Hiyalüronik asit: Özellikleri ve Oftalmik Kullanımları Marjorie J. Rah

Hiyalüronik asit: Özellikleri ve Oftalmik Kullanımları
Marjorie J. Rah, OD, PhD
Massachusetts Eye and Ear Infirmary
Contact Lens Service
243 Charles Street
Boston, MA 02114
GİRİŞ
Vücut, zorunlu fonksiyonları gerçekleştirmek üzere gelişmiş olan sistemlerin oluşturduğu
kompleks bir sistemdir. Kendini koruyan ve kendi kendine yeten bir organ olan göz
bunun en uygun örneğidir. Göz, kendisini korurken, kendi ürettiği birçok unsura
dayanmaktadır. Örneğin, gözyaşı filmi bazıları oküler ortamı dezenfekte etmeye yardımcı
antibakteriyel enzimler olan 490’ın üzerinde protein içermektedir.1 Hiyalüronik asit (HA)
gözün ürettiği ve temel fonksiyonu gözü kaygan tutmak olan bir başka öğedir. Bazı
kontakt lens ve kontakt lens bakım solüsyonu üreticileri hiyalüronik asidin faydalarını
görmüş ve bunu göz kuruluğunun tedavisi olarak ve kontakt lensleri daha rahat hale
getirmek için ürünlerine katmıştır.
HİYALÜRONİK ASİT NEDİR?
HA, cildin bağ dokusu, göbek bağı ve eklemlerdeki sinovi yal sıvıda olmak üzere
vücudun genelinde doğal olarak bulunan bir glikozaminoglikandır.2,3 Ayrıca, normal
gözyaşı,4 lakrimal doku5 ve kornea epiteli de dâhil olmak üzere gözün farklı yerlerinde de
bulunabilir.6 HA, kayganlaştırıcı etkisinin yanı sıra, serbest radikallerin yol açtığı
oksidatif hasara karşı koruyucu bir etkiye sahiptir.7,8 Yaraların iyileşmesi üzerindeki
potansiyel etkisinin yanı sıra, antienflamatuar özelliklere de sahiptir.2 HA, oküler cerrahi
(vitreus replasmanı olarak), katarakt cerrahisi (kornea endoteli için koruma olarak) ve
kornea nakli cerrahisi (daha iyi greft saydamlığı sağlamak için) gibi çeşitli cerrahi
prosedürler esnasında halen kullanılmaktadır.2,9
HİYALÜRONİK ASİDİN KAYGANLAŞTIRICI ÖZELLİKLERİ
Hiyalüronik asit, her HA molekülünün kendi ağırlığının 1000 katı kadar su tutmasına
olanak veren sarmal yapısı sayesinde eşsiz su tutma özelliklerine ve viskoelastisiteye
sahiptir.10 Bununla birlikte, sıcaklık, pH ve kayma hızında meydana gelen değişiklikler
bu becerisi üzerinde olumsuz etkiye sahip olabilir.2,8,11 HA, biri göz açıkken ve diğeri göz
kırpıldığında olmak üzere iki belirgin role sahiptir. Göz açıkken, daha viskoz olup, gözün
yüzeyini kurutmadan kaplayarak, gözyaşı filmi kırılma zamanının uzamasına yol açar.8,12
Göz kırpma esnasında ise, viskozitesi azalarak göz kapakları başlangıçtaki konumlarına
geri döndüğünden HA'nın gözün her yerine yayılması ile sonuçlanır.8
HİYALÜRONİK ASİDİN SUNİ GÖZYAŞI ÇALIŞMALARINDAKİ ETKİNLİĞİ
Hiyalüronik asidin suyu bağlama özelliği, onu suni gözyaşları için ideal bir öğe haline
getirir ve HA halihazırda piyasada mevcut bulunan bazı gözyaşı damlalarında yer
almaktadır (örn., Aquify® Long Lasting Comfort Drops [CibaVision, Duluth GA], Blink
Contacts® Lubricating Eye Drops [Abbott Medical Optics, Santa Ana CA]). HA içeren
suni gözyaşları ve göz kuruluğu ve ilişkili semptomlardaki etkilerinin araştırıldığı çeşitli
çalışmalar Tablo 1’de liste halinde verilmektedir. Bu çalışmalara, hafif ila şiddetli göz
kuruluğu olan ve kornea hastalıkları (örn. epitel kornea distrofisi, kontakt lens kaynaklı
irritasyon, oküler pemfigoid, filamenter keratit, nörotrofik keratit) yaşamış olabilecek
hastalar dahil edilmiştir.3,12-15 Bu çalışmaların çoğu ilk sonuçlarında, öznel anketlerde
elde edilen sonuçlara ve gözyaşı filmi kırılma zamanının objektif ölçümlerine
odaklanılırken, diğer göz kuruluğu test sonuçları da incelenmiştir (örn. fenol kırmızısı
iplik testi, gözyaşı menisküs yüksekliği, noninvaziv gözyaşı kırılma zamanı, bulber
hiperemi).3,12-15 Bu çalışmaların sonuçları Tablo 1’de gösterilmekle birlikte, söz konusu
çalışmalar paralel yürütülmediğinden karşılaştırma yapılması uygun olmaz.
Tablo 1: Hyaluronik asidin kuru gözdeki etkileri üzerine yapılmış çalışmaların özetleri
Çalışma 1 3
• 0.1% sodium hyaluronate
Sonuçlar: Hastalar gözyaşı semptomlarında rahatlama bildirmişlerdir. Korneal boyanmada objektif iyileşme
mevcuttu.
Çalışma 2 13
• 0.1% sodium hyaluronate vs 0.1% sodium hyaluronate vs placebo
Sonuçlar: %0.1 lt A versus plasebo olarak Schirmer Testi’nde; gözyaşı kırılma zamanında ve Bengal Pembesi ile
boyanmada anlamlı bir farklılık mevcut değildi. %0.2 H.A. İle farklar anlamlı idi. Hastalar H.A. tedavisinin
yapılmasını tercih ettiler.
Çalışma 3 14
• 0.05% sodium hyaluronate vs 0.1% sodium hyaluronate/0.3% sodium hyaluronate vs vehicle
Sonuçlar: Taşıyıcı ve %0.05 H.A. ile gözyaşı kırılma zamanında anlamlı bir değişikli olmadı. %0.1’lik ve %0.3’lük
H.A. İle üç saat sonraya kadar gözyaşı kırılma zamanında anlamlı bir değişiklik oldu.
Çalışma 12
• 0.1% sodium hyaluronate vs 0.3% sodium hyaluronate vs 0.9% saline
Sonuçlar: %0.1’lik ve %0.3’lük H.A. ile 6 saate kadar gözyaşı kırılma zamanında anlamlı artış. %0.3’lük H.A. İle 6
saatin tümü boyunca semptomlarda iyileşme etkisi.
Çalışma 5 15
• 0.18% sodium hyaluronate vs 0.3% hydroxypropylmethylcellulose/0.1% dextran
Sonuçlar: %0.18’lik H.A. ile 30. ve 60. dakikadaki gözyaşı kırılma zamanında anlamlı derecede artış.
HİYALÜRONİK ASİDİN KONTAKT LENS ÇALIŞMALARINDAKİ ETKİNLİĞİ
Hiyalüronik asidin kontakt lensler üzerindeki etkilerine ilişkin az miktarda literatür verisi
mevcuttur. Bununla beraber, Itoi ve meslektaşları (1995) tarafından gerçekleştirilen
önemli bir çalışmada, hiyalüronik asidin o dönemde sert gaz geçirgen kontakt lens
kullanan hastalarda saat 3 ve 9 yönlerindeki boyanma üzerindeki etkisi
değerlendirilmiştir.16
Bu çalışmada, hastalar HA veya suni gözyaşlarına randomize edilmiş ve öznel
semptomlarda anlamlı farklara rastlanmamakla birlikte, HA damlalarını kullanan grupta
anlamlı derecede daha az objektif belirti (korneal boyanma ve konjonktival hiperemi)
gözlenmiştir.
Hidrojel ve silikon hidrojel lens malzemelerinde nemlendirici ajan olarak kullanıldığında
HA’nın protein absorpsiyonu üzerindeki etkisinin incelendiği başka önemli çalışmalar da
mevcuttur.17,18 Hiyalüronik asidin hidrojel lenslere eklenmesi ile lizozim, albumin ve
daha büyük protein IgG’nin absorpsiyonu anlamlı derecede azalmış,17 silikon hidrojel
lenslerde yer alması ise lizozim tutulumunun azalmasıyla sonuçlanmıştır.18
VARILAN SONUÇLAR
Vücut tarafından üretilen HA suni gözyaşları ile kontakt lensler için nemlendirici ajanları
geliştirmek için ve kontakt lens bakım ürünleri veya kontakt lens malzemelerine katılan
nemlendirici ajan olarak bir esin kaynağı olabilir. Bunların tümü, göz kuruluğu ve
rahatsızlığı ile mücadele etmeye yardımcıdır. Kontakt lens bakım ve tasarımında
ilerlemeler devam ettikçe, göz doktorları kontakt lens kullanan hastalarına geliştirilmiş
bir rahatlık sunabilecektir. Bunun, kontakt lens kullanmayı bırakan hasta sayısında bir
azalmaya ve lens kullanma zamanlarında bir artışa yol açması beklenmektedir.
REFERANSLAR
1. de Souza GA et al. Identification of 491 proteins in the tear fluid proteome reveals
a large number of proteases and protease inhibitors. Genome Biol. 2006;7:R72.
2. Lapcik L Jr, Lapcik L, De Smedt S et al. Hyaluronan: preparation, structure,
properties, and applications. Chemical Reviews. 1998;98:2663-2684.
3. Stuart JC, Linn JG. Dilute sodium hyaluronate (Healon) in the treatment of ocular
surface disorders. Ann Ophthalmol. 1985;17:190-192.
4. Frescura M, Berry M, Corfield A et al. Evidence of hyaluronan in human tears
and secretions of conjunctival cultures. Biochem Soc Trans. 1994;22:228S.
5. Yoshida K, Nitatori Y, Uchiyama Y. Localization of glycosaminoglycans and
CD44 in the human lacrimal gland. Arch Histol Cytol. 1996;59:505-513.
6. Lerner L, Schwartz D, Hwang D et al. Hyaluronan and CD44 in the human cornea
and limbal conjunctiva: letter to the editor. Exp Eye Res. 1998;67:481-484.
7. Scott JE. Extracellular matrix, supramolecular organisation and shape. J Anat.
1995;187 ( Pt 2):259-269.
8. Szczotka-Flynn LB. Chemical properties of contact lens rewetter. Contact Lens
Spectrum. 2006(4).
9. Polack FM. Healon (Na Hyaluronate): A review of the literature. Cornea.
1986;5:81-93.
10. Rosenbaum D, Peric S, Holecek M et al. Hyaluronan in radiation-induced lung
disease in rat. Radiat Res. 1997;147:585-591.
11. Scott JE, Cummings C, Brass A et al. Secondary and tertiary structures of
hyaluronan in aqueous solution, investigated by rotary shadowing-electron
microscopy and computer simulation. Biochem J. 1991;274:699-705.
12. Johnson ME, Murphy PJ, Boulton M. Effectiveness of sodium hyaluronate
eyedrops in the treatment of dry eye. Graefes Arch Clin Exp Ophthalmol.
2006;244:109-112.
13. Sand BB, Marner K, Norn MS. Sodium hyaluronate in the treatment of
keratoconjunctivitis sicca. A double masked clinical trial. Acta Ophthalmol
(Copenh). 1989;67:181-183.
14. Hamano T, Horimoto K, Lee M et al. Sodium hyaluronate eyedrops enhance tear
film stability. Jpn J Ophthalmol. 1996;40:62-65.
15. Prabhasawat P, Tesavibul N, Kasetsuwan N. Performance profile of sodium
hyaluronate in patients with lipid tear deficiency: randomised, double-blind,
controlled, exploratory study. Br J Ophthalmol. 2007;91:47-50.
16. Itoi M, Kim O, Kimura T et al. Effect of sodium hyaluronate ophthalmic solution
on peripheral staining of rigid contact lens wearers. CLAO J. 1995;21:261-264.
17. Van Beek M, Jones L, Sheardown H. Hyaluronic acid containing hydrogels for
the reduction of protein adsorption. Biomaterials. 2008;29:780-789.
18. van Beek M, Weeks A, Jones L et al. Immobilized hyaluronic acid containing
model silicone hydrogels reduce protein adsorption. J Biomater Sci Polym Ed.
2008;19:1425-1436.