gerçek anatomik özellikleri içinde kanayan bir kalptir.
Kalbine bıçak saplanan kadının kolları yoktur. Bluzun içi boş ve kolları kıvrıktır. Kollardan biri resmin arka planında
askıya asılı bir okul üniformasının içindedir. Diğer kol ise kadının yanında askıya asılı içi boş bir Tehuana giysisinin kolundan çıkıp, kadının olmayan koluna girmektedir. Kadının bir ayağı denizde bir ayağı deniz ile karanın kesiştiği yerde
24
Sayı 40 - Ocak 2016
yarı denizde, yarı kumsalda durmaktadır. Şimdiden yelkeni çekilmiş, kalbini çıkarıp atmış olan kadın, yeni ufuklar, yeni
sahiller, yeni bir hayat aramaktadır. Şaşırtıcı bakışlar, hayret verici bağlantılar- örneğin kayık biçiminde yelken çekilmiş, denize açılmaya hazır ayakkabı- detayda zarif, esprili bir yaklaşım olarak karşımıza çıkar. İzleyenden, bakandan
uğraş talep eden, onu düşünmeye zorlayan, onu onaya veya redde, tavır takınmaya zorlayan bir sanattır. Onun sanatı
bireysel kolektiftir. Gerçekliği öyle heybetlidir ki, her şey n- boyutludur(n= sonsuz, devasa, olağanüstü.)2 Frida Kahlo
aynı anda hem kendinin hem de dünyanın içini ve dışını resmediyordu. İşte bu yüzden tuvali ayna nesnelliği taşıyor ve
bakış açısı ne kadar zıt olursa olsun yine de her zıtlığı karşılamaya fazlasıyla yetiyordu.
Recuerdo y el corazón, 1937/Anı ve Kalp, al óleo en metal, 40 x 28 cm
Bu yüzden Frida XX. Yüzyılın en önemli kadın ressamlarından biridir. Onun gerçekliği algılama ve ifade etme biçimi;
yaratıcı, yenilikçi, radikal, tabu yıkıcı, yeni perspektifler geliştirici ve provokatif şekildedir. Frida Kahlo gerçeklik algısını;
“Kendi gerçeğimin resmini yapıyorum. Tek bildiğim, buna mecbur olduğum için resim yaptığım; aklımdan geçeni hiç
düşünüp taşınmadan resmediyorum” 3şeklinde ifade etmiştir.
Sayı 40 - Ocak 2016
25
Kadriye Zaim Kütüphanesi Yansı Dergisi
Kültür - Sanat
Kadriye Zaim Kütüphanesi Yansı Dergisi
Kültür - Sanat
Moíses/ El Núcleo de la creación, al óleo, 61 x 75,6 cm (Musa/ Yaratılış Çekirdeği),1945, yağlıboya
“Musa” ya da “Yaratılış Çekirdeği” isimli tablo en ilginçlerinden biridir. İnsanlığın kültürel gelişme tarihi bir
resimde sergilenmekte, resim izleyiciyi kendine dikkatle bakmaya, okumak için çaba sarf etmeye, ilişkiler kurmaya
çağırmaktadır. Bu resim Frida’nın kendisinin de oldukça detaylı yorumlayıp açıkladığı bir resim olma özelliğine sahiptir.
Hem sürrealistler hem de bir dizi sanat eleştirmeni ve tarihçisi Kahlo’yu bu akıma dâhil etmeye çalıştılar. Sürrealistler bilim felsefesinin ve aydınlanmacılığın karşısına, bilinçaltını ve hiçbir açıklamaya gelmeyen kendinden paradoks
olanı çıkardılar. Gerçekte Frida’nın resmi ilkeler ve açıklamaları açısından bu sanat akımı ile taban tabana zıttır. Frida
kendini Avrupalı sürrealistlerden şöyle ayırıyordu: “Bazı eleştirmenler beni sürrealist sınıflandırmasına sokmak istediler; ama ben kendimi bir sürrealist olarak görmüyorum. Resimlerimin sürrealist olup olmadığını gerçekten bilmiyorum ama beni en içten şekilde ifade ettiklerini iyi biliyorum ve Sürrealizm’den iğreniyorum. Bence sürrealizm burjuva
sanatının çökmüş bir tezahürü. İnsanların sanatçıdan beklediği gerçek bir sapma. Resimlerimle ait olduğum halka ve
bana güç veren fikirlere layık olmak istiyorum. Yaptıklarımın, insanların barış ve özgürlük için verdikleri mücadeleye bir
katkısı olmasını istiyorum.” şeklinde belirtmiştir.
Kitlelerin ihtiyaçlarını dile getiren antiemperyalist devasa duvar resimleri kültür alanında Yeni Meksika’nın sembolleri oluyordu. Diego Rivera ve Frida Kahlo sanatçıların kendilerini geliştirmesi için muazzam bir kaynak sunan bu
isyancı, devrimci toplumsal şartlarda yeteneklerini konuşturma fırsatı buldular.
Yüzyılın ilk antiemperyalist devrimi Meksika’da patladı. Meksika’da 30 yıl aşkın süre iktidarda olan emperyalizmin
simgesi şeklinde görülen General Porfirio Diaz rejimine karşı topraksız köylü kitleleri ayaklandılar. Devrim ile karşıdevrim amaçsızca birbirine girdi. ABD emperyalizmine karşı mücadeleyi bayrağına yazan ulusal burjuvazi ulusal devlet
için, köylüler ise toprak için savaştılar. Köylü ayaklanmasının önderlerinden Emiliano Zapata bir suikaste kurban gitti.
Otuzlu yıllara gelene dek on devlet başkanı darbeyle, suikastle vb. başkanlıktan uzaklaştırıldı. Devrim artık “Kurumsallaşmış Devrim Partisi” (PRI) isimli devlet partisinin tek parti diktatörlüğünün kurulması, Meksika’nın yarı-sömürge
statüsünde emperyalist sistemin bir parçası olarak kalması ile sonlandı.
26
Sayı 40 - Ocak 2016
Kadriye Zaim Kütüphanesi Yansı Dergisi
Kültür - Sanat
El Sueño (La Cama), 1940, al lienzo al óleo, (Rüya / Yatak), tuval üzerine yağlıboya, 74 x 98,5 cm
Frida Kahlo Meksika halkının kültür mirasına belki hiçbir sanatçının yapmadığı ölçüde eleştirel bir biçimde sahip
çıkmıştır. Halk sanatının ve halkın yaşantısının kimi sembollerinin -örneğin ölümün iskelet biçiminde görülmesi gibikullanılması ve bunların yeni içeriklerle doldurulması, Frida Kahlo’yu Meksikalı sanatçı yapmıştır. Frida hem Meksika
yerli halk geleneğinden hem de kendi yaşadıklarından, çektiği acılardan yola çıkarak ölüme meydan okumuştur. Halkın geleneğinde ekim ayında kutlanan “Ölüler Günü” adında bir etkinlikleri vardır. Bayram havasında geçen bu etkinlikle, ölümden duyulan korku ile ölümün hayatın bir parçası olarak kabul edilmesi gerekliliği üzerinde durulur.
Mi Nana y Yo, óleo al metal, (Dadım ve Ben), metal üzerine yağlı boya, 30,5 x 34,7cm,1932
Frida Kahlo’nun kendisinin “En iyi resimlerimden biri” dediği “Dadım ve Ben” isimli tabloda Meksika sanatının değişik kültür kökleri muhteşem bir biçimde birleştirilmiştir. Yüzünde bir Afrikan maske taşıyan bir yerli kadın, katolik bir
vaftiz elbisesi içinde yetişkin bir kadın suratı taşıyan kişi, “bebek” Frida’ ya meme vermektedir.Süt kanalları resmedilmiş
olan memeden süt üzüm taneleri gibi çıkmaktadır. Amerika’nın anası yerli ana, melez Frida’yı beslemektedir. Resimdeki yazı bandının içini boş bırakması, resmin yeterince kendini anlattığı düşüncesinden kaynaklanmaktadır. Resimdeki
maskede Meksika’nın çeşitli halklarının değişik yüzleri gizlenmiştir.
Sayı 40 - Ocak 2016
27
Kadriye Zaim Kütüphanesi Yansı Dergisi
Kültür - Sanat
“Elbisem Orada Asılı” ya da ”New York”Hoover Gallery San Francisco,1933
Frida Kahlo, “Elbisem Orada Asılı” ya da ”New York” resminde olduğu gibi doğrudan veya açıkça siyasi mesaj veren resim yapmamıştır. Ama o izleyiciden yansıtma, düşünme ve tavır takınma talep eden ve kendi tarzlarında gayet
siyasi olan resimler yapmıştır. Bu resimde ‘Amerikan tarzı yaşam’ın reddi vardır. Amerikan egemenliğinin, Amerikan
hayatının sembolleri çok dar bir alana sıkıştırılmıştır. Özgürlük Anıtı, Capitol, fabrika bacaları, kilise, saatler, taşan çöp
bidonları, iki sütun üzerinde Amerikan kültürünün sembolleri, beyaz bir klozet, mavi bir bantla asılı Tehuana elbisesine
bağlanmış altın bir kupa vardır. Resmin sol alt köşesinde bir binadan alevler yükselmektedir. Onun üzerinde Hollywood güzellerinden Mae West’in posteri asılıdır. Resmin alt bölümüne muazzam büyüklükteki binaların, zenginliğin, iktidarın yükü altında ezilen kitleleri eylemler içinde gösteren resimlerden oluşan kübist bir kolaj yerleştirilmiştir. Bunlar
silahlı askerler tarafından kesilmiştir. 46 x 50cm boyutlarında küçücük bir alana soğuk emperyalist Amerika’nın resmi
sığdırılmış.
28
Sayı 40 - Ocak 2016
Autorretrato en la Frontera Entre Mexico y los Estados Unidos, óleo al metal,
(Meksika-ABD Sınırında oto-portre), 1932, Metal üzerine yağlıboya, 31 x 35 cm
Meksika-ABD Sınırında Oto portre ‘de sessizce, fakat içe işleyen bir tarzda ABD nin bütün dünyaya taşıdığı yeni sömürgecilik, teknik ilerleme vb. konu edinilmiş. Solda doğal yaşamın unsurları Güneş, Ay ve şimşekler (fırtına yağmur
doğa güçleri); bir Aztek tapınağının üzerinde Kolomb öncesi insan plastikleri, bir kadın, bir erkek, bir kurukafa, Ön
planda Meksika’nın verimli bitki dünyasının örnekleri, kökler sağlamca toprağa yerleşmiş durumdadır. Sağ tarafta
gökdelenler, fabrika bacaları, baca üzerinde Ford yazısı, güneş ve ay yerine gazların belirlediği atmosfer ve asılı Amerikan bayrağı bulunmaktadır. Resmin orta bölümünde büyük borular ve borulara giren yuvarlak huniler insan yüzü
gibi açılmaktadır. Ön planda bitki yerine bir jeneratör, büyük bir endüstriyel ampul ve bir radyo vericisi bulunmaktadır. Bunlardan çıkan kablolar kökler gibi toprağa girmekte ve bu iki dünyanın kesişme noktasında bir kürsü üzerinde
pembe bir balo elbise giymiş Frida durmaktadır. Elinde sigara ve Meksika bayrağı bulunmakta ve jeneratörden çıkan
kablolardan biri kürsüye bağlı konumdadır. Jeneratörün ana kablosu yer altından Meksika tarafına geçmekte ve bir
bitkinin köklerine karışmaktadır.
Kadriye Zaim Kütüphanesi Yansı Dergisi
Kültür - Sanat
El Camión(The Bus) 1929, óleo sobre canvas, 25,8 x 55,5 cm,(Otobüs,tuvalüzerineyağlı boya)
Çok erken dönemine ait “Otobüs” (otobüs bekleyen halktan insanlar), Pancho Villa ve Adelita gibi resimlerden, Detroit’te Vitrin, Merhum Dimas, Dört Meksika Sakini, Ölü Maskeli Kız, Uçak Kazası gibi resimlere, oradan 1954’te yaptığı
Tuğla Fırınları tablosuna kadar, resimleriyle toplumsal durumları aktarmakta ve yorumlamaktadır. Fakat onun eserinde
merkezde duran konular kadının sosyal, fiziksel ve ruhsal durumları, aşk, tutku ve hastalıktır.
Algunas pequeñas rayas, 1935, al óleo en metal, 29,5 x 39,5 cm
(Birkaç Küçük Çizik), 1935, metal üzerine yağlıboya
Bu resmin ilk eskizinde Frida çok daha somut olarak bu resmi etkileyen gazete haberleri üzerinde duruyor. “Benimki artık
beni sevmiyor” sözcükleri okunuyor. Failin ve kurbanın olduğu mekânda bir de çocuk bulunuyor. Resmin üzerinde yer
alan metinde katilin orijinal sözleri aktarılıyor. “Sevgilim artık beni sevmiyor”.4*
30
Sayı 40 - Ocak 2016
Kadriye Zaim Kütüphanesi Yansı Dergisi
Kültür - Sanat
Henry Ford Hospital o La cama volando, 1932, al óleo en metal, 30,5 x 38 cm
(Henry Ford Hastanesi / Uçan Yatak), 1932, metal üzerine yağlıboya
Kuşkusuz Frida’ nın en ünlü tablolarından biri olan Henry Ford Hastanesi ya da Uçan Yatak isimli yapıt güçlü otobiyografik köklere sahiptir. Fakat onun gücü, anlamı, önemi bu köklerin çok ötesine geçmektedir. Burada da hangi
nedenle olursa olsun, çocuk sahibi olmak isteyen, gebelik sırasında da çocuğunu hangi nedenle olursa olsun yitiren
her kadın, bu resimde kendi korkularını, kendi duygularını bulabilir. Tabloda annenin üzerinde boşlukta yüzen embriyon hemen hemen anne büyüklüğündedir. Frida, elinde yine soyağacı için bant tutmaktadır, ya da belli sembollere
bağlanmış göbek bağlarıdır. Salyangoz, sırtındaki evi dolayısıyla yerli kültürlerde ürememenin, gebeliğin ve doğumun
sembolüdür. Onun ortaya çıkışı veya ayın ritmine bağlı olarak doğaya geri çekilişi, kadınların periyodu ile ilişkilendirilmektedir. Başsız kolsuz bacaksız bir çubuğa geçirilmiş vücut parçası ve yatağın kenarındaki kalça kemiği, düşüğün
fiziksel nedenlerini açıklamaktadır.
Frida’nın tüm eserlerinde Diego’yla doğrudan sanatsal bağlar, atıflar çok az sayıda tabloda görülebilir. Fakat kitaplar dergiler ve film vb. yayınlanan Frida eserlerinin röprodüksiyonları5*, bu konuda ortaya çok değişik bir tablo sermektedir. Diego ile resimleridiğer resimlerine göre daha sık yayınlanmaktadır.
Sayı 40 - Ocak 2016
31
Kadriye Zaim Kütüphanesi Yansı Dergisi
Kültür - Sanat
Diego en mi Pensamiento o Pensando en Diego,
(Tehuana olarak oto-portre / Düşüncemdeki Diego), 1943
Oto-portreler onun eserlerinde merkezi yer tutar. 200’e yakın tablo içinde 55 tabloda konu Frida Kahlo’nun kendisidir. Her 4 resminden birisi oto portresi olan Frida, oto-portre tutkusunu “Ben çoğunlukla kendi resmimi yalnız olduğum için yapıyorum” şeklinde açıklıyor.
32
Sayı 40 - Ocak 2016
Kadriye Zaim Kütüphanesi Yansı Dergisi
Kültür - Sanat
Autorretrato Dedicado a Eloesser,1940, pintura en óleo,63,5 x 49 cm
(Eloesser’e Adanmış Oto-portre), 1940, yağlıboya
Dr. Eloesser’e Adanmış isimli oto portresinde gerdanında dikenli bir kolye taşımaktadır, onun üzerinde bir sinek
kuşu vardır. Bu Meksika’da aşkta mutluluk için yakarma sembolüdür. Solda bir maymun, sağda tehdit eder pozda bir
kara kedi bulunmaktadır. Arka plan çok yoğun yaprakla bezenmiştir. Kahlo’nun saçında kelebekler olmasına rağmen
sevincin değil, acının, ağrının resmidir.
Resim odak noktaları; kimlik, renkler ve doğa, kara kedi, kolye ve maymundur. Diğer oto portrelerinde olduğu gibi
resmin merkezinde yüzü vardır. Bu yüz hem çektiği acıyı hem de direncini ortaya koyar. Saçlarını bu tarzda toplaması
etnik kimlik olarak “mestiza”yı temsil eder. Kullandığı canlı renkler ve taze yapraklara verdiği abartılı doku sanatçının
yerli sanatına duyduğu ilgiyi simgelemektedir. Ayrıca uçuşan yusufçuklar ve kelebekler Hıristiyanlıkla yeniden doğuşu
ifade etmek için kullanılır. Kara kedi Kahlo’nun sol omzunda durmaktadır ve kötü şansı temsil etmektedir. Dikenli kolye
vatanseverliği ve ölü asılı kuş ise aşktaki şansızlığını temsil eder. Maymun ise, Frida’nın sağlık sorunları yüzünden sahip
olamadığı çocuk özlemini ve Rivera’dan ayrıldıktan sonra göremediği ilgiyi ve sevgiyi simgeler.6
Sayı 40 - Ocak 2016
33
Kadriye Zaim Kütüphanesi Yansı Dergisi
Kültür - Sanat
Marxismo Curará a los Enfermos, pintura en óleo, 76 x 61 cm
(Marksizim Hastaları İyileştirecek), 1954, yağlıboya
Bu tablodan da anlaşılacağı üzere Frida Marksist olduğunu ve resimlerine yansıttığını göstermiştir. Ona göre Marksizm; Kapitalist toplumun bir kenara ittiği bu toplumun hastaları olarak sömürülen işçiler, açlık-sefalet içindeki çocuklar vd., ancak bir başka toplum düzeninde acılarından kurtulacaktır.Bu toplum hastalıklarını sakatlarını onlar korseler
içine sıkıştırılmış olsa da, koltuk değnekleri ile yürümek zorunda kaslar da dışlanmayan bir toplum olacaktır.
Komünist Devrimci Kadın Ressam Frida Kahlo siyasi fikrini,“Karşıdevrimle, emperyalizmle, faşizmle, dinlerle, aptallıkla, kapitalizmle ve burjuvazinin her türden numarasıyla hemfikir olmadığıma eminim. Ben dünyayı sınıfsız bir dünyaya dönüştürmek, ezilen sınıflar için daha iyi bir ritme ulaştırmak için devrime katkıda bulunmak istiyorum” şeklinde
açıklamaktadır.
Genel olarak Frida çok kolektif bir insandı. O Meksika Güzel Sanatlar Yüksek Okulu’nda sevilen ve hayranlık duyulan
bir öğretmendi. Dört öğrencisi kendine “Los Fridas” ismini veren bir ressamlar grubu oluşturdular. Ölümüne çok az
zaman kala bile Frida Meksika’da kimi meyhane ve çamaşırhane duvarlarının öğrencileri tarafından resimlerle donatılması projelerini geliştirmekle uğraşmıştır.
34
Sayı 40 - Ocak 2016
Son Not:
1. Meral Turhan, “Dipfaz Bakış Açısıyla Frida Kahlo”, 9 Aralık 2010 tarihinde Ankara Üniversitesi Latin Amerika Çalışmaları Araştırma ve Uygulama Merkezi’nde gerçekleştirmiş olduğu konferans metninden alınmıştır.
2. a.e.,s.41
3. Şeyda Öztürk, Kahlo, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2013, s.3
4. *Bu resmin üretildiği dönemde eşi Diego, Frida’nın kız kardeşi Cristina ile aşk ilişkisi içindedir. Frida bu ilişkiden
daha sonra haberdar olur. Psikolojik olarak çok etkilenir. Bu resimle aslında kendi yaralanmışlığını, bir başka
kadına taşıyarak resmetmeye çalışmıştır.
5. *Röprodüksiyon, bir sanat eserinin aslına uygun kopyasıdır. Bu işlem genelde basım yöntemleri kullanılarak
yapılır. Bir sanat eserinin bu anlamda çoğaltılması ve röprodüksiyon sayılabilmesi için, özgün yapıtın gerçekte
tek nüsha olarak yapılmış olması gerekir. Röprodüksiyonu kopyadan ayıran özellik, onun taklit olmayıp, yalnızca özgün yapıtın özgün tekniği dışında bir teknikle yeniden üretilmesidir. (Kaynak: http://roproduksiyon.nedir.
com/#ixzz32uHGatf3
6. Farthing, a.g.e., s.443
Kaynakça
AYTAÇ, Mustafa, XX. Yüzyıl Meksika Resim Rönesansı, Troya Yayıncılık, İstanbul, 1993.
KOVULMAZ, Begüm, Rivera, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2013.
KRAUSSE, Anna-Carola, Çev: Dilek Zaptçıoğlu, Rönesanstan Günümüze Resim Sanatı, Literatür Yayıncılık, 2005.
ÖZTÜRK Şeyda , Kahlo, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2013.
TURANÎ, Adnan, Dünya Sanat Tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, 1979.
TURHAN, Meral “Dipfaz Bakış Açısıyla Frida Kahlo”, 9 Aralık 2010 tarihinde Ankara Üniversitesi Latin Amerika Çalışmaları Araştırma ve Uygulama Merkezi’nde gerçekleştirilmiş olan konferans metni.
KOVULMAZ, Begüm, Rivera, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2013.
KRAUSSE, Anna-Carola, Çev: Dilek Zaptçıoğlu, Rönesanstan Günümüze Resim Sanatı, Literatür Yayıncılık, 2005.
http://www.wikiart.org/en/frida-kahlo
http://www.wikipaintings.org
Sayı 40 - Ocak 2016
35
Kadriye Zaim Kütüphanesi Yansı Dergisi
Kültür - Sanat