TIPS FOR PARENTS OF DYSLEXIC CHILD DİSLEKTİK

TIPS FOR PARENTS OF DYSLEXIC CHILD
DİSLEKTİK ÇOCUKLARIN AİLELERİNE PRATİK İPUÇLARI
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
SİLİFKE HALK EĞİTİM MERKEZİ VE AKŞAM SANAT OKULU MÜDÜRLÜĞÜ
SİLİFKE HALK EĞİTİMİ MERKEZİ MÜDÜRLÜĞÜ'NÜN TARİHÇESİ
Silifke Halk Eğitimi Merkezi Müdürlüğü 6 Kasım 1961 tarihinde Silifke Belediyesine ait bir
binada kurulmuştur. Bir Müdür ve bir Hizmetli ile çalışmalarına başlamış olup, daha sonra kamuya
ait değişik yerlerde çalışmalarını sürdürmüştür.
1974 yılında bu günkü bulunduğu yer olan Hazineye tahsisli 1649 m2 yer Halk Eğitimi Merkezi
Genel Müdürlüğüne tahsis edilmiştir. Söz konusu arsanın üzerine bir kısmı iki katlı olan 300m2 olan
bir bina yapılmıştır. Bu binada birinci katta 250 kişilik çok amaçlı bir salon ,salonun önünde geniş bir
hol vardır. İki adet soyunma odası, bir adet mutfak, makine dairesi, bodrum katta kalorifer dairesi
bulunmaktadır. İkinci katta ise bir müdür odası, bir memur odası ve bir kütüphaneden oluşan yer
1975 yılında açılışı yapılarak çalışmalarına başlamıştır.
1986 Yılında kurumun adı Halk Eğitimi Merkezi Ve Akşam Sanat Okulu Müdürlüğü olarak
değiştirilmiştir. 21/08/1985 yılında bünyesinde Döner Sermaye Saymanlığı bulunan kurum ancak
çalışmalarına 1986 mail yılı itibari ile başlayabilmiştir. 1990 yılında mevcut binanın ikinci katına dört
odalık bir ilave yapılarak 1 müdür odası ve 3 müdür yardımcısı odası işlev hale getirilmiştir.
Halk Eğitimi Merkezine Hazine adına tahsisli olan 1649 m2 lik arsa Silifke Belediyesi'nin yol
genişletme çalışmaları sonucu 25/05/2005 tarihinde yapılan son düzeltme ile mevcut arsa 1453m2
olarak kalmıştır. Çalışmalar bu son şekli verilen arsa üzerindeki mevcut binada devam etmektedir
VİZYONUMUZ
Halk Eğitimi Merkezi olarak eğitimlerini tamamlayamamış, kendini geliştirme ihtiyacı hisseden
herkese çağdaş, eğitim seviyesi yüksek, topluma faydalı, üretken öz güvenini kazanmış, ülke
menfaatlerini her şeyin üstünde tutan, çağın ihtiyaçlarına cevap verebilecek beceri ve davranış
kazanmış bireyler yetiştirmektir.
MİSYONUMUZ
Kültürel değerlerimize sahip çıkarak yöremiz insanının sosyal ve mesleki yönden gelişimini sağlayıp
mesleki açıdan yetkin, toplumsal değerlere saygılı, araştırmacı, katılımcı, paylaşan ve üretken
insanlar yetiştirmek. Çağı yakalamış örnek bir eğitim kurumu olmaktır.
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
2
TIPS FOR PARENTS OF DYSLEXIC CHILD
Tıps For Parents Of Dyslexıc Chıld 2011 Teklif Çağrısı döneminde kabul edilen 2011-1-IT2-GRU0623685 2 referans numaralı Grundtvig Öğrenme Ortaklığı projesidir.
Proje 6 farklı ülkeden 7 kuruluşun ortaklığında yürütülmektedir.
Ortaklar ;
Koordinatör
Italya
Fondazione Padre Alberto
Mileno onlus
Ortak
Türkiye
SILIFKE HALK EĞITIM MERKEZİ
VE AKŞAM SANAT OKULU
Ortak
Bulgaristan
Българска асоциация по
дислексия- Русе
Ortak
Italya
CO.RI.S.S. – Cooperative Riunite
Socio Sanitarie
Ortak
Polonya
Euro-Idea Fundacja SpołecznoKulturalna
Ortak
İspanya
Cultural Center of European
Initiatives
Ortak
Romanya
ORGANIZATIA SALVATI COPIII FILIALA DOLJ
PROJENİN AMACI
Tips For Parents Of Dyslexic Child projenin en genel anlamı dislektik çocukların ailelerine
,çocuklarının durumu ile ilgili yardımı olabilecek kullanışlı ipuçları sağlamaktır.Bu amacı
gerçekleştirmek için kullanılacak yöntemler;içeriği koordinatör Fondazione Padre Alberto Mileno
onlus tarafından hazırlanan , her ülkenin kendi dilinde yazacağı proje ismini taşıyan bir e-kitabın
hazırlanması,Proje ve konu ile ilgili bilgi ve güncellemelerin bulunduğu internet sitesinin
hazırlanması,ailelerin ve diğer yerel paydaşların bilgilendirilmesi amacıyla düzenlenecek olan
çalıştaylar şeklinde özetlenebilir.
Yukarıda belirtilen yöntemler projenin ortak çıktılarının bunların dışında her kurumun yerine
getirmekle sorumlu görev paketleri vardır.Görev paketlerinin yerine getirilmesi ve yurtiçi ve yurt
dışında düzenlenen toplantılar sayesinde kalıcı bir tecrübe ve bilgi paylaşımı sağlanmaktadır .
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
3
TEŞEKKÜRLER
Öncelikle projemizin hibe ve kontrolünü sağlayan Türkiye Ulusal
Ajansına
Yurtiçi ve yurtdışı çalışmalarımızda her türlü kolaylık ve desteği
sağlayan
Silifke İlçe Milli Eğitim müdürlüğüne
Disleksi konusu ile ilgili bilgi ve tecrübeleri ile bizleri bilgilendiren
Silifke Rehberlik Araştırma Merkezine ve Özel Eğitim Okuluna
Silifke Halk Eğitim Merkezi ve Akşam Sanat Okulu Müdürü Musa
Köroğlu’na
Baş Müdür Yardımcısı Tahsin Şahin ve Müdür Yardımcıları Bünyamin
Saygılı
Abit Arslan ve Mehmet Bulut
Çevirileri İle Destek Sağlayan Proje İrtibat Kişisi Serpil Kalkan’a
Teknik Destek Sağlayan Fatih Doğan ve Emine Sözen’e
İçerik konunda destek sağlayan anne-baba eğitimi öğretmenlerimiz
Meral saygılı,Leyla Arıkan,Hülya Aydın’a
TEŞEKKÜR EDERİZ
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
4
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
-KİTAP KİMLERE HİTAP EDİYOR ?
-KİTABIN İÇERİĞİ NEDİR ?
-E-KİTAP NASIL KULLANILIR ?
BÖLÜM 1 GENEL BİLGİ
1- A-DİSLEKSİ
a.1.Disleksi nedir ?
a.2.Disleksi ve zeka ilişkisi
a.3.Disleksinin nedenleri ?
a.4.Tedavi değil iyileştirme
1-B- FARKLI OLMAK
b.1. Dislektik bir çocuk nasıl hisseder?
b.2. Dislektik çocukta özgüven ve benlik saygısı
b.3. Dislektik çocuğun davranışları nasıldır?
b.4.Dislektik çocuğun öğrenme güçlüğüne ebeveynlerin tepkileri nasıldır?Nasıl olmalıdır ?
b.5. Dislektik çocuğa kimler yardımcı olabilir ? Kurum,Dernek ve Mevzuatlar
Anket
BÖLÜM 2 ÇOK FAZLA SORUN YAŞAMADAN DİSLEKSİ İLE VAR OLMAK
2-A.HEM DİSLEKTIK HEM DE MUTLU OLMAK
2-B. KENDİ ÖĞRENME STİLİNİ BULMAK
2.C. OKUL YAŞAMI
2.D. GÜNLÜK YAŞAM
2.E. TELAFİ EDİCİ ARAÇLAR
ANKET
3 . BÖLÜM AVRUPA VE TÜRKİYEDEKİ MEVZUATLAR
3.A. AVRUPA MEVZUATI
a.1. DISLEKSI KONUSU İLE İLGİLENEN AVRUPA KURULUŞLARI
3.B. ULUSAL MEVZUAT VE YEREL KURULUŞLAR
ANKET
SONUÇ
1- ÖĞRENMEMEK İMKANSIZ
2-DÜNYADA DİSLEKSİK İNSANLAR
3-AİLENİN DİSLEKSİYE KARŞI YENİ TUTUMU
ANKET
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
5
GİRİŞ
I-BU KİTAP KİMLERE HİTAP EDİYOR
Dislektiyi içeren okuma-yazma zorlukları üzerine yazılmış olan bu
rehber, sadece anne-babalar için değil, onlarla dislektik bir çocuk
hakkında konuşurken bir rehbere başvurmak isteyebilecek öğretmenler
ve uzmanlar için de faydalıdır. . Diskalkuli konusundan da kısaca
bahsedilmektedir.
II.KİTABIN İÇERİĞİ NEDİR
Rehberin içeriğini, anne-babalar ve öğretmenler tarafından seçilen
birçok konuyu kapsamaktadır. Rehber; disleksik çocukların evde ve
okulda karşılaştıkları sorunları, öğrenme stratejileri ve stillerini,
disleksisi olan çocukların gerek anadillerinde gerekse yabancı dillerde
okuma-yazma etkinliklerinde nasıl destekleneceğine dair bilgileri,
içermektedir.
Bu rehber, yedi dilde yazılacaktır. (İngilizce,İspanyolca, İtalyanca,
Bulgarca, Romence,Polonyaca, Türkçe). Bu çalışma; eğiticilerden
oluşan oluşan disiplinlerarası ve kültürlerarası bir ekip ile disleksi
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
6
çocukların anne-babalarının ortak ürünüdür.
Bu rehberin tüm yazarları, aşağıdaki maddeleri de içeren Çocuk Hakları
Sözleşmesi’ne (Birleşmiş Milletler, 1989) bağlılıklarını ifade ederler.
Taraf Devletler,çocuğun eğitim hakkını kabul ederler ve bu hakkın fırsat
eşitliği temeli üzerinde tedricen gerçekleştirilmesi görüşüyle (...)
(Madde 28)
• Taraf Devletler, çocuk eğitiminin aşağıdaki amaçlara yönelik olmasını
kabul
ederler;
a) Çocuğun kişiliğinin, yeteneklerinin, zihinsel ve bedensel yetilerinin
mümkün
olduğunca geliştirilmesi; (...) (Madde 29)
III.E-KİTAP NASIL KULLANILIR
Elektronik kitap veya ekitap her türlü bilgisayar çeşidinde okunabilmesi
için özel olarak tasarlanmış bir bilgisayar dosya formatıdır.
E-kitap, basılı benzerinin bütün özelliklerini (kâğıt hariç) kapsamakla
birlikte ek olarak ses, görüntü (video) ve etkileşimli bağlantıları da
içermektedir.
E-kitap, kolaylıkla internetten çekilebilecek, elektronik posta ile
gönderilebilecek durumdadır. Ayrıca diskette ve cd-rom olarak ta okura
ulaşabilir.
Çok kolay güncellenmesi, kolay taşınması, depolanma sorununun
olmaması, baskı maliyetlerini ortadan kaldırması, ses, video ve
etkileşim olanaklarının bulunması gibi e-kitabın birçok avantajı vardır.
E-kitap nasıl kullanılır ?
E-kitap her türlü masa üstü, diz üstü ve avuç içi bilgisayardan ve özel ekitap okuma aletlerinden okunabilir. Bu kitaplar değişik formatlarda
hazırlanabildiği için her birinin kendine ait okuyucuları vardır. Bu
okuyucular internetten ücretsiz olarak çekilebilir.
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
7
ekitap Biçimleri :
Çeşitli standartlarda ekitap dosya formatları olmasına rağmen
günümüzde kabul gören belli başlı iki ekitap formatı vardır. Birincisi
Microsoft firmasının geliştirdiği "Microsft Reader" programının yardımı
ile okunan "lit" formatı, diğeri ise masa üstü yayıncılıkla uğraşanların
yakından tanıdığı Adobe firmasının geliştirdigi "pdf" formatıdır.Son
zamanlarda yaygınlaşan ve diğer formatladan daha kullanışlı olan epub
hazırlamış olduğumuz e-kitabın sunuluş biçimidir.Peki epub nasıl
kullanılır .
E-book olarak bilinen kitaplar genelde PDF formatında olmakla birlikte daha çok cep telefonlarında
veya benzer aygıtlarda okumak için e-kitaplar daha küçük boyutlu formata dönüştürülmüştür. epub
formatını bilgisayarda açmak için internet tarayıcı üzerine kurulan küçük programlar bulunmaktadır.
Gerekli Programların adresi:https://addons.mozilla.org/en-US/firefox/addon/openberg-lector5/www.adobe.com/products/digitaleditions/https://addons.mozilla.org/enUS/firefox/addon/epubreader/
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
8
BÖLÜM 1 GENEL BİLGİ
1- A-DİSLEKSİ
a.1. Disleksi nedir ?
Disleksi en sık rastlanan öğrenme bozukluklarından biridir.
Disleksi ile ilgili ilk bulgular, 1896 yılında bir İngiliz doktor olan W. Pringle Morgan tarafından
elde edildi ve British Medical Journal’da yayınlandı. Morgan makalesinde 14 yaşında olan Percy
adındaki erkek çocuğunun her zaman akıllı ve zeki bir tutum içinde olduğunu, yaşıtlarıyla
kıyaslandığında oyunlarda hızlı olduğunu ve arkadaşlarından geride kalan hiçbir yönü olmadığını,
ancak okuyamadığını belirtiyordu. Bu dönemlerde disleksinin görme sistemiyle ilgili olduğu
düşünülüyordu. Çünkü, disleksinin en belirgin özelliklerinden biri harflerin ve kelimelerin
karıştırılması ve tersten algılanmasıydı. Bu bakış açısından yola çıkan bir düşünceyle disleksiyle baş
etmek için göz eğitimleri yaptırılıyordu. Daha sonra yapılan çalışmalar ise disleksinin görmeyle ilgili
bir bozukluk olmayıp dil sistemiyle ilgili bir bozukluk olduğunu ortaya koydu.
Disleksi herhangi bir zihinsel engel değil değil aksine yüksek bir hayal gücünün göstergesidir..
Disleksi; okuma, yazma, akıl yürütme, dinleme, konuşma ve matematiksel becerilerin
kazanılmasında kendini gösteren bir öğrenme bozukluğu olarak tanımlanıyor ve bu rahatsızlıktan
muzdariplere ‘dislektik’ deniyor. Yunanca kökenli bir sözcük olan disleksi (dyslexia), ‘kelime
kullanımında yaşanan güçlük’ anlamına geliyor. Dislektik olan, yani öğrenme güçlüğü çeken kişiler
harfleri birbiriyle karıştırır, okuyamaz, yazamazlar. Okuduklarını kısa süre sonra unutabilir, harflerin
seslerini telafuz etmede güçlük yaşarlar.
Nörolojik kökenli bu rahatsızlık, doğuştan geliyor ve beynin sol yarım küresindeki dil kullanımıyla
ilgili bölümlerdeki farklılaşmayla okuma, yazma ve telafuz edebilme yeteneklerinde görülen
bozulmayla ortaya çıktığı öne sürülüyor. Beyin görüntüleme tekniklerinin göstergelerine bakılırsa,
dislektik olan kişiler, bilgiyi farklı bir biçimde işliyorlar ve bu da sıralama yapma, okuma ve bilgiyi
organize etme konularında çeşitli sorunlar yaşanmasına neden oluyor.
http://www.uzmantv.com/disleksi-nedir
a.2. Disleksi Ve Zeka İlişkisi
Disleksi bir zeka geriliğine değil tam aksine normalin üstünde bir zeka seviyesinin işareti olabilir.Disleksi zeka
geriliğinden kaynaklanan bir öğrenme güçlüğü değildir ve özellikle çocuğa bu durum anlatılmalı ve zekası ile
ilgili bir sorun olmadığını izah edilmeli.tarihe baktığımızda dislektik dehaların sayısı azımsanamayacak kadar
fazla bu da zeka –dislekti ilişkisinin pozitif yönde oluğu fikrini daha da güçlendiriyor.
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
9
a.3. Disleksinin Nedenleri ?
Disleksi, “doğuştan gelen gelişimsel disleksi” ve “travmaya bağlı disleksi”
olarak ikiye ayrılır. Doğuştan gelen disleksi doğum öncesinde, doğum
sırasında ve doğum sonrası komplikasyonlara bağlı olarak üç gruba
ayrılır. Doğum öncesi disleksi nedenleri arasında yetersiz ve dengesiz
beslenme, gebelik sırasında geçirilen enfeksiyonlar ve bilinçsiz ilaç
kullanımı yer almaktadır. Uzun ve zor bir doğum tecrübesi ve plesenta
anomalileri doğum sırasında oluşan disleksiye örnektir.
Doğumdan sonra bebeğin nefes almasındaki gecikme ve geçirdiği ateşli
hastalıklar da doğum sonrası oluşan disleksi sebeplerindendir. Disleksi
kalıtsal etkenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Disleksi “okuma sorunu”,
“yazmada meydana gelen sorunlar” ve “matematiksel işlemlerde
meydana gelen sorunlar” şeklinde sınıflandırılır ve farklı adlar alır.
Disleksi’nin nedeni kesin olarak bilinmemektedir. Ancak bu konu
hakkında çeşitli görüşler bulunmaktadır. New Scientist [Yeni Bilim Adamı)
dergisine göre, doğum öncesi annenin yetersiz beslenmesi, geçirilen
enfeksiyonlar, doğum esnasında plasenta ve göbek kordonu anomalileri,
doğum sonrası erken dönemde ateşli bir hastalığın geçirilmesi, başa
alınan darbeler ve kalıtımsal özellikler disleksinin nedenleri olabilir.
http://www.uzmantv.com/disleksinin-nedenleri-nelerdir
a.4. Tedavi Değil İyileştirme
Disleksi en sık rastlanan öğrenme güçlüklerinden birisidir.Bir hastalık ya da özür değildir.Dolayısıyla disleksi
için ilaç tedavisi ya da cerrahi bir müdahale uygun değildir.Dislektik çocuğun öğrenme şekline göre
düzenlenecek bir öğrenme programı , aile ve diğer çevrenin dislektik çocuğa olumlu ve sabırlı yaklaşımı
çocuğun durumu kabullenmesi ve duruma göre hayatını düzenlemesi mümkündür.
http://www.uzmantv.com/disleksi-icin-nasil-bir-tedavi-uygulanir
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
10
1-B- FARKLI OLMAK
b.1. Dislektik bir çocuk nasıl hisseder?
“Haftanın günlerini öğrenebilecek mi?”,”Mars’ta yaşam üzerine konuşabiliyor ama 2 ile 2’yi neden
toplayamıyor.”.”Niye okulda iyi değil?”,” dedeyi neden bebe diye okuyor?”,”b ve d harfleri
arasındaki farkı göremiyor mu?”,”Anlamını bildiği bu kelimeleri neden okuyamıyor.”,”Neden aklı
kadar başaramıyor?”,”Dört farklı aritmetik probleminin hepsine neden aynı cevabı veriyor?”,”Çok iyi
bir çocuk,çok çalışıyor ama neden yapamıyor?”,”Her yıl aynı noktada sanki yalnızca yaşı büyüyor.?”.
Bu cümleler ,çocuklarının akranları gibi olmadığını gören ve bunu bir felaket sayan ailelerin cümleleri.Böyle
bir yaklaşımın dislektik çocukta uyandıracağı duygu ‘’BEN TAM BİR FİYASKOYUM,BECERİKSİZ VE YETERSİZİM’’
duygusudur.Dislektik çocuk için , sahip olduğu öğrenme güçlüğünün anlaşılması ve ailenin ve öğretmenlerin
bu yeni duruma göre davranmaya başlamasından önce ki süreç tam bir depresyon sebebidir.Kendisini
yetersiz gören çocuk öncelikle kendisine olan güvenini ve benlik saygısını yitirecektir ki bu durum içine kapalı
hatta tam tanımıyla asosyal bir birey oluşması için yeterli bir zemindir . Diğer bir olasılık ise ,çocuğun bir
şeyleri tam yapabildiğini kanıtlama amacıyla zorbalığa ya da çeşitli davranış bozukluklarına başvurması
olabilir.Kendini ifade edemeyen ve dolayısıyla çevresi tarafından anlaşılmayan çocuk kendini farklı şekillerde
ifade etmek isteyecektir.Maalesef bastırılmış aşağılanmış duygusu dışarıya pek te olumlu,örnek davranışlar
olarak yansımayacaktır.Dislektik çocuklar tecrübe ettikleri öğrenme güçlüğüne ek olarak aynı zaman da
büyük bir zeka potansiyeline sahip oldukları bilinir. Okul hayatında başarıyı yakalayamayan çocuk ‘’Zeki ama
Yaramaz,zeki ama tembel ‘’ gibi yaftalar taşıyacak ve muhtemelen bu yaftalarla kendini özdeşleştirerek
başarısızlığın onun kaderi olduğuna inanacak.Dislektik çocuklar bu tavırlarından dolayı genelde hiperaktif
çocuklarla karıştırılır ancak bunlar birbirinden her açıdan farklı olan durumlardır .
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
11
b.2. Dislektik Çocukta Özgüven Ve Benlik Saygısı
Disleksik bir çocuk sürekli olarak başarısız olursa kendine güveni azalır ve çaresizlik hissine kapılır.
Anne-babalar, çoğu kez nerden yardım alacaklarını bilmezler ve umutsuzluğa kapılırlar.
Özgüvenin arttırılması – 5 adım
1.İletişim
Eğer tipik bir stres durumu oluşursa, onunla, bu konu üzerine konuşun. Çözümü adım adım
planlayın. Bu, çocuğun durumla yüzleşmesini sağlar.
2.Alıştırmalar
Stresli durumlar için örnekler kullanarak, alıştırma yapın. Yapılması gereken işe konsantre olun!
Durumun, moralinizi bozmasına izin vermeyin.
3.Ona güven ve umut verin.
Çocuğun hata yapmasına izin vererek ve hata yaptığında onu yargılamaktan kaçınarak çocuğa güven
ve umut verin. Yine de ilerleme sağlamak adına, hatalarını düzeltmesi için çaba sarf etmeye teşvik
edin.
4. Övgü
Çocuğu düzenli olarak övün, çünkü övülmek, özgüveninin gelişmesini sağlar. Başarızlıkları
konusunda ona dürüst olun ve bunları aşmak için, onunla beraber çalışın.
Ne olursa olsun, öğretmen ve anne-babalar sabırlı olmalıdırlar. Çocuk, kendisine sevgiyle yol
gösterildiğini hissetmeli.
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
12
b.3. Dislektik çocuğun davranışları nasıldır?
 Yazılı kelimeleri öğrenme ve hatırlamada güçlük çekerler.
 Yön (yukarı-aşağı, sağ-sol gibi) ve zaman (önce, sonra, dün, yarın gibi) kavramları ayırt
edemezler.
 Kısa süreli hafızaları zayıftır.
 Sesleri tanımakta güçlük çekerler.
 Harfleri ya da sayıları tersten algılarlar. Örneğin b’yi d, E’yi 3, 6’yı 9, 73’ü ile 37 gibi görürler.
 o, e, c gibi harflerin arasındaki farkları dile getiremezler. Sözcükleri tersten okurlar, örneğin
















‘edip’ sözcüğünü ‘pide’ şeklinde algılarlar.
Sıralamada güçlük çekerler; alfabeyi öğrenme, mevsimleri ve ayları sıralamada zorlanırlar,
doğum tarihlerini karıştırırlar, alışveriş listesi yapamazlar.
Okurken kelime atlarlar.
Konuşmaya yaşıtlarından geç başlarlar ve konuşma becerileri zayıftır.
Harfleri doğru algılayamadıkları için okuma sırasında şiddetli baş ağrısı ve mide bulantısı
çekerler.
Hecelerin seslerini karıştırır, sessiz harflerin yerini değiştirirler.
Zamanı hatırlamakta ve algılamakta güçlük çeker, randevu saatlerini unuturlar.
Ritimleri iyi duyamazlar.
Mizahi öğeleri kavrayamayabilirler.
Uzun sözcükleri telaffuz etmekte güçlük çekerler.
Koordinasyon ve düzenlemede sorun yaşarlar.
Son okunan şeyi hatırlayamaz, bu nedenle aynı paragrafı tekrar tekrar okumak zorunda
kalabilirler.
Konsantrasyon ve dikkat güçlüğü yaşarlar.
Kolay okunamayan bir el yazıları vardır, ellerini iyi kullanamazlar.
Aynı anda birden çok işi yapmakta güçlük çekerler. Örneğin yazarken dinlemek ve izlemekte
ya da aynı anda karşısındaki iki kişiyle birlikte konuşmakta güçlük çekerler.
Fikirlerini kağıt üzerine kolay kolay yazamaz ya da sözlü olarak seslendiremezler.
Hareketlerinde yavaş ve hantaldırlar.
Disleksi, farklı bir düşünme ve öğrenme
biçiminin sonucu olduğu için tıbbi
müdahaleden çok danışmanlar ve uzman
eğitmenlerin yardımıyla ele alınabilir, tedavi
amaçlı terapiler uygulanabilir. Bazı kişiler, kimi
ilaçların disleksinin semptomlarına iyi
geleceğini düşünürler. İlaçların
konsantrasyonun sağlanmasına yardım
edeceği, baş ağrılarını azaltacağı veya okuma
sırasındaki mide bulantılarının önüne
geçeceğini düşünürler. Ancak bu uygulamalar
öğrenme probleminin ortadan kaldırılmasında
yarar sağlamaz. Aksine yan etkilere sahiptirler
ve uzun süre kullanım neticesinde bağımlılık
da yapabilirler.
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
13
b.4.Dislektik Çocuğun Öğrenme Güçlüğüne Ebeveynlerin Tepkileri Nasıl Olmalıdır ?
YAPMANIZ GEREKENLER 
 çocuğunuzla mümkün olduğunca konuşun; anneler henüz doğmamış çocuklarıyla (yaklaşık 6.








aydan itibaren) konuşabilirler/konuşmalıdırlar; birlikte resimli kitaplara bakın, resimler
hakkında konuşun
ona, ev içinde ve dışındaki çeşitli şeylerin adlarını söyletin
çocuğa o an ne yaptığınızı söyleyin
çocuğu dinleyin
ona kitaplar okuyun
onunla dille ilgili oyunlar oynayın
ona tekerlemeler öğretin
her gün en az yarım saat boyunca; çocuğunuzla oynayın ve onunla televizyon veya başka
dikkat dağıtıcı unsurların olmadığı bir ortamda konuşun
çocuğunuza, yanlışlarını kendisinin düzeltmesi için zaman verin.
YAPILMAMANIZ GEREKENLER 
 televizyonu, kişisel iletişimin yerine koyma
 çocuğun yanlışlarına gülme
 herhangi bir yanlış yaptığında ona sırtını dönmek
b.5. Dislektik Çocuğa Kimler Yardımcı Olabilir ? Kurum,Dernek Ve Mevzuatlar
Dislektik çocuğa ilk yardım bilinçli aile ve öğretmenlerden gelir.Okullarda bulunan rehberlik servisleri ilk
yönlendirmeyi yapabilir.İlçe ya da il genelinde bu tarz problemlerden Rehberlik Araştırma Merkezleri
sorumludur.
Türkiye’de Disleksi ile ilgilenen ,sadece bu problem için çalışan bir kamu kurumu yoktur.Merkezi
İstanbulda bulunan Disleksi Derneği bu konu ile ilgilenmekte ve ülke çapında faaliyet
göstermektedir.Bunların dışında disleksi alanında uzmanlaşmış profesyonellerin sayısı oldukça azdır ve
İstanbul,Ankara ve İzmir’de isim yapmış alanında uzmanlaşmış profesyoneller bulunmaktadır .Türkiye’de
dislektik çocuklar için özel bir mevzuat yoktur .Dislektik çocuklar ÖZEL EĞİTİM HİZMETLERİ MEVZUATIna
tabidir.
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
14
Anket
1-Disleksi sık görülen bir özürdür/ öğrenme güçlüğüdür
2-Dislektik çocuklar özgüven sorunu yaşar/yaşamaz
3-Dislektik çocuklara yardım edebilecek kurum ve kuruluşlar yoktur/vardır
4-Dislektik çocuk için acilen ilaç tedavisi uygulanmalı/ bireyselleştirilmiş eğitim yapılmalı
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
15
BÖLÜM 2 ÇOK FAZLA SORUN YAŞAMADAN DİSLEKSİ İLE VAR OLMAK
2-A.HEM DİSLEKTIK HEM DE MUTLU OLMAK
Disleksinin çocuklarda yarattığı duygusal ve davranışsal tepkilerle ilgili daha önce bahsetmiştik.Aslında hem
dislektik hem de mutlu,kendi kendine yeten,başarılı ve sağlıklı bir birey olmak zor değil.Eğitim Bilimlerinin
kitleler yerine bireysel öğrenme hızı ve öğrenme metodları konusunda yaptığı çalışmalar Eğitim sistemlerinde
çığır açmaktadır .Bu yeni sistemler herhangi bir öğrenme güçlüğü yaşamayan ya da herhangi bir anomalisi
bulunmayan sağlıklı bireylerin bile öğrenme hız ve tarzlarının birbirinden farklı olabilceği varsayımından yola
çıkarak etiğim plan ve programlarının bireyselleştirilmesi ,kişisel ihtiyaç,beklenti ve hıza göre uyarlanması
gerektiğine inanmaktadır.Bu yaklaşım tam olarak dislektik çocuğun sıradan bir çocukla aynı aynı hayatı
yaşamasını sağlayacak yaklaşımdır.Dislektik çocuğun öğrenme hızına göre ve tecrübe ettiği öğrenme
güçlüğünü temel alarak hazırlanacak bir öğrenme programı çocuğa yardımcı olacaktır.
Çocuğun sağlıklı bir birey olabilmesi için ailelerin yaklaşımı çok önemlidir.Aşağıda çeşitli ipuçları
sunulmuştur.Lütfen dikkate alın ;
Disleksi birçok farklı faktörden kaynaklanabilir ve olumsuz aile ve okul koşularından dolayı
ilerleyebilir. Suçlayacak birini aramak normal bir tepkidir, fakat bunun kimseye bir faydası yoktur.
• Öte yandan, çocuğunuzun mutlaka tıbbi kontrolden (gözler ile kulaklarının) geçmesi gereklidir.
Çocuğumuzun zekası hakkındaki şüphelerimiz doğrulanmış mı oluyor?
İnsanlar çoğunlukla yardımcı olmak ister ve size çocuğunuzun o okulun taleplerini karşılayamadığını
söyleyebilirler. Oysa ki, aslında çocuğun yeteneklerine dair doğru bir teşhis konulmamıştır.
Disleksinin aptal olmayla kesinlikle bir ilgisi yoktur. Çocuğunuzun okuma, yazma ve heceleme
dışındaki alanlarda özel yetenekleri olabilir.
Aşılması gereken zorluklara rağmen, çocuğunuza saygı duymalı ve onu, gelişimini, bağımsız bir insan
olarak kabul etmelisiniz.
Çocuğumuza yardım etmek için biz ne yapabiliriz?
Çocuk, yaşayabileceği olası sorunlar hakkında uygun bir dille bilgilendirilmelidir; bununla beraber,
anne-babasının destek ve anlayışına her zaman güvenebileceğini bilmelidir.
Ev, çocuğun kendini güvende hissettiği bir yer olmalıdır.
Okuldan eve gelir gelmez, “Okul nasıldı?” gibi sorular sormak doğru değildir.
Evdeki günlük hayat; düzenli olarak, ona görevlerinin açıklamasını yapıp bunları organize etmesine
yardımcı olarak ve açık talimatlar vererek kolaylaştırılabilir.
Çocuğa düzenli olarak yerine getirmesi gereken küçük sorumluluklar vermek, onun kendisine olan
güvenini arttırır.
Çocuklar okumayı okuyarak öğrenir!
Çocuğunuzun okumayı öğrenmesine, onda okumaya yönelik ilgi uyandırarak yardımcı olabilirsiniz.
Çocuğunuza kitap okumak,özellikle de onunla birlikte okumak iyi bir yöntemdir.
Beraber oyunlar oynayın. Masaüstü oyunları ile etkileşime dayalı oyunların hepsi; sorunları çözmek
için gereken sosyal becerileri geliştirmesine, işleri sırasıyla yapmayı ve kendi kararlarını vermeyi
öğrenmesine yardımcı olabilir.
Nereden yardım alabiliriz?
Disleksi ile ilgilenen birçok uzman grubu ve anne- babalardan oluşan birçok grup var.
Anne-babalar olarak konu hakkında yeterli bilgiye sahip olmak önemlidir.
(Kitaplar, seminerler ve uzmanlarla yapılan görüşmeler).
Beklemek” doğru çözüm müdür?
Anne-babalara çoğunlukla beklemeleri tavsiye edilir. "Kendi kendine düzelir. Çocuk, zamanla,
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
16
iyileşir..." Bunlar kötü birer tavsiyedir. Disleksi büyümeyle geçecek bir şey değildir!
Disleksisi olan bir insan, sorunlarıyla başa çıkmayı ve öğrenmiş olduğu telafi yöntemlerini kullanmayı
öğrenir. Ne kadar erken yardım alınırsa, o kadar faydalı olur.Sürekli bir başarısızlık hali, motivasyon
eksikliğine ve /veya başka olumsuz davranışlara (bir şeyleri yapmayı reddetmek vs.) yol açar.
Bu dolaylı etkilerle baş etmek, genellikle, çoğu zaman daha zor bir hale gelir.
Peki ya, çocuğumuz saldırgan ya da içine kapanıksa?
Devamlı olarak başarısız olan ve aşağılanan çocuklarda, genellikle, davranış bozuklukları görülür.
Hatta, psikosomatik semptomlar bile gözlenebilir.
Eğer, çocuk kendine güvenini yitirmişse, öğretmenlerinden ya da bir eğitim psikoloğundan yardım
istenebilir.
Arkadaşlar ve tanıdıklar karışırsa ne yapmalıyız?
Yakın akrabalara ve arkadaşlara problemi anlatın.
Okulda problemler olunca, yardımları kabul edin.
Fakat, gereksiz müdahalelere göz yummayın!
Kardeşlerin kıskançlığıyla nasıl baş edebiliriz?
Kardeşlerin anlayış ve sempatilerini arttırmak için
disleksik çocuğun durumunu onlara anlatmak önemlidir.
Kardeşler arasında karşılıklı yardımlaşma desteklenmeli.
Disleksik çocuk sürekli olarak ağabey ve ablalarıyla karşılaştırılmamalı.
Disleksik çocuk anne-babasının çok zamanını alır, ancak diğer kardeşlerin bu yüzden ihmal edilmesi
yanlıştır.
Çocuğumuza ödevinde yardımcı olmalı mıyız?
Çocuğun çalışabileceği, kendine ait bir yeri olmalı.
Çocuk, çalışmaya istekli olmaya teşvik edilmeli. Yardım gereklidir ama sadece “çocuğun, kendine
yardım
etmesine katkıda bulunan yardımlar”.
Çocuğunuzu bağımsız olmaya teşvik edin yoksa yardım almadan bir şey yapamayacağını düşünmeye
başlayacaktır.
Verilen talimat ve açıklamalar kısa ve öz olmalı. Disleksik çocuklar sadece kısa bir süre için konsantre
olabilirler. Bundan dolayı, kısa aralar belirlemek önemlidir.
Çocuğunuzla ek alıştırmalar yapmanız gerektiğinde, belirlenen zamana uyulması önemlidir.
Daha ileri bir seviyede yerinde saymaktansa, bir adım geri gidip çocuğa başarılı olduğu hissini
vermek daha iyidir. Çocuk başarılı olamazsa bile, istekliliği ve sarf ettiği çaba takdir edilmelidir.
*okul ile anne-baba arasındakı etkileşimi
Çocuğum sınıfta bir istisna mı?
• Birçok anne-baba, yalnızca kendi çocuklarının sorunlar yaşadığını düşünürler çünkü sınıfın geri
kalanı hakkında bilgileri yoktur
Unutmayın ki her sınıfta okuma, yazma ve heceleme zorluğu çeken birileri mutlaka vardır.
Öğretmenle çocuğumun sorunları hakkında nasıl konuşabilirim?
• Çocuğun başarı seviyesi sık sık bir uçtan diğerine savrulur ve öğretmen için anlaşılmaz bir hal alır;
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
17
özellikle de başarı en yüksek seviyeye ulaştıysa (“İsteyince, yapıyorsun.”).
• Sorun hakkında öğretmenle konuşmak ve ondan yardım istemek önemlidir.
• Öğretmene, onunla işbirliği içinde çocuğunuza yardım etmeye istekli olduğunuzu gösterin ve ona
baskı yaptığınız hissi vermekten kaçının.
Öğretmenden, çocuğunuzu yazılı sınavdan ziyade sözlüyle değerlendirmesini rica edin.
Öğretmen sorunumuzu ciddiye almazsa ne yapabiliriz?
Anne-babalar müdürlere, yerel eğitim idaresine ve anne-baba destek gruplarına yönelebilirler.
Anne-babalar bir araya gelip birbirlerine yardımcı olmak için bir grup kurabilir ve bu grupta aktif
olarak yer alabilirler.
Anne-baba ve okul arasındaki dayanışmada yaygın olarak karşılaşılan sorunlar:
çocuğun öğretmen tarafından aşağılanması bazı öğretmenlerin, disleksik çocuklarla çalışmaya
yönelik bir eğitim almamış olmaları sınıf arkadaşları tarafından ezilmek
çocuğun gittiği ilkokulun, bir sorun olduğunu kabul etmek istememesi
öğretmenlerin çocuğa ve anne-babasına karşı tavrı anne-babaların, çocuğun sınavlarına çalışma
yönteminden duydukları hoşnutsuzluk
Bu gibi durumlarda ne yapılabilir?
Suçluluk hissetmeyin. Kendinizi ya da herhangi birini suçlamayın. Onun yerine, çocuğunuzun da
herkes gibi kendine özgü ve özel bir birey olduğunu unutmayın. Çocuğunuz söz konusu olduğunda
uzmanın siz olduğunu unutmayın. Diğer uzmanlardan (öğretmen, psikolog, vs.)
tavsiyeleri, çocuğunuzun ihtiyaçlarına uygun hale getirin.
Çocuğunuzun okuluyla işbirliği geliştirmede aktif davranın. Unutmayın ki; çocuğunuzun
okulundakiler, okul
zaman fark edemeyebilir.
Çocuğunuzu savunun! Eğer çocuğunuzun haklarını siz korumazsanız, sanmayın ki başkası korur.
Çocuğun özgüven ve motivasyon sahibi olmasını sağlayın. Çocuğunuzda mutlaka takdir
edebileceğiniz bir özellik vardır. Bunu bulmaya çalışın ve bunu, çocuğunuzu motive etmede kullanın.
gelen makul tavsiyeleri göz önünde bulundurun. Fakat; bu beklentileriniz yüksek tutun ama gerçekçi
olun.Beklentiler, hangi alanda olursa olsun, başarı için önkoşuldur; fakat her zaman gerçeklerle
karşılaştırılmalıdırlar.
Gerçekçi hedefler koyun. Çocuğunuzun ihtiyaçlarını tam olarak bilen biri olarak, ona gerçekçi
hedefler koyabilirsiniz.Kendi başına yapabileceklerini, onun yerine siz yapmayın.Aşırı koruyucu
olmayın. Çocuğunuz diğer çocuklarla aynı yeteneklere sahip, sadece biraz daha fazla
zamana,toleransa ve anlayışa ihtiyacı var.
ile anne-baba arasındaki işbirliği ve ortaklığın önemini her
Çocuğunuzun öğrenme stiliniı göz önünde bulundurun.
Çocuğunuzun durumunu değerlendirip, öğrenme eylemini kendisine en uygun olan yöntemle
gerçekleştirmesi için ona yardım edin.
Uzun vadeli düşünün ve sabırlı olun. Çocuğunuzun; okumayı, yazmayı ve hecelemeyi öğrenmek için
diğerlerinden daha fazla zamana ihtiyacı olabilir. Ancak;bu, gelecek için hiçbir umut olmadığı
anlamına gelmez.
İyimser olun!
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
18
2-B. KENDİ ÖĞRENME STİLİNİ BULMAK
Öğrenme Stilleri, insanların öğrenimde kullandıkları farklı yollardır.
Disleksik çocuklara destek olunması, onların etkin öğrenme stratejileri geliştirmelerine yardımcı
olmak açısından önemlidir.
Aşağıdaki önemli unsurlar çocuğun öğrenme süreçlerini etkiler:
Bireysel öğrenme tercihleri: Çocuğunuz; görsel ya da işitsel yöntemlerle mi yoksa kinestetik olarak
mı öğrenmeyi tercih ediyor?
Kişilik türü: Çocuğunuz risk almayı sever mi, yoksa tedbirli ve düşünceli midir?
Sosyal faktörler: Çocuğunuz yalnız mı yoksa bir grup içinde mi çalışmayı tercih ediyor?
Algısal süreç: Çocuğunuz; hatırlama, kavrama ve bilgi işleme bakımından başarılı mıdır?
Hareket: Çocuğunuz, aktif bir şekilde, deneyerek mi yoksa pasif bir şekilde, gözlemleyip taklit ederek
mi öğrenmeyi tercih ediyor?
Diğer faktörler: Okul ortamı, öğrenme ortamı ve sınıftaki atmosfer, öğretim stili, çocuk üzerindeki
beklentiler ve ailedeki öğrenme koşulları.
Bir çocuk nasıl öğreneceğini nasıl öğrenir?
Öğrenme tercihlerine bakarak: Görsel olarak: videolar, filmler vs. ile. İşitsel: dinleyerek
Kinestetik olarak: uygulamalı aktivitelerle
Ayrıca, çevresel tercihleri de göz önünde bulundurmak önemlidir:
Işık
Tasarım
Ses/müzik
Yalnız ve başkalarıyla çalışmak
ÖĞRENME STRATEJİLERİ ŞUNLARA GÖRE DÜZENLENİR



Problem çözme
Yazma/heceleme Okuma
Kontrol
1. Strateji: Problemleri anlama ve çözme (özelikle yazılı ödevlerde) Metni okuyun – anladınız mı?
Sorunun çözümlerini araştırın Hazırda çalışma materyali bulundurun Soruyu çözün ve cevabı yazın
Soru ile cevabı karşılaştırın Doğru ve eksiksiz olup olmadığını kontrol edin
2. Strateji: Yazma/Heceleme
- Kelimeleri yazarken/hecelerken sessizce konuşun
- Kelimeleri yüksek sesle okuyup hecelerine ayırın
- “Kısa kelimeler” üzerinde çalışın, örneğin; ve, ile vs.
- Kelimelerin yazılışlarını öğrenin – hatırlayın - kullanın
- Yazılar üzerine yorum yapın (yazım kurallarına bakın)
- Bir kelimenin farklı yerlerini unutmayın tek sesler, birden fazla sesten oluşan heceler)
- Bir kelime indeksi ile çalışın – sınıf içerisinde kullanılan kelimelerden oluşan bir index oluşturun ve
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
19
bu indexi ders süresince kullanın
- Kontrol edin ve yanlışları düzeltin
- Düzgün yazma alıştırmaları yapın
3. Strateji: Okuma
- Ses/harf ilişkilerinde kendinize güvenmek için uygulamalar yapın
- Sesler, harfler, heceler ve kelimelerle ilgili kendinize güvenmek için uygulamalar yapın
- Harfleri-heceleri-kelimeleri-metinleri okuyun
- Sesli ve sessiz okuma alıştırmaları yapın
4.Strateji: Kontrol edin ve yanlışları düzeltin
- Yanlışlarımı kendim bulabilirim.
- Kelimeleri-cümleleri-metinleri kontrol edin
- Metinleri, belli yazım kurallarına göre kontrol edin
- Dikkatli kontrol: tam olarak ne yazılıyorsa, onu okuyun
- İçerdiği şeyleri kontrol edin: sonucu metinle karşılaştırın.
- Bireysel yazım hatalarına göre kontrol edin.
Düzeltmelerin açık ve doğru olduğundan emin olun.
Güdüleme; her çocuğu öğrenme sürecinde etkin bir ilerlemeye, aktif katılıma ve başarıya götürür.
Çocuk, başarılı olduğunu sadece başkalarından duymakla kalmamalı, aynı zamanda bunu
hissetmelidir. Öğretmen ve anne-babaların yardım ve destekleriyle, çocuk elinden gelenin en iyisini
yapabilecek duruma gelebilir.
2.C. OKUL YAŞAMI
Disleksik Bir Çocuğa Yardım Etmek İçin Anne-Baba Ve Öğretmenlerin Düzenli Bilgi alışverişinde
Olmaları Gerekir.
Çocuklar ne dedi:
• Okul eğlenceli olmalı. Okulda sıkı çalışılmalı; fakat korkuya yer olmamalı.
• Diğerleriyle birlikte öğrenmek isterim; herkes ne yapabildiğini gösterebilmeli.
Yanlışlar yaptığımda, bana gülünmesini istemem.
Bu beni incitiyor.
Soru sormaya cesaretim olsun isterim.
Başarılı olduğumda takdir edilmek isterim.
En iyi öğrenme yolunu bilmek isterim.
• Okuma, yazma ve hecelemeyi düzgün şekilde nasıl yapacağımı bilmek isterim.
Dikkatli olmanın ve işime yoğunlaşmanın, öğrenmeme nasıl faydalı olabileceğini bilmek isterim.
Sadece bir kere de olsa, bir sınavda en iyilerin arasında olmak isterim.
Birçok kalın kitap okumak ve de onlardan bir şeyler öğrenmek isterim.
Yardımcı olma yolları
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
20
Okuma, yazma ve hecelemede özel öğrenme güçlüğü çeken çocuklara yardımcı olmak için en iyi yol;
derslerde veya birebir ilişkilerde farklı yöntemler kullanmaktır.
Öğretmenin; çocuğun ihtiyaçlarının farkına varması ve bunları göz önünde bulundurarak doğru
tepkiler vermesi çok önemlidir.
Disleksik bir çocuğa okulda neler faydalı olur?
Öğrenmek ve öğretmek için gerekli olan temel ilkeler; birbirinin güçlü ve zayıf yanlarına saygı
göstermek ve karşısındakini anlayışla karşılayıp onunla ilgilenmektir. O zaman, sorunların
üstesinden birlikte gelmek mümkün olur.
İpuçları:
Çocuklar farklı hızlarda gelişir ve olgunlaşırlar. Bu yüzden, okulun ilk yılında çok fazla baskıya maruz
kalmamaları önemlidir.
Çocuk, okunaklı ve düzgün yazmaya teşvik edilmeli.
Böylece yanlışlarını kendisinin görmesi kolaylaşır. Bu yüzden, yazarken çocuğa baskı yapılmamalıdır.
Çocuğun yazmada ciddi sorunlar yaşaması, dispraksisi olduğu anlamına gelebilir.
Çocuğu, çok erken bir evrede sınıfın önünde okumak zorunda bırakmak, korkuya dolayısıyla da
başarısızlığa yol açar. Sadece gönüllü olanlardan okumalarını istemek ya da çocuklara, önceden
hazırlanabilecekleri kısa metinler vermek daha uygun bir yoldur.
Eğer bir çocuk, görme, işitme ya da konsantrasyon sorunu yaşıyorsa veya dikkati çok kolay
dağılıyorsa; çocuğun doğru yerde oturduğundan emin olun. Ders anlatılırken veya tahtadakileri
defterine geçirirken,çocuk öğretmeni ve tahtayı kolayca görebilmeli.
Yanında doğru kişinin oturması, çocuğun konsantre olup olamamasında önemli bir rol oynar. Uslu
çocuk, hareketli çocuğu uysallaştırır; öte yandan, hareketli çocuk dikkat dağıtıcı bir etmen olabilir.
Öğretmenler buna dikkat etmeli sınıfın durumu hakkında çocuklarla ve anne- babalarla konuşmalı.
Gürültüye duyarlı olan çocuklar, arka plandaki sesleri duymazdan gelmekte zorluk çekerler. Sınıfta
sessiz bir yere ihtiyaçları vardır.
Eğer çocuk evde okulda olduğundan daha iyi çalışıyorsa, bunun nedenleri, korku ya da gürültüye
karşı hassaslık olabilir. Sınıfta öğrenmek çok yorucu olursa, çocuk yardıma ihtiyaç duyar.
defterlerine geçirmeleri için, bolca zaman verilmelidir.
Çalışma ve oynama süreleri dengeli ayarlanmalıdır. Tatiller, öncelikli olarak dinlenmek için
kullanılmalıdır. Ancak, eğer çocuk istekliyse bir şeyler okuyabilir ya da okunan bir şeyleri dinleyebilir.
Bu, boş zamanlarının değerlenmesine de yardımcı olur. Tepegöz kullanıldığında, bazı çocuklar için,
beyaz zemindeki siyah yazıları okumak sorun olabilir. Bu, onlar için çok zordur.
Yeni bir konu öğrenirken, alıştırma veya tekrar yaparken, dersi tahtada anlatmak, grup çalışması,
bireysel çalışma yapmak gibi çeşitli öğretme yolları kullanılmalı. Farklı yöntemler kullanmak,
çocuğun derse dikkatini vermesine ve konsantre olmasına yardımcı olur.
İpuçları:
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
21
Çocuğa sabırla ve onun anlayabileceği bir şekilde, neden sınavların ve testlerin, öğrenme sürecinin
gerekli birer parçası olduklarını açıklayın. Konuları tekrar etmeye yeterince erken başlamak ve
önüne net hedefler koymak; çocuğun, kendisini sınavlara hazır hissetmesine yardımcı olur.
Çocuğun, konuları iyi tekrar ettiğini ve bildiklerini göstermeye hazır olduğunu hissetmesi gereklidir.
Çocukların çeşitli sınavlar için konu tekrarı yapmak,şiir ezberlemek, proje hazırlamak veya
kompozisyon yazmak gibi işleri organize etmelerinde yardıma ihtiyaçları vardır.
Çocuğu soruları defterine geçirmek zorunda bırakmamak için, yazılı sınav soruları kullanılmalıdır.
Tekrarlanması gereken çok fazla konu olmamalıdır.
Eğer çocuk, kelimeleri sürekli olarak farklı şekillerde heceliyorsa, çocuğun bilgileri akılda tutmaya
yönelik bir sorunu olup olmadığını anlamaya çalışmak iyi olabilir.
Sınavlarda disleksik çocuklara daha uzun süre verilmelidir ya da onlara verilen metinler mümkün
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
22
olduğunca kısa olmalıdır.
Sınavlar değerlendirilirken, çocuğun başarılı olduğu yönler ön planda tutulmalıdır. Sözlülerde de, her
zaman, çocuğu rahatlatmak için, onu yüreklendirecek sözler sarf edilmelidir.
Çalışma materyalleri yeterince zaman varken dağıtılmalıdır ki, çocuk sınava iyi hazırlanabilsin.
Başarı, bir çocuğu motive eder ve ona güven verir.
Sözlüler, yazım hataları yapma korkusu taşımayacakları için, disleksik çocuklara daha başarılı olma
şansı verir.
Çocukların yetenekleri ölçüsünde katkıda bulunabileceği iyi tasarlanmış projeler, onları bağımsız
çalışmaya teşvik eder, onların güvenlerini ve yaratıcılıklarını attırır.
Notlar çocukların derslere katılımını da içermelidir. Öğrenilecek birçok konudan yapılan yazılıların
getirdiği ağır yük, daha az konuyu kapsayan sözlüler yaparak azaltılabilir. Bu, disleksik çocuklara
istikrarlı bir başarı yakalama fırsatı verir. Bu, aynı zamanda, onların özgüvenlerinin artmasına da
neden olur.
Disleksisi olan bir çocuk, eğitimi ile ilgili bireysel ihtiyaçları dikkate alınırsa, okuldan zevk alacaktır.
Bir okul, çocuklara şu şekilde destek olabilir:
anne-babalara tavsiyelerde bulunarak disleksik çocuklarla ilgili eğitim almış öğretmenler
görevlendirerek Çocuğa bireysel yardımda bulunarak anne-baba ve çocukla beraber çalışarak
2.D. GÜNLÜK YAŞAM
Disleksisi olan bir çocuk için okumaktan zevk almak, çoğunlukla zordur. Çocuğunuza, onunla evde
düzenli egzersizler yaparak yardımcı olabilirsiniz. Temel egzersizler Okuma, yazma ve heceleme
öğrenilmeye başlandığında, sessel farkındalığı (fonemik farkındalık, fonololojik farkındalık)
geliştirmek için 4 alanda egzersiz yapılmalıdır.
Söylenen kelimeleri, onları oluşturan seslere ayırmak ses parçalanması)
Ses / harf uygunluğu (grafik ile fonem uygunluğu)
Harflerin seslerini biraraya getirmek
Kelimeleri hecelerine ayırmak (hece parçalanması)
Kelimeleri, kendilerini oluşturan ayrı seslere parçalamak Okumayı öğrenmeden önce birçok çocuk;
kelimelerin, farklı seslerden oluşmuş olduklarını bilmez. Örneğin, kedi kelimesinin “k”, “e”, “d”, “i”
seslerinden oluştuğunu bilmezler. Kelimeleri seslere bölme becerisi aşağıdaki egzersizlerle
öğrenilebilir.Örneğin: Bunları sorun:
Köpek ya da tavuk kelimeleri hangi seslerle başlar?
Kaz kelimesiyle hangisi kafiyelidir? Saz mı, Söz mü?
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
23
Bez ve yaz kelimelerini oluşturan sesler hangileridir?
Hangi kelimede b-e-z, ve y-a-z sesleri var?
Okumayı öğrenmeye başlayınca, harfleri isimleri ile değil sesleri ile ifade edin.
EVDE ALIŞTIRMA YAPMAK – OKUMA
Ses/harf uygunluğu egzersizleri yapmak
Çocuğunuzun öğrenmesi gereken harfleri küçük kartlara yazın. Başlangıçta sadece üç kart alın.
Kartları rastgele sıralayıp, kartlardaki harfleri sesli şekilde okuyun. Çocuk üç harfi öğrenince,
dördüncüyü de ekleyin. Çocuk dört harfi de iyi öğreninceye kadar egzersizlere devam edin. Sonra,
bir harf daha ekleyin..
Böylece çocuk harfleri yazmayı öğrenir. Şu şekilde devam edin: Harfi göstermeksizin, kartınızdaki
harfe ait olan sesi çıkarın. Çocuk da harfi yazsın.
Harflerin seslerini birleştirmek
Kelimeler, farklı harfler ya da sesleri bir araya getirerek oluşturulur (Örneğin; k,e,d,i harfleri bir
araya gelip “kedi” kelimesini oluşturur). Bunu yapabilme yeteneğine sahip olmak, özellikle
bilinmeyen kelimeleri okumak için gereklidir.
Bunu öğrenmenin iyi bir yolu, “okuma kartı” kullanmaktır. Bunun için, bir parça kağıttan dikdörtgen
şeklinde bir kısım kesin. Kartı, sadece ilk harfi görünür kalacak şekilde bir kelimenin üzerine getirin
ve o harfi seslendirin. Kartı yavaş yavaş sağa doğru kaydırarak kelimeyi oluşturan seslerin her birini
tek tek söyleyin. Bunu tüm harfler görününceye kadar sürdürün ve kelimeyi yavaşça okuyun. Sonra,
tüm kelimeyi normal bir hızda okuyun. Çocuğa kelimeyi anlayıp anlamadığını
sorun.
Kelimeleri hecelerine ayırmak Kelimeleri hecelerine ayırabilmek, okuma (ve yazma) için çok
yararlıdır. Heceler, kelimelerden daha rahat algılanır.
Çocuğunuza, kartlar ya da bilgisayar yardımıyla hecelerine ayrılmış kelimeler verin. Heceleri
kullanarak cümleler ya da kısa metinler yazın ve çizgilerle birleştirin. Heceler, sözlüklerde de
çizgilerle ya da bazı noktalama işaretleri ile bölünür.
Okuma pratiği için daha fazla alıştırma
Okuma hızını arttırmak için, çocuk sık kullanılan kelimeleri kolayca okuyabilmeli. Bu sık kullanılan
kelimelerin bir listesini yapın ve çocuğunuz kelimelerin üzerinden geçsin, bu şekilde çocuk
sözcüklere daha alışkın olacak. Başlangıçta liste heceleri, benzer kelimeleri (örneğin: yat, kat, tat),
ortak sesleri olan kelimeleri içerebilir. (Örneğin: “se” ile başlayan kelimeler). Saat tutun ve
çocuğunuzun yanlışlarını not edin.Çocuğun kaç kelimeyi doğru okuduğunu vurgulayın! Her gelişme
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
24
çocuğunuzun güdülenmesini arttıracaktır.
Metinleri çocuğunuzla birlikte okurken, “zor” kelimeleri (örneğin: bilinmeyen veya uzun kelimeleri)
renkli bir kurşun ya da tükenmez kalemle işaretlemek faydalı olur. Bunları tamamlayınca, metinle
uğraşmaya başlamadan, kelime öğrenmek için kart okuma yöntemini kullanın.
Okuma parçaları için farklı ipuçları
Eğer çocuk okurken yanlış yaparsa, sinirlenmek, şok olmak veya çocuğu cezalandırmak gibi
davranışlardan kaçınmak önemlidir. Çocuk, okurken hata yapmanın normal olduğunu
bilmelidir. “hata” yerine “yanlış okuma” sözcüğünü kullanmaya çalışın. Yanlış okuduğunda çocuğa
bunu farketmesi ve yanlışlarını kendisinin düzeltmesi için yardım edin. Yanlış olduğunda,“dikkat”
deyin ve yanlış okunmuş kelimeyi işaret edin. Çocuk kelimeyi tekrar okumalıdır. Çocuğa kelimeyi
hecelere bölerek veya zor bir harf göstererek yardım edin. Eğer çocuk kelimeyi hala okuyamıyorsa,
o zaman doğrusunu siz söyleyin.
Çocuğunuzun, onu mazur gördüğünüzü bilmesi ve üzerinde baskı hissetmemesi önemlidir. Bu
yüzden, yanlış okunan her kelimeyi söylememek bazı durumlarda daha iyi olabilir.
Okumanın bir zevk olması için çocuğun başarıları ve okumanın eğlenceli yanları vurgulanmalıdır.
Metinlerin Seçimi
Okuyacağı kitabı ona seçtirirseniz, çocuğunuz okumaya daha istekli olur. Kitabın konusunun
çocuğun ilgisini çekmesi ve içindeki resimleri vs. sevmesi önemlidir. Yayınevlerinin sunduğu büyük
yazılı, kısa cümleli, resimli kolay anlaşılır bir çok kitap vardır. Bütün bir cümlenin aynı satırda olması
da faydalıdır. Çocuk, belli alıştırmaları tamamladıkça veya herhangi bir metin ya da kitap
okuduğunda bunları bir okuma günlüğüne mutlaka not edin.
Böylece başarılanları bir bakışta görürsünüz.
EVDE ALIŞTIRMA YAPMAK – HATASIZ YAZIM
KELİMELERİN YAZIMINDA ÇOCUĞUNUZA NASIL
YARDIMCI OLABİLİRSİNİZ?
Yazmak, disleksik çocuklar için stresli ve zor olabilir. Bu yüzden, alıştırma yapmak için ayrılan süre,
gereğinden fazla olmamalıdır. Bu gerçekle uyumlu olarak, aşağıdakiler, yapılması sadece birkaç
dakika alacak alıştırmalardır ve bu yüzden özellikle disleksik çocuklar için uygundur.
Kelime alıştırmaları yapmak Kelime yazımı alıştırmaları yapmak için, birçok anne-baba, çocuklarına
metinleri aynen yazdırırlar. Alıştırma yapmanın en iyi yolu bu, değildir. Kelimeleri bir kaynaktan
kopyalatmak, metin dikte etmek kadar faydalı değildir.
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
25
En çok kullanılan yöntem, metinleri dikte edip öğrencilere yanlış yazdıkları kelimeleri birkaç kez
daha yazdırmaktır. Fakat bu uygulamanın 2 dezavantajı vardır:
Sözcük yazımında en başarısız olan çocuk bile metinlerde geçen sözcüklerin büyük bir kısmını doğru
yazar. Bu sözcükleri tekrar tekrar yazmaya gerek yoktur. Bu sizin, başka işlere aktarabileceğiniz
zaman ve enerjinizi alır.
Hatalı yazılmış sözcüklerin sistematik olarak 2, 3 günü aşacak şekilde tekrar edilmesi gerekir. Bir
günde bir kaç kez tekrarlamak gelişmeyi sağlamaz.
Yurt dışında yapılan bir araştırmaya göre, bu hatalarının yüzde 20’si en çok kullanılan 100 kelimede
(örneğin ile, o, orada) yapılıyor. En çok kullanılan 200 kelime bütün yanlışların % 10’unu
oluşturuyor. Bu kelimeler üzerine alıştırma yapmak oldukça faydalıdır. Bu hataların bir sonraki
seferde dikte ederken ve kompozisyon yazarken ortaya çıkma olasılığı yüksektir.
Bu kelimeri internette bulabilirsiniz.
Çocuğun yaşına bağlı olarak, her seferde 5 ila 15 kelime ile alıştırma yapılabilir. Birçok alıştırma
çeşidi vardır. Evde kullanılmak üzere bir kart kutusu önerilir. Her kartın üzerine bir kelime yazılır.
Kartlar karıştırılır kelimeler ard arda dikte edilir. Çocuğun, kelimenin anlamını daha kolay
hatırlamasını sağlamak için, her kelime, bir cümle içinde kullanılır. Fakat çocuk, sadece alıştırması
yapılmış olan sözcüğü yazar.
Kelimeyi yazdıktan sonra, çocuk, karta bakar ve kelimenin doğru yazılıp yazılmadığını kontrol eder.
Doğruysa, kartın üzerine artı işareti koyar. Eğer hatalı yazdıysa, kart üzerine eksi işareti koyar ve
kelimeyi tekrar yazar. Eğer çocuk, kelimeyi her seferinde (farklı günlerde) doğru yazdıysa, kart bir
kenara konur ve yeni bir kart alınır.
Kenara konmuş kelimelerin hepsinin, o andan itibaren doğru şekilde yazılacağını düşünebilirsiniz
fakat maalesef, durum sandığınız gibi değildir. Başarı kotası % 60 ile % 80 arasındadır. Kenara
konmuş sözcüklerden biri, alıştırma ya da dikte sırasında hatalı yazıldıysa o zaman kelime için
yukarıdaki alıştırma tekrar yapılır.
Eğer 300 kelimelik bir liste tamamlandıysa, çocuğun bir alıştırma sırasında yanlış yazdığı başka
kelimeler seçebilirsiniz.
Kelime seçiminde 2 kriter dikkate alınmalıdır
1. Çocuk kelimeyi yanlış yazdı mı, yazmadı mı?
2. Yanlış yazılanlar metinlerde sık geçen sözcükler mi? (sizin kendi öznel yargınıza göre)
Bilgisayardaki alıştırmalar anne-baba, ağabey ve ablalarla yapıldığında öğrenmek, çocuk için daha
keyifli bir hal alır.
Yazım kuralları
Genellikle kitaplar, çocuklar için hiç faydası olmayacak yazım kuralları içerir. Bu kuralların istisnaları
da çoktur ya da bunlar çocukların henüz öğrenmedikleri bilgiler içeren kurallardır.
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
26
Öte yandan; çok faydalı olan kurallar da vardır:
Örneğin.:
1. Özel isimler, büyük harfle başlar. (Türkiye, Ankara,Türkçe gibi)
2. Cümle sonlarına nokta konur. (Bu konuda bir kitap yazacağım.)
3. Dikkat çekilmek istenen söz ve sözcükler tırnak içine alınır. (İnsanın klavuzu ‘akıl’dır.)
BİLGİSAYAR KULLANIMI
BİLGİSAYAR PROGRAMLARI
Günümüzde, okuma ve yazma alıştırmaları yapmaya yönelik birçok bilgisayar programı var.
Bilgisayar kullanmak, çocukların güdülenmesini arttırmak için önerilebilir. Fakat,bilgisayar
programlarını çok dikkatli seçmek gerekir. Çünkü bazıları yeterince kaliteli değildir.
Okuma ve yazma programları aşağıdaki kriterlere göre değerlendirilmelidir:
Birçok program, çocuğun oynayacağı ancak, çocuğun kelime veya cümleyi yazmasını gerektirmeyen
alıştırmalara sahiptir. Seçilen programın içinde bu tarz oynanan alıştırmalardan çok fazla
olmamalıdır; çünkü
bunlar yazmayı öğrenmeye gerçek anlamda fayda sağlamazlar.
Alıştırmalarda kullanılacak kelimeler, seçilmelidir; çünkü bu kelimelerle, kompozisyonlarda veya
dikte ederken sık karşılaşılır.
Bilgisayar programları kullanmak
Bilgisayardaki alıştırmalar anne-baba, ağabey ve ablalarla yapıldığında öğrenmek, çocuk için daha
keyifli bir hal alır.
Sıkça sorulan sorular (SSS)
Disleksisi olan çocuklara, öğrenim aracı olarak bilgisayar kullanımını önerir misiniz?
Bilgisayar kullanmak, öğrenimde şiddetle tavsiye edilir. Çünkü bilgisayar:
• güdüler
• çoğunlukla hızlı başarıyı garanti eder
• öğrenenin özgüvenini arttırır.
• endişeyi azaltır (Bilgisayar sakindir.)
• bireysel ihtiyaçları göz önünde bulundurur
• daha rahat bir öğrenme durumu sağlar (çatışmasız)
• objektif bir dönütü garanti eder
• öğrenilecek bilginin çoklu ortamda sunuluşunu mümkün
Bir bilgisayar sağlayın (Avantajlar!) kılar
• El yazısıyla ilgili olan ince motor becerilerinde de sıkıntı yaşayan çocuklarda faydalıdır
• hiperaktiflik eğilimlerini azaltır
• öğrenme sorumluluğunu arttırır
Disleksisi olan bir çocuk için bilgisayar kullanımında neler önemlidir?
• Bilgisayar kullanım talimatları, kısa ve anlaşılır olmalı.
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
27
• Çocuğun öğrenme tercihlerine göre renk ve fon kullanımı
Kalite önemlidir!
• Bilgisayar ekranı titreşimsiz olmalı
Bilgisayar için en iyi yer neresidir?
• Bilgisayar ekranını pencereye paralel olacak şekilde yerleştirin (ışığın ekrandan yansımasını
önleyin).
• Gerekli olduğunda ekran için özel bir ışık kullanın.
• Ergonomik bir sandalye kullanın. (el ile dizler arasındaki açı 90 derece olmalı.)
Bir çalışma mekanı ayarlayın
• Ekrandaki ilk satır, kullanıcının göz hizasından yüksekte olmamalı.
• Bilgisayarda 20-30 dakika çalıştıktan sonra; bir ara vermelisiniz (televizyon seyretmek ya da oyun
oynamak
için değil, hareket etmek için).
Ara verin!
• Gürültüden kaçının (ses yalıtımı kullanın)!
• İdeal olarak, yazıcı ayrı bir odada olmalı çünkü dikkat dağıtıcı sesler çıkarabilir.
• Bilgisayarda çalışırken ihtiyacınız olan materyaller için bilgisayar çevresinde yeterince boş yer
bırakın.
Disleksik çocuğuma uygun yazılımlar alırken nelere dikkat etmeliyim?
Öğrenme yazılımlarının sayısı oldukça fazadır ve bilgisayar teknolojisi hızla değişmektedir. Bundan
dolayı, disleksik çocuklara faydalı olacak ve onları güdüleyecekecek bir programda şu özellikler
aranmalıdır:
• Açıklamalar kısa ve anlaşılır olmalıdır.
• Fazla vakit kaybetmeden alıştırmalara geçilebilmelidir.
• Herhangi bir anda çalışmaları kaydedip programdan Öğrenme yazılımını dikkatlice seçin!
çıkılabilmelidir. “Yardım” özelliği olmalıdır.
• Eğitim, küçük aşamalar halinde verilmelidir.
• Programın bölümleri seçilebilmelidir.
• Üzerinde çalışılan alıştırmalar değiştirilebilmelidir.
• Aynı alıştırmalar tekrarlanabilmeli ve hatalar düzeltilebilmelidir.
• Farklı zorluk seviyeleri olmalıdır.
• Program, hataları otomatik olarak kontrol edebilmeli,
• Program dikkat dağıtıcı unsurlarla dolu olmamalıdır; yanlışları düzeltebilmeli ve dönütler
sağlayabilmelidir.
öğrenme alıştırmalarına odaklanmalıdır.
Kaliteli kuklıklar alın
• Alıştırmaların çıktısı alınabilmelidir.
• Program, kullanıcının kişisel öğrenim hızına göre ayarlanabilmelidir.
• Birçok program için kulaklık gerekir. Kulaklık alırken, ses kalitesinin iyi olduğuna emin olun.
ayarlanabilmelidir.
• Programdaki konuşmalar anlaşılabilir olmalı, hızları
Bilgisayar yazılımlarıyla hangi tür alıştırmalar desteklenebilir?
Bu konuda birçok seçenek mevcuttur. Tavsiye edilen, programların çocuğunuzun kendine özgü
ihtiyaçlarına göre ve bir uzmana danışılarak seçilmesidir. Bir program, farklı türlerde alıştırmaları
genellikle destekler.
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
28
Bilgisayar yazılımıyla desteklenebilecek çeşitli alıştırmalardan bazıları şunlardır:
 Çeşitli öğrenme alıştırmaları
 Fonolojik eğitim programları
 Alfabenin öğrenilmesi
 Hecelerle çalışma
 Bir kelimedeki harfleri bulma
Hafıza kartı alıştırmaları – Örneğin; kartlar üzerindeki kelimeler çocuğa gösterilir ve daha sonra
çocuğun kelimeleri hatırlaması istenir Alıştırmaların renklerle desteklenmesi ve renkleri
değiştirebilme olanağı
Harfleri, harf gruplarını ve kelimeleri renklerle işaretleme
Görsel uygulamalar (örnek: kelime piramitleri)
Dudak okuma yardımıyla kelime tanıma
Cümle yapılarının öğrenilmesi
Telaffuz programları
Verim alabilmek için alıştırmalar her zaman okuma ve yazma ile birlikte yapılmalıdır
2.E. TELAFİ EDİCİ ARAÇLAR
Disleksi için telafi edici araçlar bulunmaktadır.
Bilgisayar telafi edici araçların başında gelebilir.Normal bireylerin kullandığı çeşitli programlarla dolu bir
bilgisayar yerine ,çocuğun kullanımına uygun basit ve öğretici programların bulunduğu bir bilgisayar tercih
sebebidir.Bilgisayar çocuğu yazma stresinden kurtaracağı için daha rahat ve motive bir şekilde öğrenmesini
ve çalışmasını sağlayabilir.
İkinci bir seçenek eğitsel oyunlar olabilir.Çocuklar oyun oynamayı severler ve oyun oynarken çoğu zaman
farkında olmadan çok şey öğrenirler.Özellikle eğitim amacıyla hazırlanmış kontrollü oyunlar dislektik çocuğun
öğrenmesini kolaylaştırabilir.
Basit kelime ve matematiksel bulmaca ve oyunlar dislektik çocuğa yardımcı olabilir.
ANKET
1-Dislektik çocuğa baskı yapılırsa başarı oranı artar/azalır
2-dislketik çocuğa sadece okulda yardımcı olunabilir/ okul ve evde yardımcı olunabilir
3-İletişim/bilgisayar kullanımı dislektik çocuğun başarısında daha önemlidir.
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
29
3 . BÖLÜM AVRUPA VE TÜRKİYEDEKİ MEVZUATLAR
3.A. AVRUPA MEVZUATI
Disleksik çocuklar, Özel Eğitim Gereksinimleri olan öğrenciler grubuna dahildir. ÇOCUK HAKLARI
SÖZLEŞMESi (Birleşmiş Milletler, 1989) tarafından güvenceye alınan temel hakları şöyle ifade
edilmektedir:
• Taraf Devletler,çocuğun eğitim hakkını kabul ederler ve bu hakkın fırsat eşitliği temeli üzerinde
tedricen gerçekleştirilmesi görüşüyle (...) (Madde 28)
• Taraf Devletler, çocuk eğitiminin aşağıdaki amaçlara yönelik olmasını kabul ederler;
a) Çocuğun kişiliğinin, yeteneklerinin, zihinsel ve bedensel yetilerinin mümkün olduğunca
geliştirilmesi; (...) (Madde 29)
(http://tr.wikisource.org/wiki/%C3%87ocuk_Haklar%C4%B1_S%C3%B6zle%C5%9Fmesi)
Çocuk Hakları Sözleşmesi
Üstteki maddeler, her çocuğun şu haklara sahip olduğu anlamına gelir:
☺ kendi “Özel Eğitim İhtiyaçları”na dair tanılara erişim
☺ ders programının ve eğitim yöntemlerinin kendisine
Temel haklar uyarlanması
☺ beklentilerin çocuğun yeteneklerine göre kendisine
☺ haklarına saygı gösterilmediği takdirde, anne-babasının özel bir kişiye/kuruma başvurması
Bazı ülkelerden, üstteki maddelerin hayata geçirilmesine yardımcı olacak çeşitli düzenlemeler
yapılmıştır:
☺ sınıfın önünde sesli okuma zorunluluğundan muafiyet
Örneğin; Brezilya, Hırvatistan, Çek Cumhuriyeti, Almanya – kısmen; İrlanda, Norveç, Polonya, İsveç,
ABD
☺ imla hatalarından not kırılmaması
Örneğin; Brezilya, Hırvatistan, Çek Cumhuriyeti, Almanya, İtalya, Norveç, Polonya Sınıfta
☺ çirkin yazıdan not kırılmaması
Örneğin; Brezilya, Hırvatistan, Çek Cumhuriyeti, İtalya, Norveç, Polonya
☺ bilgisayar ya da daktilo kullanımına izin verilmesi
Örneğin; Avusturya –sadece yaşça büyük öğrenciler için-, Belçika, Kıbrıs, Çek Cumhuriyeti, Fransa,
Almanya, Macaristan, İrlanda, Norveç, Polonya, Slovenya, İspanya İrlanda, İngiltere, ABD
☺ yazılıdan ziyade sözlü ya da teypten ders çalışılması
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
30
Örneğin;Belçika, Hırvatistan, Çek Cumhuriyeti, Fransa, Macaristan, İrlanda, Norveç,Polonya, Rusya,
İngiltere, ABD
a.1. Dısleksı Konusu İle İlgilenen Avrupa Kuruluşları
*The Avrupa Komisyonu- Eğitim ve Öğrenim
http://ec.europa.eu/education/index_en.htm
* ESİB-www.esib.org
* EDF (The European Disability Forum)- www.edf-feph.org
* Quality Assurance & Accessible Training 2- www.qatrain2.eu
* (Validating Mentoring 2- VM2)- www.vm2-project.eu
* (Enabling Teachers and Trainers to Improve Accessibility of Adult Education)- www.ettad.eu
*http://www.dyslexia.eu.com/
http://www.direct.gov.uk/en/DisabledPeople/
http://www.equalityhumanrights.com/
http://www.bdadyslexia.org.uk/quality-mark-and-accreditation.html
http://www.european-agency.org
http://www.ldac-taac.ca/LDandtheLaw/ch02_Law-e.asp
http://www.ldaustralia.org/359.html
http://www.autism-pdd.net/school-resources.html
http://www.segretariatosociale.rai.it/INGLESE/atelier/forum/dislessiaE.html
http://esely.elte.hu/diszlexia/jogszabalyok.shtml
http://en.wikipedia.org/wiki/Individuals_with_Disabilities_Education_Act
http://www.ed.gov/admins/lead/speced/ideafactsheet.html
http://www.edf-feph.org/
Dyslexia Action – Assessment, Education, Training
Dyslexia Parents Resource
Dyslexia Teacher
Dyslexia at college
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
31
Classroom Assistant
Dyslexia Test
Dyslexia Adults Link
Adult Dyslexia Organisation
Being Dyslexic
Bristol Dyslexia Centre
National Center for Learning Disabilities
LD Online
Bright Solutions for Dyslexia, Inc.
Calldysc
Technology and Dyslexia Blog
Lentile ChromaGen
Fédération d’associations de parents d’enfants dyslexiques
Association française de parents d’enfants en difficulté d’apprentissage du langage écrit et oralFédération
Française Dys
The British Dyslexia Association
The Learning Disabilities Association of Canada
Canadian Dyslexia Association
The Learning Disabilities Association of America
The International Dyslexia Association
The European Dyslexia Association
Northern Ireland Dyslexia Association
AID – Associazione Italiana Dislessia (Italian Dyslexia Association)
3.B. ULUSAL MEVZUAT VE YEREL KURULUŞLAR
Türkiye’de özel eğitim hizmetleri ile ilgili engelli bireylerin eğitimsel düzenlemeleri yasal anlamda
düzenlenmiş ve çeşitli mevzuatlara dayandırılarak şekillendirilmiştir.
Bu konuda en kapsamlı yönetmelik Özel eğitim hizmetleri yönetmeliğidir.
Bu yönetmelikte özel eğitimin amaçları AÇIKCA İFADE EDİLMEMİŞTİR
Özel eğitimin amaçları;
Bireylerin;
a) Toplum içindeki rollerini gerçekleştiren, başkaları ile iyi ilişkiler kuran, iş birliği içinde çalışabilen,
çevresine uyum sağlayabilen, üretici ve mutlu bir vatandaş olarak yetişmelerini,
b) Toplum içinde bağımsız yaşamaları ve kendi kendilerine yeterli bir duruma gelmelerine yönelik
temel yaşam becerilerini geliştirmelerini,
c) Uygun eğitim programları ile özel yöntem, personel ve araç-gereç kullanarak; eğitim ihtiyaçları,
yeterlilikleri, ilgi ve yetenekleri doğrultusunda üst öğrenime, iş ve meslek alanlarına ve hayata
hazırlanmalarını sağlamaktır.
Özel eğitim hizmetleri yönetmeliğinde Disleksi Özel Öğrenme Güçlüğü tanısı altında yapılan
açıklamalarda yer alır.
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
32
Dili yazılı ya da sözlü anlamak ve kullanabilmek için gerekli olan bilgi alma süreçlerinin birinde veya
birkaçında ortaya çıkan ve dinleme, konuşma, okuma, yazma, heceleme, dikkat yoğunlaştırma ya da
matematiksel işlemleri yapma güçlüğü nedeniyle özel eğitim ve destek eğitim hizmetine ihtiyacı
olan birey özel öğrenme güçlüğü tanımı altında ifadelendirilir. .
DiSLEKSi/ EĞiTSEL DEĞERLENDiRME VE TANILAMA
Eğitsel değerlendirme ve tanılama sürecinde, eğitsel amaçla bireyin tüm gelişim alanındaki
özellikleri ve akademik disiplin alanlarındaki yeterlilikleri ile eğitim ihtiyaçları belirlenerek en az
sınırlandırılmış eğitim ortamına ve özel eğitim hizmetine karar verilir.
Bireyin eğitsel değerlendirme ve tanılaması rehberlik ve araştırma merkezinde oluşturulan özel
eğitim değerlendirme kurulu tarafından nesnel, standart testler ve bireyin özelliklerine uygun ölçme
araçlarıyla yapılır. “Tanılamada; bireyin özürlü sağlık kurulu raporu ile zihinsel, fiziksel, ruhsal, sosyal
gelişim özellikleri ve akademik disiplin alanlarındaki yeterlilikleri, eğitim performansı, ihtiyacı, eğitim
hizmetlerinden yararlanma süresi ve bireysel gelişim raporu dikkate alınır.”
Eğitsel değerlendirme ve tanılama; eğitimin her tür ve kademesindeki geçişler ile bireylerin eğitim
performansı ve eğitim ihtiyaçları dikkate alınarak veli ya da okulun/kurumun isteği üzerine
gerektiğinde tekrarlanır.
Eğitsel değerlendirme ve tanılamanın ilkeleri
Eğitsel değerlendirme ve tanılama için gerekli belgeler
Eğitsel değerlendirme ve tanılamaya alınacak bireyler için aşağıdaki belgeler istenir:
Bireyin, velisinin ya da resmî okul ve kurum yönetiminin yazılı başvurusu”
Okula/kuruma kayıtlı öğrenciler için bireysel gelişim raporu.
Destek eğitim amaçlı müracaatlarda tıbbi tanılaması ile ilgili özürlü sağlık kurulu raporu.”
Disleksi/ Yönlendirme, Yerleştirme ve izleme
Yönlendirme, özel eğitime ihtiyacı olan bireyin eğitsel değerlendirme ve tanılama sonucuna göre en
az sınırlandırılmış eğitim ortamı ve özel eğitim hizmetine karar verilerek eğitim planı ve özel eğitim
değerlendirme kurul raporu hazırlanmasını içeren bir süreçtir.
Yerleştirme
Özel eğitim hizmetleri kurulu, özel eğitim değerlendirme kurul raporu doğrultusunda özel eğitime
ihtiyacı olan bireyi uygun resmî okul veya kuruma yerleştirir. Bu kurul, Özel Eğitim Değerlendirme
Kurulunun yönlendirme raporu ve velinin isteği doğrultusunda özel okullarda öğrenimlerini
sürdüren öğrencinin, bulunduğu okulda kaynaştırma yoluyla eğitime devam etmesi için de karar
alabilir.”
Bireylerin uygun eğitim ortamına yerleştirilmesinde aşağıdaki hususlar dikkate alınır:
a) Özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin öncelikle yetersizliği olmayan akranlarının devam ettiği sınıf
olmak üzere, özel eğitim sınıfı, gündüzlü özel eğitim okulu/kurumu, yatılı özel eğitim okulu/kurumu
gibi en az sınırlandırılmış ortamdan en çok sınırlandırılmış ortamda eğitimlerini sürdürmelerini
sağlayacak şekilde yerleştirilmelerine dikkat edilir.
b) Yerleştirme, bireylerin yetersizlik türü ve derecesi, tüm gelişim ve akademik disiplin alanlarındaki
performansı, eğitim ihtiyaçları ile ilgi ve istekleri doğrultusunda yapılır.
c) Yerleştirmede, bireyin yerleştirileceği okulun veya kurumun personel durumu, öğrenci mevcudu
ve eğitim ortamı göz önünde bulundurulur.
ç) Yerleştirme kararında velinin yazılı görüşü dikkate alınır.
d) Birey, ikamet adresine göre mümkün olan en yakın okul veya kuruma yerleştirilir.
e) Yerleştirme kararına; bireyin velisi karar tarihinden itibaren, yerleştirme kararı verilen okul veya
kurumdaki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri yürütme komisyonu ise kayıt tarihinden
itibaren 70 iş günü içinde itiraz edebilir.
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
33
f) Eğitimin her aşamasında, bireyin gelişimi ve eğitim performansı doğrultusunda durumuna uygun
yeni bir okula veya kuruma yerleştirmesi kararı alınır.
İzleme
(1) Özel eğitim hizmetlerinin planlanması ve eğitimde sürekliliğin sağlanması amacıyla erken
çocukluk döneminden itibaren eğitimin her kademesinde özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin
gelişimlerinin izlenmesi esastır.
(2) Bireylerin gelişimlerinin izlenmesi; önerilen özel eğitim hizmetlerinin uygunluğunun ve
BEP’lerinde yer alan amaçların gerçekleşme düzeyi bakımından değerlendirilerek her yıl eğitim
planlarının yenilenmesi yoluyla yürütülür.
(3) Özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin gelişimlerinin izlenmesine yönelik faaliyetler; özel eğitim
hizmetleri kurulu, rehberlik ve araştırma merkezleri, okullar, kurumlar ve ailenin iş birliğiyle
yürütülür.
Disleksi/ Kaynaştırma yoluyla eğitim
Kaynaştırma yoluyla eğitim; özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin eğitimlerini, destek eğitim
hizmetleri de sağlanarak yetersizliği olmayan akranları ile birlikte resmî ve özel; okul öncesi,
ilköğretim, orta öğretim ve yaygın eğitim kurumlarında sürdürmeleri esasına dayanan özel eğitim
uygulamalarıdır.
Eğitim hizmetleri, bireylerin eğitim performansına ve öncelikli ihtiyaçlarına göre planlanır.
Kaynaştırma yoluyla eğitim uygulaması yapılan okul ve kurumlarda, BEP geliştirme birimi
oluşturulur.
Kaynaştırma yoluyla eğitim uygulamaları yapılan okul ve kurumlarda öğrencinin yetersizliğine uygun
fiziksel, sosyal, psikolojik ortam düzenlemeleri yapılır. Bu okul ve kurumlarda öğrenciye verilen
eğitim hizmetlerinin etkin bir biçimde yürütülebilmesi amacıyla özel araç-gereç ile eğitim
materyalleri sağlanır ve destek eğitim odası açılır.
Kaynaştırma uygulamaları yapılan okul ve kurumlardaki personel, diğer öğrenciler ve onların aileleri
özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin özellikleri hakkında okul idaresince yapılan planlama
doğrultusunda RAM, BEP geliştirme birimindeki ilgili kişilerce bilgilendirilir.
Okul ve kurumlarda, kaynaştırma yoluyla eğitim alacak bireylerin bir sınıfa en fazla iki birey olacak
şekilde eşit olarak dağılımı sağlanır.
Kaynaştırma yoluyla eğitimlerine devam eden bireylerin bulunduğu sınıflarda sınıf mevcutları; okul
öncesi eğitim kurumlarında özel eğitime ihtiyacı olan iki bireyin bulunduğu sınıflarda 10, bir bireyin
bulunduğu sınıflarda 20 öğrenciyi geçmeyecek şekilde düzenlenir. Diğer kademelerdeki eğitim
kurumlarında ise sınıf mevcutları; özel eğitime ihtiyacı olan iki bireyin bulunduğu sınıflarda 25, bir
bireyin bulunduğu sınıflarda 35 öğrenciyi geçmeyecek şekilde düzenlenir.
Kaynaştırma yoluyla eğitimlerine devam eden öğrencilerin yetersizlik türü, eğitim performansı ve
ihtiyacına göre; araç-gereç, eğitim materyalleri, öğretim yöntem ve teknikleri ile ölçme ve
değerlendirmede gerekli tedbirler alınarak düzenlemeler yapılır.
Disleksi/ Başarının değerlendirilmesi
Öğrencilerin başarılarının değerlendirilmesinde kullanılacak yöntem, teknik, ölçme araçları ve
değerlendirme süresi, değerlendirme zamanı, değerlendirme aralıkları, değerlendirmeden sorumlu
kişiler ve değerlendirmenin yapılacağı ortam, BEP geliştirme biriminin görüş ve önerileri
doğrultusunda belirlenir.
Yazma güçlüğü olan öğrenciler ve özel öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin değerlendirilmesi sözlü,
sözlü ifadede güçlük yaşayan öğrencilerin değerlendirilmesi ise yazılı olarak yapılır. Yazılı ve sözlü
ifade etme becerilerinde yetersizliği olan bireyler ise davranışlarının gözlemlenmesi yoluyla
değerlendirilir.
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
34
Yazılı sınavlar öğrencilerin yetersizlik türüne, eğitim performanslarına ve gelişim özelliklerine göre
çeşitlendirilir. Sınavlar kısa cevaplı ve az sorulu olarak düzenlenir.
Disleksi/ Aile Eğitimi
Aile eğitimi hizmetleri
Aile eğitimi, tüm eğitim kademelerinde bireyin eğitimine katkı sağlamak amacıyla aileye verilecek
her türlü rehberlik ve danışmanlık hizmetlerini içeren bir eğitimdir.
a) Aile eğitim programları; aile eğitiminde esas olacak genel ilke ve amaçlar doğrultusunda bireyin
yetersizliği, gelişim özellikleri, eğitim ihtiyaçları ve ailenin ihtiyaçlarına uygun olarak hazırlanır ve
yürütülür.
b) Aile eğitimi hizmetlerinin planlanması ve koordinasyonu özel eğitim hizmetleri kurulu tarafından
yapılır.
c) Aile eğitim programları, RAM’lar, özel eğitim okul ve kurumları, kaynaştırma uygulamaları yapılan
okullar tarafından hazırlanır ve yürütülür.
ç) Aile eğitimi hizmetleri, bireyin ve ailenin ihtiyaçları doğrultusunda bireysel, grup ya da uzaktan
eğitim şeklinde yürütülür.
d) Aile eğitim programları ailenin katılımıyla bir yıllığına planlanır ve aile ile bireyin eğitim ihtiyaçları
doğrultusunda her yıl yeniden geliştirilerek uygulanır.
e) Aile eğitimi hizmetleri, kurumlarda yürütülür. Ancak, ihtiyaç hâlinde bu hizmet evlerde de
yürütülebilir.
TÜRKİYEDE DİSLEKLİ İLE İLGİLİ ÇALIŞMALAR YAPAN DERNEK VE KURUMLAR
*OZİDA - T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı
http:// www. ozida.gov.tr
*www.engelsizkariyer.com
*(http://www.ozelegitimverehabilitasyon.com)
*http:// disleksidernegi.org/
* http://disleksi.blogspot.com/
*Türkiye genelinde rehberlik araştırma merkezleri
ANKET
1-Avrupa ve Türkiyede dislektik çocukların haklarını savunan mevzuatlar vardır / yoktur.
2- Disleksi ile ilgili çalışan kurumlar sadece kamu kuruluşlarıdır/hem kamu hem de özel derneklerdir
3- Sınavlar ve sınıfiçinde dislektik çocuğa tanınan haklar yoktur/vardır
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
35
SONUÇ
1- ÖĞRENMEMEK İMKANSIZ
Disleksi tanımı yaparken disleksi ne bir hastalık ne de bir özürdür demiştik.
Dislektik çocuklar normal çocuklarla aynı hızda olmada da öğrenirler yeterli uygun program,saygı ve
güven ortamı oluşturulsun.Dislektik çocuk kendine olan güvenini kaybetmeden ,başarısızlığı kendine
bir kader olarak görmeden önce aile ve öğretmenler durumun farkına varıp teşhis edilmesini
sağlayabilirlerse dislektik çocuk akranları kadar mutlu ve kendi yetenekleri çerçevesinde başarılı
olabilir.özellikle kırsal kesimde Ailenin bilinçli olması her zaman mümkün olmuyor , bu noktada en
büyük görev öğretmenlere düşüyor.Çocuğu eleştirmek ya da tembel diye yaftalamak yerine sorunun
ne olabileceğini araştıran ve aile ve öğrenciyi yönlendiren bir öğretmen hayata bir birey kazandırmış
demektir.Dislektik çocuklarda zeka seviyesinin normal bireylerden daha yüksek olduğu varsayımı ile
hareket edersek ,ilgi alanı tespit edilmiş ve gerekli donanım ile desteklenen çocuğun başarısız olması
mümkün değil.
2-DÜNYADA DİSLEKSİK İNSANLAR
DİSLEKTİKLERİ DAHİ YAPAN ÖZELLİKLER
(Akıllıyım,yaratıcıyım,disleksiliyim)
Nörolojik farklılıklar ve öğrenme sırasında beynin farklı işleyişi, dislektiklere 3 boyutlu düşünme,
mekansal muhakeme, görsel kavrayış kabiliyeti kazandırıyor. Bu da problem çözmede ve
yaratıcılıkta sıra dışı bakış açıları sunuyor kendilerine
Bu kişiler öğrenme sürecinde beyinlerinin farklı işleyişiyle birlikte şu özelikleri kazanırlar:
< Ortalamanın üzerinde bir meraka sahiptirler.
< Çevrelerinde olup bitenler ya da yer alanlar hakkında oldukça yüksek bir farkındalık
yakalamışlardır.
< Kelimelerle düşünmek yerine resimlerle düşünürler.
< Sezgisel bir düşünüş ve anlayışa sahiptirler.
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
36
< Çok boyutlu olarak düşünür ve algılarlar.
< Düşüncelerini realiteye, şekil, imaj ya da biçimlere dökebilirler.
< Düşündüklerini hayal güçlerinde oldukça canlı ve berrak şekilde canlandırabilirler.
< Sözel, işitsel ve görsel algıları güçlüdür.
< Beyinlerinin işleyişini, algılarını değiştirmek ya da farklı algılar yaratmak üzere kullanabilirler.
< Mekansal muhakeme ve görsel kavrayış yetenekleri güçlüdür.
DİSLEKTİK ÜNLÜLER
İşte tarihten ve bugünden okuma ve yazma güçlüğü çeken, ancak başarının peşini bırakmayan
ünlü dislektiklerin uzayıp giden listesi: Leonardo Da Vinci, Einstein, Thomas Edison, Düşünen Adam
heykelinin sahibi ünlü heykeltraş Rodin, Alexander Graham Bell, Winston Churchill, Walt Disney,
Agatha Christie, Henry Ford, Matrix’in baş aktörü Keanu Reeves, Richard Branson, Yırtık Rahibe ve
Hayalet filmlerinin sevimli oyuncusu Whoopi Goldberg, Tom Cruise, şarkıcı ve oyuncu Cher…
12 Yaşında Algılama Yetersizliği Nedeniyle Okuldan Atılan Edison’un Başarı Öyküsü
1847’de doğan bilim adamı ve mucit Thomas Edison, okul yıllarında matematik dersini
kavramakta oldukça güçlük çekiyor, anlatılanlara konsantre olamıyor, kelimeleri kullanma ve
konuşmada zorlanıyordu. Algılama ve duyma yetersizliği nedeniyle okuldan uzaklaştırılan Edison, 3
yıl boyunca özel öğretmen eşliğinde devam etti eğitimine. Meraklı kişiliği ve bilime tutkusu, son
teknolojik gelişmelerin doymak bilmez takipçisine döndürmüştü onu. 10 yaşında kendisini fizik ve
kimya kitaplarına veren büyük mucit, evlerinin kilerinde bir labarotuvar kurdu. Okuldaki düşük
performansına karşın üstün zekası Edison’u aralarında telgraf ve elektrik ampulünün de bulunduğu
1093 adet patentli buluşun sahibi ve modern bilimin kurucularından biri yaptı. Çalışma ve gayretin
kudretine inanan Edison, ‘Dehanın yüzde 1’i ilham, yüzde 99’u ise alın teridir.’ diyordu.
Leonardo Da Vinci
Usta bir ressam, desinatör, bilim adamı ve düşünür olan Leonardo Da Vinci disleksiden muzdarip
kişilerden biriydi. Büyük ressamdaki bu rahatsızlık kendisini en göze çarpıcı biçimde el yazısında
gösterir.
Yazıyı tersten, aynadan görünüş imajıyla, yani sağdan sola doğru yazıyordu Leonardo da Vinci. Bu
durumun solak olan dislektiklerin çoğunda rastlanan bir davranış biçimi olduğu öne sürülür. Ve bu
kişilerin tersten yazdıklarının farkında olmadıkları da bulgular arasındadır.
Ayrıca Leonardo Da Vinci’nin el yazısı oldukça karmaşık, düzensiz ve ilginç bir görüntüye sahiptir. Da
Vinci’nin bitirdiği projelere yeni baştan başlaması da dislektiklerin karakteristik özellikleri arasında
sayılmaktadır. Bunlar yanında çizimlerinin oldukça detaylı ve kusursuz oluşu, olağandışı bir sanat
üslubu ve eserlerine akseden yaratıcı dehası disleksinin Leonardo Da Vinci’ye bahşettikleri arasında
sayılıyor.
“Öğretmenim sersemin teki olduğumu söylüyor, babam da aptal olduğumu düşünüyordu. Bense
artık budalanın teki olduğuma karar vermiştim.”
Thomas Edison /Bilim adamı
”Öğretmenlerim aklımın yavaş çalıştığını, asosyal olduğumu ve ölene kadar aptal rüyalarımın
peşinde sersemce savrulacağımı söylüyorlardı.”
Albert Einstein /Bilim adamı
”Okuma güçlüğü çeken bir bilim adamını, bilimsel becerileri olmayan bir okur-yazara tercih
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
37
etmelisiniz.”
Leonardo Da Vinci/Sanatcı-Bilim A.
”Okul yıllarında kendimi oldukça bezgin ve cesaretim kırılmış hissederdim. Kendini sınıftan
tamamen dışlanmış veya yarışın en sonunda hissetmek berbat bir duyguydu.”
Winston Churchill/Devlet adamı
”Ailedeki en yavaş kişi olduğumu düşünürdüm. Korkarım oldukça haklıydım ve bu gerçeği kabul
etmem gerekiyordu. Yazmak ve hecelemek benim için kabustu. Yazdığım harfler asıllarından çok
farklı oluyordu. Okuma ve telaffuzum da felaket derecede kötüydü.”
Agahta Christie/Yazar
”Dikkatimi toplamak konusunda kendimi eğitmem gerekiyordu. Daha iyisini yapabileceğimi ve aynı
zamanda daha iyi okuyabileceğimi herkese göstermekti dileğim.”
Tom Cruise/Oyuncu
”Okulda hep kötü notlar alırdım, C’ler, D’ler ve F’ler… Sonunda okuldan kaçtım. Öğrendiğim her şeyi
dinleyerek aklıma sokmam gerekiyordu. Bu da beni çok zorluyordu. Karneme hep potansiyelimi tam
anlamıyla kullanamadığım notu düşülürdü…”
Cher/Şarkıcı, Oyuncu
3-AİLENİN DİSLEKSİYE KARŞI YENİ TUTUMU
E-kitabı okuyup web sayfamıza göz attıktan sonra cevaplanabilecek bir soru.Umarız ki 6 ülkenin yoğun ve titiz
çalışmaları sonucunda ortaya çıkan bu çalışma dislektik bireylere bakış açınızı değiştirir ve olumsuz yargıları
olumlu yargılara çevirir
ANKET
1- Dislektik çocuklar asla başarılı olamaz/ olabilirler
2- Dislektik dehaların tamamı okul hayatında çok başarılıydı/ başarılı değildi
3- Disleksi görsel bir sorundur/nörolojik bir sorundur
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
38
"Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal
Ajanshttp://www.ua.gov.tr) yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan
hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
39