Lanzarote Sözleşmesi ve Türkiye

Bilgi Notu: Lanzarote Sözleşmesi ve Türkiye
Çocukların Cinsel İstismar ve Sömürüye karşı Korunmasına İlişkin Avrupa Konseyi
Sözleşmesi (Lanzarote Sözleşmesi)
Lanzarote Sözleşmesi Suç Sorunlarına dair Avrupa Komitesi’nin altında 2005 yılında
oluşturulan Çocukların Cinsel İstismar ve Sömürüye karşı Korunmasına İlişkin Uzmanlar
Komitesi tarafından Türkiye’de dahil Avrupa ve diğer ülkelerdeki yasal düzenlemeler, iyi
uygulamalar, soruna dair akademik ve diğer araştırmalar kullanılarak hazırlanmıştır.
Sözleşme 25 Ekim 2007 tarihinde İspanya’nın Lanzarote Adasında gerçekleştirilen bir
Bakanlar Kurulu toplantısıyla imzaya açılmış ve 1 Temmuz 2010 tarihinde yürürlüğe
girmiştir.
Türkiye tarafından 7 Aralık 2011 tarihinde onaylanan Lanzarote Sözleşmesi, Türkiye
açısından 1 Nisan 2012 tarihinde yürürlüğe girmiştir.1
46 ülke tarafından imzalanan ve 29 ülke tarafından onaylanan Lanzarote Sözleşmesi’nin
maddeleri çocuğa yönelik cinsel istismar ve sömürüyü önlemeyi, cinsel suç mağduru
çocukları korumayı, çocuklar açısından adaleti sağlamayı ve suç faillerine cezai takibat
açmayı içeriyor.
Çocuğun yüksek yararı hukuki prensibini esas alan Lanzarote Sözleşmesi aşağıdaki alanları
kapsamaktadır:








Önleyici ve koruyucu önlemler (5’te1 Kampanyası dahil bilgilendirme kampanyaları);
Mağdur çocuk ve ailesine yardım;
Müdahale programları ve çocuk cinsel istismarı suç faillerine yönelik önlemler;
Çocuk cinsel istismarı ve sömürüsünü cezai suç haline getirme, yeni cezai suç
kategorileri dahil, çocuğu cinsel istismar ve sömürüye hazırlama (child grooming);
Soruşturma ve kovuşturma süreçlerini çocuk dostu hale getirme;
Hüküm giymiş cinsel suç faillerinin bilgilerini kayıt ve muhafaza etme;
Uluslararası işbirliği;
Bir izleme mekanizması.
Ceza yasaları için çocukları cinsel istismar ve sömürüden korumak amacıyla dünyadaki en
yüksek yasal standartları standardı açık ve anlaşılır bir şekilde tanımları ile birlikte sunan
Lanzarote Sözleşmesi ayrıca konu ile ilgili bir de izleme mekanizması oluşturmuştur.
Lanzarote Komitesi (Sözleşme’ye Taraf Devletler Komitesi) Sözleşmenin Taraf Devletler
bakımından en etkin şekilde uygulanıp uygulanmadığını izlemesi amacıyla çalışmaktadır.
İzleme süreci dönemlere ayrılmıştır. Her dönem belli bir tema belirlenerek Taraf Devletlerin
sunacakları bilgiler ışığında değerlendirilecek ve uygulama önlemleri olarak ülkelere
1
http://conventions.coe.int/Treaty/Commun/ChercheSig.asp?NT=201&CM=8&DF=&CL=ENG
sunulacaktır. İlk dönem teması "çocuğun içinde güven büyümesi/yaşaması/bulunması
gereken ortamlarda cinsel istismar ve sömürü" olarak belirlenmiştir.
İlk döneme ilişkin Komite Türkiye’nin de yanıtlaması gereken iki soru kağıdı hazırlamış ve
Taraf Devletlere çağrı yapmıştır. Türkiye’nin 31 Ocak 2014 tarihine kadar Komite’ye bu soru
kağıtlarını doldurup göndererek yanıt vermesi beklenmektedir.2
Lanzarote Komitesi’nde Türkiye, Adalet Bakanlığı’nın bir temsilcisi tarafından temsil
edilmektedir.
2010 yılında Avrupa Konseyi, Lanzarote Sözleşmesi ile bağlantılı olarak çocuğa karşı cinsel
şiddeti sonlandırmak için bir kampanya başlatmıştır. Türkiye’de dahil olmak üzere Avrupa’da
her BEŞ çocuktan BİRİNİN cinsel şiddetin herhangi bir biçiminin mağduru olduğunu ortaya
koyan veriler ışığında kampanya BEŞTE BİR olarak isimlendirilmiştir.
Lanzarote Sözleşmesi’nin bir parçası olarak, Sözleşme’yi onaylayan her ülke, cinsel şiddetin
önlenmesi için çocuklara ve ailelerine bilgi sağlayarak onları güçlendirecek unsurları içeren
bir kampanya yürütmelidirler. Sözleşmeyi onaylayan her ülke ayrıca parlamento ve yerel
yönetimlerini Sözleşme’de ana hatları ile belirtildiği gibi politika ve hizmet çözümleri
geliştirmeye yönlendirecek bilgilendirme kampanyaları da düzenlemelidir.
Bir yazılı soru önergesine yanıt olarak Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Sayın Fatma Şahin
tarafından 2 Temmuz 2012 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) açıklanan
bilgiye göre Türkiye’de de böyle bir kampanya yapılması planlanmaktadır.3
Avrupa kampanyası dahilinde Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi tüm Taraf Devletlerin
Meclisleri tarafından atanan milletvekilleri tarafından oluşturulmuş bir Milletvekilleri Ağı
oluşturmuştur.4 Şu anda 52 üyesi olan Milletvekilleri Ağı’na Türkiye’den atanan sorumlu
milletvekili Van Milletvekili Sayın Burhan Kayatürk idi. TBMM Avrupa Konseyi
Parlamenterler Meclisi Türk Grubu’nun üyelerinin değişmesiyle bu posizyon boş kalmıştır ve
doldurulması gerekmektedir.
Avrupa kampanyası dahilinde Avrupa Konseyi Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi de
Yerel Yönetimler Paktı kurmuşlardır.5 Türkiye’den bu Pakta üye bir belediye henüz mevcut
değildir.
Avrupa Konseyi Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi’nde Türkiye birçok belediye
tarafından temsil
edilmektedir:
(Yerel
Yönetimler Odasında)
İzmit/Kocaeli,
Muratpaşa/Antalya, Bakırköy/Istanbul, Istanbul Büyükşehir ve Başakşehir, Tunceli, Karabük,
Büyükcekmece/Istanbul, Aydın, Yenişehir/Bursa, Kemalpaşa/İzmir, Manisa, Altındağ/Ankara
(Bölgeler Odasında) Ankara, Adana, İzmir, Ankara/Yenimahalle, İstanbul/Sultangazi,
Gaziantep, Trabzon, Bayburt, Şanlıurfa, İstanbul, İzmir/Tire
2
http://www.coe.int/lanzarote
http://www2.tbmm.gov.tr/d24/7/7-6500sgc.pdf
4
http://www.coe.int/t/dg3/children/1in5/PACE/About_en.asp
5
http://www.congress-pact1in5.eu/en/
3
Bu bilgi notu Uluslararası Çocuk Merkezi tarafından 5te1 Kampanyası Projesi kapsamında
hazırlanmıştır.
Türkiye Delegasyonuna Muratpaşa/Antalya Belediye Başkanı başkanlık etmektedir.6
Lanzarote Sözleşmesi’nin çocukları cinsel istismar ve sömürüden etkin bir sekilde
koruyabilmesi için onaylanması gereken diğer iki Avrupa Komisyonu sözleşmesi Siber
Suçlara Dair Avrupa Konseyi Sözleşmesi ve İnsan Ticaretine Karşı Eyleme Dair Avrupa
Konseyi Sözleşmesi’dir. Türkiye bu iki sözleşmeyi imzalamış olmakla birlikte henüz
onaylamamıştır.
6
http://www.coe.int/t/congress/whoswho/pays_en.asp?id=19
Bu bilgi notu Uluslararası Çocuk Merkezi tarafından 5te1 Kampanyası Projesi kapsamında
hazırlanmıştır.