yabancı para üzerinden düzenlenen çekler ve muhatap - E

www.e-akademi.org, (Hukuk, Ekonomi ve Siyasal Bilimler Aylık İnternet Dergisi),
Sayı: 127, Eylül 2012
Son Güncelleme Tarihi 25.09.2012
EYLÜL 2012 - SAYI 126
“INCOTERMS 2010” KURALLARI HAKKINDA GENEL BİLGİ
VE
BU KURALLAR KAPSAMINDA “DAT VE DAP” TİCARİ TERİMLERİ
Av. Dr. Nesrin AKIN SUNAY
ÖZ
Incoterms®1 kuralları, dünya genelinde ulusal ve uluslararası mal satım
sözleşmelerinde kullanılan ve uluslararası kabule sahip kurallardır. İlk kez 1936 yılında
yayımlanan Incoterms kuralları, en yaygın şekilde kullanılan ticari terimlerin
uluslararası kabul edilmiş tanımlarına ve yorumlanmalarına yönelik kurallar
sağlamaktadır. Milletlerarası Ticaret Odası’ nın yerel ve uluslararası ticari terimlerin
kullanılmasına ilişkin Incoterms kuralları, küresel ticaretin yürütülmesini
kolaylaştırmaktadır. Bir satım sözleşmesinde Incoterms kuralına yapılan bir atıf,
sözleşme taraflarının yükümlülüklerini belirlemeyi kolaylaştırır ve hukuki riskleri
azaltır.
Anahtar Kelimeler
Miletlerarası Ticaret Odası, Incoterms Kuralları, Incoterms 2010, Yeni Incoterms 2010
Kuralları, DAT ve DAP
ABSTRACT
The Incoterms rules are an internationally recognized standard and are used
worldwide in international and domestic contracts for the sale of goods. First published
in 1936, Incoterms rules provide internationally accepted definitions and rules of
interpretation for most common commercial terms. The Incoterms rules, the ICC rules
on the use of domestic and international trade terms, facilitiate the conduct of global

1
İstanbul Barosu Avukatı
“Incoterms” terimi, Milletlerarası Ticaret Odası’ nın tescilli markasıdır.
trade. Reference to an Incoterms rule in a sale contract clearly defines the parties’
respective obligations and reduces the risk of legal implications.
Keywords
International Chamber of Commerce, Incoterms rules, Incoterms 2010, New Incoterms
2010 Rules, DAT and DAP
I. Milletlerarası Ticaret Odası ve Incoterms Kuralları Hakkında Genel Bilgi
Ticari örf ve adetlerin etkinliği, belli bir bölgede veya ticari alanda geçerlidir.
Ticari örf ve adetler liberal nitelikte olmakla birlikte, ticari örf ve adetlerin
yorumlanmasındaki farklı yaklaşımlar, ülkesel farklılıklar gibi çeşitli nedenlerle,
uluslararası ticarette sorunlar yaşanmış ve bunun üzerine, ticari örf ve adetleri
inceleyerek bunları belirli normlara ve şartlara bağlayacak özel bir kuruma ihtiyaç
olduğu tespit edilmiş ve bu kapsamda, farklı ülkelerin iç hukuk düzenlemeleri arasında
uyumu veya birliği sağlamak, belirli konuları uluslararası anlaşmalara bağlamak ve
uluslararası örgütlenmeye gitmek ihtiyacı ticari ilişkilerde açıkça kendini göstermiştir 2.
1919 yılında Amerika Birleşik Devletleri’ nin Atlanta şehrinde yapılan
uluslararası bir konferansta, Belçika, Fransa, İtalya, İngiltere ve ABD’ nin öncülüğünde,
uluslararası ticarette farklı yorumlara meydan vermeyecek şekilde standartlar
oluşturmak, uyuşmazlıkların çözümüne yardımcı olmak ve dünya ticaretine yön vermek
amacıyla dünyanın önde gelen uluslararası şirketleri ile gelişmiş ülkelere bağlı meslek
odalarının katılımıyla uluslararası ticarette karşılaşılan sorunları çözüme kavuşturmak
amacıyla Milletlerarası Ticaret Odası (MTO)’ nın3 temelleri atılmıştır.
2
Murat Çağlar, “Geçmişten Günümüze Incoterms”, İstanbul Barosu Dergisi, Cilt:77, Sayı: 4, 2003,
s.858; Mehmet Bahtiyar, Ticari İşletme Hukuku, 3. Bası, İstanbul: Beta, 2005, s.5. Ticari örf ve adete
ilişkin olarak 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK)’ nun ilgili hükümlerini de belirtmekte yarar vardır.
TTK’ nın 1’ inci madde 2’ inci fıkra hükmüne göre, mahkeme, hakkında ticari bir hüküm bulunmayan
ticari işlerde, ticari örf ve adete, bu da yoksa genel hükümlere göre karar verir. Kanunun 2’ inci madde 2’
inci fıkra hükmüne göre de, bir bölgeye veya bir ticaret dalına özgü ticari örf ve adetler genel olanlara
üstün tutulur. İlgililer aynı bölgede değillerse, kanunda veya sözleşmede aksi öngörülmedikçe, ifa
yerindeki örf ve adet uygulanır. Bu kapsamda örf ve adet, ticari hükümler sıralamasında yer alır, hükme
esastır ve kurallar sıralamasında uyulması gereken bir hukuk kaynağıdır. Ticari örf ve adet kurallarının
meydana gelebilmesi için, bu kuralların sürekli uygulanması ve kurallara uyulması gerektiği yönünde
genel bir kanaat oluşması gerekir. Örf ve adet kuralı objektif hukuk kuralı niteliğinde olduğu için, hakim
tarafından resen araştırılır ve uygulanır. Hakim bu araştırmayı yaparken, ticaret ve sanayi odalarından,
ticaret odalarından, sanayi odalarından ve deniz ticaret odalarından bilgi alır. Zira 5174 sayılı Türkiye
Odalar ve Borsalar Birliği İle Odalar ve Borsalar Kanunu’ nun 12’ inci madde 1’ inci fıkra (f) bendi
gereğince, odalar, çalışma alanları içindeki ticari ve sınai örf, adet ve teamülleri tespit etmek, Sanayi ve
Ticaret Bakanlığı (yeni adı ile Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı)’ nın onayına sunmak ve ilan
etmekle yükümlüdürler. Bkz. Bahtiyar, s.56–57.
3
International Chamber of Commerce (ICC).
2
Birinci Dünya Savaşının bitiminde, ekonomide bozulan dengeleri yeniden
sağlamak, savaşın kötü etkilerini bertaraf etmek gayesiyle MTO’ yu kuran devletler
MTO’ nun amacını, “Himayecilikle mücadele, uluslararası ticaretin ve iş birliğinin
geliştirilmesi, özel teşebbüsün güçlendirilmesi, uluslararası iş dünyasının gerektirdiği
şartların düzeltilip standart hale getirilmesi” şeklinde tanımlamışlardır.
Piyasa ekonomisinin desteklenmesi, uluslararası platformda iş dünyasının her
yönüyle temsil edilmesi, ekonomik sorunların çözümünde çaba harcanması, iş dünyası
ve uluslararası organizasyonlar arasında diyalog kurulmasında da çalışmalar yapılmıştır.
MTO’ nun 1920 yılında kuruluş kongresi toplanmış ve Fransa eski ticaret başkanı
Etiente Clemental başkan seçilmiştir. Clemental’ in etkisiyle de organizasyonun
merkezi ABD’ den Paris’ e taşınmıştır.
Milletlerarası Ticaret Odası, serbest piyasa ekonomisi koşullarını ve sermayenin
serbest dolaşımını geliştirmek için dünya iş çevrelerine uluslararası düzeyde hizmet
veren bağımsız bir kuruluştur. Bugün yüz yirmiden fazla ülkede komiteler ve konseyler
yardımıyla çalışmalarını sürdürmektedir. Türkiye MTO’ ya 1950 yılından beri üye olup,
merkezi Ankara’ da bulunan Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’ ne bağlı MTO-Türkiye
Komitesi bulunmaktadır.
Milletlerarası Ticaret Odası’nın ticari uygulamalara yönelik görevleri;
uluslararası ticari uygulamalara standartlar getirmek; ihracatçılara rehberlik edecek
kuralları düzenlemek; teslim şekillerinde genel kabul gören standartlar belirlemek;
akreditifli ödemeye ilişkin uygulamaları saptamak; vesaike dayalı ödeme şekillerinde
kurallar oluşturmak; anlaşma teminatı ile ilgili kuralları belirlemek; taşımada kullanılan
belgeleri ve uluslararası taşımacılık kurallarını belirlemek olarak sıralanabilir 4.
Milletlerarası Ticaret Odası’nın diğer ticari uygulamalara yönelik görevlerini ise,
firmalar arasında çıkabilecek uyuşmazlıkların çözümüne yönelik olarak uluslararası
tahkim kurulları oluşturmak ve ilgili kuralları belirlemek 5; ulusal ve uluslararası
düzeyde iş dünyasının sözcülüğünü yapmak; serbest ve adil rekabete dayalı uluslararası
ticareti ve yatırımları arttırmak; iş dünyasının sorunlarına yönelik patrik hizmetler
vermek olarak sıralayabiliriz 6.
Milletlerarası Ticaret Odası, Milletlerarası Hukuk Derneği (International Law
Association)’ nin çalışmalarına paralel olarak 7, uluslararası ticarette kullanılan çeşitli
ticari terimlerin yeknesak bir yapıya kavuşturulması için çalışmalar yapmış ve 1921
yılında toplanan kongresinde bir komisyon oluşturarak, bir ticari terimler kitabı
hazırlamayı kararlaştırmıştır. Bu konudaki ilk kitap 1928 yılında, FOB, FAS, FOT veya
FOR, FREE DELIVERED, CIF ve C&F olmak üzere toplam altı ticari terimi
4
Çağlar, s.858.
MTO tahkim kuralları için bkz. Cemal Şanlı, Uluslararası Ticari Akitlerin Hazırlanması ve
Uyuşmazlıkların Çözüm Yolları. 3. Bası, İstanbul: Beta, 2005, s.378, 509 vd..
6
Cengiz Özcan, Dış Ticaret İşlemleri, Temel Bilgiler ve Uygulamalar Ders Notları, Kocaeli, 2004,
s.42–43. MTO hakkında detaylı bilgi için bkz. http://www.iccwbo.org/ (22 Ağustos 2012).
7
Milletlerarası Hukuk Derneği’ nin çalışmaları hakkında bkz. Ercüment Erdem, “Incoterms 2000”, Prof.
Dr. Hayri Domaniç’ e 80. Yaş Günü Armağanı, I. Cilt, İstanbul: Beta, 2001, s.181–182.
5
3
kapsayacak şekilde yayınlanmıştır. Bu kitap, 1929 yılında yeniden gözden geçirilerek
genişletilmiş halde tekrar basılmıştır.
Uluslararası ticarette en çok kullanılan terimlerin yeknesaklaştırıldığı ve alıcı ile
satıcının haklarının ve borçlarının bir liste halinde düzenlendiği ilk ticari terimleri kitabı
“Incoterms 1936”, 1936 yılında yayınlanmıştır. 1953 yılında Viyana’ da gerçekleştirilen
MTO Kongresi’ nde, Incoterms’ in yeniden gözden geçirilmiş ikinci basısının yapılması
kararlaştırılmış ve “Incoterms 1953” yayınlanmıştır. Incoterms’leri, uygulamadaki
gelişmeleri ve özellikle taşıma ve diğer teknik alanlardaki ilerlemeleri de dikkate alarak
gözden geçirmek gereği doğmuştur8. Bu nedenle Incoterms’ ler, 1967, 1976, 1980,
1990, 2000 ve son olarak 2010 yıllarında yeniden gözden geçirilmiş ve gerekli
değişiklikleri yapılmış halde yayınlanmıştır 9.
Incoterms’lerin kullanılmasına ilişkin olarak bilinmesi gerekli hususlar şunlardır:

MTO tarafından hazırlanan yeknesak kurallar olan Incoterms’lerden
yararlanılması, ancak sözleşme taraflarının sözleşmede bu kurallara açıkça atıfta
bulunulmasına bağlıdır. Bir mal satım sözleşmesine Incoterms kurallarının
uygulanması isteniyor ise, bu hususun sözleşmede açık şekilde, yer adı ve
seçilen Incoterms kuralı da belirtilmek suretiyle belirtilmesi gerekir. Seçilen
Incoterms kuralının, satım sözleşmesine konu olan mala, ilgili malın taşıma
şekline ve her şeyin üzerinde sözleşme taraflarının sözleşmeye eklemek
istedikleri ek taraf yükümlülüklerine örneğin, taşımaya ilişkin organizasyonun
veya sigortanın, satıcı mı yoksa alıcı mı tarafından gerçekleştirileceği
konusundaki yükümlülük düzenlemesine uygun olması gerekir. Yine, seçilen
Incoterms kuralı, ancak sözleşme taraflarının bir yer veya liman adı belirtmeleri
halinde işler hale gelir ve sözleşme tarafları ilgili yeri veya limanı ne kadar net
belirlerlerse Incoterms kuralı sözleşme tarafları lehine en iyi şekilde işler.

Uluslararası satış sözleşmelerinde kullanılan muhtelif ticari terimler, gerek satıcı
gerekse alıcı için özel bir takım yükümlülükler getirir. Uluslararası ticari
kurallara ve uygulamalara ilişkin terimleri kullanırken yanlışlık yapılması
durumunda, bu yanlışlığın özellikle ödemeye ilişkin konulara etki edebilecek
olması gibi gerekçelerle terimlerin doğru ve yerinde kullanılması çok önemlidir.
İlgili terimlere bu terimlerin anlamları dışında anlamlar yüklenmemelidir. Aksi
halde, çeşitli ülke mahkemelerinde verilmiş yargı kararlarında, mücbir sebepler
dışında terimlerin doğrudan içeriklerinin uygulanmasına karar verilmektedir.
8
Erdem, Incoterms 2000, s.182–183; Çağlar, s.858–860.
Incoterms 2000 kuralları hakkında detaylı bilgi ve değerlendirmeler için bkz. Cemal Şanlı ve Nuray
Ekşi, Uluslararası Ticaret Hukuku, 2. Bası, İstanbul: Beta, 2003, s.133–143; Nuray Ekşi,
Milletlerarası Ticaret Hukuku, 1. Bası, İstanbul: Beta, 2010, s.181–197; Erdem, Incoterms 2000,
s.183–215; Çağlar, s.866–878.
9
4

Incoterms, yalnızca mal satım sözleşmelerinde kullanılan terimlerle ilgili olup,
malın taşınması hususunda taşıyıcı ile akdedilen taşıma sözleşmelerinde yer alan
terimlerle ilgili değildir. Satım sözleşmelerinde tarafların hak ve
yükümlülüklerinin belirtilmesi, bu sözleşmeye konan üç harften (kod) oluşan bir
kısaltma ile mümkün olabilmektedir, ancak Incoterms kurallarını uygulamak
isteyen taraflar, yapacakları satım sözleşmelerinde bu kuralların geçerli
olacağını Incoterms’ in hangi versiyonunu kabul ettiklerini de içerecek şekilde
ayrıca belirtmelidirler. Aksi halde, MTO’ nun belirlemiş olduğu düzenlemeler
doğrudan uygulama alanı bulamayacak, olayın özelliğine göre en fazla ticari örf
ve adetler göz önünde bulundurulabilecektir. Burada dikkat edilmesi gereken en
önemli husus, bu tür kayıtlar aynı isim altında ancak farklı anlam ve kapsamda
başka düzenlemelere de konu olabilmesidir. Örneğin; “FOB” ve “CIF”
kayıtlara ABD’ de Yeknesak Ticaret Kanunu (Uniform Commercial Code)’ nda
rastlanmaktadır. Ayrıca, 6762 sayılı eski Türk Ticaret Kanunu (TTK)’ nun
üçüncü kısmında yer alan “denizaşırı satış sözleşmeleri” arasında “FOB” ve
“CIF” satışlara yer verilmiş idi. İlgili düzenlemeler kaynağını “Incoterms
1936” dan almış ve Milletlerarası Ticaret Odası’ nın bu kayıtlarda sonraki
yıllarda yaptığı değişiklikleri kapsamamakta idi. Dolayısıyla, tarafların
sözleşmelerinde sadece bu kayıtların ismine yer verip MTO’ ya atıfta
bulunmamaları halinde, eski Türk Ticaret Kanunu’ nun söz konusu hükümleri
yorumlayıcı ve / veya tamamlayıcı hukuk kuralları olarak uygulama alanı
bulmaktaydı10. Eski TTK’ nın denizaşırı satış sözleşmeleri hakkındaki 1133 ila
1158’ inci madde hükümleri 1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe giren 6102
sayılı yeni TTK’ ya alınmamıştır. Bunun nedeni ise, 1926 tarihli Eski Ticaret
Kanunu ile 1930 tarihli Varşova-Oxford Kurallarından derlenmiş olan bu
hükümlerin çağdaş gelişmelerin gerisinde kalmasıdır. Bu kurallar, gelişmeler
doğrultusunda MTO tarafından sürekli yenilenmektedir ve ilgili kuralların,
tarafların yapacakları sözleşmede atıf suretiyle kararlaştırılması uygun
görülmüştür11.

Incoterms’ lerde her konu değil, esas olarak malların teslimi, hasarın geçişi
masrafların paylaşımı ve belgelere ilişkin yükümler düzenlenmiştir. Ödeme ve
ödeme yöntemleri, mülkiyetin geçişi, taşıma ve sigorta sözleşmenin ifasına
ilişkin diğer konular ve uyuşmazlıkların çözümü ise ele alınmamıştır 12.
10
Teslim şekillerine ilişkin eski TTK hükümlerinin değerlendirmesi için bkz. Ekşi, s.181–183. Eski TTK
kapsamında CIF satış sözleşmesi kapsamında alıcının semeni ödeme borcu hakkında bir değerlendirme
için bkz. Mehmet Çelebi Can, “CIF Satış Sözleşmesinde Alıcının Semeni Ödeme Borcu”, Prof. Dr. Fırat
Öztan’ a Armağan, Cilt I, Ankara: Turhan Kitabevi, 2010, s.567 vd.. CIF sözleşmeler hakkında detaylı
bilgi için bkz. KENNEDY, CIF Mukaveleler, Müjde Tekil (çev.), İstanbul: 1972; Ercüment Erdem, SİF
Satışlar, İstanbul: 1999.
11
Kerim Atamer, Türk Ticaret Kanunu Tasarısına Göre Deniz Hukukunda Cebri İcra, 1. Baskı,
İstanbul: Arıkan, 2006, s.71.
12
Uluslararası ticari sözleşmelerle ilgili detaylı bilgi için bkz. Cemal Şanlı, Uluslararası Ticari
Akitlerin Hazırlanması ve Uyuşmazlıkların Çözüm Yolları, 4. Bası, İstanbul: Beta, 2011. Uluslararası
satım hukukunun kısmi bir kodifikasyonunu sağlayan Viyana Konvansiyonu hakkında bilgi için bkz. Jan
5
Incoterms kuralları, bir satım sözleşmesinde, malın taşınması ve sigortalanması
yükümlülüğünün kimin üzerinde olduğunu, satıcının malları ne zaman alıcıya
teslimini gerçekleştirdiğini ve tarafların sorumlu oldukları masrafları düzenler.
Bununla birlikte Incoterms kuralları, ödenecek bedeli veya bu ödemenin
yöntemine ilişkin bir düzenleme getirmez. Yine, Incoterms kuralları, malların
mülkiyetinin geçişine veya sözleşme ihlalinin sonuçlarına ilişkin bir düzenleme
de getirmez. Bu konular, sözleşme hükümlerinde veya sözleşmeye uygulanacak
hukukta düzenlenir. Sözleşme tarafları, uygulanması zorunlu bir ulusal hukukun,
bir satım sözleşmesinin, sözleşmede belirtili Incoterms kuralı da dahil olmak
üzere tüm hükümlerine üstün olabileceğinin farkında olmalıdırlar.
II. Incoterms 2010 Kuralları Hakkında Genel Bilgi
Incoterms kuralları, dünya genelinde ulusal ve uluslararası mal satım
sözleşmelerinde kullanılan ve uluslararası kabule sahip kurallar olup, en yaygın şekilde
kullanılan ticari terimlerin uluslararası kabul edilmiş tanımlarına ve yorumlanmalarına
yönelik kurallar sağlamaktadır.
Incoterms kuralları, MTO tarafından bir araya getirilen uzmanlar ve
uygulamacılar tarafından geliştirilen, devamlılığı sağlanan ve uluslararası iş kurallarına
yönelik bir kurallar seti haline gelmiştir. 2010 yılının Eylül ayı ortasında duyurulan
Incoterms 2010 ise 1 Ocak 2011 tarihinde yürürlüğe girmiş ve MTO tarafından orijinal
metni İngilizce olarak onaylanmıştır 13.
Incoterms kuralları, satım konusu malların satıcıdan alıcıya tesliminde masrafları
ve riskleri düzenleyip, açıklığa kavuşturarak tacirler arasında pahalıya mal olan yanlış
anlamaların önüne geçilmesi hususunda yardımcı olmaktadır. Incoterms kuralları, dış
ticarette kullanılan en yaygın ticari terimlerin yorumlanmasına ilişkin oluşturduğu
global standart bakımından UNCITRAL (Birleşmiş Milletler Uluslararası Ticaret
Komisyonu) tarafından da tanınmıştır.
Sözleşmelerini Incoterms 2000 kuralları ile düzenleyen sözleşme taraflarının bu
sözleşmelerinde yer alan Incoterms 2000 kuralları, Incoterms 2010 kurallarının
yürürlüğe girdiği 1 Ocak 2011 tarihinden sonra da geçerlidir. MTO tarafından 1 Ocak
2011 tarihinden sonra Incoterms 2010 kurallarının kullanılması tavsiye edilmekle
birlikte, sözleşme tarafları 2011 yılından sonra da mal satım sözleşmelerinde Incoterms
kurallarının istedikleri versiyonunu kulllanabilecektir. Ancak, sözleşme taraflarının
sözleşmelerinde uygulanmasını istedikleri Incoterms versiyonunu açıkça belirtmeleri
gerekmektedir.
Dalhuisen, Dalhuisen on International Commercial, Financial and Trade Law, Oxford and Portland
Oregon: Hart Publishing, 2004, s.332 vd..
13
International Chamber of Commerce, Incoterms 2010. Köln: Bundesanzeiger Verlagsges, 2010
(English Version).
6
Incoterms 2010 kurallarında, hızla artan gümrüksüz alanlar, ticari ilişkilerde
elektronik iletişimin artan kullanımı, ulaşım uygulamalarında meydana gelen
değişiklikler ve malların taşınmasında artan güvenlik endişeleri dikkate alınmıştır14.
Uluslararası satımlarda en önemli riskler, malın teslimine yönelik artan riskler
(taşımacılık riski), malların korunmasına ve kalitesini muhafazasının sağlanmasına
ilişkin riskler (kalite riski) veya ödemeye ilişkin riskler (kredi riski) olarak belirtilebilir.
Ayrıca, sözleşme taraflarının sözleşmenin detaylarına ilişkin eksik bıraktığı hususlara
ilişkin riskler (tamamlanma veya yönetim riski) ve uyuşmazlık halinde yargı
mekanizmalarına ulaşma, yargılama yapılması ve uyuşmazlığa uygulanacak hukuk
bakımından ortaya çıkan belirsizlikler nedeniyle, uygulanabilir kuralların açıklığına
yönelik zorluklar, sözleşme ile çözülemeyen veya uyuşmazlığa uygulanmak üzere
yapılmış hukuk seçiminin, kimi zaman uyuşmazlıkların çözümünü zorlaştırması (hukuk
riski) da riskler olarak sıralanabilir 15.
Geleneksel olarak, sözleşme tarafları, gümrük vergisi veya diğer ithalat veya
ihracat sınırlamaları ile karşı karşıya kalabilir. Bu tür sınırlamalar, öncesinde Gümrük
Tarifleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT), bugün Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ)’ nün
düzenlemeleri ile daha az önemli hale gelmiştir 16.
14
ICC, Incoterms 2010, s.5.
Dalhuisen, s.334.
16
GATT 1947, çok taraflı ticaret kurallarına ilişkin hükümler içeren bir anlaşma olmasına rağmen,
zamanla tek bir anlaşma olmaktan çıkmış, GATT adı altında iki yüzden fazla anlaşma, protokol, uzlaşma
ve benzer dokümanlardan oluşan ve uluslararası ticareti düzenleyen bir yapı haline gelerek, bu
anlaşmaların yönetimi için de, de facto bir örgüt gibi hareket etmiştir. 1995 yılına kadar geçerliliğini
koruyarak uygulanan GATT, bu tarihten itibaren ise değiştirilen hükümleriyle GATT 1994 adı altında
DTÖ Kuruluş Anlaşması’ nın eki haline getirilmiştir. DTÖ’ ye üye devletler için bağlayıcı olan DTÖ
Anlaşması ekleri, GATT 1994’ ün de içinde olduğu on dört adet mal ticareti anlaşması, Hizmetler Ticareti
Genel Anlaşması (GATS), Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Hakları Anlaşması (TRIPS),
Uyuşmazlıkların Çözümlenmesine İlişkin Kuralları ve Yöntemleri Tespit Eden Uzlaşma Metni (DSU) ve
Ticaret Politikalarını Gözden Geçirme Mekanizması’ dır. DTÖ, uluslararası ticaretin kurallarını
düzenleyen tek uluslararası örgüttür. Örgüte üye devletler, DTÖ kapsamındaki anlaşmalarla, küresel
ekonominin olabildiğince herkesin yararına işlemesini sağlamak üzere ticari düzenlemelerini ve ticaret
politikalarını kararlaştırılan sınırlar içinde tutmak konusunda yükümlülük altına girmişlerdir. DTÖ’ ye
üye devletler, piyasalarında faaliyet gösteren şirketlerin ve tüketicilerin yararlarını gözeterek bu yararlar
doğrultusunda yapacağı düzenlemelerle, küresel ekonominin işlemesini zorlaştırmamakla yükümlüdürler.
DTÖ, yeni çok taraflı ticaret sisteminin kurumsal ve hukuki altyapısını sağlamaktadır. Bugün DTÖ’ ye
üye devlet sayısı yüz elli yedidir. GATT’ a taraf olan Türkiye, 1995 yılından itibaren de DTÖ üyesidir.
Türkiye, DTÖ’ yü kuran Nihai Senet’ i ve Nihai Senet’ e ekli DTÖ anlaşmalarını onaylayarak, bu
anlaşmaların Türk hukuku içindeki yerlerini almalarını sağlamıştır. Ülkemiz, Nihai Senet’ i imzalamakla,
başta DTÖ Kuruluş Anlaşması olmak üzere, çok taraflı DTÖ anlaşmalarının tümüne taraf olmuştur. DTÖ
anlaşmaları, Türk dış ticaret mevzuatına dayanak teşkil etmektedir. DTÖ kendi bünyesinde bir
uyuşmazlık çözüm sistemine sahiptir. Bu sistemin amacı, DTÖ üyesi bir devletin yaptığı düzenlemenin
diğer bir üye devletin ticari menfaatlerine zarar vermesi halinde, meydana gelen uyuşmazlığın
çözümlenmesini sağlamaktır. Türkiye bugüne kadar DTÖ uyuşmazlık çözüm sisteminde on bir adet
uyuşmazlıkta şikayetçi veya şikayet edilen taraf olarak yer almıştır. Ülkemizin ticaret önlemleri hakkında
dokuz kez danışmalar talebinde bulunulmuştur. Hindistan ile olan “Tekstil” davasında temyiz organının
vermiş olduğu karar, Türkiye’ nin AB ile tam üyelik müzakerelerinde dikkate alınması gereken önemli bir
karardır. Türkiye aleyhine DTÖ nezdinde yapılan son şikayet yine Hindistan tarafından yapılmış olup,
Hindistan, 13 Şubat 2012 tarihinde DTÖ uyuşmazlık çözüm sisteminin ilk aşaması olan danışmalar
talebinde bulunmuştur. DTÖ hakkında geniş bilgi için bk. John Croome, Reshaping The World Trading
System, A History Of The Uruguay Round, WTO, 1995; Peter Gallagher, Guide to the WTO and
Developing Countries, London: Kluwer Law International, 2000; John H. Jackson, The World Trade
15
7
Bununla birlikte, sözleşme tarafları olan satıcı ve kimi zaman da alıcı, ödemeye
veya uygun teslime ilişkin korumasız kalacak şekilde, bir sözleşme tarafının ülkesinde
meydana gelen bir çalkantıya veya malların geçiş yaptığı herhangi bir ülkedeki
çalkantıya maruz kalabilir (politik risk). Hükümetin sözleşmenin akdinden sonraki
müdahalesinden kaynaklanan bir diğer politik risk de, en yaygın olarak, sözleşme
kapsamında malın bedelinin ödeneceği yabancı ülke parasının kabul edilmemesidir
(ülke riski). Ayrıca, yerinde olarak sağlık ve güvenlik gerekçeleri ile de sınırlamalar
getirilebilir. Bu tür etkilerden dolayı ödemede bir gecikme olması halinde ise, ekstra
döviz riski oluşabilir. Ayrıca öngörülemeyen gecikme, taşınan mallara ilişkin, finanse
edilmesi gerekli ve beklenenden daha uzun süre sermayenin bağlanmasını gerektiren
likidite gereksinimine neden olabilir (fonlama veya likidite riski) ve bu durumda malları
aynı zamanda fiyat dalgalanmalarının olumsuz etkilerine maruz bırakabilir 17.
Incoterms 2010, teslim kurallarını güncelleyerek konsolide etmiş, toplam on üç
olan kural sayısını on bire indirmiş ve tüm kurallara ilişkin basit ve açık düzenlemeler
sağlamıştır. Ayrıca Incoterms 2010 kuralları, Incoterms’ in ilk kez hem satıcılara hem
de alıcılara referanslar yaptığı versiyonudur18.
Incoterms 2010’da, D grubunda yer alan DAF (sınırda teslim), DES (gemide
teslim), DEQ (rıhtımda teslim) ve DDU (gümrük vergileri ödenmeksizin teslim) yerine
DAT (terminalde teslim) ve DAP (belirtilen yerde teslim) kabul edilmiştir. Her iki yeni
kural kapsamında teslim, sözleşmede belirtilen varış yerinde gerçekleşir. DAT’ da, eski
DEQ kuralında olduğu gibi, satıcı, malları sözleşmede belirtilen yerde ve malların
taşındığı araçtan malları boşalttıktan sonra teslimi gerçekleştirir. DAP’ da ise, eski
DAF, DES ve DDU kurallarında olduğu gibi, satıcının malı belirlenen yerde boşaltmaya
hazır hale getirmesi yeterlidir.
Yeni Incoterms kuralları, Incoterms 2000’ de yer alan DES ve DEQ’ in
kullanımını gereksiz hale getirmiştir. Sözleşmede DAT kuralı ile birlikte belirtili
terminal bir limanda da olabilir ve DAT bu nedenle, Incoterms 2000 kuralı olan DEQ’
in yerine güvenli bir şekilde kullanılabilir. Yine, DAP kuralı kapsamında malın taşındığı
araç bir gemi olabilir ve malın varış yeri de bir liman olabilir ve DAP, Incoterms 2000
kuralı olan DES’ in yerine güvenle kullanılabilir. Bu yeni kurallarda da, eski kurallarda
Organization, Constitution and Jurisprudence, 1st edt., London: Chatham House Papers, 1998;
Andreas F. Lowenfeld, International Economic Law, 1st edt., New York: Oxford University Press,
2002; World Trade Organization, The WTO Dispute Settlement Procedures, A Collection of the
Relevant Legal Texts, 2nd edt., UK: Cambridge University Press, 2003; Michelle T. Grando, Evidence,
Proof, and Fact-Finding in WTO Dispute Settlement, New York: Oxford University Press, 2009;
Deborah Sabalot, “International Agreements and Supranational Bodies”, İstanbul Ticaret Odası,
Uluslararası Ticarette Korumacılığın Kaldırılmasının İç ve Dış Piyasalarda Türkiye Ekonomisine
Etkileri, İstanbul: İTO Yayını, Yayın No:2004–46, 2004; Nesrin Akın, “Dünya Ticaret Örgütü
Uyuşmazlık Çözüm Sistemi”, (Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi SBE, 2006),
http://tez2.yok.gov.tr/ ( 22 Ağustos 2012); Yusuf Çalışkan, Uluslararası Fikri Mülkiyet Hukukunda
Uyuşmazlık Çözüm Mekanizmaları: WIPO Tahkimi ve Dünya Ticaret Örgütü, İstanbul: Değişim
Yayınları, 2008; Ülkü Halatçı Ulusoy, Dünya Ticaret Örgütü’ nde Uyuşmazlıkların Çözüm
Mekanizması, Ankara: Turhan Kitabevi, 2009; http://www.wto.org/ (22 Ağustos 2012).
17
Dalhuisen, s.334.
18
ICC, Incoterms 2010, s.5.
8
olduğu gibi, satıcı uygulanabilir her halde ithalata ilişkin masraflar dışındaki tüm
masraflara ve malların belirtilen varış yerine getirilmesine kadar olan tüm risklere
katlanır19.
Incorterms 2010 kuralları iki ana gruba ayrılmıştır:
Her Tür Taşıma Şekli veya Şekilleri İçin Kurallar
EXW
FCA
CPT
CIP
DAT
DAP
DDP
Ex Works /İşyerinde teslim
Free Carrier /Taşıyıcıya masrafsız
Carriage paid to /Taşıma ödenmiş olarak
Carriage and insurance paid to /Taşıma ve sigorta ödenmiş olarak
Delivered at Terminal /Terminalde teslim
Delivered at Place/ Belirtilen yerde teslim
Delivered Duty paid/Gümrük vergisi ödenmiş olarak
Deniz ve İç Sularda Taşıma İçin Kurallar
FAS
FOB
CFR
CIF
Free alongside Ship/ Gemi doğrultusunda masrafsız
Free on Board /Gemi bordasında masrafsız
Cost and Freight/ Masraf ve navlun
Cost, Insurance and Freight /Masraf, sigorta ve navlun
İlk grupta yer alan yedi adet Incoterms 2010 kuralı, seçilen taşıma şekline ve bir
veya birden fazla taşıma şekli kullanılmasına bağlı olmaksızın kullanılabilir. EXW,
FCA, CPT, CIP, DAT, DAP ve DDP bu grupta yer alan kurallardır. Bu kurallar deniz
taşımacılığının yapılmadığı durumda da kullanılabilir. Ancak, bu kurallar ilgili
taşımanın bir bölümünde bir geminin kullanılması halinde kullanılabilecektir20.
İkinci grupta yer alan Incoterms 2010 kurallarında, malların alıcıya teslim
noktası ve alıcıya teslim için taşındığı yer liman olup, bu kurallar denizde ve iç sularda
taşımalara yöneliktir. FAS, FOB, CFR ve CIF bu gruptadır. FOB, CFR ve CIF
kurallarında, satım sözleşmesine konu malların belirtilen yükleme limanında gemiye
aktarılmasıyla satıcı teslim yükümlülüğünü yerine getirmiş olur. Incoterms 2010’ da,
FOB, CFR ve CIF kuralları için daha önceki Incoterms versiyonlarında teslim için
kullanılan geminin küpeştesini aştığı nokta olarak belirten ifadeler çıkartılarak, bunun
yerine malların gemide teslim edildiğine ilişkin ifadeler kullanılmıştır. Bu kapsamda,
Incoterms 2010’ da “geminin küpeştesi” deyimi terk edilerek yerine “gemide teslim”
ifadesi kullanılmıştır. Bu değişikliğin gerekçesi olarak da, yeni düzenlemenin modern
ticari gerçekliğe daha yakın olduğu ve hayali dikey bir çizgi boyunca geminin aşağı
yukarı salınması riskine yönelik eskimiş imajdan kaçınmak olduğu belirtilmiştir 21. İlgili
düzenleme, Erdem’ in haklı eleştirilerine de uygun ve yerindedir 22.
19
ICC, Incoterms 2010, s.8.
20
ICC, Incoterms 2010, s.9.
ICC, Incoterms 2010, s.9.
22
Erdem, Incoterms 2000, s.201–202.
21
9
Incoterms kuralları geleneksel olarak, satım sözleşmesine konu malların ulusal
sınırları geçtiği uluslararası satım sözleşmelerinde kullanılır. Bununla birlikte, dünyanın
birçok bölgesinde Avrupa Birliği gibi çeşitli ticari bloklar bulunmakta olup, bu bloklar
sınır formalitelerini farklı ülkeler arasında daha az önemli hale getirmektedir. Bu
nedenle, Incoterms 2010 kurallarının alt başlıkları, ilgili kuralların hem uluslararası hem
de ulusal satım sözleşmelerinde kullanılabileceğini resmi olarak tanımlamıştır. Sonuç
olarak, Incoterms 2010 kuralları, belirli yerlerde ithalat/ihracat formalitelerine uyulması
gerekliliğini açıkça belirtmiştir. MTO, iki gelişmeden sonra bu yönde kabul için ikna
olmuştur. İlk olarak, tacirler tamamen ulusal satım sözleşmelerinde bu kuralları
kullanmaktadır. İkinci olarak, ABD, iç ticaretinde Yeknesak Ticaret Kodu’ nun eski
yükleme ve teslim kurallarından ziyade Incoterms kurallarını kullanmak istemektedir 23.
Incoterms 2010’ dan önceki Incoterms versiyonlarında, ilgili belgelerin (nakliye
belgesi ve konişmento gibi), kullanımı giderek yaygınlaşan elektronik bilgi değişimi
(electronic data interchange-EDI) mesajları ile yer değiştirebileceği düzenlenmiştir24.
Örneğin, Incoterms 1990, sözleşme taraflarının, ticari faturalar, gümrük çekişi için
gerekli belgeler, malların teslimine ve nakliye işlemlerine ait belgeler gibi belgeleri
ellerinde bulundurma zorunlulukları karşısında, bu ihtiyaca cevap vermiştir. Incoterms
1990 kurallarında, satıcının bir nakliye belgesi veya özellikle konişmento ibrazının
zorunlu olduğu durumlarda ortaya çıkan bazı sorunlarda, EDI mesajlarının kullanılması
halinde örneğin, alıcının satıcıdan bir konişmento alması halinde sahip olabileceği
hukuki durumla aynı haklara sahip olması sağlanabilmiştir 25. Incoterms 2010
kurallarının, A1/B1 maddeleri de, tarafların bu yönde anlaşması veya ticari adet gereği
olan her durumda, elektronik iletişime yazılı iletişimle aynı etkiyi tanımıştır. Bu
düzenleme, Incoterms 2010 kurallarının yeni elektronik prosedürlere uyumunu
kolaylaştıracaktır 26.
Incoterms 2010 kuralları, Kargo Enstitü Klozlarının revizyonundan bu yana
yapılan ve bu klozlarda yapılan değişiklikleri dikkate alan ilk versiyondur. Incoterms
2010 kurallarının, sözleşmelerin taşımaya ve sigortaya ilişkin A3/B3 maddelerinde
sigortaya ilişkin bilgilendirme sorumlulukları düzenlenmiştir. Bu hükümler, Incoterms
2010 kurallarının daha genel nitelikte olan A10/B10 maddelerinden alınarak
23
ICC, Incoterms 2010, s.10.
EDI, farklı kuruluşlardaki uygulamalar arasında yapısal veri değişimi şeklinde tanımlanmaktadır. Bu
tanımda yer alan yapısal veri değişimi, EDI’ nin iş dünyasında kullanılan kağıt belge değişiminin yerine
geçtiği anlamına gelir ve elektronik ticaret konusu ile doğrudan ilgilidir. EDI uygulamalarında veri,
yapısal bir formatta transfer edilmektedir. Bu formata EDIFACT (İdari, Ticaret ve Nakliyata İlişkin
Elektronik Veri Değişimi) adı verilir ve dünya çapında ticaretin kolaylaştırılması konusunda kurulan
Birleşmiş Milletler 4.Çalışma Grubu’ nun bir girişimidir. Yaklaşık on yıl önce, uluslararası ticaretin
etkinliğini artırmak amacıyla, ticari verilerin içeriğine elektronik yoldan ulaşabilmek için bir dünya
standardına gereksinim duyularak bu girişim başlatılmıştır. Standartlaşma süreci ise UN/EDIFACT
formatına ilişkin ISO standartlarının ilk kez yayınlandığı 1987 yılında başlamıştır. Bilgi için bkz.
http://www.ayangumrukleme.com.tr/icerik/edi-electronic-data-interchange/
(22
Ağustos
2012);
http://www.unece.org/trade/untdid/welcome.html (22 Ağustos 2012).
25
Çağlar, s.860–861.
26
ICC, Incoterms 2010, s.10.
24
10
düzenlenmiştir. Sigortaya ilişkin A3/B3 maddelerinde kullanılan dil, tarafların
yükümlülüklerinin açıkça belirlenmesi bakımından değiştirilmiştir 27.
Günümüzde, güvenlik son derece önemli hale gelmiştir. Bu nedenle Incoterms
2010 kurallarında, çeşitli Incoterms kurallarının A2/B2 ve A10/B10 maddelerinde,
alıcının ve satıcının malları korumak bakımından bir koruma zinciri oluşturulması
yönündeki yükümlülükleri düzenlenerek paylaştırılmıştır 28.
CPT, CIP, CFR, DAT, DAP ve DDP kurallarında, satıcı, satım sözleşmesine
konu malların kararlaştırılan varış yerine taşınması için gerekli tüm düzenlemeleri
yapmalıdır. Navlun fiilen satıcı tarafından ödenmekte ise de, aslında normal olarak
navlun ücreti toplam satım bedeline dahil edilmekte ve bu kapsamda alıcı tarafından
ödenmektedir. Taşıma masrafları, bazen malın liman içinde yerinin değiştirilmesinden
ve elleçlemeden (handling) 29 kaynaklanan masraflar nedeniyle veya konteyner terminal
tesislerine yönelik masrafları da içermekte ve taşıyıcı veya terminal operatörü bu
masrafları, malları alan alıcıya yükleyecektir. Bu şartlarda alıcı, hem satıcıya satım
bedeli içinde taşıma ücreti ödemsi hem de taşıyıcıya veya terminal operatörüne
bağımsız olarak terminal elleçleme harcı ödemesi yapmak istemeyecektir. Incoterms
2010 kuralları, belirtili Incoterms kurallarının A6/B6 maddelerinde, bu masrafları
açıkça düzenleyip ayırarak alıcı için olumsuz bu durumun meydana gelmesini
engellemeyi amaçlamıştır 30.
Ham ve işlenmemiş emtia satışında, işlenmiş ürünlerin satışının aksine, malların
transiti sırasında kargodaki bu mallar zincirleme satış kapsamında birden fazla kez
satılabilmektedir. Bu halde, ilgili malın satışına yapan satıcının sıranın ortasında yer
alması halinde, ilgili malların yüklemesini yapamayacağı açıktır, çünkü mallar zaten ilk
satıcı tarafından yüklenmiştir. Bu kapsamda sıranın ortasında yer alan satıcı, malların
yüklenmesini değil, malların tedarik edilmesini sağlayarak alıcıya karşı yükümlülüğünü
yerine getirir. Incoterms 2010 kurallarında, bu yükümlülüğe ilişkin düzenlemeyi
açıklığa kavuşturmak için, ilgili Incoterms kurallarında yükleme yükümlülüğü yerine
alternatif olarak, “tedarik edilen ürünler yüklendi” alternatif yükümlülük olarak
düzenlenmiştir 31.
Sözleşme tarafları kimi zaman ticari terimlere çeşitli kelimeler ekleyerek
(varyant/değişke) bunları kendi kullanım amaçlarına daha uygun hale getirmek
isteyebilirler. Eğer taraflar, bu tür eklemelerin yorumlanması konusunda iyi oturmuş ve
benimsenmiş bir ticari uygulamanın varlığına güvenmiyorlarsa, yapılan eklemelerin
doğru anlaşılamaması nedeniyle ciddi sorunlarla karşılaşabilirler 32. Incoterms 2010,
27
28
ICC, Incoterms 2010, s.10–11.
ICC, Incoterms 2010, s.11.
29
4458 sayılı Gümrük Kanunu 3’ üncü madde 22’ inci fıkra hükmüne göre elleçleme deyimi, gümrük
gözetimi altındaki eşyanın asli niteliklerini değiştirmeden istiflenmesi, yerinin değiştirilmesi, büyük
kaplardan küçük kaplara aktarılması, kapların yenilenmesi veya tamiri, havalandırılması, kalburlanması,
karıştırılması ve benzeri işlemleri ifade eder.
30
ICC, Incoterms 2010, s.11.
31
ICC, Incoterms 2010, s.11.
32
Erdem, Incoterms 2000, s.193–194.
11
incoterms kurallarında bu türde bir değişiklik yapılmasını yasaklamamıştır, fakat bu
şekilde yapılacak değişiklikler risk taşımaktadır. Bu kapsamda beklenmedik tatsız
sürprizlerin yaşanmasını engellemek için, sözleşme tarafları ilgili değişiklik ile
gerçekleştirilmek istenen etkinin ne olduğunu sözleşmede açık şekilde belirlemelidirler.
Örneğin, Incoterms 2010 kuralları ile düzenlenen masrafların paylaşımına yönelik bir
değişiklik yapılmışsa, sözleşme tarafları, sözleşmede açıkça riskin satıcıdan alıcıya
geçtiği noktada da değişiklik yapmak niyetinde olup olmadıklarını da belirtmelidirler 33.
Incoterms 2000 kurallarında olduğu gibi, satıcının ve alıcının yükümlülükleri
ayna modelinde sunulmuş olup, A sütunu altında satıcının yükümlülükleri, B sütunu
altında ise alıcının yükümlülükleri düzenlenmiştir. Bu yükümlülükler doğrudan alıcı
veya satıcı tarafından yüklenebileceği gibi, bazen de sözleşme hükümlerine veya
uygulanabilir hukuka uygun olarak taşıyıcılar, navlun komisyoncuları veya satıcı veya
alıcı tarafından belirli bir amaç için tayin edilen kişiler tarafından yüklenilebilir34.
Incoterms 2010 kuralları kapsamında taşıyıcı, taşıma sözleşmesinin tarafı olan
malı taşıyacak kişidir. Gümrük formaliteleri, karşılanması gereken ilgili tüm gümrük
düzenlemeleri gereklilikleridir ve belgeleme, güvenlik, bilgilendirme ve fiziksel
muayene yükümlülüklerini de içerebilir. Ticaret hukukunda ve uygulamasında teslim
kavramının birçok anlamı vardır, fakat Incoterms 2010 kurallarında, sözleşme konusu
malların kaybı veya hasar görme riskinin satıcıdan alıcıya geçtiği yeri belirtmek için
kullanılır35.
Incoterms 2010 kurallarının A8 maddesi teslim dokümanı ifadesini taşımaktadır
ve teslimin gerçekleştiğini kanıtlamak için kullanılan doküman anlamındadır. Birçok
Incoterms 2010 kuralı için, teslim dokümanı, bir taşıma dokümanı veya ona karşılık
gelen elektronik bir kayıttır. Bununla birlikte, EXW, FCA, FAS ve FOB’ da, teslim
dokümanı basit bir makbuz olabilir. Ayrıca, bir teslim dokümanı, diğer fonksiyonlara da
sahip olabilir örneğin, ödeme mekanizmasının bir kısmı gibi. Elektronik kayıt veya
prosedür, bir veya birden fazla elektronik mesajdan oluşan ve uygulanabilir her halde
yazılı belge ile aynı fonksiyona sahip bir bilgilendirme setidir. Ambalajlama/paketleme
kelimesi ise farklı amaçlar için kullanılmakta olup; 1. Malların ambalajlanması, satım
sözleşmesi kapsamında her türlü gerekliliklere uygun hareket etme anlamındadır; 2.
Yine, malların ambalajlanması, ilgili malların taşımaya uygun hale getirilmesi
anlamındadır ve son olarak 3. Bir konteyner içine veya diğer ulaşım aracına malların
istiflenmesi anlamındadır. Incoterms 2010 kurallarında, ambalajlama ise yukarıda
belirtili 1. ve 2. anlamı ile kullanılır. Incoterms 2010 kuralları, malların istiflenmesini
düzenlemez. Bu nedenle, sözleşme tarafları malların istiflenmesine ilişkin olarak
sözleşmede düzenleme yapmak durumundadırlar 36.
III. Incoterms 2010 Kuralları Kapsamında DAT ve DAP Ticari Terimleri
A. DAT/ Terminalde Teslim
33
ICC, Incoterms 2010, s.12.
ICC, Incoterms 2010, s.12.
35
ICC, Incoterms 2010, s.12.
36
ICC, Incoterms 2010, s.13.
34
12
Bu kural, taşıma şekline bakılmaksızın her türlü taşıma şekli ile birden fazla
türde taşımanın gerçekleştirildiği taşımalarda kullanılabilir.
“Terminalde teslim” de, satıcı, sözleşmede belirtili malların, sözleşmede
kararlaştırılan varış yerinde veya limanda belirtili terminalde boşaltımını
gerçekleştirerek alıcının tasarrufuna bıraktığı anda teslim yükümlülüğünü gerçekleştirir.
“Terminal”, rıhtım, depo, konteynır alanı veya hava kargo terminali gibi çevrili olan
veya kara yolu, tren yolu gibi çevrili olmayan herhangi bir yer olabilir. Satıcı, malların
terminale getirilmesine ve belirtili yerde veya limanda bulunan terminalde
boşaltılmasına kadar tüm risklere katlanır 37.
Sözleşme taraflarının terminali mümkün olduğu açıklıkla belirtmeleri tavsiye
edilir ve mümkünse kararlaştırılan yerde veya limanda belirtili terminalde de belirli bir
alanın kararlaştırılması önerilir. Çünkü bu noktaya kadar risk satıcı üzerindedir.
Satıcının, bu hususu açıkça belirten bir sözleşmeyi temin etmesi önerilmektedir 38.
Sözleşme tarafları, satıcının malın taşınmasına ve terminalden diğer bir yere
yüklenip boşaltılmasına ilişkin riskleri ve masrafları da üstlenmesi isteniyorsa, DAP
veya DDP kurallarının da uygulanması gerekir 39.
DAT, uygun olan her halde, satıcının malları ihraç edilmeye uygun hale getirmesini
de gerektirir. Bununla birlikte, satıcının, malın ithal edilmeye hazır hale getirilmesine,
ithalat vergisinin ödenmesine veya ithalata ilişkin herhangi bir gümrük işlemi
yürütmesine ilişkin herhangi bir yükümlülüğü yoktur 40.
1. (A1/B1)- Satıcının ve Alıcının Genel Yükümlülükleri
Satıcı, malı sağlamak ve satım sözleşmesine uygun şekilde ticari faturayı
düzenlemek ve sözleşme ile belirtilen, uygunluğu gösterir diğer herhangi bir kanıtı da
sağlamak durumundadır. A1-A10’ da belirtili herhangi bir doküman, sözleşme
taraflarının kararlaştırması veya ilgili ticari örf ve adete uygun olması halinde elektronik
kayda veya prosedüre de eş kabul edilir.
Alıcı, satım sözleşmesinde kararlaştırıldığı şekilde malların bedelini ödemelidir.
B1-B10’ da belirtili herhangi bir doküman, sözleşme taraflarının kararlaştırması veya
ilgili ticari örf ve adete uygun olması halinde elektronik kayda veya prosedüre de eş
kabul edilir 41.
2. (A2/B2)- Lisanslar, İzinler, Güvenlik ve Diğer Formaliteler
37
ICC, Incoterms 2010, s.57.
ICC, Incoterms 2010, s.57.
39
ICC, Incoterms 2010, s.57.
40
ICC, Incoterms 2010, s.57.
41
ICC, Incoterms 2010, s.58–59.
38
13
Satıcı, uygulanabilir her halde, riskine ve masrafına katlanarak, her türlü ihracat
lisansını ve diğer resmi izinleri sağlamalı ve malın ihracına ilişkin ve teslimden önce
herhangi bir ülkeden geçişine ilişkin izinleri alarak gerekli formaliteleri yürütmelidir.
Alıcı da, uygulanabilir her halde, riskine ve masrafına katlanarak, her türlü
ithalat lisansını almalı ve diğer resmi izinleri sağlamalı ve malın ithalatına ilişkin
gerekli formaliteleri yürütmelidir 42.
3. (A3/B3)- Taşıma ve Sigorta Sözleşmeleri
Satıcı, satım konusu malın satım sözleşmesinde kararlaştırılan belirtili yere veya
limanda yer alan belirtili terminale taşınması için gerekli taşıma sözleşmesini yaparak,
masraflarını üstlenir. Taraflar sözleşmede terminal kararlaştırmamışlarsa, satıcı,
sözleşmede kararlaştırılan yerde veya limanda terminal noktasını amaca en uygun
şekilde kendisi belirler.
Satıcının, alıcıya karşı ilgili malın sigortalanmasına yönelik olarak bir sigorta
sözleşmesi akdetme yükümlülüğü yoktur. Ancak satıcı, alıcının talebi halinde, risk ve
masraflar alıcıya ait olmak üzere, alıcının ihtiyaçlarına uygun sigortaya ilişkin
bilgilendirme yükümlülüğü bulunmaktadır.
Alıcının, taşıma ve sigorta sözleşmesi akdetme yükümlülüğü yoktur. Bununla
birlikte alıcı, satıcının talebi üzerine, sigorta sağlamaya ilişkin gerekli bilgiyi
sağlamalıdır 43.
4. (A4/B4)- Teslim
Satıcı, satıma konu malları, belirtili tarihte ve kararlaştırılan sürede, sözleşmede
kararlaştırılan yerde veya limanda taşıma aracından boşaltıp, ilgili terminal noktasına
ulaştırarak alıcının tasarrufuna bırakmakla teslim yükümlülüğünü yerine getirir. Alıcı,
malların uygun şekilde teslimi gerçekleşmiş ise malları teslim almalıdır 44.
5. (A5/B5)- Risklerin Transferi
Satıcı, yukarıda belirtili A4 hükmüne uygun olarak malı teslim yükümlülüğünü
gerçekleştirene kadar malın kaybından veya hasarından kaynaklanan tüm risklere, B5
hükmünde belirtili koşullardan kaynaklanan kayıp ve hasar hariç olmak üzere katlanır.
Alıcı, sözleşmede açık olarak tanımlanan satım konusu malın yukarıda
belirtildiği şekilde sağlanarak teslim işleminin gerçekleşmesi halinde malları teslim
almalıdır. Uygulanabilir her halde alıcı, riskine ve masrafına katlanarak, her türlü ithalat
lisansını almalı ve diğer resmi yetkilendirmeyi sağlamalı ve malın ithalatına gerekli
formaliteleri yürütmelidir. Alıcı, bu yükümlülüğüne yerine getirmezse, mala gelen
42
ICC, Incoterms 2010, s.58–59.
43
ICC, Incoterms 2010, s.58–59.
ICC, Incoterms 2010, s.58–59.
44
14
kayıptan ve hasardan kaynaklanan tüm risklere katlanır veya alıcı, B7 hükmü gereğince
satıcıya yapması gerekli olan bildirimleri yapmaz ise, kararlaştırılan tarihten veya teslim
için kararlaştırılan sürenin sona ermesinden itibaren mala ilişkin her türlü kaybın veya
hasarın risklerine katlanır 45.
6. (A6/B6)- Masrafların Paylaşımı
Satıcı, taşıma sözleşmesi akdinden kaynaklanan masrafları ve teslim
gerçekleşene kadar olan tüm masrafları, B6 hükmünde belirtili ve alıcı tarafından
ödenebilir masraflar dışında ödemelidir. Ayrıca, uygulanabilir her halde, ihracat için
gerekli gümrük formalitelerine ilişkin masraflar, gümrük vergileri, vergiler ve malın
ihracatına yönelik tüm masraflar ile teslimden önceki ülke geçişlerinde ödenmesi
gerekli masraflar da satıcı tarafından ödenmelidir.
Alıcı, malların A4 hükmüne uygun şekilde tesliminin gerçekleştirilmesi ile
birlikte mala ilişkin kayıptan ve hasardan kaynaklanan tüm risklere katlanır.
Alıcı, malların uygun şekilde tesliminden sonraki tüm masrafları ödemelidir.
Alıcı, B2 ve B7’ de belirtili yükümlülüklerini yerine getirmemesinden
kaynaklanan ve bu nedenle satıcı tarafından malın sözleşmede açıkça belirtildiği şekilde
uygun biçimde teslimi için yapılan ek masrafları da ödemelidir.
Alıcı, uygulanabilir her halde, gümrük vergisi, vergiler ve malların ithali için
gerekli diğer tüm masraflar gibi gümrük formalitelerine ilişkin masrafları ödemelidir 46.
7. (A7/B7)- Bildirimler
Satıcı, alıcının malı teslim alabilmesi için gerekli tüm bildirimleri yapmalıdır.
Alıcı, kararlaştırılmış süre içinde belirli bir zamanın tespiti ve belirli terminalde
teslim noktasını belirleme yetkisinin olduğu durumda, zamana ve teslim noktasına
yönelik olarak gerekli bildirimleri yeterli şekilde satıcıya bildirmelidir 47.
8. (A8/B8)- Teslim Dokümanı/Teslimi Gösterir Doküman
Satıcı, masrafına kendisi katlanarak alıcının malı teslim alması için gerekli
dokümanı sağlar.
Alıcı, satıcı tarafından uygun şekilde sağlanan teslime ilişkin dokümanı kabul
etmelidir 48.
45
ICC, Incoterms 2010, s.60–61.
46
ICC, Incoterms 2010, s.60–61.
ICC, Incoterms 2010, s.60–61.
48
ICC, Incoterms 2010, s.60–61.
47
15
9. (A9/B9)- Kontrol-Ambalajlama-İşaretleme
Satıcı, kalite kontrol, ölçüm, tartım, sayım gibi malın tesliminin uygun şekilde
gerçekleştirilmesini sağlayacak operasyonların masrafını ve ihracatın gerçekleştirileceği
ülke otoritesi tarafından zorunlu tutulan yükleme öncesi muayeneye yönelik masrafları
karşılamalıdır.
Satıcı, yine masraflarına katlanarak, ambalajlamanın belirli bir ticari uygulama
için gerekli olmadığı her hal dışında ambalajlamayı sağlamalıdır. Satıcı, satım
sözleşmesi tamamlanmadan önce alıcı tarafından ilgili malların belirli şekilde
paketlenmesi gerekliliğine ilişkin bir bildirim almaz ise, malları taşıma şekline uygun
biçimde ambalajlar. Ambalaj, uygun şekilde işaretlenmelidir.
Alıcı, yükleme öncesi muayeneye yönelik masrafları, ilgili muayene ihracatın
yapıldı ülke otoriteleri tarafından zorunlu tutulmamışsa ödemelidir 49.
10. (A10/B10) - Bilgilendirme ve bağlantılı masraflar
Satıcı, uygulanabilir her halde ve zamanında, alıcının talebi halinde ve risk ile
masraflar alıcının üzerinde olmak üzere, malın varış yerine taşınması için ve/veya
malların ithalatına yönelik olarak güvenlikle ilgili bilgi de dahil olmak üzere gerekli her
türlü dokümanı ve bilgiyi sağlamalıdır. Satıcı, alıcı tarafından B10 hükmünde
belirtildiği şekilde bilgi ve doküman temin edilmesine yönelik olarak alıcının yapmış
olduğu masrafların bedelini de ödemelidir.
Alıcı, satıcının A10 hükmüne uygun şekilde hareket etmesini teminen her türlü
güvenlik bilgisini satıcıya sağlamalıdır. Alıcı, satıcının A10 hükmüne uygun şekilde
sağladığı doküman ve bilgi için gerçekleştirmiş olduğu masrafları satıcıya ödemelidir.
Alıcı, uygulanabilir her halde ve zamanında, satıcının talebi halinde ve risk ile
masraflar satıcının üzerinde olmak üzere, malın taşınması için ve malların ihracatına ve
malların geçiş yapacağı ülkelere yönelik olarak güvenlikle ilgili bilgi de dahil olmak
üzere gerekli her türlü dokümanı ve bilgiyi sağlamalıdır 50.
B. DAP/Belirtilen Yerde Teslim
Bu kural, tercih edilen taşıma şekline bakılmaksızın ve birden fazla taşıma
şeklinin kullanıldığı taşımalarda kullanılabilir. “Belirtilen yerde teslim” de, satıcı,
malları varış yerinde boşaltmaya hazır şekilde alıcının tasarrufuna bırakması ile birlikte
teslim gerçekleşir. Satıcı, sözleşmede belirtili malları belirtilen yere getirene kadar olan
tüm risklerden sorumludur.
Sözleşme taraflarının, kararlaştırılan varış yerinde teslim noktasını mümkün
olduğu kadar açıkça belirtmeleri, satıcının riskinin ilgili yere kadar devam etmesi
49
50
ICC, Incoterms 2010, s.62–63.
ICC, Incoterms 2010, s.62–63.
16
bakımından tavsiye edilir. Satıcıya, seçilen bu alana teslimin gerçekleşmesini
sağlayabilecek taşıma sözleşmesi akdetmesi tavsiye edilir.
Satıcı, taşıma sözleşmesinde, varış yerinde malın boşaltılmasına ilişkin olarak
masraf yüklenmişse, taraflar aksini kararlaştırmadıkları sürece satıcı bu masrafları
alıcıdan istemeye yetkili değildir. DAP, uygulanabilir her halde, satıcının malları ihraç
için hazır hale getirmesini gerektirir. Bununla birlikte satıcının, malın ithale hazır hale
getirilmesine, ithalat vergisinin ödenmesine veya ithalata ilişkin herhangi bir gümrük
işlemi yürütmesine ilişkin herhangi bir yükümlülüğü yoktur. Taraflar, satıcının malı
ithalata hazır hale getirmesini istiyorlarsa, ithalata ilişkin vergi ödemesini ve ithalata
ilişkin gümrük işlemlerini yürütmelerini istiyorlarsa, DDP terimi kullanılmalıdır 51.
1. (A1/B1) Satıcının ve Alıcının Genel Yükümlülükleri
Satıcı, satım sözleşmesine uygun olarak malları ve ticari fatura ile sözleşme ile
kararlaştırılan her tülü kanıtı sağlamalıdır. A1-A10 hükümlerinde belirtili her doküman,
taraflarca kararlaştırılması veya ilgili ticari örf ve adet kuralı gereğince kabul edilmesi
halinde elektronik kayda veya prosedüre eş olarak kabul edilir.
Alıcı, sözleşmede kararlaştırıldığı şekilde malların bedelini ödemelidir. B1-B10
hükümlerinde belirtili her doküman, taraflarca kararlaştırılması veya ilgili ticari örf ve
adet kuralı gereğince kabul edilmesi halinde elektronik kayda veya prosedüre eş olarak
kabul edilir 52.
2. (A2/B2)- Lisanslar, İzinler, Güvenlik ve Diğer Formaliteler
Satıcı, uygulanabilir her halde, riskine ve masrafına katlanarak, her türlü ihracat
lisansını almalı ve diğer resmi izinleri sağlamalı ve malın ihracına ilişkin ve teslimden
önce herhangi bir ülkeden geçişine ilişkin izinleri alarak gerekli formaliteleri
yürütmelidir.
Alıcı, uygulanabilir her halde, riskine ve masrafına katlanarak, her türlü ithalat
lisansını almalı ve diğer resmi izinleri sağlamalı ve malın ithalatına gerekli formaliteleri
yürütmelidir 53.
3. (A3/B3)- Taşıma ve Sigorta Sözleşmeleri
Satıcı, satım konusu malın, satım sözleşmesinde kararlaştırılan varış yerine veya
varış yerinden kararlaştırılan bir noktaya taşınması için gerekli taşıma sözleşmesini
yaparak,
masraflarını üstlenir. Taraflar
sözleşmede belirli bir
nokta
51
ICC, Incoterms 2010, s.65.
ICC, Incoterms 2010, s.66–67.
53
ICC, Incoterms 2010, s.66–67.
52
17
kararlaştırmamışlarsa veya uygulama tarafından belirlenmemişse, satıcı, ilgili noktayı
sözleşmede kararlaştırılan varış yerinde amaca en uygun şekilde kendisi belirler.
Satıcının, alıcıya karşı ilgili malın sigortalanmasına yönelik olarak bir sigorta
sözleşmesi akdetme yükümlülüğü yoktur. Ancak satıcı, alıcının talebi halinde, risk ve
masraflar alıcıya ait olmak üzere, alıcının ihtiyaçlarına uygun sigortaya ilişkin
bilgilendirme yükümlülüğü bulunmaktadır.
Alıcının, taşıma ve sigorta sözleşmesi akdetme yükümlülüğü yoktur. Bununla
birlikte alıcı, satıcının talebi üzerine, sigorta sağlamaya ilişkin gerekli bilgiyi
sağlamalıdır 54.
4. (A4/B4)- Teslim
Satıcı, satıma konu malları, belirtili tarihte veya kararlaştırılan sürede
sözleşmede kararlaştırılan yerde ve kararlaştırılmışsa bu yerde belirli bir noktada
boşaltmaya hazır halde alıcının tasarrufuna bırakmakla teslim yükümlülüğünü yerine
getirir. Alıcı, malların uygun şekilde teslimi gerçekleşmiş ise malları teslim almalıdır 55.
5. (A5/B5)- Risklerin Transferi
Satıcı, A4 hükmüne uygun olarak teslim yükümlülüğünü gerçekleştirene kadar
malın kaybından veya hasarından kaynaklanan tüm risklere, B5 hükmünde belirtili
koşullardan kaynaklanan kayıp ve hasar hariç olmak üzere katlanır.
Alıcı, sözleşmede açık olarak tanımlanan satım konusu malın yukarıda
belirtildiği şekilde sağlanarak teslim işleminin gerçekleşmesi halinde malları teslim
almalıdır. Uygulanabilir her halde alıcı, riskine ve masrafına katlanarak, her türlü ithalat
lisansını almalı ve diğer resmi izinleri sağlamalı ve malın ithalatına gerekli formaliteleri
yürütmelidir. Alıcı bu yükümlülüğüne yerine getirmezse, mala gelen kayıptan ve
hasardan kaynaklanan tüm risklere katlanır veya alıcı, B7 hükmü gereğince satıcıya
yapması gerekli olan bildirimleri yapmaz ise, kararlaştırılan tarihten veya teslim için
kararlaştırılan sürenin sona ermesinden itibaren mala ilişkin her türlü kaybın veya
zararın risklerine katlanır 56.
6. (A6/B6)-Masrafların Paylaşımı
54
ICC, Incoterms 2010, s.66–67.
55
ICC, Incoterms 2010, s.66–67.
ICC, Incoterms 2010, s.68–69.
56
18
Satıcı, taşıma sözleşmesi akdinden kaynaklanan masrafları ve teslim
gerçekleşene kadar olan tüm masrafları B6 hükmünde belirtilen ve alıcı tarafından
ödenebilir masraflar dışında ödemelidir.
Taşıma sözleşmesi kapsamında malın boşaltılması için satıcının masrafları
üstlenmesi halinde, satıcı bu masraflara da kendisi katlanır. Ayrıca uygulanabilir her
halde, ihracat için gerekli gümrük formalitelerine ilişkin masraflar, gümrük vergileri,
vergiler ve malın ihracatına yönelik tüm masraflar ile teslimden önceki ülke
geçişlerinde ödenmesi gerekli masrafları da satıcı ödemelidir.
Alıcı, malların A4 hükmüne uygun şekilde tesliminin gerçekleştirilmesi ile
birlikte mala ilişkin kayıptan ve hasardan kaynaklanan tüm risklere katlanır.
Alıcı, malların uygun şekilde tesliminden sonraki tüm masrafları ödemelidir.
Alıcı, B2 ve B7’ de belirtili yükümlülüklerini yerine getirmemesinden
kaynaklanan ve bu nedenle satıcı tarafından malın sözleşmede açıkça belirtildiği şekilde
uygun biçimde teslimi için yapılan ek masrafları da ödemelidir.
Alıcı, uygulanabilir her halde, gümrük vergisi, vergiler ve malların ithali için
gerekli diğer tüm masraflar gibi gümrük formalitelerine ilişkin masrafları ödemelidir 57.
7. (A7/B7)- Bildirimler
Satıcı, alıcının malı teslim alabilmesi için gerekli tüm bildirimleri yapmalıdır.
Alıcı, kararlaştırılmış süre içinde belirli bir zamanın tespiti ve belirli bir teslim
noktasını belirleme yetkisinin olduğu her halde, zamana ve teslim noktasına yönelik
olarak gerekli bildirimleri yeterli şekilde satıcıya bildirmelidir 58.
8. (A8/B8)- Teslim Dokümanı/Teslimi Gösterir Doküman
Satıcı, masrafına kendisi katlanarak alıcının malı teslim alması için gerekli
dokümanı sağlar.
Alıcı, satıcı tarafından uygun şekilde sağlanan teslime ilişkin dokümanı kabul
etmelidir 59.
9. (A9/B9)- Kontrol-Ambalajlama-İşaretleme
Satıcı, kalite kontrol, ölçüm, tartım, sayım gibi malın tesliminin uygun şekilde
gerçekleştirilmesini sağlayacak operasyonların masrafını ve ihracatın gerçekleştirileceği
ülke otoritesi tarafından zorunlu tutulan yükleme öncesi muayeneye yönelik masrafları
karşılamalıdır.
57
ICC, Incoterms 2010, s.68–69.
ICC, Incoterms 2010, s.68–69.
59
ICC, Incoterms 2010, s.70–71.
58
19
Satıcı, yine masraflarına katlanarak, ambalajlamanın (paketlemenin) belirli bir
ticari uygulama için gerekli olmadığı her halde ambalajlamayı sağlamalıdır. Satıcı,
satım sözleşmesi tamamlanmadan önce alıcı tarafından ilgili malların belirli şekilde
ambalajlanması gerekliliğine ilişkin bir bildirim almaz ise, malları taşıma şekline uygun
biçimde ambalajlar. Ambalaj, uygun şekilde işaretlenmelidir.
Alıcı, yükleme öncesi muayeneye yönelik masrafları, ilgili muayene ihracatın
yapıldığı ülke otoriteleri tarafından zorunlu tutulmamışsa ödemelidir 60.
10. (A10/B10)-Bilgilendirme ve bağlantılı masraflar
Satıcı, uygulanabilir her halde ve zamanında, alıcının talebi halinde ve risk ile
masraflar alıcının üzerinde olmak üzere, malın varış yerine taşınması için ve/veya
malların ithalatına yönelik olarak güvenlikle ilgili bilgi de dahil olmak üzere gerekli her
türlü dokümanı ve bilgiyi sağlamalıdır. Satıcı, alıcı tarafından B10 hükmünde
belirtildiği şekilde bilgi ve doküman temin edilmesine yönelik olarak alıcının yapmış
olduğu masrafların bedelini de ödemelidir.
Alıcı, satıcının A10 hükmüne uygun şekilde hareket etmesini teminen her türlü
güvenlik bilgisini satıcıya sağlamalıdır. Alıcı, satıcının A10 hükmüne uygun şekilde
sağladığı doküman ve bilgi için gerçekleştirmiş olduğu masrafları satıcıya ödemelidir.
Alıcı, uygulanabilir her halde ve zamanında, satıcının talebi halinde ve risk ile
masraflar satıcının üzerinde olmak üzere, malın taşınması için ve malların ihracatına ve
malların geçiş yapacağı ülkelere yönelik olarak güvenlikle ilgili bilgi de dahil olmak
üzere gerekli her türlü dokümanı ve bilgiyi sağlamalıdır 61.
SONUÇ
Incoterms kuralları, dünya genelinde ulusal ve uluslararası mal satım
sözleşmelerinde kullanılan ve uluslararası kabule sahip kurallar olup, en yaygın şekilde
kullanılan ticari terimlerin uluslararası kabul edilmiş tanımlarına ve yorumlanmalarına
yönelik kurallar sağlamaktadır. Incoterms kuralları, MTO tarafından bir araya getirilen
uzmanlar ve uygulamacılar tarafından geliştirilen, devamlılığı sağlanan ve uluslararası
iş kurallarına yönelik bir kurallar seti haline gelmiştir. 2010 yılının Eylül ayı ortasında
duyurulan Incoterms 2010 ise 1 Ocak 2011 tarihinde yürürlüğe girmiş ve MTO
tarafından orijinal metni İngilizce olarak onaylanmıştır.
Incoterms 2010 kurallarında, hızla artan gümrüksüz alanlar, ticari ilişkilerde
elektronik iletişimin artan kullanımı, ulaşım uygulamalarında meydana gelen
60
ICC, Incoterms 2010, s.70–71.
61
ICC, Incoterms 2010, s.70–71.
20
değişiklikler ve malların taşınmasında artan güvenlik endişeleri dikkate alınmıştır. Yine,
Incoterms 2010, teslim kurallarını güncelleyerek konsolide etmiş, toplam on üç olan
kural sayısını on bire indirmiş ve tüm kurallara ilişkin basit ve açık düzenlemeler
sağlamıştır. Ayrıca Incoterms 2010 kuralları, Incoterms’ in ilk kez hem satıcılara hem
de alıcılara referanslar yaptığı versiyonudur.
Incoterms 2010’ da, D grubunda yer alan DAF (sınırda teslim), DES (gemide
teslim), DEQ (rıhtımda teslim) ve DDU (gümrük vergileri ödenmeksizin teslim) yerine
DAT (terminalde teslim) ve DAP (belirtilen yerde teslim) kabul edilmiştir. Her iki yeni
kural kapsamında teslim, sözleşmede belirtilen varış yerinde gerçekleşir. DAT’ da, eski
DEQ kuralında olduğu gibi, satıcı, malları sözleşmede belirtilen yerde ve malların
taşındığı araçtan malları boşalttıktan sonra teslimi gerçekleştirir. DAP’ da ise, eski
DAF, DES ve DDU kurallarında olduğu gibi, satıcının malı belirlenen yerde boşaltmaya
hazır hale getirmesi yeterlidir.
Incoterms 2010’ da, FOB, CFR ve CIF kuralları için daha önceki Incoterms
versiyonlarında teslim için kullanılan geminin küpeştesini aştığı nokta olarak belirten
ifadeler çıkartılarak, bunun yerine malların gemide teslim edildiğine ilişkin ifadeler
kullanılmıştır. Bu kapsamda, Incoterms 2010’ da “geminin küpeştesi” deyimi terk
edilerek yerine “gemide teslim” ifadesi kullanılmıştır.
Incoterms 2010’ dan önceki Incoterms versiyonlarında, nakliye belgesi ve
konişmento gibi belgelerin kullanımı giderek yaygınlaşan EDI mesajları ile yer
değiştirebileceği düzenlenmiştir. Incoterms 2010 kurallarının, A1/B1 maddeleri de,
tarafların bu yönde anlaşması veya ticari adet gereği olan her durumda, elektronik
iletişime yazılı iletişimle aynı etkiyi tanımıştır. Bu düzenleme, Incoterms 2010
kurallarının yeni elektronik prosedürlere uyumunu kolaylaştıracaktır.
Incoterms 2010 kuralları, Kargo Enstitü Klozlarının revizyonundan bu yana
yapılan ve bu klozlarda yapılan değişiklikleri dikkate alan ilk versiyondur. Incoterms
2010 kurallarının, sözleşmelerin taşımaya ve sigortaya ilişkin A3/B3 maddelerinde
sigortaya ilişkin bilgilendirme sorumlulukları düzenlenmiştir. Bu hükümler, Incoterms
2010 kurallarının daha genel nitelikte olan A10/B10 maddelerinden alınarak
düzenlenmiştir. Sigortaya ilişkin A3/B3 maddelerinde kullanılan dil, tarafların
yükümlülüklerinin açıkça belirlenmesi bakımından değiştirilmiştir.
Günümüzde, güvenlik son derece önemli hale gelmiştir. Bu nedenle Incoterms
2010 kurallarında, çeşitli Incoterms kurallarının A2/B2 ve A10/B10 maddelerinde,
alıcının ve satıcının malları korumak bakımından bir koruma zinciri oluşturulması
yönündeki yükümlülükleri düzenlenerek paylaştırılmıştır.
Incoterms 2010 kuralları, CPT, CIP, CFR, DAT, DAP ve DDP kurallarının
A6/B6 maddelerinde, taşımaya yönelik masraflar ile terminal elleçleme harçlarını
açıkça düzenleyip ayırarak alıcının iki kez ödeme yapmasının önlenmesi amaçlanmıştır.
21
Ham ve işlenmemiş ürünlerin zincir satışlarında, zincirin ortasındaki satıcının
alıcıya karşı malın yüklenmesi yükümlülüğüne ilişkin düzenlemeyi açıklığa
kavuşturmak için, ilgili Incoterms kurallarında, yükleme yükümlülüğü yerine alternatif
olarak tedarik etme yükümlülüğü getirilmiştir. Zira bu halde, zincirin ortasında yer alan
satıcının malların yüklemesini yapamayacağı açık olup, satıcı ancak malların tedarikinin
sağlanması yönünde alıcıya karşı bir yükümlülük altındadır.
Incoterms 2010, incoterms kurallarında sözleşme taraflarının ihtiyaçlarına
uygun şekilde bir değişiklik yapılmasını yasaklamamıştır, fakat bu şekilde yapılacak
değişiklikler risk taşımaktadır. Bu kapsamda beklenmedik tatsız sürprizlerin
yaşanmasını engellemek için, sözleşme tarafları ilgili değişiklik ile gerçekleştirilmek
istenen etkinin ne olduğunu sözleşmede açık şekilde belirlemelidirler. Örneğin,
Incoterms 2010 kuralları ile düzenlenen masrafların paylaşımına yönelik bir değişiklik
yapılmışsa, sözleşme tarafları, sözleşmede açıkça riskin satıcıdan alıcıya geçtiği noktada
da değişiklik yapmak niyetinde olup olmadıklarını da belirtmelidirler.
KAYNAKÇA
Akın, Nesrin.
“Dünya Ticaret Örgütü Uyuşmazlık
Çözüm Sistemi”, Yüksek Lisans Tezi.
Kocaeli
Üniversitesi
SBE,
2006.
http://tez2.yok.gov.tr/ ( 22 Ağustos 2012).
Atamer, Kerim.
Türk Ticaret Kanunu Tasarısına Göre
Deniz Hukukunda Cebri İcra. 1. Baskı.
İstanbul: Arıkan, 2006.
Bahtiyar, Mehmet.
Ticari İşletme Hukuku. 3. Bası. İstanbul:
Beta, 2005.
Can, Mehmet Çelebi.
“CIF Satış Sözleşmesinde Alıcının Semeni
Ödeme Borcu”. Prof. Dr. Fırat Öztan’ a
Armağan. Cilt I. Ankara: Turhan Kitabevi,
2010, s. 567–589.
Croome, John.
Reshaping The World Trading System, A
History Of The Uruguay Round. WTO,
1995.
Çağlar, Murat.
“Geçmişten
Günümüze
Incoterms”.
İstanbul Barosu Dergisi. Cilt: 77, Sayı: 4,
2003, s. 857–884.
Çalışkan, Yusuf.
Uluslararası Fikri Mülkiyet Hukukunda
Uyuşmazlık Çözüm Mekanizmaları:
22
WIPO Tahkimi ve Dünya Ticaret Örgütü.
İstanbul: Değişim Yayınları, 2008.
Dalhuisen, Jan.
Dalhuisen on International Commercial,
Financial and Trade Law. Oxford and
Portland Oregon: Hart Publishing, 2004.
Ekşi, Nuray.
Milletlerarası Ticaret Hukuku. 1. Bası.
İstanbul: Beta, 2010.
Erdem, Ercüment.
“Incoterms 2000”. Prof. Dr. Hayri
Domaniç’ e 80. Yaş Günü Armağanı. I.
Cilt. İstanbul: Beta, 2001, s. 179–217.
Erdem, Ercüment.
SİF Satışlar. İstanbul: 1999.
Gallagher, Peter.
Guide to the WTO and Developing
Countries.
London:
Kluwer
Law
International, 2000.
Grando, Michelle T.
Evidence, Proof, and Fact-Finding in
WTO Dispute Settlement, New York:
Oxford University Press, 2009.
International Chamber of Commerce.
Incoterms 2010. Köln: Bundesanzeiger
Verlagsges, 2010 (English Version) (ICC,
Incoterms 2010).
İstanbul Ticaret Odası.
Uluslararası Ticarette Korumacılığın
Kaldırılmasının İç ve Dış Piyasalarda
Türkiye Ekonomisine Etkileri. İstanbul:
İTO Yayını, Yayın No: 2004–46, 2004.
Jackson, John H.
The
World
Trade
Organization,
Constitution and Jurisprudence, 1st edt.
London: Chatham House Papers, 1998.
KENNEDY.
CIF Mukaveleler. Müjde Tekil (çev.).
İstanbul: 1972.
Lowenfeld, Andreas F.
International Economic Law. 1st edt.
New York: Oxford University Press, 2002.
Özcan, Cengiz.
Dış Ticaret İşlemleri, Temel Bilgiler ve
Uygulamalar Ders Notları. Kocaeli: 2004.
23
Sabalot, Deborah.
“International
Agreements
and
Supranational Bodies”, Michael Blair QC,
George Walker ve Robert Purves (Eds.).
Financial Services Law içinde 2nd edt.,
New York: Oxford University Press, 2009,
s.131-202.
Şanlı, Cemal.
Uluslararası Ticari
Akitlerin
Hazırlanması ve Uyuşmazlıkların Çözüm
Yolları. 4. Bası. İstanbul: Beta, 2011.
Şanlı, Cemal.
Uluslararası Ticari
Akitlerin
Hazırlanması ve Uyuşmazlıkların Çözüm
Yolları. 3. Bası. İstanbul: Beta, 2005.
Şanlı, Cemal ve Nuray Ekşi.
Uluslararası Ticaret Hukuku. 2. Bası.
İstanbul: Beta, 2003.
Ulusoy, Ülkü Halatçı.
Dünya
Ticaret
Örgütü’
nde
Uyuşmazlıkların Çözüm Mekanizması.
Ankara: Turhan Kitabevi, 2009.
World Trade Organization.
The
WTO
Dispute
Settlement
Procedures, A Collection of the Relevant
Legal Texts. 2nd edt. UK: Cambridge
University Press, 2003.
http://eur-lex.europa.eu/en/index.htm
http://www.ayangumrukleme.com.tr
http://www.iccwbo.org/
http://www.unece.org/trade/untdid/welcome.html
http://www.wto.org/
24
EK:
21 Ağustos 2012 Tarihli ve L 223/8 Sayılı AB Resmi Gazetesi’ nde
Yayımlanan, 20 Ağustos 2012 Tarihli, 756/2012 No’ lu Komisyon
Uygulama Tüzüğü EK III’ te Yer Alan Teslim Terimlerine İlişkin
Tablo62
Birinci alt bölüm
Anlam
İkinci alt bölüm
Incoterms Kodu
Incoterms-ICC/ECE
Belirtilen yer
Sınırda Teslim
Belirtilen yer
EXW (Incoterms 2010)
İş yerinde teslim
Belirtilen yerde
FCA (Incoterms 2010)
Taşıyıcıya masrafsız
Belirtilen yerde
Kara
ve
Tren
Yolu
Taşımacılığı İçin Uygun Olan
Kod
DAF (Incoterms 2000)
Tüm Taşıma Türleri İçin İçin
Uygulanabilecek Kodlar
62
756/2012 No’ lu Tüzük Ek III’ te yer alan tablo ile 2454/93 No’lu EEC Tüzüğü’ nin 2. Başlığı altında
yer alan Ek 38 altındaki tablo güncellenmiştir. 756/2012 No’ lu Tüzük, Ek IV düzenlemesi dışında, 1
Ocak 2013 tarihi itibari ile uygulanacaktır. Tüzük metni için bkz. http://eurlex.europa.eu/Result.do?T1=V2&T2=2012&T3=756&RechType=RECH_naturel&Submit=Search
(22
Ağustos 2012).
25
CPT (Incoterms 2010)
Taşıma ödenmiş olarak
Varış yeri olarak belirtilen
yerde
CIP (Incoterms 2010)
Taşıma ve sigorta ödenmiş
olarak
Varış yeri olarak belirtilen
yerde
DAT (Incoterms 2010)
Terminalde teslim
Varış yeri olarak belirtilen
yerde veya limanda belirtili
terminalde
DAP (Incoterms 2010)
Belirtilen yerde teslim
Varış yeri olarak belirtilen
yerde
DDP (Incoterms 2010)
Gümrük vergisi ödenmiş
olarak
Varış yeri olarak belirtilen
yerde
DDU (Incoterms 2000)
Gümrük vergisi ödenmemiş
olarak
Varış yeri olarak belirtilen
yerde
FAS (Incoterms 2010)
Gemi doğrultusunda
masrafsız
Belirtilen yükleme limanında
FOB (Incoterms 2010)
Gemide masrafsız
Belirtilen yükleme limanında
CFR (Incoterms 2010)
Masraf ve navlun
Belirtilen varış limanında
CIF (Incoterms 2010)
Masraf, sigorta ve navlun
Belirtilen varış limanında
DES (Incoterms 2000)
Gemide teslim
Belirtilen varış limanında
DEQ (Incoterms 2000)
Rıhtımda teslim
Belirtilen varış limanında
XXX
Yukarıda belirtili listede yer Sözleşmede kullanılan teslim
alanlar
dışındaki
teslim terimlerinin açıklaması
terimleri
Deniz ve İç Su Taşımacılığı
İçin Uygulanabilecek Kodlar
26