İhracat ve İthalat Muhasebe Uygulamaları

Transkript

ORDU SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLER ODASI İHRACAT ve İTHALAT MUHASEBE UYGULAMALARI ORDU S.M.M.M.O
Öğr. Gör. Yaser GÜRSOY
Uludağ Üniversitesi
Sosyal Bilimler M.Y.O
Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Bölüm Başkanı.
Ordu SMMM Odası Yayınları
Bilgi Bankası Cep Kitapları
2011-01
Ordu SMMM Odası Adına
SMMM Ertuğrul YÜKSEL
Sorumlu Yazı İşleri Müdürü
SMMM Ender SÖNMEZ
Dizgi-Düzenleme
Serdar Duru
Yayın Türü
Ordu SMMM Odasının
6 Ay Süreyle Çıkan Ücretsiz Yayındır.
Baskı
ARMAN
OFSET
Tlf.: 0362 435 36 01
19 Mayıs Mah. Kışla Sk. No:10
İlkadım / SAMSUN
Baskı Tarihi
12 Eylül 2011
NOT: Bilgi Bankası Cep Kitaplarında yer alan yazılarda ileri sürülen görüşler
yalnızca yazarlarına aittir. Yayıncı kuruluş Ordu SMMM Odasını bağlamaz.
İHRACAT VE İTHALAT MUHASEBE UYGULAMALARI
SUNUŞ
Muhasebecilik mesleğinin başlangıç noktası ile bugününü yan yana koyduğumuzda meslek mensuplarının tarih yazdığına tanık oluyoruz.
Kimsenin bir birine saygı duymadığı örgütlenmenin olmadığı günlerden,
haksız rekabeti haklı rekabete çevirmek için mücadele eden, etik ilkeleri
ortaya koyan ve mesleki gelişim konusunda; Tek Düzen Muhasebe Sistemini, Enflasyon Muhasebesini ve bu günlerde yeni TTK ile yaşamımıza giren
Uluslararası Muhasebe ve Denetim Standartlarını öğrenen ve uygulayan bir
meslek örgütüyüz.
Bu sebepledir ki meslek mensuplarımız tarih yazmaktadır. Odalarımız tarih
yazmaktadır. TÜRMOB tarih yazmaktadır. Kimsenin bu başarıları küçümsemeye, dudak bükmeye hakkı yoktur.
Muhasebe mesleğinin diğer meslek gruplarını kıskandırırcasına gelişimini ve
kök salarak yükselişini, meslek mensupları başta, toplumun bütün kesimlerine anlatmanın sorumluluğu ve heyecanını duyuyoruz. Hazırlamış olduğumuz
“Bilgi Bankası Cep Kitapları” ile diğer meslek guruplarına da katkı sunmak, onların vergisel ve muhasebesel sorunlarını irdelemek ve ortaya çıkartmak gayretinde olacağız.
Meslek Mensuplarımıza “İhracat ve İthalat Muhasebe Uygulamalarını” kapsayan bu kitap ile katkı sunmak istedik. Bu kitabın hazırlanması konusunda
bize vakit ayıran değerli hocamız ve hemşerimiz Uludağ Üniversitesi Sosyal
Bilimler M.Y.O Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Bölüm Başkanı Öğr. Gör.
Yaser Gürsoy’a ve “Bilgi Bankası Cep Kitapları” düşüncesini üreten ve bu
düşüncenin hayata geçmesini sağlayan Oda Sekreterimiz Bahadır Baş’a teşekkürü bir borç biliyorum.
Kitabın, meslek camiamıza ve uygulamacılara faydalı olmasını diliyorum.
Ertuğrul YÜKSEL
Ordu SMMM Odası
Başkanı
ÖNSÖZ
Bilginin büyük öneme sahip olduğu bir çağı yaşıyoruz. Bu çağda tek başına
bilgiye sahip olmakta yetmiyor. Elde edilen bilginin raporlanması ve amaca
uygun olarak kullanılması da ayrı bir öneme sahip. Mesleğimiz güncel bilgiye ve bu bilginin bir sonucu olarak üretilen raporlara dayanmaktadır.
Meslek mensuplarının teknik muhasebe bilgisine sahip olmasının yanın da,
gerektiğinde işletme danışmanı, finansal analist, işletmeci, müzakereci ve
yönetici olmalarını sağlayan becerilerde gerekmektedir. Mesleki değerler,
etik kurallar, dürüstlük, tarafsızlık ve mesleki anlamda sağlam bir duruş
meslek mensuplarının önemli özelliklerindendir. Üyelerinin, mesleklerini
yerine getirirken gerekli donanıma sahip olmalarını sağlamak ise meslek
odalarının en temel görevidir.
Ordu Mali Müşavirler Odası olarak, hazırlamış olduğumuz Bülten Dergileri,
eğitim çalışmaları, internet sitesi ile meslektaşlarımıza ihtiyaç duyacakları
bilgiye kolayca ulaşma erişimi sağlamak için belirttiğimiz gibi pek çok çalışma yürüttük ve yürütmeye devam ediyoruz.
Bu çalışmalara ek olarak yeni bir çalışmaya daha yelken açıyoruz. Ordu
SMMM Odası “Bilgi Bankası Cep Kitapları” dizisine başlıyoruz. Yılda en
az iki defa olmak üzere hazırlayacağımız “Bilgi Bankası Cep Kitapları” ile
meslektaşlarımıza katkı sunmak, onların karşılaştıkları sorunlara çözüm
bulmak, alternatif düşünceler üzerinde tartışma ortamı yaratmak istiyoruz.
Sayın Oda Başkanımız Ertuğrul Yüksel’e bize bu yolda göstermiş olduğu
destek ve yol göstericiliği için ayrıca teşekkürlerimizi sunuyoruz. “Bilgi
Bankası Cep Kitapları” serisine Ordulu Hocamız Yaser Gürsoy ile başlamaktan ayrıca mutluluk duyuyoruz. Ordu SMMM Odası için hazırlanacak her olayda varım demesi ve hiçbir bedel talep etmeden bize böyle
bir çalışma hazırladığı için ayrıca teşekkür ediyoruz.
Bilginin ve sevginin paylaşıldıkça çoğaldığına inanıyoruz. Bu düşüncelerle
siz değerli meslektaşlarımızın beğeni ve takdirlerini toplayacağına inandığımız “Bilgi Bankası Cep Kitapları - 1” numaralı bu kitabı; Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler M.Y.O Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Bölüm Başkanı Öğr. Gör. Yaser GÜRSOY tarafından hazırlanan “İhracat ve İthalat
Muhasebe Uygulamaları” isimli eser oluşturuyor.
Kitabın meslek camiamıza ve uygulamacılarına faydalı olmasını diliyorum
Bahadır BAŞ
Ordu SMMM Odası
Sekreteri
Osman ve Hatice GÜRSOY ‘un
Aziz Hatırasına
MUHASEBE; İNSAN GİBİDİR.
MUHASEBE DOLAŞIM SİSTEMİDİR.
MUHASEBECİ İSE DOKTORDUR.
İYİ BİR MUHASEBE BİLGİSİ, İYİ BESİNDİR.
SİNDİRİM SİSTEMİNİ KOLAYLAŞTIRIR.
DOKTORU YORMAZ.
İŞLETMELER İÇİNDE ÇEŞİTLİ BİRİMLER ARASINDAKİ BİLGİ
AKIŞININ (DOLAŞIMIN) SAĞLANMASI MUHASEBE İLE MÜMKÜNDÜR.
BİLGİ AKIŞININ OLMAMASI, SİSTEMİN ÇALIŞMASINI
VE
İŞLETMENİN VERİMİNİN ARTMASINI ENGELLER.
ÖNSÖZ
İhracat ve ithalatın ülke ekonomisindeki payının artışına paralel olarak, Türkiye ekonomisinin maliye politikalarına yön veren meslek mensupları (SM, SMMM, YMM) için getirdiği yükümlülükler de artmaktadır.
Özellikle Vergi Usul Kanunu, Katma Değer Vergisi Kanunu, Muhasebe Standartları ve Muhasebe Uygulamaları Genel Tebliği için ihracat ve
ithalat muhasebe uygulamalarına ihtiyaç vardır.
Bu amaçla; eğitim elemanı olmaktan gurur duyduğum üniversitemin
bana kazandırdığı bu alandaki bilimsel verilere dayalı çalışmamın bir parçasını siz hemşehirlilerimle paylaşmaktan mutluyum.
Çalışmamın gönül bağımızın hiç eksilmeyeceği Ordu Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odasının değerli üyelerine yararlı olmasını dilerim.
Öğr. Gör. Yaser GÜRSOY
[email protected]
Ordu Eylül 2011
İÇİNDEKİLER
1. İHRACAT İŞLEMLERİ VE MUHASEBE UYGULAMALARI
1.1. İHRACAT
1.1.1. İhracatın Tanımı
1.1.2. İhracat Süreci
1
9
9-10
1.2. FİİLİ İHRACAT TARİHİ
1.2.1. Fiili İhracat Tarihinde 01.05.2007 Öncesi ve Sonrası Uygulama...... 11
1.2.2. Fiili İhracat Tarihinin Önemi............................................................. 15
1.2.3. Bankalar ve Fiili İhracat Tarihi ....................................................... 15
1.2.4. Muhasebe Kaydında Dikkate Alınacak Fiili İhracat Tarihi.............. 16
1.2.5. İhracat Hasılatının Tespitinde Dönemsellik İlkesi ............................ 17
1.2.6. Katma Değer Vergisi (KDV) ve Fiili İhracat Tarihi........................ 17
1.3 İHRACAT MUHASEBE KAYDI
1.4 İHRACAT BEDELİN TAHSİLİ
1.3.1. İhracat Bedelinin Yurda Getirilmesi...................................................... 22
1.3.2. Döviz Alim Belgesi (DAB) ................................................................... 23
1.3.2.1. Mal İhracatında Döviz Alım Belgesi ( DAB).....................................
1.3.2.2. Hizmet İhracatında Döviz Alım Belgesi (DAB).................................
1.3.3. İhracat Bedelinin Kısım Kısım Tahsili .................................................. 30
1.3.4. Yurt Dışı Şubelerde Bırakılan İhracat Bedeli ........................................ 31
1.5. MUHABİR BANKA MASRAFI
1.6. KOMİSYON GİDERLERİ
1.7. İHRACATTA GÖTÜRÜ GİDER
1.6.1. Tanım ve Özellikler ............................................................................... 39
1.6.2. Götürü Giderden Faydalanacak Mükellefler.......................................... 40
1.6.3. Götürü Giderden Faydalanacak Hasılatlar............................................. 40
1.6.4. İhraç Kaydı İle Satışlarda Götürü Gider …………………………….. 43
2. İTHALAT İŞLEMLERİ VE MUHASEBE UYGULAMALARI
2.1. İTHALAT
2.1.1. İthalatın Tanımı …………………………………………………….44
2.1.2. İthalatın Süreci …………………………..…………………………45
2.2. İTHALAT MUHASEBE KAYDI
……………………………
2.2.1. İthalat İşlemleri Muhasebesinde Vergiler ve İstisnalar
2.2.2. Gümrük Vergisi Matrahının ve Tutarının Hesaplanması
47
48
2.2.3. Özel Tüketim Vergisi Matrahının ve Tutarının Hesaplanması
48
2.2.4. Katma Değer Vergisi Matrahının ve Tutarının Hesaplanması
49
2..5. İthalat İşlemlerinde Vergi İstisnası
49
2.2.6. Gümrük Vergisinden Muaf veya İstisna Edilen Eşyalar;
50-51
2.2.7. İthalat İşlemleri Muhasebesinde G.İ.T.İ.P ve Önem
51
2.2.8. İthalat İşlemi Muhasebesinde Belge Kontrolü ve Vergiler Yö- 52
nünden Özellkler
2.2.9. İthalat İşlemleri Muhasebesinde Gümrük Beyannamesi
53-55
2.2.10. İthalat İşlemlerinde Tekdüzen Hesap Planı
56
2.2.11. İlk Madde Malzeme İthalatı ve Örnek Uygulama
60
İHRACAT İŞLEMLERİ İTHALAT İŞLEMLERİ
İHRACAT İŞLEMLERİ VE MUHASEBE UYGULAMASI İHRACAT VE İTHALAT MUHASEBE UYGULAMALARI
1.1. İHRACAT İŞLEMLERİ VE MUHASEBESİ
1.1.1. İhracat
Bir malın, yürürlükteki ihracat ve gümrük mevzuatına uygun şekilde, Türkiye gümrük bölgesi dışına veya serbest bölgelere çıkış işlemidir.1
Yani bir malın yurt dışına satışıdır.
İhracat tanımından aşağıdaki özellikler çıkmaktadır.
a. Mal veya hizmetin mevcut olması ve yurt dışına satılması,
b. Mal ve hizmetin fiilen ihraç edilmiş, gümrük işlemleri tamamlanmış ve gümrük bölgesinden çıkmış ya da Serbest Bölgelere
çıkmış olması,
c. İhracatın, “İhracat Mevzuatı”na uygun olması,
d. İhracatın, “Gümrük Mevzuatı”na uygun olmasıdır.
1.1.2. İhracat İşlemleri Ve İhracat Süreci
İhracat ile ilgili kuruluşlar, belgeler, teslim ve ödeme şekilleri dikkate alınarak ihracat süreci örnek üzerinde izlenecektir. Ödeme şekilleri çok
çeşitli olmasına karşın, Peşin ihracat süreçleri örnek verilmiştir.
Peşin Ödeme Şekline Göre İhracat ve Süreci
Serbest ihracatta, peşin ödeme şekline göre ihracat yapmak isteyen
firmada aşağıdaki süreç izlenir.
1
1. İhracatçı Birliğine
Üyelik
İhracatçı ihraç edeceği mala göre ilgili ihracatçı birliğine üye olması
gerekir. (İhracatçı birliğine üye olmayan ihracat yapamaz).
2. Gümrük Kaydı
Gümrükte firmanın BİLGİ-İŞLEM ’e kaydı yapılır.
3. Gümrükte Temsil
Dolaylı Temsil
Gümrük Müşaviri temsil eder.
4. Sözleşme
İhracatçı firma ile ithalatçı firma arasında sözleşme imzalanır. (İhtiyaridir.
Yani isteğe bağlıdır).
5. Proforma Fatura
İhracatçı firma, ithalatçı firmaya sözleşmeye bağlı olarak proforma fatura
düzenler ve gönderir.
6. Kesin –Ticari Fatura
İhracatçı firma, ithalatçı firmaya sözleşmeye ve proforma faturaya bağlı
olarak ticari fatura düzenler. Fatura gümrüğe beyanda yurt içi işlemler için
Türkçe (orijinal) fatura düzenlenir. Türkçe fatura gümrükte kalır. Ayrıca
İhracat Yönetmeliği. Md.4-1/d. 06.06.2006 t. 26190 s. R.G.
Doğrudan Temsil;
Firma Yetkilisi temsil eder.
alıcı için aynı bilgileri içeren yabancı dilde fatura (Invoice) düzenlenir.
7. Tahsilat (Peşin)
İthalatçı firma mal bedelini ihracatçı firmanın bankasına gönderir.
8. Banka
Banka ihracat bedelinin geldiğini ihracatçı firmaya beyan eder.
9. Çeki Listesi
İhracatçı firma Çeki Listesini düzenler. (İhracatçı firma hazırlar).
10. Serbest Dolaşım
Belgeleri
İhracatçı firma malı gönderdiği ülkeye göre,
ATR, EUR-1 ve Menşe Şehadetnamesi hazırlar,
Ticaret Odası ve Gümrüğe onaylatır.
11. Sigorta
İsteğe göre mallar sigorta ettirilir.
12. Konşimento
Konşimentoyu nakliyeci hazırlar. “CMR – Bill. Of Loading” (Kara, hava,
deniz ve demir yolu taşımasına göre düzenlenir).
13. Gümrük Beyanı
Gümrük beyannamesi (gümrük müşaviri şifresi ile) elektronik ortamda
doldurulacak, gümrük tescil numarası alınacaktır.
14. İhracatçı Birliği
Onayına Sunma
İhracat Gümrük Beyannamesi, elektronik ortamda ya da manuel olarak,
İhracatçı Birliğine onaylatılır. Nispi Aidat ödenir.
15. Gümrük İşlemleri
Tamamlanır.
Onaylanmış G. Beyannamesi ve orijinal evraklar gümrüğe sunulur. İlgili
gümrükte; tescil, muayene ve sevk işlemleri yapılır.
a- Evrak kontrolü, b- Eşya Kontrolü, c- Aracın mühürlenmesi
ve d-Yurt dışı edilme işlemleridir.
16.Fiili İhracat
Eşya yurt dışı edildiğinde, Gümrük BİLGİ-İŞLEM ortamında intaç tamamlanır. İlgili bankaya, Vergi İdaresi VEDOP ortamına tanıtılır.
17. Gümrük Müşaviri
Tarafından Belgelerin
İadesi
Gümrük müşaviri ihracat ile ilgili tüm belgeleri bir dosya yapar. Bu dosyaya kendi hizmet ve komisyon faturasını da ilave eder ve dosyayı ihracatçı
firmaya iade eder.
18. Bankaya Belgelerin
Teslimi
Yabancı fatura, konşimento, çeki listesi, varsa sigorta poliçesi ve diğer
belgeler Bankaya teslim edilir. Banka belgeleri ithalatçıya çeşitli yollarla
(posta, kargo veya elden) gönderir.
19. Gümrük Müşavirine
Ödeme
Gümrük müşavirine yapılan hizmet ve diğer işlemler için komisyon bedeli
ödenir veya cari hesap açılır. Bu ödeme fatura tutarı yasa ile belirlenen
Gümrük Müşavirlik Ücret tarifesi altında olamaz. (2010-4 s. Genelge)
20. Evrakların İşletme
Muhasebe Müdürlüğüne Teslimi
İhraç edilen malın orijinalleri, (muhasebe için) satış, masraf evrakları
işletmenin “Muhasebe Müdürlüğüne” ihracat departmanı tarafından teslim
edilir. Muhasebe departmanı belgelerin orijinal olduğunu ve tasdik gereken belgelerin kontrolünü yapar.
21. İhracatın Maliyeti
Yapılan ihracatın muhasebe departmanı tarafından ön çalışması yapılır,
belgeler kontrol edilir ve maliyeti çıkarılır.
22. Muhasebe Kaydı
İhracat ile ilgili belgelerin doğruluğu, muhasebe için uygunluğu kontrol
edildikten sonra yevmiye kayıtları yapılır.
23. İhracat Dosyanın
Korunması ve Saklanması
İhracat belgelerinin muhasebe yönetimi tarafından kayıt işlemleri ve vergi
ile ilgili yasal işlemleri (iade ve teşvikler izlendikten) tamamlandıktan
sonra yasal süresi içinde saklanır.
İhracat departmanı tarafından ise ihracat ile ilgili tüm belgelerin fotokopisi
ayrıca dosyalanarak saklanır.
İHRACAT MUHASEBESİ
FİİLİ İHRACAT VE FİİLİ İHRACAT TARİHİ
Fiili İhracat - Fiili İhracat Tarihi ve VEDOP
Fiili ihracat; gümrük idaresi tarafından, ihracat gümrük beyannamesinin tüm işlemleri tamamlanarak ihracata konu olan malın Türkiye gümrük bölgesini terk (yurt dışı) ediliş eylemidir.
Fiili ihracat tarihi ise; ihracata konu olan malın Türkiye gümrük
bölgesini terk ettiğinin sınır gümrük idaresi tarafından beyan edildiği tarihtir.
VEDOP; İhracat Gümrük Beyannamesine verilen kapanma teyidinin (onayının), internet ortamında ilan edildiği sorgulama merkezidir.
İç gümrüklerden ihracat gümrük beyannamesinin alınmış olması, fiili ihracat için yeterli değildir. Malın yurt dışı edildiğinin teyidi gerekir.
Fiili ihracat tarihini;
a- Fiili İhracatın Gerçekleşmesi,
b- Fiili İhracatın Gerçekleşmesinde Gümrük İdaresinin Görevi,
c- Fiili İhracatın VEDOP Sorgulama Merkezinde İlanı, olarak üç
başlık altında açıklamak yararlı olacaktır.
Fiili İhracatın Gerçekleşmesi2
İhracatta bir malın yurtdışı edildiğinin kabulü için;
a- Kara taşımacılığında malın, Türkiye Gümrük Bölgesini terk,
b- Hava taşımacılığında malın, hava limanının terk,
c- Deniz taşımacılığında malın, deniz limanını terk,
2
G. Müst. Güm. Gen. Müd. 04.04.2007 t. ve 2007/19 S. Genelge.
d- Tren ile yapılan ihracat malı taşımacılıklarda Türkiye gümrük
bölgesini terk fiili ihracat ve fiili ihracat tarihi için esas alınmıştır.
İç gümrüklerde; ihracatçının gümrük beyannamesinin 3 no’lu nüshasının alınması beyanın kapanması için yeterli değildir. 3 no’lu nüshanın
almış olması; malın gümrüğe teslimini, tüm işlemlerinin eksiksiz yerine
getirildiğini ispatlar.
Çıkış gümrüğünde; gümrük beyannamesinde muhteviyatı yazılı eşyanın yurt dışı edildiği hususunun sınır gümrük idaresi tarafından “teyit verilmesi” ve “Gümrük Otomasyon” sisteminde (internet adresinde) “Gümrük
Beyannamesinin Kapatıldığı” beyanının ilan edildiği tarih “fiili ihracat
tarihi” olacaktır.
Fiili İhracatın Gerçekleşmesinde Gümrük İdaresinin Görevi
İhracata ilişkin gümrük beyannamelerinin kapatılması “fiili ihracatın
gerçekleşmesi”3 ile ilgili olarak gümrük idareleri tarafından aşağıda belirtilen işlemler yapılacaktır.
1- İhracat beyannamesi iç gümrükte işlem gören ve buradan karayolu ile transit edilerek sınır gümrük idaresinden yurt dışı edilen ihraç eşyasına
ilişkin TIR Karnelerinin “teyidi” bilgisayar sistemi tarafından otomatik olarak gerçekleştirilecektir.
2- Teyit işlemlerinin sorunsuz olarak yürütülebilmesi için, iç gümrükte işlem gören ihracat beyannamesine bağlı özet beyanın4 onay işlemlerinin tamamlanması konusunda azami özen gösterilecektir.
3- Deniz ve hava yolu ile yapılan taşımalarda özet beyan verilmesi
sağlanacaktır. Bu kapsamda,
a- Taşıtın hareketinden önce verilen özet beyanlar, deniz veya hava taşıtının Türkiye Gümrük Bölgesi’ni terk ettiği gün;
b- Taşıtın hareketinden sonra verilen özet beyanlar, özet beyanın verildiği gün; ilgili memur tarafından kapatılacaktır.
4- İhracat beyannamelerinin 3 no’lu nüshası, üzerine herhangi bir
kapanma meşruhatı düşülmeksizin ve beyanname muhteviyatı eşyanın yurt
3
“Türkiye Gümrük Bölgesi dışına çıkan eşya, yürürlükteki hükümlere göre gümrük
idareleri tarafından yapılan denetimlere tabi olup, bunlar önceden belirlenen yollardan ve gümrüğün gözetimi altında yurt dışı edilir”. Güm.Y. Md. 540
4
“Türkiye Gümrük Bölgesinden çıkan eşyaya taşıyıcı veya temsilcileri tarafından
aracın hareketinden önce gümrük idaresine özet beyan verilir” Güm.Y. Md. 541
dışı edildiği hususunun sınır gümrük idaresi tarafından teyit edilmesi beklenmeksizin ihracatçıya teslim edilecektir.
5- “Özet beyan” işlemlerinin süresi içinde tamamlanmasının sağlanmasından gümrük idare amirleri sorumludur.
6- İç gümrükte işlem gören ihracat beyannamesinin;
a- “Borsa tescil beyanının”5 aslının ibraz edilememesi.
b- “Kıymet”6 araştırmasına gidilmiş olması.
c- “Faks Fatura”7 kullanılmış olması, nedenleriyle blokesinin
kaldırılmadığı ve gümrük beyannamesinin kapatılmadığı hallerde 3
no’lu nüsha ihracatçıya teslim edilmeyecektir.
7- Gümrük beyannamelerinin kapatılması ve 3 no’lu ihracatçı nüshasının ilgilisine teslim edilmesi için;
a- Blokenin kaldırılmama nedeninin ortadan kalkması,
b- Sınır gümrük idaresinden teyit alınmış olması, koşulları
aranacaktır.
8- Eşyanın yurt dışı edildiğinin sınır gümrük idaresi tarafından teyit
edilmesini takiben, ihracat gümrük beyannamesinin gümrük idaresindeki 1
ve 2 no’lu nüshaları kapanma meşruhatı verilmek suretiyle saklanacaktır.
Fiili İhracatın “VEDOP Merkezi Sorgulamaları”nda İlanı,
Eşya yurt dışı edildiğinde, sınır gümrük idaresi tarafından teyit edilir. İhracat gümrük beyannamesinin kapanma meşruhatı verilir. İhracat Güm-
5
“İhracat aşamasında borsa tescil beyannamesinin ibrazı esastır”. 15.03.2007 tarih
007973 sayılı G.G.M. Rejim kararı.
6
“Kıymet araştırması, ihracata konu eşyanın beyan edilen kıymetinin kabul edilemeyecek ölçüde yüksek ya da düşük olması veya herhangi bir ihbarın olması veya
adli mercilerin talebi halinde ve ihracatçı birliklerinden yapılacaktır. İhracatçı
Birliklerinden yapılan kıymet araştırmaları sonucunda, eşyanın ihraç kıymetinin
uygun olup olmadığının tespit edilememesi halinde diğer ilgili kuruluşlar nezdinde
kıymet araştırmasına gidilecektir”.28.03.2007 t. ve 2007/18 s. Güm.G.M. Genelgesi.
7
Gümrük Yönetmeliğinin “Beyannameye eklenecek belgeler” başlıklı 119.Md. göre,
gümrük beyannamesi ile birlikte eşyanın faturasının ibrazı zorunludur. Özellikle
ihracatçı firma ile gümrük işlemlerinin gerçekleştirildiği gümrük idarelerinin farklı
şehir ya da bölgelerde bulunması durumunda mevzuat gereğince orijinal ihracat
faturalarının ihracat gümrük beyannamesine eklenmesi şartının ihracat işlemlerini
geciktirdiği, bu bağlamda “faks fatura” kullanımının ihracat işlemlerine sürat kazandıracağı anlaşılmıştır. 28.12.2006 tarih ve 2006 / 25 sayılı G.G.M. Genelgesi.
rük Beyannamesine verilen kapanma teyidi, internet ortamında “VEDOP
Merkezi Sorgulama” sisteminde yayımlanır.
Örnek;8 Gümrük Müsteşarlığının www.gumruk.gov.tr adlı internet
sitesinin “Muhabere ve Elektronik Dairesi Başkanlığı” seçeneği içinde yer
alan “E-gümrük Web Uygulamaları” bölümündeki “VEDOP Sorgulama”
seçeneği altında, tescil numarası ile sorgulanan ihracat beyannamesinin kapanma tarihi ile beyanname bilgilerinin Maliye Bakanlığı’nın VEDOP Sistemi’ne aktarıldığı tarihin kullanıcılar tarafından görüntülenmesine imkan
sağlanmıştır. Bu sayfaya kısa yoldan aşağıdaki link vasıtasıyla da ulaşılır.
https://uygulamalar.gumruk.gov.tr/vedop/WebForm1.aspx
İhracatçılar; yukarıda açıklanan adrese girerek gümrük beyannamesinin numarasını kaydederek kapanma tarihini yani fiili ihraç tarihini kendileri öğrenebilir. İşlemin bir çıktısını alarak, bunu Vergi İdaresine verilen
dosyalarla ve muhasebede gümrük beyannameleri ile ilişkilendirerek fiili
ihraç tarihini teyit etmiş olur.
Aşağıda VEDOP ’tan çıkartılan örnek uygulama yer almaktadır.
8
Güray
ÖĞRENDİK
SMMM.
www.MuhasebeTR.com
Site
Baş
Yazarı.
İŞLEMİNİZ TAMAMLANMIŞTIR
Beyanname no:
Kapanma tarihi:
07341300EX024545
21/10/2011
07341300EX024545 no’lu beyannameniz 29/10/2011 tarihinde Maliye
Bakanlığı VEDOP sistemine iletilmiştir.
Yeni sorgu………..
Eğer ihracat işlemi herhangi bir yurt içi gümrük idaresinde bitmiş
olmasına karşın eşya yurt dışı edilmemiş ise beyanname kapanmadığından
VEDOP sorgulaması örneğin aşağıdaki gibi sonuç vermektedir.
İŞLEMİNİZ TAMAMLANMAMIŞTIR
Beyanname no:
Kapanma tarihi:
Beyannameniz gümrükte KAPANMAMIŞTIR, ilgili gümrüğe başvurarak beyannamenizi bilgisayar sisteminde kapattırınız.
Yeni sorgu…………
Beyannamesi kapanmayan ihracatçı firma, gümrük idaresine yazılı
dilekçe ile başvuracaktır. İhracatın gerçekleşmesine rağmen fiili ihracatın
VEDOP’ da ilan edilmediğini ve bayanının kapanmasını talep edecektir.
Fiili İhracat Tarihinin Önemi
İhracat nedeniyle faturası kesilen, gümrük beyannamesi düzenlenerek yurt dışı edilen mal ve hizmetin, fiili ihracat tarihine göre muhasebe kaydı ve diğer işlemleri yapılır.
Fiili ihracat tarihi; muhasebe uygulamasında aşağıdaki işlemlere
açıklık kazandırır.
a- Muhasebe (yevmiye) kaydının yapılacağı tarihin, fiili ihracat tarihi olması,
b- İhracat hasılatı (tutarı) hesaplanırken, gümrük beyannamesindeki döviz miktarı ile fiili ihracat tarihindeki T.C Merkez Bankası
döviz alış kurunun dikkate alınması,
c- İhracat hasılatının, fiili ihracat tarihinin ait olduğu dönemin kazancı olarak değerlendirilmesi,9
d- Katma değer vergisi açısından, fiili ihracat tarihinin ait olduğu
dönemin (ayın) KDV beyannamesinde beyan edilmesi gerekir.
Muhasebe Kaydında Dikkate Alınacak Fiili İhracat Tarihi
Fatura tarihi, gümrük beyannamesi tescil tarihi ve fiili ihracat tarihi
farklı tarihler olabilir. Bu durumda fiili ihracat tarihi dikkate alınır.
İhracat nedeniyle faturası kesilen, gümrük beyannamesi düzenlenerek yurt dışı edilen mal ve hizmetin muhasebe kaydında; "fiili ihracat tarihi"
dikkate alınarak yevmiye defteri kaydı yapılması uygun olur.
Örnek; ihraç edilen malın faturası 28.12.2011 tarihide, gümrük beyannamesi ise 29.12.2011 tarihinde düzenlenmiş, fakat gümrükte gecikmeler
nedeniyle fiili ihracat tarihi ise 05.01.2012 tarihi olarak gümrük beyannamesine işlenmesi (internet ortamında onaylanması) halinde, bu ihracatın muhasebe (yevmiye defteri) kayıt tarihi 05.01.2012 tarihi olması gerekir.10
Maliye Bakanlığı Özelgesi; bir ihracatın hasılatını fiili ihracatın gerçekleştiği dönemin hasılatı olarak kabul etmekle, bu ihracat tutarının fiili
ihracat tarihindeki dönemin yevmiye kayıtlarında yer almasını önermektedir.
Muhasebe Kaydında Dikkate Alınacak Döviz Kuru
Gümrük beyannamesi düzenlenerek yurt dışı edilen mal ve hizmetin
muhasebe kaydında; gümrük beyannamesinin fiili ihracat tarihindeki T.C
Merkez Bankası döviz alış kuru dikkate alınır.
G. Beyannamesindeki döviz miktarı ile fiili ihracat tarihindeki döviz
kuru çarpılarak ihracatın Türk Lirası (T.L) cinsinden değeri (tutarı) hesaplanır ve muhasebe kaydı yapılır.
Düzenlenen yevmiye kaydıyla Muhasebe Sistemi Uygulamaları 1
sıra no’lu Gen. Tebliğinde yer alan; Muhasebenin Temel Kavramlarından
Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı‘nın özüne uygun işlem yapılmış olur.
9
03.04.1995 tarih 2941/801679 sayılı Maliye Bakanlığı Özelgesi,
03.04.1995 tarih 2941/801679 sayılı Maliye Bakanlığı Özelgesi;
10
İhracat Hasılatının Muhasebe Kaydında Dönemsellik İlkesi
İhracat hasılatı, fiili tarihindeki döviz alış kuru ile döviz miktarı
çarpılarak hesaplanır. Hesaplanan ihracat hasılatı (tutarı), fiili ihracat tarihinin ait olduğu dönemin (yılın) kazancı olarak muhasebe kaydı yapılır.
03.04.1995 t, 2941/801679 s. Maliye Bakanlığı Özelgesi; “İhracat nedeniyle
28.12.1994 tarihinde faturası kesilen malların, gümrükten 05.01.1995 tarihinde çıkması halinde, söz konusu hasılat 1995 yılının kazancı sayılarak bu
yılın gelirlerine dahil edilecektir” şeklinde açıklanmıştır.
Bu açıklamaya istinaden, ihracatın faturasının düzenlendiği ay değil,
fiili ihracat tarihinin ait olduğu ay ve dönem dikkate alınır.
Katma Değer Vergisi ve Fiili İhracat Tarihi
Katma Değer Vergisi (KDV) Kanununa göre; malın gümrük bölgesinden çıkması, istisna kapsamına girmesi için şarttır. (KDV.K. Md.12)
Kanunda; teslim konusu mal T.C Gümrük Bölgesinden çıkarak;
a- Teslimin yurt dışındaki alıcıya yapılması,
b- Bir serbest bölgedeki alıcıya teslim edilmesi,
c- Ya da yurtdışındaki müşteriye gönderilmek üzere yetkili gümrük
antreposuna konulması,
halinde onaylanan gümrük beyannamesinin onay tarihi “fiil ihracat” tarihi
olarak geçerlilik kazanır.
KDV açısından dönem (ay), malın ihraç gümrük beyannamesinin
kapatıldığı, internet adresindeki fiili ihracat tarihinin ilan edildiği dönemdir.
KDV beyannamesi bilgileri, bu doğrultuda düzenlenir.
İhraç edilen mal için mükellefin (ihracatçının) fatura düzenlemesi
evrakların tekamülü yönünden gereklidir. Ancak fatura düzenleme ihracatta,
malın ihraç edildiği anlamına gelmez.
Fatura gümrük beyanının açılması için zorunlu belgedir.
İhracatın faturasının düzenlendiği ay farklı olabilir.
KDV açısından, fiili ihracat tarihinin ait olduğu ay ve dönem dikkate
alınır. İhracatçı; internet adresinden fiili ihracat tarihinin çıktısının alınması
ve muhasebe işlemindeki mahsup fişine eklenmesi yararlı uygulama olur.
BS Formu ve Fiili İhracat Tarihi
Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin mal ve hizmet satışlarındaki fatura bilgileri “FORM BS” ile mükellefin bağlı bulunduğu vergi
dairesine elektronik ortamda (e-beyanname ile) beyan edilir.
İhracat işlemleri ile satışta da Form BS beyanı yapılır. Beyan fiili ihracatın yapıldığı dönemde uygulanır. Beyanın tutarı gümrük beyannamesindeki döviz miktarı ile fiili ihracat tarihindeki T.C Merkez Bankası döviz alış
kurunun çarpılmak suretiyle elde edilen muhasebe kayıtlarına intikal ettirilen
tutar olmasına dikkat edilir.
Özellikler “KDV İadesi Risk Analizi Projesi” karşılaştırmaları için
Form BS beyanı, tutarı ve fiili ihracat tarihinin dönemi önemlidir. (KDV. 53
no’lu Sirküleri)
İHRACAT MUHASEBE KAYDI VE UYGULAMALARI
İhracatın muhasebe (yevmiye defteri) kaydında,11 ihracatı yapan işletmenin imalatçı ihracatçı ya da ihracatçı (aracı) firma olması yevmiye
kaydının şeklini değiştirmez.
İmalatçı-ihracatçı firma (işletme), ihraç edilecek malı kendisi üreten
ve aynı zamanda ihraç eden firmadır.
İmalatçı ihracatçı firmalar, ihraç ettikleri ürünler için maliyet muhasebesi uygulama ihtiyacı duyarlar.
KDV iadesi alma işleminde maliyet listesi düzenlemek zorundadır.
İhracatçı (aracı) firmalar ise ürünleri yurt içinden ya da yurt dışından tedarik eder. Bu ürünlerin üzerinde ve özelliğinde hiçbir değişiklik yapmadan ihraç ederler. Bu tür firmalar üretim departmanı olmayan, genelde
aracı firma özelliğine sahip ihracatçı işletmelerdir.
İhracatta Muhasebe Kaydı Öncesi Yapılması Gereken İşlemler
İhracat departmanı tarafından ihracat dosyası muhasebe departmanına sevk edilir. Muhasebe departmanı tarafından dosyanın kontrolü yapılır.
Aşağıdaki belge ve bilgilerin varlığı ve doğruluğu incelenir.
• Sözleşme ya da Proforma Fatura var mı?
11
Bu kanuna göre tutulacak defter ve kayıtların Türkçe tutulması mecburidir.
VUK.Md.215. Ancak,Türkçe kayıt bulunmak kaydıyla başka dilden kayıt da yapılabilir. Doğan ŞENYÜZ. Vergi Hukuku. Syf.103
•
•
•
İhracat (Satış) Faturası var mı?
İhracat Gümrük Beyannamesi var mı?
Gümrük beyannamesinde döviz miktarı, fiili ihracat döviz kuru,
cari firma bilgi kontrolü, teşviklerle ilgili şerh bilgi kontrolü,
araç plakaları kontrolü ve ihracatın özelliğine göre diğer kontroller yapıldı mı?
• Fiili ihracat tarihi VEDOP ‘da ilan edilmiş mi?
• Proforma ve ticari fatura bilgileri ile G.B bilgileri doğru mu?
• Teslim ve Ödeme Şekilleri nedir? Proforma ile uyumlu mu?
• Teslim ve ödeme şekillerine göre belgeler uyumlu mu?
• Navlun ve Sigorta belgeleri teslim şekline uyumlu mu?
• Belgesiz giderler var mı?
• Ödenen vergi ve benzeri belgeler tamam mı?
• İhracatın özelliğine göre bulunması gerekli belge var mı?
• Bankayı ilgilendiren belgeler tamam mı?
• Vergi Usul, KDV, Gümrük Kanunu ve kambiyo mevzuatı yönünden eksik evrak ve işlem var mı?
• Yüklenilen KDV tutarı çıkarılmış mı? (çıkarılabilecek mi?)
• Alış faturaları, ve yüklenilen KDV tutarı bu ihracat ile ilgili mi?
• Risk Analizi için bu ve diğer ihracatlar dahil SMYİB (sahte ve
muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge) belge ve firma taraması
yapıldı mı?
Yukarıdaki kontrollerden sonra muhasebe kaydına geçilir.
İhracat Muhasebe Kaydı
İhracat dosyası muhasebe departmanı tarafından kontrol edilir ve
muhasebe kaydı yapılır.
Uygulamada ihracat dosyaları firma içinde ihracat departmanı tarafından, firma dışından hizmet alınması halinde gümrük müşavirlik hizmeti
veren kuruş tarafından düzenlenir. Bu dosyaların muhasebe işlemi yapılırken
yukarıda açıklanan bilgilerin kontrol edilmesi muhasebe departmanının iş
yükünü kolaylaştıracaktır.
Aşağıda ihracat muhasebe kaydı iki seçenek kullanılarak yapılacaktır.
Birinci seçenekte; ihracatın doğrudan muhasebe kaydı yapılacaktır.
İkinci seçenekte ise ihracatın denetim tekniği kullanılmak suretiyle
muhasebe kaydı yapılacaktır.
Doğrudan (Direkt) İhracat Muhasebe Kaydı
İhracatçı işletme stok ambarından çıkan ihracat ürününü sevk hesaplarında izlemek istemez ise ihracat gümrük beyannamesine istinaden aşağıdaki şekilde doğrudan (direkt) ihracat muhasebe kaydını yapar.
ÖRNEK:
Ege A.Ş’ ti imalatçı (üretici) ve aynı zamanda ihracatçı firmadır.
Ege Anonim Şirketi ile, yurt dışı alıcı (ithalatçı) XYZ İtalyan şirketi
arasında 100.000.- dolarlık ($) mal ihracatı ile ilgili sözleşme yapılmıştır.
Ege A.Ş tarafından 100.000.- ($) malların üretimi tamamlanmıştır.
100.000.- dolarlık mal ihracatı için, 19.08.200x tarihinde tüm yasal
işlemler ihracat departmanı tarafından tamamlanmıştır.
İhraç edilecek malın faturası 19.08.200x tarihinde XYZ İtalyan firması adına düzenlenmiş olup, mallar Bursa Gümrüğüne sevk edilmiştir.
İhracat Gümrük Beyannamesinin fiili ihracat tarihi 02.09.200x ‘dir.
İhracatın teslim şekli FOB, ödeme şekli “Vadeli Akreditif” tir.
Gümrük beyannamesi fiili ihracat tarihindeki T.C Merkez Bankası
alış kuru; 1 dolar ($) = 1,5000 liradır.
02.09.200x tarihinde ihracat işlemi aşağıdaki şekilde kaydedilir.
11
02.09.200x
120.A L I C I L A R HS.
120.02.02.01. XYZ-İtalya
(100.000.- $ x 1,5000)
601. YURT DIŞI SATIŞLAR HS.
601.09.08.01. X.Malı. İhracatı
(100.000.-$ x 1,5000)
BORÇ
ALACAK
150.000.-
150.000.-
A-1663478 no'lu Fatura, 44099no’lu İhracat Gümrük Be- 150.000.- 150.000.yannamesi ile yapılan ihracat kaydı. Dosya No:21
%
İhracat Muhasebe Kaydında Dikkat Edilecek İşlemler
İhracat muhasebe kaydında aşağıdaki açıklamalara dikkat edilir.
• Fatura düzenleme tarihi 19.08.200x tarihidir. Fatura düzenleme
tarihi üzerinden ihracatın muhasebe kaydı yapılmaz.
• Yurt Dışı Satışın kaydedileceği tarih; 02.09.200x tarihli fiili ihracat tarihidir.
• İhracatın kaydında dikkate alınacak döviz kuru, ihracat gümrük
beyannamesinin fiili ihracat tarihindeki T.C Merkez Bankası döviz alış kurudur.
• İhracatın hasılatı için Gümrük Beyannamesindeki döviz miktarı
ile fiili ihracat tarihindeki döviz kuru çarpılır. Elde edilen tutar ihracat hasılatı olarak kayıt edilir.
• İhracat hasılat tutarı; fiili ihracatın ait olduğu dönemin hasılatıdır.
• Yurt dışı alıcı cari hesaplarının ve yabancı para cinsinden tutarının alt hesap ile birlikte ilgili yardımcı hesaplarda izlenmesi yararlı olur. 120 Alıcılar, 120.02.02.01 alt hesabına ihracat bedeli
kadar (100.000.- $ x 1,5000 = 150.000.- lira) borç kaydedilir.
• Yurt Dışı Satışlar hesabının, yabancı para cinsinden tutarının alt
hesaplarda izlenmesi yararlı olur.
• İhracatta Katma Değer Vergisi istisnası vardır. (KDV.Md.11) Dolayısıyla imalatçı-ihracatçı işletmelerde, ihracat yevmiye kaydında “601 Yurt Dışı Satış” hesabına ihracat bedeli kadar (100.000.Dolar x 1,5000=150.000.-lira) alacak kaydedilir.
• İhracat muhasebe kaydında “391 Hesaplanan Katma Değer Vergisi” tutarı yer almaz.
• Yevmiye kaydı açıklamasında fatura ve gümrük beyannamesi
numaralarını yazmak iç ve dış denetim açışından yararlı olur.
• İhracata ait belgelerin (fatura, ihracat gümrük beyannamesi, nakliye, sigorta, banka masrafı dekontu, gümrük vergi ve harçlarının
makbuzları, gümrük komisyoncusu ücreti vb.) kontrol edilmesi,
mevzuata ve ilgili ihracat yönetmeliklerine uygunluğunun incelenmesi gerekir.
• İhracatın Katma Değer Vergisi beyannamesinde beyan edilmesi
gereken ay (dönem), fiili ihracat tarihinin ati olduğu aydır.
İHRACAT BEDELİN TAHSİLİ
İhracat Bedelinin Tahsilinde Yasal Uygulamalar
İhracat bedelinin tahsilinde ihracatçı firmalar;
- Kambiyo Mevzuatına,
- Gümrük Mevzuatına,
- Vergi Usul Kanunu kriterlerine,
- Katma Değer Vergisi kriterlerine,
- Muhasebe Standartları uygulamalarına dikkat etmelidir.
İhracat Bedelinin Tahsilinde Kambiyo Mevzuatı
İhracat bedelinin, Kambiyo Mevzuatına göre tasarrufu serbesttir.12
İhracatçı; ihracat bedelini yurt içinde ve yurt dışında serbestçe tasarruf edebilir. Döviz olarak hesaplarında süresiz tutabilir. Döviz olarak hesaplarında bulundurduğu süre içinde, dönem sonlarında değerlemeye tabi tutmak zorundadır. (VUK.Md.280)
İhracat hasılatını T.L çevirdiğinde, ilgili bankadan Döviz Alım Belgesi (DAB) alınır.
İhracat bedeli peşin tahsil edilmesi halinde, ihracatın yüz seksen gün
içinde gerçekleşmesi gerekir. İhracat yüz seksen gün içinde gerçekleşmemesi
halinde peşin tahsil edilen yurda getirilen tutar kambiyo rejimi yönünden,
prefinansman hükümlerine tabi olur. Prefinansman hükümleri için uygulanan
vergi ve fonlar tahsil edilir.
İhracat Bedelinin Tahsilinde Gümrük Mevzuatı
İhracat bedelinin, Gümrük Mevzuatına göre ödenmiş olması ya ada
ödenmemiş olması gümrük işlem sürecini etkilemez.
İhracat Bedelinin Tahsilinde Vergi Usul Kanunu
İhracat bedellerinin tahsilinde ve ithalat bedeli ödemelerinde banka
ve finans kurumlarının tercih edilmesi gerekir.
Vergi Usul Kanununda; ihracatçı mükelleflerin ticari işlemleri ile
nihai tüketicilerden mal veya hizmet bedeli olarak yapacakları 8.000.- Türk
Lirasını aşan tahsilat ve ödemelerini banka kanalı ile yapmalarını belirtmiştir. Banka dışında; özel finans kurumları ya da Posta ve Telgraf Teşkilatı
12
TPKKHK (32.Say.Merkez Bankası Kararı) Md.8 değişikliği. 08.02.2008 t.26781.s. R.G
Genel Müdürlüğü aracılığıyla yapmaları da aynı kapsamda değerlendirilecektir.
İhracat bedelinin, gümrük beyannamesi ve fatura tutarının 8.000.T.L aşması halinde, bedelin kısım kısım tahsilinde de gelen havale tutarının
8.000.- T.L altında olması durumunda da banka kanalıyla tahsil tercih edilecektir. (332 s.no’lu V.U.K. Tebliği)
İhracat bedeli tahsil edilmediği sürece değerlemeye tabi tutulur. Tahsil edildikten sonra döviz olarak hesaplarda izlendiği sürece değerlemeye
tabidir. (V.U.K. 280)
İhracat Bedelinin Tahsilinde Katma Değer Vergisi
Bedelin döviz ile hesaplanması halinde döviz, vergiyi doğuran olayın
meydana geldiği andaki cari kur üzerinden Türk parasına çevrilir. Cari kuru
belli olmayan dövizlerin Türk parasına çevrilmesine ilişkin esasları Maliye
ve Gümrük Bakanlığı belirler. (KDV Kanunu Md.26).
Yurt içi işlemlerde; kur farkı, vade farkı, fiyat farkı, faiz, prim gibi çeşitli gelirler ile servis ve benzer adlar altında sağlanan her türlü menfaat, hizmet ve değerler KDV ‘ne tabidir. (KDV Kanunu Md.24). Fark hangi tarafın
(alıcı ya da satıcı) lehine ise fark faturasını, farkın lehine olduğu taraf düzenler. (105 s. no’lu KDV Gen. Tebliği).
İhracat bedelinin yurt dışı alıcıdan tahsilinde, ortaya çıkan kur farkı için
muhasebe kaydı yapılırken, Gümrük Beyannamesi ve ihracat faturası ile
ilgili bilgi ve “şerh” koyulmak suretiyle KDV’siz düzenlenir.
İhracat Bedelinin Tahsilinde Muhasebe Standartları
Türkiye Muhasebe Standartlarında ihracat bedelinin, yurt dışı alacakların tahsilinde cari dönem ile ilgili kur farları dikkate alınmıştır.
Cari dönemde (yıl içinde) tahsil edilen alacağın olumlu ve olumsuz
kur farları, satışlarla ilişkilendirilir.
Gelir Tablosunda “Net Satışlar” dan önceki bölümde yer alan olumlu kur farkları gelir hesaplarında, olumsuz kur farkları ise indirim hesaplarında izlenir. (TMS – 21)13
Döviz Alım Belgesi (D.A.B.)
İhracat mal bedelinin Türk Lirasına çevrildiğini ispatlayıcı belgedir.
13
Türkiye Muhasebe Standartları, TMS -21 – Kur Değişiminin Etkileri. N. Sağlam – S. Şengel – B.
Öztürk. Maliye ve Hukuk Yayınları. S.613-314
İhracat bedelinin tahsili ile ilgili muhasebe (yevmiye) kaydının düzenlenmesinde DAB belgesi tarihi ve döviz kuru dikkate alınır.
Döviz Alım Belgesinde aşağıdaki bilgiler yer alır.
a. Döviz alım belgesini düzenleyen banka veya finans kuruluşunun
adı, unvan, adresi, şubesi ve düzenlenme tarihi,
b. Döviz satan kuruluşun adı, unvanı, adresi, vergi dairesi no’su,
c. Satın alınan dövizin geldiği ülke, geliş nedeni, geliş şekli, döviz
cinsi, döviz tutarı, döviz kuru ve Türk Lirası (TL) karşılığı,
d. İhracatın teslim şekli, mal bedeli (FOB) tutarı, ihracat şekli, ödeme şekli, kesintiler ve net kalan, (uluslar arası muhabir banka
kesinti tutarının 1998 yılından sonra döviz alım belgesinde gösterilmesi ihtiyaridir),
e. Teslim şekli CIF ise ve varsa navlun tutarı, sigorta tutarı,
f. Gümrük Beyannamesi tarihi ve no’su yer alır.
İhracat Mal Bedelinin Tamamının Tahsili
İhracat bedelinin yurda geldiği günkü döviz kuru, ihracat tarihindeki
döviz kurundan büyük veya küçük olabilir.
Tahsil tarihindeki kur > Gümrük Beyannamesi kuru= Olumlu kur farkıdır.
Tahsil tarihindeki kur < Gümrük Beyannamesi kuru= Olumsuz kur farkıdır.
Aşağıda iki ayrı örnek uygulamaya yer verilerek muhasebe kayıtları
açıklanacaktır.
1. İhracat Bedeli Tahsili ve Olumlu Kur Farkı Hali
Tahsil Tarihindeki Kur > Fiili İhracat T.Kuru = Olumlu Kur Farkıdır.
Bankaya yurt dışından ihracat bedeli yabancı para havale geldiğinde
önce döviz tevdiat hesaplarında izlenir. Yurt dışı alıcı cari hesabı ile bankaya
gelen havale arasındaki olumlu kur farkının muhasebe işlemi havalenin geldiği döneme göre farklılık arz eder.
İhracat hasılat bedeli cari (faaliyet) dönemdeki ihracat ile ilgili ise
601. Yurt Dışı Satışlar Hesabına alacak kaydedilir.
Cari dönem kapandıktan sonraki döneme ait ise (faaliyet dönemi kapanmış ve dönem sonu yabancı paralı alacak değerleme işlemi yapılmışsa)
646.Kambiyo Kârı Hesabına alacak kaydedilir.
1. Tahsilatın “Döviz Tevdiat” Hesabına Kaydı
ÖRNEK-1: (Cari Dönemde Gelen İhracat Bedeli)
02.09.20xy ihracat tarihli ve 1 dolar ($) = 1,5000 liradan kayıtlı
100.000.- ($) dolarlık, XYZ İtalyan şirketinden olan ihracat mal bedeli,
22.10.20xy tarihinde yabancı para dolar ($) olarak banka hesabına gelmiştir.
Tahsilatın yapıldığı günkü döviz alış kuru 1 dolar = 1,6000 liradır.
İhracat mal bedeli yurda geldiğinde döviz hesabında izlenir. Türk Lirası hesaplarına aktarılmadan önce, döviz tevdiat hesaplarına kayıt edilir.
Daha sonra ikinci bir yevmiye kaydıyla, döviz alım belgesine bağlanması
halinde,Türk Lirası mevduat hesaplarına aktarılması ihracat bedellerinin
döviz cinsinden izlenmesi için yararlı olur.
İhracat mal bedeli döviz tevdiat hesaplarına aktarıldığında, aşağıdaki
şekilde kaydedilir.
12
22.10.200x
102.B A N K A L A R HS.
102.02.02.01.Xx. Bankası Dolar Hs.
(100.000 $ x 1,6000)
120.02.02.01. XYZ-İtalya
(100.000.-$ x 1,5000)
601. YURT DIŞI SATIŞLAR HS.14
601.09.02.01. İhracat Kur Farkı Gelirleri
[(100.000.-$) x (1,6000 – 1,5000)]
BORÇ
ALACAK
160.000.150.000.10.000.-
İhracat bedelinin banka döviz tevdiat hesaplarına kaydı. 160.000.- 160.000.Dosya No:21
%
ÖRNEK-2: (Cari Dönemden Sonraki Yılda Gelen İhracat Bedeli)
02.09.20XY ihracat tarihli ve 1.($)=1,5000 liradan kayıtlı 100.000.($) dolarlık, XYZ İtalyan şirketinden olan ihracat mal bedeli, 22.10.20XZ
tarihinde yabancı para dolar ($) olarak banka hesabına gelmiştir.
Cari dönemden sonraki yılda gelen ihracat bedeli aşağıdaki şekilde
kaydedilir.
14
İhracat bedelinin geliş tarihi ile malın ihraç tarih arasında oluşan lehte kur farkı bu hesaba alacak kaydedilir. YMM A. Demir, Tekdüzen Hesap Planı, 6.Baskı, Çağdaş Yayın, 2006 s. 927.
12
22.10.20XZ
(100.000 $ x 1,6000)
120.02.02.01. XYZ-İtalya
(100.000.-$ x 1,5000)
646.KAMBİYO KÂRLARI
646.02.01. İhracat Kur Farkı Karları
[(100.000.-$) x (1,6000 – 1,5000)]
BORÇ
ALACAK
160.000.150.000.10.000.-
İhracat bedelinin banka döviz tevdiat hesaplarına kaydı. 160.000.- 160.000.Dosya No:21
%
Tahsilatın Ticari Mevduat Hesabına Devri
İhracat mal bedelinin döviz tevdiat hesabına kaydından sonra, döviz
alım belgesi (DAB) ile Türk Lirasına çevrildiğinde, ticari mevduat hesaplarına aktarma kaydı aşağıdaki şekilde yapılır.
13
22.10.200x
102.B A N K A LA R HS.
102.02.01.01.Xx..Bankası Ticari Mevduat Hs.
(100.000$ x 1,6000)
BORÇ
ALACAK
160.000.160.000.-
Döviz tevdiat hesaplarında kayıtlı ihracat mal bedeli- 160.000.- 160.000.nin, ticari mevduat hesaplarına aktarma kaydı.
%
İhracat Bedeli Tahsilinin Yevmiye Kaydında
Dikkat Edilecek İşlemler
a. İhracat bedeli yurda geldiğinde, banka ve özel finans kurumları
hesabına havale olarak intikal ettirildiğinde, ihracat tarihindeki
döviz kuru ile tahsil tarihindeki kuru arasında farklar olabilir.
b. Tahsil tarihindeki döviz kuru, ihracat tarihindeki kurdan büyük
olması halinde muhasebe kaydı, cari dönem içinde yukarıda düzenlendiği şekilde 601.Yurt Dışı Satışlar (601.09.02.01. İhracat
Kur Farkı Gelirleri) Hesabına alacak kayıt edilir.
c. Tahsil tarihindeki döviz kuru, ihracat tarihindeki kurdan küçük
olması durumunda muhasebe kaydı, cari dönem içinde aşağıda
düzenlendiği gibi, 612. Diğer İndirimler (-) (612.09.02.02. İhracat Kur Farkı Giderleri) hesabına borç kaydı yapılır.
İhracat Bedeli Tahsili ve Olumsuz Kur Farkı Hali
Tahsil Tarihindeki Kur < Fiili İhracat T. Kuru = Olumsuz Kur Farkıdır.
Bankaya yurt dışından ihracat bedeli yabancı para havale geldiğinde
önce döviz tevdiat hesaplarında izlenir. Yurt dışı alıcı cari hesabı ile bankaya
gelen havale arasındaki olumsuz kur farkının muhasebe işlemi havalenin
geldiği döneme göre farklılık arz eder.
İhracat hasılat bedeli cari (faaliyet) dönemdeki ihracat ile ilgili ise
612 Diğer İndirimler Hesabına borç kaydedilir.
Cari dönem kapandıktan sonraki döneme ait ise (faaliyet dönemi kapanmış ve dönem sonu yabancı paralı alacak değerleme işlemi yapılmışsa)
656.Kambiyo Zararı Hesabına borç kaydedilir.
Tahsilatın “Döviz Tevdiat” Hesabına Kaydı
ÖRNEK-1: (Cari Dönemde Gelen İhracat Bedeli)
02.09.200x fiili ihracat tarihli ve 1 dolar = 1,5000 liradan kayıtlı
100.000.- dolarlık, XYZ İtalyan şirketinden olan ihracat mal bedeli,
22.10.200x tarihinde tahsil edilmiştir.
İhracat bedeli döviz tevdiat hesabına aşağıdaki şekilde kaydedilir.
14
22.10.200x
(100.000$ x 1,4500)
612. DİĞER İNDİRİMLER HS.15
612.09.02.01. İhracat Kur Farkı Giderleri
[ (100.000.-$) x (1,5000 – 1,4500) ]
BORÇ
145.000.5.000.-
150.000.-
120.02.02.01. XYZ-İtalya
(100.000.-$ x 1,5000)
İhracat bedelinin banka döviz tevdiat hesaplarına kaydı.
ALACAK
150.000.- 150.000.-
%
ÖRNEK-2: (Cari Dönemden Sonraki Yılda Gelen İhracat Bedeli)
02.09.20XY fiili ihracat tarihli ve 1 dolar = 1,5000 liradan kayıtlı
100.000.- dolarlık, XYZ İtalyan şirketinden olan ihracat mal bedeli,
22.10.20YZ tarihinde tahsil edilmiştir.
İhracat bedeli döviz tevdiat hesabına aşağıdaki şekilde kaydedilir.
14
22.10.20XZ
(100.000$ x 1,4500)
656 KAMBİYO ZARARLARI
656.02.01. İhracat Kur Farkı Zararları
[ (100.000.-$) x (1,5000 – 1,4500) ]
120.02.02.01. XYZ-İtalya
(100.000.-$ x 1,5000)
İhracat bedelinin banka döviz tevdiat hesaplarına kaydı.
BORÇ
ALACAK
145.000.5.000.150.000.-
150.000.- 150.000.-
%
15
İhracat bedelinin geliş tarihi ile malın ihraç tarih arasında oluşan aleyhte kur farkı bu hesaba
borç kaydedilir. YMM A. Demir, Tekdüzen Hesap Planı, 6.Baskı, Çağdaş Yayın 2006 s. 927.
Tahsilatın Ticari Mevduat Hesabına Devri
İhracat mal bedelinin döviz tevdiat hesabına kaydından sonra, döviz
alım belgesi (DAB) ile Türk Lirasına çevrildiğinde, ticari mevduat hesaplarına aktarma kaydı aşağıdaki şekilde yapılır.
15
22.10.200x
102.B A N K A LA R HS.
102.02.01.01.Xx..Bankası Ticari Mevduat Hs.
BORÇ
ALACAK
145.000.145.000.-
(100.000$ x 1,4500)
Döviz tevdiat hesaplarında kayıtlı ihracat mal bedelinin, 145.000.- 145.000.ticari mevduat hesaplarına aktarma kaydı.
%
Banka (İşlem - Havale) Masrafı Kaydı
ÖRNEK:
Xx. Bankası, 22.10.200x tarihli ihracat mal bedelinin tahsili için,
1.500.- liralık banka masrafını hesabımıza kayıt ettiğini dekontla bildirmiştir.
Banka masrafları aşağıdaki şekilde kaydedilir.
16
22.10.200x
780.FİNANSMAN GİDERLERİ HS.
780.05.02.İhracat Bedeli Banka Masrafları
BORÇ
1.500.-
102.02.01.01.Xx..Bankası Ticari Mev. Hs.
22.10.200x tarihli ihracat mal bedeli tahsili için yapılan
banka masrafları kaydı.
ALACAK
1.500.1.500.-
1.500.-
%
İhracat mal bedelinin tahsilinde ödenen banka masrafı işletmenin
maliyet politikalarına bağlı olarak 760 hesabında da izlenebilir.
İhracat Bedelinin Kısım Kısım Tahsili
İhracat mal bedelinin tamamı tahsil edilebileceği gibi kısmi tahsili de
yapılabilir. Tahsil edilen kısım ilgili tahsilat hesaplarına kayıt edilir. Kalan
tutar yurt dışı alıcı cari hesaplarında izlenir. Tahsil işleminin kısmi yapılması
halinde, her tahsilat tarihindeki döviz alış kuru esas alınır.
ÖRNEK:
02.09.200x ihracat tarihli ve 1$ =1,5000 liradan kayıtlı 100.000.dolarlık, ithalatçı XYZ İtalyan şirketinden olan ihracat mal bedelinin,
40.000.- dolarlık kısmı 22.10.200x tarihinde tahsil edilmiştir.
Kısmi tahsilat aşağıdaki şekilde kaydedilir.
19
22.10.200x
(40.000$ x 1,6000)
120.02.02.01.XYZ-İtalya
(40.000.-$ x 1,5000)
[40.000.-$ x (1,6000 -1,5000)]
İhracat bedelinin 40.000.- dolarlık kısmının tahsili ve banka döviz tevdiat hesaplarına aktarılma kaydı.
BORÇ
ALACAK
64.000.-
60.000.-
4.000.-
64.000.-
64.000.-
%
• İhracat bedelinin kısmi tahsili durumunda, cari dönem içinde
meydana gelen olumlu kur farkları, 601 hesaba alacak, olumsuz
kur farkları ise 612 hesaba borç kaydedilir.
• İhracat bedeli TL.’sına çevrilmediği süre içerisinde, her yıl dönem sonunda değerlemeye tabii tutulur (V.U.K. Md. 280).
• Cari dönem sonunda yapıldığında; olumlu kur farkları, 601 hesaba alacak, olumsuz kur farkları ise 612 hesaba borç kaydedilir.
• Carı dönen sonunda değerleme yapılan ve devam eden dönemde
tahsil edilen ihracat mal bedelinin, olumlu kur farkları 646 hesabına alacak, olumsuz kur farkı ise 656 hesabına borç kaydedilir.
Yurt Dışı Şubelerde Bırakılan İhracat Bedeli
İhracat bedelinin tasarrufu serbesttir. İhracatçı isterse belli bir kısmı
yurda getirir, belli bir kısmını ise yurt dışında bırakabilir.
Yurda getirilen mal bedelleri yurt içi banka hesaplarında, geri kalan
tutar yurt dışı banka veya işletmeye ait şube hesabında izlenir.
Yurt Dışında Bırakılan Hesapların İzlenmesi
Yurt dışı şubelerde bırakılan ihracat bedeli dövizlerin T.C Merkez
Bankası döviz alış kuru ile çarpılarak, 120. Alıcılar hesabının
(120.02.09.01.01.Yurt Dışı Şubelerde Bırakılan İhracat Mal Bedelleri) alt
hesaplarına borç kaydedilebilir.
ÖRNEK:
02.09.200x tarihli ve 1 dolar ($)= 1,5000 liradan kayıtlı 100.000.dolarlık, XYZ İtalyan şirketinden olan ihracat mal bedelinin, 70.000.- ($)
dolarlık kısmı 22.10.200x tarihinde tahsil edilmiştir. Kalan 30.000.- ($) dolarlık kısım ise işletmenin yurt dışı temsilcilik bürosunda kullanılmak üzere
yurt dışında bırakılmıştır.
İhracat bedelinin;
a. Bankada döviz tevdiat hesaplarına,
b. Yurt dışında temsilcilik hesabına,
aktarma muhasebe işlemleri aşağıdaki şekilde kaydedilir.
Olumlu Kur Farkı Yevmiye Kaydı;
BORÇ
20
22.10.200x
112.000.102.B A N K A L A R HS.
102.02.02.01.Xx. Bank. Dolar Hs.(70.000$x1,6000)
48.000.120. ALICILAR HS.
120.02.09..01.01.Yurt Dışı Şubede Bırakılan
İhracat Bedeli Hs. (30.000$ x 1,6000)
ALACAK
150.000.120.A L I C I L A R HS.
120.02.02.01.XYZ-İtalya (100.000$x1,5000)
10.000.601. YURT DIŞI SATIŞLAR HS.
[(100.000.-$ ) x (1,6000 -1,5000)]
İhracat bedelinin tahsili ve yurt dışı şube hesabında bırakılan ihracat bedeli tutarın yevmiye kaydı.
%
Olumsuz Kur Farkı Yevmiye Kaydı;
İşlem günü 1 dolar = 1,4500 lira olduğunda ise, oluşan kur farkı
612. Diğer İndirimler hesabına aşağıdaki şekilde borç kaydedilir.
BORÇ
ALACAK
20
22.10.200x
101.500.102.B A N K A L A R HS.
102.02.02.01.Xx. Bank. Dlr Hs.(70.000$ x 1,4500)
43.500.120. ALICILAR HS.
120.02.09..01.01.Yurt Dışı Şubede Bırakılan İhracat
Bedeli Hs. (30.000$ x1,4500)
612. DİĞER İNDİRİMLER HS.
5.000.612.09.02.02. İhracat Kur Farkı Giderleri
[ (100.000.-$) x (1,5000 – 1,4500) ]
150.000.120.A L I C I L A R HS.
120.02.02.01. XYZ-İtalya (100.000x1,5000)
İhracat bedelinin tahsili ve yurt dışı şube hesabında bırakılan ihracat bedeli tutarın yevmiye kaydı.
%
Yurt Dışı Şubede Bırakılan Tutarının Yurda Getirilmesi
Yurt dışında bırakılan ihracat bedeli yurda getirildiğinde, 102. Bankalar Hesabına borç, 120. Alıcılar (120.02.09.01.01.Yurt Dışı Şubelerde
Bırakılan İhracat Mal Bedelleri) alt hesabına alacak kaydedilir. Yurt dışı
şubelerde bırakılan ihracat mal bedeli hesabı kapatılır.
Yurt dışında bırakıldığı tarihteki kur ile havalenin yapıldığı, yurda
getirildiği tarihteki kur arasında olumlu kur farkları cari dönemde 601 hesaba, cari dönemden sonra 646 hesabına alacak, olumsuz kur farkı ise cari
dönemde 612 hesaba, cari dönemden sonra ise 656 hesabına borç kaydedilir.
Yurt dışı şubelerde bırakılan ihracat bedeli, yurt dışı hesaplarında
kaldığı süre içinde her dönem sonunda değerleme yapılır (V.U.K. Md. 280).
ÖRNEK-1: (Olumlu kur farkı halinde)
Yurt dışı şubede bırakılan 1 dolar = 1,6000 liradan kayıtlı 30.000.dolarlık tutarın tamamı 28.11.200x tarihinde banka hesabına havale edilerek,
yurda getirilmiştir.
28.11.200x tarihli döviz alış kuru 1 dolar = 1,6500 liradır.
Yurda getirilen tutar aşağıdaki şekilde kaydedilir.
21
28.11.200x
(30.000$ x 1,6500)
120. ALICILAR HS.
120.02.09..01.01.Y.D.Şub. Bır. İh. Bed. Hs.
(30.000$ x 1,6000)
[(30.000.-) x ( 1,6500 – 1,6000 )]
Yurt dışı şubede bırakılan %30 tutarındaki ihracat bedelinin yurda getirilmesi kaydı
%
BORÇ
ALACAK
49.500.-
48.000.-
1.500.49.500.-
49.500.-
ÖRNEK-2: (Olumsuz kur farkı halinde)
Yurt dışı şubede bırakılan 1 dolar = 1,6000 liradan kayıtlı 30.000.dolarlık tutarın tamamı 28.11.200x tarihinde banka hesabına havale edilerek,
yurda getirilmiştir.
28.11.200x tarihli döviz alış kuru 1 dolar = 1,5000 liradır.
Yurda getirilen tutar aşağıdaki şekilde kaydedilir.
21
28.11.200x
(30.000$ x 1,6500)
612. DİĞER İNDİRİMLER HS.
612.09.02.02. İhracat Kur Farkı Giderleri
[ (30.000.-$) x (1,6000 – 1,5000) ]
120. ALICILAR HS.
120.02.09..01.01.Y.D.Şub. Bır. İh. Bed. Hs.
(30.000$ x 1,6000)
Yurt dışı şubede bırakılan %30 tutarındaki ihracat bedelinin yurda getirilmesi kaydı
BORÇ
ALACAK
45.000.-
3.000.-
48.000.-
49.500.-
49.500.-
%
MUHABİR BANKA MASRAFI
İhracat mal bedellerinin tahsilinde tarafların sözleşmede uluslararası
muhabir banka masraf kesintisi konusunda anlaşma yapması gerekir. Bu
kesinti 1998 yılına kadar bankalar tarafından döviz alım belgesinde (DAB
’da) ayrıca gösterilmekte, ihracatçı veya anlaşmaya göre ithalatçının hesabından tahsil edilmekteydi. Bu tarihten itibaren bu uygulama terk edilmiştir.
Uygulamada muhabir banka masrafı ihmal edilmekte ve yurt dışından gelen ihracat mal bedeli döviz tutarı muhabir banka masraf kesintisinin
de içinde bulunduğu tutar olmaktadır. Yada muhabir banka masrafı düşülmüş ve kalan tutar ihracatçının banka hesabına geçilmiştir.
İhracatçının bankası muhabir banka masrafını döviz kapatma işlemleri sırasında genelde hesaba dahil etmemektedir. Dolayısıyla ihracat bedeli
eksik kapatılmakta, aradaki fark her ihracat aşamasında birikmektedir.
İhracatçı işletmeler için biriken bu tutar, görünmeyen gider niteliği
taşımaktadır. Dikkate alınması ve gidere dönüştürülmesi uygun olur.
ÖRNEK:
XYZ. İtalyan şirketinden olan 100.000.- dolar ihracat mal bedeli
22.10.200x tarihinde yurda gelmiştir. Bu tutara 100.- dolar uluslararası muhabir banka masrafı kesintisi de dahildir. İşlem günü 1. $ = 1,6000 liradır.
(100.- dolarlık tutar varsayım olarak dikkate alınmıştır).
(100.000.-$) – (100.- $) = 99.900.- dolar, banka döviz tevdiat hesabımıza kayıt edilen tutar olmaktadır.
*(Buraya kadar yapılan örneklerde ve bundan sonraki örneklerde bu
uygulama ihmal edilmiştir).
DAB belgesi ile dövizlerin satışı yapıldığında;
99.900.- dolar x 1,6000 = 159.840.- lira döviz alım belgesi (DAB)
tutarı olmaktadır.
100.- Dolar x 1,6000 = 160.- lira açık kalmaktadır.
Bu bedel bankalar tarafından 1998 tarihinden itibaren ayrıca gösterilmediği için sadece açıklama bölümünde bir not ile belirtilmektedir. Bu
tutar uygulamada işlemlerde eksik kalmakta ve ihmal edilmektedir.
Bu tutarın gidere dönüştürülmesi, biriken miktarın eksiltilmesi,
kambiyo mevzuatı ve yabancı paraların değerlemesi ile ilgili VUK 280 maddesine aykırı uygulamayı önlemek için yararlı olacaktır.
Uluslar arası muhabir banka masrafının hesaplanması ve gider hesaplarına devir yevmiye kaydı aşağıdaki şekilde yapılacaktır.
a. Muhabir banka masrafının hesaplanması aşağıdaki şekilde yapılır.
(100.000.-$ İhracat Bedeli) – (100.- $ Muhabir Banka Masrafı) = 99.900.-$
100.000.- $ x 1,6000 = 160.000.- lira kayıtlı ihracat bedelidir.
99.900.- $ x 1,6000 = 159.840.- lira tahsilat bedelidir.
–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
100.- $ x 1,6000 = 160.- lira “Muhabir Banka” masrafıdır.
b. Muhabir banka masrafı aşağıdaki şekilde kaydedilir.
23
22.10.200x
(100.000.-$ x 1,6000)
780.FİNANSMAN GİDERLERİ *
780.05.02. Uluslararası Muh. Banka Masrafı
BORÇ
160.000.-
160.160.000.-
120.02.02.01.XYZ-İtalya
(100.000$x1,6000)
102.02.01.01.Xx. Bnk. Tic. Mev. Hs.
22.10.200x tarihli ihracat mal bedeli tahsili ile kesilen
uluslararası muhabir banka masrafları kaydı.
ALACAK
160.160.160.-
160.160.-
%
*Not: İşletme isterse bu tutarı 760.Pazarlama Satış Dağıtım Giderleri hesabının alt (yardımcı) hesaplarında ihracat maliyetleri içindetakip edebilir.
c. İhracat bedelinden ayrıca izlenmek istendiğinde; muhabir banka
masrafı aşağıdaki şekilde kaydedilir.
23
22.10.200x
780.FİNANSMAN GİDERLERİ
780.05.02. Uluslararası Muhabir Banka Masrafı
BORÇ
160.160.-
102.02.01.01.Xx. Bnk. Tic. Mev. Hs.
22.10.200x tarihli ihracat mal bedeli tahsili ile kesilen
uluslararası muhabir banka masrafları kaydı.
ALACAK
160.-
160.-
%
(Uluslararası Muhabir Banka Masrafı alıcı (ithalatçı) firma tarafından
ödendiği belgelenmiş ise bu kayıt yapılmaması gerekir).
KOMİSYON GİDERLERİ
Dış ticaret ile ilgili olarak yurt içinde ve yurt dışında yapılan ihracat
işlemlerinde yerli veya yabancı komisyoncu firmalardan hizmet satın alınır.
Yurt içinde ve dışında ihracat ile ilgili olarak ödenen komisyonlar,
pazarlama satış dağıtım giderleri, sözleşme giderleri ihracat gideri sayılır.
İhracat ile ilgili olarak yurt içinde ödenen komisyonlar ve pazarlama
giderleri katma değer vergisine tabidir (KDVK Md. 6/b).
İhracat ile ilgili olarak yurt dışındaki komisyonculara ödenen komisyonlar, yurt dışındaki komisyoncunun hizmeti yurt dışında vermesinden ve
Türkiye’deki firmanın bu hizmetten yurt dışında yararlanmış olmasından
dolayı, katma değer vergisine (KDV) tabi değildir (KDVK.Md.11-1/a).
Türkiye'deki firmaların yurt dışına ihraç edecekleri mallar için yabancı firmalardan alınan aracılık hizmetleri, ihraç konusu mal yurt dışında
tüketileceğinden 30 Seri No'lu KDV Genel Tebliği uyarınca hizmet ihracı
kapsamında değerlendirilir. 16
Yurt dışındaki firmaların Türkiye'ye ihraç edecekleri (Türkiye'ye ithal edilecek) mallar için Türkiye'deki firmaların yurt dışındaki müşterilere
verecekleri aracılık hizmetlerinden, yabancı firma Türkiye'de tüketilecek
mallar dolayısıyla Türkiye'de faydalanacağından hizmet ihracı kapsamında
değerlendirilmez. Bu tür işlemler KDV tevkifat uygulamasına tabii olur.
İhracat ile ilgili olmak üzere yurt içi ve yurt dışı komisyon giderleri
aşağıda örnek ile açıklanacaktır. Belgelerin beş yıl saklanması zorunludur.
NOT: Özellikle ihracat faaliyetinde bulunan KDV mükelleflerinin
bu tür işlemlerde; 2 no’lu KDV Beyannamesi ile beyan edilen tevkifat uygulamaları için gereken itina ve özeni göstermesi, finansal olayın şeklinin dikkatli değerlendirilmesi yararlı olur.
a- İhracat İle İlgili Yurt İçi Komisyoncu Hizmeti Bedeli:
ÖRNEK:
EGE Anonim Şirketi 12.08.200x tarihli gümrük beyannamesi ile
yapılan gömlek ihracatı için Alize Gümrük Müşavirliği Ltd. Şirketinden
gümrük müşavirliği hizmeti satın almıştır.
16
Gelir İdaresi Başkanlığının, 23.02.2007 t. B.07.0.GEL.0.54-5411 sayılı “İthalat ve ihracat komisyonlarının KDV uygulamaları karşısındaki durumu hakkında” Özelgesi.
Alize Gümrük Müşavirliği Ltd. Şirketi, gümrük müşavirliği hizmeti
olarak 90.- lirası Katma Değer Vergisi olmak üzere toplam 590.- liralık
15.08.200x tarihli, hizmet faturasını işletmemize göndermiş olup fatura bedeli açık hesap olarak işlenmiştir.
Gümrük Müşavirliği, ücreti aşağıdaki şekilde kaydedilir.
BORÇ
24
15.08.200x
760.PAZARLAMA SATIŞ DAĞITIM GİD.
760.05.08.01.İhr. Yurt İçi Güm. Komis. Giderleri
ALACAK
500.-
90.-
191.İNDİRİLECEK K.D.V.
191.01.18. Alış K.D.V
590.-
320.SATICILAR HS.
320.01.09.Alize Güm.Müş.Ltd.Şti.
Yurt içi ihracat komisyon giderlerinin kaydı.
590.-
590.-
%
.
b- İthalat İle İlgili Yurt İçi Komisyoncu Hizmeti Bedeli:
Yukarıdaki örneğin ithalat ile ilgili Gümrük Müşavirliği ücreti olduğu kabul edildiğinde aşağıdaki şekilde kaydedilir.
25
18.08.200x
159.VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI HS.
159.03.08. Gümrük Müşaviri Giderleri
191.İNDİRİLECEK K.D.V.
191.01.18. Alış K.D.
BORÇ
500.-
90,590.-
320.SATICILAR HS.
320.01.09.Alize Güm.Müşavirlik Ltd. Şti.
Yurt içi ithalat komisyon giderlerinin kaydı.
%
ALACAK
590.-
590.-
c- Yurt Dışı İhracat İle İlgili Komisyoncu Hizmeti Bedeli:
ÖRNEK:
İşletme yurt dışı satış ve pazarlama hizmetlerinde, XYZ Almanya
firmasından komisyon anlaşması karşılığında pazarlama hizmeti satın almaktadır (VUK hükümlerine uygun belgeler alınmış ve onaylatılmıştır). Eylül
200x ayı komisyon hizmeti olarak ödenen 210.- TL (100.- euro x 2,1000 =
210.- lira) tutar aşağıdaki şekilde kaydedilir.
26
30.09.200x
760.PAZARLAMA SATIŞ DAĞITIM GİD.
760.05.08.02.İhracat Yurt Dışı Komisyoncu Giderleri
102.02.02.02. Xx.Bnk-Euro..Hs.
(100.-Euro x 2,1000)
Yurt dışı komisyon giderlerinin kaydı.
BORÇ
ALACAK
210.210.-
210.-
210.-
%
İHRACAT İŞLEMLERİNDE GÖTÜRÜ GİDER
Tanım ve Özellikler
Mükellefler ihracat, yurt dışında inşaat, onarım, montaj ve taşımacılık faaliyetleri nedeniyle döviz olarak elde ettikleri hasılatın binde 5’ini
(%o5’ini) aşmamak şartıyla belgesiz giderlerine karşılık olarak götürü gider
hesaplar ve bu gideri vergi matrahından indirebilir. GVK. Md. 40/117
Götürü giderin geçerli olması için aşağıdaki şartların oluşması gerekir.
17
Safi kazancın tespit edilmesi için, aşağıdaki giderlerin indirilmesi kabul edilir:
1. Ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderler;
(İhracat, yurt dışında inşaat, onarma, montaj ve taşımacılık faaliyetlerinde bulunan
mükellefler, bu bentte yazılı giderlere ilaveten bu faaliyetlerden döviz olarak elde
ettikleri hâsılatın binde beşini aşmamak şartıyla yurt dışındaki bu işlerle ilgili
giderlerine karşılık olmak üzere götürü olarak hesapladıkları giderleri de indirebilirler).GVK. Md. 40/1
a.
b.
c.
d.
e.
İhracat ile ilgili belgesiz gider olması,
Götürü giderin ihracat işlemlerinden doğması,
FOB bedel hasılatın 0,005’i aşmaması,
İhracatın gerçekleştiği döneme ait olması,
Döviz olarak elde edilen ihracat hasılatının T.Lirası karşılığının
tespitinde, hasılatın kanuni defterlere, kayıt edildiği tarihteki geçerli T.C M. Bankası döviz alış kurlarının esas alınması gerekir.
f. İhracatın gerçekleştiği ay sonunda götürü giderin hesaplanması
ve gidere dönüştürülmesi, dönemsellik ilkesi gereği zamanında
kayıt işleminin yapılmış olmasını sağlar.
Götürü Giderden Faydalanacak Mükellefler
İhracatta “Götürü Giderden” aşağıdaki faaliyetlerde bulunan mükellefler faydalanabilir.
a. İhracat yapan mükellefler,
b. Yurt dışında; İnşaat, Onarma, Montaj, Teknik hizmetler, Taşımacılık faaliyetlerinde bulunan (dar mükellef olarak vergilendirilenler dahil) gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri yararlanabilir.
Götürü Gider Hesaplanmasında Özellik Arz Eden İşlemler
Götürü gider hesaplamasında özellik arz eden işlemler aşağıdaki
açıklanmıştır.18
Her türlü ihracat ve yurt dışı taşımacılıktan döviz cinsinden sağlanan
hasılat, götürü gider kaydına esas teşkil eder.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti 'ne TL’sı ile yapılan ihracat hariç,
diğer ülkelere TL ‘sı karşılığı yapılan ihracat hasılatı dikkate alınmaz.
Serbest ihracat, konsinye ve müşterek hesap yoluyla ihracat, prefinansman yoluyla ihracat, bedelli ticari numune ihracatı, serbest bölgelere
yapılan ihracat ile sınır ve kıyı ticareti yoluyla yapılan ihracattan sağlanan
hasılat götürü gider hesaplanmasına konu olabilir.
Yurt dışında ortak olunan firmalara ayni sermaye olarak mal gönderilmesi şeklinde yapılan ihracat ile müteahhitlerin yurt dışındaki şantiyeleri-
18
194. s. no’lu Gelir Vergisi Kanunu Genel Tebliği.
ne şube, büro, temsilcilik ve acentalık gibi yerlere mal gönderilmesi durumunda da anılan mal bedelleri ihracat hasılatı kapsamında değerlendirilir.
Ancak, gümrük hattı dışındaki mağaza ve işletmelere yapılan mal
teslimleri, yabancı gemi ve uçaklara ve uluslararası taşımacılık yapanlara
akaryakıt, su, kumanya ve sair malzeme teslimleri, Türkiye'deki konsolosluklara diplomatik temsilciliklere, uluslararası kuruluşlara ve askeri tesislere
yapılan mal teslimleri, Türkiye'de ikamet etmeyenlere yurt içinde yapılan
mal teslimleri, uluslararası ihaleye çıkarılan projelere ilişkin olarak Türkiye'de yapılan mal teslimlerinden sağlanan hasılat ile transit ticaretten sağlanan
hasılat götürü gider kaydedilmesinde ihracat hasılatı olarak dikkate alınmaz.
Bu şekilde satılan malların yurt dışına çıkarılmış olması önem arz etmez.
Döviz olarak elde edilen ihracat hasılatının TL’sı karşılığının tespitinde, hasılatın kanuni defterlere kaydedildiği tarihte geçerli olan ve T.C. M.
Bankası döviz alış kuru esas alınır.
Hasılatın kanuni süreden sonra kayıtlara intikal ettirilmesi halinde,
götürü gider uygulamasında dikkate alınacak hasılat, kayıtlara intikal ettirilmesi gerektiği tarihteki kur üzerinden hesaplanır.
İhracat, FOB teslim şartının yanı sıra CF veya CIF teslim şartı ile de,
yapılabilir. Götürü gider uygulamasında gümrük çıkış beyannamesinde yer
alan FOB değerler esas alınır.
Taşımayı TL’sı gerçekleştiren nakliyeci, bu taşımacılık hasılatı dolayısıyla götürü gider uygulamasından yararlanamaz.
Geçici kabul rejimi çerçevesinde ithal edilen, ham madde ve yarı
mamuller, Türkiye de bir işlem gördükten sonra ihracatından elde edilen
dövizli hasılatı da diğer ihracat şekillerinde olduğu gibi götürü gider uygulamasına konu olur. (194.s.no’lu Gel.Ver. Genel Tebliği)
Götürü Giderin Muhasebe Kaydı
Götürü gider uygulaması, mükelleflerin yurt dışındaki işleri ile ilgili
yapmış oldukları belgesiz giderlerini, ihracattan sağlanan hasılatın belli bir
oranını aşmamak şartıyla ticari kazançtan indirilmesine imkan verir.
Dolayısıyla götürü gider hesaplanabilmesi için harcamanın yapılmış
ve işletmenin malvarlığında bir azalma meydana gelmiş olması gerekir.
Tekdüzen Hesap Planında ticari kazancın tespitine yönelik olarak
hazırlanmıştır. Muhasebe sisteminde, işletmenin faaliyetleri sonucunda doğan tüm giderlerin, vergi yasalarınca ticari kazançtan indirilmesi kabul edil-
miş olsun veya olmasın doğrudan ilgili oldukları gider hesaplarında muhasebeleştirilmesi gerekir. Muhasebe düzeninden sağlanan bilgilerle dönem sonunda vergi matrahına ulaşılır.
İşletmenin yurt dışı faaliyetlerine ilişkin olarak yapılan belgesiz giderleri de Tekdüzen Hesap Palanında ilgili gider hesaplarında izlenir. Dönem sonunda "690 Dönem Karı veya Zararı" hesabına aktarılır.
Belgesi temin edilemeyen giderlerin, hesaplanan götürü gider tutarından sonra kalan kısmı, kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate
alınır. Ticari kâra ilave edilir.
Dolayısıyla, belgesiz giderlere karşılık olmak üzere götürü olarak
hesaplanan giderler, ticari kâra eklenmemiş olduğundan vergi matrahına da
dahil edilmemiş olur. (194.s.no’lu Gel.Ver. Genel Tebliği-Md.5)
Aşağıda iki örnek açıklanacaktır.
Birinci örnekte götürü gider hesaplanıp muhasebe kaydı yapılacak,
İkinci örnekte ise ihracat hasılatının FOB bedeli hesaplanacak, belgesiz giderlerden kanunen kabul edilen ve kanunen kabul edilmeyen giderlerin ayrıştırılması yapılacaktır.
ÖRNEK-1:
EGE A. Şirketi Haziran ayı içinde döviz karşılığı yaptığı ihracatlardan; 500 000.- lira hasılat elde etmiştir.
30 Haziran 200x tarih itibarı ile “Götürü Gider” hesaplamaya ve
muhasebeleştirmeye karar vermiştir.
a- EGE A.Ş.’nin ihracat nedeniyle faydalanacağı “Götürü Gider” tutarı
aşağıdaki şekilde hesaplanır.
İhracat hasılatı 500.000.- liradır. (FOB bedeldir).
500 000.- x 0,005 = 2.500.- lira belgesiz gider yazılabilecek tutardır.
b- EGE. A.Ş. için götürü gider tutarı aşağıdaki şekilde kaydedilir.
2.500.- liralık belgesiz götürü giderler aşağıdaki şekilde kaydedilir.
27
30.06.200x
770.GENEL YÖNETİM GİDERLERİ HS.
770. 07.02.K.K. Edilen Götürü Belgesiz Giderler
BORÇ
2.500.-
195. İŞ AVANSALARI
*
195.07.01. İhracat İş Avansları
Haziran ayı ihracatı ile ilgili götürü belgesiz giderlerin, K.Kabul Edilen ilgili hesaplara aktarma kaydı.
ALACAK
2.500.2.500.-
2.500.-
%
*(İş Avansları hesabı yerine, kasadan ödeme olması halinde 100. Kasa hesabı da kullanılabilir).
İhraç Kaydı ile Satışlarda Götürü Gider
İhraç kaydıyla satış yapan firmaların götürü giderden faydalanması
15.06.2000 tarihinden itibaren iptal edilmiştir. (233.s.n.GVK Gen. Teblğ).
GVK ’nun 40. Md. 1 numaralı bendine; ihracat, yurt dışında inşaat,
onarma, montaj ve taşımacılık faaliyetlerinde bulunan mükelleflere, bu işlerle ilgili belgelendiremedikleri giderlerine karşılık olmak üzere götürü gider
kaydedebilme imkanı getirilmiştir. (194.s.n.GVK. Gen. Teblğ).
Fakat;
Götürü olarak hesaplanan giderleri indirme hakkının, yurt dışında
yaptıkları ve belgelendirme imkanı bulamadıkları harcamalarına karşılık
olmak üzere ihracatçılara verildiğinden, ihraç kaydıyla ihracatçıya mal
teslim edenlerin bu uygulamadan yararlanmasına son verilmiştir.
Buna göre, ihracatı gerçekleştirenler ihracat hasılatlarının tamamını
dikkate alarak götürü gider uygulamasından yararlanacaklardır.
İhracatçıya ihraç kaydı ile mal teslim edenlerin ise bu uygulamadan
yararlanmaları mümkün değildir. (233.s.n.GVK Gen. Teblğ-Md.2).
İTHALAT İŞLEMLERİ MUHASEBE UYGULAMASI İTHALAT İŞLEMLERİ
İTHALAT
İthalatın Tanımı
İthalat; kamu ahlakı, kamu düzeni veya kamu güvenliği, insan, hayvan ve bitki sağlığının korunması veya sınai ve ticari mülkiyetin korunması
amacıyla ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde alınan önlemler kapsamı
içinde (özel izinle ithal edilen) ve dışında kalan (serbestçe ithal edilen) malların, İthalat Mevzuatı ile Gümrük Mevzuatı’na uygun şekilde fiili ithalatının
yapılması (yurda sokulması) ve Kambiyo Mevzuatı’na göre bedelinin ödenmesi işlemlerinin bütünü olarak tanımlanmıştır.
İthalat tanımından aşağıdaki özellikler çıkarılmaktadır.
a- İthal edilecek mal, kamu ahlakı, düzeni ve güvenliği, insan, hayvan ve bitki sağlığının korunması veya sınai ve ticari mülkiyetin
korunması amacıyla ilgili mevzuat hükümleri kapsamı içinde ise,
bu malların ithali için ilgili makamlardan (ithal edilecek ürün türü ve özelliğine göre) izin alınacaktır.
b- İthal edilecek mal, mevzuat hükümleri çerçevesinde alınan önlemlerin kapsamı dışında ise, ithalatı serbesttir.
c- Mal ve hizmetin fiilen ithal edilmiş (gümrük işlemleri tamamlanmış, vergileri ödemiş ve gümrük bölgesinden yurda girmiş) olması gerekir.
d- İthalatın, İthalat Mevzuatına uygun olması,
e- İthalatın, İthalat Gümrük Mevzuatına uygun olması,
f- Vergilerinin ödenmiş olması,*
g- Bedelinin Kambiyo Mevzuatlarına uygun olarak ödenmiş veya
ödeme taahhüdünün yapılmış olması gerekir.
İthalat İşlemleri Ve Süreci
İthalat ile ilgili kuruluşlar, belgeler, dikkate alınarak aşağıda “Peşin
İthalat” süreci örnek verilmiştir.
*
"Uluslararası değişime konu mallarda dolaylı vergileme hakkı, ithalatçı (malın vardığı) ülkeye aittir"
Doğan ŞENYÜZ. Türk Vergi Sistemi.
Peşin Ödeme Şekline Göre İthalat Süreci
Peşin ödeme şekline göre ithalatta aşağıdaki süreç izlenir.
1. İthalatçı
2. Sözleşme
3. Proforma Fatura
4. Maliyet
5. Ödeme (Peşin)
6. Nakliye
7. Sigorta
8.Malın Gönderilmesi
9. Evraklar
Vergi numarasına sahip gerçek ve tüzel kişidir.
İthalatçı ve ihracatçı sözleşme yapar. (İhtiyari yani isteğe bağlıdır).
İthalatçı firma malın kabulü için ihracatçıdan Proforma fatura talep eder.
İthalatçı firma tarafından Proforma faturanın maliyeti hesaplanır
Peşin ödeme yapan ithalatçı, bankasından transfer belgesini alır.
Nakliye ithalatçıya ait ise nakliyeci firma ile ön anlaşma yapılır.
Malın, taraflar arasındaki anlaşmaya göre nakliye sigortası işlemi yapılır.
İthal edilecek mal, ihracatçı firma tarafından gönderilir.
İthal edilecek malın evrakları banka, kargo veya araç ile ithalatçıya gelir.
Yurtdışından gelen eşya ve evrakların eksikleri tamamlanır.
10. Limana, Antrepoya Eşya taşıyıcı firma tarafından Limana, Antrepoya veya Araç Üstü olarak ilgili
veya Gümrüğe Bilgi gümrüğe bildirilir. Özet Beyan verilir. İthalat için gelen malın gümrük idaresine
indirilmesi sağlanır. Gümrük İdaresinde gelen mallar Antrepoya alınır.
11. TIR Karnesi
Nakliyeci firma yetkilisi gümrük ambarına gider TIR Karnesini tescil eder.
12. Gümrük Kaydı
Gümrükte firmanın BİLGİ-İŞLEM ’e kaydı yapılır.
13. Gümrükte Temsil
Dolaylı Temsil
Doğrudan Temsil;
Gümrük Müşaviri temsil eder.
Firma Yetkilisi temsil eder.
14. G. Beyannamesi
Elektronik Ortamda Gümrük Beyannamesi düzenlenir.
15. Orijinal Belgelerin
Fatura, Çeki Listesi, Dolaşım Belgesi (AİTR, EUR.1, Menşe Ş.) Konşimento ve
Gümrüğe Sunulması; diğer evraklar (Kota, Banka Transfer Yazısı veya Kontrol Belgeleri) Elektronik
Ortamda düzenlenen Gümrük Beyannamesi ile birlikte ilgili gümrüğe sunulur.
16. Tescil İşlemleri
Gümrükte Tescil işlemleri yapılır. Evrakların kontrolü yapılır.
17. Muayene
Eşya fiziki olarak incelenir. Gerekirse laboratuvar kontrolü yapılır.
18. Vergilerin Ödenme- Katma değer vergisi (KDV), gümrük vergisi, diğer vergi, resim, harç ve fonlar
si.
ödenir. Ödeme nakit veya banka yoluyla yapılır. Elektronik ortamda ödemenin
yapıldığı görülür. Eşyanın ithalatçıya teslimi için Gümrük Beyannamesi Elektronik ortamda kapatılır.
19.Teminat Mektubu
D.İ.İ.B ‘si kapsamında ve Teşvikli Yatırım malları ithalinde yapılan ithalatta
teminat mektubu verilerek mal ithal edilir. Bu tür işlemlerde ödenmesi gereken
verginin %20 fazlası tutarında teminat verilir. Örnek; ithal edilen malın vergilerinin tutarı 10.000.- lira ise teminat tutarı 12.000.- liradan az olamaz.
20. Fiili İthalat
Gümrük beyannamesinin tescili ve bayanın kapatılmasıyla fiili ithalat gerçekleşmiş olur. (Bu tarih mali müşavirler için muhasebe işlemlerinde, KDV, ve
diğer vergilerin incelenmesinde dikkate alınır).
21. Belge Kontrol ve
Gümrük müşavirliğinden gelen belgeler ithalatçı firmanın dış ticaret departmaGümrük Müşavirine nı, tarafından kontrol edilir. Gümrük müşavirliğince yapılan hizmet ve diğer
işlemler için komisyon bedeli ödenir. Bu ödeme fatura tutarı yasa ile belirlenen
ödeme
Gümrük Müşavirlik Ücret tarifesi altında olamaz. (2010-4 s. Genelge)
22.Evrakların Muhase- Muhasebe departmanı; ithalat, alış ve masraf belgelerin orijinal olduğunu,
beye Teslimi ve Mu- mevzuata uygunluğunu ve tasdik gereken belgelerin kontrolünü yapar. Maliyehasebe kaydı.
tini hesaplar. Muhasebe yevmiye kaydını yapar.
23.İthalat Dosyanın
İthalat belgelerinin muhasebe yönetimi tarafından kayıt işlemleri ve vergi ile
Korunması
ilgili yasal işlemleri tamamlandıktan sonra yasal süresi içinde saklanır.
İTHALAT İŞLEMLERİNDE MUHASEBE
İthalat muhasebe bilgilerinden ve muhasebe teknolojisinden faydalanarak “İthalatın Maliyet Analizi” nin yapılması gerekir.
Çünkü;
a- Geçmiş dönemde bu ürünün ithalat bilgileri ile ilgili belgeleri ve ithalat özellikleri incelenir.
b- İlk defa ithalat halinde, benzer işletmeler tarafından yapılmış daha
önceki bilgiler araştırılır, analiz edilir.
c- İthalatın hangi ülkeden yapılacağına karar verilir.
d- Bu ülkedeki vergilerin yasal engellerin ve ilave vergi ve dampinglerin neler olduğu incelenir.
e- Teslim, taşıma ve ödeme şekline göre ithalatın maliyeti aniliz edilir.
f- İthal edilen ürün için Türkiye de uygulanan vergiler, tarifeler, dampingler ve anti-dampingler araştırılır, olumlu ve olumsuz etkenler
dikkate alınır.
g- Bu ürünün yurt içinden tedariki ile yurt dışından ithali halinde işletme ve ülke menfaatleri analiz edilir.
İthalat İşlemleri Muhasebesinde Vergiler ve İstisnalar
İthal işlemlerinde vergiler CIF bedel üzerinden hesaplanır.
Türkiye’de yapılan her türlü mal ve hizmet ithalatı KDV’ne tabidir.
İthalatın kamu sektörü, özel sektör veya herhangi bir gerçek ve tüzel
kişi tarafından yapılması veya herhangi bir şekilde ve surette gerçekleştirilmesi, özellik taşıması vergilendirmeye etki etmez.
Katma Değer Vergisi, Gümrük Vergisi, varsa Özel Tüketim Vergisi
ve diğer vergilerin mükellefi, ithalatta mal ve hizmet ithal edenlerdir.
İthalatta vergiyi doğuran olay; Gümrük Kanunu’na göre serbest dolaşıma giriş rejimi beyan edildiği tarihte gerçekleşir.
İthalat Vergi Matrahlarının Hesaplanması
İthalatta vergi matrahları hesaplanmasında aşağıdaki kriterler uygulanır.
İthalatta;
a- Gümrük Vergisi (G.V), CIF bedel üzerinden,
b- Özel Tüketim Vergisi (Ö.T.V), CIF bedel üzerinden,
c- Kaynak Kullanım Destekleme Fonu (K.K.D.F), CIF bedel üzerinden,
d- Katma Değer Vergisi (K.D.V), CIF bedel üzerinden,
e- Damping ve Anti Dampingler CIF bedel üzerinden hesaplanır.
f- Damga Vergisi; her beyanname için ayrı tahsil edilir.
Gümrük Vergisi Matrahının ve Tutarının Hesaplanması
İthalat işlemlerinde; Gümrük Vergisi CIF bedel (Mal bedeli + Sigorta + Navlun) ve Diğer Giderlerin toplamı üzerinden hesaplanır.
G.V. Matrahı = CIF + Diğer Giderler.
Örnek:
İthal edilen malın CIF bedeli, 90.000.- lira, diğer giderler ise
10.000.- liradır.
G.V.Matrahı = 90.000 + 10.000 = 100.000.Gümrük Vergisi oranı % 5 ise,
G.V. Tutarı = 100.000 x 0.05 = 5.000.- lira olarak hesaplanacaktır.
Özel Tüketim Vergisi Matrahının ve Tutarının Hesaplanması
İthalat işlemlerinde; Özel Tüketim Vergisi CIF bedel (Mal bedeli +
Sigorta + Navlun), Diğer Giderler ve Gümrük Vergisi toplamı üzerinden
hesaplanır.
Ö.T.V. Matrahı= CIF + Diğer Giderler + G.V
Örnek:
İthal edilen malın CIF bedeli, 90.000.- lira, diğer giderler 10.000.lira, Gümrük Vergisi ise 5.000.- liradır.
Ö.T.V.M = 90.000 + 10.000 + 5.000 = 105.000
Özel Tüketim Vergisi Oranının % 10 olduğu kabul edilir ise,
Ö.T.V. Tutarı = 105.000 x 0.10 = 10.500.- lira olarak hesaplanacaktır.
Katma Değer Vergisi Matrahının ve Tutarının Hesaplanması
Katma Değer Vergisinin matrahı CIF bedel ile fiili ithalat tarihine
kadar ödenen vergiler ve yapılan giderin toplamıdır. İthalat esnasında hesaplanan, ödenen gümrük vergisi, resim, harç, fonlar ve paylar ile fili ithalat
tarihine kadar oluşan kur, fiyat ve vade farkları bu tutara dahil edilir. (KDVK
Md. 21).
İthalat işlemlerinde; Katma Değer Vergisi (KDV), CIF bedel (Mal
bedeli + Sigorta + Navlun), Diğer Giderler, Gümrük Vergisi ve Özel Tüketim Vergisi toplamı üzerinden hesaplanır.
KDV. Matrahı= CIF + Diğer Gid. + Gümrük V + Özel Tüketim V.
Örnek:
İthal edilen malın CIF bedeli, 90.000.- lira, diğer giderler 10.000.- lira, Gümrük Vergisi ise 5.000.- lira, Özel Tüketim Vergisi 10.500.- liradır.
KDV Matrahı = CIF + Diğ. Gid + GV + ÖTV
KDV.Matrahı = 90.000 + 10.000 + 5.000 + 10.500
KDV Matrahı = 115.500.- liradır,
KDV Oranı % 18 olduğu kabul edilirse,
KDV Tutarı = 115.500 x 0.18 = 20.790.- lira olarak hesaplanacaktır.
İthalat İşlemlerinde Vergi İstisnası
Uluslar arası ticarette, Dünya Ticaret Örgütünün varış ülkesinde
verginin uygulanması prensibi çerçevesinde ihracat vergiden istisna edilirken, ithalat vergiye tabi tutulur. Kim tarafından hangi amaçla yapılmış olursa
olsun ithalat gümrük ve katma değer vergisi uygulanır. Katma Değer Vergisi
Kanunu’nun 1. maddesinin 2. bendi ile verginin konusuna alınmış olması
yanında, yine aynı kanunun 16. maddesiyle belirtilen konulardaki ithalat
işlemleri vergi dışına çıkarılmıştır.
İthalat istisnası kapsamına giren yani ithal edilmeleri sırasında vergiden istisna edilen mal ve hizmetler üç başlık altında incelenebilir.
3.2.1.2.1. Teslim ve İfaları Yurt İçinde KDV’den İstisna Edilen Mal ve
Hizmetler
KDV Kanunu’nun 16.1-a maddesiyle; KDV Kanunu’na göre teslimleri vergiden istisna edilen mal ve hizmetlerin ithalide vergiden istisna edilmiştir. O halde ithalinde istisna uygulanacak mal ve hizmetler, yurt içinde
teslim ve ifaları vergiden istisna edilen mal ve hizmetlerdir.
İthali vergiden istisna edilebilecek mal teslimi ve hizmet ifaları şunlardır:
• Faaliyetleri kısmen veya tamamen deniz, hava, demiryolu taşıma
araçlarının, yüzer tesis araçların kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olan mükelleflere bu amaçla bu araçların imal ve
inşası ile ilgili olarak yapılan teslim ve hizmetler ile bunların tadili, onarım ve bakım şeklinde yapılan hizmetler. (KDVK Md.
13)
• Kanun’un 17. Maddesinin;
* Kültür ve eğitim amacı taşıyan 1. Bendinin (a) ve (b) alt
bentlerin kapsamındaki teslim ve hizmetlerin ithali,
*
Sosyal amaç taşıyan 2. bendinin (a) ve (b) alt benlerinin
kapsamındaki teslim ve hizmetlerin ithali,
*
Askeri amaç taşıyan 3. bendinin kapsamında kalan teslim ve
hizmetlerin ithali,
Külçe altın, külçe gümüş, döviz, para, damga pulu, harç pulu, değerli kağıtlar, taşıt pulu, hisse senedi ve tahvil ithali
(KDVK. Md. 17/4-g),
*
*
Boru hattı ile yapılan yabancı petrol, gaz ve bunların ürünlerinin taşınması hizmetinin ithali (KDV K. Md.17/j
*
Petrol arama faaliyetlerine münhasır olmak üzere bu faaliyetleri yürütenlerin mal ve hizmet ithali (KDVK. Md. 13/c)
*
Diplomatik temsilciliklerin, konsoloslukların veya bunların
diplomatik haklara sahip mensuplarının gerçekleştirdiği mal
ve hizmet ithalatı (KDVK Md.15/1-a)
*
Uluslar arası kuruluşlar ve bunların mensuplarının mal ve
hizmet ithalatı (KDVK: Md. 15/1-b)
*
Kredi sağlama ve reasürans işlemlerinin yurt dışından temin
edilmesi hali (KDVK. Md. 17/4-c)
Gümrük Vergisinden Muaf veya İstisna Edilen Eşyalar;
Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 16. Maddesinin (1) bendinin (b)
alt bendi, Gümrük Kanunu’na atıf yaparak, Gümrük Kanunu’nun 167 / 5–a
ve 7 numaralı bentleri hariç maddesi gereğince Gümrük Vergisi’nden muafiyet tanınan veya müstesna olarak ithal edilen eşyaların, ki bunlar genellikle
gayri ticari niteliktedir, katma değer vergisinden istisna edilmiştir.19
İhracat İstisnasından Yararlanarak İhraç Edilen Eşyanın Geri Gelmesi.
İhraç edilen mal yurda (gümrüğe) geri (iade) geldiğinde, ihracatçı bu
malın ihracı ile ilgili katma değer vergisi iadesinden faydalanmış (iade almış) ise faydalandığı (iade aldığı) tutarı geri ödemek suretiyle iade gelen
malı gümrükten çekebilir.
KDV iadesinden faydalanma söz konusu olmaması halinde KDV
ödemeksizin iade gelen malı gümrükten çekecektir.
Özel Rejimlerin Uygulandığı Mal ve Hizmetler
Transit, gümrük antreposu, serbest bölgeler, geçici depolama yerleri
ve gümrük hizmetlerinin verildiği gümrüklü sahalarla ilgili rejimlerin uygulandığı mal ve hizmetler vergiden istisna edilmiştir. (KDVK. Md. 16/1-c)
İthalat İşlemleri Muhasebesinde G.İ.T.İ.P ve Önemi
İthal edilen ürünün ithalatına karar vermeden önce G.T.İ.P (Gümrük
Tarife İstatistik Pozisyonu) izlenerek, ürün için uygulanan ve muafiyet bulunan vergi oranları tespit edilir. İthalatın maliyeti çıkarılır.
İthalat muhasebe işlemi yapan kişi, kurum ve kuruluşlar ile meslek
mensupları ithalat dosyasındaki ürünün GİTİP ‘deki pozisyonları ile belge
kontrolüne özen göstermesi yararlı olur.
Aşağıda ülkemize ithal edilmek istenen “Çelikler” adlı ürünün ithal
edildiği ülkelere göre uygulanan, KDV, Gümrük Vergisi oranları ve muafiyetleri açıklanmaktadır.
Bu bilgiler muhasebe işlemlerinde yasal mevzuatlara ve esaslara uygunluk ilkesi açısından gereklidir.
19
D. ŞENYÜZ.a.g.e.s.494
Ürünün; GTİP numarası: 0602.90.45.00.11 dir. Ürüne Türkiye de
uygulanan vergiler ürünün karşısında açıklanmıştır.
Bu bilgiler her ülke için her yılın birinci gününde, ilgili sitelerinde
yayımlanır.
Ayrıca; gümrük beyannamesinde yer alan GTİP numarası ile ürünün
GTİP numarasının doğruluğuna özen gösterilmesi gerekir.
İthalat İşlemi Muhasebesinde Belge Kontrolü ve Vergiler Yönünden Özellikleri
İthalat işlemlerinde kullanılan belgelerin yurt dışı belgeler, gümrükte
düzenlenen belgeler ve yurt içi belgeler olarak incelenmesi gerekir. Belgelerin Gelir Vergisi, Kurumlar Vergisi, Vergi Usul Kanunu ve Katma Değer
Vergisi Kanununa uygun olması ve taşıması gereken özelliklerin doğruluğunun teyit edilmesi zorunludur.
Örnek; ithalat faturasında yurt içi faturalarda olduğu gibi KDV ayrıca gösterilmez. Fakat ithal edilen bir malın gümrükte gümrük vergisi, varsa
özel tüketim vergisi, katma değer vergisi ödenmeden serbest dolaşıma girişi
yapılmaz. Bu vergiler ayrı bir makbuz (vezne alındısı) ile ithalatçıdan ayrıca
hesaplanarak tahsil edilir.
a- Yurt Dışı İthalat Belgeleri; ihracatçı firma tarafından varış gümrüğünde ithalatçıya (malı gümrükten çekebilmesi için) teslim edilen
belgelerdir. Bu belgeler gümrük beyannamesi, çeki listesi, navlun,
sigorta, ordino, akreditif, banka giderleri belgeleridir.
Fakat yurt dışında, ithalat ile ilgili diğer (araştırma, geliştirme, komisyoncu, aracı, seyahat, fuar ve sergilere katılım, marka, patent v.b
gider) belgeleri varsa bunlarda bu ithalat giderlerine dahil edilir.
Gümrükte ithalatçıya teslim edilen gider belgeleri gümrükte ödenecek vergilerin matrahına dahil edilir. Gümrük vergisi, özel tüketim
vergisi, katma değer vergisi matrahları bu belgelerdeki tutarlar,
gümrük masrafları ve diğer giderler ilave edilerek hesaplanır. Şayet
ithalat için yurt dışında yapılan diğer giderlerin belgesi, malın gümrükten çekildikten sonra yurda getirilmesi halinde, bu belgedeki tutar
için KDV kanunu yönünden ait olduğu KDV oranı üzerinden
tevkifat hesaplanması gerekir. İlgili olduğu KDV döneminde (ayında) 2 no’lu KDV beyannamesinde bildirim yapılarak ödenir. 1 no’lu
KDV beyannamesinde de indirim konusu yapılır. (KDV Kn.Md.9)
b- Gümrükte Düzenlenen Belgeler; gümrük masrafları, gümrükte
yükleme, boşaltma, ardiye, antrepo kirası, demuraj, fazla mesai,
laboratuvar giderleri, kaynak kullanım destekleme fonu (KKDF),
gümrük vergisi (GV), özel tüketim vergisi (ÖTV), katma değer vergisi (KDV), v.b (vezne alındısı) belgeleridir. Bu gider belgelerinin
tutarı, gümrük vergisi ve özel tüketim vergisi tutarı ithalatın maliyetine ilave edilir. KDV tutarı ayrı hesapta (191 İndirilecek KDV hesabında) izlenir. KDV beyannamesinde indirim konusu yapılabilir.
c- Yurt İçi Belgeler; yurt içinde dahili taşıma, depolama, montaj, bakım, gümrük müşavirlik gideri, haberleşme (iletişim) gideri, ödeme
transfer giderleri belgeleridir. Bu giderlerde ithalatın maliyetine ilave edilir. KDV tutarları ayrı hesapta (191 İndirilecek KDV hesabında) izlenir. KDV beyannamesinde indirim konusu yapılır.
İthalat İşlemleri Muhasebesinde Gümrük Beyannamesi
İthalat muhasebe kaydı yapılmadan önce gümrük beyannamesinde aşağıdaki işlemler kontrol edilir.
aGümrük beyannamesindeki cari firma bilgileri,
bGümrük beyannamesi fiili ithalat tarihi,
cGümrük beyannamesi fiili ithalat tarihindeki Merkez Bankası
döviz satış kuru,
dGümrük beyannamesindeki döviz miktarının, fatura üzerindeki
döviz miktarı ile uyumluluğu,
ef-
Gümrük beyannamesindeki eşyanın brüt ve net ölçüleri, varsa
kap ve ambalaj bilgileri,
İthal edilen eşyanın GTİP no’su ile beyannameye işlenen GTİP
no’sunun aynı olması gerekir. Farklı ürünlere ait GTİP no’ları ile
vergi yasalarına aykırı uygulamalara yer verilmemelidir.
Örnek; Çinko levha GTİP no’su ile Çinko hurdası GTİP no’su
farklıdır. Dolayısıyla bu iki ürünün ithalat süreci ve vergi yasaları karşısındaki uygulamaları da farklı durumdadır.
İthalat İşlemlerinde Tekdüzen Hesap Planı
İlk madde malzeme, yarı mamul, ticari mal, maddi duran varlık ve
yatırım malı ithalatında, ithalat ile ilgili olarak yapılan harcamalar varlığın
maliyetine ilave edilir. İthalat tamamlanıncaya kadar geçen süreçte ithalatın
maliyetinin çıkarılması için muhasebe bilgilerinden istifade edilir.
Stok, Duran Varlık, Avans ve Yatırım Hesapları
İthalat işleminin stok, duran varlık, yapılmakta olan yatırım malı olmasına göre farklı muhasebe işlemleri yapılır.
Amaç ithalatın süresini, dönemini, ithal edilen stok ve varlığın maliyetini, kullanıma başlama dönemini, amortisman dönemini doğru tespit etmektir.
Stok, Duran Varlık ve Yatırım Hesaplarının İşleyişi
İthalat işleminin muhasebe kayıtlarında varlığın stok, maddi duran varlık
ve yatırım malı olmasına göre yapılacak işlemler aşağıda açıklanmıştır.
1- Stok İthalatı;
a- Stok ile ilgili ithalatın maliyetine dahil edilecek mal bedeli
ve girdiler (yurt dışı ve yurt içi harcamalar), ithalatın tamamlanması aşamasına kadar 159 Verilen Sipariş Avansları
Hesabı’nın alt hesaplarında izlenir. Bu hesaba borç kaydedilir.
b- İthalatın tamamlanmasından sonra Verilen Sipariş Avansları
hesabında biriken tutarlar ilgili stok20 (150, 151, 152,153)
hesabına borç kaydedilerek aktarılır, karşılığında Verilen
Sipariş Avansları hesabına alacak kaydedilir.
2- Maddi Duran Varlık İthalatı;
a- Yurt dışından ithal edilen Maddi Duran Varlık ithalatında
maliyete dahil edilecek, varlık bedeli ve diğer girdiler (yurt
dışı ve yurt içi harcamalar), ithalatın tamamlanması aşamasına kadar 259 Verilen Avanslar Hesabı’nın alt (yardımcı)
20
(150.İlk Madde ve Malzeme, 151.Yarı Mamuller-Üretim, 152. Mamuller, 153. Ticari Mallar gibi)
hesaplarında toplanması yararlı olur. Bu hesaba borç kaydedilir.
b- İthalatın tamamlanmasından sonra; 259 Verilen Avanslar
hesabında biriken tutarlar ilgili maddi duran varlık21 (253,
254, 255) hesabına borç kaydedilerek aktarılır, karşılığında
259 Verilen Sipariş Avansları hesabına alacak kaydedilir.
3- Yatırım Malı İthalatı;
a- Yapımı belli bir süre alan ve imalatı işletme tarafından yapılan maddi duran varlık yapım sürecinde bu hesap izlenir.
İmalatı işletme tarafından gerçekleştirilen bir maddi duran
varlıkla ilgili olarak yapılan ilk madde, işçilik ve imalatla ilgili diğer giderler bu hesabın borcuna kaydedilir. Duran varlık tamamlandığında ilgili hesap karşılığında bu hesaba alacak kaydedilir. İşletme tarafından yapılan fabrika inşaatı, işletme tarafından üretimi yapılan ve işletmede kullanılacak
olan makine, demirbaş ve taşılar bu uygulama için örnek
teşkil eder.
b- İnşası işletme tarafından yapılan yatırım malı ithalatında
maliyete dahil edilecek, bedeller ve diğer girdiler (yurt dışı
ve yurt içi harcamalar), ithalatın tamamlanması aşamasına
kadar 258 Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabı’nın alt (yardımcı) hesaplarında toplanır. Bu hesaba borç kaydedilir.
c- İthalatın tamamlanmasından sonra, Yapılmakta Olan Yatırımlar hesabında biriken tutarlar ilgili maddi duran varlık22
(252, 253, 254, 255) hesaplarına borç kaydedilerek aktarılır
ve karşılığında 258 Yapılmakta Olan Yatırımlar hesabı alacak kaydedilerek kapatılır.
Stok, Duran Varlık ve Avans Hesaplarının Faydaları
İthalatın maliyetine dahil edilecek girdiler, ithalatın tamamlanması
aşamasına kadar Verilen (Sipariş) Avansları ve Yatırım Hesabının alt (yardımcı) hesaplarında toplanması aşağıdaki faydaları sağlar.
21
22
(253.Tesis Makine ve Cihazlar, 254.Taşıtlar, 255.Demirbaşlar gibi).
(252. Binalar, 253.Tesis Makine ve Cihazlar, 254.Taşıtlar, 255.Demirbaşlar gibi).
a. İthal edilen stok veya maddi duran varlık mal bedeli ile bu bedel
dışında girdilerin (harcamaların) ayrıca takibi,
b. Satılan mal veya mamul maliyetinin tespiti,
c. Amortismana Tabi İktisadi Kıymetlerin (A.T.İ.K) tamamlanma
süresinin, kullanıma başlama ve amortisman döneminin Vergi
Usul Kanunu (VUK), Katma Değer Vergisi (KDV) Kanunu yönünden doğru tespit edilmesi,
d. A.T.İ.K ’lerin amortisman matrahının hesaplanması,
e. Teşvikli/teşviksiz yatırım mallarının planlaması ve ithalat maliyetinin hesaplanması,
f. İthalatta değişken ve sabit giderlerin sınıflandırılması,
g. Döviz cinsinden ithalatın finansal analizinin yapılması,
h. Vergi, resim ve harçların ithalatın maliyetine etkisinin izlenmesi,
i. Yönetim Muhasebesine yönelik çalışmaların kolaylaştırılması,
j. Ekonomik dalgalanmaların (krizlerin) yoğun olduğu dönemlerde,
ithalat politikaları ve ithalat maliyetini ilgilendiren bilgilerin sağlıklı tespiti için, ithalat ile ilgili girdilerin bu hesapların alt hesaplarında izlenmesinde yararlı olur.
İthalat Giderleri ve Örnek Hesap Planı
Verilen Sipariş Avansları Hesabı için aşağıdaki şekilde iki adet ithalat gider çeşitleri ve Hesap Planı örneği düzenlenmiştir.
ÖRNEK HESAP PLANI – 1
ÖRNEK HESAP PLANI – 2
159.VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI
159.03.İthalat Giderleri
159.03.01.............. Mal Bedeli
159.03.01.01. ....... Mal Bedeli FOB
159.03.01.02......... Mal Bedeli CIF
159.03.02.............. Nakliye Gideri
159.03.02.01......... Yurt Dışı Nakliye Gideri
159.03.02.02......... Yurt İçi Dahili Nakliye Gideri
159.03.03.............. Sigorta Gideri
159.03.04.............. Gümrük Masrafları
159.03.04.01. ....... Gümrük Vergisi
159.03.04.02. ....... Damga Vergisi
159.03.04.03. ....... Anti Damping bedeli
159.03.04.04. ....... Kay. Kul.Des. Fonu (KKDF)
159.03.04.05. ....... Gümrük Fazla Mesai Ücreti
159.03.04.06. ....... Zaman Kaybı-Demuraj Bedeli
159.01................... Verilen Yurt İçi Sipariş Avansları
159.01.01............. A.B. A.Ş
159.02.................. Verilen Yurt Dışı Sipariş Avansları
159.02.01.............. T.B.X.W.Z.-Almanya
159.03................. İthalat Sipariş ve Giderleri
159.03.01. ............ 11’nolu Akreditifli–İthalat-Dosya: 123
159.03.01.01......... Mal Bedeli
159.03.01.01.01.... Mal Bed. FOB. Bedel.
159.03.01.01.01.... Mal Bed. CIF.. Bedel.
159.03.01.02......... Navlun – Nakliye-Ordino Giderleri
159.03.01.02.01.... Navlun Giderleri
159.03.01.02.02..... Yurt İçi Nakliye Giderleri
159.03.01.02.09…. Nakliye - Ordino Gideri
159.03.01.03......... Sigorta Giderleri
159.03.01.03.01...... Sigorta Poliçesi Giderleri
159.03.05..............
159.03.05.01. .......
159.03.05.02. .......
159.03.05.03. .......
159.03.06..............
159.03.06.01.........
159.03.06.02. .......
159.03.07..............
159.03.07.01.........
159.03.07.02.........
159.03.07.03. .......
159.03.07.04. .......
159.03.07.05. .......
159.03.07.06. .......
159.03.07.07.........
159.03.07.08.........
159.03.08. ............
159.03.08.01. .......
159.03.08.02.........
159.03.09. ............
159.03.09.01. .......
159.03.09.02. .......
159.03.10..............
159.03.11. ............
159.03.11.01. .......
159.03.11.01.01....
159.03.11.01.02....
159.03.12..............
159.03.13..............
159.03.13.01.........
159.03.14..............
159.03.14.01.........
Banka Masrafları
Banka Havale Bedelleri
Banka Komisyon Ücreti
Döviz Satım Belgesi Ücreti
Antrepo Giderleri
Ardiye Ücreti
Yükleme-Boşaltma ücreti
İthalat Öncesi-Koşullu Giderler
TSE. Onay Gideri (İstenirse)
Tercüme Gideri (İstenirse)
Kimya hane Raporu (İstenirse)
TSE ve Kimya Yolluk Gideri
Tam Tespit Raporu Gideri
İthali İzne Bağlı Mal İzin Gid.
KDV ödemede Çek Masrafı
Sözleşme Giderleri
Kur Farkı Giderleri
İthalat Bedeli Kur Farkı
Değerleme Kur Farkları
Kredi Giderleri
Kredi Faiz Giderleri
Kredi Faizi Kur Farkları
Teminat Mektubu
Montaj Giderleri
M.D. Varlık Montaj Gideri
Montaj Malzeme Giderleri
Montaj Teknik Servis Üçreti
Ordino Bedili +Damga Vergisi
Konteyner Gideri
Geçici Kabul Gideri
Gümrük Müşaviri Ücreti
Güm. Müşaviri Hizmet Bedeli
159.03.01.04.........
159.03.01.04.01....
159.03.01.04.02....
159.03.01.04.03....
159.03.01.04.04....
159.03.01.05.........
159.03.01.05.01....
159.03.01.05.02....
159.03.01.05.03....
159.03.01.05.04....
159.03.01.05.05....
159.03.01.05.09....
159.03.01.06.........
159.03.01.07.........
159.03.01.07.01…
159.03.01.08.........
159.03.01.08.01....
159.03.01.08.02....
159.03.01.09.........
159.03.01.09.01....
159.03.01.09.02....
159.03.01.10.........
159.03.01.12.........
159.03.01.12.01....
159.03.01.12.01....
159.03.01.12.01....
159.03.01.12.01....
159.03.01.12.01....
159.03.01.12.01....
159.03.01.12.01....
159.03.01.13.........
Gümrük Masrafları
Güm. Verg. Diğ. Verg. Resimler
Güm. Alınan Depozito Gideri.
Güm. Alınan Emanet Gideri.
Güm. Fazla Mesai Giderleri.
Banka Masrafları
Banka Akreditif Masrafları
Banka Havale Masrafları
Banka D.A.B Masrafları
Banka D.A.S Masrafları
Muhabir Banka Masrafları
Akreditif Haberleşme Masrafları
Vergi ve Harçlar
İthalat İşlemleri Öncesi Ödenen Fonlar
KKDF
İthalat Kur Farkları (Gelirleri)
Ödeme ve Tahsilattan İth. Kur Farkları
Değerlemeden Doğan İth. Kur Farkları
İthalat Kur Farkları (Giderleri)
Ödeme ve Tahsilattan İth. Kur Farkları
Değerlemeden Doğan İth. Kur Farkları
İthalat-Banka Kredi Faiz Giderleri
Gümrük Müşaviri Faturası Gideri
Güm. Müşavirlik Gideri
Güm. Müş. Dek. Ordino Gideri
Güm. Müş. Dek. Ardiye Gideri
Güm. Müş. Dek. Pul Gideri
Güm. Müş. Dek. K.K.D.Fonu. Gideri
Güm. Müş.. Dek. T.S.E. Gideri
Güm. Müş.. Dek. Ambar Servisi Gideri
Tercüme Gideri
Cari Hesaplar
İthalat muhasebe kayıtlarında, ithalatın ödeme şekli ayırımı yapılmaksızın ithalat mal bedeli tutarı için satıcılar cari hesabına yardımcı (alt)
hesabı ile birlikte alacak kayıt edilmesi tercih edilmelidir. Daha sonra ilgili
ödeme hesabı karşılığında satıcılar cari hesabı kapatılır. Ödeme şekli ne
olursa olsun (peşin, açık hesap, poliçe, çek v.b) önce cari (320. Satıcılar)
hesaba alacak, daha sonra ilgili ödeme hesabı karşılığında cari hesaba borç
kayıt etmek iç ve dış denetim açısından işlemleri kolaylaştırır.
İthalat muhasebe kaydında, yurt dışı firmalar için 320. Satıcılar hesabı ile cari hesap açmak aşağıda açıklanan yararlar sağlar.
a. Yurt dışı satıcı firmaların cari hesap bakiyelerinin takibi,
b. Banka hesaplarından ödenen Yurt Dışı İthalat Bedelleri’nin müşteri bazında muhasebe kayıtlarının işlenmesi ve izlenmesi,
c. Dönem sonlarında (31.12.200x) yabancı para cinsinden senetli ve
senetsiz borçların, değerleme işlemlerini kolaylaştırır. (VUK.280)
İlk Madde Malzeme İthalatı ve Örnek Uygulama
İthal edilen ilk madde ve malzemelerin (ham maddelerin) ithalat
siparişinin başlangıcından, işletmenin stok hesaplarına aktarılmasına kadar
geçen süreçte yer alan mal bedeli ve girdiler (yurt dışı ve yurt içi harcamalar), 159 Verilen Sipariş Avansları hesabının alt hesaplarında toplanır.
Bu süreçte mal bedeli ve ithalat ile ilgili harcamalar 159 Verilen
Sipariş Avansları Hesabına borç, ilgili ödeme (100, 102, 103, 320) hesaplarına alacak kaydedilir.
İthalat süreci tamamlandığında 159 Verilen Sipariş Avansları hesabında biriken tutar, ilgili stok (150 İlk Madde Malzeme) hesabına borç, 159
Verilen Sipariş Avansları hesabı alacak kaydedilir. 159 Verilen Sipariş
Avansları hesabı kapatılmış olur.
İthalatı izne bağlı İlk Madde ve Malzemeler, ilgili kurumlardan yasal
izin alındıktan sonra ithalat işlemi yapılır. Bu malların izin masrafları, test ve
gıda kontrol giderleri, ölçüm ve kimyasal laboratuvar inceleme harcamaları
v.b ithalatın maliyetine ilave edilir.
KDV’si gösterilen belgelerin KDV hesabını (191) ve tutarını ayrı
göstermek suretiyle muhasebe kaydı yapmak gerekir. Ayrıca, gümrükte ödenen KDV tutarını ve hesabını ayrı göstermek suretiyle muhasebe kaydı yapmak iç ve dış denetim yönünden, açık net ve anlaşılır işlem olur.
İthalat işlemlerinde; KDV dışındaki vergiler (Özel Tüketim Vergisi,
Gümrük Vergisi, Damga Vergisi v.b) ile gümrükte ödenen harçlar ve fonlar
ithal edilen eşyanın maliyetine ilave edilebilir.
ÖRNEK:
Ege A.Ş Türkiye’de faaliyette bulunan ithalatçı firmadır.
İthalatçı Ege A.Ş ile XY Almanya ihracatçı firması arasında
01.02.200x tarihinde 100.000.- Euro (€) mal bedeli olan İlk Madde Malzeme
(ham plastik) ithalatı için ithalat sözleşmesi yapmıştır.
Mallar 05.03.200x tarihinde Gemlik Gümrüğünden ithal edilmiştir.
İthalat teslim şekli FOB teslimdir.
Ödeme şekli için bir ay vadeli Akreditif açılmıştır.
İthalat ile ilgili yapılan işlemler aşağıdaki gibidir.
abcdefghıijk-
lmno
ö
İTHALAT İŞLEMLERİ ve GİDERLERİ :
Mal bedeli
(100.000.- euro (€)x 2,1500)
Akreditif açılış masrafı
(300 euro (€) x 2,1500)
Haberleşme giderleri
(200.- euro (€) x 2,1500)
Navlun bedeli
(16.000.- euro (€) x 2,1500)
Sigorta gideri
(2.100.- euro (€) x 2,1500)
K.K.D.F. gideri
Ordino gideri
(260.- euro (€) x 2,1500)
Gümrük masrafları, fazla mesai v.b
Antrepo Kirası (Günlük 25.- $ x 6 gün= 225 $ x 1,4000)
Yükleme boşaltma ücreti
(450.- $ USD x 1,4000)
Gümrük Vergisi % 6,5 varsayılmıştır. (261.400 x 0,065)
(215.000+645+430+32.400+4.515+6.450+475+540+315+630)
Katma Değer Vergisi %18 varsayılmıştır.(278.391x 0,18)
(215.000+645+430+32.400+4.515+6.450+475+540+315+630+16
.991)
Yurt içi nakliye gideri, (200+18 = 218 euro x 2,1500).
Gümrük Müşavirlik Ücreti
(150.- + 27.- = 177.-TL)
Akreditif bedeli 04.04.200x tarihinde ödenmesi ve
Kur Farkı = [100.000.- Euro (€) x (2,2500 – 2,1500)]
Muhabir banka masrafı (100.- Euro (€) x 2,2500)
İthalat dosyası kapanmış, stok hesabına devir edilmiştir.
TL ;
215.000.645.430.32.400.4.515.6.450.560.540.315.630.16.991.50.111.-
508.177.10.000.225.-
İthalat bilgileri ve muhasebe kayıtları aşağıda düzenlenmiştir.23
a- İthalat Mal Bedelinin Tahakkuk Muhasebe Kaydı
İthalat işlemlerinde mal bedeli gümrük beyannamesindeki döviz
miktarı ile döviz kuru çarpılarak hesaplanır ve muhasebe kaydı yapılır.
Örnek; 05.03.200x tarihli ve ..no’lu gümrük beyannamesi ile
100.000.- euro (€) tutarında ham plastik ithalat işlemi yapılmış, ham plastik
(ham madde) aynı gün Bursa Gemlik Gümrüğünden çekilmiştir.
Gümrük Beyannamesi fiili ithalat tarihi döviz kuru 1 Euro (€) =
2,1500 liradır.
23
“Bütçeleme Yöntemleri ve Maliyet Muhasebesi Eğitimi” SMMM Sezgin ÖZTÜRK,
<MuhasebeTR.com> eğitmeni ve yazarı, Kasım 2009
11
05.03.200x
159.03. İthalat Giderleri
159.03.01. Akreditifli–İthalat Giderleri
159.03.01.01. Mal Bedeli
159.03.01.01.05. İ. M. M. Ham Plastik
(100.000.-Euro (€) x2,1500)
BORÇ
ALACAK
215.000.-
215.000.-
320.SATICILAR HESABI
320.02.02.01. XY Almanya (AB Ülkesi)
(100.000.-Euro x2,1500)
Gümrük Beyannamesi ile İ.M.M. Ham Plastik ithalatı 215.000.- 215.000.mal bedeli tahakkuk kaydı. İthalat Dosya No: 40
%
b- Akreditif Masrafı Muhasebe Kaydı
Genelde ihracatçı tarafından, ithalatçı firmanın ödeme probleminin
ortadan kaldırılması için akreditif açılması talep edilir. Bankalar tarafından
düzenlenen akreditif masrafı ithal edilen malın maliyetine yansıtılır.
Örnek; 300.- Euro (€) tutarında ithalat akreditif açma masrafı banka
döviz hesaplarından ödenmiştir. İşlem günü; 1. Euro (€) = 2,1500
12
05.03.200x
159.03.01.05.01. Banka-Akreditif Masrafları
BORÇ
ALACAK
645.-
(300.- Euro (€) x2,1500)
102.BANKALAR HS.
102.01.02.02. Xx Bank. Euro Döviz Tev. Hs.
Akreditif açma masraflarının banka döviz hesaplarından
ödenmesi kaydı. İth. D.No:40
645.645.-
645.-
%
c- Haberleşme Masrafı Muhasebe Kaydı
Bankalar akreditif ile ilgili haberleşme masraflarını ithalatçıya yansıtır. İthalat maliyetine ilave edilir.
Örnek; 200.- Euro (€) tutarında ithalat akreditif haberleşme masrafı
banka döviz hesaplarından ödenmiştir. İşlem günü; 1. Euro (€) = 2,1500
13
05.03.200x
159.03.01.05.09. Akreditif Haberleşme Masrafları
BORÇ
ALACAK
430.-
(200.- euro (€) x 2,1500)
102.BANKALAR HS.
Akreditif haberleşme masraflarının banka döviz hesaplarından ödenmesi kaydı. İth. D.No:40
430.430.-
430.-
%
d- Navlun Giderinin Muhasebe Kaydı
Navlun; ithal edilen malların çıkış gümrüğünden, varış gümrüğüne
kadar deniz, hava ve kara nakliye giderlerini kapsar. Malın ithalat maliyetine
ilave edilir.
Örnek; EDG Nakliyat Limitet Şirketine, 16.000.- Euro (€) tutarında
navlun bedeli için çek düzenlenmiştir. 1. Euro (€)= 2,1500
BORÇ
ALACAK
14
05.03.200x
34.400.159.VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI HS.
159.03.01.02.01 Navlun Giderleri
(16.000.- Euro (€) x 2,1500)
34.400.103.VER. ÇEKLER ÖD. EMİRLERİ (-)
103.02.02. Xx Bank. Yabancı Para Çekleri
İ.M.M. Ham plastik ithalatı için navlun bedelinin çek 34.400.- 34.400.ile ödemesi kaydı. İthalat Dosya No:40
%
e- Sigorta Poliçesi Giderinin Muhasebe Kaydı
BCD Sigortacılık A.Ş.’nin ithalat ile ilgili olarak, 2.100.- Euro (€)
tutarında düzenlediği sigorta poliçesi gideri işlenmiştir. 1. Euro (€)= 2,1500
15
05.03.200x
159.03.01.03.01.Sigorta Giderleri BCD Sigorta.
(2.100.- Euro (€) x 2,1500)
BORÇ
4.515.-
4.515.-
320. SATICILAR
320.01.11.04. BCD Sigortacılık A.Ş
İ.M.M. Ham plastik ithalatı için sigorta gideri tahakkuk kaydı. İthalat Dosya No: 40
ALACAK
4.515.-
4.515.-
%
f- Kaynak Kullanım Destekleme Fonu (KKDF) Gideri Muhasebe Kaydı
İthalat bedelinin ödenmesi; nakit ödeme şekli dışında, başka herhangi bir ödeme şekli ile yapılırsa, varış gümrüğünde % 3 oranında gümrük
tarafından KKDF hesaplanır ve tahakkuk ettirilir.
Örnek; 3.000.- Euro (€) tutarında akreditifli ithalat bedeli için
KKDF makbuzu bankadan ödenmiştir. İşlem günü; 1. Euro (€) = 2,1500
16
05.03.200x
159.03.01.07.01. Kaynak Kullanım Destekleme Fonu
BORÇ
ALACAK
6.450.-
(3.000.- euro (€) x 2,1500)
6.450.-
102.BANKALAR HS.
İthalat KKDF fonu ödeme kaydı.
KKDF. Mkbz No. 109, İth. D.No:40
6.450.-
6.450.-
%
g- Ordino Muhasebe Kaydı
Ordino; ithal edilen malların sevkiyatını üstlenen nakliye firmasının
taşıdığı yüklere ait evrakları toparlamak amacıyla yaptığı hizmet bedelidir.
Örnek; EDG Nakliyat Limitet Şirketinin, 260.- Euro (€) tutarında
ordino gideri faturası (KDV dahil) açık hesap olarak işlenmiştir.
KDV oranı % 18 ‘dir. İşlem günü 1. Euro (€)= 2,1500
(KDV Tutarı: 260.- (€) x 2,1500 x 18 / 118 = 85.- liradır).
17
05.03.200x
159.03.01.02.09 İthalat Ordino Gideri
191.İNDİRİLECEK KDV
191.18.02.02. İthalat Ordino KDV
320. SATICILAR
320.01.11.09. EDG Nakliyat Ltd. Ş.
(260.- euro (€) x 2,1500)
İthalatı için nakliye firmasının gönderdiği ordino
faturası bedelinin tahakkuk kaydı. İth. Dosya No:40
BORÇ
ALACAK
475.85.645.-
560.-
560.-
%
h- Gümrük Masrafları ve Fazla Mesai Ücreti Muhasebe Kaydı
İthalat ile ilgili olarak gümrük vezne alındı makbuzu belgesinde
yazılı, 540.- lira gümrük masrafı ve fazla mesai ücreti ödenmiştir.
Gümrük işlemlerini ve ödemeyi yapan Alize Gümrük Müşavirlik
firması tarafından ödeme dekontu işletmemize beyan edilmiştir.
18
05.03.200x
159.03.01.04.04. Güm. Mas. Fazla Mesai Gid.
320.SATICILAR HS.
320.01.02.11. Alize Güm. Müş. Ltd. Ş.
Gümrükte ödenen fazla mesai ücreti kaydı.
Mkbz No: 110- Dknt No. 5478 - İth.D.No: 40
BORÇ
ALACAK
540.540.540.-
540.-
%
ı- Antrepo Kirası Muhasebe Kaydı
yazılı, günlük 25.- USD ($) dolar karşılığında altı (6) günlük toplam 225.dolar, (315.- lira) antrepo kirası ödenmiştir. İşlem günü 1 $ = 1,4000 liradır.
19
05.03.200x
159.03.01.04.08. Antrepo Kirası.
(25.- $ x 6 gün= 225 $ x 1,4000)
320.SATICILAR HS.
Gümrükte ödenen antrepo kira gideri kaydı.
Mkbz No: 110 - Dknt No. 5478 - İth.D.No: 40
BORÇ
ALACAK
315.-
315.315.-
315.-
%
i- Gümrükte Yükleme Boşaltma Giderleri Muhasebe Kaydı
yazılı, 450.- USD ($) dolar yükleme ve boşaltma bedeli ödenmiştir.
İşlem günü 1 $ = 1,4000 liradır.
20
05.03.200x
159.03.01.04.09. Gümrükte Yükleme Boşaltma.
(450.- $ USD x 1,4000)
320.SATICILAR HS.
Gümrükte ödenen yükleme boşaltma gideri kaydı.
Mkbz No: 111 - Dknt No. 5478 - İth.D.No: 40
%
BORÇ
ALACAK
630.-
630.630.-
630.-
j- Gümrük Vergisi Muhasebe Kaydı
Gümrük Vergisi matrahı, ithal edilen malın CIF bedeline diğer giderlerin ilave edilmesi ile hesaplanır.
Örnekte yer alan giderler aşağıda çıkarılmış olup, gümrük vergisi
oranı GTİP ’ten % 6,5 varsayım olarak alınmıştır.
Gümrük Vergisi Matrahı; 261.400.(215.000 + 645 + 430 + 32.400 + 4.515 + 6.450 + 475 + 540 + 315 + 630)
Gümrük Vergisi Tutarı; 261.400.- x 0,065 = 16.991.- liradır.
Örnek; İthalat ile ilgili olarak gümrük vergi tahsil alındı makbuzu
belgesinde yazılı, 16.991.- lira gümrük vergisi tahakkuk etmiştir.
21
05.03.200x
159.VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI HS
159.03.01.04.01. Gümrük Vergisi
320.SATICILAR HS.
BORÇ
ALACAK
16.991.16.991.-
Gümrükte ödenen gümrük vergisi kaydı.
Mkbz No: 112 Dknt No. 5478 - İth.D.No: 40
%
16.991.- 16.991.-
k- Gümrük Ödenen Katma Değer Vergisi (KDV) Muhasebe Kaydı
KDV matrahı, ithal edilen malın CIF bedeline, diğer giderler, gümrük vergisi ve varsa özel tüketim vergisi ilave edilmesi ile hesaplanır.
Örnekte yer alan giderler aşağıda çıkarılmış olup, katma değer vergisi oranı GTİP ’ten % 18 varsayım olarak alınmıştır.
Katma Değer Vergisi Matrahı; 278.391.(215.000+645+430+32.400+4.515+6.450+475+540+315+630+16.991)
KDV Tutarı; 278.391 x 0,18 = 50.111.- liradır.
Örnek; İthalat ile ilgili olarak katma değer vergi tahsil alındı makbuzu belgesinde yazılı, 50.111.- lira KDV tahakkuk etmiştir.
21
05.03.200x
191.18.02.01. Gümrükte Ödenen İthalat KDV
BORÇ
ALACAK
50.111.50.111.-
320.SATICILAR HS.
Gümrükte ödenen KDV kaydı.
Mkbz No: 112 Dknt No. 5478 - İth.D.No: 40
%
50.111.- 50.111.-
l- Yurt İçi Dahili Nakliye Giderinin Kaydı
EDG Nakliyat Limitet Şirketine, 200.- Euro (€) yurt içi (gümrükten
fabrikaya) nakliye gideri, 18.- Euro (€) nakliye KDV’si için çek düzenlenmiştir. İşlem günü 1. Euro (€)= 2.1500 liradır.
22
05.03.200x
159.03.01.02.02 Yurt İçi Nakliye Giderleri
(200.- Euro (€) x 2,1500)
191.18.02.11.İthalat-Nakliye KDV
103.VER. ÇEKLER ÖD. EMİRLERİ (-)
103.02.02. Xx Bank. Yabancı Para Çekleri
İ.M.M Ham plastik ithalatı için yurt içi nakliye gideri
ödemesi kaydı. İthalat Dosya No: 40
BORÇ
ALACAK
430.-
78.508.508.-
508.-
%
m- Gümrük Müşaviri Ücretinin Kaydı
Alize Gümrük Müşavirliği Limitet Şirketine, 150.- lira müşavirlik
hizmeti, 27.- lira KDV tutarı olmak üzere toplam 177.- lira fatura bedeli açık
hesap işlenmiştir.
23
05.03.200x
159.03.01.12.01. Gümrük Müşaviri Ücreti
191.18.02.12.İthalat-Güm. Müş. Öd. KDV
320.SATICILAR HS.
320.01.02.11. Alize Güm. Müş. Lmt. Şrk.
Alize Güm. Müş. Ltd. Ş.’ne ödenen gümrük müşavirliği hizmeti ücretinin kaydı. İth. Dosya No: 40
%
BORÇ
ALACAK
150.27.177.177.-
177.-
n- Vade Sonunda İthalat Bedelini Ödeme (Transfer) Kaydı
Bir ay vadeli Akreditifli olan, ithalat bedeli 100.000.- Euro (€)
04.04.200x tarihinde Xx. Bankası döviz tevdiat hesabından yapılan havale ile
ödenmiştir. İşlem günü 1 Euro = 2.2500 liradır.
24
04.04.200x
320.SATICILAR HESABI
320.02.02.01.XYZ Almanya
(100.000.-Euro(€) x2,1500)
159.03.01.09.01. Kur Farkı Giderleri
[(100.000.- Euro) x (2,2500 – 2,1500)]
102.BANKALAR HS.
102.01.02.02. Xx Bank. Euro Döv.Tev.Hs.
(100.000.- Euro x 2,2500)
BORÇ
ALACAK
215.000.-
10.000.-
225.000.-
İ.M.M. Ham Plastik ithalat bedelinin İş Bankası döviz 225.000.- 225.000.tevdiat hesaplarından ödenmesi kaydı. D.No:40
%
o- Muhabir Banka ve Havale Masrafı Muhasebe Kaydı
Uygulamada genelde muhabir banka masrafı ithalatçı tarafından
ödenmesi gerekir. İthalat maliyetine ilave edilir.
Örnek; 100.- Euro (€) tutarında ithalat bedeli transfer ve muhabir
banka masrafı banka döviz hesaplarından ödenmiştir.
İşlem günü; 1. Euro (€) = 2,2500
25
04.04.200x
159.03.01.05.05. Muhabir Banka Masrafları
BORÇ
ALACAK
225.-
(100.- Euro (€) x2,2500)
102.BANKALAR HS.
İthalat bedelinin transferi ve muhabir banka masrafının
banka hesaplarından ödenmesi kaydı. İth. D.No:40
225.225.-
225.-
%
ö- İthalat Dosyasının Kapatılması ve Stok İ.M.M. Hesabına Devir Kaydı
İthalat süreci tamamlandığında, 159. Verilen Sipariş Avansları hesabına da biriken ithalat mal bedeli ve ithalat harcamalarının toplam tutarı,
150. İlk Madde Malzeme hesabına aktarılır.
05.04.200x tarihli aktarma işlemi aşağıdaki şekilde kaydedilir.
26
05.04.200x
DETAY
150. İLK MADDE MALZEME HS.
150.01.02.05. Ham Plastik -Üretim
159.03.01.01.05. Mal Bedeli
159.03.01.05.01. Akreditif Açma Gid.
159.03.01.05.09. Akrd. Haberleşme Gid.
159.03.01.02.01. Navlun Giderleri
159.03.01.03.01. Sigorta Gid.BCD.Sigorta
159.03.01.07.01. K.K.D.F. Gid.
159.03.01.02.09. Ordino Gid.
159.03.01.04.04. Fazla Mesai Gid.
159.03.01.04.08. Antrepo Gid.
159.03.01.04.09. Yükleme Boşaltma Gd.
159.03.01.04.01. Gümrük Vergisi.
159.03.01.02.02. Yurt İçi Nakliye Gid.
159.03.01.12.01. Güm. Müşavir Ücreti
159.03.01.09.01. Kur Farkı Zararı
159.03.01.05.05. Muhabir Banka Ms.
İthalatı tamamlanan İ.M.Malzeme–Ham Plastiklerin
varlık (stok) hesabına devir kaydı. İth.D.No: 40
BORÇ
ALACAK
289.196.289.196.289.196.215.000.645.430.32.400.4.515.6.450.475.540.315.630.16.991.430.150.10.000.225.289.196.- 289.196.-
%
p- Defter-i Kebir (Büyük Defter) Hesaplarının Kapatılması
İthalat süreci tamamlandığında, 159. Verilen Sipariş Avansları hesabının defter-i kebir bakiyesi, 150. İlk Madde Malzeme hesabına aktarıldığında, büyük defter (defter-i kebir) hesapları aşağıdaki şekilde düzenlenir.
159.VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI HESABI
Mal bedeli………
Akreditif açma…
Haberleşme……
Navlun………….
Sigorta………….
K.K.D.F…………
Ordino………….
Fazla mesai……
Antrepo…………
Yükleme-Boşaltma
Gümrük Vergisi.
Yurt İçi Nakliye
Gümrük Müşaviri
Kur Farkı
Muhabir Banka
215.000.- Giderleri toplamı…… 289.196.645.430.32.400.4.515.6.450.475.540.315.630.16.991.430.150.10.000.225.-
T O P L A M ……
289.196.- TOPLAM………..289.196.150.İLK MADDE ve MALZEME HESABI
İthalattan devir..
289.196.-
Sonuç olarak; İlk madde malzeme (ham plastik) ithalat işlemleri
sonunda ithal edilen ürünün giderleri önce 159 Verilen Sipariş Avansları
hesabının altında toplanmıştır. İthalat işlemi tamamlandığında ve ithalat
dosyası kapandığında Verilen Sipariş Avansları hesabında biriken ithalat
giderleri toplam tutarı ilgili stok (150. İlk Madde ve Malzeme) hesabına aktarılmıştır.
Böylece, ithal edilen ürünün ithalat giderleri ürün (varlık) maliyetine
ilave edilerek maliyet verilerinin doğru hesaplanması sağlanır.
Maliyet analizi, iç - dış denetim, uygunluk denetimi ve yönetim muhasebesi yönünden açık, net ve anlaşılır işlem yapılmış olur.
yeri tahsis edilebilir.
r- İthalat Dosyasının Kapatılması ve M.D.V Hesabına Devir Kaydı
İthalat süreci tamamlandığında, 259. Verilen Sipariş Avansları hesabına da biriken ithalat Maddi Duran Varlık bedeli ve ithalat harcamalarının
toplam tutarı 253,254,255 hesaplarına aktarılır.
05.04.200x tarihli aktarma işlemi aşağıdaki şekilde kaydedilir.
26
05.04.200x
DETAY
BORÇ
ALACAK
289.196.-
255. DEMİRBAŞLAR HS.
255.01.11 Demirbaş – Klıma.
289.196.-
259.03.01.01.05. Mal Bedeli
259.03.01.05.01. Akreditif Açma Gid.
259.03.01.05.09. Akrd. Haberleşme Gid.
259.03.01.02.01. Navlun Giderleri
259.03.01.03.01. Sigorta Gid.BCD.Sigorta
259.03.01.07.01. K.K.D.F. Gid.
259.03.01.02.09. Ordino Gid.
259.03.01.04.04. Fazla Mesai Gid.
259.03.01.04.08. Antrepo Gid.
259.03.01.04.09. Yükleme Boşaltma Gd.
259.03.01.04.01. Gümrük Vergisi.
259.03.01.02.02. Yurt İçi Nakliye Gid.
259.03.01.12.01. Güm. Müşavir Ücreti
259.03.01.09.01. Kur Farkı Zararı
259.03.01.05.05. Muhabir Banka Ms.
İthalatı tamamlanan Maddi Duran Varlığın, demirbaş hesabına devir kaydı. İth.D.No: 40
%
289.196.215.000.645.430.32.400.4.515.6.450.475.540.315.630.16.991.430.150.10.000.225.289.196.- 289.196.-
KAYNAKÇA GÜRSOY Yaser “Dış Ticaret İşlemleri Muhasebesi” Ekin Kitabevi 2011 Yedinci Baskı.
GÜRSOY Yaser “Dış Ticaret İşlemleri Yönetimi” Ekin Kitabevi 2010 Altıncı Baskı.
GÜRSOY Yaser “Dış Ticarette Muhasebe Uygulamaları” Ankara S.M.M.M.O. Yayın No.41
GÜRSOY Yaser “Dış Ticarette Muhasebe Uygulamaları” Bursa S.M.M.M.O. 2005
GÜRSOY Yaser “Dış T. Muhasebesi Eğitimi” Demirtaş O.S.B Odası Yayın No. 02.02. 2002
GÜRSOY Yaser “BİLGİSAYARLI MUHASEBE, Bilgisayarda Dış Ticaret Muhasebesi, MİKRO,
Expo, Impo ve Halley” CD Uygulamalı, Ekin Kitabevi 2010 İkinci Baskı.
GÜRSOY Yaser “Dış Ticaret İşlemleri ve Muhasebe Uygulamaları” Kurs Meslek İçi Eğitim
Notları Bursa SMMMO Yayınları 2002
MAAŞOĞLU Ender “Dış Ticaret İşlemleri ve Gümrük Uygulamaları” B.S.M.M.M.O. Eğitim
Programı 2005-9 – Alize Gümrük Müşavirliği Ltd. Şti.
SANVER Eray - YMM. “Dış Ticaret İşlemleri” B.S.M.M.M.O 2010 Yayını.
ŞAHİN Arif “İhracat Mevzuatı” İGEME Şube Müdürü 2005
ŞAHİN Mehmet Zeki – YMM, “KDV Uygulamaları” U.Ü. S.B. Enstitüsü, 1992
ŞENYÜZ Doğan, YÜCE Mehmet, GERÇEK Adnen, “Türk Vergi Sistemi” Ekin Kitabevi 2011
Resmi Gazeteler.
www.MuhasebeTR.com (Kanun, tebliğ, mevzuat, örnek uygulamalar)
www.mevzuat.net (Kanun, tebliğ, mevzuat ve güncellemeler).
www.eximbank.gov.tr
Gelir İdaresi Başkanlığı www.gib.gov.tr
Dış Ticaret Müsteşarlığı www.dtm.gov.tr
Hazine Müsteşarlığı www.hazine.gov.tr
İGEME “İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi” www.igeme.gow.tr
Uludağ İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği. www.uib.org.tr
www.google.com

İhracat ve İthalat Muhasebe Uygulamaları

Transkript

Benzer belgeler

İlan tarihi: 22.06.2016 Son başvuru tarihi: 22.07.2016 Referans no

İndir

1. Açık Bir Ekonomide Denge Çıktı (Gelir)

GTİP 6208 KADIN/KIZ COÇUK İÇİN İÇ VE GECE GİYİM EŞYASI

euro/tl volatilitesinin türkiye - avrupa birliği ticaret performansı

Dış Ticaret ve Lojistik

Uluslararası ticarette riskler

pdf document.

Mayıstan itibaren gümrüklerde %100 tarama dönemi başlıyor

Secret CV