docLO-Kontrazeption tŁrkisch korr
download 
Şikayet Transkript
LO-Kontrazeption tŁrkisch korr
#ƒaretler, Uyarılar Bilgiler Adresler Aƒk, Cinsellik ve Hamilelikten Korunma Konularında ... ... Do‡ru Karar Verin Teƒekkür Bu broƒür Avusturya Aile Planlaması Derne‡inin (Österreichische Gesellschaft für Familienplanung) ve Cinsel Danıƒma ve Cinsel Pedagoji Derne‡inin ”Profamilia Deutschland” (Gesellschaft für Sexualberatung und Sexualpädagogik) katkılarıyla hazırlanmıƒtır. Univ.Prof. Dr. Christian Kainz’e tıbbi danıƒmanlı‡ı üstlenme nezaketini gösterdi‡i için teƒekkür ederiz. Bu broƒürün yayınlanmasında bizi destekleyen Organon GesmbH (www.verhuetung.at), Schering Wien Ges.m.b.H. (www.diepille.at) ve WYETH LEDERLE PHARMA GmbH. (www.meine-pille.at) firmalarına teƒekkür ederiz. Ayrıca Gerot Pharmazeutika GesmbH, Institut für Ehe und Familie, Janssen & Cilag Pharma, Organon GesmbH, Schering Wien Ges.m.b.H. ve WYETH LEDERLE PHARMA GmbH firmalarına bu broƒür için çeƒitli grafik ve foto‡rafları bize vermek suretiyle bizi destekledikleri için teƒekkürlerimizi iletmek isteriz. © 2002 Österreichische Gesellschaft für Familienplanung und Bundesverband der ProFamilia 98 #ƒaretler, Uyarılar Bilgiler Adresler Aƒk, Cinsellik ve Hamilelikten Korunma Konularında ... ... Do‡ru Karar Verin Viyana Kadın Sa‡lı‡ı Görevlisi tarafından Österreichische Gesellschaft für Familienplanung (ÖGF), Frauenbüro der Stadt Wien (MA57) ve Wiener Integrationsfonds´ un (WIF) iƒbirli‡iyle hazırlanmıƒ bilgi broƒürü Sevgili okuyucular, Eƒlerin çocuk sahibi olma – hamile kalma ve anne baba olma iste‡ini kendileri tayin edebilme olana‡ı tıpta önemli bir ilerlemedir. Hamileli‡in isteyerek alınan bir karar olması için hamile kalma zamanını belirlerken do‡ru seçim yapmak gerekir. Do‡ru karar verebilmek için de kadınların vücutlarını iyi tanımaları ve çok sayıda gebeli‡i önleme yollarından kendileri için uygun olanını seçmeleri ƒarttır. Bu bilgileri size ana dilinizde de sunmaya özellikle önem veriyorum. Normal olarak gebeli‡i önleme konusunda eƒiniz ile konuƒmalı ve onun da sorumlulu‡u paylaƒması sa‡lanmalıdır. Gebeli‡i önleme erkekleri ve kadınları aynı derecede ilgilendiren bir konudur. Kadınlar erkeklerin bu konuda sorumluluk üstleneceklerine her zaman güvenememektedirler. 2 Gebeli‡i önleme yollarından hangisinin kullanılaca‡ına karar verilirken söz konusu olan bir yöntemin avantaj ve dezavantajlarını dikkatle incelemek gerekir. Bu broƒür de‡iƒik gebeli‡i önleme yolları hakkında Önsöz tıptaki en yeni durumu ortaya koyarken bu yöntemlerin ne derecede güvenilir oldukları, ortaya çıkabilecek masraflar ve kullanılıƒları ile igili genel bir bilgi vermektedir. Bu broƒürde ayrıca cinsellik, eƒlerle iliƒki, ƒahsi sorunlara çözüm aramak ve tabi ki gebeli‡i önleme yolları hakkında sorularınız için danıƒma yerlerinin adreslerini de bulabilirsiniz. Prim. Dr. Elisabeth Pittermann-Höcker Viyana Sa‡lık ve Hastane iƒleri konularında yetkili belediye meclisi üyesi Mag. Renate Brauner Entegrasyon-Kadın #ƒleri-Tüketicinin Korunması ve Personel konularında yetkili belediye meclisi üyesi 3 Sevgili okuyucular, 4 Aƒk ve/veya cinsellik insan hayatının sevinç, mutluluk ama aynı zamanda da üzüntü ve sorun yaratabilecek bölümlerindendir. Hem olumlu hem de olumsuz duygular uyandırabilecek olaylardan biri gebeliktir. E‡er ƒu anda hamile kalmak veya bundan böyle ya da hiç bir zaman çocuk sahibi olmak istemiyorsanız “gebeli‡i önleyici tedbirler” üzerinde düƒünmeniz gerekir. Gebeli‡i önleyici tedbirler cinsel iliƒkilerde genellikle hoƒ olmayan bir konudur. Zaman zaman sadece kadının mı tedbir alması, yoksa erke‡in de sorumlulu‡u paylaƒması gerekip gerekmedi‡i sorusu ortaya çıkar. #kili bir iliƒkide ideal bir durumda gebeli‡i koruyacak önlemlerden hangisi tercih edilece‡i hakkında bir arada karar vermek gerekir ve bu kararda yaƒam tarzınız, sa‡lık durumunuz, istek ve ihtiyaçlarınız dikkate alınmalıdır. Önsöz #stenmeyen bir gebeli‡e engel olmak için alınan önlemlerden hiçbiri tam olarak elveriƒli veya yüzde yüz garantili de‡ildir. Belirli bir yöntem kullanılması kolay ve uzun süre etken olması nedeniyle elveriƒli olmasına ra‡men sa‡lık açısından sizin için uygun olmayabilir. Bir yöntemin gebeli‡i kesin olarak önleyememesinin nedeni ise yöntem hakkındaki bilginin yetersiz olması, kullanımda yatkınlık noksanlı‡ı ve aynı zamanda insanın bu yöntemleri kullanmaya karƒı ruhsal olarak direnç göstermesi nedeniyle ortaya çıkan kullanım hatalarıdır. Bu broƒürün amacı bu nedenle gebeli‡i önlemede kullanılan de‡iƒik yöntemleri de‡iƒik açılardan iyi ve kötü yanlarıyla size tanıtmak, kullanılıƒ tarzını açıklamak ve doktorunuzun muayenehanesine veya aile danıƒma merkezlerine gitti‡inizde en iyi seçimi yapabilmek için sizin için önemli soruları sormaya cesaretlendirmekdir. Bu broƒürde ayrıca hamilelik durumunda, cinsel iliƒki yoluyla bulaƒan hastalıklar v.b. hakkında ve yararlanma hakkına sahip oldu‡unuz hizmetler ve hasta olarak haklarınız ile ilgili bilgi ve yardım için baƒvurabilece‡iniz adresleri de bulabilirsiniz. Univ.Prof. Dr. Peter Wagenbichler Avusturya Aile Planlaması Derne‡i Baƒkanı 5 Hamilelikten Korunma Yöntemleri Do‡urganlık … 8 Aybaƒı Periyodu … 8 Do‡ru yöntemin seçimi … 10 Hormonel Korunma Yöntemleri (Kontrasepsiyon) … 12 Do‡um Kontrol Hapı … 12 Depolama #‡nesi (Üç Aylık #‡ne) … 15 Hamilelikten Koruyan #mplantat (Kontraseptif Implantat) … 16 Vajinal Halka … 18 Spiraller … 21 Bakır Spiral … 21 Hormonlu Spiral … 23 Kısırlaƒtırma … 25 Erke‡in Kısırlaƒtırılması … 25 Kadının Kısırlaƒtırılması … 27 Bariyer Yöntemleri … 29 Prezervatif (Kondom) … 29 Diyafram … 31 Kimsayal Maddeler … 34 Hamile Kalınılabilecek Günleri Belirleme Olanakları … 35 Takvim Yöntemi … 35 Ateƒ Ölçme Yöntemi … 36 Akıntı ile Do‡urgan Günleri Saptama Yöntemi … 36 Rahim A‡zını Kontrol Etme … 37 6 #çindekiler Dikkat Etme ve Geri Çekme Yöntemi…40 Acil Konstrasepsiyon (Gebelikten hemen sonra acil alınabilecek korunma tedbirleri) Cinsel #liƒkiden Hemen Sonra Alınan Hap … 41 Cinsel #liƒkiden Hemen Sonra Takılan Spiral … 43 … 41 Güvenilirlik ve Fiyatlar … 45 Pearl Endeksi … 45 Korunma Yöntemlerinin Maliyeti … 45 Bilgiler. Ö‡ütler. Adresler Aile Planlaması … 48 Hamilelikten Korunma Yöntemleri Çocuk #ste‡i … 48 Hamilelik … 48 Çocuk aldırma … 49 … 48 Cinsel Yoldan Bulaƒan Enfeksiyonlar/ AIDS … 50 Doktora Gitti‡inizde … 52 Hasta hakları … 53 Kadın ve Çocuklar için Önemli Kontrol Muayeneleri … 54 Dil Sorunları … 54 Adresler … 56 Anadilde Danıƒmanlık … 56 7 Hamilelikten Korunma Yöntemleri Do‡urganlık n Kadının do‡urganlı‡ı adet görme‡e baƒladı‡ı yaƒtan adetten kesilene (menopoz) kadar devam eder. Erke‡in üretgenli‡i ise yüksek yaƒlara kadar sürer. Bu biyolojik duruma ba‡lantılı olan ƒartlar sizin ve eƒinizin tüm yaƒantınızı etkileyecektir. Üreme ve do‡urganlık yetene‡inizi düzenleyecek bilgiler size yaƒamınızı planlamada destek olmak ve do‡ru kararları vermekte yardımcı olmak için hazırlanmıƒtır. Aybaƒı Periyodu 8 n Adet kanamasının baƒladı‡ı ilk gün ile bir sonraki adetin ilk günü arasında geçen süreye periyod adı verilir. Bu süre 21 ile 35 gün arasında de‡iƒir. Adet kanamasının baƒladı‡ı ilk gün, rahim iç duvarı üzerinde yeniden ıslak doku oluƒmaya baƒlar. Bu oluƒum sayesinde döllenmiƒ yumurta rahime tutunabilir ve geliƒimi için en ideal ƒartlar yaratılmıƒ olur. Periyodun uzunlu‡u, adet kanamasının ne derece kuvvetli oldu‡u ve süresi kadından kadına çok farklıdır. Adet kanamasından yaklaƒık 14 gün önce yumurtalıklarda olgunlaƒmıƒ olan yumurta, kendi yumurta zarının içinden çıkar. Bu ol- Hamilelikten Korunma Yöntemleri guya yumurtlama denilir. Olgun yumurta iki yumurta kanalından biri boyunca ilerler. Yumurtanın döllenmesi, yumurtalık kanalında ve yumurtlamadan 6 ile 24 saat içinde gerçekleƒir. Döllenen yumurta dört beƒ gün içinde rahime iner ve orada rahim duvarının ıslak dokusuna tutunur ve yerleƒir. Yumurta bundan sonra bölünerek ço‡almaya ve geliƒmeye baƒlar. Yumurtlama döneminde veya yumurtlamadan birkaç gün evvel korunmadan cinsel iliƒkiye girilmiƒse ve erke‡in menisi yumurta kanalına ulaƒmıƒsa (erke‡in menisi 5 güne kadar yaƒayabilir ve yumurtayı dölleyebilir) döllenme olabilir ve bu durumda adet kanaması gelmez. Hamileli‡i yumurtanın döllenmesinden 10 gün sonra de‡iƒen hormon de‡erlerine dayanarak tespit etmek mümkündür. Eczanelerden alınabilecek hamilelik testi (fiyatı 7 ile 17,50 Euro arasında de‡iƒir) sabah idrarıyla uygulanmalıdır. Evde yapılan testlerin kalitesi farklı ve neticeleri güvenilir olmadı‡ından, yaklaƒık bir hafta sonra testi tekrarlamak tavsiye edilir. Hamilelik testleri doktorlar, poliklinikler ve hastanelerde de yapılır. Yumurtalık kanalında döllenme olmazsa, yumurta çözülür ve rahim zarının üst tabakalarında oluƒmuƒ ıslak dokusuyla birlikte akar. Adet kanaması baƒlamıƒtır ve kadın için yeni bir aybaƒı periyodu baƒlar. Adet kanaması üç haftadan daha sık veya beƒ haftadan daha uzun aralıklarda geliyorsa, bir jinekolo‡a (kadın hastalıkları uzmanı) baƒvurulması tavsiye edilir. Genç kızlarda periyodların düzensizli‡i normal kabul edilir ancak 20 yaƒına kadar da düzelmesi beklenir. 9 Do‡ru Yöntemin Seçimi 10 n Bu broƒür günümüzde kullanılan hamilelikten korunma yöntemleri hakkında size genel bir bilgi sunmaktadır. Bu konuda daha etraflı bilgi istiyorsanız veya sorunuz varsa, lütfen doktorunuza ya da aile planlaması merkezlerinden birine baƒvurun. Yüzde yüz güvenli, her an kullanıma hazır ve istenilen an temin edilebilen, sa‡lı‡a hiç zararı dokunmayan ve herkezin kiƒisel yaƒamına ve eƒiyle olan iliƒkilerine uygun ideal bir hamilelikten korunma yöntemi yoktur. Hamilelikten korunma yöntemlerinin seçiminde ƒahsi yaƒam ƒartları, sa‡lık açısından kiƒiye özgü yarar ve zararların iyice tartılması gerekir. Aile planlama merkezlerinde ve doktorunuzdan bu broƒürün ötesinde daha ayrıntılı bilgiler alabilirsiniz. Ancak sonuçta belirli bir yöntem hakkındaki duygularınız, bünyenizin o yöntemi kabul edip etmeyece‡ini ve sizin o yöntemden memnun kalıp kalmıyaca‡ınızı etkileyecektir. Zira hamilelikten korunma konusu sadece bilginizin ne derece oldu‡u ve bedeninizin neye ne kadar tahammül etti‡ine ba‡lı bir husus de‡il, aynı zamanda duyguların verdi‡i bir karardır. Örne‡in aƒa‡ıdaki soruların cevaplarını bir düƒününüz: n Her gün hap yutmaktan hoƒlanır mıyım? Bu durumda kendimi nasıl hissederim? n Parmakla diyaframı veya vajinal halkayı hazneye yerleƒtirmek beni rahatsız ediyor mu? Hamilelikten Korunma Yöntemleri n Vücudumun içinde devamlı bir spiral/ hormonlu spiral/implantat oldu‡unu bilmek düƒüncesi bana neler hissetiriyor? n Do‡um kontrol hapı, spiral, hormonlu spiral, implantat, vajinal halka metodlarında oldu‡u gibi uzun süreli bir korunma yöntemi mi istiyorum, yoksa kondom, diyafram, kimyasal maddeler, hamile kalınabilecek günleri belirleme gibi yöntemlerle hamile kalmayı isteyip istemedi‡ime göre her cinsel iliƒkiden önce mi karar vermek istiyorum? n Eƒime güvenebilir miyim yoksa hamilelikten korunma konusundaki insiyatif benim elimdeyken mi huzur duyaca‡ım? n (Baƒka bir) çocuk (daha) istiyor muyum? Yoksa benim kiƒisel durumum mu beni korunmaya zorluyor? n Eƒim/hayat arkadaƒım ve ben artık çocu‡umuz olmasını istemiyor muyuz? n #stenmeyen bir hamileli‡i kabul edebilir miyim? Korunmasız veya yeterince korunma olmadan girilen cinsel birleƒmenin sonucunda hamile kaldı‡ınızdan korkuyorsanız, 72 saat içinde bir doktora gidip ‘Pille Danach’ı (= cinsel iliƒkiden hemen sonra alınan do‡um kontrol hapı) yazdırabilir, ya da altı gün sonrasına kadar ‘Spirale danach’ (= cinsel iliƒkiden hemen sonra takılan spiral) taktırabilirsiniz. ‘Spirale Danach’, ‘Pille Danach’ gibi döllenmiƒ yumurtanın rahime yerleƒmesine engel olur. Her koruyucunun belirli bir kullanım süresi oldu‡unu dikkate alarak, üstünde belirtilen son kullanma tarihine dikkat edin. 11 Yöntemler ... Hormonel Korunma Yöntemleri (Kontrasepsiyon) Do‡um Kontrol Hapı Do‡um kontrol hapı, suni olarak elde edilmiƒ östrojen ve gestajen hormonlarını içerir ve kadının hormon dengesine müdahale eder. Esasen aylık yumurtlamayı önleyerek tesir eder. Piyasada olan ve sayısı elliyi aƒan do‡um kontrol hapının içinde de‡iƒik dozajda östrojen ve gestajen bulunmakta olup, bunların kadınlar üzerindeki etkisi farklı olabilir. Do‡um kontrol hapı ço‡unlukla 21 gün boyunca günde 1 tane olarak alınır. Ardından yedi gün ara verilir. Bu süre zarfında da hamile kalınmaz. Yedi gün ara verildikten sonra yeniden yeni bir kutuya baƒlanır. Do‡um kontrol hapı bırakıldıktan sonra, hamilelikten korunma sona erer. 12 Yeni bir kullanım ƒeması olan yeni do‡um kontrol hapları çıkmıƒtır: Bir ambalajın içinde 28 tane hap bulunmaktadır. Bunların 24 tanesi ilaç içerir ve 4 tanesi plasebodur (içinde tesirli hiçbir madde olmayan haplardır). Plasebo hapların alındı‡ı 4 gün içinde adet kanaması baƒlar. Bu 28 günlük ƒema günlük hap kullanımını unutmama açısından daha basittir. Bir kutu bitince hemen ardından 28 haplık yeni bir kutuya baƒlanır. Familienplanung Hormonel Korunma Yöntemleri + #yi Tarafları Cinsel iliƒkide hamilelikten nasıl korunurum diye düƒünmenize gerek yoktur. Kullanımı kolaydır. Adet a‡rıları ve kanamaları genellikle azalır. Yüzdeki sivilcelerde iyileƒme olabilir. Genç kadınların ço‡u do‡um kontrol hapı kullanabilir. – Kötü Tarafları Her gün hapınızı almayı hatırlamanız gereklidir. Kullanımda hata yapmanız söz konusu olabilir. Hormonlar aylık adet düzeninize tesir eder ve bulantı, kusma, kilo alma, ara kanamaları ve gö‡üslerde gerilme gibi istenmeyen yan etkiler yaratabilir. Nadir hallerde ya‡ metabolizmasında bozulma, karaci‡er ve tansiyon de‡erlerinin de‡iƒmesi gibi a‡ır yan etkiler de baƒ gösterebilir. Yüksek bir tromboz tehlikesi varsa (oluƒmuƒ tromboz vakası veya ailede sık sık tromboz vakasının oluƒması, kan pıhtılaƒma de‡erinde bozukluklar gibi) a‡ır karaci‡er hastalıklarında, ƒeker hastalı‡ı, cinsel organlarda veya gö‡üste tümör oluƒmuƒsa, do‡um kontrol hapı kullanılmamalıdır. Çok sigara içen bayanlar ve 35 yaƒın üstündeki kadınlar genel olarak hormonel bir korunma yöntemi kullanmamalıdırlar. Emzirme döneminde de do‡um kontrol hapı alınmamalıdır. Do‡um kontrol hapının hangi ilaçlarla birlikte kullanılabilece‡i konusu doktorunuzla konuƒulup açıklı‡a kavuƒturulmalıdır. Bu nedenle doktorunuzla konuƒup, do‡um kontrol hapının sizin için uygun bir yöntem olup olmadı‡ını açıklı‡a kavuƒturun ve belirli bir do‡um kontrol hapının kullanılma- 13 Yöntemler ... sından yana ya da kullanılmasına karƒı olan nedenleri iyice soruƒturun. % Güvenilirlik Kullanımı için belirlenmiƒ ƒartlara dikkat edildi‡i takdirde do‡um kontrol hapı çok güvenilir korunma yöntemlerinden biridir ve her zaman almaktan vazgeçebilirsiniz. Antibiyotik, a‡rı kesici, sakinleƒtirici, kan dolaƒımı hapları ve iltihaplanmayı engelleyen ve ateƒ düƒüren haplar do‡um kontrol hapının tesirini azaltır. Özellikle kusma ve uzun süren aƒırı ishal durumlarında da hapın koruyucu etkisi azalır, çünkü ilaç vücutta kalmayıp kusma veya ishalle hemen dıƒarı atılır. Do‡um kontrol hapını almayı bir gün dahi unuttu‡unuzda, hamile kalmaya karƒı yeterli korunma sa‡lanamaz. O adet döneminde baƒka bir koruyucu daha (örne‡in prezervatif gibi) kullanmanız gerekir. Do‡um kontrol hapını tamamen bıraktı‡ınız günden itibaren hamile kalma olasılı‡ı oldukça yüksektir. Nasıl – Nereden Temin Edilir [] Do‡um kontrol hapı bir ilaçtır ve bu nedenle esaslı bir doktor muayenesinden sonra yazılması gereklidir. Bu koƒul yerine getirildi‡inde, reçete ile tüm eczanelerden temin edilebilir. 14 Hormonel Korunma Yöntemleri Depolama #‡nesi Depolama i‡nesinde yüksek miktarda gestajen hormonu bulunur ve yumurtlamaya 812 hafta kadar engel olur. Depolama i‡nesi kadının hormon dengesine do‡um kontrol hapından daha da fazla etki yaptı‡ı için her kadına uygun de‡ildir. Yaptırmadan önce size uygun olup olmadı‡ını doktorunuzla görüƒün. + #yi Tarafları Cinsel birleƒmede hamile kalmaktan nasıl korunurum diye düƒünmenize gerek yoktur. Bu yöntemi yılda birkaç defa uygulamak yeterlidir. Kullanım hatası yapmanız olanaksızdır. Depolama i‡nesi yan etkiler yapabilir. Ço‡unlukla adet kanamaları düzensizleƒir, depresyon ve kanlı akıntılar ya da sonuçta kürtaj yapılmasını gerektiren uzun vadeli kanamalar meydana gelebilir. Yan tesirler i‡nenin tesiri sürecinde, ço‡unlukla daha da uzun süre devam eder. Yüksek bir tromboz tehlikesi varsa (oluƒmuƒ tromboz vakası veya ailede sık sık tromboz vakasının oluƒması; kan pıhtılaƒma de‡erinde bozukluklar gibi), a‡ır karaci‡er hastalıklarında, ƒeker hastalı‡ı, cinsel organlarda veya gö‡üste tümör oluƒmuƒsa, depolama i‡nesi kullanılmamalıdır. Emzirme döneminde de depolama i‡nesi yapılma- – Kötü Tarafları 15 Yöntemler ... malıdır. Depolama i‡nesinin hangi ilaçlarla birlikte kullanılabilece‡i konusu doktorunuzla konuƒulup açıklı‡a kavuƒturulmalıdır. % Güvenilirlik Depolama i‡nesi do‡um kontrol hapı kadar güvenlidir. Nasıl – Nereden Temin Edilir [] Bu i‡ne yalnız doktoruz tarafından yapılabilir. Hamilelikten Koruyan #mplantat ‚Kontraseptif Implantat‘ #mplantat 4 cm uzunlu‡unda ve 2 mm kalınlı‡ında, bükülebilen, yumuƒak sentetik bir maddeden mamül bir çubuktur. Yaklaƒık 3 yıl boyunca yumurtlamayı engelleyen gestajen (etonogestrel) hormonunu içerir. Bu hormon ayrıca rahimin ıslak dokusunda de‡iƒiklikler yapar ve spermlerin rahim içine girmelerini güçleƒtirir. #mplantat üst kola, deri altına yerleƒtirilir. 16 Hormonel Korunma Yöntemleri + #yi Tarafları Cinsel iliƒkide hamilelikten nasıl korunurum diye düƒünmenize gerek yoktur. Implantatın 3 yılda bir yenilenmesi yeterlidir. Kullanım hatası yapmanız olanaksızdır. – Kötü Tarafları Implantat yan etkiler oluƒturabilir. Ço‡unlukla adet düzeninize tesir eder. Implantat takılan kadınlardan yaklaƒık %21’ inde kanamalar tamamen kesilmiƒtir, %26’ sında kanamalar seyrelmiƒ ve daha kısa sürmüƒtür, yaklaƒık %35’ inde ise herhangi bir de‡iƒiklik meydana gelmemiƒtir. Ancak çok nadir durumlarda kanamalar daha sıklaƒabilir ya da daha uzun sürebilir. Yüksek bir tromboz tehlikesi halinde (oluƒmuƒ tromboz vakası veya ailede sık sık tromboz vakasının oluƒması; kan pıhtılaƒma de‡erinde bozukluklar gibi), a‡ır karaci‡er hastalıklarında, ƒeker hastalı‡ında, cinsel organlarda veya gö‡üste tümör oluƒmuƒsa, kontraseptif implantat kullanılmamalıdır. Kontraseptif implantatın hangi ilaçlarla birlikte kullanılabilece‡i konusu doktorunuzla konuƒulup açıklı‡a kavuƒturulmalıdır. % Güvenilirlik Son derece güvenli ve her an bırakılması mümkün bir yöntemdir. Nasıl – Nereden Temin Edilir Implantat yalnız doktor tarafından yerleƒtirilebilir. [] 17 Yöntemler ... Vajinal halka Vajinal halka hemen hemen renksiz, 54 mm dıƒ çapında ve 4mm kalınlı‡ında yapay maddeden mamül, hormon içeren bir halkadır. Hormon vajinal doku tarafından emilir ve böylece her ay gerçekleƒen yumurtlama engellenir. Vajinal halkanın içerdi‡i hormonlar östrojen ve gestajendir (0,015 mg Ethinylestradiol ve 0,120 mg Etonogestrel). Bu dozaj piyasadaki en hafif dozajlı do‡um kontrol hapının içerdi‡i miktardır. Bükülebilen halkayı kadın kendisi do‡rudan do‡ruya vajinaya yerleƒtirir (tampon kullanımı gibi). Halkanın nasıl takılıp çıkarılaca‡ını doktor anlatmak zorundadır. Halka, (örne‡in tampon çıkarırken) tesadüfen dıƒarı çıkarsa, so‡uk veya ılık su ile (su sıcak olmamalıdır) yıkanabilir. Sonra hemen yeniden takılmalıdır. Halka üç hafta süre ile vajinaya takılı bırakılır. Üç hafta sonra kadın halkayı çı- karır. Adet kanamasının oldu‡u hafta ara verilir. Kadın bir hafta sonra yeni bir halka takar. 18 Hormonel Korunma Yöntemleri + #yi tarafları Cinsel iliƒkide hamilelikten nasıl korunurum diye düƒünmenize gerek yoktur. Vajinal halkayı sadece ayda bir kere de‡iƒtirmek gereklidir. De‡iƒtirme iƒlemi zor de‡ildir. Adet sancıları ve kanamanın miktarı halka kullanıldıkça genelde azalır. – Kötü tarafları Halkayı zamanında takmamanız halinde kullanım hataları olabilir. Hormonlar adet düzeninizi etkiler ve örne‡in mide bulantısı, kusma, kilo alma, migren, tansiyonun yükselmesi gibi bazı istenmeyen yan tesirler yaratabilir. Ancak bu yan tesirler do‡um kontrol hapının kullanımında oldu‡undan daha azdır. Her hormonel do‡um kontrol yönteminde oldu‡u gibi vajinal halka, yüksek bir tromboz tehlikesi halinde (olmuƒ bir tromboz vakası veya ailede sık sık tromboz vakası görülmesi; kan pıhtılaƒma de‡erinde bozukluklar), a‡ır karaci‡er hastalıklarında, ƒeker hastalı‡ında, cinsel organlarda veya gö‡üste tümör oluƒmuƒsa kullanılmamalıdır. Çok sigara içen bayanlar ve 35 yaƒın üstündeki kadınlar genel olarak hormonel bir korunma yöntemi kullanmamalıdırlar. Emzirme döneminde de vajinal halka kullanılmamalıdır. Vajinal halkanın hangi ilaçlarla birlikte kullanılabilece‡i konusu doktorunuzla konuƒup açıklı‡a kavuƒturulması gereken bir husustur. 19 Yöntemler ... % Güvenilirlik Vajinal halka belirtilen kullanım talimatlarına uyulursa çok güvenilir bir korunma yöntemi olup, her an kullanımı bırakılabilir. Güvenilirli‡i için kullanım talimatına kati olarak uymak ƒarttır. Halkayı kullanmayı bıraktı‡ınız andan itibaren hamile kalabilirsiniz. Nasıl – Nereden Temin Edilir [] Vajinal halka bir ilaçtır ve doktorunuzun yapaca‡ı esaslı bir muayeneden sonra reçete ile yazılır. Hormonlu Plaster 2003 yılı içinde yeni bir korunma yöntemi olan hormon içeren bir plaster piyasaya sürülecektir. Bu konu ile ilgili ayrıntılı bilgiler henüz mevcut de‡ildir. 20 Spiraller Spiraller Bakır Spiral Bakır spiral doktor tarafından kadının rahmine yerleƒtirilir ve tipine göre aƒa‡ı yukarı üç ile beƒ yıl arası rahimde kalır. Spiral az miktarda bakır salgılayarak erkek menisinin hareketlili‡ini kısıtlar ve genellikle döllenme meydana gelmez. Bakır salgı, ayrıca rahim içi ıslak dokunun oluƒmasını önemli ölçüde de‡iƒikli‡e u‡ratır ve böylece döllenmiƒ bir yumurtanın rahim içinde tutunmasını engeller. + #yi Tarafları Cinsel birleƒme esnasında do‡um kontrolü konusunu düƒünmeniz gerekmez. Sadece her üç-beƒ senede bir de‡iƒtirtmeniz gereklidir. Kullanımda hata yapmanız mümkün de‡ildir. Hormonel dengeye hiçbir ƒekilde müdahale etmez. Adet kanamalarınız artar, daha uzun ve a‡rılı olabilir. Ara kanamaları da meydana gelebilir. Seyrek gözlenen ama ciddiye alınması gereken bir yan tesir de alt karın iltihaplanması ihtimali olmasıdır. Bunun mutlaka doktor tarafından tedavi edilmesi gerekli- – Kötü Tarafları 21 Yöntemler ... dir, aksi taktirde ileride kısırlı‡a neden olabilir. Genellikle daha sonra çocuk sahibi olma iste‡i olan kadınlara kısır kalma riskinin oldu‡u konusuna özellikle dikkat çekilir. Spiral, dıƒ gebeli‡e mani olmaz. Bazı hastalık veya özel durumlarda (örne‡in cinsel iliƒki yoluyla hastalık bulaƒması tehlikesi yüksek ise, akut veya kronik alt karın iltihaplanmalarında, belli bazı rahim deformasyonlarında) bakır spiral tavsiye edilmez. % Güvenilirlik Büyüklü‡ü do‡ru seçilmiƒ ve uygun ƒekilde rahim içine yerleƒtirilmiƒse, bakır spiral güvenilir bir korunma yöntemi oluƒturur ve her zaman yerleƒtirildi‡i gibi çıkarttırılabilir. Spiralin pozisyonu her 6 ayda bir doktorunuz tarafından kontrol edilmelidir. Nasıl – Nereden Temin Edilir [] Bakır spiral ancak doktorunuzun reçetesiyle satın alınabilir ve doktorunuz tarafından yerleƒtirilebilir. Spiral doktorunuzun muayenehanesinde size verilebilece‡i gibi, reçete karƒılı‡ında eczaneden de temin edilmesi mümkündür. Spiralin kontrol edilmesi ve danıƒma ücretlerini Sosyal Sigortalar Kurumu karƒılamaz. 22 Spiraller Hormonlu spiral Hormonlu spiral, sarı cisim hormonu etkisi uyandıran bir gestajen hormonunun devamlı olarak az miktarda rahim içine salgılanması yoluyla etki eder. Rahime giriƒ kanalındaki mükoz salgısı kalınlaƒır. Böylece spermlerin yukarıya çıkması engellenir. Ayrıca spermlerin fonksiyonları kısıtlanır ve rahim mükozasının geliƒmesini engelleyerek adet kanamalarının azalmasına yol açar. Beƒ yıl rahimde kalabilir. + #yi Tarafları Cinsel birleƒme esnasında do‡um kontrolü konusunu düƒünmeniz gerekmez. Hormonlu spirali her beƒ senede bir de‡iƒtirtmeniz yeterlidir. Kullanımda hata yapmanız mümkün de‡ildir. Kanamaların sancı ve ƒiddeti belirgin ƒekilde geriler, bazen tamamen de kesilebilir. Spiral çıkarıldıktan sonra hemen hamile kalmak mümkündür. Kanamalarda, özellikle ilk altı ay içinde daha fazla olmak üzere düzensizlikler (akıntı ve ara kanamaları) gözlenmiƒtir. Belki kanamaların hafiflemesinden ya da tamamen kesilmesinden rahatsızlık duyarsınız. Hormondan kaynaklanan yan etkiler nadir görülür. Hormonlu spiral, akut karaci‡er hastalıkları – Kötü Tarafları 23 Yöntemler ... veya karaci‡er tümörlerinde, cinsel ve alt karın bölgesindeki organların akut enfeksiyonlarında, mevcut damar iltihaplanmalarında, rahim ve rahim a‡zındaki tümörlerde, rahim deformasyonlarında ve bazı kalp hastalıklarında kullanılmamalıdır. % Güvenilirlik Hormonlu spiralin neredeyse kısırlaƒtırma kadar güvenli oldu‡u kabul edilmektedir. #stenildi‡inde çıkarttırılabilecek bir korunma yöntemidir. Her yıl gerçekleƒtirilen rutin jinekolog muayeneleri sırasında spiralin konumu da doktorunuz tarafından kontrol edilmelidir. Nasıl – Nereden Temin Edilir [] Hormonlu spiral ancak kadın doktorunuzun verdi‡i reçete ile alınabilir ve yerleƒtirilir. #stenirse doktorunuz muayenehanesinde de takabilir. Eczanelerde yalnız reçete karƒılı‡ında satılır. Spiralin yerleƒtirilmesi, kontrolü ve danıƒma ücretleri Sosyal Sigortalar Kurumu tarafından karƒılanmaz. 24 Kısırlaƒtırma Kısırlaƒtırma Kısırlaƒtırmaya karar vermekle artık öz çocuk sahibi olabilmekten vaz geçiyorsunuz demektir. Kısırlaƒtırıldıktan sonra organların yeni bir ameliyat ile eski hallerine getirilme ƒansı çok düƒüktür. Bu karar çok iyi düƒünülmeli ve evli ya da hayat arkadaƒınızın olması durumunda her halükarda eƒinizle birlikte verilmelidir. Eƒin onayı olmadan verilen bir kısırlaƒtırma kararı hukuki açıdan bir boƒanma nedeni oluƒturabilir. Böyle bir karar vermeden önce her durumda doktorunuza ya da bir aile planlaması merkezine danıƒmanız özellikle önerilir. Erke‡in Kısırlaƒtırılması (Vazektomi) Bu ameliyatta haya tor#drar torbası basının hemen derisinin Meni kabarcı‡i altından geçen iki sperm kanalı kesilir ve böylece Prostat sperm hücreleri meni akınMeni kanalı tısına (Ejakulat) ulaƒamaz. Yan yumurtalık Vazektomi bir ürolog (bevMeni kanalı liyeci) tarafından ve lokal burada kesilir anestezi ile günlük tedavi Yumurtalık merkezlerinde (Ambulanz) yapılır. Bunun için genelde hastanede kalınması gerekli de‡ildir. Cinsel iliƒki sırasında hissetme ve haz duymada bir de‡iƒme olmaz. Erke‡in uzvu eski- 25 Yöntemler ... si gibi gene sertleƒir (ereksiyon), meni dökerek tatmin olur (orgazma ulaƒır). Hayalarda sperm hücreleri eskisi gibi üretilmeye devam edilir. Ancak bunlar dıƒa atılmayınca haya içine geçerler. Bu durumda döllenme ve hamile kalınması olanaksız hale gelir. + #yi tarafları Do‡um kontrolü konusunu düƒünmenize bir daha hiç gerek kalmaz. Erke‡in kısırlaƒtırılması kadını kısırlaƒtırmaktan daha basit ve daha az risklidir. – Kötü tarafları Bu ameliyattan sonra artık çocuk yapamıyaca‡ınızın bilincinde olmalısınız. Kısırlaƒtırılmıƒ bir erke‡i yeniden üretken hale getirmek için yapılan ameliyatlarda her zaman baƒarı sa‡lanamamıƒtır. #yi düƒünülmeden gerçekleƒtirilen kısırlaƒtırma ruhi bunalım yaratabilir ve iktidar problemlerine yol açabilir. % Güvenilirlik Ameliyattan sonra meni akıntısında daha belli bir süre döl/tohum bulunabilir. Doktorunuz meni akıntısını birçok kere muayene ettikten sonra akıntıda döl/tohum bulunmadı‡ını bildirmesiyle bir daha baba olmayaca‡ınıza dair güvence sa‡lanmıƒ olur. [] 26 Nasıl – Nereden Temin Edilir Ameliyat bir ürologun (bevliyeci) muayenehanesinde, hastane ve özel kliniklerde yapılır. Kısırlaƒtırma yeniden düzeltilemiyecek bir Kısırlaƒtırma adım oldu‡undan ve bu adımdan sonra artık çocuk sahibi olunamıyaca‡ından, bu kararı vermeden önce çok iyi düƒünmeniz ve doktorunuz ya da aile planlaması merkezindeki bir görevli ile tüm ayrıntıları konuƒmanız gereklidir. Kısırlaƒtırmadan önce ameliyatın cinsi, sonuçları, do‡abilecek yan tesirler ve komplikasyonlar hakkında erke‡in aydınlatılmıƒ olması ve hür irade ve kendi iste‡iyle bu ameliyata karar vermiƒ olması gerekir. Yasa uyarınca ameliyat olacak erke‡in 25 yaƒını doldurmuƒ olması ƒarttır. Ameliyat masrafları Sosyal Sigortalar Kurumu tarafından karƒılanmaz. Kadının Kısırlaƒtırılması (Yumurtalık Kanalının Ba‡lanması) Genellikle genel anestezi Yumurtalık kanalları burada ba‡lanır altında gerçekleƒtirilen bu Yumurtalık ameliyatta, kadının yukanalı murtalık kanalları kesilir, birbirinden ayrılır. Rahim Yumurtalık #ki uç yakılır ya da plasHazne tik veya metal klipslerle ba‡lanır. Hastanede yatma süresi uygulanan ameliyat yöntemine göre de‡iƒmekte olup ortalama 1 ile 2 gün arasındadır. Ameliyattan sonra her ay yumurtalıktan sıçrayan yumurta ameliyatla ayrılan yumurtalık kanalının ucuna kadar gelir ve 27 Yöntemler ... orada yumurta kanalının iç zarı tarafından yutulur. Artık erke‡in spermiyle birleƒmesi olanaksızdır. Kadının cinsel anlamdaki yaƒamı ve doyuma ulaƒmasında herhangi bir de‡iƒiklik meydana gelmez. Ameliyat esnasında (nadir durumlarda) narkozla ilgili vakalar, iç kanaması, barsakların yaralanması v.b. komplikasyonlar meydana gelebilir. + #yi tarafları Hamilelikten korunma konusunu düƒünmenize bir daha hiç gerek kalmaz. – Kötü tarafları Ameliyatın sonucu katidir ve bundan sonra baƒka çocu‡unuz olmayacak demektir. Eskiye dönmek (tekrar do‡urgan olmak) için yapılacak ameliyatlar zor olup, baƒarı oranı düƒüktür. Kısırlaƒtırma sonrası yumurtalıkların hormon üretiminde aksamalar oluƒabilir. Bu da nadir durumlarda adet öncesi veya sonrası kanlı akıntılara yol açabilir. E‡er kısırlaƒtırma kararı iyice düƒünülmeden verilmiƒse ruhsal bunalımlar oluƒabilir. % Güvenilirlik Kısırlaƒtırmadan sonra hamile kalınması çok nadirdir. [] 28 Nasıl – Nereden Temin Edilir Kadının kısırlaƒtırılması genellikle hastanede ve hemen hemen daima genel anestezi altında yapılır. Ameliyattan önce doktoruzla veya bir aile Bariyer yöntemleri planlaması merkezinde ayrıntılı bir görüƒme yapılmalıdır. Zira bir daha katiyen çocuk sahibi olmama kararı iyice düƒünülmesi gereken bir konudur. Kısırlaƒtırmadan önce ameliyat yöntemi, sonuçları, do‡abilecek yan tesirler ve komplikasyonlar hakkında kadının aydınlatılmıƒ olması ve hür irade ve kendi iste‡iyle bu ameliyata karar vermiƒ olması gerekir. Yasa uyarınca ameliyat olacak kadının 25 yaƒını doldurmuƒ olması ƒarttır. Ameliyat masrafları Sosyal Sigortalar Kurumu tarafından karƒılanmaz. Bariyer yöntemleri Prezervatif (Kondom, Kaput, Lastik) Prezervatif çok ince lastik bir kılıftır ve cinsel iliƒkiden önce sertleƒmiƒ uzvun üstüne geçirilir. Kondom erkeklerin uygulayabilece‡i yöntemler arasında geri dönülmesi mümkün olan tek korunma yöntemidir. Erke‡in menisi bu kılıf içinde kalır ve kadının haznesine boƒalmaz. Boƒalma ve cinsel tatminden sonra erke‡in uzvu halen sertken kadının haznesinden dıƒarı do‡ru çekilmelidir. Prezervatifin kaymasını ve dıƒarı meni sızmasını önlemek için uzuv dıƒarı çekilirken dibinden tutmalıdır. Her kondom sadece bir defa kullanılabilir. Kondom imalatında en çok lateks lasti‡i 29 Yöntemler ... kullanılır. Lateks alerjisi olan kadın veya erkekler için üretilmiƒ özel plastik prezervatifler de artık piyasada mevcuttur. + #yi tarafları Kullanımı ve tedarik edilmesi kolaydır. Daima yanınızda taƒıyabilirsiniz. Sa‡lık açısından herhangi bir mahsur yaratmaz ve ancak gerekti‡inde kullanılır. Kondom aynı zamanda cinsel iliƒkiyle bulaƒan hastalıklardan da korur. AIDS hastalı‡ının bulaƒmasına karƒı zamanımızda bilinen yegane korunma yöntemidir. Bel so‡uklu‡u, frengi ve chlamydien gibi cinsel yolla bulaƒan hastalıklara karƒı da koruma sa‡lar. – Kötü tarafları Cinsel birleƒme esnasında her defasında hamilelikten nasıl korunulaca‡ını düƒünmeniz gereklidir. Kullanım hatası yapılabilir. E‡er daha evvel hiç prezervatif kullanmadınızsa, prezervatifin cinsel organın üstüne nasıl takıldı‡ını daha evvel bir denemelisiniz, zira cinsel birleƒme esnasında bazı aksilikler oluƒabilir, hatalar yapılabilir. Bazı erkek ve kadınlar seviƒmede duyumun güç kaybetmesinden veya prezervatifin rahatsız etti‡inden ƒikayet etmektedirler. % 30 Güvenilirlik Prezervatifin güvenli‡i kondom kullanımında gösterilen özen ve lasti‡in kalitesine ba‡lıdır. Bu nedenle lisans numarası ya da ‘CE’iƒareti olan, kontrol numarası taƒıyan ürünler Bariyer yöntemleri alınmalı ve son kullanım tarihine dikkat edilmelidir. Ayrıca kondomun ucunda meni sıvısını kapsayacak bir haznenin olması önemlidir. Prezervatifle birlikte kimyasal korunma maddelerinin (vajinal fitil veya hap) kullanımı önerilmez. Ancak kayganlık sa‡lamak için bu amaçla öngörülmüƒ özel jöleler kullanılabilir. Kondom cinsel birleƒme sırasında aƒa‡ı kayarsa veya patlarsa, cinsel iliƒkiden hemen sonra alınacak do‡um kontrol hapıyla (=Pille danach) veya cinsel iliƒkiden hemen sonra takılan spiralle (die Spirale danach) istenmeyen bir hamileli‡i önleme imkanı vardır. Nasıl – Nereden Temin Edilir [] Kondomu otomatlardan, seks ma‡azalarından, parfümerilerden, eczanelerden, süpermarketlerden ve uzaktan sipariƒle gönderim yapan ma‡azalardan temin edebilirsiniz. Otomatlardan temin edilen kondomların e‡er uzun süre otomatta kalmıƒsa kuru, çatlak ve çabuk yırtılır olma olasılı‡ı dikkate alınmalıdır. Diyafram Diyafram elastik bir çembere ya da yassı elastik bir yay teline bombeli bir ƒekilde gerilmiƒ yumuƒak lateks bir zardır. Bu lateks çemberlerin çapı genellikle 6 ile 8 santim arasındadır. Diyafram cinsel iliƒkiden önce kenarına 31 Yöntemler ... sperm öldüren bir krem sürüldükten sonra hazneye, rahim a‡zına yerleƒtirilir. Diyafram hazneyi ikiye ayıran ince bir duvar gibi görev görür (ki Yunanca anlamı da ‘bölme duvarıdır). Böylece hazne iki kısma ayrılır. Yukarı kısımda rahim a‡zı, alt kısımda ise erkek uzvunun girece‡i bölüm vardır. Erke‡in uzvu hazneye girdi‡i halde diyafram sayesinde rahim a‡zıyla temas etmez. Do‡ru ayarlanmıƒ ve düzgün takılmıƒsa, diyaframı ne kadın ne de erkek birleƒme esnasında hisseder. Diyafram kimsayal korunma maddesiyle (krem) ile birlikte kullanılmalıdır. Erke‡in menisi diyaframa ulaƒıp kenarını aƒarsa bile bu maddenin sayesinde dölleme gücü yok edilir. E‡er cinsel iliƒki tekrarlanacaksa krem enjektörüyle hazneye tekrar krem konulmalıdır. Diyafram (son) iliƒkiden sonra en az 6 saat daha haznede kalmalıdır. Bir do‡um veya vajen ameliyatından sonra diyaframın ölçüsünü doktorunuza kontrol ettirmeniz önerilir. #yi bakılırsa diyafram en az bir ile iki yıl arasında dayanır. + 32 #yi tarafları E‡er diyaframın nasıl kullanılaca‡ını biliyorsanız ve birkaç kere denediyseniz kullanımı kolay olacaktır. Sadece ihtiyaç halin- Bariyer yöntemleri de kullanılan bir koruyucudur. Adet düzeninize hiçbir etkisi yoktur. Sa‡lık açısından da herhangi bir yan etkisi bilinmemektedir. – Kötü tarafları Cinsel birleƒme esnasında her defasında hamilelikten nasıl korunulaca‡ını düƒünmeniz gereklidir. Kullanım hatası yapılabilir. Diyaframı yerleƒtirmeyi ö‡renmek biraz sürebilir. Bazı kadın ve erkekler seviƒme anında diyafram yerleƒtirmeyi rahatsız edici bulmaktadırlar. Diyafram cinsel iliƒkiden iki saat öncesine kadar yerleƒtirilebilir. Krem yanma yapabilir, sıcaklık verebilir, bu durumda belki baƒka bir marka krem size daha iyi gelebilir. % Güvenilirlik Do‡ru kullanıldı‡ında (meni öldüren kimsayal madde ile) diyafram güvenilir bir korunma yöntemidir. Nasıl – Nereden Temin Edilir [] Diyafram ölçüsü doktorunuz tarafından alınır. Önemli olan diyaframın büyüklü‡ünün size uygun olmasıdır. Size uygun ölçüdeki diyaframı, kremiyle birlikte eczanelerden temin edebilirsiniz. 33 Yöntemler ... Kimyasal Maddeler Kimyasal korunma maddeleri, vajinal fitil (ovula), tablet ya da krem ƒeklinde satılmaktadır. Tüm kimsayal maddeler erke‡in menisini öldüren veya hareketlili‡ini önleyen (spermizit diye adlandırılan) maddeler içerir. Kimyasal korunma maddeleri cinsel iliƒkiden önce kadının haznesine konulur (fitil ve tablet kullanılıyorsa vücudun sıcaklı‡ı sonucunda erimesi ve tam etki göstermesi için en az 10 dakika geçmesi lazımdır). Spermizitler sadece bir defalık meni akıntısına yetecek güçtedir. + #yi tarafları Kimyasal koruyucular ihtiyaç anında kullanılırlar ve kullanımları basittir. – 34 Kötü tarafları Cinsel birleƒme esnasında her defasında hamilelikten nasıl korunulaca‡ını düƒünmeniz gereklidir. Kullanım hatası yapılabilir. Haznede veya erkeklik uzvunda ısı ve yanma gibi istenmeyen, rahatsız edici etkiler yapabilir, belki baƒka bir koruyucu madde size daha iyi gelebilir. 10 dakika bekleme ve her defasında yeniden spermizit kullanma zorunlulu‡u rahatsız edici olabilir. Kimsayal maddeler kısmen hazne ıslak dokusu üzerinden vücuda nüfuz edebilir. £imdiye kadar vücuda zararlı bir etkisi tespit Kimyasal Maddeler edilememiƒtir. Ancak vajen ıslak dokusuna yerel olarak zarar vermesi ve vajen iltihabı yapması mümkündür ve bu durumda doktor tarafından tedavi edilmesi gerekir. % Güvenilirlik Kimyasal maddeler tek baƒına kullanıldı‡ında hiç güvenli de‡ildir ve bu nedenle size tavsiye etmeyiz. Daima diyaframla birlikte kullanılmaları gerekir. Prezervatifle (kondomla) birlikte kullanılmaları tavsiye edilmez, zira prezervatifin lasti‡i kimsayal maddelerden zarar görüp tahriƒ olabilir veya delinebilir. Nasıl – Nereden Temin Edilir [] Kimsayal maddeler doktor reçetesi gerekmeden eczane ve parfümerilerden (Drogerie) temin edilebilir. Hamile Kalınılabilecek Günleri Belirleme Olanakları Kadının periyodu içinde hangi günlerde do‡urgan hangi günlerde do‡urgan olmadı‡ını tesbit etmek için çeƒitli imkanlar vardır. Takvim yöntemi (Knaus-Ogino Yöntemi) Kadının bir yıl boyunca adet kanamaları arasında geçen günleri sayıp not etmesi gereklidir. Bütün yıl boyunca elde edilen periyotlar arasındaki sürelerin bir ortalaması 35 Hamile Kalınılabilecek Günleri alınır ve hamile kalınabilecek günler tesbit edilir. Bu yöntem son derece güvenilmez bir korunma yöntemidir ve size tavsiye etmeyiz. Ateƒ Ölçme Yöntemi Kadın her sabah ateƒini (vajenden taban ateƒini) ölçer. Ölçtü‡ü de‡eri bir çizergeye iƒler. Çıkan de‡erleri birleƒtirerek elde edilen çizginin yükseliƒine göre yumurtlama zamanını sonradan saptayabilir ve hamile kalınmayacak günleri belirleyebilir. Spermler kadının vücuduna girdikten sonra dörtbeƒ gün daha dölleme yapacak güce sahiptirler. Buna dikkat edilmeli ve ona göre hesaplanmalıdır. Kadın ateƒini sabahleyin yataktan kalkmadan önce hep aynı saatte ölçmelidir. Akıntı ile Do‡urgan Günleri Saptama Yöntemi (‘Mucus veya Billings Yöntemi’) 36 #ki adet arası geçen zaman içersinde rahim a‡zında üretilen akıntının ƒekli de birkaç kere de‡iƒir: Do‡um kanalında üretilen damlacıklar gittikçe daha sıvılaƒır, incelir. Hazne çıkıƒında daha çok ıslaklık hissedilir ve bu da yaklaƒan yumurtlamanın habercisidir. Akıntıyı hergün kontrol ederek (sonuç çizergeye iƒlenir) kadın ne zaman hamile kalabilece‡ini saptayabilir. Ateƒ ölçme yöntemi ve akıntı ile do‡urgan Belirleme ... Yöntemleri günleri tesbit etme yönteminin birleƒtirilerek uygulanması ‘Semptotermal Yöntem’ olarak da adlandırılır. Rahim A‡zını Kontrol Etme #ki adet arasında de‡iƒikli‡e u‡rayan ve yumurtlama zamanında açılan rahim a‡zını kendi kendinize kontrol edebilirsiniz. Bu safhada ƒeffaf yumurtlama sıvısı iyi görülebilir hale gelir. Gözlemler ateƒ ölçme ve akıntı yöntemini çok iyi ƒekilde tamamlayıcı nitelikte olup, çizelgeye iƒlenmelidirler. + #yi Tarafları Hamile kalınabilecek günlerin tesbiti (yukarıda belirtilen her üç yöntemin birleƒimi) hem korunmak hem de hamile kalabilmek için kullanılabilir. Ayrıca kadının vücudunda neler olup bitti‡i hakkında bilginiz de artar. Düzenli ve tam olarak vücudunuzu gözlemlemek ve de‡erleri eksiksiz kaydetmek gereklidir. Ayrıca vücudunuzun verdi‡i iƒaretleri tanımanız ve de‡erlendirebilmeniz gereklidir. Bu durum yanlıƒ tahminde bulunma riskini do‡urmaktadır. Yumurtlama zamanını hissetmek yeterli korunma güvencesini sa‡lamaz. – Kötü Tarafları 37 Hamile Kalınılabilecek Günleri Bu yöntemler adetleri düzensiz olan ve mevcut deneyimlere göre yöntemleri devamlı tatbik etmeyen genç kızlar için uygun de‡ildir. Özel durumlarla (örne‡in vardiya ile çalıƒma, do‡um kontrol hapını bıraktıktan sonra, do‡umdan sonraki emzirme döneminde, menopoz yani adetten kesilme döneminde veya onun öncesinde) karƒı karƒıya olan kadınlar vücutlarında gözlemlediklerini de‡erlendirirken bu yan faktörleri göz önünde bulundurmalıdırlar. E‡er bu yöntemlerle korunuluyorsa, hamile kalınabilecek günlerde ayrıca baƒka bir korunma yöntemi, örne‡in prezervatif (kondom), diyafram kullanılmalı veya o günlerde cinsel birleƒmeden kaçınılmalıdır. % 38 Güvenilirlik Kendi vücudunuzu gözlemleyerek do‡urganlık ve hamile kalmak ile ilgili yöntemler hakkında edindi‡iniz bilgiler (ateƒ ölçme yöntemi, rahim a‡zını kendi kendine kontrol etme, akıntı ile do‡urgan günleri tesbit etme yöntemi) ve bu bilgileri do‡ru ve tam olarak kullanma, do‡urgan olmadı‡ınız günleri ne derece iyi ve güvenli saptayabilece‡inizi ve bunun sonucu olarak ne derece güvenli korunaca‡ınızı etkileyecektir. Akıntı ile do‡urgan günleri belirleme, ateƒ ölçme yöntemi ve rahim a‡zını kontrol etme metodları karma olarak kullanıldı‡ında hamilelikten korunma güvenli‡i artar. Bunun yanısıra düzenli yaƒam ve çalıƒma stili, eƒinizle cinsellik ve korunma konularında aynı fikirde olmanız ve hamile kalınabilecek günleri belirleme metodlarına inanç, bu yöntemleri güvenilir bir ƒekilde kullanmak Belirleme ... Yöntemleri yolunda ön koƒul teƒkil etmektedir. Ateƒli hastalıklar ve yetersiz uyku saptanan de‡erlerden anlam çıkarılmasını zorlaƒtırır. Günümüzde do‡urgan olunan günlerin tesbitinde kullanılan birçok araç ve gereç piyasada mevcuttur: bilgisayar, diskete alınmıƒ bilgisayar programları ve mini mikroskoplar. Bu yardımcı gereçler genellikle ateƒ ölçme yöntemi ya da mukus yöntemi temeli üzerinde kullanılmakta olup hamile kalma olasılı‡ı olan ve olmayan günlerin tesbitini kolaylaƒtırmaktadır. Bazı cihazlar ayrıca idrardaki hormon de‡erini tesbit etmektedir. Hamile kalınabilecek günlerde diyafram veya kondom gibi koruyucular kullanıyorsanız, eriƒilebilecek güvenilirlik derecesi her zaman ek olarak kullandı‡ınız koruyucuya ba‡lıdır. Nasıl – Nereden Temin Edilir [] Hamile kalınabilecek günleri tespit etme yöntemleri, bunların kullanımı ve yardımcı gereçler hakkında daha fazla bilgi istiyorsanız bir danıƒmaya gitmenizi tavsiye ederiz. Aile ve Evlilik Enstitüsü (1010 Wien, Spiegelgasse 3/8, Tel.: 51552/3653) ‘Tabii Aile Planlaması’ konusunda bilgi veren danıƒmanlar yetiƒtirmiƒtir ve bu çalıƒma grubu size bu metodları nasıl ve nerede ö‡renebilece‡inize dair bilgiler verebilir. Vücut gözlemlerini kaydetmek için kullanılabilecek bir çizelgeyi ProFamilia’nın web sitesinden indirebilirsiniz (www.profamilia.de). 39 Yöntemler ... Coitus interruptus Dikkat Etme ve Geri Çekme Erkek boƒalmadan önce uzvunu kadının haznesinden dıƒarı çıkartır. – Kötü Tarafları Cinsel iliƒkiye girerken her seferinde hamilelikten korunma konusunu düƒünmeniz gereklidir. Kullanım hatası yapılabilir. Cinsel iliƒkiye ara vermek ve tam zamanında uzvu dıƒarı çekememek korkusu cinsel açıdan tatmin edici olmayabilir. % Güvenilirlik ‘Geri çekme ve dikkatli olma’ yöntemi hiç güvenilir de‡ildir ve size katiyen tavsiye etmeyiz. Erkek daha henüz boƒalmadan evvel spermler hazneye akabilir, bu da yöntemin güvenilmez olmasının nedenidir. Ayrıca bu konuda tecrübeli olmayan bir erkek uzvunu zamanında vajinadan çekmeyi baƒaramayabilir. 40 Acil Kontrasepsiyon Acil Kontrasepsiyon (Döllenmeden Hemen Sonra Acil Alınabilecek Korunma Tedbirleri) Cinsel #liƒkiden Hemen Sonra Alınan Hap ‘Pille danach’ £u anda piyasadaki ‘Pille danach’ ilacı tamamiyle saf bir gestajen (Levonogestrel) ürünüdür ve iki hap ƒeklinde ambalajlanmıƒtır. ‘Pille danach’ bakır spiralde oldu‡u gibi döllenmiƒ olabilecek yumurtanın rahime tutunmasını önler. ‘Pille danach’ ın ilk hapı korunmasız veya yeterli korunma olmadan girilen cinsel iliƒkiden hemen sonra mümkün olan en kısa sürede, en iyisi iliƒkiyi takip eden 12 saat ve en geç 72 saat (üç gün) içerisinde alınmalıdır. #kinci hap ise birinci haptan en erken 12 saat, en geç 24 saat sonra yutulur. ‘Pille danach’ı aldıktan sonra, bir sonraki adet kanaması muhtemelen beklenen zamanda olacaktır. Adet gelene kadar ek bir korunma yöntemi de uygulanmalıdır. Periyot (adet kanaması) kaymaları meydana gelebilir. Adet kanamanız alıƒık oldu‡unuz ƒekilde olmazsa veya adetiniz gelmezse acilen bir kadın doktoruna baƒvurmanız tavsiye edilir. ‘Pille danach’ bir adet döneminde bir kereden fazla kullanılmamalıdır, zira birden çok defa kullanılırsa tesir etmeyebi- 41 Yöntemler ... lir. ‘Pille danach’ devamlı kullanılacak bir korunma yöntemi yerine geçecek bir çözüm de‡ildir ve sadece acil durumlarda kullanılmalıdır! + #yi tarafları ‘Pille danach’, korunmasız veya yeterli korunma olmadan girilen cinsel birleƒmeden sonra alabilirsiniz. ‘Pille danach’ çocuk aldırmada oldu‡u gibi ceninin düƒmesini sa‡lamaz! – Kötü Tarafları #laç alındıktan sonra bulantı, baƒ dönmesi ve kusmaya yol açabilir. #laca daha iyi tahammül edebilmeniz açısından boƒ karnına almamanız önerilir. % Güvenilirlik ‘Pille danach’ yaklaƒık %97 ile %99 oranında güvenlidir. Korunmasız cinsel iliƒkiden sonra ilk hapı almakta gecikirseniz, ‘Pille danach’ın etkili olma ihtimali azalır. Nasıl – Nereden Temin Edilir [] Yüksek tesiri olan hormon içerdi‡i için ‘Pille danach’ sadece pratisyen hekimler, kadın doktorları, danıƒma merkezlerindeki doktorlar ve görevli hastane doktorları tarafından yazılacak doktor reçetesiyle alınır. Ücreti kendiniz karƒılamanız gerekir. 42 Acil Kontrasepsiyon Cinsel #liƒkiden Hemen Sonra Takılan Spiral ‘Spirale danach’ Cinsel iliƒkiden hemen sonra takılan bu spiral (etki ƒekli ile ilgili olarak spiral bölümüne bakınız), korunma olmadan girilen bir cinsel birleƒmeden sonra döllenmiƒ olabilecek yumurtanın rahime tutunmasını önlemek amacıyla yerleƒtirilen bakır bir spiraldir. Adetiniz zamanında gelmezse derhal jinekolo‡unuza baƒvurmanız tavsiye edilir. + #yi Tarafları Cinsel iliƒkiden hemen sonra takılan spirali, korunmasız veya yeterli korunma olmadan girilen cinsel birleƒmeden sonra ve ‘Pille danach’ almak için geç kalındıysa taktırabilirsiniz. Cinsel iliƒkiden hemen sonra takılan spiral korunmasız girilen cinsel birleƒmenin en fazla 6 gün sonrasına kadar takılabilir. Kadın hamile kalmadıysa, takılan bu spiral – di‡er bütün spiraller gibi – üç ile beƒ yıl arasında hamile kalmaktan korunmak amacıyla rahimde kalabilir. – Kötü tarafları Bunu takiben gelecek adetiniz daha kanamalı olacak ve muhtemelen daha da uzun sürecektir. 43 % Güvenilirlik Cinsel iliƒkiden hemen sonra takılan spiral (Spirale danach) zamanında uygulanmıƒsa yaklaƒık %97 ile %99 oranında emniyetlidir. Spiral takıldıktan sonraki adetin beklenen zamanda gelmesi gerekir. Nasıl – Nereden Temin Edilir [] Cinsel iliƒkiden hemen sonra takılan spiral doktorunuz tarafından yapılan esaslı bir muayeneden sonra yerleƒtirilir (temin edilmesi ile ilgili olarak: bkz. spiral). 44 Güvenilirlik ve Fiyatlar Pearl endeksi Kiƒiye en uygun korunma yöntemine karar vermek için öncelikle o yöntemin ne derece güvenilir oldu‡unu bilmek ve dikkate almak gereklidir. Elma ile armudu birbirine karıƒtırmamak için kullanılan korunma yöntemlerinin güvenilirli‡ine dair ortak bir ölçüm birimi oluƒturuldu; buna pearl endeksi denilir. Bu araƒtırmada aktif bir cinsel yaƒamı olan 100 kadın temel olarak alındı. Pearl endeksi, belirli bir korunma yöntemini uygulamalarına ra‡men bir yıl içinde hamile kalan kadınların sayısını belirtir. Örne‡in bir yıl boyunca (toplam 1200 defa) aynı korunma yöntemini kullanan 100 kadından ikisi hamile kalmıƒsa, o yöntemin pearl endeksi 2 demektir. Yani pearl endeksi ne kadar düƒükse, o korunma yöntemi o derece güvenilirdir. Hamilelikten Korunma Yöntemlerinin Maliyeti Hamilelikten korunma sizin kendi sorumlulu‡unuzda olan bir konudur. Danıƒmanlık ücretleri, tıbbi bakım ve ilaç veya ameliyat için yapIlan masraflar Sosyal Sigortalar Kurumu tarafından ödenmez. Çocuk aldırmanın (kürtajın) bir hamilelikten korunma yöntemi olmadı‡ını ve kürtaj fiyatlarının çok yüksek oldu‡unu göz önünde bulundurunuz. 45 Yöntem Takriben fiyatı Kullanma süresi #mplantat € 215,– 3 yıl Hormonlu Spiral € 218,– 5 yıl Erke‡in kısırlaƒtırılması € 450,– € 1400,– arası devamlı Kadının kısırlaƒtırılması € 450,– € 1400,– arası devamlı Vajinal halka € 19,– Do‡um kontrol hapı € 4,50 € 14,– arası 1 ay/adet dönemi Depolama i‡nesi € 13,– 3 ay Mini-do‡um kontrol hapı € 9,– 1 ay/adet dönemi Bakır Spiral € 47,– 2–5 yıl günleri belirleme – süresiz Diyafram / Kremi € 15,– / € 5,– En az 1 yıl Her kullanım için Hamilelikten koruyan 1 ay/adet dönemi Hamile kalınabilecek Kondom / prezervatif € 1,– Ateƒ ölçen bilgisayar / € 106,– Temperaturcomputer € 435,– arası Kullanım süresince Hormoncomputer € 107,– Kullanım süresince Kimsayal maddeler € 10,– 12 kullanım için Dikkat Etme ve Geri Çekme – süresiz Takvim yöntemi – süresiz olmaksızın – süresiz “Pille danach”* € 13,– 15,– arası Her kullanım için “Spirale danach” € 47,– 2–5 yıl Hiçbir korunma yöntemi * ‘Pille danach’ devamlı kullanılacak bir korunma yöntemi yerine geçecek bir usul de‡ildir ve sadece acil durumlarda kullanılmalıdır! Tesirli olması vaktinde alımıyla endekslidir. ** ‚Spirale danach‘ ın etkili olması, hamile kalmamak için önlem alınmadan girilen cinsel iliƒkiden sonra öngörülen zaman zarfında takılmasına ba‡lıdır. 46 Güvenilirlik ve Fiyatlar Di‡er masraflar Pearl Index‘ ine göre güvenilirli‡i Doktor ücreti (takma,çıkartma, kontrolü için) 0 Doktor ücreti (takma, çıkartma, kontrolü için) 0,1 0,1 0,2–0,3 0,65 0,1–1 Doktor ücreti 0,3–1,2 0,3–3 Doktor ücreti (takma, çıkartma, kontrolü için) 1–2 Ö‡renmek için harcanan masraflar 1–3 Doktor ücreti (Ölçüm alma için) 2–4 3–4 3,8–10 6 8–36 10–20 15–35 85 Doktor ücreti alınması mümkün Doktor ücreti (takma, çıkartma, kontrolü için) * ** Pearl-Index bölümünde verilen de‡erler aƒa‡ıdaki kaynaklardan alınmıƒtır: www.netdoktor.at: hormonelle Kontrazeption www.netdoktor.de: Sterilisation, Kupferspirale, Fruchtbarkeitswahrnehmung, Temperaturcomputer, Diaphragma, Kondom, chemische Mittel, Coitus Interruptus, keine Verhütung Firmenangabe: Vaginalring www.m-ww.de: Hormoncomputer (Fiyatlar Ekim 2002 tarihi itibariyle verilmiƒtir.) 47 Aile Planlaması Hamilelikten Korunma Yöntemleri n Hamile kalmaktan korunmak ile ilgili bilgi ve danıƒmayı kadın doktorunuz veya aile planlama merkezlerinden (adresler bölümüne bakınız) alabilir ve bunun için gerekli muayeneleri de yaptırabilirsiniz. Bilgi edinme ve danıƒma, aile planlama merkezleri tarafından ücretsiz olarak sunulmaktadır. Doktorunuz için bir hasta bakım ka‡ıdı (Krankenschein) getirmelisiniz. E‡er bir daha kesin olarak hamile kalmak istemiyorsanız, kadın doktorunuz ve aile planlama merkezleri size kısırlaƒtırma konusunda da bilgi verir. Çocuk #ste‡i n E‡er çocu‡unuzun olmasını istiyorsanız ama hamile kalamıyorsanız, kadın doktoru veya aile planlama merkezlerinden birine baƒ vurabilirsiniz. Bu durumda muayene için büyük olasılıkla bu konuda uzman bir poliklini‡e havale edileceksiniz. Muayenehaneye tedaviye gidiyorsanız, hasta bakım ka‡ıdını (=Krankenschein) beraberinizde getirmelisiniz; Uzman poliklinik tedavisi için ise sizi tedavi etmekte olan doktordan havale ka‡ıdı (=Überweisungsschein) getirmeniz gereklidir. Hamilelik 48 n Gebelik testi doktorunuzda, labaratuvarlarda, jinekoloji polikliniklerinde ve aile planlama merkezlerinden birinde yapılabi- Bilgiler. Ö‡ütler. lir. Eczanelerde satılan gebelik testini evde kendiniz de yapabilirsiniz. Ancak netice her zaman do‡ru çıkmadı‡ından güvenilir de‡ildir ve dolayısıyla doktor kontrolünden geçmeniz tavsiye edilir. #stemedi‡iniz halde hamile kaldıysanız, ne yapaca‡ınızı bilemiyorsanız ve bu konu ile ilgili sorularınız varsa, bir aile danıƒma merkezine baƒvurunuz. Aile danıƒma merkezleri size sosyal ve maddi yardımlar hakkında bilgi verir ve yardımcı olur. Çocuk Aldırma n Avusturya’da bu konuya ‘süre ile kısıtlanmıƒ bir çözüm’ getirilmiƒtir. Yani yürürlükteki yasaya göre herhangi bir neden göstermek zorunda olmadan ilk üç ay içinde istenmeyen bir hamileli‡e son verebilirsiniz. Kürtaj genellikle en son adetin ilk gününden sonraki 12 hafta içinde yapılır. Ciddi bazı sebeplerden dolayı, örne‡in hamilelik kadın için hayati bir tehlike teƒkil ediyorsa, hamile kadının ruhi veya bedensel sa‡lı‡ına zarar verecek bir durum varsa, oluƒmakta olan ceninde a‡ır zihinsel veya bedensel özür tesbit edilmiƒse ve hamile kadın hamile kaldı‡ında henüz reƒit de‡ilse (14 yaƒından küçükse), hamileli‡e üç aydan sonra da son verme imkanı vardır. Yukarıda sayılan bu nedenlerden dolayı hamileli‡e son vermek için tıbbi bilirkiƒi raporu gereklidir. Kürtaj Avusturya’da genellikle doktorun muayenehanesinde, hastane veya özel polikliniklerde ve gecelemeye gerek olmadan gerçekleƒtirilir. Kürtaj Viyana’da aƒa‡ıdaki hastanelerde 49 274,91 € karƒılı‡ında ve gecelemeye gerek olmadan gerçekleƒtirilir: Department Semmelweisklinik der Krankenanstalt Rudolfstiftung. Gynäkologische Ambulanz, T: 01/476 15-3901 Krankenanstalt Rudolfstiftung. Gynäkologische Ambulanz, T: 01/711 65-4741 Kaiser-Franz-Josef-Spital. Gynäkologische Ambulanz, T: 01/601 91-4736 Krankenhaus Lainz. Gynäkologische Ambulanz, T: 01/801 10-2300 Sozialmedizinisches Zentrum Ost – Donauspital. Gynäkologische Ambulanz, T: 01/288 02-3850 Lütfen hiç bir doktorun kürtaj yapmaya mecbur olmadı‡ını unutmayınız. Bununla beraber polikliniklerde kimlere baƒvurabilece‡iniz konusunda size bilgi verilir. Kürtajdan önce bilgi almak ve danıƒmak amacıyla bir görüƒme yapma olana‡ına da sahipsiniz. Belirli durumlarda MAGELF veya Sosyal #ƒler Dairesi MA12 (Sozialamt) masrafları üstlenmektedir. Cinsel Yoldan Bulaƒan Enfeksiyonlar (STD)/ AIDS 50 n Cinsel yoldan bulaƒan enfeksiyonların sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Bilgisiz ve uzman olmayan kiƒilerin bu hastalıkları tanımaları çok zordur; ayrıca bu hastalıkların kocakarı ilaçlarıyla tedavi edilmeleri de mümkün de‡ildir. Cinsel yolla bulaƒan enfeksiyonlar bazen uzun süre hiçbir ƒikayet Bilgiler. Ö‡ütler. oluƒturmadan geliƒirler ve hasta bu süre zarfında hastalı‡ı baƒkalarına geçirir. Enfeksiyon uzun bir zaman boyunca tedavi edilmezse, tıbbi komplikasyonlar oluƒturabilir. Bu komplikasyonlar arasında kısırlık da bulunur. Bu enfeksiyonlar hamilelik döneminde anneden çocu‡a da geçebilir. E‡er eƒinizin veya cinsel iliƒkide bulunaca‡ınız kiƒinin cinsel sa‡lı‡ından emin de‡ilseniz, prezervatif kullanımında ısrar edin! Di‡er çözüm ise cinsel birleƒmeden vaz geçmektir. Prezervatif zamanımızda bulaƒıcı cinsel hastalıklardan koruyan yegane koruma ƒeklidir. Prezervatif riskli durumlarda daima kullanılmalı ve do‡ru takılmalıdır. Cinsel yolla geçen hastalıklar arasında aƒa‡ıdakiler de bulunur: Mantar hastalıkları, herpes genitalis (cinsel organda çıkan uçuklar), avret (kasık) biti, chlamydien, trichomonatlar, hepatit B, bel so‡uklu‡u, frengi ve HIV/AIDS. Cinsel bir hastalı‡ınız oldu‡undan ƒüphelenirseniz, derhal STD-Ambulatorium’a veya cilt ve cinsel hastalıklar uzmanı bir doktora baƒvurun. Viyana £ehri Sa‡lık Dairesinin bir kuruluƒu olan STD Ambulatorium’u cinsel yolla geçen hastalıklar hakkında ücretsiz, ve istenirse isim vermeden de bilgi ve danıƒma hizmetleri vermektedir. Burada doktor muayenesinden geçebilirsiniz ve e‡er gerekiyorsa tedavi de yapılacaktır. AIDS-Danıƒmanlık Servisleri hakkında özel bilgi için (örne‡in homoseksüeller, kadın ya da HIV-pozitif hamile kadınlar gibi) Avusturya AIDS-Yardım Kuruluƒu’nu (Österreichische AIDS-Hilfe, Tel.: 59 937, Mariahilfer Gürtel 4, 1060 Wien) arayabilirsiniz. 51 Tüm danıƒma kuruluƒlarının çalıƒanları ve doktorlar hastanın verdi‡i bilgileri gizli tutmakla mükelleftirler. Doktora Gitti‡inizde 52 E‡er doktora veya bir danıƒma bürosuna gitmeye karar verdiyseniz, gitmeden önce telefonla bilgi isteyebilirsiniz: n Doktorun belli muayenehane saatleri var mı? n Danıƒma ve tedavi ücreti isteniyor mu? n Konuƒmalar sadece Almanca mı, yoksa anadili Almanca olmayanlar için tercüman mevcut mu? n Randevu almak gerekli mi? n Ne gibi evrak ve belgeleri (örne‡in hasta bakım ka‡ıdı – Krankenschein, tahlil sonuçları vb. gibi) yanınıza almanız gerekli? Ziyaret esnasında size geçmiƒ sa‡lık sorunlarınız ve durumunuz hakkında sorular sorulacaktır. Bunlar ailede görülen hastalıklar ve sizin ƒimdiye kadar geçirdi‡iniz hastalıklardır. Kadın doktorları en son ne zaman adet gördü‡ünüzü, kaç defa do‡um, düƒük yaptı‡ınızı veya çocuk aldırdı‡ınızı bilmek isterler. Hastaysanız, ƒikayetlerinizi mümkün oldu‡u kadar ayrıntılı olarak açıklayın (rahatsızlı‡ın ne zamandan beri devam etti‡i, ne gibi belirtiler gösterdi‡i, ƒimdiye kadar ne gibi iyileƒtirici adımlar atıldı‡ı, hangi tedavilerin uygulandı‡ını bildirmek önemlidir). Doktor veya danıƒmanın sizi iyi anlayıp anlamadı‡ından emin olun. Daha evvelden sormak istediklerinizi ve ne ƒikayetleriniz Bilgiler. Ö‡ütler. oldu‡unu iyice düƒünün ve gerekirse not alın. Ço‡unlukla konuƒma sırasında sakin sakin düƒünecek fazla zaman olmaz. Herƒeyi iyice anlayıncaya kadar aklınıza takılan her soruyu sorun. Bu özellikle ilaçlarla ilgili ve bundan sonra yapılacak tedaviler konularında daha da önem kazanır! Önemli muayene neticelerini ve konuƒmanın önemli kısımlarını yazılı olarak isteyin veya görüƒme esnasında kendiniz not tutun. Sizinle görüƒmeyi yapan doktorun ve danıƒmanın adını da yazmayı unutmayın. Hasta Hakları Doktora gitti‡inizde aƒa‡ıda sıralanmıƒ konularda hizmet almak ve bilgi istemek sizin en tabii hakkınızdır: n Ne istedi‡inizi anlatabilmek için yeterli zaman n Esaslı muayene, danıƒma, tedavi ve bunlarla ilgili geniƒ bilgi n Anlamsız ve gereksiz buldu‡unuz muayene ƒeklini ve tedavi teklifini reddetme hakkı n Güvendi‡iniz bir kiƒinin yanınızda bulunması n Büyük ameliyatlar gibi önemli konularda baƒka uzmanların fikrinin alınması n Danıƒma ve tedavilerden önce çıkabilecek masraflar hakkında bilgi n E‡er baƒka doktorun tedavisi gerekiyorsa, doktorunuzun yazılı raporu n Doktor hastası hakkında edindi‡i bilgileri gizli tutmakla mükelleftir. Bu husus 14 yaƒından büyük her hasta için geçerlidir ve hastanın hakkıdır. n Ayrıca uygun olmayan ve yetersiz teda- 53 vilerde üst makama/kiƒiye ƒikayette bulunabilirsiniz (Wiener Patientenanwaltschaft =Viyana’da Hasta Haklarını Savunan Avukatlık Bürosu Tel.: 01/587 12 04) Kadın ve Çocuklar için Önemli Kontrol Muayeneleri n Hamileler için do‡um öncesi muayeneler ve çocuklar için ön kontroller (bu muayene ve kontroller için gerekli Anne-Çocuk karnesi = Mutter Kind Pass kadın doktorundan alınabilir.) n Çocu‡unuzda bedensel, ruhi veya zihinsel anlamda bir özürlülük oldu‡u izleniminiz varsa, zamanında muayene ettiriniz. n Kanser ön tanımı için simir testi ve gö‡üs muayenesi gibi (senede bir kere yapılan) erken teƒhis muayeneleri n Uzun süre ilaç kullanmak zorundaysanız (do‡um kontrol hapı, psikolojiyi tanzim edici ilaçlar) düzenli kontrol muayeneleri Dil sorunları 54 Yabancılar için olan danıƒma büroları, MAG ELF (Amt für Jugend und Familie), MAG ELF’ in bazı Anne – Baba Danıƒma Merkezleri’nde (bölgenizdeki Amt für Jugend und Familie’den bilgi alınabilir) ve hastaneler dıƒındaki hemen hemen bütün kuruluƒlarda yanlız Almanca konuƒan görevliler vardır ve bu kuruluƒların tercümanları da yoktur. Anadilde danıƒmanlık hizmeti olan danıƒmanlık kuruluƒları ve doktorların listesi ekteki adres bölümündedir. Adres listesinin eksizsiz ve güncel oldu‡u gibi bir iddiamız yoktur! Bilgiler. Ö‡ütler. Arbeiterkammer • #ƒçi Odaları Arbeitsamt (=AMS) • #ƒ ve #ƒçi Bulma Kurumu Arbeitsinspektorat • #ƒ Güvenli‡ini Denetleme Müdürlü‡ü Betriebsrat • #ƒ yerindeki Sendika Temsilcili‡i Eltern-Kind Zentren • Belediye Annebaba ve Çocuk Sa‡lı‡ı Merkezleri Erziehungsgeld/Karenzgeld • Çocuk yetiƒtirme / Do‡um izni parası Familienbildungstätte • Aile Oluƒturma Merkezleri Familienlastenausgleichsfond • Aile Yükünü Dengeleme Fonu Familienplanungsstellen • Aile Planlama Merkezleri Gewerbeaufsichtsamt • Esnaf ve Sanatkarlar için #ƒ Güvenli‡ini Denetleme Dairesi Jugendamt (MAG ELF) • Aile ve Gençlik Dairesi Kinderbeihilfe • Çocuk parası Kinderbetreuungsgeld • Çocuk Bakım Parası Krankenkasse • Sosyal Sigortalar Kurumu Krebsabstrich • Simir testi Mobile Frühförderung • evinize kadar hizmet veren erken sa‡lık deste‡i kuruluƒları Mutterberatungsstellen • Anneler için Danıƒma Büroları Mutter-Kind Pass • Anne-Çocuk karnesi Mutterschutz (-frist /-gesetz) • Anneli‡i koruma (-yasası, için öngörülen süre) Sonderkindergarten • Özürlü çocuklar için ayral anaokulları Sondernotstand • Özel yardım durumu Sonderschule • (özürlü ve ö‡renme güçlü‡ü olan çocuklara özel destekli tedrisat sunan) Ayral okul Sozialamt • Sosyal #ƒler Dairesi Wochengeld • Lohusalık Parası 55 Adresler Anadilde Danıƒmanlık MAGELF, Aile ve Gençlik Daireleri, sosyal ve ailevi problemlerde yardımcı olurlar. Anadilde danıƒmanlık istiyorsanız, mesai #sim / Adres Amt für Jugend und Familie 1020 Wien Karmelitergasse 9 Amt für Jugend und Familie 1030 Wien Sechskrügelgasse 11 Amt für Jugend und Familie 1040 Wien Favoritenstraße 18 Amt für Jugend und Familie 1090 Wien Währinger Straße 39–41 Amt für Jugend und Familie 1100 Wien Van der Nüll-Gasse 20 Amt für Jugend und Familie 1100 Wien Ada Christen-Gasse 2 Amt für Jugend und Familie 1110 Wien Enkplatz 2 Amt für Jugend und Familie 1120 Wien Schönbrunner Straße 18 Amt für Jugend und Familie 1130 Wien Eduard Klein-Gasse 2 Amt für Jugend und Familie 1150 Wien Gasgasse 8–10 Amt für Jugend und Familie 1160 Wien Arnethgasse 84 Amt für Jugend und Familie 1170 Wien Rötzergasse 6 Amt für Jugend und Familie 1200 Wien Brigittaplatz 10 Amt für Jugend und Familie 1210 Wien Am Spitz 1 Amt für Jugend und Familie 1220 Wien Schrödingerplatz 1 Amt für Jugend und Familie 1220 Wien Kapellenweg 35 Amt für Jugend und Familie 1230 Wien Haeckelstraße 4 56 Anadilde Danıƒmanlık saatleri dahilinde (7.30 – 15.30) telefon edip randevu almanızı öneririz. Bu durumda geldi‡inizde bir tercüman hazır bulunacaktır. Telefon numarası Bölge 01/211 06-02340 2. 01/711 34-03340 3. 01/502 34-04340 4. ve 5. 01/400 34-09340 6., 7., 8. ve 9. 01/605 34-10340 10. 01/688 15 93 10. 01/74 034-11340 11. 01/811 24-12340 12. 01/87 834-13340 13. ve 14. 01/89 134-15340 15. 01/49 196-16340 16. 01/40 119-17340 17.,18. ve 19. 01/33 134-20340 20. 01/27 734-21340 01/27 734-21360 21. 01/21 123-22340 22. 01/21 123-22360 22. 01/86 334-23340 23. 57 Adresler Hastanelerde doktora danıƒmanız gereken her konuda size destek olan tercümanlar vardır. #sim / Adres / Tel. Krankenanstalt Rudolfstiftung 1030 Wien, Juchgasse 15 T: 01/71165/ Zaman Pazartesi – Cuma saat 8.00–13.00 Bölge 3. Allgemeines Krankenhaus (AKH) 1090 Wien, Währinger Gürtel 18–20 T: 01/40 400-2739, 01/40 400-2740 Pazartesi – Cuma saat 8.30–13.30 9. Kaiser-Franz-Josef-Spital 1100 Wien, Kundratstraße 3 T: 01/60 191- 4722, 01/60 191- 4723 Pazartesi – Cuma saat 8.00–13.00 10. Gottfried von Preyersches Kinderspital 1100 Wien, Schrankenberggasse 31 T: 01/60 113-5122 Pazartesi – Cuma saat 8.00–13.00 10. Wilheminen Spital 1160 Wien, Montleartstraße 37 T: 01/49 150-2885 Pazartesi – Cuma saat 8.00–13.00 16. Donauspital im SMZ-Ost 1220 Wien, Langobardenstraße 122 T: 01/28 802-4304 Pazartesi – Cuma saat 8.30–14.00 22. Wiener Integrationsfonds 58 Wiener Integrationsfonds‘un büroları her türlü sorununuzda ve özellikle n entegrasyon ile ilgili konularda, n yanlıƒ anlaƒılmalar, anlaƒmazlıklar ve iletiƒim zorluklarında, n oturma müsadesi, vatandaƒlık ve günlük problemlerde, Anadilde Danıƒmanlık n entegrasyonu destekleyecek çeƒitli fikir ve projelerde n sizin muhatabınızdır ve her zaman yanınızdadır. Danıƒma saatleri: Pazartesi, Çarƒamba, Cuma saat 9.00–12.00 Perƒembe saat 13.00–18.00 Bürolar Adres Merkez Mariahilfer Straße 103 2. Bölge Bürosu Springergasse 3/1 3. Bölge Bürosu Haidingergasse 29 5. Bölge Bürosu Rüdigergasse 3/1 1060 Wien 1020 Wien 1030 Wien 1050 Wien Tel. Bölge 01/4000-8150 6. 01/216 26 12 2. 01/710 45 64 3. 01/581 58 87 5. 01/606 41 29 10. 01/893 98 45 15. 01/486 22 70 16. 01/332 36 45 20. 10. Bölge Bürosu Arthaberplatz 18 1100 Wien 15. Bölge Bürosu Gasgasse 8–10 1150 Wien 16. Bölge Bürosu Thaliastraße 102–104 1060 Wien 20. Bölge Bürosu Brigittaplatz 10 1200 Wien Türkçe konuƒan veya yanında Türkçe konuƒan sekreter çalıƒtıran jinekologlar: #sim Adres Gerihäuser, Laxenburger Straße 1–5/4/4/20 Hans Dr. 1100 Wien Joura, Weinheimergasse 2/10 Eva Maria Dr. 1160 Wien Mohammadi Ottakringer Straße 145 Parviz Dr. 1160 Wien Tel.No. Bölge 01/606 25 60 10. 01/480 55 56 16. 01/485 77 18 16. 59 x x 60 x x x x x x x x Bölge Hukuk (sosyal ve iƒ hukuku) Sosyal konularda Psikiyatrik ve psikolojik problemler Sa‡lık, hamilelik Aile planlaması, hamilelik, çocuk aldırma Aile, Evlilik, Boƒanma, eƒler arasındaki iliƒkiler Adresler Aƒa‡ıdaki danıƒma merkezleri size destek vermektedir. Aƒa‡ıdaki tabloda ismi belirti- x 2. 2. 3. x 4. x 5. x 6. 7. 9. Anadilde Danıƒmanlık len danıƒma merkezinin yan kısmında (açık oldu‡u saatlerin belirtildi‡i kutu içinde) randevu almak gerekli ibaresi varsa, oraya gitmeden evvel telefonla gün ve saat belirlemeniz gereklidir. Bu ibare olmayan di‡er danıƒma merkezlerine randevusuz gidebilirsiniz. Danıƒma saatleri #sim / Adres / Tel. Ptesi – Perƒ. saat 9.00–17.00 (randevu almak gereklidir) Orient Express 1020 Wien, Wehlistraße 178 T: 01/728 97 25 Salı ve Çarƒ. Saat 17.30–19.30 (randevu almak gereklidir) VFB Familienberatungsstelle 1020 Wien, Engerthstraße 161–163 T: 01/216 97 29 Perƒ. 15.00–18.00 ÖGF-Familienplanungsstelle im Gesundheitszentrum Wien-Mitte 1030 Wien, Strohgasse 28 T: 01/66412-49326 Ptesi – Perƒ. Saat 8.00–16.00 Cuma saat 8.00–14.00 (randevu almak gereklidir) Kolping Österreich 1040 Wien, Paulanergasse 11 T: 01/587 35 42-33 (randevu almak gereklidir) Vereinigung für kurdische Frauen 1050 Wien, Ramperstorfferstraße 68 T: 01/547 19 25 Ptesi, Çarƒ., Perƒ., Cuma Saat 8.30–20.00 Çarƒ. saat 13–20 Wiener Interventionsstelle gegen Gewalt in der Familie 1060 Wien, Amerlingstraße 1/6 T: 01/585 32 88 Salı–Perƒ. Saat 9.00–18.00 Cuma saat 10.00–15.00 (randevu almak gereklidir) Vereinigung für Frauenintegration im Amerlinghaus 1070 Wien, Stiftgasse 8 T: 01/524 06 15 Ptesi, Perƒ. Saat 16.00–19.00 ÖGF-Familienplanungsstelle im AKH – Univ. Frauenklinik 1090 Wien, Währinger Gürtel 18–20 T: 40400-2852 61 x x 62 x x x x x x x x x x x x Bölge Hukuk (sosyal ve iƒ hukuku) Sosyal konularda Psikiyatrik ve psikolojik problemler Sa‡lık, hamilelik Aile planlaması, hamilelik, çocuk aldırma Aile, Evlilik, Boƒanma, eƒler arasındaki iliƒkiler Adresler 9. 10. x x x 10. x x x 10. 15. 16. 20. 21. 2. Anadilde Danıƒmanlık Danıƒma saatleri #sim / Adres / Tel. (randevu almak gereklidir) Familienzentrum Alsergrund 1090 Wien, Marktgasse 35 T: 01/319 23 50 Çarƒ. saat 15.00–18.00 ÖGF-Familienberatungsstelle im Kaiser Franz Josef-Spital 1100 Wien, Kundratstraße 3 T: 01/60 191-4730 Ptesi – Perƒ. Saat 9.00–17.00 Cuma saat 9.00–13.00 (randevu almak gereklidir) FEM-Süd 1100 Wien, Kundratstraße 3 T: 01/60 191-5201 Ptesi, Çarƒ., Cuma saat 9.00–13.00 (randevu almak gereklidir) MEN (Sadece erkekler için) 1100 Wien, Kundratstraße 3 T: 01/60 191-5454 Salı, Çarƒ. saat 16.30–19.30 (randevu almak gereklidir) VFB Familienberatungsstelle 1150 Wien, Wurmsergasse 36 T: 01/985 76 03 Ptesi, Çarƒ., Cuma saat 9.00–17.00 Salı, perƒ. Saat 9.00–16.00 (randevu almak gereklidir) Birlikte Ögrenelim 1160 Wien, Koppstraße 38/8 T: 01/493 16 08 Ptesi, Perƒ., Cuma Saat 10.00–13.00 Çarƒ. saat 17.00–20.00 (randevu almak gereklidir) Back Bone 1200 Wien, Pöchlarnstraße 22 T: 01/334 72 63 Salı saat 9.00–12.00 (randevu almak gereklidir) VFB Familienberatungsstelle 1210 Wien, Gerichtsgasse 6 T: 01/277 70-249 Ptesi – Cuma Saat 12.00–19.00 (Sadece gençler için) Bassena Struwerviertel 1020 Wien, W. Schmälzlgasse 12/2 T: 01/729 78 58 63 64 x x x x 14. x 9. x Bölge Hukuk (sosyal ve iƒ hukuku) Sosyal konularda Psikiyatrik ve psikolojik problemler Sa‡lık, hamilelik Aile planlaması, hamilelik, çocuk aldırma Aile, Evlilik, Boƒanma, eƒler arasındaki iliƒkiler Adresler x 4. x 6. x 7. 9. x 2. x 3. Anadilde Danıƒmanlık Danıƒma saatleri #sim / Adres / Tel. Ptesi – Cuma Saat 16.00–20.00 Österreichisch-Türkischer Gesundheitsverein 1040 Wien, Gusshausstraße 21/13 T: 01/505 73 09 Ptesi – Cuma Saat 8.30–16.30 (randevu almak gereklidir) AIDS-Hilfe Wien 1060 Wien, Mariahilfer Gürtel 4 T: 01/595 37 11-59 Salı – Cuma Saat 10–13 ve 16–19 Tangram (Sadece gençler için) 1070 Wien, Neustiftgasse 89–91 T: 01/524 88 73 Ptesi – Perƒ. Saat 8.30–18.00 (randevu almak gereklidir) Peregrina 1090 Wien, Währinger Straße 59/6 T: 01/408 61 19 9 (randevu almak gereklidir) Uns verbindet – Gesundheit und Migration – Wien 1140 Wien, Pfadenhauergasse 22/14 T: 0676/643 67 15 (randevu almak gereklidir) Verein Diversity an der Univ. Klinik f. Neuropsychiatrie des Kindes- und Jugendalters 1090 Wien, Währinger Gürtel 18–20 T: 01/40 400-3011 Ptesi – Perƒ. Saat 9.00–14.00 Cuma saat 9.00–12.00 Piramidops-Frauentreff 1020 Wien, Volkertplatz 1 T: 01/942 53 30 Ptesi – Perƒ. Saat 9.00–15.00 Cuma saat 9.00–13.00 Frauen-Aktiv 1030 Wien, Lechnerstrasse 2–4 T: 01/715 69 81 65 66 Bölge Hukuk (sosyal ve iƒ hukuku) Sosyal konularda Psikiyatrik ve psikolojik problemler Sa‡lık, hamilelik Aile planlaması, hamilelik, çocuk aldırma Aile, Evlilik, Boƒanma, eƒler arasındaki iliƒkiler Adresler x 5. x 11. x 12. x 16. x 3. x 15. x 21. Anadilde Danıƒmanlık Danıƒma saatleri #sim / Adres / Tel. Ptesi – Cuma Saat 8.00–20.30 Jugendzentrum der Stadt Wien (Sadece gençler için) 1050 Wien, Grünwaldgasse 4 T: 01/715 69 81 Ptesi – Cuma Saat 8.00–20.30 Back on Stage 11 (Sadece gençler için) 1110 Wien, Zippererstraße 14 T: 01/743 41 33 Çarƒ. – Cumartesi Jugendzentrum der Stadt Wien (Sadece gençler için) 1120 Wien, Lichtensterngasse 2 T: 01/667 86 96 Ptesi – Cuma Jugendzentrum der Stadt Wien (Sadece gençler için) 1160 Wien, Ottakringer Straße 200 T: 01/486 53 98 Salı, Çarƒ., Cuma, Ctesi Saat 9.00–13.00 Perƒ. saat 16.00–20.00 (randevu almak gereklidir) Beratungszentrum für MigrantInnen 1030 Wien, Am Modenapark 6–8 T: 01/712 56 04 Ptesi, Salı, Çarƒ., Cuma Saat 8.30–12.30 Perƒ. saat 15.00–19.00 (randevu almak gereklidir) Beratungsstelle für ausländische Frauen 1150 Wien Markgraf-Rüdiger-Straße 8/8 T: 01/982 33 08 Saat 9.00–13.00 Kulturverein von Aleviten in Wien 1210 Wien, Schererstraße 4 T: 01/729 83 75 67 68 Familienplanung Impressum: Medieninhaber: Fonds Soziales Wien, Friedrich-Schmidt-Platz 3, 1082 Wien, Telefon: + 43 1/4000-87300, Telefax: + 43 1/4000-7270 Für den Inhalt verantwortlich: tit ao. Univ.-Prof. Dr. Beate Wimmer-Puchinger, Wiener Frauengesundheitsbeauftragte, Schottenring 24, 1010 Wien, Telefon: + 43 1/531 14-85955, Telefax: +43 1/531 14-99-85956, e-mail: [email protected] Redaktion: Mag. Elisabeth Pracht, Österreichische Gesellschaft für Familienplanung, Bastiengasse 35–38, 1180 Wien, Telefon: + 43 1/478 52 42, Telefax: + 43 1/470 89 70 Fachliche Beratung: Univ.-Prof. Dr. Christian Kainz Gestaltung: Mag. Gisela Scheubmayr (Titel: Photoalto) Druck: 69 Holzhausen Önemli Adresler n Amtshelfer im Internet www.help.gv.at n Kammer für Arbeiter und Angestellte, Prinz Eugen Straße 20–22, 1040 Wien, T: 01/501 650, www.akwien.at n MAGELF, Amt für Jugend und Familie, Rüdengasse 11, Servicestelle, 1030 Wien, T: 01/4000-8011, www.wien.at/ma11 n MA 12, Sozialamt der Stadt Wien, Schottenring 24, 1010 Wien, T: 01/531 14-0, www.wien.at/ma12 n MA 15, Gesundheitsamt der Stadt Wien, Schottenring 24, 1010 Wien, T: 01/531 14-0, www.wien.at/ma15 n Wiener Integrationsfonds, Zentrale Mariahilfer Straße 103, 1150 Wien, T: 01/4000-81 50, www.livetogether.at n amnesty international (ai) Österreich, Moeringgasse 10, 1150 Wien, T: 01/780 80, www.amnesty.at n Caritas der Erzdiözese Wien, Sechsschimmelgasse 21, 1090 Wien, T: 01/310 98 08, www.caritas-wien.at n Österreichische Gesellschaft für Familienplanung, Bastiengasse 36–38, 1180 Wien, T: 01/478 52 42, http://www.oegf.at Österreichisches Rotes Kreuz, Generalsekretariat, Wiedner Hauptstraße 32, 1041 Wien, T: 01/589 00 0, www.roteskreuz.at n Bundesministerium für soziale Sicherheit und Generationen, Familienservice, Franz Josefs-Kai 51, 1010 Wien, T: 0800/240 260, http://www.bmsg.gv.at Viyana belediyesinin http://www.wien.at internet adresinde (homepage’inde) Viyada ve di‡er eyaletlerdeki adreslere ait birçok ilave bilgi bulmanız mümkündür (linklerde bunlara dikkat çekilmiƒtir). Eyaletlerde sözü geçen Bölge #daresi, sa‡lık, sosyal ve gençli‡i koruma konularında size bilgi verecektir.
Benzer belgeler
Essstörungen Wir sprechen darüber - Frauengesundheit-Wien
Bariyer yöntemleri.............................................42
Kaput .............................................................42
Diyafram .......................................................
