Volkanlar Diyarı Hawaii

Transkript

Hakan Yalçın tarafından yazıldı
Pazartesi, 11 Nisan 2011 20:13 - Son Güncelleme Çarşamba, 13 Nisan 2011 19:47
Hakan Yalçın bu kez bizleri Hawaii adalarına, adalardaki volkanik dağlara ve daha nice
güzelliklere götürüyor. Aklından Hawaii adalarına gitme fikri geçen herhangi biri için mükemmel
bir rehber niteliğindeki yazısı, bugüne kadar böyle bir düşünceyi aklının ucuna bile getirmemiş
olanlara ise adeta neler kaçırdıklarını anlatıyor. Beğeniyle okumanız dileğiyle…
{highslide type="img" width=600 height=500 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/01_mauna_k
Hawaii eyaletinin en yüksek
(Foto:
dağı
Hakan
olanYalçın)
Mauna Kea zirvesinde (4205m) bulunan volkanik kraterlerden biri
70 milyon yıl öncesine dayanan bir hikaye. Pasifik Okyanusu’nun ortalarında, jeologların “sıcak
nokta” olarak tabir ettikleri, mağmanın yüzeye yaklaştığı bir bölgede lavlar fışkırmaya başladı.
Deniz derinliğinin 5-6 bin metre olduğu bu bölgede, volkandan çıkan lavlar zamanla bir ada
oluşturmayı başardı. Sıcak nokta, Pasifik Okyanusu’nun bu kesiminde kuzeydoğu yönüne doğru
seyreden bir tektonik levha içinde yer almaktaydı. Tektonik levha yeni oluşan adayı bir kaç
milyon yıllık bir süreçten sonra ileri taşıdı. Arkasından başka bir ada daha oluştu. Bu şekilde
sıcak nokta adeta seri ada üretimine geçti. Aradan milyonlarca yıl daha geçti. İrili ufaklı yaklaşık
bir düzine ada ortaya çıktı [1] . Hawaii olarak adlandırılan adalar zinciri dünyada yerini aldı. Bu
süreç bugün de devam ediyor. Hawaii’nin Kilauea adlı volkanını ziyaret edenler, kendi gözleriyle
buna şahit olabilirler. Yeryüzünü şekillendiren en önemli mekanizmalardan biri olan volkanları
ve çıkardıkları taze lavları yakından görebilmek dünyada çok az yerde mümkündür. Hawaii
böyle ender yerlerden biridir. Üstelik bu imkânı eşsiz sahiller, yeşillikler ve şelalelerle dolu tropik
bir doğa ortamında sunarak…
{highslide type="img" width=300 height=250 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/02_kilauea.jp
1 / 22
(Sol)“Kilauea Iki” krater çukuru – Kilauea volkan sisteminin ufak bir parçası olan bu krater 1959 yilinda ak
{highslide type="img" width=300 height=250 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/03_lav.jpg{/h
(Sağ) Donakalmış lav akıntısı
(Fotoğraflar: Hakan Yalçın)
{highslide type="img" width=600 height=500 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/04_haleakala
Haleakala kraterinden bir manzara (Maui adası)
(Foto: Hakan Yalçın)
Coğrafya
{highslide type="img" width=300 height=250 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/05_harita1.jp
(Sol) Pasifik Okyanusunun ortalarında bulunan Hawaii dünyada en izole adalar grubu (San Francisco’ya
2 / 22
{highslide type="img" width=300 height=250 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/06_harita.jpg
(Sağ) Hawaii adalarının haritası
Coğrafi olarak Pasifik Okyanusu’nun ortasında bulunan Hawaii, dünyada ana kara
parçalarından en uzak adalar zinciri olma özelliğini taşır. Ekvatora yakınlığı sebebi ile tropik bir
iklim ve bitki örtüsüne sahiptir. Zincirin en büyük adası Big Island (Büyükada) veya Hawaii adını
taşır ki eyaletin adı bu adadan gelmektedir. Büyükada’yı sırasıyla Maui, Oahu ve Kauai takip
etmektedir. Bunların dışında Nihau, Molokai ve Lanai gibi küçük adalar da vardır. Hawaii, 50.
eyalet olarak ABD’ye katılmıştır, yani eyalet statüsünde ülkeye katılan en son toprak parçası
olmaktadır [2] . En büyük şehri ve aynı zamanda başkenti Oahu adasında bulunan
Honolulu’dur. Dünya çapında meşhur olan Waikiki plajı Honolulu şehrinde yer alır. Waikiki
plajının yanı başında yükselen dev oteller, Oahu adasının doğal görünümünü ciddi bir şekilde
bozsa bile diğer adalarda durum çok farklıdır. Hawaii’nin büyük bir kısmı milli park ve eyalet
parkları ile korunmuş olup, her bir köşesinde farklı doğa güzellikleri vardır. Bunların bir kısmına
bu yazıda fotoğraflarıyla beraber değineceğiz.
Jeolojik olarak en genç ada Big Island (Büyükada) olmaktadır. Daha önce bahsettiğimiz gibi bu
adada bulunan Kilauea volkanı şu an aktif durumdadır. Batıya doğru gidildikçe adaların yaşı
artar. Örneğin Büyükada’nın batısında yer alan Maui daha eskiden oluşmuştur. En batıda yer
alan Kauai en yaşlı ada ünvanını taşımaktadır. Yaşı ilerleyen adaların topoğrafyalarında ciddi
değişiklikler oluşur. Yağmur, rüzgar ve dalga gibi erozyon yaratan doğal güçler dağları daha çok
aşındırırken, bitki örtüsü daha geniş bir alanı sarar ve sıklaşır. Bu sebeple Kauai en yeşil ve bitki
örtüsü en sık ada olmaktadır. Bunun tam tersi olarak Büyükada’nın önemli bir kısmı, özellikle
güneybatı yamaçları oldukça kurudur. Hatta kimi yerler çölü andıracak kadar çıplak
görünümlüdür. Kuzey yamaçları ise yem yeşil bitki örtüsü ile kaplıdır (hatta balta girmemiş
orman şeklinde nitelemek abartı olmaz.) Bu tezata sebep olan en büyük faktör yağışların kuzey
doğu yönünden gelmesidir. “Ticaret rüzgarları” (trade winds) [3] olarak adlandırılan bu
rüzgarlar tropik iklimin oluşmasını sağlayan düzenli yağışları beraberinde getirirler. Hemen
hemen her gün yağmur bırakan ticaret rüzgârları, adaların özellikle kuzey ve doğu yamaçlarının
sürekli yeşil olmasını sağlar. Dağları sise sarıp manzarayı kapatan bulutlar, adaları ziyaret eden
3 / 22
turistler tarafından çok sevilmese de sayısız şelale oluşturarak bunu fazlası ile telafi
etmektedirler…
{highslide type="img" width=300 height=250 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/07_maui.jpg{
(Sol) Maui adasının kuzey kıyısı ve arka planda bulutla kaplı West Maui dağları
{highslide type="img" width=300 height=250 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/08_akaka.jpg
(Sağ) Mauna Kea’nin kuzey yamaçlarını süsleyen Akaka selalesi, Büyükada
{highslide type="img" width=600 height=500 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/09_rainbow.j
Volkanik kayaların oluşturduğu bir platformdan akan Rainbow şelalesi (Hilo, Büyükada)
Dağseverler için Hawaii volkanlarının hatırı sayılır rakıma sahip olduğunu belirtmek gerekir.
Büyükada’da bulunan Mauna Kea, 13,796 ft (4205m) yüksekliği ile Hawaii eyaletinin en yüksek
noktasıdır. Mauna Kea’yi az farkla hemen güneyinde bulunan 13,600 ft (4145m) rakımlı Mauna
Loa izler. Bu iki dağ Büyükada’nın yüzölçümünün büyük bir kısmını kaplamaktadır. Eyaletin 3.
en yüksek dağı ise Maui adasında bulunan 10,023 ft (3055m) rakımlı Haleakala volkanıdır.
Mauna Kea ve Haleakala’nın jeolojik “uykuya” geçtikleri düşünüldüğünden onlardan ciddi bir
volkanik patlama gelecekte beklenmemektedir. Daha genç olan Mauna Loa ise en son 1984
yılında güney yamacında patlama göstermiştir. Mauna Loa’nın ileride tekrar aktivite gösterme
4 / 22
ihtimalinin yüksek olduğu belirtiliyor [4] .
Hawaii’nin en yüksek 3 zirvesini kapsayan bu resim Haleakala’da güneşin doğusu sırasında çekildi. Ön p
Hawaii’nin dağlarında hem günübirlik hem de bir kaç günde yapılabilecek yürüyüş rotaları
mevcuttur. Tırmanış olarak ciddi bir zorluk bulunmasa da volkan gezilerinin apayrı bir zevk
olduğunu ifade etmeliyiz. Sarı, kırmızı, siyah ve bunların değişik tonlarını içeren kraterler,
donakalmış lavlardan oluşan dere yatakları ve bu ortamda yetişen “endemik” bitki türlerini
keşfetmek eşsiz bir deneyim sunmaktadır. Ayrıca değinmek istediğimiz şöyle bir karşılaştırma
var: deniz tabanından itibaren yükseklik ölçüldüğü takdirde Mauna Kea’nın zirvesi yaklaşık
10,000m’ye ulaşır ki bu rakamla Everest’i bile geride bırakmaktadır! (Everest’in rakımının deniz
seviyesinden ölçüldüğünü farzedersek.) Bu coğrafi özellik, Hawaii adalarının bulunduğu bölgede
Pasifik Okyanusu’nun derinliğinin yaklaşık 5800m olmasından ileri gelir [5] . Tabii haklı olarak
bu karşılaştırmanın adil olmadığını düşünebilirsiniz. Burada önemli olan rakamsal
karşılaştırmadan ziyade Hawaii’nin sadece deniz üstü değil, deniz altındaki kısmının da
bilincinde olmaktır. Nitekim Hawaii’yi cazip yapan en önemli unsurlardan biri deniz altındaki
güzelliğidir. Adaların etrafını kaplayan mercan kayalıkları ve bu kayalıklarda yaşayan rengarenk
deniz canlıları Hawaii ekosisteminin önemli bir parçasını oluşturmaktadır. Volkanlar üzerine
yoğunlaşan bu yazıda deniz altındaki güzelliklere yer veremeyeceğiz. Ama Hawaii’yi ziyaret
edenlere mutlaka şnorkel veya dalış gibi imkanlarla deniz altındaki renkli dünyayı yakından
görmelerini öneririz.
{highslide type="img" width=600 height=500 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/11_balik.jpg{
Waikiki Akvaryumu’nda çekilen bu manzarayı Hawaii’de şnorkel yapılan bir çok yerde görmek mümkün.
5 / 22
{highslide type="img" width=600 height=500 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/12_oahu.jpg{
Oahu adasının “ticaret rüzgarları”na maruz kalan kuzey kesimi.
Tarihçe
Hawaii’nin ilk keşfinin 4. veya 5. yüzyılda Güney Pasifikte yaşayan Polonezyalılar tarafından yapıldığı düşünülüyor. Bilinmeyen bir sebepten dolayı Polonezyalılar denizde 2800 km yol
katederek Hawaii adalarına gelmişler. O zamanın gemileri (veya tekneleri) ile bu kadar uzun bir
deniz yolculuğu nasıl yapabildikleri hala tam bilinmiyor. Avrupalı denizcilerin Hawaii’yi
keşfetmesi ise Amerika kıtası ve diğer Pasifik adalarından çok sonra oldu. Buna sebep olarak
Panama kanalı açılmadan önce Pasifik Okyanusuna geçişte kullanılan Cape Horn rotasının
(Güney Amerika’nın ucu) Hawaii’ye oldukça uzak bir mesafede kalması gösterilmektedir. 1778
yılında Alaska’ya doğru yola çıkan İngiliz Kaptan James Cook Hawaii’yi tesadüfen gördü [6] .
Hawaii’nin kaderini değiştiren dış dünya ile ilk temas bu tarihte gerçekleşmiş. Ne yazık ki
Pasifik’te başka bir çok yeri keşfeden Kaptan Cook’un kaderi Hawaii’de sonlandı. 1 yıl sonra
yaptığı başka bir gezi dönüşü uğradığı Büyükada’da yerlilerle aralarında çıkan ufak bir
anlaşmazlıkta öldürüldü. Kealakekua adlı körfezde cereyan eden bu olay için bugün Kaptan
Cook anısına yapılmış küçük bir anıt bulunmaktadır. Kealakekua körfezinden bahsetmişken
buranın, berrak suları, mercan kayalıkları ve balık zenginliği ile Hawaii’de şnorkel ve dalış
yapılan en güzel yerlerden biri olduğunu eklemek isteriz.
{highslide type="img" width=300 height=250 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/13_kealakek
6 / 22
(Sol) Kealakekua körfezinde 1779 yılında hayatını kaybeden Kaptan Cook anısına dikilen anıt
{highslide type="img" width=300 height=250 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/14_ussArizon
(Sağ) 2. Dünya savaşında Pearl Harbor’da Japonlar tarafindan batırılan USS Arizona savaş gemisi için y
1800’lu yıllarda Amerika’dan göç eden ve tarım, hayvancılık ve ticaretle uğraşan varlıklı bir
grubun adalara hakim olmasından sonra, Hawaii 1897 yılında ABD’ye bağlandı. Ondan sonra
uzun bir süre Hawaii’de önemli bir olay olmadı. Ta ki 2. Dünya savaşına kadar. ABD’de savaşa
girip girmeme tartışmaları yaşanırken, 7 Aralık 1941’de Japonlar ani bir atakla Pearl Harbor’da
(Oahu adası) konuşlanmış Amerika filosuna bir saldırı düzenledi. Bu saldırıda çok sayıda
Amerikan savaş gemisi bombalanmış veya batırılmıştı. En çok kaybın verildiği gemilerden biri
olan USS Arizona, batırıldığı günden beri (70 yıldır) olduğu gibi su altında duruyor. Üstüne
yapılan platform anıt olarak görev görüyor [7] . Aradan geçen zamana rağmen gemide hala
yakıt var ve dışarı sızıntı yapıyor. Günde yaklaşık 1 litrelik sızıntı Pearl Harbor körfezine akıyor.
Geçmişi 1. Dünya savaşına dayanan USS Arizona hakkında ilginç bir detay, geminin1919
yılında İzmir’e gelmesi. Resmi görevinin İzmir’in Yunan işgali sırasında Amerika vatandaşlarını
korumak olduğu belirtiliyor
[8] . Ama aynı
zamanda orada bulunan İngiliz gemileri ile beraber Yunanlılara, açıktan olmasa da destek
verdiği anlaşılıyor. Bugün Pearl Harbor ve USS Arizona gemisi, Hawaii’ye gelen turistlerin en
çok ziyaret ettiği yerlerden biri olmaktadır. Dünya tarihinde kritik bir zamana ait bu mekanı,
özellikle tarihe ilgisi olanların görmesini öneririz.
“Aloha”
Dünyaca meşhur “Aloha” kelimesi Hawaii dilinde merhaba veya hoşgeldin anlamına gelir.
Hawaii’lilerin ana dili, anayurtları olan Polonezya’da yaşayan halkın diline çok benzer. Bu dil
yazılı bir dil değildi. Avrupalıların Hawaii’yi keşfinin ardından oraya gidenler tarafından bir alfabe
yapıldı [9] . Bu alfabede sadece 12 harf yer almaktadır (a, e, i, o, u, h, k, l, m, n, p, w). Bu
harflerin telaffuzu Türkçe’ye cok benzerdir (Türkler için okumada bir avantaj). Hawaii dilinde
kelimelerde epey bir tekrar vardır - mesela “wikiwiki” hızlı hızlı demek (günümüzde çok popüler
olan“wiki” kelimesi’nin Hawaii’den geldiğini ifade edelim böylece.) Eski Hawaii krallarından olan
“Kamehameha” adını günümüzde bir çok yerde, özellikle cadde isimlerinde olarak görüyoruz.
Daha renkli ve kulağa hoş gelen bir kelime olan ve mercan kayalıklarında yaşayan küçük bir
7 / 22
balığın adı olan “humuhumunukunukuapua’a” yı telaffuz etmenizi öneririz! Bu örnekte olduğu
gibi Hawaii dilinin önemli bir unsuru üstten ayırma işaretidir (’). Telaffuzda hafif bir duraksama
gerektirir. Örneğin Hawii kelimesi aslında Hawai’i şeklinde yazılır ve “Hawai” ile “i” arasında bir
duraksama vardır. Bu yazımızı daha sade tutabilmek için (Hawai’i’lilerin affına sığınarak), üstten
ayırma işaretlerini kullanmıyoruz.
Amerika, Hawaii adalarını egemenliğine aldıktan sonra, 1950’li yıllara dek ana dillerini okullarda
yasaklamış. Bu sebeple yeni kuşak İngilizce öğrenmeye başlamış ve kendi dilleri ikinci plana
düşmüş. Zamanla “Pidgin” denilen, İngilizce’yle karışık bir konuşma dili (veya lehçe) ortaya
çıkmış. Bir çok cümleyi kısaltarak ifade eden Pidgin, bugün Hawaii yerlileri arasında hala
kullanılıyor. Ama kozmopolitan bir turizm merkezi olan Hawaii’de pratik olarak tek dil İngilizce.
Hawaii dili karşımıza sadece yer isimleri olarak (şehir, sokak, park vs.) ya da turistlerin ilgisini
çekmek amacıyla kullanılan belli başlı kelimeler olarak ortaya çıkıyor.
Gelirinin çok büyük bir bölümü turizmden gelen Hawaii’de bazı gelenekler ticari amaçlı
kullanılmaya başlanmış. Mesela “lei” denilen boyuna asılan çiçekler, eskiden Hawaii’de,
doğumgünü, düğün, dinsel törenler gibi özel günlere özgü imiş [10] . Daha sonraları bu
gelenek ticarete dönüştürülerek Hawaii’ye gelen turistleri karşılamada kullanılmaya başlanmış.
Günümüzde Hawaii’liler özel günlerde “lei” takmaya devam ediyor, ancak artık çok ticari
olduğundan süpermarket, benzin istasyonu, havaalanı dahil her yerde “lei” satın almak
mümkün. Bu şekilde değeri erozyona uğrayan “lei” geleneğinin eski cazibesi kalmadığını
söyleyebiliriz.
Adalardan Gezi Notları
8 / 22
Yazının bundan sonraki kısmında Büyükada, Maui ve Oahu adalarından kısa gezi notları ile
beraber manzaralara yer vereceğiz.
Big Island (Büyükada)
Hawaii adaları içinde yüzölçümü en büyük olan Büyükada (10,572 km2), rakımı 4000m’nin
üzerinde olan Mauna Kea ve Mauna Loa dağları ve aktif Kilauea volkanı ile bölgenin jeolojik
geçmişini mükemmel bir şekilde gözler önüne sermektedir. Büyükada’yı görmenin iyi bir yolu,
en yüksek dağı olan Mauna Kea’ya çıkmak. Araba yolunun tepeye kadar gitmesi burayı daha da
cazip yapıyor. Gezi rotamızı öncelikle zirveye çeviriyoruz. Mauna Kea oldukça düşük bir eğimle
yükseldiği için uzaktan bakıldığında 4000m’lik bir dağ izlenimi vermiyor. Yavaş yavaş yükselen
yolda epey bir süre siste gitmek zorunda kalıyoruz (kuzey doğudan gelen bulutlar dağın orta
kısımlarını sürekli sis içinde bırakıyor.) 3000m’de yer alan Mauna Kea-Mauna Loa geçidine
çıktığımızda sis ve bitki örtüsü tamamen bitiyor. Bundan sonra arazi tamamen çıplak. Muhtelif
renkte kraterler insana ay ya da Mars’ta olduğu hissini veriyor. Tepede uzay araştırmalarına
yönelik çok sayıda gözlem evi var. Yüksek rakım, temiz hava ve bulutsuz bir gökyüzü burayı
gözlemevi için ideal bir yer yapıyor. Dağın en yüksek noktası olan 4205m rakımlı kratere, yolun
bittiği yerden itibaren 10 dakikalık bir yürüyüşle çıkılabiliyor. 10 dakika (veya daha kısa sürede)
çıkılabilen zirvelere bayılıyorum! Hemen güneyimizde kalan Mauna Loa, biraz daha alçak ama
profil olarak Mauna Kea’nın bir taklidi gibi duruyor. Batı istikametinde yaklaşık 50km uzaklıkta
Maui adasındaki Haleakala volkanının siluetini görebiliyoruz. Bu perspektiften Haleakala’nın
etkileyici bir görünümü var.
Mauna Kea’da daha fazla vakit geçirmek için Lake Waiau gölüne gezinti yapıyoruz. 13,020 feet
(3970 m)’de yer alan Lake Waiau, Amerika’nın en yüksek rakımlı göllerinden biri [11] . Kalp
şeklindeki bu gölün Hawaii’liler için kutsal olduğunu okumuştum
[12]
. Eski zamanlarda doğum yapan anneler, bebeklerinin göbek kordonunu bu göle getirip
gömerlermiş! Göl etrafında herhangi bir iz görmediğim için artık bu geleneğin devam etmediğini
düşünüyorum.
9 / 22
1983’ten beri sürekli olarak lav akıtan Kilauea, “Hawaii Volkanları Milli Parkı” olarak koruma
altına alınan bir bölge içinde yer alıyor [13] . Kilauea’nın önemli bir özelliği, yüksek basınçlı bir
patlama şeklinde değil, yavaşça bir akıntı ile lav üretmesi. O yüzden yakından izlenebiliyor (ve
bilimsel araştırma yapanların işini kolaylaştırıyor.) Kilauea, irili ufaklı çok sayıda volkanik krater,
fay hatları ve lav tünelleri ile oldukça karmaşık bir yapıya sahip. “Kilauea Iki” adlı kratere
yaptığımız yürüyüşte yerden çıkan dumanları yakından görüyoruz. Burası 50 yıl önce
gerçekleşen bir patlamada lav ile dolmuş. Kraterin dibi her an patlama olabileceği hissini
veriyor. Daha sonra park içinde lav akışının bugün devam ettiği yere gidiyoruz. Akşam
karanlığında parıldayan altın rengindeki lavları ve denize aktığı yerde oluşan dumanı uzaktan
görebiliyoruz, ancak tam yanına gitmek için 1 saatlik yürüyüş yapmak gerekiyor. Vaktimiz
olmadığı için geri dönüyoruz, ama gidenlere mutlaka bu yürüyüşü yapmalarını tavsiye ediyoruz.
Büyükada’da görülmesi gereken yerlerden bir diğeri Akaka şelalesi. Mauna Kea’nin tropik
ormanla kaplı kuzey doğu yamaçlarının beslediği bu şelale, 130m irtifa farkı ile Hawaii eyaletinin
en yüksek şelalesi. Yem yeşil bir vadi içinde yer alan Akaka Şelalesi’ni karşıdan gören bir
noktaya patika yol ile ulaşıyoruz. Şelaleye daha fazla yaklaşmak mümkün değil maalesef.
Bulunduğumuz yerden şelalenin güzelliğini içimize sindirmeye çalışarak buradan ayrılıyoruz.
{highslide type="img" width=600 height=500 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/15_hilo_Mau
Mauna Kea’nin Hilo şehrinden görünümü
Foto: Hakan Yalçın
10 / 22
{highslide type="img" width=300 height=250 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/16_maunaKe
(Sol) Mauna Kea zirvesi (4025m)
(Sağ) Mauna Kea’nın kraterleri
Fotoğraflar: Hakan Yalçın
(Sol) Mauna Kea zirvede bulunan gözlem evleri – arka planda Haleakala
{highslide type="img" width=300 height=250 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/19_lakeWaia
(Sağ) Lake Waiau – Amerika’nin en yüksek rakımlı göllerinden biri (3970m)
{highslide type="img" width=300 height=250 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/20_kilauea_i
(Sol) Kilauea’da duman çıkaran bir çatlak
{highslide type="img" width=300 height=250 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/21_kilauea.jp
11 / 22
(Sağ) Kilauea’dan çıkan lavların denize aktığı yerde yükselen dumanlar
{highslide type="img" width=300 height=250 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/22_kealakek
(Sol) Kealakekua körfezi
{highslide type="img" width=300 height=250 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/23_kaplumba
(Sağ) Hawaii’de birçok yerde görülebilen deniz kaplumbağası
{highslide type="img" width=300 height=250 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/24_buyukada
Büyükada’nın kuzeydoğu kıyısı
{highslide type="img" width=300 height=250 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/25_selale.jpg
Bir şelale
Maui
Hawaii’nin 2. en büyük adası olan Maui (1882 km2) iki volkanik dağ ve bunların arasında kalan
düzlükten oluşmaktadır. Adanın doğusunda 10,023 ft (3055m) rakımlı Haleakala, batısında
5,788 ft (1764m) rakımlı West Maui Dağları yer alır. Haleakala geçmişi çok daha yakın bir
volkan olup, 1790 yılında kalma lav akıntılarına sahiptir. Dağın üst kısımları ve kuzeydoğu
yönünde okyanusa inen bir vadi “Haleakala Milli Parkı” sınırları içinde yer alır [14] . Maui’nin en
12 / 22
popüler aktivitelerinden biri Haleakala’da güneşin doğuşunu ya da batışını seyretmektir.
Haleakala’nın doğal güzelliğini daha çok görebilmek için, güneşin hem doğuşunu hem batışını
seyredip, arada kalan zamanda krater içine yürüyüş yapıyoruz. Son derece keyifli olan bu
yürüyüşte, dağı saran bulutlar sayesinde kendimizi apayrı bir dünyada hissediyoruz. Yaklaşık
10km çaplı ana krater içinde muhtelif zamanlara ait volkanik patlamalara ait irili ufaklı bir sürü
çukur var. Bunları hayranlıkla seyrediyoruz. Patika yolu takip ederek krater çukurlarından birinin
etrafını dolaşıyoruz. Sadece bir gün ayırabildiğimiz Haleakala’da dağevleri ve kamp yerlerini
kullanarak bir kaç gün geçirmek mümkün. Daha çok vakti olanlara krater içinde kamp yaparak
Haleakala’nin sunduğu “uzayda bir gezegen” atmosferini doyasıya tatmalarını tavsiye ediyoruz.
Keskin sırtlarla yükselen ve çoğu zaman bulutla kaplı West Maui Dağlarının tepesine giden ya
da en azından yaklaşan patika yol bulunmadığından burada yürüyüş imkanları çok daha sınırlı
olmaktadır. Burada bizim ziyaret ettiğimiz ve tavsiye edeceğimiz yer “Iao Valley”. Zirveden
doğuya doğru keskin bir iniş yapan bu derin vadi, duvarları dâhil, tamamen yeşillikle kaplı. Vadi
içinde Iao Needle adlı bir sivri yükseliyor. Tırmanış için oldukça güzel bir hedef olarak karşımıza
çıkıyor. Ancak burayı sürekli etkisi altında bulunduran sis, kaya duvarlarını hep ıslak tuttuğu için
Iao sivrisine tırmanış (hele de malzemesiz olunca) son derece zor görünüyor. Vadi içinde
yürüyüş yaparak Iao sivrisini değişik açılardan görmeye çalışıyoruz. Vadi duvarlarından akan
şelaleleri seyrederken yağmur başlıyor ve biz Maui adasının keşfine devam etmek için buradan
ayrılıyoruz.
Maui’nin güzel plajlarından bir öğleden sonra ayrılarak adanın kuzeybatı köşesinde bulunan
“Nakalele Blowhole” adlı “gayzeri” görmeye gidiyoruz. Pasifik Okyanusu, oldukça dalgalı olduğu
bir yerde volkanik kayaların altını oyarak su altı mağarası oluşturmuş [15] . Bu mağaranın
üstünde bulunun bir delikten, dalgaya bağlı olarak belli aralıklarla su fışkırıyor. Okyanus çok
dalgalı ise daha sık, az dalgalı ise daha seyrek olarak fışkırma gerçekleşiyor. Bizim
ziyaretimizde yarım dakikada bir fışkıran gayzerin iyice yakınına giderek bu ilginç doğa olayını
zevkle izliyoruz. Maui, Nakalele Blowhole gibi çok sayıda doğa sürprizine sahip. Yeter ki onları
görmeye zaman olsun…
13 / 22
3055m rakımlı Halaekala’nın uzaktan manzarası
(Sol) Halaekala’nın vollkanik kraterleri
(Sağ) Halaekala’da güneşin doğusunu seyreden turistler
(Sol) Maui’nin batı kıyısı - Kaanapali
(Sağ) Maui’nin kuzey-batısı
14 / 22
{highslide type="img" width=300 height=250 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/31_maui_sel
{highslide type="img" width=300 height=250 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/32_maui_gol
Maui’nin kuzey kıyısından manzaralar
{highslide type="img" width=300 height=250 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/33_iaoValley
(Sol) West Maui dağlarında bulunan Iao vadisinde bir manzara
{highslide type="img" width=300 height=250 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/34_iaoNeedl
(Sağ) Iao Needle
{highslide type="img" width=600 height=500 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/35_nakalele.
Maui’nin kuzeybatısında bulunan “Nakalele Blowhole” adlı deniz gayzeri
Oahu
Hawaii’nin 3. en büyük adası olan Oahu (1,548 km2), yaklaşık bir milyonluk nüfusu ile eyaletin
en kalabalık adası olmaktadır. Honolulu, eyaletin en büyük şehri ve aynı zamanda başkenti.
Yüksek binaları ve trafik problemleri ile Honolulu, Amerika’nın diğer büyük şehirlerine çok
benziyor. Dağ meraklıları, meşhur Waikiki plajının biraz ötesinde yükselen Diamond Head
15 / 22
volkanını hemen fark edeceklerdir. 762 feet (232m) rakımlı bu küçük volkanın, Honolulu’ya
yakınlığından dolayı çok sayıda ziyaretçisi var. Tepeye çıkış 45 dakika süren bir patikadan
yapılıyor. Patikanın son kısmı, 2. Dünya savaşından kalma savunma mevzilerinin içinden
geçiyor. Tepede, şehrin yüksek binalarının, arka planda kalan yeşil dağlarla oluşturduğu tezat
hemen dikkatimizi çekiyor. Yanı başımızda uçsuz bucaksız bir şekilde uzanan Pasifik
Okyanusunun büyüklüğünü algılamakta bayağı zorlanıyoruz.
Diamond Head gezisinde adanın doğusunda daha sivri ve daha yüksek bir volkan farkediyoruz.
Dönüşte yaptığımız Internet araştırması ile bu volkanın adının Koko krateri olduğunu
öğreniyoruz. Ertesi gün rotamızı buraya çeviriyoruz. 1208 ft (368m) rakımlı Koko kraterine çıkan
patika eski bir demiryolunu takip ediyor. Zirveye doğru patika (yani demiryolu) oldukça
dikleşiyor. Trenin bu dik rampada nasıl çıktığı merak konusu. Zirveye yaklaşınca dağın diğer
tarafında kalan krater çukurunu görüyoruz. Aynı zamanda Oahu adasının doğu ucu tamamen
ortaya çıkıyor. Bu sırada batmakta olan güneşin ufukta, Pasifik Okyanusu üzerinde kayboluşunu
seyrediyoruz. Aşağıda kalan şehir ışıklarının yardımı ile demir patikayı kolayca takip ederek geri
dönüyoruz.
Oahu’nun tropik bitki örtüsünü yakından görmek için Honolulu şehrinin arkasında yükselen dik
yamaçlarda bulunan Manoa şelalesine gidiyoruz. Manoa şelalesi tam anlamıyla bir yağmur
ormanı içinde yer alıyor. Ağaçlar birbirine girmiş, çoğu bir kaç kat sarmaşıkla sarılmış. Kimi
yerde bambu ağaçları o kadar yoğunlaşıyor ki bir metre ötesini görmek mümkün değil. Yarım
saatlik bir yürüyüşten sonra şelaleye ulaşıyoruz. Manoa şelalesi 30m’lik bir yükseklikten aşağı
akıyor. Dibinde ufak bir göl var. Şelale ve göl birbirlerini çok güzel tamamlıyorlar. Oldukça
cezbedici bir manzara -- yüzmek için daha güzel bir yer bulmak imkansız gibi geliyor. Ama
etraftaki levhalar şelaleye ve dibindeki göle yaklaşmanın tehlikeli olduğunu söylüyor. Bu sırada
Hawaii’li bir grup genç yaklaşıyor. Şelaleye biraz bakındıktan sonra koşarak göle atlıyorlar. Bir
tanesi yukarıdan akan suyun dibine gidip zevkten çığlıklar atıyor. Hawaii’liler, yaşadıkları tropik
doğanın tadını çıkarmasını çok iyi biliyorlar. Çoğumuza korkunç görünen kabarık okyanus
dalgalarında sörf yapmak onlar için büyük bir zevk mesela. Doğanın güzelliği ile iç içe yaşamak
insanları özgür ve cesaretli yapıyor olmalı. Herhalde şelalenin dibinde eğlenen gençlerde bu
özgür “Aloha” ruhunu görüyoruz.
16 / 22
{highslide type="img" width=300 height=250 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/36_koko.jpg{
(Sol) Koko krateri (Foto: Hakan Yalçın)
{highslide type="img" width=300 height=250 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/37_kokoYuru
(Sağ) Koko kraterine 1 yaşındaki kızım Ezgi ile çıkış
(Foto: Ayla Yalçın)
{highslide type="img" width=300 height=250 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/38_oahu_sirt
(Sol) Oahu adasını kuzey-güney olarak bölen dağların keskin bir sırtı
{highslide type="img" width=300 height=250 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/39_manoa.jp
(Sağ) Manoa şelalesi
{highslide type="img" width=300 height=250 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/40_manoa_y
(Sol) Manoa şelalesine yürüyüş
{highslide type="img" width=300 height=250 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/41_manoa_ta
(Sağ) Kocaman taro yaprakları arasında kamuflajlı bir yürüyüşçü (kızım Ezgi)
17 / 22
{highslide type="img" width=300 height=250 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/42_diamondH
Sol) Waikiki plajının hemen ötesinde yükselen Diamond Head volkanı
{highslide type="img" width=300 height=250 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/43_honolulu.
(Sağ) Diamond Head zirvesinden Honolulu manzarası
{highslide type="img" width=600 height=500 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/44_pacific.jpg
Diamond Head zirvesinden güneye doğru manzara. Bu açıdan Pasifik Okyanusu uçsuz bucaksız binlerc
Gitmek isterseniz
Yerküreye baktığımızda Hawaii’nin, Türkiye’nin tam zıttında olduğunu görüyoruz. Yani arada
epey bir mesafe var (13,000 km). Türkiye’den Hawaii’ye en az 2 uçuşla ulaşabilirsiniz. THY’nin
Chicago ve kısa bir süre önce başlayan Los Angeles uçuşları ile bu şehirlere geldikten sonra
Hawaii’de istediğiniz adaya uçabilirsiniz. Los Angeles-Hawaii uçuş süresi 4.5 saat,
Chicago-Hawaii uçuş süresi ise 8 saat civarındadır. Amerika’nin Batı kıyısındaki büyük
şehirlerin çoğundan (Los Angeles, San Francisco, Seattle gibi) Hawaii’nin bütün adalarına direk
uçuş var. Diğer bir seçeneğiniz Avrupa üzerinden bu şehirlerden birine gelip, Hawaii’ye bir
aktarma daha yapmanız. Hawaii adaları içinde en çok uçuşa sahip olanı Oahu (Honolulu)
olmaktadır. Fiyat ve yer bulma avantajı açısından Hawaii’ye gelişinizi Honolulu üzerinden yapıp,
diğer bir bağlantı ile dilediğiniz adaya uçma seçeneğini de değerlendirebilirsiniz.
18 / 22
Hawaii ziyaretinde hangi adaya (veya adalara) gidileceği bir soru olarak karşınıza çıkacaktır.
Haritada yakın gibi görünse de adalar arası mesafeler gemi ile seyahat için çok uzak. Uçakla
ulaşım tek pratik yöntem. Uçuş süresi sadece yarım saat civarında olsa bile başka bir adaya
gidişte beklemeler, kiralık araba ve otel işlemleri dâhil olduğunda yaklaşık bir gün kaybı oluyor.
Bu sebepten dolayı 4-5 günden daha kısa bir süreliğine giderseniz tek bir adayı ziyaret etmenizi
öneririz. Adalar içinde seçim yapmak zor -- yapmak/görmek istediğiniz şeylere bağlı olarak karar
vermeniz gerekir. Tavsiyemiz yüksek volkanlara meraklı olanların Büyükada’yı, şehir ortamı ve
plajları tercih edenlerin Oahu’yu, volkan-plaj-şelale üçlüsünü bir arada görmek isteyenlerin
Maui’yi öncelikli olarak düşünmesidir.
{highslide type="img" width=600 height=500 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/45_balina.jpg
Bir kambur (humpback) balina Molokai adası açıklarında su üstüne çıkıyor – yaz aylarını Alaska’da geçir
Özet olarak
Pasifik Okyanusunun ortalarında bulunan ve dünyanın en izole adaları olan Hawaii’yi bir “dağcı
gözü” ile tanıtmaya çalıştık. Diğer doğal güzelliklerinden bir kaç örnek vermekle beraber, daha
çok volkanlardan bahsettik. Neticede Hawaii’den sadece ufak kesitler sunabildik. Tabii
Hawaii’de görebileceğiniz çok daha fazla yer ve yapabileceğiniz çok daha fazla şey var. Önceki
bir bölümde bahsettiğimiz gibi Hawaii’nin muhteşem bir denizi var. Bütün vaktinizi denize ayırıp,
şnorkel veya dalış yaparak mercan kayalıklarında balık ve kaplumbağalarla beraber yüzmenin
19 / 22
keyfini çıkarabilirsiniz. Tropik ormanlarda yürüyüşler yaparak, daha önce hiç görmediğiniz ağaç
ve çiçek türleri keşfedebilirsiniz. Ada turuna çıkıp, sayısını sonradan hatırlamayacağınız kadar
çok şelale görebilirsiniz. Helikopter turuyla volkanlar üzerinde turlayıp, lav akışını üstten
seyredebilirsiniz. Bir müzeye gidip Hawaii’lilerin geleneksel yaşam biçimlerini ve hula danslarını
öğrenebilirsiniz. Tekne turuna çıkıp, sadece deniz yolu ile ulaşılabilen masmavi bir koyda
yüzmenin tadını çıkarabilirsiniz. Dönüş yolculuğunda belki bir kambur balina ve yavrusunu suya
dalıp çıkarken göreceksiniz. Ya da hiç bir şey yapmayıp, sahilde oturarak güneşin Pasifik
Okyanusunda batışını seyredebilirsiniz. Seçiminiz hangisi olursa olsun Hawaii adalarında
“Aloha” ruhunu tadacağınızdan emin olabilirsiniz.
{highslide type="img" width=600 height=500 captionText="xxxx"}gezi_resimleri/gez_Hawai/46_kilaueaAr
Kilauea’dan akan lavların Pasifik Okyanusu tarafından aşındırılmasıyla oluşan bir deniz kemeri ve üzerin
Hakan Yalçın
26 Ocak – 9 Nisan 2011
İletişim: sierrawolf2002 [at] yahoo.com
Kaynaklar
20 / 22
[1] Hawaii jeolojisi: http://en.wikipedia.org/wiki/Hawaiian_Islands
[2] Hawaii eyalet bilgileri: http://en.wikipedia.org/wiki/Hawaii
[3] “Trade winds” (ticaret rüzgarları): http://en.wikipedia.org/wiki/Trade_wind
[4] Mauna Loa: http://hvo.wr.usgs.gov/maunaloa/
[5] Mauna Kea: http://en.wikipedia.org/wiki/Mauna_Kea
[6] İngiliz Kaptan James Cook: http://en.wikipedia.org/wiki/James_cook
[7] USS Arizona (National Park Service sitesi): http://www.nps.gov/valr/index.htm
[8] 1919’da İzmir’in işgali: http://en.wikipedia.org/wiki/Occupation_of_Smyrna
[9] Hawaii dili: http://en.wikipedia.org/wiki/Hawaiian_language
[10] “Lei” çiçekleri: http://en.wikipedia.org/wiki/Lei_(Hawaii)
[11] Amerika’nın en yüksek rakımlı gölleri: http://www.highestlake.com/highest-lake-usa.html
[12] Lake Waiau: http://en.wikipedia.org/wiki/Lake_Waiau
21 / 22
[13] Hawaii Volcanoes National Park (National Park Service sitesi):
http://www.nps.gov/havo/index.htm
[14] Halekala National Park (National Park Service sitesi): http://www.nps.gov/hale/index.htm
[15] Nakalele Blowhole: http://www.hawaiiweb.com/maui/sites_to_see/NakaleleBlowhole.htm
(video: http://www.youtube.com/watch?v=MhIeswqlpPI )
22 / 22

Volkanlar Diyarı Hawaii

Transkript

Benzer belgeler

Abdal Musa Dağı`nda Tarihe Yolculuk

Anarihisi stin Kalimno-Kalymnos`ta Tırmanış!

ABD - Hawai ilişkilerinin kısa bir geçmişi

ıes-2016-amerıka-tufts unıversıty - Ies

ıes-2016-amerıka-woodbury unıversıty - Ies

Aloha`nın Gücü

Roger Waters`dan Gezi Parkı direnişine destek

lütfen tıklayınız. - Balıkesir Tabip Odası