Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi 2(1):

Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi 2(2): 1-6, 2011
(Journal of Anatolian Natural Sciences)
Kısa Not
Uludağ Milli Parkı’nda (Bursa/Türkiye) Yaşayan Kurbağalar,
Dağılışları ve Korunmaları
Kerim ÇİÇEK1*, Ahmet MERMER1, Dinçer AYAZ1
1. Ege Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Bornova / İzmir
*[email protected]
________________________________________________________________________
Özet: 2006-2008 yılları arasındaki arazi çalışmalarında, Uludağ Milli Parkı’nda yaşayan altı kuyruksuz *Rana macrocnemis, R. dalmatina,
Pelophylax ridibundus, Hyla orientalis, Pseudepidalea variabilis ve Bufo bufo] ve iki kuyruklu [Triturus karelinii ve Ommatotriton ophryticus]
olmak üzere toplam sekiz amfibi türünün yaşadığı tespit edilmiştir.
Uludağ Milli Parkı’nda 1100 - 1250 m arasında R. macrocnemis, R. dalmatina, P. ridibundus, H. orientalis, P. variabilis ve B. bufo; 1250 1700 m arasında R. macrocnemis, R. dalmatina, P. variabilis, B. bufo, T. karelinii ve O. ophryticus; 1700 – 2455 m arasında R. macrocnemis,
H. orientalis, P. variabilis ve B. bufo türleri sintopik olarak yaşamaktadır. Hem orman içi hem de subalpin bölgede 1400 m’den sonra R.
macrocnemis baskın türdür.
Anahtar Kelimeler: Anura, Urodela, Amphibia, Uludağ Milli Parkı, Bursa, Türkiye
Amphibians of Uludağ National Park (Bursa/Turkey) and its Distribution and
Conservation
Abstract: In the field studies between 2006 and 2008, six anuran [Rana macrocnemis, R. dalmatina, Pelophylax ridibundus, Hyla orientalis,
Pseudepidalea variabilis and Bufo bufo] and two newts [Triturus karelinii and Ommatotriton ophryticus] and, a total of eight amphibians
inhabiting Uludağ National Park were detected.
Between 1100 and 1250 m, R. macrocnemis, R. dalmatina, P. ridibundus, H. orientalis, P. variabilis and B. bufo; between 1250 and 1700 m,
R. macrocnemis, R. dalmatina, P. variabilis, B. bufo, T. karelinii and O. ophryticus; between 1700 and 2455 m, R. macrocnemis, H. orientalis,
P. variabilis and B. bufo synoptically inhabits at Uludağ National Park. Both forest and subalpine belt, R. macrocnemis is dominate species
after 1400 m.
Keywords: Anura, Urodela, Amphibia, Uludağ National Park, Bursa, Turkey
_______________________________________________________________________________
Giriş
Dünya üzerindeki amfibi popülasyonları çeşitli nedenlerden dolayı tehdit altındadır ve gün geçtikte yok olma
tehlikesi ile karşı karşıya gelmektedirler (Blaustein veWake, 1990; Alford ve Richards, 1999; Houlahan ve ark.,
2000; McCallum, 2007). Son Küresel Amfibi Değerlendirme Toplantısı’nda, yaklaşık 1856 kurbağa türünün
tehlike altında olduğu ve bu sayı dünya üzerinde yaşayan kurbağaların %32’sini oluşturduğu rapor edilmiştir
(AmhibiaWeb, 2011).
Habitat tahribatı ve yok olması (Fisher ve Shaffer, 1996; Davidson ve ark., 2001; Marsh ve Trenham, 2001),
yabancı türler (Kats ve Ferrer, 2003; Vredenburg, 2004) ve ticari amaçlı toplatılma amfibi popülasyonlarını
tehdit eden başlıca faktörlerdir (Jennings ve Hayes, 1985; Lannoo ve ark., 1994). Bununla beraber, insan etkisini
de bu faktörlerden ayırmakta oldukça zordur (Pechmann ve ark., 1991). Bu yok oluşu yavaşlatmak ve
durdurmak için acil olarak türlerin ekolojilerine yönelik çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır (Meyer ve ark., 1998;
Wake, 1998).
Türkiye’de amfibiler üzerinde yeterli ekolojik çalışma bulunmamaktadır (Baran ve ark., 1992; Kaya ve
Erişmiş, 2001; Ayaz ve ark., 2006; Kaya ve ark., 2005; Mermer ve ark., 2008). Türlerin popülasyon durumlarının
-1-
Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi 2(2): 1-6, 2011
(Journal of Anatolian Natural Sciences)
belirsiz olması, bu grup üzerindeki yapılacak çalışmalara ve elde edilecek bilgilere büyük ihtiyaç olduğunu
göstermektedir. Ülkemizdeki amfibi popülasyonlarını tehdit eden başlıca doğal ve yapay faktörler; orman
tahribi ve erozyon, tatlısu ortamlarının kurutulması, biyolojik ve kimyasal mücadele, ötrofikasyon, tarımsal
girdiler ve çıktılar, yapılaşma ve ihracattır (Demirsoy, 1996).
Bugüne kadar Uludağ Milli Parkı’nın kurbağaları üzerine yapılmış tek çalışma; Bursa ve Uludağ’ın
herpetofaunası’dır (Uğurtaş, 1989). Bu çalışmanın amacı, Uludağ’da yaşayan kurbağa türlerinin belirlenmesi,
dağılışlarının tespiti ve popülasyonları tehdit eden başlıca faktörlere dikkat çekilmesidir.
Materyal ve Yöntem
Bursa’nın güneyinde yer alan Uludağ, Karadeniz bölgesinde doğu batı doğrultusunda uzanan dağ
silsilelerinin devamı şeklinde olup, Anadolu yarım adasının kuzeybatı kısmında yer alan en yüksek dağ çıkıntısını
oluşturur (Güleryüz, 2000). Dağın kuzeybatı-güneydoğu doğrultusundaki uzunluğu 40 km, genişliği ise 20 km
kadardır. Uludağ Milli Parkı 1250 ila 2543 m yükseklikler arasında, Bursa (İnegöl, Kestel, Osmangazi, Keles),
Bilecik (Bozöyük) ve Kütahya (Domaniç) illeri sınırları içinde yer almaktadır.
2006 - 2008 yılları Nisan – Eylül ayları arasında öncelikle Uludağ Milli Parkı ve çevresinde Uludağ Kurbağası,
Rana macrocnemis’in popülasyon yapısı ve dinamiğinin araştırması adlı proje kapsamında araştırma gezileri
düzenlenmiştir. Bu çalışma yürütülürken aynı zamanda buradaki amfibi kommunitesi de izlenmiştir.
2006 yılından itibaren milli park ve çevresinde özellikle üreme dönemi olan Nisan – Haziran aylarında
gündüz ve gece arazi çalışmaları yürütülmüştür. Farklı yüksekliklere istasyonlar kurulmuş ve düzenli olarak
ziyaret edilmiştir. Her arazi çalışmasında boş bir harita alınmış tespit edilen türler bu haritaya işlenmiş ve GPS
yardımıyla koordinat ve yükseklik değerleri kaydedilmiştir. Elde edilen veriler ile türlerin dağılış alanları tespit
edilmeye çalışılmıştır. Türlerin isimlendirmesinde genel olarak Uluslararası doğa ve doğal kaynakları koruma
birliğinin (IUCN) verileri ölçüt alınmıştır.
Bulgular ve Tartışma
Üç yıllık çalışma soncunda, Uludağ’da altı kuyruksuz *Rana macrocnemis, R. dalmatina, Pelophylax
ridibundus, Hyla orientalis, Pseudepidalea variabilis ve Bufo bufo] ve iki kuyruklu [Triturus karelinii ve
Ommatotriton ophryticus+ olmak üzere toplam sekiz amfibi türünün yaşadığı tespit edilmiştir (Şekil 1). Hem
orman içi hem de subalpin bölgede 1400 m’den itibaren R. macrocnemis baskın tür olarak göze çarpmaktadır.
Triturus karelinii – Pürtüklü Semender
1250 - 1700 m arasında, Kirazlıyayla ve Sarıalan mevkilerinde geçici havuzlarda ve derelerde yaşamaktadır.
Üreme alanını O. ophryticus, R. macrocnemis, R. dalmatina, P. variabilis ve B. bufo ile paylaşmaktadır. Nisan
ayının başlarından Ağustos ayının sonlarına kadar suda kalır. Baran ve Atatür (1998) türün deniz seviyesinden
2100m’ye kadar dağılış gösterdiğini rapor etmiştir. Terent’ev ve Chernov (1965) türün dikey dağılışının 2134m
olarak belirtmiştir. Pürtüklü Semender için optimum yükseklik 600-700m’dir (Tarkhnishvili ve Gokhelashvili,
1999). Uluslararası doğa ve doğal kaynakları koruma birliğinin (IUCN) kırmızı listesinde Düşük Riskli (LC-Least
Concern) türler kategorisindedir ve popülasyonlarının azaldığı belirtilmektedir (Arntzen ve ark., 2008).
-2-
Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi 2(2): 1-6, 2011
(Journal of Anatolian Natural Sciences)
Şekil 1. Uludağ’da yaşayan kurbağa türlerinin dağılışı.
Ommatotriton ophryticus – Kuzeyin Şeritli Semenderi
1250 - 1700 m arasında, Kirazlıyayla ve Sarıalan mevkilerinde geçici havuzlarda ve derelerde yaşamaktadır.
Üreme alanında T. karelinii, R. macrocnemis, R. dalmatina, P. variabilis ve B. bufo türleri ile birlikte üremektedir.
Nisan ayının başlarından Ağustos ayının sonlarına kadar suda kalır. Türün ülkemizde tespit edildiği en yüksek
rakım 2100m’dir (Başoğlu ve Özeti, 1973). Kafkasya’daki dikey dağılışı ise 250-2743m aralığında olup (Terent’ev
ve Chernov, 1965), gözlendiği optimum yükseklik 600-1700m aralındadır (Tarkhnishvili ve Gokhelashvili, 1999).
IUCN’in kırmızı listesinde Tehdide Açık (NT-Near Threatened), türler kategorisinde ve popülasyonlarının azaldığı
rapor edilmiştir (Olgun ve ark., 2008).
Pelophylax ridibundus – Ova Kurbağası, Bataklık Kurbağası
Dere kenarlarındaki geçici göletlerde üremektedir. Tespit edildiği en yüksek rakım 1250 m’dir. Üreme
alanında R. macrocnemis, R. dalmatina, H. orientalis, P. variabilis ve B. bufo’da gözlenmektedir. Uludağ’da Mart
başlarından Ekim ayı sonlarına kadar aktiftir. Ülkemizde türün deniz seviyesinden 2500m’ye kadar dağılış
gösterdiğini rapor etmiştir (Baran ve Atatür, 1998). IUCN’in kırmızı listesinde Düşük Riskli kategorisindedir
(Kuzmin ve ark., 2008a).
Rana macrocnemis – Uludağ Kurbağası
1100 m’den 2455m yüksekliğe kadar geçici göletler, dereler ve göllerde yaşamaktadır. Milli parktaki baskın
türdür. Üreme alanındaki diğer türler; T. karelinii, O. ophryticus, P. ridiundus, R. dalmatina, H. orientalis, P.
variabilis ve B. bufo’dur. Baran (1969) Uludağ Kurbağası’nın Kirazlıyayla’da (1500 m) P. ridibundus ile beraber
bulunduğunu ve Oteller Bölgesi’nden (1950 m) P. ridibundus’a ait bir erkek bireye rastladığını rapor etmiştir.
2006-2008 yılları arasındaki arazi çalışmalarımız boyunca, P. ridibundus’un yaşayabileceği biyotoplar olmasına
rağmen türe rastlanmamıştır. Bunun nedeni birey sayısının çok az olması olabilir. Bununla beraber,
Kirazlıyayla’nın daha alt rakımlarında (1083 m), P. ridibundus’un R. macrocnemis ile birlikte yaşadığı biyotoplar
-3-
Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi 2(2): 1-6, 2011
(Journal of Anatolian Natural Sciences)
tespit edilmiştir. Uludağ’da Mart ayı sonlarından Ekim ayı sonlarına kadar aktiftir. Uludağ kurbağasının tespit
edildiği en düşük rakım 1083 m’dir Rana macrocnemis’in Anadolu’daki vertikal dağılışı deniz seviyesinden 2600
m’ye kadardır (Veith ve ark., 2003). Bugüne kadar rapor edildiği en yüksek rakım 3000 m’dir (Tarkhnishvili ve
Gokhelashvili, 1999). Bu çalışma kapsamında, türün Uludağ’da 1083 m *Kirazlı Köyü+ ile 2455 m *Heybeli Göl+
arasındaki yüksekliklerde hemen her sulak alanda yaşadığı gözlenmiştir. Araştırmamızda 1083m’nin altı
rakımlarda uygun biyotoplar olmasına karşın, Uludağ Kurbağası’na rastlanmamıştır. Fakat Uğurtaş (2009, sözlü
görüşme) dağın kuzey ve kuzeydoğu yamaçlarında, 450 ve 691m’lerdeki bazı habitatlarda Uludağ Kurbağası’nın
yaşadığını gözlemlemiştir. IUCN’in kırmızı listesinde Düşük Riskli kategorisindedir (Kuzmin ve ark., 2008b).
Rana dalmatina – Çevik Kurbağa
Geçici göletlerde ve dere kenarlarında rastlanır. Tespit edilen en yüksek rakım 1650 m’dir. Üreme alanını T.
karelinii, O. ophryticus, P. ridibundus, R. macrocnemis, R. dalmatina, H. orientalis, P. variabilis ve B. bufo ile
paylaşmaktadır. Uludağ’da Mart ayı sonlarından Ekim ayı sonlarına kadar aktiftir. Tür deniz seviyesinden 2500
m’ye kadar dağılış göstermektedir (Baran ve Atatür, 1998). IUCN’in kırmızı listesinde Düşük Riskli
kategorisindedir ve popülasyonunun azaldığı da belirtilmektedir (Kaya ve ark., 2008a).
Hyla orientalis – Ağaç Kurbağası
1100 m ila 2400 m arasında dere ve göl kenarlarında dağılış göstermektedir. Üreme alanındaki diğer türler;
P. ridibundus, R. macrocnemis, R. dalmatina, P. variabilis ve B. bufo’dur. Uludağ’da Mart ayı başlarından Ekim
ayı sonlarına kadar gözlenir. Baran ve Atatür (1998) türün deniz seviyesinden 1500m’ye kadar dağılış
gösterdiğini rapor etmiştir. IUCN’in kırmızı listesinde Düşük Riskli kategorisinde olup popülasyonunun azaldığı
rapor edilmiştir (Kaya ve ark., 2008b). Türün Uludağ’daki tespit edildiği en yüksek rakım, 2300m’dir. Bu bulgu
Anadolu popülasyonu için ilk kayıttır.
Bufo bufo – Kara Kurbağası
Düşük rakımlardan 2300 m yüksekliğe kadar geçici göletler, dere ve göl kenarlarında yaşamaktadır. Üreme
alanında T. karelinii, O. ophryticus, P. ridibundus, R. macrocnemis, R. dalmatina, H. orientalis ve P. variabilis
türleri de gözlenmektedir. Uludağ’da Mart ayı sonlarından Ekim ayı sonlarına kadar aktiftir. Baran ve Atatür
(1998) türün 3000m’ye kadar dağılış gösterdiğini rapor etmiştir. IUCN’in kırmızı listesinde Düşük Riskli
kategorisindedir (Agasyan ve ark., 2008).
Pseudepidalea variabilis – Değişken Desenli Gece Kurbağası
Düşük rakımlardan 2300 m yüksekliğe kadar geçici göletler, dere ve göl kenarlarında yaşamaktadır. Üreme
alanını kullanan diğer türler; T. karelinii, O. ophryticus, P. ridibundus, R. macrocnemis, R. dalmatina, H. orientalis
ve B. bufo’dur. Uludağ’da Mart ayı sonlarından Ekim ayı sonlarına kadar aktiftir. Tür Orta Asya’da 4572m
yüksekliğe kadar yaşamaktadır (Tarkhnishvili ve Gokhelashvili, 1999) Anadolu’da deniz seviyesinden 2700m’ye
kadar dağılış gösterdiğini rapor etmiştir (Eiselt, 1965). IUCN’in kırmızı listesinde hakkında Yeterli Veri
Bulunmayan (DD- Data Deficient) türler kategorisindedir (Avcı ve ark., 2008).
Araştırma sonucunda tespit edilen sekiz kurbağa türü dağılış ülkemizdeki dağılış alanı içerisinde yer
almaktadır (Başoğlu ve Özeti, 1974; Baran ve Atatür, 1998). Uludağ R. macrocnemis’in tip lokalitesi ve kuzeybatı
sınırıdır. Bununla beraber O. ophryticus’un da kuzey sınırıdır. Uğurtaş (1989) Bursa ve çevresinden 10 kurbağa
türü rapor etmiştir. Bu türlerden Lissotriton vulgaris ve Pelobates syriacus Uludağ’da gözlenmemiştir. Bununla
beraber Bursa’dan Salamandra salamandra kaydı da bulunmaktadır (Eiselt, 1958). Öz (1987) ve Uğurtaş (1989)
bu kayıtın etiket karışıklığı olduğu, türün burada neslinin tükendiği veya kendileri tarafından bulunamadığı
ihtimallerin rapor etmişlerdir. Bu çalışmada da bu türe rastlanmamıştır.
-4-
Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi 2(2): 1-6, 2011
(Journal of Anatolian Natural Sciences)
Uludağ, 1940’lardan bu yana doğal hayatın antropogenik aktivitelerden aşırı derecede etkilendiği
Türkiye’deki en önemli alanlarından birisidir (Güleryüz ve ark., 2008). Buradaki amfibi kommunitesinin
Uludağ’da karşı karşıya olduğu en büyük tehdit insan müdahalesi ile habitat tahribatı ve parçalanmasıdır.
Kirazlıyayla istasyonlarında çevre köylüler tarafından suyun dengesiz kullanımı üreme mevsiminde yüksek
oranda yumurta ve larva kayıplarına sebep olmaktadır. Aynı zamanda üreme alanlarındaki yoğun dipter,
trikopter, odonat ve sucul koleopterler de yumurta ve larvalara dolaylı ve doğrudan zarar vermektedir.
Kirazlıyayla, Uludağ’ın Nisan başlarından itibaren yoğun olarak piknik alanı olarak ve yaz turizmi için
kullanılmasıyla ortaya çıkan evsel atıkların düzenli toplanmaması üreme alanlarını tahrip etmektedir. Özellikle
Oteller Bölgesi’ndeki düzensiz yapılanma ve evsel atıkların derelere bırakılması türün habitatlarını tahrip
etmektedir.
Sonuç olarak, Uludağ’daki kurbağa türlerinin karşı karşıya olduğu başlıca tehlikeler; habitat tahribatı ve
parçalanması, tarımsal amaçlı düzensiz su kullanımı, insan kaynaklı kirlenme ve ileride etkisini daha da
hissedeceğimiz küresel ısınmadır. Uludağ popülasyonunun ve burada yaşayan amfibi kommunitesinin
sürdürülebilirliği için alınması gereken en önemli önlem, üreme alanı olarak kullanılan geçici göletlerin
korunmasıdır.
Teşekkür
Bu çalışma Kerim ÇİÇEK’in doktora tezinin bir kısmıdır. Arazi çalışmalarındaki yardımlarından dolayı Suha
Kenan ARSERİM’e teşekkür ederiz. 105T336 nolu proje kapsamında TÜBİTAK’a, 2007BİL015’nolu proje
kapsamında EBİLTEM’e ve 2006/FEN/015 nolu proje kapsamında Ege Üniversitesi, Fon Saymanlığına bu
çalışmaya maddi olarak desteklerinden dolayı teşekkür ederiz.
Kaynaklar
Alford, R.A., Richards, S.J. 1999. Global Amphibian Declines: a Problem in applied ecology. Annu. Rev. Ecol. Syst., 30:133-165.
AmphibiaWeb: Information on amphibian biology and conservation. [web application]. 2011. Berkeley, California: AmphibiaWeb. Available:
http://amphibiaweb.org/. (9 Ağustos 2011).
Arntzen, J.W., Papenfuss, T., Kuzmin, S.L., Tarkhnishvili, D.N., Ishchenko, V., Tuniyev, B., Sparreboom, M., Rastegar-Pouyani, N., Uğurtaş,
İ.H., Anderson, S.C., Babik, W., Miaud, C., Isailovic, J.C 2008. Triturus karelinii. IUCN 2011. IUCN Red List of Threatened Species.
Version 2011.1. <www.iucnredlist.org>. (09 August 2011)
Avcı, A., Tuniyev, B., Isailovic, J.C., Lymberakis, P., Andrén, C., Cogalniceanu, D., Wilkinson, J., Ananjeva, N., Üzüm, N., Orlov, N., Podloucky,
R., Tuniyev, S., Kaya, U., Nilson, G., Sharifi, M., Papenfuss, T., Bafti, S.S. 2008. Pseudepidalea variabilis. IUCN 2011. IUCN Red List
of Threatened Species. Version 2011.1. <www.iucnredlist.org>. (9 Ağustos 2011).
Ayaz, D., Tok, C.V., Mermer, A., Tosunoğlu, M., Afsar, M., Çiçek, K. 2006. Population size of the Marsh Frog (Rana ridibunda Pallas, 1771) in
Lake Yayla (Denizli/Turkey). Turkish Journal of Zoology, 31, 255-260.
Baran, İ. 1969. Anadolu dağ kurbağaları üzerinde sistematik araştırma, Ege Üniversitesi Fen Fakültesi İlmi Raporlar serisi No. 80, Bornovaİzmir, 1-78.
Baran, İ. ve Atatür, M. K. 1998. Türkiye Herpetofaunası (Kurbağa ve Sürüngenler), Çevre Bakanlığı, Ankara, 1-214.
Baran, İ., Yılmaz, İ., Kete, R. 1992. Türkiye Ova Kurbağası (Rana ridibunda) stok tesbiti (Anura, Ranidae). Turkish Journal of Zoology, 16: 289299.
Başoğlu, M., Özeti, N. 1973. Türkiye Amfibileri (The Amphibians of Turkey; Taxonomic list, Distrubution, Key for Identification pp. 127-138),
Ege Üniv. Fen Fak. Kitaplar Serisi No. 50, Bornova-İzmir, 1-155.
Blaustein, A.R., Wake, D.B. 1990. Declining amphibians: a global phenomenon? Trends in Ecology and Evolution, 5: 203-204.
Davidson, C., Shaffer, H.B., Jennings, M.R. 2001. Declines of the California red-legged frog: Climate, UV-B, habitat, and pesticides
hypotheses. Ecological Applications, 11: 464-479.
Demirsoy, A. 1996. Türkiye Omurgalıları, Türkiye omurgalı faunasının sistematik ve biyolojik özelliklerinin
önlemlerinin saptanması, amfibiler. T.C. Çevre Bakanlığı, 1-69.
araştırılması ve koruma
Eiselt, J. 1958. Der Feursalamander Salamandra salamandra (L.) Beitrage zu Einer Taxonomischen Synthese. Abh. Ber. Naturk. Vorgesch.,
Magdeburg, 10: 77-154.
Eiselt, J. 1965. Einige Amphibien und Reptilien aus der nordöslichen Türkei. Gesamment von Hem H. Steiner. Ann. Naturhist. Mus. Wien,
67: 387-389.
-5-
Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi 2(2): 1-6, 2011
(Journal of Anatolian Natural Sciences)
Fisher, R.N., Shaffer, H.B. 1996. The decline of amphibians in California's Great Central Valley. Conservation Biology, 10: 1387-1397.
Güleryüz, G. 2000. Alpine Flowers of Uludağ (Uludağ Alpin Çiçekleri). Dönence Basım ve Yayın Hizmetleri, İstanbul, 1-168.
Güleryüz, G., Titreka, E., Arslana, H. 2008. Nitrogen mineralization in the ruderal sub-alpine communities in Mount Uludağ, Turkey.
European Journal of Soil Biology, 44 (4): 408-418.
Houlahan, J.E., Findlay, C.S., Schmidt, B.R., Meyer, A.H., Kuzmin, S.L. 2000. Quantitative evidence for global amphibian population declines.
Nature, 404:752-755.
Jennings, M.R., Hayes, M.P. 1985. Pre-1900 overharvest of California [USA] red-legged frogs (Rana aurora draytonii): The inducement for
bullfrog (Rana catesbeiana) introduction. Herpetologica, 41:94-103.
Kats, L.B., Ferrer, R.P. 2003. Alien predators and amphibian declines: Review of two decades of science and the transition to conservation.
Diversity & Distributions, 9: 99-110.
Kaya, U., Agasyan, A., Avcı, A., Tuniyev, B., Isailovic, J.C., Lymberakis, P., Andrén, C., Cogalniceanu, D., Wilkinson, J., Ananjeva, N., Üzüm, N.,
Orlov, N., Podloucky, R., Tuniyev, S. 2008b. Hyla arborea. IUCN 2011. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2011.1.
<www.iucnredlist.org>. (09 August 2011)
Kaya, U., Çevik, İ.E., Erişmiş, U.C. 2005, Population status of the Taurus Frog, Rana holtzi Werner, 1898, in its terra typica: Is there a
decline? Turkish Journal of Zoology, 29: 317-319.
Kaya, U., Erişmiş, U.C. 2001, Marsh Frogs, Rana ridibunda in Lake Akoren-26 August National Park (Afyon): A preliminary study of
population size and a taxonomical evaluation. Turkish Journal of Zoology, 25: 31-34.
Kaya, U., Kuzmin, S.L., Sparreboom, M., Uğurtaş, İ.H., Tarkhnishvili, D.N., Anderson, S.C., Andreone, F., Corti, C., Nyström, P., Schmidt, B.,
Anthony, B., Ogrodowczyk, A., Ogielska, M., Bosch, J., Tejedo, M. 2008a. Rana dalmatina. IUCN 2011. IUCN Red List of
Threatened Species. Version 2011.1. <www.iucnredlist.org>. (9 Ağustos 2011)
Kuzmin, S.L., Tarkhnishvili, D.N., Ishchenko, V., Dujsebayeva, T., Tuniyev, B., Papenfuss, T., Beebee, T., Uğurtaş, İ.H., Sparreboom, M.,
Rastegar-Pouyani, N., Disi, A.M.M., Anderson, S.C., Denoël, M., Andreone, F. 2008a. Pelophylax ridibundus. IUCN 2011. IUCN Red
List of Threatened Species. Version 2011.1. <www.iucnredlist.org>. (9 Ağustos 2011)
Kuzmin, S.L., Tarkhnishvili, D.N., Ishchenko, V., Ananjeva, N., Orlov, N., Tuniyev, B., Sparreboom, M., Uğurtaş, İ.H., Rastegar-Pouyani, N.,
Papenfuss, T., Anderson, S., Eken, G., Kılıç, T., Gem, E., Kaya, U. 2008b. Rana macrocnemis. IUCN 2011. IUCN Red List of
Threatened Species. Version 2011.1. <www.iucnredlist.org>. (9 Ağustos 2011)
Lannoo, M.J., Lang, K., Waltz, T., Phillips, G.S. 1994. An altered amphibian assemblage: Dickinson County, Iowa, 70 years after Frank
Blanchard's survey. American Midland Naturalist, 131: 311-319.
Marsh, D.M., Trenham, P.C. 2001, Metapopulation dynamics and amphibian conservation. Conservation Biology, 15: 40-49.
McCallum, M.L. 2007. Amphibian decline or extinction? current declines dwarf background extinction rate. Journal of Herpetology,
41(3):483–491
Mermer, A., Ayaz, D., Çiçek, K. 2009. Abundance of syntopic newts, Triturus karelini (Strauch, 1870) and Triturus vittatus (Gray, 1835) in
Uludağ National Park (Bursa/Turkey). Turkish Journal of Zoology, 32(1): 59-64.
Meyer, A.H., Clobert, J., Grossenbacher, K. 1998. Analysis of three amphibian populations with quarter-century long time-series. Proc. Roy.
Soc. London B, 265:523-526.
Olgun, K., Arntzen, J.W., Kuzmin, S.L., Papenfuss, T., Uğurtaş, İ.H., Tarkhnishvili, D.N., Sparreboom, M., Anderson, C., Turiyev, B., Ananjeva,
N., Kaska, Y., Kumlutaş, Y., Avcı, A., Üzüm, N., Kaya, U. 2008. Ommatotriton ophryticus. IUCN 2011. IUCN Red List of Threatened
Species. Version 2011.1. <www.iucnredlist.org>. (9 Ağustos 2011)
Öz, M. 1987. Anadolu’daki Salamandra salamandra’nın taksonomi, biyoloji, ve dağılışı üzerine araştırmalar. Doğa Bilim Dergisi, 11(3): 136154.
Pechmann, J.H.K., Scott, D.E., Semlitsch, R.D., Caldwell, J.P., Vitt, L.J., Gibbons, J.W. 1991. Declining amphibian populations: The problem of
separating human impacts from natural fluctuations. Science, 253: 892-895.
Tarkhnishvili, D.N., Gokhelashvili, R.K. 1999. The amphibians of the Caucasus (Advances in Amphibian Research in the Former Soviet
Union). Pensoft Publications, Sofia, 239pp.
Terent'ev, P.V., Chernov, S.A. 1965. Key to amphibians and reptiles of the USSR. Israel Program for Scientific Translations. Jerusalem, 315p.
Uğurtaş, İ.H. 1989. Bursa-Uludağ Bölgesinin Herpetofaunası. Turk J. Zool 13: 214 – 248.
Veith, M., Kosuch, J., Vences, M. 2003. Climatic oscillations triggered post-Messinian speciation of Western Palearctic brown frogs
(Amphibia, Ranidae). Molecular Phylogenetics and Evolution, 26(2): 310-327.
Vredenburg, V.T. 2004. Reversing introduced species effects: Experimental removal of introduced fish leads to rapid recovery of declining
frog. Proceedings of the National Academy of Sciences, 101(20):7646-7650.
Wake, D.B. 1998. Action on amphibians. Trends Ecol. Evol., 13:379-380.
Wilkinson, J., Ananjeva, N., Üzüm, N., Orlov, N., Podloucky, R., Tuniyev, S., Kaya, U. 2008. Bufo bufo. IUCN 2011. IUCN Red List of
Threatened Species. Version 2011.1. <www.iucnredlist.org>. (9 Ağustos 2011)
-6-