03 - Uluslararası Hakemli Beslenme Araştırmaları Dergisi

Transkript

BESLENME
DBHAD Uluslararası Hakemli Beslenme Araştırmaları Dergisi
Ocak – Şubat – Mart - Nisan 2015 Sayı: 03 Cilt: 02 Kış İlkbahar
January-February - March - April 2015 Issue: 03 Volume: 02 Winter Spring
www. dbhadergisi.com
ISSN PRINT: 2148-4791 ISSN ONLINE: 2148-8150
(ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004 Belge No: 12880)
(MARKA PATENT - TRADEMARK)
(2015/03940 / 2015-GE-17289)
I
DBHAD DERGİMİZ HAKKINDA GENEL BİLGİLER
1. Dergimiz hakemli ve uluslararası indeksli bir dergidir. Her yayın en az iki alan uzmanı hakem
tarafından değerlendirilmektedir. İki alan hakemi tarafından olumlu “yayınlanabilir” yönünde
rapor almayan yayınlar dergimizde yayınlanmaz. Bu durum karşısında hiçbir yazar(lar) dergimiz üzerinde bir hak iddiasında bulunamaz. Dergimizde yayınlanmaya hak kazanan “Etik
Kurul Raporu” bulunan yayınlara dair etik kurul bilgileri yazılı olarak editörlüğe gönderilmesi
ve sisteme yayın yüklenirken sisteme yüklenmesi zorunludur. Etik kurul raporu olan ve sisteme
bilgisi girilmeyen ya da yazılı olarak editörlüğe bilgileri ulaştırılmayan çalışmalardan doğan her
türlü sorumluluk yazar(lar)’a aittir. Dergimizin hiçbir kurulu ve yetkilisi bu konuda maddi ve
manevi sorumluluk kabul etmez. Dergi kurul ve üyeleri “yetkilileri” Hukuki yükümlülük altına
alınamaz. Her yazar ve yazarlar bu durumu peşinen kabul etmiştir.
2. Dergi hakem ve kurullarında yer alan akademisyen ile diğer yetkililer hakkında yazar(lar) dergi
sistem işleyişi sürecine dair bir talepte bulunamaz. Bulunsalar bile herhangi bir bilgi kendilerine
verilmez, sistem süreci değiştirilmez. Dergimiz ile ilgili her türlü bilgi derginin web sayfasında
www. dbhadergisi.com adresinden edinilebilir.
3. Dergimiz yılda ÜÇ sayı şeklinde çıkmakta her yılın “Nisan – Ağustos – Aralık” aylarının son
günü derginin sayısında bulunan tüm makaleler tek cilt halinde dergi web sistemine yüklenir.
Dergi web sisteminden makaleler tüm okuyucular tarafından indirilir ve ilgili eser “makale” ve
dergimize atıf yapılmak koşulu ile kullanılabilir. Dergimizin tüm sayılarına okuyucular ücretsiz
olarak ulaşmaktadır.
4. Dergimizde yayınlanan tüm makaleler (ISO 9001-2008 Belge No: 12879 & ISO 14001-2004
Belge No: 12880) kalite belgeleriyle ve (2015/03940 / 2015-GE-17289) Marka patent ile güvence
altına alınmıştır. Yayınlanmış olan makaleler kalite, marka patent ve doi bilgileri ile ilgili çalışmanın yazarlarına eserleri hakkında her türlü hukuki hak ve uluslararası güvence sağlamaktadır.
5. Dergimiz basılı ve e dergi olarak yayınlanmaktadır. Print: 2148-4791/ Online: 2148-8150 numarası ile T.C. Kültür Bakanlığından dergimiz hakkında her türlü bilgiye ulaşılabilir.
6. Dergimizde apa 5 sistemi uygulanmaktadır. Metin içinde (Yılmaz, 2015: 1) veya (Yılmaz ve
diğ., 2015:1) şeklinde kaynak gösterimi, kaynakçada ise YILMAZ, M., (2015). Ketojenik Diyetin
Antiepileptik Etkisi, DBHAD “Uluslararası Hakemli Beslenme Araştırmaları Dergisi”, Sayı: 5,
Cilt: 3, ss.1-2 şeklinde gösterilir. Tüm yazarlar dergimizin son güncel sayılarını takip ederek
ilgili sayılarda yayınlanan makalelerdeki yazım formatını kendi çalışmalarında uygulayabilir.
İnternet kaynaklarında mutlaka erişim tarihi ve son ulaşılabilen internet linkinin tamamının başta
kaynakça ve metinin kullanıldığı sayfa altında numaralandırılarak gösterilmesi bir zorunluluktur.
II
7. Kaynakça Türkçe alfabe sıralamasına göre düzenlenir. Tüm yazarlar için derginin son sayısındaki
yazım formatı dikkate alınmak zorundadır.
8. Dergimiz uluslararası indeksli bir dergi olup dergimizde yayınlanan tüm çalışma ve makaleler
derginin yayınlandığı tarih itibariyle ilgili indekslere mail yolu ile ulaştırılır.
9. Dergimizde özgün araştırma, inceleme, derleme, olgu sunumu, proje ve kitap tanıtımı “makale
formatında olmak zorundadır” türünde yayınlara yer verilmektedir.
10. Dergimize gönderilen tüm çalışmalar sisteme yüklendiği şekil ve an itibariyle başka bir dergide
yayınlanmamış, değerlendirmeye alınmamış ve red edilmemiş olması gerekir. Tüm sisteme
yüklenen makaleler yazar(lar) tarafından bu kurallara uyulduğunu kabul etmiş sayılır. Aksi durumda ilgili yazar(lar) hakkında dergimiz hukuki haklarını saklı tutar. Oluşabilecek olumsuzluk
karşısında maddi ve manevi tüm sorumluluk ilgili yazar(lar)’a aittir. Dergimiz T.C. Kanunlarına
göre hareket eder.
III
GENERAL INFORMATION ABOUT DBHAD JOURNAL
1- Our journal is a refereed and internationally indexed journal. Each paper is evaluated by two
referees who are field experts. The articles not reported as “issuable” positively by two field
referees aren’t published in our journal. None of the author(s) can lay a claim on our journal in
this case. Data, concerning the ethics committe of the studies, approved to be published in our
journal, having the Ethics Committee Report, should be submitted to the editors in written and
uploaded to the system with the article. Author(s) should take the responsibility of their articles,
having the Ethics Committee Report, which were not submitted to the editors in written and
were not uploaded to the system. None of the committes and the authorities in our journal are
responsible for pecuniary and non-pecuniary damages. The committes and the authorities in our
journal do not have any legal obligations. Author(s) have accepted this situation beforehand.
2- Author(s) cannot make a demand for the journal’s procedure concerning the academicians in
journal’s referee board and other boards and other authorities. Even if so, they aren’t given any
information, system process cannot be changed. Necessary information about our journal can
be obtained from the website of the journal www. dbhadergisi.com
3- Our journal publishes three times a year, all articles in the relevant volume of journal are uploaded to the web system of the journal in one volume on the last day of the months “April /
August and December” All readers can download the articles from the journal’s web system
and the relevant paper “article” can be used on condition that our journal is cited. Readers can
download all volumes of our journal for free.
4- All articles published in our journal are assured with certificate of quality (ISO 9001-2008 Doc.
No: 12879 & ISO 14001-2004 Doc. No: 12880) and trademark patent ((2015/03940 / 2015-GE17289). Articles published provide their authors with all kinds of legal rights and international
assurance regarding their articles with quality, trademark, patent and doi information.
5. Our journal has both printed and online versions. Necessary information about our journal can
be obtained from the T.R. Ministry of Culture with the number Print: 2148-4791/ Online:
2148-8150
6. APA 5 system is used in our journal. Reference within the text should be (Yılmaz, 2015: 1)
or (Yılmaz et al. 2015:1), in the reference part YILMAZ, M., (2015). Antiepileptic Effects Of
Ketogenic Diet, DBHAD “International Peer-Reviewed Journal of Nutrition Research”, Issue:5,
Volume:3, pp.1-2. All authors must follow the latest volumes of our journal and apply the print
IV
format of the published articles in their own papers. It is an obligation to indicate the access
date of the internet sources and the last accessed full internet link in the references and below
the page by giving numbers.
7. References are arranged by the Turkish alphabet. The printing format in the last volume of the
journal should be taken into account by all authors.
8. Our journal is an internationally indexed journal, and all articles and papers published in our
journal are sent to relevant indices via e-mail by the publication date of the journal.
9. Original research, analysis, compilation, case study, project and book introduction “have to be
in an article format” and these publications are also included.
10. All papers sent to the journal and uploaded to the system shouldn’t be previously published, not
evaluated and not rejected. All articles uploaded to the system are acknowledged that author(s)
conform to these rules. Otherwise, our journal keeps its legal rights reserved. All material and
moral responsibility regarding a negative situation belong to author(s). Our journal acts in line
with the T.R. Law.
V
İÇİNDEKİLER
ARAŞTIRMA MAKALELER
DERLEME MAKALELER
THE PRACTICES ON COOKING AND SAFEKEEPING
OBEZ KADINLARDA GEBELİK VE AĞIRLIK
of THE MILK AND MILK PRODUCTS’ OF
HOUSEWIVES LIVING IN TOKAT CITY CENTRE
YÖNETİMİ
1-17
56-67
Özlem AŞCI, Ümran OSKAY
Nermin IŞIK, Didem ÖNAY DERİN, Osman GÜLDEMİR,
D VİTAMİNİ’NİN TİP 2 DİYABETTE ROLÜ
İlknur GÜREL
68-79
Özlem ÖZPAK AKKUŞ ve Mendane SAKA
CONSUMER ATTITUDES TOWARDS CONSUMPTION
OF GENETICALLY MODIFIED PRODUCTS
18-28
AFLATOKSİN ÜRETEN KÜF MANTARLARININ
BESİNLERE BULAŞMA YOLLARI, AFLATOKSİNİN
Gülçin ALGAN ÖZKÖK
SAĞLIK ÜZERİNE ETKİLERİ VE BESİNLERDEN
SAĞLIK BİLİMLERİ ÖĞRENCİLERİ İÇİN OBEZİTE
AFLATOKSİN KONTAMİNASYONU AZALTMA
ÖNYARGI ÖLÇEĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ: GAMS
YÖNTEMLERİ
27-OBEZİTE ÖNYARGI ÖLÇEĞİ
29-43
80-95
Gülgün FIŞKIN, Gülgün ERSOY, Gülgün GÜNDÜZ,
Aydan ERCAN, Mehtap AKÇİL OK, Gül KIZILTAN,
Kayahan FIŞKIN
Simay ALTUN
GLUTAMİN VE ARGİNİN DESTEĞİNİN SEPSİSTEN
SAMSUN İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ’NE BAĞLI
KORUNMA VE SAĞKALIMA ETKİLERİNE GENEL
KANTİN ve YEMEKHANELERDE ÇALIŞAN
PERSONELİN GIDA HİJYENİNE BAKIŞI
BAKIŞ
44-55
Binnur OKAN BAKIR, Mendane SAKA
Sibel ÖZÇAKMAK
VI
96-107
BAŞ EDİTÖR
Aslı UÇAR
BAŞ EDİTÖR YARDIMCILARI
Nazan AKTAŞ
Yahya ÖZDOĞAN
ULUSLARARASI YAYIN KURULU
Arash RASHİDİ
Azadeh DAVARİ
Paul JOHNSTON
İSTATİSTİK VE ÖLÇME DEĞERLENDİRME
Gökhan DELİCEOĞLU
Işık BAYRAKTAR
Saliha ALTIPARMAK
YÖNETİM KURULU
Ayşe Özfer ÖZÇELİK
Metin Saip SÜRÜCÜOĞLU
Funda Pınar ÇAKIROĞLU
Münevver ARISOY
Çetin YAMAN
Gülten HERGÜNER
Fatih ÇATIKKAŞ
Murat KORKMAZ
Gökşen ARAS
Ali Serdar YÜCEL
Aslı UÇAR
Nazan AKTAŞ
Yahya ÖZDOĞAN
Gökşen ARAS
Av. Onur BAYKAN
TEKNİK EDİTÖR
Burhan MADEN
KAPAK TASARIM
Ozan KARABAŞ
İLETİŞİM VE SEKRETERLİK
Esma ASİL
GENEL YAYIN YÖNETMENİ
Murat KORKMAZ
DİL EDİTÖRLERİ
Gökşen ARAS (İngilizce)
Gülsemin HAZER (Türkçe)
YAYIN KURULU
Aslı UÇAR
Nazan AKTAŞ
Serkan YILMAZ
Yahya ÖZDOĞAN
Murat KORKMAZ
Münevver ARISOY
Gülsemin HAZER
Gökşen ARAS
Ali Serdar YÜCEL
Saliha ALTIPARMAK
Esma Asil
Gülten HERGÜNER
Nalan AKDOĞAN
Ümran SEVİL
VII
YAYIN KABUL ETTİĞİMİZ ALAN VE DİSİPLİNLER
•
Beslenme Bilimleri
• Toplu Beslenme Sistemleri ve Besin
Güvenliği
• Diyetetik
• Toplum Beslenmesi ve Beslenme
Eğitimi
DISCIPLINES
•
Nutrition Sciences
• Dietetics
• Community Nutrition and Nutrition
Education
• Mass Catering and Food Safety
Systems
VIII
DERGİNİN TARANDIĞI İNDEKSLER
IX
DİĞER DERGİLERİMİZ
1. SPOR SAĞLIK TIP BİLİMLERİ DERGİSİ
2. KADIN HASTALIKLARI VE JİNEKOLOJİ
3. ORTOPEDİ TRAVMATALOJİ
4. PAZARLAMA VE PAZAR ARAŞTIRMALARI
5. MÜHENDİSLİK VE FEN BİLİMLERİ
6. İKTİSAT VE EKONOMİ YÖNETİMİ
7. MULTİDİSİPLİNER SOSYAL BİLİMLER
8. EDEBİYAT VE İLETİŞİM ARAŞTIRMALARI
9. OKUL ÖNCESİ EĞİTİM ARAŞTIRMALARI
10. HEMŞİRELİK
11. MİMARLIK VE TASARIM
12. PSİKİYATRİ VE PSİKOLOJİ ARAŞTIRMALARI
13. MÜZİK VE SAHNE SANATLARI
14. EKONOMİ YÖNETİMİ VE ARAŞTIRMALARI
X
http://www.sstbdergisi.com
http://www.jacsdergisi.com
http://www.otshdergisi.com
http://www.uhpadergisi.com
http://www.hmfdergisi.com
http://www.iibdergisi.com
http://www.uhbabdergisi.com
http://www.uhedergisi.com
http://www.aceddergisi.com
http://www.khsdergisi.com
http://www.mtddergisi.com
http://www.uhpdergisi.com
http://www.uhmadergisi.com
http://www.uheyadergisi.com
Aslı UÇAR
Baş Editör
Değerli Okurlar.,
Dergimizin bu sayısında toplam 8 çalışmaya yer vermiş bulunmaktayız. Dergimizin bu sayısında yine birbirinden
değerli farklı konularda ve disiplinlerde hazırlanmış çalışmalar bulunmaktadır. Her sayımızda olduğu gibi yine bu
sayımızda da alanında uzman değerli hakemlerimiz sayının hazırlanmasına katkı sağlamış ve emek sarf etmiştir.
Kendilerine bu katkılarından dolayı teşekkür ederim. Ayrıca dergimizin uluslararası alanda ve akademik çevrede
tanınması konusunda çalışmalar yapan tüm ekip arkadaşlarımıza da ayrıca teşekkür ederim. Değerli yazar(lar) bu
sayımız itibariyle geçmişten gelen tüm sayılardaki makaleler ile bu sayıdan itibaren yayınlanacak tüm makalelere
artık DOI vermeye başlamış bulunmaktayız. Tüm yazarlarımızın geçmiş sayılarda yayınlanmış olan makalelerine
yönelik DOI numaralarını derginin web sayfasından ilgili makalenin özetinin yayınlandığı sayfaya girerek özetlerin
altında bulunan DOI numaralarını kullanmaları yeterli olacaktır. Bir sonraki sayımız Mayıs – Haziran - Temmuz
ve Ağustos aylarını içine alacak şekilde sistemdeki yerini alacaktır. Tüm okurlarımıza yazarlarımıza ve dergi
kurullarında bulunan bilim insanlarına hayırlı uğurlu olmasını temenni eder saygılarımı sunarım.
(Dergimizde etik kurul raporu gerektiren her türlü çalışmada yazar(lar) editörlüğe ve derginin sistemine
yayın yüklerken gerekli etik kurul rapor bilgilerini girmekle yükümlüdür. Hiçbir koşul ve şartlarda oluşan ya da
oluşacak bir sorunda – problemde dergimiz, yayın kurulu, imtiyaz sahibi, yazı işleri, hakem ve bilim kurulları
sorumluluk kabul etmez. Yazar(lar) bu bilgiyi dergiye yazılı olarak vermekle yükümlüdür. Bu konuda tüm
sorumluluk yazar(lar) a aittir).
Basın Yayın Kanunun “5187” gereğince basılı eserler yoluyla işlenen fiillerden doğan maddi ve manevi zarar
m-13-14 kapsamında dergimizde yayınlanan yayınların içeriği ve hukuki sorumluluğu tek taraflı olarak yazar(lar) a
aittir. Dergimiz, yönetim, hakem, editör, bilim ve imtiyaz sahibi bu yükümlülükleri kabul etmez. Dergimizde bilimsel
içerikli, literatüre katkı yapan, bilimsel anlamda değer ifade eden çalışmalar kabul edilir ve yayınlanır. Bunun
dışında siyasi, politik, hukuki ve ticari içerikli fikri sınai haklar kanununa aykırılık içeren yayınlara yer verilmez.
Olası bir olumsuzluk durumunda yazar(lar) doğabilecek her türlü maddi ve manevi zararı peşinen kabul etmiş ve
yüklenmiştir. Bu nedenle ikinci üçüncü ve diğer şahıs ile kurumlar konusunda dergimiz yönetimi ve kurulları hiçbir
sorumluluğu kabul etmez. Bu yönde dergimiz ve kurulları üzerinde bir hukuki yaptırım uygulanması söz konusu
olamaz. Eserlerin içeriği ve mevcut durumu yazar(lar) ait olup dergimiz bu yayınların sadece yayınlanması ve
literatüre kazandırılması aşamasında görev üstlenmiştir. Tüm okuyucu, kamuoyu ve takipçilerine ilanen duyurulur.
XI
Dear Readers.,
We have published 8 articles in this volume of our journal. This issue is composed of scholarly articles
prepared in different fields and disciplines. As in every volume, our specialist referees worked hard and contributed
to the preparation of this volume. I extend my thanks to them for their contribution. I also thank the whole team
who conduct studies for international and academic recognition of the journal. Dear author(s), we have started
to give DOI numbers to all articles both the ones previously published and those that will be published as of this
volume. All authors can learn the DOI numbers of their previously published articles from the web page where
the relevant article’s abstract is published, DOI number is just below the abstract. Our next volume that includes
the months of May-June- July- August will be uploaded to the system. I hope this new volume will yield fruitful
results for all our readers, authors and scientists in the boards of our journal.
(In any kind of study requiring ethical board report in our journal, author(s) is/are obliged to enter the
data of necessary ethical board report while uploading their publication in editorship and journal system. Our
journal, publication board, grant holder, editorial office, referee and science boards do not undertake any
responsibility for a problem to occur under any circumstances and conditions. Author(s) is/are obliged to give
this information to journal in written. All liability in this issue belongs to author(s)).
As per the “5187” of Press Law, material and emotional damage arising from the actions via published
works, the content and legal responsibility of the publications published in our journal within the scope of m-13-14
unilaterally belong to author(s). Our journal, executive board, referees, editor, science board and publisher don’t
accept these obligations. The scientifically valuable papers with scientific content which contribute to literature
are accepted and published in our journal. Apart from this, the papers with political, legal and commercial content
which are against the intellectual property rights are not accepted. in case of a possible negative situation, author(s)
is/are regarded as accepting and undertaking all kinds of possible material and emotional damage beforehand.
Therefore, our journal’s management and other boards don’t accept any responsibility regarding the second, third
and other persons and institutions under any condition. in this sense, a legal sanction on our journal and its boards
is out of question. The content and the current status of the papers belong to author(s) and our journal only takes
part in the publication of these papers and contribution to literature. Respectfully announced to all readers, public
and followers by publication.
XII
A
CED
DBHAD
ULUSLARARASI HAKEMLİ BESLENME ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
International Peer-Reviewed Journal of Nutrition Research
THE PRACTICES ON COOKING AND SAFEKEEPING of THE MILK
AND MILK PRODUCTS’ OF HOUSEWIVES LIVING IN TOKAT CITY
CENTRE
TOKAT İL MERKEZİNDE YAŞAYAN EV KADINLARININ SÜT VE SÜT
ÜRÜNLERİNİ PİŞİRME VE SAKLAMA UYGULAMALARI (1)
Nermin IŞIK1, Didem ÖNAY DERİN1, Osman GÜLDEMİR2, İlknur GÜREL3
1
Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü Konya / Turkey
2
Anadolu Üniversitesi, Eskişehir Meslek Yüksekokulu, Aşçılık Programı Eskişehir / Turkey
3
Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Beslenme Eğitimi Bilim Dalı Konya / Turkey
Abstract: In our society, it is mostly the women who are in charge
with the preparation, cooking and safekeeping of the food. If the
fundamental principles of preparation, cooking and safekeeping of
milk and dairy products are not known, a great loss of nutritional
elements can occur. The aim of this study, carried out in the city
center of Tokat Province, is to define the practices of housewives
of two generations concerning the preparation, cooking and safekeeping of milk and dairy products. The research was carried out
on 80 housewives of different generations living in the provincial
center of Tokat: 40 mothers or mothers-in-law and 40 daughters
or daughters-in-law. The data for the research was collected using
the technique of face-to-face interview with a questionnaire. The
questionnaire form included general information about the women
(age, education, etc.) and various questions about the practices
related to the preparation, cooking and safekeeping of milk and
dairy products. The evaluation of data was carried out using the
package program of SPSS 16.0. Tables were prepared for each
question showing the figure and per cent values and the related
arithmetic averages were calculated. The data was evaluated by
taking the generation (today and past) variable into account. The
results of the study showed that pasteurized milk was not used in
the past and the milk was not waited in the fridge without boiling.
The correlation between two generations with regard to milk types
used, milk keeping pots, yoghurt types used, and the pots used
when making yoghurt was judged significant in terms of statistics
(p<0.05). As the educational levels of women increased, practices
of food cooking and storing are more healthy.
Öz: Toplumumuzda besinlerin hazırlanması, pişirilmesi ve
saklanmasından büyük ölçüde kadınlar sorumludur. Süt ve süt
ürünlerinin hazırlanması, pişirilmesi ve saklanmasındaki temel
ilkelerin bilinmediği durumlarda besin öğelerindeki kayıplar çok
fazla olmaktadır. Tokat il merkezinde yapılan bu çalışmada iki
kuşak ev kadınlarının süt ve süt ürünlerini hazırlama, pişirme ve
saklama yöntemleri konusundaki uygulamalarının belirlenmesi
amaçlanmıştır. Araştırma, Tokat il merkezinde yaşayan farklı
kuşaktan (jenerasyondan) olan 40 anne ya da kayınvalide, 40 kız
ya da gelin olmak üzere toplam 80 ev kadını üzerinde yapılmıştır.
Araştırma verileri anket formu ile karşılıklı görüşme tekniği kullanılarak toplanmıştır. Anket formu, kadınlara ilişkin genel bilgiler
(yaş, öğrenim durumu) ile süt ve süt ürünlerini hazırlama, pişirme
ve saklamaya yönelik uygulamaları tespit etmek amacıyla çeşitli
soruları içermektedir. Verilerin değerlendirilmesinde, SPSS 16.0
paket programı kullanılmıştır. Her soru ile ilgili sayı ve % değerleri gösteren tablolar hazırlanmış ve gerekli aritmetik ortalamalar
alınmıştır. Veriler, kuşak (günümüz ve geçmiş) değişkeni dikkate
alınarak değerlendirilmiştir. Geçmişte pastörize süt kullanılmadığı görülmüştür. Kullanılan süt türleri, sütü sakladıkları kaplar,
kullandıkları yoğurt türleri, yoğurt yaparken kullandıkları kaplar
hususunda iki kuşak ev kadını arasındaki ilişki istatistiksel olarak
önemli bulunmuştur (p<0.05). Çalışma sonuçlarına göre, kadınların
eğitim düzeyi yükseldikçe besinleri pişirme ve saklamaya yönelik
uygulamaları da daha sağlıklı olmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Ev Kadınları, Süt, Süt Ürünleri, Saklama,
Pişirme, Hazırlama
Key Words: Housewife, milk, products of milk, safekeeping,
cooking, preparation
Doi: 10.17362/DBHAD.2015310324
(1) Sorumlu Yazar: Didem ÖNAY DERİN, Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Beslenme ve Diyetetik
Bölümü Konya / Turkey [email protected] Geliş Tarihi / Received: 01.01.2015 Kabul Tarihi/ Accepted:
10.04.2015 Makalenin Türü: Type of article article (Araştırma – Uygulama / Research -Application) Çıkar
Çatışması / Conflict of Interest:Yok / None “Etik Kurul Raporu Yok - None Ethics Committee
1
DBHAD
ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
International Refereed Journal of Researches on Economy Management
Ekim / Kasım / Aralık 2014 Sayı: 02 Cilt: 01 Sonbahar Kış
Ocak
– Şubat –/ Mart
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
January-February - March - April ID:13
2015 Issue:
K:02 03 Volume: 02 Winter Spring
ID:19
(Ekonomi)
& K:27
(Economy)
ISSN PRINT: 2148-4791
ISSN ONLINE: 2148-8150
www.uheyadergisi.com
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
Introduction
SANAYİ VE KONUTLAR AÇISINDAN TÜKETİM
Turkey ARALIKLARINA
do not have GÖRE
nutritional knowledge.
ELEKTİRİK VE DOĞALGAZ FİYATLARININ EKONOMETRİK AÇIDAN
The nutritional mistakes in the family are parİNCELENMESİ
One of the most important issues of today is nuallelAÇIKGÖZ
with the woman’s education level, who
KORKMAZ, Hakan
trition; which means that in orderMurat
to grow
up,
is in
charge of the nutrition in the family. It
Güven Grup A.Ş. Finans
Yönetmeni
thrive and live long in health ; getting
each of
is also perceived
1
Kilis 7 Aralık Üniversitesi, Elektrik-Enerji
Bölümü that as the education level
the nourishments in a reasonable
amount and
increases, wrong and erroneous implications
economical way without losing their nourishÖzet : 2012-2014 Yılları arasındaki TUİK verileridecrease
kullanılarak hazırlanan
bu çalışma,
and also
some sanayi
beneficial implicave konutlarda
kullanılan
doğalgaz
ile elektrik tüketiminin istatistiksel olarak analiz edilmesi
ment values, without
making
them
unhealthy
and habits
health and nutrition
şeklindedir. Farklı analiz teknikleri kullanılaraktions
hazırlanan
çalışmadarelated
ANOVAtomodeli
and using themuygulanmıştır.
inside the Ayrıca
body.hipotez
The aim
the
testleriof
uygulanarak
araştırma daha kapsamlı hale getirilmiştir.
increase accordingly (Sürücüoğlu, 1986).
ve konutlardashould
tüketim aralıklarına
göre elektrik ve doğalgaz fiyatlarının tespit edilmesi
nourishment isSanayi
an individual
take each
yönünde hareket edilmiş olup, yapılan istatistik bulgulara göre de sonuca gidilmiştir. Elde
of the needed edilen
energy
elements
and
nourishAlong
with
the elektrik
development
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü için tüketim
aralığı
arttıkça,
ve doğalgaz level of the sofiyatlarının genel seviyesinde düşüş gözlendiği sonucuna varılmaktadır. Sonuç olarak tüketim
ments according
to his or her age, sex, work- ciety, whatever the enlarged roles of women,
aralığı Kw cinsinden yükseldikçe, fiyatlarda da azalma meydana gelmektedir.
ing and privateAnahtar
situation
in an adequate way the values of traditional roles of the women go
Kelimeler : Elektrik, Doğalgaz, Tüketim, Sanayi, Konut, Anova, TUİK, Fiyat
(Baysal, 2002). Developments in the nutrition on with all its importance and capaciousness.
technology cause producing and marketing In our country, women’s most effective and
ECONOMETRIC ANALYSIS OF ELECTRICITY AND NATURAL GAS PRICES
new products and
it also causes
alterationsRANGES
traditional
in the family
ACCORDING
TO CONSUMPTION
IN TERMSrole
OF INDUSTRY
AND is nurturing famHOUSES
for the housewife’s food choice and purchase ily members. This responsibility belongs to
type, who is in Abstract:
charge In
ofthis
family
members’
ad-data ofher,
in the town,
in the
rural, either she works
study prepared
by using
TSI belonging
to the years
of 2012-2014,
the consumption of electricity and natural gas used in industry and houses is statistically
equate and balanced
(Ersoy,
1999).
or with
inside
theof home
analyzed. nutrition
ANOVA model
was applied
to the outside
study prepared
the use
different (Malatyalıoğlu,
techniques for analysis. Moreover, tests of hypothesis were applied and the research was
Social, economic,
cultural
and technologic
1991). However,
more
women are in busimade more
comprehensive.
The purpose was to determine
electricity and the
natural
gas prices
alterations reflects on nutrition habits and in ness life, the more need for products which
the course of time, individuals nutrition hab- makes home and family life easier. Families’
its can change (Sürücüoğlu, 1986). Cultural nutrition and cooking habits, the time for prefeatures which are unique for societies occur paring meal, the amount of consumption of
as a result of the things in the long period of readymade foods and cooking methods has
time. Since individuals are always together changed dramatically in the course of time
with these cultural elements, transition is long (Gönen et al., 1992). Animal-based food
period as it is in the development. Nutritional stuffs has an important role for the nutrition
habits that develops with the society’s cul- of people in a balanced and adequate way
ture can include both beneficiary and harmful (Kırdar, 2001). Milk, which has an important
practices. These harmful practices can result role in animal based nourishments (Yılmaz,
from the food’s pattern, preparation, cooking 2006), with its unique compound, is the only
and safekeeping processes (Yücecan, 1989). nourishment element that includes all the
It is known that most of the individuals in needed nutrition and growing such as protein,
2
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:19
(Ekonomi)
& K:27
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ
KONUTLAR
AÇISINDAN TÜKETİM
ARALIKLARINA
fat, carbon hydrates
and VE
enzymes,
vitamins,
tween the
generationsGÖRE
of today and the past in
minerals, anticorps and other bioactive comthe course of time.
İNCELENMESİ
ponents in a balanced and adequate
amounts
Murat
KORKMAZ, Hakan AÇIKGÖZ
Materials and methods
(Black et al., 2002; Fosset & Tomea,
2002).
Güven Grup A.Ş. Finans Yönetmeni
Besides its high nutritional values,
milk and
Subject
1
Kilis 7 Aralık Üniversitesi, Elektrik-Enerji Bölümü
dairy products, which are crucial element
This research was planned and conducted
arasındaki
TUİK verileri kullanılarak hazırlanan bu çalışma, sanayi
of food stuffs, Özet
also: 2012-2014
controlsYılları
body
functions,
ve konutlarda kullanılan doğalgaz ile elektrik tüketiminin
istatistiksel
olarak analiz edilmesi
in order
to determine
the women’ preparsupports the development
of analiz
the body,
haskullanılarak
an
şeklindedir. Farklı
teknikleri
hazırlanan çalışmada ANOVA modeli
ing,
cooking
and safekeeping
Ayrıca hipotez
testleri uygulanarak
araştırma
daha kapsamlı
hale getirilmiştir. practices of the
important role uygulanmıştır.
for development
of bones
and
Sanayi ve konutlarda tüketim aralıklarına göre elektrik
ve doğalgaz
fiyatlarının
tespit edilmesi
milk
and dairy
products.
Also, this research’s
teeth (Özcan etyönünde
al., 1998).
the bahareketHowever,
edilmiş olup, if
yapılan
istatistik bulgulara göre de sonuca gidilmiştir. Elde
paradigm
is constituted
by 80 housewives
bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim
aralığı arttıkça,
elektrik ve doğalgaz
sic principles ofedilen
preparing,
cooking and safefiyatlarının genel seviyesinde düşüş gözlendiği sonucuna varılmaktadır. Sonuç olarak tüketim
living in the provincial center of Tokat. In the
aralığı
Kw dairy
cinsindenproducts
yükseldikçe, are
fiyatlarda
keeping of milk
and
notda azalma meydana gelmektedir.
sudy, two generations were studied and while
Anahtar
: Elektrik, Doğalgaz,
Tüketim, Sanayi, Konut, Anova, TUİK, Fiyat
known, there can
be Kelimeler
huge amounts
of losing
one of the two generations (40 daughters or
food elements. As a result of this situation,
daughters-in-law) were represented today,
the essential food
elements are
taken less
or
ECONOMETRIC
ANALYSIS
OF ELECTRICITY
AND NATURAL GAS PRICES
the
other
(40OFmothers
orAND
mothers-in-law) was
ACCORDING TO CONSUMPTION RANGES
IN
TERMS
INDUSTRY
none; so, people may faced with inadequate
HOUSES
represented in the past. It was paid attention
and unbalanced nutrition problems (Baysal,
those towho
participated
Abstract: In
study
prepared of
by using
TSI belonging
the years
of 2012-2014,in the research
2002). Determination
ofthisthe
quality
milkdata ofthat
should
be the
analyzed. ANOVA
to the study
prepared
withnative
the useof
of Tokat
differentand because the
who play an important
role inmodel
the was
dietapplied
of intechniques for analysis. Moreover, tests of hypothesis were applied and the research was
researcher
lives
there,
madeimportant
more comprehensive.
purpose was to determine
electricity
andinnatural
gasTokat
prices was chosen as
dividuals, is very
in forThe
consumer
a research paradigm.
health (Şahin and Kaşıkçı, 2014a). However,
raw milk consumption is accompanied by the
Research design
risk of ingesting pathogenic bacteria that may
A questionnaire form prepared by the recause severe health hazards. Because unprocsearchers was used as a data collection tool. It
cessed milk is a good medium for the growwas prepared as a draft at first by revising the
ing of various microorganisms, its consumpsimilar researches that were conducted betion is related to possible health risks. Unpasfore, and then it was formed as an easy style
teurised milk may act as a vihicle for various
in order to be understandable by all the atmicroorganisms and is a recognised source
tendants by getting information from the exfor outbreaks of foodborne illnesses (Konar
perts. The questionnaire form included genet al., 2014). This research was planned and
eral information about the women (age, educonducted so as to determine the changes
cation, etc.) and various questions about the
of the women about preparing, cooking and
practices related to the preparation, cooking
safekeeping of milk and dairy products be-
3
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:19
(Ekonomi)
& K:27
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
KONUTLAR
ARALIKLARINA
GÖRE
and safekeeping ofSANAYİ
milk VE
and
dairy products.
were presented
by evaluating
them in order to
The research data was collected by usingİNCELENMESİ
the
determine the methods of women about preface-to-face method between April
- June
paring, cooking and safekeeping the milk and
Murat KORKMAZ, Hakan AÇIKGÖZ
2011.
dairy products. The average age of the daughGüven Grup A.Ş. Finans Yönetmeni
ters-in-law and daughters was 33.20±4.31
1
Statistical analysis
and the average age of mothers and mothers: 2012-2014
kullanılarak
hazırlanan
bu çalışma, sanayi
To evaluate theÖzet
data,
SPSSYılları
16.0arasındaki
packetTUİK
pro-verileriin-law
was
62.10±6.43.
In total, the averve konutlarda kullanılan doğalgaz ile elektrik tüketiminin istatistiksel olarak analiz edilmesi
gram was used.şeklindedir.
Tables were
for each
age of
women
was modeli
47.62±15.51 and it
Farklı prepared
analiz teknikleri
kullanılarakage
hazırlanan
çalışmada
ANOVA
uygulanmıştır.
Ayrıca
hipotez
araştırma
daha kapsamlı
hale getirilmiştir.
question showing
the figure
and
percent
valcan
change
between
22 and 71. As it is seen
Sanayi ve konutlarda tüketim aralıklarına göre elektrik ve doğalgaz fiyatlarının tespit edilmesi
ues and the related
averages
were
from the
1, about
half
yönündearithmetic
hareket edilmiş
olup, yapılan
istatistik bulgulara
göreTable
de sonuca
gidilmiştir.
Eldeof the daughters
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
calculated. Evaluating the data, while one of
and daughters-in-law (47.5%) is graduated
fiyatlarının genel seviyesinde düşüş gözlendiği sonucuna varılmaktadır. Sonuç olarak tüketim
the generationsaralığı
(40Kwdaughters
or daughtersfrom
the gelmektedir.
elementary school, 30.0% of them
cinsinden yükseldikçe,
fiyatlarda da azalma
meydana
in-law) is commented
as today
because
graduated
from
university
and 20.0% of
Anahtar Kelimeler
: Elektrik,
Doğalgaz,of
Tüketim,isSanayi,
Konut, Anova,
TUİK,
Fiyat
describes the present practices, the other (40
them is graduated from high school; 57.5%
mothers or mothers-in-law)
is commented as
of the mothers and mothers-in-law is graduECONOMETRIC ANALYSIS OF ELECTRICITY AND NATURAL GAS PRICES
ACCORDING
IN TERMS
OF INDUSTRYschool
AND
past because of describes
inTO
theCONSUMPTION
past practic-RANGES
ated
from elementary
and only 7.5%
HOUSES
es. The data was evaluated by taking the genof them is graduated from high school or adAbstract:
In
this
study
prepared
by
using
data
of
TSI belonging
of 2012-2014,
eration (today and past) variable into account.
vanced.
Astoittheisyears
seen,
the education level of
analyzed. ANOVA model was applied to the study
prepared with and
the use
of different
the daughters
daughters-in-law
is better
Results and Discussion
than mothers
mothers-in-law.
made more comprehensive. The purpose was to determine
electricityand
and natural
gas prices
Research data, including demographical information about the two generations women;
Table 1. Women’ Education Level
DaughterDaughter-in-law
(n=40)
MotherMother-in-law (n=40)
Total: (n=80)
n
%
n
%
n
%
Illiterate
-
-
6
15.0
6
7.5
Literate
1
2.5
8
20.0
9
11.2
Elementary School
19
47.5
23
57.5
42
52.5
High School
8
20.0
1
2.5
9
11.2
University
12
30.0
2
5.0
14
17.5
4
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:19
(Ekonomi)
& K:27
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ
VE KONUTLAR
ARALIKLARINA
As it is seen from
the Table
2, it isAÇISINDAN
stated TÜKETİM
(Candemir,
2006) andGÖRE
67.8% of them (Erdal
%87.5 of the women in the past and %35.0
and Tokgöz, 2011) prefer diary milk. 11%
İNCELENMESİ
of the women in these days are Murat
usingKORKMAZ,
diary Hakan
of the
consumers prefer street milk, 49% of
AÇIKGÖZ
milk and the statistical relation between
them
them pasteurized milk, 40% of them prefer
is perceing as important (p<0.05).
According
long-lived milk (Şimşek et al., 2005) and it is
1
to the study, generally, those who prefer dialso stated that consumers prefer diary milk
: 2012-2014
Yılları arasındaki
TUİKisverilerito
kullanılarak
hazırlanan bumilk
çalışma,(Özel,
sanayi 2008). In the
ary (street milkÖzet
when
the thermal
process
the long-lived
ve konutlarda kullanılan doğalgaz ile elektrik tüketiminin istatistiksel olarak analiz edilmesi
not applied) milk
is more
than
half
and their
(2012),
Şeker
et almodeli
stated that 59.8%
şeklindedir.
Farklı
analiz
teknikleri
kullanılarakstudy
hazırlanan
çalışmada
ANOVA
uygulanarakof
araştırma
daha kapsamlı
ratio is 61.2%.uygulanmıştır.
However,Ayrıca
milkhipotez
is a testleri
complex
participants
preferred
pasteurized or UHT
food substanceyönünde
and ithareket
contains
noursterilized
while
10.3%
edilmiş lots
olup, of
yapılan
göre milk
de sonuca
gidilmiştir.
Eldepreferred streetedilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
ishment elements. Though these elements
milk and 29.9% did prefer milk to buy difiyatlarının genel seviyesinde düşüş gözlendiği sonucuna varılmaktadır. Sonuç olarak tüketim
can be beneficial
health, when
itda azalma
rectly
from
producers that they know. In a
aralığıfor
Kw human
fiyatlarda
meydana
gelmektedir.
is consumed asAnahtar
diaryKelimeler
milk, it: Elektrik,
can generate
a
study
in Erzurum,
According
to the results,
Doğalgaz, Tüketim,
Sanayi, Konut,
Anova, TUİK,
Fiyat
nourishment and breeding area for most of
71.9% of households consumed raw milk
the microorganisms.
Therefore, it can threat(Uzundumlu and Birinci, 2013). In another
CONSUMPTION
IN TERMS
OF INDUSTRY
AND
en the human lifeACCORDING
(Wham &TO
Worsley,
2003).RANGES
study,
Sakalle
et al (2014),
stated that unHOUSES
The milk due to its complex biochemical
awareness about benefits of pasteurized milk
Abstract:
In
this
study
prepared
by
using
data
of
TSI belonging
the years of 2012-2014,
structure and high water capacity, constitute
(84.0%)
andto flexibility
of making payment to
analyzed.medium
ANOVA model
was applied to the study
preparedvendors
with the use
of different
an excellent nutrient
for microorganthe street
were
the major causes for
isms (Diler andmade
Baran,
2014). In a The
study
conpurchase
of milk
from gas
street
more comprehensive.
purpose
was to determine
electricity
and natural
pricesvendors. Today,
ducted in Kayseri, it was stated that 82.31%
in Turkish cuisine, foods are kept in glass,
of the women purchase diary milk, 10.00% of
enamel and plastic containers. Keeping the
them purchase pasteurized milk and 7.69% of
foods in glass containers is the most preferthem purchase boxed milk (Sevenay, 1996).
able practice. If the foods are kept in plastic
Koçak (2005), stated that in Amasya city
containers, various chemical substances can
centre, women’ 60.3% purchase diary milk,
be mixed with the foods and they can affects
26. %7 of them purchase long spanned boxed
the foods in the long process negatively. In
milk, and 13.0% of them purchase pasteuraddition, it can be harmful in terms of enviized milk. In this study, the ratio of the womronmental pollution. Especially, keeping liqen who prefer diary milk is high, too, and it
uid and half liquid foods in a plastic containresembles with the former research results.
ers which are not constituted for food keeping
Also, researches about the milk consumption
is a wrong practice. Although it is necessary
levels of the families; 46.3% of the consumto not to use the containers for food keeping
ers (Çelik et al., 2005), 33.9% of the families
more than once, using them again and again
5
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:19
(Ekonomi)
& K:27
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ
KONUTLARharmful
ARALIKLARINA
GÖREthe milk, more than
increases the process
ofVEtransition
this study,
while keeping
chemicals to the food (Çicek et al., 2005).
If
half of the women (62.5%) preferred enamel
İNCELENMESİ
the milk is boiled long time, vitamins
within
as a storage box in the past; today, half of the
the milk decrease. Unpasteurized and
unsterwomen prefer keeping the milk in the box that
ilized milk should be boiled 1by
mixing it for
was purchased and the relation between the
4-5 minutes after it is puffed. Immediately, it
two of them found as important statistically
Özet :and
2012-2014
bu çalışma,
should be cooled,
it should
be putTUİK
intoverileri(p<0.05)
(Table 2).
As a sanayi
result of his study,
fridge in a glass
jar. And
shouldkullanılarak
be
Altay
(1992)
has ANOVA
determined
şeklindedir.
Farklıthen
analizitteknikleri
hazırlanan
çalışmada
modeli that 64.8% of
uygulanmıştır.
Ayrıca
hipotez testleri
uygulanarak
araştırma
daha kapsamlı
hale saucepan
getirilmiştir. frequently.
consumed within
1-2 days
(Baysal,
2002).
In
the
women
use steel
Table 2.
Range
of the Practices About Preferred Milk, Milk’s Cooking and
edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz
fiyatlarının genel seviyesinde düşüş
gözlendiği
varılmaktadır. Sonuç olarak tüketim
in the
Past sonucuna
and Today
1
2
Preferred milk Anahtar Kelimeler : Elektrik, Today
the past
Total
Doğalgaz, Tüketim, Sanayi,InKonut,
Anova, TUİK,
Fiyat
(n=40)
(n=40)
(n=80)
n
Diary milk
Boxed (UHT)
%
n
%
n
Statistics
%
ACCORDING TO CONSUMPTION
RANGES
OF INDUSTRY
14
35.0 IN TERMS
35
87.5
49 AND
61.2
HOUSES
25
62.5
5
12.5
30
Safekeeping
37.5
χ2=377.500
p<0.05
to the years1 of 2012-2014,
Pasteurized milkAbstract: In this study prepared
1 by using data
2.5 of TSI belonging
0
0.0
1.2
ANOVA
model was applied to the study prepared with the use of different
Containers usedanalyzed.
for keeping
milk
Glass
made more comprehensive. The
to determine
8 purpose was20.0
5 electricity
12.5and natural
13 gas prices
16.2
Plastic
5
12.5
7
17.5
12
15.0
Purchased container
20
50.0
3
7.5
23
28.8
Enamel
7
17.5
25
62.5
32
40.0
15minutes
13
32.5
12
30.0
25
31.3
30 minutes
12
30.0
18
45.0
30
37.5
4-5 minutes after it is boiled
15
37.5
10
25.0
25
31.3
In the open container, in the fridge after
it is boiled
3
7.5
4
10.0
7
8.8
In the closed container, in the fridge,
after it is boiled
34
85.0
36
90.0
70
87.5
In the fridge, without boiling
3
7.5
0
0
3
3.8
χ 2= 5 2 5 . 0 0 0
p<0.05
Boiling time for diary milk
χ 2= 7 4 5 . 0 0 0
p>0.05
Safekeeping the diarymilk
6
χ2= 726.000
p>0.05
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:19
(Ekonomi)
& K:27
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
2 AÇISINDAN TÜKETİM ARALIKLARINA GÖRE
SANAYİ VE KONUTLAR
Daughter and Daughter-in-law
Mother
be seen from the ratios ( in turn 66%, 34%,
and Mother-in-law
12%, 28% and 50%). As a result of this study,
İNCELENMESİ
it was emphasized that in order to decrease
When it was asked to the womenMurat
“How
long
the vitamin loss, boiling in the homes should
Güven
Grup A.Ş. Finans Yönetmeni
time should be wasted to cook the
milk?”,
be restricted to 5 minutes and it was conclud1
Aralık Üniversitesi,
today, at the top, 37.5% of Kilis
the7 women
re- Elektrik-Enerji Bölümü
ed that this time span is not enough to extersponded that ‘after it is puffed, 4-5 minutes
Özet : 2012-2014 Yılları arasındaki TUİK verileriminate
kullanılarak
hazırlanan
bu çalışma,
sanayi in these milks
the
harmful
organisms
more is appropriate,
and kullanılan
in the second
place,
ve konutlarda
doğalgaz ile
elektrik tüketiminin istatistiksel olarak analiz edilmesi
are sold
in the
streets
(Ünal and Besler,
Farklı analiz teknikleri kullanılarakthat
hazırlanan
çalışmada
ANOVA
modeli
32.5% of them şeklindedir.
responded
‘it should be boiled
uygulanmıştır. Ayrıca hipotez testleri uygulanarak2006).
araştırma Şensoy
daha kapsamlı
(1987)
did a research in AnkaSanayithis
ve konutlarda
tüketim
15 minutes’. For
question,
inaralıklarına
the past,
ra province
concluded
that 56.5% of the
yönünde hareket edilmiş olup, yapılan istatistik bulgulara
göre deand
sonuca
gidilmiştir. Elde
in the first place,
45.0% of them responded
edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
women are using appropriate methods in orfiyatlarının
seviyesinde düşüş
gözlendiği
that ‘I boil the milk
for genel
30 minutes;
and in
the sonucuna varılmaktadır. Sonuç olarak tüketim
dermeydana
to cook
milk. Çıltık (2009) did a research
aralığı Kw cinsinden yükseldikçe, fiyatlarda da azalma
gelmektedir.
second place, 30.0% of them said ‘I boil the
Istanbul
and asked
the participants “How
Anahtar Kelimeler : Elektrik, Doğalgaz, Tüketim,in
Sanayi,
Konut, Anova,
TUİK, Fiyat
milk for 15 minutes’ (Table 2). Boiling the
the milk should be cooked?”. More than half
milk for a long time can cause decrease milk
of the women (57.3%) correctly said that
ANALYSIS in
OFthat
ELECTRICITY AND NATURAL GAS PRICES
proteins in termsECONOMETRIC
of
nutrition
because
IN TERMS
OF INDUSTRY
AND
“When
it started
to boil,
it should be mixed
process, milk proteins and sugar of the milk HOUSES
is
for 5 minutes and then it should be lifted’’.
mixed. Especially, this situation is important
Abstract: In this study prepared by using data of TSI belonging to the years of 2012-2014,
consumption
electricity and
natural gas used
and from
houses is
statistically
for milk basedthedessert
likeofpudding
(Ünver,
As initindustry
is seen
the
Table 2, in the past,
analyzed. ANOVA model was applied to the study prepared with the use of different
1981). According
to criteria
reported
the
the correct
answer
techniques
for analysis.
Moreover,in
tests
of hypothesis
were applied
and the for‘what
research wasis the best way
made more comprehensive. The purpose was to determine electricity and natural gas prices
notification of Turkish Food Codex raw milk
to the milk’ was ‘kept in the fridge in closed
and heat-proccessed milk, it is determined
cases’, and its ratio was 90.0%. Today, this
that the milk protein content of at least 2.8%
ratio has fallen to 85.0%. The ratio of ‘keepand the non-fat dry matter content of at least
ing the milk without boilings today 7.5%,
8.5% (Şahin and Kaşıkçı, 2014b). The milk
however, there was no application like this in
that is sold in the streets or in the diary milk,
the past. Malatyalıoğlu (1991) did a research
by boiling them, there are vitamin losses. For
in Erzincan province and stated that 44.0% of
example, in the study conducted in Turkey
the women are keeping the milk in the fridge
about diary milks, it was stated that vitamin
without boiling and 41.3% of them are keepvalues are less than expected. 10-minutes
ing it in the fridge in an open container after
boiling can cause important loss in tiamin, riboiling it. Kutlu (2004) conducted a study in
boflavin, niasin, B12 and their ratios are 60%,
Ankara and stated that 41.7% of the women
25%, 12%, 21% and 32% in turn and these
are using the milk immediately, 39.0% of
losses increase in 15-minutes boiling as it can
them are keeping the milk in the fridge in a
1
7
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:19
(Ekonomi)
& K:27
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ
VE KONUTLAR
AÇISINDAN
ARALIKLARINA
GÖRE results in the Taclosed container after
boiling
it, 9.7% of
them TÜKETİM
According
to the research
are keeping the milk in the fridge without
ble 3, 72.5% of the women use both strained
İNCELENMESİ
boiling it and 7.3% of them are keeping
the
yoghurt and cup yoghurt, but this ratio was
milk in the fridge in an open container
after
52.5% in the past. It is clear that women
boiling it. Malatyalıoğlu’s (1991)
and Kutlu’s
used strained yoghurt much more than today
1
(2004) studies are different from the studies
(20.0%) and the relation between the two
Özet : before
2012-2014and
Yıllarıitarasındaki
TUİK verileriof
kullanılarak
bu çalışma,
sanayi
which were done
is peculiar
them ishazırlanan
important
in the
statistical aspect
from our research
that housewives
are more
StrainedANOVA
(pouch)
yoghurt, which is
şeklindedir.
Farklı analiz teknikleri
kullanılarak(p<0.05).
hazırlanan çalışmada
modeli
uygulanmıştır.
Ayrıcaof
hipotez
testleri
uygulanarak
araştırma
conscious about
safekeeping
milk.
Milk
is
one
of daha
the kapsamlı
indispensable
pleasures of tradiSanayi ve konutlarda tüketim aralıklarına göre elektrik ve doğalgaz fiyatlarının tespit edilmesi
a nourishment yönünde
element
thatedilmiş
becomes
stale aftional Turkish
andgidilmiştir.
Anatolian
hareket
olup, yapılan
göre de sonuca
Elde food culture, is
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
ter it is waited in room temperature more than
one of the most antic and important elements
a day. If the appropriate
safekeeping
condi-da azalma
of our
food
culture. Producing strained yoaralığı Kw cinsinden
yükseldikçe, fiyatlarda
meydana
gelmektedir.
tions are not available,
it should
be consumed
which
passed
different phases
Anahtar Kelimeler
: Elektrik,
Doğalgaz, Tüketim,ghurt,
Sanayi, Konut,
Anova,
TUİK,through
Fiyat
immediately or it should be stored as yoghurt
from nomad life till permanent settlement,
or cheese. Pasteurized
milk can be kept in the
first put into animal skin, then cloth pouches,
TO CONSUMPTION
IN TERMS
OF INDUSTRY
AND
fridge 2-3 days, ACCORDING
unpasteurized
milk can beRANGES
thus,
strained
yoghurt became
concentrated.
HOUSES
kept in the fridge for 1-2 days, after at least
Also, in the industrial aspect, it was processed
Abstract:
In
this
study
prepared
by
using
data
of
TSI belonging
to the
years of 2012-2014,
5 minutes boiling and in the glass containwith
classical
method
and various separators,
analyzed.
ANOVA
modeltemperature
prepared
with evolved
the use of to
different
ers. Milk cannot
be kept
in room
and then
it was
social and hygienic
(Baysal, 2002).made more comprehensive. The purpose was to determine
productelectricity
(Şimşek
2010).
and et.,
natural
gas prices
8
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:19
(Ekonomi)
& K:27
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
VE KONUTLAR
ARALIKLARINA
GÖRE
Table 3. Range ofSANAYİ
the practices
for safekeeping
yoghurt
and sorts of
yoghurt used in the
past
and today
İNCELENMESİ
Murat
Today
In the Past
(n=40)Grup A.Ş. Finans Yönetmeni
(n=40)
Güven
Yoghurt Types
1
Strained (pouch)
n
%
n
%
Kilis 7 Aralık
Üniversitesi,
Elektrik-Enerji
Bölümü
3
7.5
8
20.0
Total
(n=80)
n
%
11
13.8
Özet : 2012-2014 Yılları arasındaki TUİK verileri kullanılarak hazırlanan bu çalışma, sanayi
8
20.0 tüketiminin
11 istatistiksel
27.5 olarak analiz
19 edilmesi
23.8
ve konutlarda kullanılan doğalgaz
ile elektrik
şeklindedir. Farklı analiz teknikleri kullanılarak hazırlanan çalışmada ANOVA modeli
Both of them
29
72.5
21
52.5
50
62.5
uygulanmıştır. Ayrıca hipotez testleri uygulanarak araştırma daha kapsamlı hale getirilmiştir.
Sanayi
ve konutlarda tüketim aralıklarına göre elektrik ve doğalgaz fiyatlarının tespit edilmesi
Cases for yoghurt
making
You can not make
yoghurt
at home
10 sektörü
25.0için tüketim1aralığı arttıkça,
2.5 elektrik
11ve doğalgaz
13.8
edilen
bulgular
sonucunda; sanayi
Glass
8
20.0
5
12.5
13
16.2
Case
Aluminium
3
7.5
6
15.0
9
11.2
19
47.5
28
70.0
47
58.8
Anahtar Kelimeler : Elektrik, Doğalgaz, Tüketim, Sanayi, Konut, Anova, TUİK, Fiyat
Enamel
Statistics
χ 2= 6 2 4 . 5 0 0
p<0.05
χ 2= 5 5 4 . 0 0 0
p<0.05
Safekeeping of yoghurt
RANGES IN
OF INDUSTRY
In the dark, in theACCORDING
fridge and TO
in aCONSUMPTION
37
92.5
38TERMS95.0
75 AND
93.8
HOUSES
closed case.
χ 2= 7 8 0 . 0 0 0
p>0.05
In an opencase Abstract: In this study prepared
3 by using
7.5data of TSI 2belonging5.0
6.2
to the years 5of 2012-2014,
Using of the water
of yoghurt
analyzed.
ANOVA model was applied to the study prepared with the use of different
I fitler and pour made
it down
10.0
4 electricity
10 and natural
8 gas prices
10.0
more comprehensive. 4
The purpose
was to determine
I filter it and use it for pastry
3
7.5
2
5
5
6.2
I fitler and drink it
1
2.5
8
20
9
11.2
I do not filter it, I use it as it is
32
80.0
26
65
58
72.5
In the Table 3, it is seen that, for making
yoghurt, at the top, enamel was used in the
70.0%, but today the ratio is 47.5%. Today,
the ratio of using glass case for making yoghurt at home is 20.0%, the ratio of using
aluminium case is 12.5% in the past. The
interaction between the two generations and
the cases used for yoghurt making found important statistically (p<0.05). The reason why
the ratio of using enamel cases as a correct
χ 2= 7 0 3 . 0 0 0
p>0.05
practice is less than the past is today, there are
various boxes for storage. In addition, both in
the esthetical aspect and ease of use, women
tend to use different boxes for storage.
It was identified that both in the past (95.0%)
and today (92.5%), yoghurt is being kept in a
closed case in the dark (Table 3). It was also
understood that generally most of the women
(93.8%) are keeping the yoghurt in the dark
9
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:19
(Ekonomi)
& K:27
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ
ARALIKLARINA
and in a closed case
and itVEisKONUTLAR
correct practice.
substance
for variousGÖRE
purposes such as in the
According to the study, today, the ratioİNCELENMESİ
for
food industry, for infant formulas, for sports
using the yoghurt without straining
is %80.0,
man nutrition and special nourishment purMurat KORKMAZ, Hakan AÇIKGÖZ
but in the past, this ratio was 65.0%.
(Table
poses in the foods and beverages. It is known
3). This situation shows us that
today’s womthat whey proteins have functional features
1
en are more conscious than the past. Whey,
like thickening, strengthening the composi: 2012-2014 Yılları
arasındaki TUİK verilerition
kullanılarak
hazırlanan
bu çalışma,
sanayi
which is a halfÖzet
transparent,
greenish-yellow
of gel,
creating
emulsion,
water holdve konutlarda kullanılan doğalgaz ile elektrik tüketiminin istatistiksel olarak analiz edilmesi
substance, acquired
afterFarklı
precipitating
the kullanılarak
caing
and hindering
the separation
of serum.
şeklindedir.
analiz teknikleri
hazırlanan
çalışmada ANOVA
modeli
uygulanmıştır.
Ayrıcaor
hipotez
testleriisuygulanarak
araştırmathis
dahaaspect,
kapsamlı hale
getirilmiştir.
sein while producing
cheese
casein;
deFrom
whey
proteins are used for
fined as a liquid
protein
supplier.
Whey
strengthening
organoleptic
and texturiel feayönünde
hareket
edilmiş olup,
yapılanproistatistik bulgulara
göre de sonuca
gidilmiştir. Elde
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
teins, which have high nutritional value and
tures in most of the food products (Özcan and
functional qualifications,
are used
as additive
Delikanlı,
2011).
aralığı Kw cinsinden
yükseldikçe,
meydana gelmektedir.
Table 4. Range of principles that are cared about by women today and in the past while
cooking milky desserts
ACCORDING TO CONSUMPTION
AND
Today RANGES
In IN
theTERMS
past OF INDUSTRY
Total
HOUSES
Baking the rice-pudding (sütlaç)
Baked
Non-baked
(n=40)
(n=40)
(n=80)
Statistics
%data of n
% to thenyears of%2012-2014,
Abstract: In this study preparednby using
TSI belonging
the consumption of electricity and natural gas used in industry and houses is statistically2
2 prepared
5.0 with 5the use6.5
χ =780.500
analyzed. ANOVA model was3applied7.5
to the study
of different
p>0.05
38
95.0
75 natural
93.8
made more comprehensive. The37
purpose92.5
was to determine
electricity and
gas prices
Time for adding sugar in milky desserts
Adding at first
15
37.5
12
30.0
27
33.8
Adding about to put off the ingle
25
62.5
28
70.0
53
66.2
According to the study results in the Table 4,
it is clear that most of the women (93.8%) in
the past and today do not baked the rice pudding. Milky desserts, which are among the rich
Turkish cuisine, are lighter, easy for digestion
and have higher nutritional value compared
to paste and syrupy desserts. Thus, they are
very appropriate for the old and the children.
We have a wide variety of traditional milky
desserts in Turkish cuisine (Megep, 2007).
χ2=740.000
p>0.05
Desserts such as milk pudding (muhallebi),
rice pudding, white pudding (tavukgöğsü),
pudding with a caramel base (kazandibi),
milk and almond pudding (keşkül) and a traditional dessert called as güllaç is among the
Turkish desserts. While cooking the milky
desserts, adding the sugar when the dessert is
about to being taken from the oven prevents
the decrease of protein values. Milky desserts
are among the most balanced ones in Turk10
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:19
(Ekonomi)
& K:27
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ
VE KONUTLAR
ish cuisine in terms
of energy
and nutritional
boiling.ARALIKLARINA
In a differentGÖRE
research, in Erzincan,
values. They are rich in protein, calciumİNCELENMESİ
and
it was maintained that 70.0% of the women
especially vitamin, but they do not
have oil.
are adding the sugar when the dessert is about
Protein substance of the dessertsGüven
which
are
to be taken from the oven, 15.3% of them is
prepared with fruit is low, but1Kilis
pastry
desserts
adding after it is boiled and 6.5% of them are
7 Aralık Üniversitesi, Elektrik-Enerji Bölümü
have higher levels of energy (Baysal, 1984).
adding before boiling (Malatyalıoğlu, 1991).
: 2012-2014
Yıllarıifarasındaki
TUİKisverileriAytekin
kullanılarak(1993)
hazırlananhas
bu çalışma,
While cookingÖzet
milky
desserts,
the milk
statedsanayi
that 55.0% of the
cooked together
with flour
addingANOVA
the sugar
when the dessert
şeklindedir.
Farklı and
analiz sugar,
tekniklerimilk
kullanılarakwomen
hazırlananare
çalışmada
modeli
uygulanmıştır.
hipotez testleri
uygulanarak
halefrom
getirilmiştir.
loses its nutritional
value.Ayrıca
Flocculation
can
be
isaraştırma
aboutdaha
to kapsamlı
be taken
the oven, 24.4% of
seen. While preparing
diet edilmiş
desserts,
them are
boiling,
yönünde hareket
olup, sweetenyapılan istatistik bulgulara
göreadding
de sonucaafter
gidilmiştir.
Elde 16.9% of them
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
ers should be added at last (Yazman, 1994). It
are adding before boiling and 3.6% of them
was deduced from
studyyükseldikçe,
that in the
pastda azalma
hasmeydana
statedgelmektedir.
that they are practicing it randomaralığı this
Kw cinsinden
fiyatlarda
and today, 66.2%
of the
women
did Doğalgaz,
a correct
It was
deduced
from
the several similar reAnahtar
Kelimeler
: Elektrik,
Tüketim,ly.
Sanayi,
Konut,
Anova, TUİK,
Fiyat
practice by adding the sugar when the dessert
searches that most of the women tend to add
is about to be taken
from the oven (Table 4).
the sugar to the dessert when it is about to
ACCORDING
TO CONSUMPTION
TERMS
OF INDUSTRY
Sürücüoğlu and Balgamış
(1987)
figured outRANGES
be IN
taken
from
the ovenAND
(Koçak, 2005; Güler
HOUSES
from their studies that 67.7% of the women
& Özçelik, 2002). Research results match up
Abstract:
In
this
study
prepared
by
using
data
of
TSI belonging
to thesaid
years results
of 2012-2014,
add the sugar to the dessert when the dessert
with
the afore
of the studies and
analyzed.
ANOVA
model
was the
applied
to the study
prepared with
the women
use of different
boiled, 18.5% of
them add
after
taking
desit is pleasing
that
are conscious about
sert from the oven,
13.8%
of them The
addpurpose
before
this subject.
made more
comprehensive.
was to determine
electricity and natural gas prices
11
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:19
(Ekonomi)
& K:27
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
KONUTLAR
AÇISINDAN
TÜKETİM
ARALIKLARINA
Table 5. RangeSANAYİ
of theVE
Practices
About
Dairy
Products’
Using andGÖRE
Safekeeping in the
Past
and Today
İNCELENMESİ
Today
Using butter in meals
In the past
(n=40)
Güven
Grup A.Ş. Finans (n=40)
Yönetmeni
1
Kilis 7 Aralık
Bölümü
n Üniversitesi,
% Elektrik-Enerji
n
%
By burning
8
20.0
12
30.0
Total
(n=80)
Statistics
n
%
20
25.0
Without burning,veby
heating kullanılan
up
32 ile elektrik
80.0 tüketiminin
28 istatistiksel
70.0 olarak 60
75.0
konutlarda
doğalgaz
analiz edilmesi
Safekeeping of butter
Sanayi
ve konutlarda tüketim aralıklarına
göre elektrik17
ve doğalgaz
fiyatlarının38
tespit edilmesi
Saltless- in the deep
freezer
21
52.5
42.5
47.5
Salty- in the fridge
8 sektörü
20.0
14aralığı 35.0
22 ve doğalgaz
27.5
edilen bulgular sonucunda; sanayi
için tüketim
arttıkça, elektrik
Saltless-in the fridge
11
27.5
9
22.5
20
25.0
χ 2= 720.000
p>0.05
χ 2= 761.000
p>0.05
Safekeeping of the
sediment
Anahtar
Kelimeler : Elektrik, Doğalgaz, Tüketim, Sanayi, Konut, Anova, TUİK, Fiyat
Salty-in the fridge
23
57.5
25
62.5
48
60.0
Unsalty-in the fridge
2
5.0
5
12.5
7
8.8
χ 2= 732.000
p>0.05
ACCORDING TO CONSUMPTION RANGES IN TERMS OF INDUSTRY AND
Unsalty-in deepfreezer
15
37.5
10
25.0
25
31.2
HOUSES
Usage of soda while preparing ayran
Yes
No
7.5gas used 1in industry
2.5and houses4 is statistically
5.0
the consumption of electricity3and natural
37 tests92.5
39were applied
97.5 and the76research
95.0
techniques for analysis. Moreover,
of hypothesis
was
Most of the women in as part of the research
remarked correctly today (80.0%) and in the
past (70.0%) that they were using the butter without burning, just heating up (Table
5). Butter is an aromatic milk product which
is obtained by processing the milk, yoghurt
and cream in different ways. It is also rich in
fat. The only antiseptic substance that helps
safekeeping of butter is table salt. For this
reason, in the past, people were doing butter
having 5-15% of abundant salt. On the other
hand, today people prefer the better tasted
and half salty butter, which has 1.5% of salt.
If the butter stays in an open case or if it is
χ 2= 760.000
p>0.05
too hot, it will be oxidized. When it is oxidized, its taste become somewhat bitter and
its odour become awful. Thus, it is appropriate to keep the butter in the dark and in cold
places. The most convenient place is the refrigerator. Those who purchase the butter too
much and keep it fresh for a long time should
prefer deep freezers. Butter remain fresh in
deep freezer almost 6-8 months without souring (Anonim, 2009). In the study, the ratio of
those who keep the butter in deep freezer or
in ice box without salt is today 52.5%, and
in the past their ratio was 42.5% (Table 5).
When the table 5 analysed, the ratio of those
12
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:19
(Ekonomi)
& K:27
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİin
VEthe
KONUTLAR
AÇISINDAN
ARALIKLARINA GÖRE
who keep the sediment
fridge by
salt- TÜKETİM
and daughter-in-laws
have much higher edELEKTİRİK VE DOĞALGAZ FİYATLARININ EKONOMETRİK AÇIDAN
ing down it is in the past 62.5%, and today
ucation levels. According to the findings, it
İNCELENMESİ
the ratio is 57.5%. Also, these are
theKORKMAZ,
num- Hakan
is remarked
Murat
AÇIKGÖZ that women do wrong practices
ber one answers. The ratio of keeping
in the
knowingly
Yönetmeni or unknowingly as a result of their
fridge without salt is in the past
12.5% and to1
traditionalBölümü
habits. These wrong practices
day, it is 5.0%. Sediment is a food stuff which
should be hindered by the consultation of TV
Özetby
: 2012-2014
can be obtained
boilingYılları
andarasındaki
rigidifying
cooking shows and experts of this topic in
the yoghurt, which
lost
its
sediment
fat.
To
şeklindedir. Farklı analiz teknikleri kullanılaraknews
hazırlanan
çalışmada
ANOVA modeli
bulletin.
Especially,
housewives should
uygulanmıştır.
Ayrıca
hipotez
testleri
uygulanarak
araştırma
daha
kapsamlı
hale
getirilmiştir.
keep the sediment for a long time, it should
be veinformed
abouttespit
food
groups, choosing
doğalgaz fiyatlarının
edilmesi
be salted downyönünde
very much
(Megep,
It
hareket edilmiş
olup, 2007).
yapılan istatistik
bulgulara
göre
de
sonuca
gidilmiştir.
Elde
foods, purchasing foods, preparing, cooking
bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz
can be deducededilen
from
the
study
that
60.0%
of
and safekeeping.
The
main
objective of food
fiyatlarının genel seviyesinde düşüş gözlendiği sonucuna
varılmaktadır. Sonuç
olarak
tüketim
aralığı
fiyatlarda
the women both
inKw
thecinsinden
past yükseldikçe,
and today
keepda azalma meydana gelmektedir.
education should be changing wrong habits
Anahtar
Kelimeler
: Elektrik,
Doğalgaz,
the sediment by
salting
down
it in this
way.
and beliefs; bring them in right behaviour
The ratio of the women who do not use soda
changings; and lastly adopting them adequate,
for effervescing ECONOMETRIC
while makingANALYSIS
ayran, which
OF ELECTRICITY AND NATURAL GAS PRICES
balanced and economic nutrition types.
is made by adding
certain amounts of water
HOUSES
and salt to the yoghurt, unique for Turkey and
References
Abstract:
In
this
study
prepared
by
using
data
of
TSI belonging to the years of 2012-2014,
pretty-viscous the
beverage;
is in the past 97.5%
consumption of electricity and natural gas used
in industry
houses is statistically
ALTAY,
B.,and(1992).
Kadınların yiyecekleri
model was
to the study prepared with the use of different
and today it is analyzed.
92.5%.ANOVA
This ratios
are applied
in matechniques for analysis. Moreover, tests of hypothesis hazırlama,
were applied and
the researchsaklama
was
pişirme,
ve sunma
made
purpose
was to determine electricity and natural gas prices
jority (Table 5).
It more
is acomprehensive.
pleasuringThe
thing
that
konularındaki bilgi ve davranışları. Yawomen are not using soda while preparing
yınlanmamış Bilim Uzmanlığı Tezi, Haayran and thus they are not decreasing vitacettepe Üniversitesi, Ankara
min values.
ANONİM,
(2009).
Tereyağı
hakkında
genel
bilgi.
http://yay i k . a z b u z . e k o l a y. n e t / c o m m e n t s .
jsp?userId=409882&pageNumber=3
(Erişim Tarihi: 03.05.2011)
Conclusion
According to the research results, the relation between the two generations about preferred milk types, cases for safekeeping milk,
cases used for making yoghurt found out as
an important in statistical aspects (p<0.05). It
is clear that daughters and daughter-in-laws
are behaving more correctly than the mothers and mother-in-laws about these practices,
and it is thought that it is because daughters
AYTEKİN, F., (1993). Ankara’da farklı sosyo-ekonomik düzeydeki ailelerin beslenme alışkanlıkları ve etkileyen faktörler
üzerinde bir araştırma. Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi
13
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:19
(Ekonomi)
& K:27
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ
VE KONUTLAR
AÇISINDAN
ARALIKLARINA
GÖRE
versitesi
Sosyal Bilimler
Enstitüsü, KonBAYSAL, A., (1984).
Geleneksel
Türk
tat- TÜKETİM
lıları ve beslenme değerleri. Geleneksel
İNCELENMESİ ya
Türk Tatlıları Sempozyumu.Murat
Kültür
ve Hakan AÇIKGÖZ
KORKMAZ,
ÇİÇEK, B., BUDAK, N., & ŞAHİN, H.,
Turizm Bakanlığı Milli Folklor
AraştırGüven
(2005). Kayseri İlinde ev kadınlarının
ma Dairesi Yayını-51, Ankara,
ss.45-55
1
Kilis 7 Aralık
Üniversitesi, Elektrik-Enerji Bölümü
besinleri saklama uygulamaları. Sağlık
BAYSAL, A., Özet
(2002).
Beslenme, Hatipoğlu
Bilimleri Dergisi (Journal of Health Sci: 2012-2014 Yılları arasındaki TUİK verileri kullanılarak hazırlanan bu çalışma, sanayi
ve konutlarda
kullanılanDizisi:
doğalgaz26,
ile elektrik
istatistiksel
olarak43-51
analiz edilmesi
Yayınları: 93,
Ders Kitabı
Şa- tüketiminin
ences);
14(1):
hin Matbaası,
Ankara,Ayrıca
s.520
uygulanmıştır.
hipotez testleri uygulanarak araştırma daha kapsamlı hale getirilmiştir.
DİLER,
& tespit
BARAN,
A., (2014).
ve doğalgazA.,
fiyatlarının
edilmesi
yönünde
hareket
edilmiş
olup,
yapılan
istatistik
bulgulara
göre
de
sonuca
gidilmiştir.
Elde
BLACK, R.E., WILLIAMS, S.M., JONES,
Erzurum’un Hınıs İlçesi çevresindeki küedilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz
I.E., & GOULDING,
(2002).
ölçekliSonuç
işletme
tank sütlerinden alıfiyatlarının genel A.,
seviyesinde
düşüşChildgözlendiği sonucunaçük
varılmaktadır.
olarak tüketim
aralığı
Kw
cinsinden
yükseldikçe,
gelmektedir.
ren who avoid drinking cow milkfiyatlarda
haveda azalma meydana
nan çiğ süt örneklerinin bazı kalite özelAnahtar
Kelimeler
:
Elektrik,
Doğalgaz,
Tüketim,
Sanayi,
Konut, Anova, TUİK, Fiyat
low dietary calcium intakes and poor
liklerinin belirlenmesi, Alınteri; 26-(B):
bone health. American Journal of Clini18-24
ANALYSIS OF ELECTRICITY AND NATURAL GAS PRICES
cal Nutrition;ECONOMETRIC
76(3): 675-80
IN TERMS
OF&
INDUSTRY
AND K., (2011). TükeERDAL,
G.,
TOKGÖZ,
HOUSES
CANDEMİR, S., (2006). Kahramanmaraş İli
ticilerin ambalajlı ve açık süt tüketim terkentsel alanda
yaşayan
ailelerin
tü-data of TSI belonging
Abstract:
In this study
preparedgıda
by using
to the
years of 2012-2014,
cihlerini
etkileyen
faktörler: Erzincan İli
ketimlerinianalyzed.
etkileyen
faktörler
ve
marka
ANOVA model was applied to the study Örneği.
prepared with
the use
of different
KMÜ
Sosyal
ve Ekonomik Araştechniques for analysis. Moreover, tests of hypothesis were applied and the research was
gerçeği. Yayınlanmamış
Yüksek
Lisans
electricity
and natural13(20):
gas prices111-115
tırmalar
Dergisi;
Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam ÜniERSOY, Y., (1999). Kırdan kente göç etmiş
versitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım
ailelerde kadınların bazı beslenme uyguEkonomisi Anabilim, Kahramanmaraş
lamaları üzerine bir araştırma. KooperaÇELİK, Y., KARLI B., BİLGİÇ A., & ÇEtifçilik, 125: 43-54
LİK, Ş., (2005). Şanlıurfa İli kentsel
FOSSET, S., & TOMEA, D., (2002). Nutraalanda tüketicilerin süt tüketim düzeyleri
ceuticals from milk. Encyclopedia of Dave süt tüketim alışkanlıkları. Tarım Ekoiry Science, 2108
nomisi Dergisi; 11(1); 5-12
GÜLER, B., & ÖZÇELİK, A.Ö. , (2002). Çalışan ve çalışmayan kadınların yiyecek
satın alma hazırlama davranışları üzerine bir araştırma. Ankara Üniversitesi Ev
Ekonomisi Mezunları Derneği Yayınları
ÇILTIK, N., (2009). İstanbul Kâğıthane İlçesinde çalışan ve çalışmayan kadınların
beslenme bilgi düzeyleri ve beslenme
alışkanlıklarının saptanması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üni14
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:19
(Ekonomi)
& K:27
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
VEÜniversitesi
KONUTLAR AÇISINDAN
ARALIKLARINA GÖRE
MALATYALIOĞLU,
N., (1991). Erzincan İli
Bilim Serisi: 3SANAYİ
Ankara
Bası- TÜKETİM
mevi, Ankara
İNCELENMESİ Merkez İlçesi köylerindeki evli kadınların beslenme bilgi düzeyleri ile yiyecek
GÖNEN, E., BAYRAKTAR, M., & HABLEhazırlama, pişirme ve saklama uygulamaGüven Grup A.Ş. Finans Yönetmeni
MİTOĞLU, Ş., (1992). Mikrodalga ve
ları üzerine
1
Bölümü bir araştırma, Yayınlanmamış
klasik elektrikli fırınların kullanımı hakYüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi
kında bir araştırma
(Proje
No:
88-55-00Özet : 2012-2014 Yılları arasındaki TUİK verileri kullanılarak
hazırlanan bu çalışma,
sanayi Ev Ekonomisi
Fen Bilimleri
Enstitüsü
01), Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Anabilim
Dalı,
Ankara
şeklindedir. Farklı analiz teknikleri kullanılarak hazırlanan
çalışmada
ANOVA
modeli
uygulanmıştır.
Ayrıca hipotezEv
testleri
uygulanarak araştırma daha kapsamlı hale getirilmiştir.
Ev Ekonomisi
Yüksekokulu
İdaresi
ve doğalgaz
fiyatlarının
tespit edilmesi
MEGEP,
(2007).
Mesleki
Eğitim ve Öğretim
ve Aile Ekonomisi
Anabilim
Dalı,
Ankayönünde hareket
edilmiş olup,
yapılan
Güçlendirilmesi
Projesi. Çoedilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim Sisteminin
aralığı arttıkça, elektrik
ve doğalgaz
ra
cuk Gelişimi ve Eğitimi: Besin Grupları.
KIRDAR, S., (2001). Sütün beslenmemizde
Milli Eğitim Basımevi, Ankara, ss 3-9
yeri ve önemi. S.D.Ü. Fen Bilimleri EnsÖZCAN, T., ERBİL, F., & KURDAL, E.,
titüsü Dergisi, 5, 121-131
ECONOMETRIC ANALYSIS OF ELECTRICITY(1998).
AND NATURAL
GASinsan
PRICES beslenmesindeki
Sütün
KOÇAK, H., (2005). Amasya İli Merkez ilçeönemi. İçme Sütü Sempozyumu. ss. 31HOUSES
si ve köylerinde yiyecek hazırlama, pişir41
me ve saklama
uygulamaları.
the consumption
of electricityYayınlanand natural gas used in industry and houses is statistically
ÖZCAN,
B., (2011).
prepared T.,
with &
the DELİKANLI,
use of different
mamış Yüksek
Lisans
Tezi, Moreover,
Ankara tests
Ünitechniques
for analysis.
of hypothesis were applied and the research was
Gıdaların
tekstürel
özelliklerinin
geliştimade more comprehensive. The purpose was to determine
electricity and
natural gas
prices
versitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara
rilmesinde peynir altı suyu protein katkılarının fonksiyonel etkileri. Uludağ ÜniKONAR, N., KAYA HASPOLAT, I., DALAversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi; 25(2):
BASMAZ, S., POYRAZOĞLU, E. S., &
77-88
ARTIK, N., (2014). Street milk and ur-
ban consumers in Turkey: a descritive
study. J. Verbr. Lebensm. 9: 23-35
ÖZEL, G., (2008). Tüketicilerin Süt tercihinde etkili olan faktörlerin incelenmesine
yönelik bir araştırma. Süleyman Demirel
Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi; 13(3): 227-240
KUTLU, Z., (2004). Ankara İline bağlı Şereflikoçhisar ilçesi ve köylerinde yaşayan
evli kadınların beslenme bilgi düzeyleri,
besin hazırlama, pişirme ve saklama uygulamalarının karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara
Üniversitesi, Ankara
SAKALLE, S., GULERI, S., DIXIT, S.,
BHAGWAT, A., SHUKLA, H., & SIROHI, S., (2014). An assessment of behaviour change regarding milk consumption
15
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:19
(Ekonomi)
& K:27
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ VEunpasteurized
KONUTLAR AÇISINDAN
GÖRE
ŞEKER,ARALIKLARINA
İ., ŞEKER, P.,
ŞAHİN, M., ÖZEN,
in families consuming
milk TÜKETİM
from street vendors in slum areas of indore
İNCELENMESİV.S., AKDENİZ, A., ERKMEN, O., KIŞLALIOĞLU, İ., SARGIN, G., & DOĞU,
district, International JournalMurat
of Medical
G.B., (2012). Elazığ İli merkez ilçede tüScience and Public Health; 3(4):
401-405
keticilerin süt tüketim alışkanlıkları ve bu
1
Kilis 7 Aralık
SEVENAY, N., (1996). Kayseri
İl Merkezi
alışkanlıkları etkileyen faktörlerin belirkamu sektöründe çalışan kadınların besÖzet : 2012-2014 Yılları arasındaki TUİK verileri kullanılarak
hazırlanan
çalışma, sanayi Sağlık Bilimlenmesi,
FıratbuÜniversitesi
lenme alışkanlıkları,
yiyecek
hazırlama,
ve konutlarda kullanılan
doğalgaz
leri Veteriner
26(3):131-143
çalışmada Dergisi;
ANOVA modeli
pişirme yöntemleri
ve beslenme bilgi düuygulanmıştır. Ayrıca hipotez testleri uygulanarak araştırma daha kapsamlı hale getirilmiştir.
ŞENSOY,
F.,fiyatlarının
(1987).tespit
Ankara
Sanayi ve
konutlarda
göre elektrik
ve doğalgaz
edilmesiİline bağlı seçilzeyleri üzerine
bir
araştırma.
Yayınlanyönünde hareket edilmiş olup, yapılan istatistik bulgulara göre de sonuca gidilmiştir. Elde
miş köy, ilçe, gecekondu, kentsel yerleşim
mamış Yüksek
Lisans Tezi, Ankara Üniedilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz
fiyatlarının
genel seviyesinde
düşüş
gözlendiği sonucuna
varılmaktadır.yaşayan
Sonuç olarakev
tüketim
yerlerinde
kadınlarının besin
versitesi Fen
Bilimleri
Enstitüsü,
Ankara
sanitasyonu konusundaki bilgi ve alışkanSÜRÜCÜOĞLU,
M.S.,
(1986).
Aile
beslenAnahtar
Kelimeler
: Elektrik,
Doğalgaz,
lıklarını saptama araştırması. Yayınlanmesinde kadının rolü, Yayınlanmamış
mamış Bilim Uzmanlığı Tezi, Hacettepe
Yüksek Lisans
Tezi, Ankara ÜniversiteECONOMETRIC ANALYSIS OF ELECTRICITY
AND NATURALAnkara
GAS PRICES
Üniversitesi,
ACCORDING
TO CONSUMPTION
RANGES IN TERMS OF INDUSTRY AND
si Fen Bilimleri
Enstitüsü
Ev Ekonomisi
HOUSES
ŞİMŞEK, O., ÇETİN, C., & BİLGİN, B.,
Anabilim Dalı, Ankara
Abstract: In this study prepared by using data of TSI (2005).
belonging to
the years of
2012-2014,
İstanbul
İlinde
içme sütü tüketim
the consumption
electricity and natural
SÜRÜCÜOĞLU,
M.S., &of BALGAMIŞ
F.,gas used in industry and houses is statistically
analyzed. ANOVA model was applied to the studyalışkanlıkları
prepared with the ve
use bu
of different
alışkanlıkları etkile(1987). Beslenme
eğitiminin
yiyecek
techniques for
analysis. Moreover,
testshaof hypothesis were applied and the research was
yenelectricity
faktörlerin
belirlenmesi
üzerine bir
and natural
gas prices
zırlama ve pişirme yöntemlerine etkisi.
araştırma. Tekirdağ Ziraat Fakültesi DerBeslenme ve Diyet Dergisi; 16(1): 39-50
gisi; 2(1): 23-35
ŞAHİN, A., & KAŞIKÇI, M., (2014a). Sivas
ŞİMŞEK, B., GÜN, İ., & ÇELEBİ, M.,
İli Yıldızeli İlçesinde halk elinde yetiştiri(2010). Isparta yöresinde üretilen süzme
len esmer sığırların çiğ süt kompozisyoyoğurtların protein profilleri ve bunların
nunun belirlenmesi, Tekirdağ Ziraat Fakimyasal özelliklerle ilişkisi. YYÜ Tar Bil
kültesi Dergisi (Journal of Tekirdag AgriDerg (YYU J Agr Sci); 20(3): 208-213
culturel Faculty); 11(2): 44-50
UZUNDUMLU, S.A., & BİRİNCİ, A.
ŞAHİN, A., & KAŞIKÇI, M., (2014b). Esmer
(2013). Tüketicilerin açık süt tüketimini
ineklerde somatik hücre sayısı ve bazı çiğ
etkileyen faktörlerin analizi: erzurum ili
süt parametreleri arasındaki ilişkilerin
örneği, Alınteri; 25-(B): 1-12
belirlenmesi, Türk Tarım–Gıda Bilim ve
Teknoloji Dergisi; 2(5): 220-223
16
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:19
(Ekonomi)
& K:27
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ VE T.,(2006).
KONUTLAR AÇISINDAN
ARALIKLARINA
GÖRE
ÜNAL, R.N., & BESLER,
Beslen- TÜKETİM
YÜCECAN,
S. (1989).
Türkiye’de beslenme
mede sütün önemi. Sinem Matbaacılık,
İNCELENMESİsorunları, beslenme sorunları ve boyutlaAnkara
rı. Devlet Bakanlığı ve Hacettepe ÜniverMurat KORKMAZ, Hakan AÇIKGÖZ
sitesi, Sağlık Teknolojisi Yüksekokulu,
Güven Grup
A.Ş. Finans Yönetmeni
ÜNVER, B., (1981). Yiyecek hazırlama
ve pis.88, Ankara
1
Kilis 7 Aralık
şirme teknikleri. 1. Milli Eğitim
Bakanlığı
Meslek ve Teknik Öğretim Kitapları Etüt WHAM, C.A., & WORSLEY, A., (2003). New
ve Programlama
Dairesi
Yayınları
No:
8, tüketiminin
Zealanders’
attitudes
to milk: implications
ve konutlarda
kullanılan
doğalgaz ile
elektrik
istatistiksel olarak
analiz edilmesi
Ankara
for public health. Public Health Nutrition;
Sanayi ve konutlarda tüketim aralıklarına göre elektrik ve
doğalgaz
fiyatlarının tespit edilmesi
6(2):
73-78
YAZMAN, A., yönünde
(1994).
Sütedilmiş
ve sütten
yapılan
hareket
olup, yapılan
bulgular sonucunda;
sanayipişirme
sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz
yoğurt ve edilen
tatlılarda
hazırlama,
saklama sırasında
oluşanyükseldikçe,
vitaminfiyatlarda
kayıp-da azalma meydana gelmektedir.
Author’s Note: This study was just oral preları. Yayınlanmamış
Doktora
Tezi,
HacetAnahtar Kelimeler
: Elektrik,
Doğalgaz,
sented at V. European Conference on Sotepe Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi,
cial and Behavioral Sciences (11-14 SepAnkara
ECONOMETRIC ANALYSIS OF ELECTRICITY
AND NATURAL
PRICES
tember
2014), GAS
St Petersburg,
Rusya and
HOUSES was published in abstract book.
YILMAZ, L., (2006). Yoğurt benzeri fermente süt ürünleri üretiminde farklı probiyoAbstract: In this study prepared by using data of TSI belonging to the years of 2012-2014,
the consumption of electricitykullanımı.
and natural gas used in industry and houses is statistically
tik kültür kombinasyonlarının
Yayınlanmamış
techniquesDoktora
for analysis. Tezi,
Moreover,Uludağ
tests of hypothesis were applied and the research was
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Gıda
Mühendisliği Anabilim Dalı, Bursa
17
A
CED
DBHAD
CONSUMER ATTITUDES TOWARDS CONSUMPTION OF
GENETICALLY MODIFIED PRODUCTS (1)
GENETİK MODİFİKASYON SONUCU ELDE EDİLEN BESİN
TÜKETİMİNDE TÜKETİCİ GÖRÜŞLERİ
Gülçin ALGAN ÖZKÖK
Selçuk Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Çocuk Bakımı ve Gençlik Hizmetleri Programı,
Kampus Konya / Turkey
Öz: GDO’lu ürünlerin dünya ticaretine girmesiyle birlikte
GDO’lar hakkında giderek artan biçimde tartışmalar devam
etmektedir. Farklı ülkelerdeki insanların bu konu hakkında
bilgi, tutum ve davranışlarında önemli farklılıklar olduğu
görülmektedir. Bu çalışma, gündemde önemli bir yeri olan
GDO’lar hakkında kadınların bilgi, tutum ve davranışlarını
tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Bu çalışma, Temmuz ve
Ağustos 2012 tarihleri arasında Selçuklu TOKİ evlerinde
yaşayan bireyler (1000 kadın ) ile gerçekleştirilmiştir.
Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Anket formunu
yeterli dolduran kişiler değerlendirme kapsamına alınmıştır. Araştırmacı tarafından hazırlanan bir soru formu
ile katılımcıların sosyo-demografik özellikleri ile genetiği
değiştirilmiş besinlere yönelik bilgi ve görüşlerine ait
bilgiler toplanmıştır. Kadınların GDO bilgisine yönelik
ifadeleri büyük çoğunluğunun doğru olarak nitelendirdiği
görülmüştür. Bu ürünlerin insan sağlığına ve çevreye olası
etkileri hakkında bilinçli olduğu, kararsız olanların ise bu
ürünlere şüpheli yaklaştıkları gözlemlenmiştir. Çoğunluğun
GDO’lara bakışının negatif olduğu saptanmıştır. GDO’lu
ürünlerle ilgili fikirlerinde en etkili özelliğin öğrenim durumu olduğu ve bunu gelir düzeyi ile meslekleri izlemiştir.
Abstract: There has been an increasing debate over
GMOs ever since the introduction of GMO products into
the world trade. It is seen that people in different countries
have a wide variety of knowledge, attitudes and behaviors
regarding GMOs. This study was conducted to determine
the knowledge, attitudes and behaviors of women about
a highly controversial topic – GMOs. This study was
conducted between July and August 2012 with individuals (1000 women) dwelling in Selçuklu Toki houses. The
survey method is used in this search. The questionnaire has
been filled to the extent sufficient person’s assessments.
A questionnaire designed by the researcher was used to
collect data about socio-demographic characteristics of
the participants and their knowledge and attitudes about
genetically modified products. It was observed that most
of the women seem well aware of the controversial effects
of GDO products. They seem to know about the possible
effects of these products on human health and environment and those who feel uncertain view these products
with suspicion. Most of the participants have a negative
attitude towards GMOs. Educational background, followed
by income level and occupation, is the most determining
factor in their attitudes towards GMO products.
Anahtar Kelimeler: Genetiği Değiştirilmiş Organizma,
GDO Ürünleri, Tüketici Tutumu
Key Words: Genetically Modified Organisms, GDO Products, Consumer Attitudes
Doi: 10.17362/DBHAD.2015310319
(1) Sorumlu Yazar: Gülçin ALGAN ÖZKÖK Selçuk Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Çocuk Bakımı
ve Gençlik Hizmetleri Programı, Kampus Konya / Turkey [email protected] Geliş Tarihi / Received:
13.01.2015 Kabul Tarihi/ Accepted: 10.04.2015 Makalenin Türü: Type of article article (Araştırma – Uygulama /
Research -Application) Çıkar Çatışması / Conflict of Interest:Yok / None “Etik Kurul Raporu Yok - None Ethics
Committee
18
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:35
(Ekonomi)
& K:48
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
Introduction
ARALIKLARINA
GÖRE
world population.
Ayaşan
and Karakozak reported
that, in recent years, scientists have developed certain
İNCELENMESİ
Gene technology, using many molecular biology
genetically
modified crops which are enriched with
Murat KORKMAZ, Hakan
AÇIKGÖZ
techniques such as recombinant DNA
techniques,
vitamins
and the best well-known example is the
Yönetmeni
includes the process of isolating genes,
making
developmentBölümü
of β-carotene-enriched rice (provitamin
1
certain changes in the genes and
making them
A) through the transfer of genes (Aslan and Şengelen,
ready for the insertion either into the organism
Özet : 2012-2014 Yılları arasındaki TUİK verileri2010;
kullanılarak
hazırlanan
Ayaşan
and Karakozak,
2010).
konutlarda
kullanılan
doğalgaz
they are isolatedvefrom
or into
a different
organism.
When these modified
genes,Ayrıca
usinghipotez
a proper
method
organisms
uygulanmıştır.
testleri
uygulanarakGenetically
araştırma dahamodified
kapsamlı hale
getirilmiştir.can be transferred
Sanayiavailable,
ve konutlarda
tüketim
aralıklarına
göre elektrik
doğalgaz
fiyatlarının
tespit edilmesi
among many others
are
transferred
into
fromveone
species
to another
regardless of the type.
The application
of gene
transfer in livestock is
an organism, this
organism
with novel
edilen
bulgular sonucunda;
sanayigenes
sektörüisiçin tüketim
aralığı arttıkça, elektrik
ve doğalgaz
called genetically
modified organism (GMO) aimed at improving the growing parameters of
or transgenic organism
(Çelik and Balık, 2007; animals, increasing the breeding rate, increasAnahtar Kelimeler : Elektrik, Doğalgaz, Tüketim, Sanayi, Konut, Anova, TUİK, Fiyat
ing the milk production and its nutritional value
Demir and Pala, 2007).
and changing its composition (lactose-free milk,
This technology isECONOMETRIC
used in a lot ofANALYSIS
different OF
sectors
proteins
withOF
modified
amino
IN TERMS
INDUSTRY
AND acid structure etc.),
from agriculture to health. It can be used in food
HOUSES
increasing the wool production and improving
to increase harvest and nutritional quality or shelf
the capacity of animals
Abstract: In this study prepared by using data ofits
TSIquality,
belonging expanding
to the years of 2012-2014,
life of fruits and vegetables,
in ofproduction
of natural
ediblegas used in industry and houses is statistically
the consumption
electricity and
benefit
fodder,
resistance
analyzed. ANOVA model was applied to the to
study
preparedfrom
with the
use of developing
different
vaccine and drugs,
and infor
treatment
diseases.
techniques
analysis. of
Moreover,
testsOn
to diseases
andand
turning
transgenic
animals into
electricity
natural gas
prices
the contrary, decrease
in food safety, worries about
donors (Altuğ, 1993; Özer, 2003; Ekinci vd.,
the negative effects to human health, religious and
2005). A large number of studies are also being
cultural ethical problems may occur. At present,
conducted to make chickens grow faster and inthere is not enough scientific data about every
crease productivity and to rear nutrient-enriched
aspect of this topic. Further studies and technologipoultry. Increasing the production of genetically
cal developments will provide more detailed and
modified livestock can make it possible for conclear data in this area (Ergin and Yaman, 2013).
sumers to reach healthier animal products in
The lack of true knowledge about the results of the future. Increasing the production of geneticonsuming these products leads to some questions cally modified livestock can make it possible for
and debates, and these debates focus on human, consumers to reach healthier animal products in
animal, environment and biological diversity. There the future. Transgenic products, despite all their
are some ongoing improvement studies conducted benefits, also involve some health risks. Novel
using biological techniques on plants and animals in genes could also bring about some unpredictable
an attempt to meet basic food needs of the growing changes by reducing the nutritional value of some
19
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:35
(Ekonomi)
& K:48
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ
VE of
KONUTLAR
AÇISINDAN
ARALIKLARINA
GÖRE
foods while it increases
that
others. There
is TÜKETİM
Statistical
findings were
presented in frequency
and percentages. Chi square test was used to find
no adequate data on the effects of changes
in
İNCELENMESİ
out AÇIKGÖZ
whether there was a difference between the
the nutritional composition of cropsMurat
and KORKMAZ,
animal Hakan
knowledge
products (Uzogara, 2000). The possibility
that
Güven Grup
A.Ş. Finans
Yönetmeni and attitudes of participants according
to their demographic
characteristics. P<0.05 was
some properties causing disease
1 and allergy will
Bölümü
also be transferred due to gene transfer might
considered statistically significant. SPSS 15.0
2012-2014
Yıllarıbe
arasındaki
TUİK verileristatistical
çalışma,
sanayi
entail the risks Özet
that: there
might
unexpected
packagebuwas
used
for data analysis.
bio-chemicals inşeklindedir.
transgenic
products.
There are
a
Farklı
analiz teknikleri
kullanılarak
uygulanmıştır. Ayrıca hipotez testleri uygulanarakResults
small number ofSanayi
casesvereported
in relation to anti
konutlarda tüketim aralıklarına göre elektrik ve doğalgaz fiyatlarının tespit edilmesi
yönünde
edilmiş olup,
yapılan istatistik
bulgulara
de sonuca
Resultsgöre
showed
thatgidilmiştir.
betweenElde
the ages of 32-38
nutrients and toxins
in hareket
GM animals
(Houston
et
participants
withSonuç
86.1%
married
al., 1998; Ketolafiyatlarının
et al., 2000;
Zhang etdüşüş
al., 2000).
genel seviyesinde
varılmaktadır.
olarak
tüketim and 28.6% two
aralığı
Kw
cinsinden
yükseldikçe,
fiyatlarda
da
azalma
meydana
gelmektedir.
children. States of primary and secondary education
Despite the uncertainty surrounding GMO products,
Anahtar
Kelimeler
Doğalgaz,
Sanayi,(19.6%),
Konut, Anova,
TUİK,
Fiyat
level
they
have
a low income (30.3%)
studies conducted
indicated
that: Elektrik,
there has
beenTüketim,
a
and does not working (52.8%). Table 1 presents
considerable difference between the knowledge,
ECONOMETRIC
ANALYSIS
OF ELECTRICITY
AND NATURAL
GAS PRICES
the results
of some factors
related to the knowledge
attitudes and behaviors
of people
from different
and attitudes of participants about consumption of
countries (Lan, 2006; Februhartanty et al., 2007)
HOUSES
genetically modified products. Table 2 provides
This study wasAbstract:
carriedIn this
outstudy
to determine
thedata of TSI belonging to the years of 2012-2014,
prepared by using
datain on
the and
relationship
between marital status,
the consumption of electricity and natural gas used
industry
knowledge, attitudes
andANOVA
behaviors
employed
analyzed.
modelof
was
applied to the study prepared with the use of different
age, educational
income level and
techniques for analysis. Moreover, tests of hypothesis
were applied andbackground,
the research was
and unemployed
related toThea purpose
current
madewomen
more comprehensive.
occupation and the behaviors and attitudes of parcontroversial issue GMO.
ticipants towards genetically modified organisms.
Materials and Methods
It was seen that 91.9% of the participants (n=974)
reported they learned about GMOs through media
This study was conducted between July and
channels such as TV, newspaper, magazine etc.
August 2012 with individuals (1000 women)
(Table 1). This result indicates a significant difdwelling in Selçuklu Toki houses. The quesference in terms of marital status and educational
tionnaire has been filled to the extent sufficient
persons assessments. The survey method is used
background (Table 2). As it is clearly seen in
in this search (Karasar, 2007). The questionnaire
Table 1, 89.9% of participants (n=973) reported
included 20 questions related to the attitudes of
that foods should definitely be labeled with GM
participants towards genetically modified prodor GM-free. It was found that this result indicate
ucts and what they know about these products,
a significant difference (P<0.05) based on marital
and there were also 5 questions regarding the
status and educational background (Table 2).
effects of demographic characteristics on GMOs.
79.6% of the participants reported that the foods
20
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:35
(Ekonomi)
& K:48
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
VEetc.,
KONUTLAR
ARALIKLARINA
they buy now (meatSANAYİ
products
tomato,AÇISINDAN
maize, TÜKETİM
occupation
and incomeGÖRE
level (Table 2). 76.1%
of the participants (n=963) thought that GMO
soybean etc.) include genetically modified organİNCELENMESİ
products affect the distribution and balance of
isms (Table 1). There was a significant
difference
(P<0.05) based on educational background,
species in the nature (Table 1).
1
Kilis
7 Aralık
Üniversitesi,
Bölümü
Table 1. Knowledge, Attitudes
and
Behaviors
inElektrik-Enerji
Relation to
Genetically Modified Organisms
Özet : 2012-2014 Yılları arasındaki TUİK verileri kullanılarak hazırlanan Agree
bu çalışma, Disagree
sanayi
Behaviours andveAttitudes
N
konutlarda kullanılan doğalgaz ile elektrik tüketiminin istatistiksel olarak
analiz edilmesi
(%)
(%)
Neutral
(%)
I have learned about
GMO products through media channels
uygulanmıştır. Ayrıca hipotez testleri uygulanarak araştırma daha
kapsamlı91.9
974
4.8
such as TV, newspaper,
etc aralıklarına göre elektrik ve doğalgaz fiyatlarının tespit edilmesi
Sanayi vemagazine
konutlarda tüketim
3.3
yönünde hareket
edilmiş
olup, yapılan istatistik bulgulara göre973
de sonuca89.9
gidilmiştir. Elde
Food should be labelled
with GM
or GM-free
5.9
4.3
Foods we buy (meat
products
etc, tomato,
soybean
etc)
fiyatlarının
genel seviyesinde
düşüşmaize,
gözlendiği
sonucuna
varılmaktadır.
olarak tüketim
972 Sonuç
79.6
8.5
include genetically
modified
organisms
aralığı
Kw cinsinden
yükseldikçe, fiyatlarda da azalma meydana gelmektedir.
11.8
GMO products Anahtar
affect the
distribution
andDoğalgaz,
balanceTüketim,
of species
in Konut, Anova, TUİK, Fiyat
Kelimeler
: Elektrik,
Sanayi,
963
76.1
the nature
7.2
16.7
GMO products include hormones
16.3
10.4
957
73.2*
ECONOMETRIC
ANALYSIS
ELECTRICITY AND NATURAL
GAS PRICES8.4
Those who consume
GMO products
develop OF
cancer
969
72.1*
HOUSES
GMO products cause allergy in human body
962
71.5*
8.3
19.5
GMO products cause
a toxic
effect
the human
body
967
66.1*
11.7
Abstract:
In this
studyon
prepared
by using
data of TSI belonging
to the years
of 2012-2014,
22.2
GMO products are
allowed
in ourmodel
country
15.5
analyzed.
ANOVA
was applied to the study prepared970
with the61.3
use of different
techniques
for
analysis.
Moreover,
tests
of
hypothesis
were
applied
and
the
research
was
GM foods are created using biotechnology (the techniques
implemented to understand and modify the functions of human
964
61.0
9.3
beings, animals and plants)
23.2
The production of GMO products is allowed in our country
955
60.0
16.2
23.8
Genes from different organisms such as pigs, rats, human beings
are transferred into GMO products
963
50.4
18.9
30.7
GMOs extend shelf life of foods
967
46.2
35.0
18.8
Conventional foods (sausage, pastrami, yoghurt etc.) are
genetically modified
961
45.8
29.6
24.7
GMO products are allowed in developed countries
961
45.3
21.5
33.2
Governmental institutions in our country make regulations on
GMO products
967
43.7
26.3
30.0
GMO products might prevent the hunger in the world
969
17.4
65.4*
17.1
GMO products increase nutritional value of foods
970
15.9
70.4*
13.7
I consume GMO products and make my family consume
963
12.4
82.2
5.4
GMO products have the same properties as natural products
974
11.5
80.0
8.5
21
20.2
29.7
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:35
(Ekonomi)
& K:48
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
ARALIKLARINA
*Have no precise SANAYİ
idea VE KONUTLAR AÇISINDAN TÜKETİM
72.1% of
the women GÖRE
participated in the study
(n=969) reported that GMO products might be
73.2% of the participants (n=957) believeİNCELENMESİ
that
the reason for cancer. 71.5% of the participants
GMO products include hormones (Table
1). As
(n=962) were of the opinion that GMO products
Güven
Table 2 indicates, the result that GMO
products
have an allergic effect on humans. 66.1% of the
1
7 Aralık Üniversitesi,
include hormones demonstrate aKilis
statistically
sig- Elektrik-Enerji Bölümü
participants (n=967) thought that GMO products
nificant difference in relation to age, educational
Özet : 2012-2014 Yılları arasındaki TUİK verilericause
kullanılarak
hazırlanan
sanayi body (Table 1).
a toxic
effectbuonçalışma,
the human
background andve occupation
(P<0.05).
konutlarda kullanılan
doğalgazThough
uygulanmıştır.
Ayrıca hipotez testleri
uygulanarakon
araştırma
daha kapsamlı
getirilmiştir.
Table 2. The Effects
of Demographic
Variables
Behaviors
and hale
Attitudes
Towards GMOs
Marital
Income
aralığı Kw cinsinden yükseldikçe, fiyatlarda
da azalma
meydanaEducational
gelmektedir.
Behaviors and Attitudes
Age
Occupation
status
Background
level
I have learned ECONOMETRIC
about GMO products
0.001*
through media channels
such
TV, <0.001*
0.093
0.345
ACCORDING
TO as
CONSUMPTION
RANGES
IN TERMS OF
INDUSTRY AND
HOUSES
newspaper, magazine etc.
0.106
Food should be Abstract:
labelled In
with
GM or GMthis study prepared by 0.013*
using data of 0.511
TSI belonging to0.022*
0.563
free
0.197
Foods we buy (meat
products
etc., tomato,
techniques
for analysis.
Moreover, tests of hypothesis were applied and the research was
comprehensive.
The purpose
was to determine
and natural gas
prices
0.036*
<0.001*
maize, soybeanmade
etc.)more
include
genetically
0.174
0.939 electricity
modified organisms
<0.001*
GMO products affect the distribution and
balance of species in the nature
0.125
0.645
0.002*
0.015*
0.022*
GMO products include hormones
0.940
0.046*
<0.001*
0.102
0.041*
Those who consume GMO products
develop cancer.
0.336
0.694
0.044*
0.079
0.256
GMO products cause allergy in human
body
0.001
0.225
0.710
0.217
0.200
GMO products cause a toxic effect on the
human body
0.016*
0.409
0.024*
0.239
0.056
GMO products are allowed in our country
0.642
0.935
0.950
0.028*
0.101
GM foods are created using biotechnology
(the techniques implemented to understand
and modify the functions of human beings,
animals and plants)
0.665
0.932
0.041*
0.344
0.079
22
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:35
(Ekonomi)
& K:48
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ VE KONUTLAR AÇISINDAN TÜKETİM ARALIKLARINA GÖRE
The production of GMO products is
ELEKTİRİK VE DOĞALGAZ0.600
FİYATLARININ
0.047*
0.951 EKONOMETRİK
0.447 AÇIDAN
allowed in our country
İNCELENMESİ
0.024*
Genes from different organisms suchMurat
as KORKMAZ, Hakan AÇIKGÖZ
0.006*
pigs, rats, human beings are transferred
0.102
0.250
into GMO products
0.002*
0.064
0.012*
<0.001*
0.007*
Conventional foods
(sausage,Yılları
pastrami,
Özet : 2012-2014
arasındaki TUİK
sanayi
0.446verileri 0.064
0.509 bu çalışma,0.580
yoghurt etc.) arevegenetically
modified
konutlarda kullanılan doğalgaz ile elektrik tüketiminin istatistiksel olarak analiz edilmesi
0.061
GMOs extend shelf life of foods
1
0.098
0.419
GMO products uygulanmıştır.
are allowedAyrıca
in developed
hipotez testleri 0.865
uygulanarak 0.490
araştırma daha kapsamlı
0.010*
0.085 hale getirilmiştir.
countries
0.004*
Governmental institutions in our country
edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü
0.024*
0.798için tüketim
0.674aralığı arttıkça,
0.076
make regulationsfiyatlarının
on GMOgenel
products
seviyesinde düşüş gözlendiği sonucuna varılmaktadır. Sonuç olarak tüketim
0.082
GMO products might
prevent the hunger in
0.007*
0.451
0.060
0.060
the world
0.225
GMO products increase nutritional value
of foods
0.128
0.187
0.556
0.007*
0.001*
ACCORDING
CONSUMPTION
RANGES IN TERMS OF INDUSTRY AND
GMO products
and TO
make
my
0.005*
<0.001*
0.367
HOUSES0.053
I consume
family consume
GMO products have
the same
as by using data of TSI belonging to the years of 2012-2014,
Abstract:
In thisproperties
study prepared
0.030*
0.026*
0.066
0.128
natural productsthe consumption of electricity and natural gas used in industry and houses is statistically
techniques
for analysis.
Moreover, tests of hypothesis were applied and the research was
The number of items
presenting
different
2
9
made more comprehensive. The purpose4 was to determine
electricity14
and natural gas prices
opinions
#Chi-square test was applied and P values
were indicated.
<0.001*
0.209
7
the production of GMO products is permitted in
our country and 45.3% of them (967) reported
that these products are also allowed in developed
countries in the world. The percentage of undecided ones was 33.2% (Table 1). 65.4% of the
participants (n=967) reported that hunger in the
world cannot be prevented by GMO products
(Table 1). The argument that GMO products increase nutritional value of foods was supported by
70.4% of the participants (n=967) (Table 1) and
this result showed there is a difference according
to educational background and the income level
(P<0.05) (Table 2).
*Statistically significant difference was observed (P<0.05).
As Table 1 illustrates, 61.3% of the participants
(n=970) thought GMO products are permitted in
our country. Although demonstrating a significant
difference in terms of the income level (P<0.05).
While 61% of the participants (n=970) argued that
GMO products are created using biotechnology,
29.7% of them were undecided about it (Table
1). 60% of the participants (n=970) thought that
23
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:35
(Ekonomi)
& K:48
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
VE KONUTLAR
ARALIKLARINA
GÖREaware of genetically
The majority of theSANAYİ
participants
(82.2%-n=963)
the students
were generally
mentioned that they would not consume GMO
modified products and they thought that genetically
İNCELENMESİ
products and would not make theirMurat
family
eat
modified foods were harmful (Özden vd., 2013).
them. 80% of the women (n=967) thought
that
In Yönetmeni
literature with controversial, imprecise and
GMO products do not have the1Kilis
same
properties
7 Aralık Üniversitesi, Elektrik-Enerji
inadequateBölümü
information about GMO products
as natural products (Table 1). This result was not
asserting that these products lead to some serious
Özet of
: 2012-2014
arasındaki
significant in terms
maritalYılları
status,
the income
health istatistiksel
problemsolarak
such
as edilmesi
tumour, breast cancer,
analiz
level and occupation
yet aFarklı
significant
difference
şeklindedir.
analiz teknikleri
kullanılarak hazırlanan çalışmada ANOVA modeli
hormonal imbalance, intoxication and allergy
Ayrıca hipotez
testleri uygulanarak araştırma daha kapsamlı hale getirilmiştir.
was found for uygulanmıştır.
age and education
background
ve doğalgaz
tespit
edilmesiand Polat, 2001;
(Uzogara
et fiyatlarının
al., 2000;
Sayan
(Table 2).
Pardo et al., 2002; Santerre CR. and Machtmes,
SonuçKıyak,
olarak tüketim
Discussion
2002;varılmaktadır.
Zülal, 2003;
2004a,b,c; Anonim,
2005; Anonim, 2008; Atsan and Kaya 2008).
The majority of
these
women
acquired
the
Anahtar
Kelimeler
: Elektrik,
Doğalgaz,
79.6% of the participants thought that the foods
knowledge about GMO products through media
they buy now might be genetically modified.
channels like TV, ECONOMETRIC
newspaper, magazine
etc. This
ANALYSIS OF ELECTRICITY
AND NATURAL
PRICES
The study
by ErginGAS
et al.,
found it to be 77.7%
ACCORDING
CONSUMPTION
might be resulting from
the factTO
that
recently thereRANGES IN TERMS OF INDUSTRY AND
HOUSES
(Ergin vd., 2008). This rate ranged from 43.2%
has been an increased focus by media on GMOs
to 62% in studies carried out in EU countries,
In thisfollowing
study prepared
using data of TSI belonging to the years of 2012-2014,
and participantsAbstract:
have been
thebymedia
in industry
and houses is
statistically
China
and Indonesia
(Pardo
et al., 2002; Huang
ANOVA
model
closely found inanalyzed.
their study
that
the was
percentage
et al.,were
2006;
et al., 2007). The
appliedFebruhartanty
and the research was
of those who heard
GMOs
for the first
time on
made more
comprehensive.
The purpose
same rate is taken into account in the member
TV/radio was 67.8% and those heard it on this
countries of European Union while it is 2% in
questionnaire was 8.4% (Koçak vd., 2010). In
Norway. Koçak et al., found that 84.9% of the
the study conducted by Demir and Pala they
participants in their study reported that product
were 42.0% and 29.0% respectively (Demir and
packages should have a label saying whether
Pala, 2007). Lan et al., found in their study that
or not it is a GMO product (Koçak vd., 2010).
Chinese people have limited knowledge about
65.4% of the participants argued that hunger in
GMO products (Lan et al., 2006). 73.2% of the
the world cannot be prevented by GMO products.
participants reported that GMO products include
In contrast, It was observed that in 1993 the milk
hormones and 72.1% believe those who eat GMO
production increased in the dairy cattle which
products will develop cancer. Ergin vd., in their
were injected with RBGH (the recombinant
study on the students of Health Vocational High
bovine growth hormone) approved by the US
School revealed that 34.5% of the participants
Food and Drug Administration (US FDA) (Altuğ,
reported GMO foods include hormones (Ergin
1993; Santerre and Machtmes, 2002 ). 70.4% of
vd., 2008). Özden et al., found in their study that
24
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:35
(Ekonomi)
& K:48
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ VE
KONUTLAR
ARALIKLARINA
GÖRE related to this issue
idea. The
lack of knowledge
the participants disagreed
that
GMO products
increase the nutritional value of foods. Santerre
could be said to be resulting from the institutions
İNCELENMESİ
and Machtmes made a study withMurat
576 KORKMAZ,
people Hakan
which
do not inform people thoroughly. Special
AÇIKGÖZ
and found that 65% of the participants
believed
Expert Committee on Environment emphasizes
genetically modified products were
not superior
in their report that the issue of genetically modi1
to natural foods with respect to nutritional value
fied organisms is one of the problem areas that
Özet : 2012-2014
Yılları
arasındaki
TUİK verileriTurkey
kullanılarak
bu çalışma, and
sanayithe arrangements
(Santerre and Machtmes,
2002).
There
are many
hashazırlanan
faced recently
studies in literature
with Farklı
similar
results
(Demir
this issue
are not
adequate
şeklindedir.
analiz
teknikleri
kullanılarakfor
hazırlanan
çalışmada
ANOVA
modeliand the negative
Ayrıca
testleriErgin
uygulanarakeffects
araştırmaof
daha
kapsamlı
hale
getirilmiştir.
and Pala, 2007; uygulanmıştır.
Februhartanty
ethipotez
al., 2007;
GMOs
are
not
exactly known yet, and
it is also
that administrative,
legal
vd., 2008; Pardo,
et al.,hareket
2002;edilmiş
Demir
2006;
yönünde
olup,vd.,
yapılan
göreunderlined
de sonuca gidilmiştir.
Elde
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
Christoph et al., 2008; Anonim, 2007). Bilen
and technical measures related to this production
and Özel, foundaralığı
in their
studyyükseldikçe,
that Thefiyatlarda
resultsda azalma
method
need
to be developed (DPT, 2007). The
Kw cinsinden
meydana
gelmektedir.
indicated that most
of the
students
(87%)
had an
factor,
Table 2 shows, behind
Anahtar
Kelimeler
: Elektrik,
Doğalgaz,
Tüketim,most
Sanayi,important
Konut, Anova,
TUİK, as
Fiyat
awareness regarding genetically modified (GM)
the women’s opinions about GMO products was
products. The results
also revealed that students
their educational background. It was found that
ACCORDING
CONSUMPTION
IN TERMS
INDUSTRY
AND
think that GM products
haveTOrisks
(Bilen andRANGES
women
withOF
different
educational
background had
HOUSES
Özel, 2012). 50.4% of the women thought that
different attitudes towards 14 out of 20 questionAbstract:
In
this
study
prepared
by
using
data
of
TSI belonging
to the
years of 2012-2014,
genes from different organisms such as pigs, rats,
naire
items and
educational
level, therefore, turned
analyzed.
ANOVA
model
was products
applied to the study
the influential
use of different
human beings are
transferred
into
GMO
out toprepared
be thewith
most
in their behaviors
while 30.7% remained
undecided. The
Therefore,
and attitudes
to and
GMOs.
attitudes were also
made more comprehensive.
electricity
natural Their
gas prices
participants in this study regarded GMO foods as
affected significantly by their occupation and
income level. Women having different levels
suspicious products and believed that conventional
of income expressed different opinions about 9
foods do not include GMOs (45.8%). In another
items and those coming from different occupastudy results of the studies suggest that students
tional areas had different opinions on 7 items.
do not have enough knowledge about transgenic
Marital status was another factor resulted in 4
products, they tend to be dignified about usage of
different opinions. In general, although women
GMO products due to a lack of scientific based
were mistaken about 2 or 3 items, their opinions
information (Temelli and Kurt, 2011). Unlike this
and attitudes varied greatly depending on some
attitude, 46.6% of the participants in the study
by Demir and Pala reported that conventional
of their demographic characteristics.
foods include GMOs (Demir and Pala, 2007).
Conclusions
43.7% of the women in this study thought that
governmental institutions in our country make
The conclusion that could be drawn from this
regulations on GMO products while 30.0% had no
study is that women’s responses to the question-
25
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:35
(Ekonomi)
& K:48
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ
VE KONUTLAR
AÇISINDAN
ARALIKLARINA
GÖREdeğiştirilmiş organiznaire items indicated
that they
are quite aware
of TÜKETİM
ANONIM,
(2005). Genetiği
the effects of GMO products on human health
İNCELENMESİ malara hayır!, GDO’ya Hayır Platformu:http://
and environment and those who are
undecided
www.gdoyahayir.org/makaleler.html. 17.05.2005
consider them suspicious. It was observed
that
Yönetmeni (2007). Tüketici GDO`lu gıda almak
ANONIM,
most of the participants had a1Kilis
negative
attitude
7 Aralık Üniversitesi, Elektrik-Enerji
Bölümü
istemiyor,
towards GMOs. Educational background was the
Özetfactor
: 2012-2014
Yıllarıattitudes
arasındaki about
TUİK verileri<http://www.tumgazeteler.com/haberleri/gfkkullanılarak hazırlanan bu çalışma, sanayi
most determining
in their
turkiye/>
15.09.2007
GMOs, which was
followed
byanaliz
the income
şeklindedir.
Farklı
tekniklerilevel
çalışmada
ANOVA modeli
uygulanmıştır.
Ayrıca
hipotez
testleri
uygulanarak
araştırma
daha
kapsamlı
and occupation. Factors such as marital status
ve doğalgaz(2008).
fiyatlarınınGenetically
tespit edilmesi modified organANONIM,
and age were less
determining
in their
attitudes
yönünde
hareket edilmiş
olup, yapılan
isms (Online Textbook), http://www.learner.
bulgular
sonucunda;technologies
sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz
towards GMO edilen
foods.
Production
fiyatlarının genel seviyesinde düşüş gözlendiği sonucunaorg/channel/courses/biology/textbook/gmo/
using GMOs poses
risks
of irrevocable,
unex-da azalma meydana gelmektedir.
aralığı Kw
cinsinden
gmo1.html. spos=1&vjob=vdocid,147035>
pected and harmful
sideKelimeler
effects :on
human
health.
Anahtar
Elektrik,
Doğalgaz,
12.01.2008
Consumers therefore should be informed about
these risks.
ATSAN, T., & KAYA, T.E., (2008). Genetiği
ACCORDING TO CONSUMPTION RANGES INdeğiştirilmiş
TERMS OF INDUSTRY
AND
organizmaların
(GDO) tarım
As found in the research, mass media plays HOUSES
a
ve insan sağlığı üzerine etkileri, Uludağ
vital role as a source of information and will
Abstract: In this study prepared by using data of TSI belonging
to the years
of 2012-2014,
Üniversitesi
Ziraat
Fakültesi Dergisi, Cilt
the consumption
of electricitythreats
and natural
help raise awareness
about potential
of gas used in industry and houses is statistically
analyzed. ANOVA model was applied to the study 22(2);
prepared 1-6
with the use of different
GMO products.techniques for analysis. Moreover, tests of hypothesis were applied and the research was
ASLAN, D., SENGELEN M., (2010). Farklı
Acknowledgements
boyutlarıyla genetiği değiştirilmiş organizThis study was presented as a proclamation in
malar, Ankara Tabip Odası Yayınları; 1-118
5-7 September 2012, Konya “10th. National
AYASAN, T., & KARAKOZAK, E., (2010).
Agricultural Economics Congress”, by the writer.
Hayvan beslemede β-Karoten kullanılması
Study was extended than first version.
ve etkileri, Kafkas Üniversitesi Veteriner
References
Fakültesi Dergisi, 16(4); 697-705
ALTUG, T., (1993). Çiftlik hayvanlarında
biyoteknolojiden yararlanma olanakları,
Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Zootekni
Ana Bilim Dalı, İzmir
BILEN, B., & OZEL, M., (2012). Gifted Students’ Knowledge of and Attitudes toward
biotechnology, Necatibey Eğitim Fakültesi
Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi
(EFMED), 6(2); 135-152
26
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:35
(Ekonomi)
& K:48
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
VE KONUTLAR
ARALIKLARINA
GÖREÜniversitesi Sağlık
CHRISTOPH, I., SANAYİ
BRUHN,
M., & ROOSEN
etkileri,
Gümüşhane
J., (2008). Knowledge, attitudes towards
İNCELENMESİ Bilimleri Dergisi, 2(2); 260
and acceptability of genetic modification
in
ERSAHİN, O., (2002). Ekolojik tarım ne demektir?
Germany, Appetite, 51; 58-68 Güven Grup A.Ş. Finans Yönetmeni
http://www.alternatifenerji.com/info_articles01_09.
1
7 Aralık
CELİK, V., & BALIK, T.D., Kilis
(2007).
Genetiği
html. 02.05.2003
değiştirilmiş organizmalar, Erciyes Üniversitesi
Fen Bilimleri
Dergisi,kullanılan
23; 13-23
FEBRUHARTANTY,
J.,edilmesi
WIDYASTUTI, T.N.,
ve konutlarda
doğalgaz ile elektrik tüketiminin
istatistiksel olarak analiz
& ISWARAWANTI, D.N., (2007). Attitudes
uygulanmıştır.
hipotezO.,
testleri
DEMİR, A., SEYİS,
F., &Ayrıca
KURT,
(2006).
Sanayi ve konutlarda tüketim aralıklarına göre elektrik veof
doğalgaz
fiyatlarının
tespit edilmesi
agricultural
scientists
in Indonesia towards
Genetik yapısı
değiştirilmiş
organizmalar:
I.
yönünde
hareket edilmiş
olup, yapılan istatistik
bulgulara göre de sonuca gidilmiştir. Elde
genetically modified foods”, Asia Pac J Clin
edilen bulgular
sonucunda;
sanayi sektörü
Bitkiler, Ondokuz
Mayıs
Üniversitesi
Ziraatiçin tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz
fiyatlarının genel seviyesinde düşüş gözlendiği sonucunaNutr,
varılmaktadır.
Sonuç olarak tüketim
16; 375-380
Fakültesi Dergisi,
aralığı Kw21(2);
cinsinden249-260
yükseldikçe, fiyatlarda da azalma meydana gelmektedir.
D.M.,
& HULLAND,
T.J., (1998).
Anahtar Kelimeler : Elektrik, Doğalgaz, Tüketim,HOUSTON,
Sanayi, Konut, Anova,
TUİK,
Fiyat
DEMİR, A., & PALA, A., (2007). Genetiği
Thiamine deficiency in a team of sled dogs,
değiştirilmiş organizmalara toplumun bakış
Can. Vet, 29; 383-385
ECONOMETRIC
ANALYSIS
açısı, Hayvansal
Üretim,
48
(1);
33-43
HOUSES
HUANG, J., QIU, H., BAI, J., & PRAY, C.,
DPT, (2007). Devlet Planlama Teşkilatı Doku(2006). Awareness, acceptance of and willAbstract:Planı
In this study
prepared byÇevre
zuncu Kalkınma
2007-2013.
the consumption of electricity and natural gas used iningness
industry and
houses
is statistically
to buy
genetically
modified foods in
ANOVA
model was
applied
Özel İhtisasanalyzed.
Komisyonu
Raporu,
DPT:
2737.
china,
techniques for analysis. Moreover, tests of hypothesis urban
were applied
andAppetite,
the research46;
was144-151
ÖİK: 688. Ankara
KARASAR, N., (2007). Bilimsel Araştırma
EKINCI, M.S., AKYOL, I., KARAMAN, M., &
Yöntemi (16. Baskı). Ankara. Nobel Yayın
OZKOSE, E., (2005). Hayvansal biyoteknoloji
uygulamalarında güncel gelişmeler, KSÜ Fen
Dağıtım
ve Mühendislik Dergisi, 8; 89-95
KETOLA, H.G., BOWSER, P.R., WOOSTER,
ERGIN, I., GURSOY, S.T., OCEK, Z.A., &
G.A., WEDGE, L.R., & HURST, S.S.,
CICEKLIOGLU, M., (2008). Sağlık meslek
(2000). Effects of thiamine on reproduction
yüksekokulu öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş
of atlantic salmon and a new hypothesis for
organizmalara dair bilgi tutum ve davranışları,
their extirpation in lake Ontario, T. Am. Fish.
TAF Prev Med Bull, 7(6); 503-508
Soc., 129; 607-612
ERGIN, S.Ö., & YAMAN, H., (2013). Genetiği
değiştirilmiş gıdalar ve insan sağlığı üzerine
KIYAK, S., (2004a). Genetik olarak değiştirilmiş
gıdalar, Cartagena Biyogüvenlik Protokolü
27
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:35
(Ekonomi)
& K:48
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
KONUTLAR
GÖRE
PARDO,ARALIKLARINA
R., MIDDEN,
C., & MILLER, J.D.,
ve Türkiye’deSANAYİ
durumVE(1),
ÇevreyeAÇISINDAN
Genç TÜKETİM
Bakış, 4; 14-22
İNCELENMESİ (2002). Attitudes toward biotechnology in
the european union, J Biotechnol, 98, 9-24
KIYAK, S., (2004b). Genetik olarak Murat
değiştirilmiş
Grup A.Ş. Finans
Yönetmeni C.R., & MACHTMES, K.L., (2002).
SANTERRE,
gıdalar, Cartagena BiyogüvenlikGüven
Protokolü
1
Bölümüof consumer food biotechnology
The ımpact
ve Türkiye’de durum (2),Kilis
Çevreye
Genç Elektrik-Enerji
training on knowledge and attitude, J of the
Bakış, 5; 1-20
American
ofedilmesi
Nutr, 21(3); 174-177
istatistiksel College
olarak analiz
KIYAK, S., (2004c).
Genetik
şeklindedir.
Farklıolarak
analiz değiştirilmiş
teknikleri kullanılarak hazırlanan çalışmada ANOVA modeli
uygulanmıştır.
uygulanarakSAYAN,
araştırma daha
Y.,kapsamlı
& POLAT,
M., (2001). Ekolojik
gıdalar, Cartagena
Biyogüvenlik
Protokolü
(organik,
biyolojik)
tarımda
hayvancılık,
ve Türkiye’de
durum
Çevreye
Genç
yönünde
hareket (3),
edilmiş
olup, yapılan
göre de sonuca
gidilmiştir.
Elde
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
Türkiye 2. Ekolojik Tarım Sempozyumu, 14Bakış, 6; 1-13
16 Kasım,
s. 95-105, Narenciye ve Seracılık
aralığı Kw cinsinden yükseldikçe, fiyatlarda da azalma meydana
gelmektedir.
KOCAK, N., TURKER, T., KILIC, S., & HASDE,
Araştırma
Enstitüsü,
Antalya
Anahtar Kelimeler : Elektrik, Doğalgaz, Tüketim, Sanayi,
Konut, Anova,
TUİK, Fiyat
M., (2010). Tıp fakültesi öğrencilerinin
TEMELLI, A., & KURT, M., (2011). Üniversite
genetiği değiştirilmiş organizmalar hakkındaki
ECONOMETRIC
ANALYSIS
OF
ELECTRICITY
AND NATURAL GAS
PRICES Ürünler (GDO)
Öğrencilerinin
Transgenik
bilgi, tutum veACCORDING
davranışlarının
belirlenmesi,
TO CONSUMPTION RANGES IN TERMS OF INDUSTRY AND
HOUSES
Konusundaki Bilgi ve Görüşlerinin BelirlenGülhane Tıp Dergisi, 52; 198-204
mesi, Kuramsal Eğitimbilim, 4(2); 247-261
Abstract:
In this
study prepared
by using data of TSI belonging to the years of 2012-2014,
LAN, L., (2006).
Chinese
public
understanding
analyzed.
ANOVA biotechnology,
model was applied A
to the study
prepared with
the (2000).
use of different
UZOGARA,
S.G.,
The ımpact of genetic
of the use of
agricultural
modification
human
foods in the 21st cencase study from
Zhejiang
Province
China,
made more
comprehensive.
Theof
purpose
was to determine
electricity andof
natural
gas prices
tury, Biotechnology Advances, 18; 179-206
Lü / J Zhejiang Univ Sci, B; 7; 257-266
ZHANG, F., WANG, Y., HU, W., CUI, Z.,
YANG, J., & PENG, R., (2000). Physiological and pathological analysis of mice
fed ‘all fish’gene transferred yellow river
carp. Gaojishu Tongxun, 10(7); 17-19
OZER, I., (2003). Genetik yapısı değiştirilmiş
besinler. Klinik Pediatri, 2(2); 74-77
OZDEN, M., AKGUN, A., CINICI, A., GULMEZ, H., & DEMIRTAS, F., (2013). 8.
Sınıf Öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş
organizmalar (GDO) hakkındaki bilgi düzeyleri ve biyoteknolojiye yönelik tutumlarının
incelenmesi, Adıyaman Üniversitesi Fen
Bilimleri Dergisi, 3(2); 94-115
ZULAL, A., (2003). Gen aktarımlı tarım ürünleri.
Bilim ve Teknik Dergisi, 426; 38-43
28
A
CED
DBHAD
SAĞLIK BİLİMLERİ ÖĞRENCİLERİ İÇİN OBEZİTE ÖNYARGI
ÖLÇEĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ: GAMS 27-OBEZİTE
ÖNYARGI ÖLÇEĞİ (1)
DEVELOPMENT OF OBESITY PREJUDICE SCALE FOR STUDENTS OF
HEALTH SCIENCES: GAMS 27- OBESITY PREJUDICE SCALE
Aydan ERCAN1, Mehtap AKÇİL OK1, Gül KIZILTAN1, Simay ALTUN2
1
Başkent Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü, Ankara / Türkiye
2
Adana Halk Sağlığı Müdürlüğü, Ankara / Türkiye
Öz: Obezite psikolojik, fizyolojik ve sosyal bir sağlık sorunudur. Diğer
yandan toplum üyelerinin obeziteye karşı dikkat çekici önyargılı, ayırımcı
ve damgalayıcı davranışları, obezite sosyal olarak da araştırılmalıdır. Son
yıllarda sağlık çalışanları ile sağlık eğitimi alan öğrencilerin de obez bireylere
karşı olan önyargılı ve ayırımcı yaklaşımları bu bireyleri sağlık kuruluşlarına
başvurmaktan alıkoyan veya tedavinin sürekliliğini engelleyen önemli bir
faktör olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmanın amacı, sağlık eğitimi
alan öğrencilerin obezite önyargılarını ölçebilecek bir araç geliştirmektir.
Obezite önyargı ölçeği beşli likert yöntemi ile hazırlanmıştır. İlk aşamada
ölçek maddelerinin oluşturulması amacıyla toplam 265 öğrenci ile çalışmaya
başlanmıştır. Bu öğrencilerden şişmanlıkla ilgili olumlu/olumsuz düşüncelerini belirten en az iki cümle yazmaları istenmiştir. Bu cümleler, konunun
uzmanları tarafından okunarak önyargı cümlesi olarak kullanılabilecekler
belirlenmiştir. Uzmanların görüşleri doğrultusunda 36 maddeden oluşan taslak
ölçek, yeniden düzenlenerek son şekline getirilmiştir. Ölçeğin güvenirliğini ve
geçerliğini test etmek amacıyla, Sağlık Bilimleri Fakültesi ve Sağlık Meslek
Yüksekokulu’nda okuyan toplam 236 farklı öğrenciye uygulanmıştır. Madde
analizi ile ölçekteki maddelerin korelasyonları incelendiğinde 8 maddenin
likert ölçeğinin bütünlüğünü bozduğu ve ölçeğin güvenirliğini düşürdüğü
tespit edilmiştir. Bir madde de olumlu/olumsuz bir sınıflamaya girmemesi
nedeniyle uzman görüşleri doğrultusunda ölçekten çıkarılmıştır. Ölçeğin
güvenirlik (cronbach-alfa) katsayısının 0,847 çıkması, geliştirilen ölçeğin
yüksek güvenirlikli olduğunu göstermektedir. Ölçeğin yapı geçerliğini belirlemek amacıyla açıklayıcı faktör analizi uygulanmış ve ölçeği oluşturan
maddeler tek faktörde (boyut) toplanmıştır. Doğrulayıcı faktör analizi ile
ölçeğin tek boyutlu olduğu kanıtlanmıştır. Uzman görüşleri, güvenirlik ve
geçerlik analizleri sonucunda obezite önyargı ölçeğinde toplam 27 madde
kalmıştır. Sonuç olarak geliştirilen obezite önyargı ölçeğinin tek boyutlu ve
yüksek güvenirlikli olduğu saptanmıştır. GAMS-27 Obezite Önyargı Ölçeği,
araştırmacıların isimlerinin ilk harfleri ile oluşturulmuştur.
Abstract: It is well known that obesity is a physiological and psychological
health problem. On the other hand, because of the remarkable prejudiced,
discriminatory and stigmatizing behaviors of the community members against
obesity, it must be investigated socially. In recent years, negative attitudes
such as prejudice and discrimination in health care professionals and students
are important factors which may lead obese individuals to avoid seeking
health care or continuing the treatment. The aim of this study is to develop
a tool to measure the obesity prejudiced of the health care students. The
obesity prejudice scale was prepared by five-point Likert scale method. In
the first stage, 265 students were included to the study in order to establish
the scale items. These students were asked to write at least two positive
or negative sentences about their thoughts which are related with obesity.
These sentences were red by the experts of the subject and the sentences
were determined which can be used to express obesity prejudice. Draft scale
which consists of 36 items was redesigned according to experts’ opinion,
and then the scale was completed to applicable form. In order to test the
reliability and validity of the scale, it was applied to a total of 236 different
students from Faculty of Health Sciences and Vocational School of Health
Sciences. When the correlations of the items in the scale were analyzed,
it was seen that 8 items which had negative correlation, reduced the reliability and damaged the integrity of the scale. Only one item was in neither
positive nor negative class, thus it was removed from the scale according
to experts’ opinion. The coefficient of reliability (Cronbach alpha) is 0.847
which indicates that the developed scale is in high reliability. To determine
the construct validity of the scale, explanatory factor analysis was applied
and it is decided that the scale was one dimension. And it was evaluated
that the scale is one dimension by using confirmatory factor analysis.
According to experts’ opinions, reliability and validity analysis, the scale
completed with remaining 27 items. As a conclusion, it is determined that
the obesity prejudice scale which is newly developed has one dimension
with high reliability. This scale named as GAMS-27 Obesity Prejudice
Scale by the researchers.
Anahtar Kelimeler: Obezite, Önyargı, Likert Ölçeği, Geçerlik Analizi,
Güvenirlik Analizi
Key Words: Obesity, prejudice, Likert Scale, Validity Analysis, Reliability
Analysis
Doi: 10.17362/DBHAD.2015310322
(1) Sorumlu Yazar: Aydan ERCAN, Başkent Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü,
Ankara / Türkiye [email protected] Geliş Tarihi / Received: 19.01.2015 Kabul Tarihi/ Accepted: 10.04.2015
Makalenin Türü: Type of article article (Araştırma – Uygulama / Research -Application) Çıkar Çatışması / Conflict
of Interest:Yok / None “Etik Kurul Raporu Yok - None Ethics Committee
29
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:26
(Ekonomi)
& K:47
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
GİRİŞ
GÖRE (Brownell ve Puhl,
olumsuzARALIKLARINA
olarak etkilemektedir
2003; Puhl ve Heuer, 2010). Kaygı verici olan
İNCELENMESİ
Birçok metabolik ve sistemik hastalığa neden olan
sorun,
obez bireylerin hassas oldukları obezite
AÇIKGÖZ
obezite, son yıllardaki yüksek prevelansı,
düşük
önyargısına özellikle sağlık alanında karşı karşıya
Güven Grup
tedavi başarısının tartışılması ve yüksek
tedavi
kalmalarıdır. Obez bireyler, sağlık hizmeti alırken
1
giderleri sonucunda her yönüyleKilis
toplumları
tehdit Elektrik-Enerji Bölümü
kendilerine önyargılı davranıldığını hissettiklerini
eder boyuta gelmiştir. Obezite ile ilgili araştırÖzet : 2012-2014 Yılları arasındaki TUİK verilerive
kullanılarak
hazırlanan
bu çalışma,
sanayi
kendilerine
yönelik
negatif
tutumlar nedeniyle
maların büyük kısmı
fizyolojik
vedoğalgaz
biyokimyasal
ve konutlarda
kullanılan
devam etmeyi
şeklindedir. Farklı analiz teknikleri kullanılarakgenellikle
hazırlanan tedaviye
çalışmada ANOVA
modeli istemediklerini
klinik çalışmalardan
oluşmaktadır.
Oysaki
obezite
uygulanmıştır. Ayrıca hipotez testleri uygulanarakbelirtmektedirler
(Puhl
and Heuer, 2009). Diğer
Sanayi ve konutlarda
tüketim
doğası gereği yalnızca
fizyolojik
vearalıklarına
psikolojik
yandan,göre
sağlık
hizmeti
sunan Elde
bireyler de, obezlere
de sonuca
gidilmiştir.
değil, toplumdaki
diğer
bireylerin
obeziteye
karşıiçin tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi sektörü
karşı negatif tutum ve davranış sergilediklerini
fiyatlarının
genel seviyesindedavranışları
düşüş gözlendiği sonucuna varılmaktadır. Sonuç olarak tüketim
önyargılı, ayırımcı
veya damgalayıcı
meydana
gelmektedir. Sağlık çalışanları arasında
kabul
etmektedirler.
nedeniyle sosyal olarak da ele alınması gereken
Anahtar Kelimeler : Elektrik, Doğalgaz, Tüketim,rapor
Sanayi,edilen
Konut, Anova,
TUİK,yargılar
Fiyat
yaygın
arasında obezite
önemli bir sağlık sorunudur (WHO, 2014; Eker
hastalarının tembel, zayıf iradeli, tedaviye uyumve Şahin, 2002; Tezcan, 2009; Yılmaz ve Dinç,
suz veAND
başarısız
olduklarına
yönelik tutumlar yer
NATURAL
GAS PRICES
2010).
almaktadır (Diedrichs ve Barlow, 2011; Puhl et
HOUSES
Obezite ile ortaya çıkan sosyal ve psikolojik al., 2009; Puhl ve Brownell, 2001).
Abstract:
In this study
prepared by
sorunların nedenleri
arasında
bireylerin
önyargı
industry
houses isBirleşik
statisticallyDevletleri’nde ve
Sonin10
yıldaand
Amerika
analyzed.kalmaları
ANOVA model
wasrastlanan
ve ayrımcılığa maruz
en sık
were
appliedülkelerinde
and the research
was
Avrupa
Birliği
obeziteye
karşı önyargı
comprehensive.
purpose was to determine electricity and natural gas prices
olgulardır (Puhl made
et al.,more
2014).
Önyargı,The
eksik/hatalı
prevelansının %66’ya kadar yükseldiği rapor
bir yargılama süreci sonucunda oluşmuş, bir insan
edilmiştir (Puhl ve Heuer, 2009). Türkiye’de ise
grubuna veya o grubun tekil üyelerine yönelik,
bu konuda yapılmış herhangi bir çalışmaya veya
genellikle olumsuz bir tutum olarak tanımlanır.
istatistik bilgisine rastlanmamıştır.
Obezite önyargısı ise eğitim ve iş istihdamındaki
fırsat eşitsizliğine ve sağlık hizmetlerindeki negatif Obezite önyargısının ve sağlık meslekleri içindeki
tutum ve davranışlara (örneğin, obez insanlar yaygınlığının ciddi sonuçları göz önüne alındığında,
tembeldir, disiplinsizdir gibi) maruz kalınma etkili ve teorik odaklı obezite önyargısına karşı
durumu olarak tanımlanmaktadır (Paker, 2014; müdahaleleri geliştirmeye ihtiyaç vardır (Diedrichs
Welborn, 2013). Tüm dünyada obezite önyargısının ve Barlow, 2011). Obezite önyargısı oluşumunu
çocuklar ve yetişkinler arasında yaygın olduğunu özellikle sağlık alanında önlemek veya azaltmak
gösteren bilimsel kanıtlar giderek artmaktadır. için en önemli adım bir farkındalık yaratmaktır.
(Puhl et al., 2014). Bu durum, toplumun obez Sağlık çalışanlarının yanı sıra henüz sağlık eğitimi
bireylerini, iş istihdamı, eğitim ve sağlık başta almakta olan öğrencilerde de erken dönemde bir
olmak üzere sosyal yaşamın hemen her alanında farkındalık yaratmak obezite önyargısını önlemek
30
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:26
(Ekonomi)
& K:47
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ
VE KONUTLAR
ARALIKLARINA
GÖRE belirten en az iki
için alınacak tedbirlerin
etkinliğini
arttıracaktır.
veya olumsuz
düşüncelerini
cümle yazmaları istenmiştir.
Bu nedenle gereksinim duyulan obezite önyargısı
İNCELENMESİ
düzeyi ölçüm aracının geliştirilmesi çalışmamızın
2. Aşama: Öğrenciler tarafından yazılan cümleler,
amacını oluşturmaktadır.
konunun uzmanları (beslenme ve diyetetik, biyo1
istatistik, iletişim ve psikoloji alanından uzmanlar)
MATERYAL VE YÖNTEM
tarafından tek tek okunarak önyargı cümlesi olarak
Özet : 2012-2014
Yılları
arasındaki TUİK
Herhangi bir tutumu,
davranışı,
düşünceyi
veyaverileri kullanılarak hazırlanan bu çalışma, sanayi
istatistiksel olarakbelirlenmiştir.
analiz edilmesi Araştırmacılar,
kullanılabilecekler
şeklindedir.
Farklı analiz çok
teknikleri
önyargıyı ölçmek
için geliştirilen
maddeli
meslek
yaşamları
boyunca obez bireylerle
uygulanmıştır. Ayrıca hipotez testleri uygulanarakkendi
araştırma
daha kapsamlı
ölçeklerden en Sanayi
yaygın
olarak
kullanılan
likert
ve konutlarda tüketim aralıklarına göre elektrik
ve doğalgaz
fiyatlarının tespit
edilmesi
yaptıkları
görüşmeler
doğrultusunda
edindikleri
edilmiş görüşlerini
ölçeğidir. Likertyönünde
ölçeği,hareket
bireylerin
ve
deneyimleri
de elektrik
dikkate
alarak bu cümleleri,
ve doğalgaz
ilgili cümleye/ifadeye/maddeye
(items)
fiyatlarının genel seviyesinde
düşüşkatılım
gözlendiği sonucuna varılmaktadır. Sonuç olarak tüketim
ölçeğin madde yazım kurallarına uygun olarak
düzeylerini belirlemeye yardımcı olan bir veri
yeniden ifade etmişlerdir. Öğrencilerden toplanan
toplama aracıdır. Ölçekte pek çok madde bulunobezite önyargısına ilişkin cümlelerden aynı ve/
duğundan bir bireyin puanı onun bu maddelerden
veya benzer olanlar elenerek 40 maddelik taslak
ECONOMETRIC
ANALYSIS
ne kadarına katıldığı
ya
da
doğru
cevap
verildiğine
liste
INoluşturulmuştur.
TERMS OF INDUSTRY AND
HOUSES
göre değişmektedir. Likert tipi ya da “dereceleme
3. Aşama: Düzeltilen ve yeniden yazılan önyargı
toplamları-Summated
rating scale-“ tekniğine
cümleleri,
ölçeğiis hazırlama
the consumption
of electricity
natural gas used
in industrylikert
and houses
statistically ilkeleri dikkate
uygun bir ölçekten
alınan puan,
genelandolarak,
alınarak
techniques for analysis.
Moreover,
tests of hypothesis
weredeğerlendirilmiştir.
applied and the researchBu
wasişlem yapılırken,
kapsamındaki maddelere
gösterilen
tepkilere
olumlu veya olumsuz ifade/madde (item) sayısıverilen ağırlıkların toplamından oluşur (Alpar,
nın yaklaşık eşit olmasına çalışılmıştır. Bu şekli
2010; Tezbaşaran, 2008). Söz konusu nedenlerden
ile maddeler; ölçme aracı geliştirme konusunda
dolayı “Obezite Önyargı Ölçeği” likert yöntemi
uzman kişilere sunularak, dil ve kapsam açısından
ile hazırlanmıştır. Bu ölçeğin hazırlanmasında
değerlendirilmiştir.
aşağıdaki aşamalar izlenmiştir.
4. Aşama: Oluşturulan taslak liste, içerdiği cümlelerin (maddelerin) hedef kitlesi öğrenciler olması
nedeni ile dil ve anlam açısından anlaşılabilirliğini
değerlendirmek üzere sağlık bilimleri fakültesinden
yaklaşık 20 öğrenciye tekrar uygulanmıştır. Aynı
anlamı veren ve/veya anlaşılmayan 4 madde fikir
birliğine varılarak taslak listeden çıkarılmıştır.
Kalan 36 madde yeniden düzenlenerek son şekline
getirilmiştir (Ek 1).
Obezite Önyargı Ölçeği Formunun Geliştirilmesi:
1. Aşama: Toplumda yaygın görülen obeziteyle
ilgili duygu, düşünce, tutum ve önyargıları saptamak
amacıyla, bir üniversitenin Mimarlık, Beslenme
ve Diyetetik ile Ekonomi bölümlerinde okuyan
toplam 265 öğrenci ile çalışmaya başlanmıştır.
Bu öğrencilerden obez bireylerle ilgili olumlu
31
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:26
(Ekonomi)
& K:47
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
GÖRE doğrulayıcı faktör
Ölçeğin Puanlanması
istatistikARALIKLARINA
paket programıyla,
analizi çalışmaları ise LİSREL 8.8 yazılımı ile
İNCELENMESİ
Ölçek; “kesinlikle katılıyorum”, “katılıyorum”,
gerçekleştirilmiştir (Çokluk vd., 2012).
“kararsızım”, “katılmıyorum” veMurat
“kesinlikle
Yönetmeni
katılmıyorum” şeklinde derecelendirilmiştir.
Ölçeğin
Güvenirliği:Madde (item) Analizleri
1
Kilis 7 Aralık Üniversitesi,
Olumlu maddeler “kesinlikle katılıyorum”
se- Elektrik-Enerji Bölümü
Likert ölçeğinin temel stratejisi, ölçekteki tüm
çeneğinden başlamak üzere 5’den 1’e doğru;
Özet : 2012-2014 Yılları arasındaki TUİK verilerimaddelerin
bu çalışma,
sanayi
aynı yapıyı
(tutum/önyargı/davranış
olumsuz maddeler
ise “kesinlikle
katılıyorum”
ve konutlarda
kullanılan doğalgaz
ölçtüğüne
şeklindedir. Farklı analiz teknikleri kullanılarakv.b.)
hazırlanan
çalışmadadayanmaktadır.
ANOVA modeli Ancak bu tür
seçeneğinden başlamak
üzere 1’den 5’e doğru
uygulanmıştır. Ayrıca hipotez testleri uygulanarakölçeklerde
araştırma daha tüm
kapsamlı
maddelerin
aynı yapıyı ölçtüpuanlanmıştır. Ölçek
yertüketim
alan “aralıklarına
şişmanlar
Sanayiiçerisinde
ve konutlarda
ğünü garanti
eden gidilmiştir.
tek kanıtElde
göre de sonuca
sıradan insanlardır”
maddesi diğer maddelerin
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
güvenirlik ve geçerlilik testlerinin yapılması ve
fiyatlarının genel
tamamlayıcısı niteliğinde
olduğundan
ve hiçbir
uzmanlar
tarafından doğru yorumlanmasıdır.
özelliğin etkisi altında da kalmadığı düşünülerek
ölçeğinde,
bir Fiyat
maddeden elde edilen
Anahtar Kelimeler : Elektrik, Doğalgaz, Tüketim,Likert
Sanayi, Konut,
Anova, TUİK,
ayrı olarak değerlendirilmiştir. Bundan sonraki
puan dağılımlarının sürekli nicel (quantitative)
aşamada, kalan 35 maddelik “ Obezite Önyargı
bir değişken
olduğu varsayılmaktadır. Ayrıca,
ECONOMETRIC
ANALYSIS
OF ELECTRICITY
Ölçeğinin” geçerliği
ve
güvenirliği
başka
bir
IN TERMS
OFseçenekleri
INDUSTRY AND
ölçekte
yanıt
ikiden daha fazladır
HOUSES
üniversitenin Sağlık Bilimleri Yüksek Okulu’nda
ve seçenekler içinde tek bir doğru yanıt bulunve ön çalışmalara katılmamış 236 öğrenci ile
Abstract: In this study prepared by using data ofmamaktadır.
TSI belonging to Bunun
the years of
2012-2014,
dışında,
bu ölçeğin temel
test edilmiştir. the consumption of electricity and natural gas used in industry and houses is statistically
prepared with the
use ölçekteki
of differenther bir maddenin
varsayımlarından
biri,
Ön Deneme Uygulaması
ölçülen electricity
tutumla/önyargıyla
and natural gasdoğrusal
prices bir ilişki içinde
olduğudur. Bunun anlamı, her bir maddenin aynı
Literatürde geliştirilen ölçeğin uygulamasında,
yapıyı ölçtüğüdür. Başka bir ifade ile güvenirlik,
örneklem sayısının ölçekteki madde sayısının en
bir ölçümün rastgele (random) hatadan arınmış
az 5-10 katı olması önerilmektedir (Büyüköztürk,
olması olarak tanımlanabilir. Bir ölçeğin güvenilir
2002). Bu nedenle, 35 maddelik ölçeğin deneme
olması geçerli olması için ön koşul niteliğindedir.
formu; Sağlık Bilimleri Yüksek Okulu’nda 2013Güvenirlik bir ölçeğin tutarlılığını gösterir, onun
2014 bahar eğitim öğretim yılında öğrenim gören
her zaman aynı sonuçları vereceğini belirler. Bir
tüm sınıflardan eşit sayıda toplam 236 öğrenciye
araç güvenilir ise ölçmek istediği özelikleri tutarlı
uygulanmıştır.
biçimde ölçer. Güvenirlik bir ölçme aracının her
SONUÇLAR
ölçümde birbirine yakın sonuçlar vermesidir ve
durum ölçeğin devamlılığını ifade eder (Alpar,
Verilerin Analizi
2010; Çokluk vd., 2012).
Araştırmanın güvenirlik (reliability) analizi ve
açıklayıcı faktör analizi çalışmaları, SPSS 17.0
32
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:26
(Ekonomi)
& K:47
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİtipi
VE KONUTLAR
GÖREgüvenirlik katsayısı
Bundan dolayı, Likert
bir tutum/önyargı
ÖlçeğinARALIKLARINA
tamamına ilişkin
ölçeğinde güvenirlik düzeyini saptamak için
iç
“Sperman-Brown” formülü ile korelasyon katsayıİNCELENMESİ
tutarlılığın bir ölçütü olan, Cronbach
tarafından
larına (r) bağlı olarak aşağıdaki gibi hesaplanabilir;
geliştirilen “Cronbach Alpha” katsayısının
kullaGüven Grup A.Ş. Finans Yönetmeni
2r
nılması uygun olmaktadır. Bu katsayı
ile ölçekte
1
rSB =
Bölümü
1+ r
yer alan k tane maddenin homojen bir yapıyı
Özetsorgulamak
: 2012-2014 Yılları
arasındaki
açıklamak ya da
üzere
bir bütün
oluşturup oluşturmadığı
Aynı
zamanda
iki güvenirlik
da sıfır ile bir arasında
şeklindedir. incelenir.
Farklı analiz
teknikleri
kullanılarakHer
hazırlanan
çalışmada katsayısı
ANOVA modeli
uygulanmıştır.
Ayrıca
hipotez
testleri
uygulanarak
araştırma
daha
kapsamlı
hale
getirilmiştir.
birbirleriyle yüksek derecede ilişkili maddelerden
değerler almaktadır. Uzmanlar tarafından kesim
oluşan bir ölçeğin
Cronbach
Alpha
noktalarına
ve daha
yönünde
hareket edilmiş
olup,güvenirlik
yapılan istatistik bulgulara
göre degöre
sonuca0,39
gidilmiştir.
Elde düşük katsayı
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
katsayısı yüksek bulunur ve aşağıdaki eşitlik
değeri “Ölçeğin Güvenilir olmadığını”, 0,40 –
yardımıyla hesaplanır
aralığı Kw(Alpar,
cinsinden2010);
yükseldikçe, fiyatlarda da azalma
gelmektedir.
0,59meydana
“Güvenirlik
Düşük”, 0,60-0,79 “Güvenilir”
Burada;
k:madde sayısı
Anahtar Kelimeler : Elektrik, Doğalgaz, Tüketim,ve
Sanayi,
Anova, TUİK,
Fiyat
0,80Konut,
ve üzeri
“Yüksek
Güvenilir” sınıfına
girmektedir (Alpar, 2010).
Bir madde ile bu madde dışındaki diğer madACCORDING TO CONSUMPTION RANGES IN TERMS OF INDUSTRY AND
HOUSES
gözleme (bireye) ilişkin madde
delerin toplam puanı arasındaki korelasyonların
S2toplam:Her bir
değerlerinin toplam puanlarının varyansı
(Corrected Item-Total Correlation) incelenmesine;
in industry
and houses
is statistically
ölçekle
ölçülmek
istenen
yapıyı ölçmek, her bir
analyzed. verilen
ANOVA model
S2i: Her bir maddeye
puan was
skorlarının
were applied
the research
was
maddenin
ölçmeand
gücünü
belirlemek
ve bu bilgiden
varyansı’dır. made more comprehensive. The purpose was to determine electricity and natural gas prices
yararlanarak ölçeği daha güvenilir bir duruma
getirebilmek için gereksinim duyulur. Maddetoplam puan korelasyonunun negatif olmaması
ve 0,25’den düşük olmaması gerekir. Bu koşulu
sağlamayan maddelerin ölçekten çıkarılması,
ölçeğin güvenirliğini artıracaktır (Alpar, 2010;
Çokluk vd., 2012).
Bir diğer ölçek güvenirliğini test etme yöntemi,
bir ölçeğin maddelerinin iki yarıya bölünmesi
yöntemine dayalı güvenirlik katsayısı (Split Half
Reliability) yaygın olarak kullanılmaktadır. Aynı
örneklem grubuna ölçek bir kez uygulandıktan
sonra, örneklem grubu iki eşdeğer yarıya bölünerek her iki yarıdaki maddelerin toplamından
oluşan iki değişken arasındaki korelasyon katsayısı
bulunur. Bulunan bu katsayı, ölçeğin yarısı için
güvenirlik katsayısını verir (Alpar, 2010).
Beş dereceli Likert tipi “Obezite Önyargı Ölçeği”
deneme formunun 35 maddesinden hangilerinin
toplam ölçek madde puanı ile pozitif korelasyonlu olduğu incelenmiş ve sonuçlar Tablo 1’de
verilmiştir.
33
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:26
(Ekonomi)
& K:47
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
VEÖlçeğine
KONUTLARİlişkin
AÇISINDAN
TÜKETİM
ARALIKLARINA
GÖRE
Tablo 1. Obezite SANAYİ
Önyargı
Deneme
Formunun
Madde-Toplam
Ölçek Puanı
Korelasyonları
İNCELENMESİ ( r )
Madde No
1
2
3
Hakan
AÇIKGÖZ
Madde NoMurat KORKMAZ,
r
Madde
No
r
--------
11
0,239
12
0,404
13
0,299
1
21
r
Madde No
r
0,493
31
-0,073*
0,424
22
0,509
32
-0,062*
0,316
23
0,371
33
-0,046*
8
ve
doğalgaz ile
elektrik tüketiminin
istatistiksel0,441
olarak analiz 34
edilmesi
-0,234*
14
0,525
24
0,349
15 hipotez testleri
0,409
0,443hale getirilmiştir.
35
uygulanmıştır.
Ayrıca
uygulanarak25
0,360 hareket
16edilmiş olup, yapılan
-0,015*
26
-0,150*
36 Elde
yönünde
göre de sonuca
gidilmiştir.
edilen
bulgular17
sonucunda; sanayi 0,487
-0,043*
27 aralığı arttıkça,
0,271
aralığı
0,461Kw cinsinden
18 yükseldikçe, fiyatlarda
0,285 da azalma
28 meydana gelmektedir.
0,541
9
Anahtar
TUİK, Fiyat
0,301 Kelimeler
19 : Elektrik, Doğalgaz,
0,408Tüketim,29
0,477
10
0,509
4
5
6
7
20
0,379
30
0,337
0,345
-0,138*
0,234
TO CONSUMPTION
IN TERMS
OF INDUSTRY
AND
* Ölçeğin toplamACCORDING
puanı ile negatif
korelasyonRANGES
Aynı
güvenirlik
sonucuna,
Split Half Reliability
HOUSES
yöntemi kullanılarak da ulaşılmıştır. Maddeler
gösteren maddeler ölçekten çıkarılmıştır.
rastgele seçtiği 14 ve
Abstract: In this study prepared by using data ofbilgisayarın
TSI belonging to tamamen
Ölçekteki 1.madde
dikkate alınmadan
kalan gas used in industry and houses is statistically
the consumption
of electricitygeri
and natural
13 şeklinde
maddeleri
ayrı gruba ayırarak
prepared with
the use ofiki
different
35 madde üzerinden
güvenirlik
yapıldıtechniques
for analysis.analizi
Moreover,
sperman-brown güvenirlik katsayını hesapladığında
ğında, ölçeğin cronbach
alfa katsayısının 0.767
elde edilen sonuç, 0,838 olarak ölçeğin yüksek
(düzeltilmiş cronbachs alfa 0.762) olduğu görülgüvenirlik sonucu bir kez daha onaylanmıştır.
müştür. Ancak madde analizi sonucunda 4, 7, 16,
Ölçeğin Geçerliği: Açıklayıcı ve Doğrulayıcı
26, 31, 32, 33 ve 36. maddelerin ölçek toplam
Faktör Analizi
puanı ile negatif korelasyonlu olduğu ve ölçeğin
toplanabilirlik özelliğini bozduğu için ölçekten
Gerek madde yazım sürecinde izlenen aşamalar,
çıkarılması gerektiğine karar verilmiştir.
gerekse madde-toplam puan test korelasyonun
yüksekliği, ölçeğin kapsam geçerliğini sağladığını
Bu 8 madde ölçekten çıkarılıp geriye kalan 27
madde (15’i olumsuz;12’si olumlu) üzerinden
kanıtlamaktadır. Ayrıca, ölçeğin yapı geçerliğini
tekrar analiz yapıldığında ölçeğin cronbach alfa
sağlamak amacı ile açıklayıcı ve doğrulayıcı
güvenirlik katsayısının 0,847’ye (düzeltilmiş
faktör analizi uygulanmıştır.
cronbach 0,845) yükseldiğini ve bu sonuç ölçeğin
Yeni geliştirilen bir ölçek, “ölçmek istediği özelliği”
güvenilir ölçme yaptığını göstermektedir.
doğru ve diğer özelliklerle karıştırmadan ölçüyor
34
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:26
(Ekonomi)
& K:47
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ
VE KONUTLAR
GÖRE
ise testin geçerli olduğu
söylenir.
GeçerlikAÇISINDAN
ölçüm TÜKETİM
(KMO) ARALIKLARINA
katsayısı ile incelenmiştir.
Bulunan katsayı
aracına (ölçek formu) ilişkin bir nitelik olmayıp,
0.844 olup, literatürde belirtilen eşik değer olan
İNCELENMESİ
aracın verdiği sonuçlara ilişkindir. Murat
Geçerlik
bir
0.5’den oldukça büyüktür ve faktör analizi uyguKORKMAZ, Hakan AÇIKGÖZ
seviye-derece gösterir. Bir aracın geçerliği
vardır ya
layabilmek için örneklem sayısı yeterlidir. İlgili
da yoktur demek uygun olmaz. Bir
ölçme aracının
değişkenlerden bütün bir yapı çıkarabilmek için
1
sonuçlarının geçerlilik düzeyi düşüktür/yüksektir
maddeler arasında korelasyon olması da gerekir.
Özet daha
: 2012-2014
Yılları
arasındaki
TUİK verileriBu
kullanılarak
hazırlanan
çalışma, sanayi
şeklinde verilmesi
doğru
olur.
Geçerlilik
nedenle,
BarlettbuSphericity
(küresellik) testi ile
için “güvenirlik”
gerekli Farklı
ancakanaliz
yeterli
değildir.
maddelerin
korelasyonlarının
sıfırdan farklı
şeklindedir.
teknikleri
kullanılaraktüm
hazırlanan
çalışmada
ANOVA modeli
uygulanmıştır.
hipotez
testleri
uygulanarakolup
araştırma
daha kapsamlı
Çünkü bir ölçme
aracı herAyrıca
zaman
aynı
sonucu
olmadığı
incelenmiş
ve sonuçta maddelerin
verebilir ancakyönünde
ölçülmek
yapıyapılan
dışında
korelasyonlu
dair istatistiksel
olarak önemli
hareketistenen
edilmiş olup,
göre deolduğuna
sonuca gidilmiştir.
Elde
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
başka şeyleri ölçebilir. Bu nedenle, şişmanlık ön
sonuç elde edilmiştir(ki-kare=2328.348;p=0.000).
Açıklayıcı
Faktör Analizi sonucunda, ölçeği
yargı ölçeğinin yapısal
test etmek
içinda azalma
aralığı Kwgeçerliğini
fiyatlarda
maddelerin
tek
faktör şeklinde dağılım
öncelikle çok değişkenli
istatistiksel
yöntemlerden
Anahtar Kelimeler
: Elektrik,
Doğalgaz, Tüketim,oluşturan
Sanayi, Konut,
Anova, TUİK,
Fiyat
gösterdikleri izlenmiştir. Tek faktörün açıkladığı
biri olan “Açıklayıcı Faktör Analizi (Explanatory
varyansın, %44.263 olduğu görülmüştür. Bu
Factor Analysis)”,ECONOMETRIC
daha sonra bulunan
sonuçları
ACCORDING TO Faktör
CONSUMPTION
IN TERMS
OF tek
INDUSTRY
doğrulamak için “Doğrulayıcı
AnaliziRANGES
varyans
değeri
faktörlüAND
bir ölçek için iyi seviHOUSES
(Confirmatory Factor Analysis)” kullanılmıştır.
yede kabul edilebilir. Özellikle sosyal bilimlerde
Abstract:
In
this
study
prepared
by
using
data
of
TSI belongingölçeklerde
to the years of
Ölçekteki 35 maddenin içinden, anlamlı bir bütün
geliştirilen
bu2012-2014,
oranın %30’dan yüksek
analyzed.seçebilmek
ANOVA model
prepared
with theAçıklanan
use of different
olması
yeterlidir.
varyansın yüksek
oluşturacak maddeleri
amaçlanmıştır.
olması,electricity
ilgili kavram
yagasdaprices
yapının o denli iyi
Bu çalışmada, maddelerin
önceden The
belirlenmiş
and natural
bir yapıya uygunluğunun sorgulanması değil,
ölçüldüğünün bir göstergesi olarak yorumlanabilir
ampirik olarak var olanın ortaya çıkarılması
(Alpar, 2010; Çokluk vd., 2012). Faktör analizi
gözetildiğinden, Temel Bileşenler Analizi tahmin
sonucunda, faktör yüklerinin en düşük 0,419 ve
yöntemi ile Faktör analizinin kullanılması daha
en yüksek 0,71 arasında değiştiği görülmüştür.
Yük değeri 0,40’dan yüksek olan maddelerin
uygun görülmüştür (Çokluk vd., 2012).
ölçekte kalmasına karar verilmiştir (Tablo 2).
Örneklem sayısının faktör analizini yapabilmek
için yeterli olup olmadığı Kaiser-Meyer-Olkin
35
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:26
(Ekonomi)
& K:47
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
VE KONUTLAR
ARALIKLARINA
TabloSANAYİ
2. Faktör
Analizi Sonuçlarına
Göre Faktördeki
YükGÖRE
Değerleri
İNCELENMESİ
Tek Faktör
(boyut)
maddeleri
Faktör
Yükleri
1
0,654
2
Tek KORKMAZ,
Faktör
Faktör
Murat
Hakan
AÇIKGÖZ
1
(boyut)
Yükleri
maddeleri
11
0,546
Tek Faktör
(boyut)
maddeleri
Faktör
Yükleri
21
0,553
7
0,586
12
Özet
: 2012-2014 Yılları arasındaki
TUİK verileri0,547
kullanılarak hazırlanan bu 22
çalışma, sanayi
ve0,438
konutlarda kullanılan doğalgaz
ile
elektrik
tüketiminin
istatistiksel
olarak
analiz edilmesi
13
0,612
23
uygulanmıştır.
Ayrıca hipotez14
testleri uygulanarak0,691
araştırma daha kapsamlı hale
0,657
24 getirilmiştir.
0,580 hareket edilmiş olup,
15yapılan istatistik 0,452
25
yönünde
bulgulara göre de sonuca gidilmiştir.
Elde
0,419
16
0,547
26
aralığı
meydana gelmektedir. 27
0,513Kw cinsinden yükseldikçe,
17 fiyatlarda da azalma
0,519
8
Anahtar
Sanayi, Konut, Anova, TUİK, Fiyat
0,661 Kelimeler : Elektrik,18Doğalgaz, Tüketim,0,644
3
4
5
6
9
0,541
19
10
ECONOMETRIC ANALYSIS
0,599
20 OF ELECTRICITY
0,557 AND NATURAL GAS PRICES
0,528
0,695
0,621
0,610
0,470
0,710
0,507
HOUSES
Açıklayıcı faktör analizi sonucunda obezite önyargı
3’ün altında olması mükemmel uyuma, 5’in
Abstract:
In this study
by using data ofaltında
TSI belonging
to theise
years
of 2012-2014,
olması
orta
düzeyde uyuma karşılık
ölçeği tek faktörlü
(boyutlu)
olupprepared
27 maddeden
gelmektedir
(Alpar,
2010).
Bu durumda obezite
oluşmuştur. Saptanan
boyutlu
obezite
ölçek
analyzed.tek
ANOVA
model
was applied
to the study
prepared with
the use
of different
ölçeğine
ilişkinandc²/sd
mükemmel uyum
faktör modelininmade
veriye
uyum
sağlayıp The
sağlamadığı
more
comprehensive.
electricity
naturaloranı
gas prices
göstermektedir. Normlaştırılmamış uyum indeksi
doğrulayıcı faktör analizi ile değerlendirilmiştir.
Model uyumunun değerlendirilmesinde farklı
(NNFI) 0,92, karşılaştırılmalı uyum indeksinin
ölçütler kullanılabilmektedir. Bu çalışmada,
(CFI) 0,97, hataların ortalama karekökü indeksinin
Ki-Kare (c²) iyilik durumunun örneklem sayısı
ise (RMSEA) 0,08 olması modelin uyumunun
gözönüne alındığında mükemmel bir uyuma sahip
iyi olduğunu göstermektedir (Tablo 3).
olduğu görülmüştür (c²/sd=2,49). c²/sd oranının
Tablo 3. Doğrulayıcı Faktör Analizi Model Uyum İndeksleri ve Değerlendirme Kriterleri
Uyum İndeksleri
Kriterler
Tek Boyut (Obezite ön yargısı)
c²/sd
3<c²/sd <4-5
585,49/235=2,49
NNFI
0,94-0,90
0,92
>0,95
0,97
0,06-0,08
0,078
CFI
RMSEA
36
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:26
(Ekonomi)
& K:47
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
ARALIKLARINA
Ölçek Puanının Değerlendirilmesi
76 puan;
75.persentileGÖRE
84 puan; 95.persentile
karşılık gelen ise 96 puan’dır. Olumlu ve olumİNCELENMESİ
27 maddeden oluşan; “Şişmanlık Önyargı
suz maddelere göre puanlar incelediğinde puan
Murat
KORKMAZ,
Ölçeği”nden alınabilecek en yüksek
puan
135, Hakan AÇIKGÖZ
azaldıkça bireylerin obeziteye karşı önyargısız,
Güven Grup
en düşük puan ise 27’dir. Öncelikle ölçekten
alınan
puan arttıkça ön yargılı düşünceye sahip oldukları
1
Kilisincelenmiştir.
puanların tanımlayıcı istatistikleri
saptanmıştır. Persentillere karşılık gelen puanlar
Ölçeğin puan ortalaması 76,394 ve ortancası
Özet : 2012-2014 Yılları arasındaki TUİK verilerive
kullanılarak
hazırlananölçek
bu çalışma,
sanayi normal dağılım
aynı zamanda
puanının
76’dır. Puanların
(yüzdelikleri)
in- tüketiminin istatistiksel olarak analiz edilmesi
ve persentilleri
doğalgaz ile elektrik
(Şekil
1) dikkate
alınarak
şeklindedir. Farklı analiz teknikleri kullanılarakeğrisi
hazırlanan
çalışmada
ANOVA
modeli ölçek puanının
celediğinde 5.persentile
karşılık gelen puan 58;
uygulanmıştır. Ayrıca hipotez testleri uygulanaraksınıflandırması
yapılmıştır
(Tablo 4).
25.persentile 68Sanayi
puan;ve konutlarda tüketim
50.persentile
aralıklarına göre elektrik ve doğalgaz fiyatlarının tespit edilmesi
edilen bulgular
sonucunda;
sanayi Ölçek
sektörü için
tüketim aralığı
arttıkça, elektrik ve doğalgaz
Tablo
4. Obezite
Puanının
Değerlendirilmesi
Obezite
Ölçek Puanı Sınıflaması
Önyargı Durumu
68,00 ve altı (25.persentilin altı)
Önyargısız
85 Puan ve üstü (75.persentilin üstü)
Önyargılı
ACCORDING
TO CONSUMPTION
RANGES IN TERMS
OF INDUSTRY
68,01-84,99
(25. – 75. persentil)
Önyargıya
Eğilimli AND
HOUSES
Şekil 1. Obezite Ölçek Puanının Dağılımı (Kolmogorov-Smirnov Normallik Testi
p=0,417>0,05; Dağılım normal dağılıma uygundur)
SONUÇ VE ÖNERİLER
de etkisiz kılabilmekte ve başarı oranını düşürebilmektedir. Özellikle sağlık çalışanları, obez
bireylerin tedavilerini tamamlamaları ve normal
sağlık düzeyine ulaşabilmeleri açıdan büyük görev
üstlenmektedirler. Bu nedenle öncelikle sağlık
çalışanlarının kendilerinde obez bireylere karşı
Tüm toplumlarda obez bireylere karşı önyargılı,
ayırımcı ve damgalayıcı davranış sergilenmesi
nedeniyle hem psikolojik hem de sosyal sorunlar çok büyük bir hızla artış göstermektedir. Bu
durum obezite ile yapılan mücadele stratejilerini
37
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:26
(Ekonomi)
& K:47
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİfarkındalığının
VE KONUTLAR AÇISINDAN
ARALIKLARINA
önyargı olup olmadığının
yaratıl- TÜKETİM
gerçek önyargısı
olup GÖRE
olmadığını öğrenildikten
ması gerekmektedir. Bu çalışmada, sağlık eğitimi
sonra işlem karakteristiği eğrileri ve ölçütleri ile
İNCELENMESİ
almakta olan bireylerin obezite önyargılarının
olup
kesim noktası belirlenmesi önerilmektedir.
olmadıklarının ölçülebilmesi amacıyla
geçerliği
Yönetmeni
KAYNAKLAR
ve güvenirliği olan bir ölçek1Kilis
geliştirilmiştir.
Açıklayıcı faktör analizi ölçeğin tek boyutlu bir
ALPAR, R., (2010). Spor, sağlık ve eğitim bilimÖzet : 2012-2014
Yılları
arasındaki
TUİK verileri kullanılarak
hazırlanan
bu çalışma,
sanayi
yapıya sahip olduğunu,
bu tek
boyutun
toplam
lerinden
örneklerle
uygulamalı
istatistik ve
varyansın %44.263’ünü
geçerlik-güvenirlik.
Detay
yayıncılık, Ankara
şeklindedir.açıkladığını
Farklı analiz göstermiştir.
teknikleri kullanılarak hazırlanan
çalışmada ANOVA
modeli
Ayrıca
Yeni geliştirilen uygulanmıştır.
bir ölçek için
bu hipotez
oranıntestleri
%30’dan
ve doğalgaz fiyatlarının
tespit
edilmesi
BROWNELL,
K.D., &
PUHL,
R., (2003). Stigma
yüksek olması yönünde
yeterlidir.
Açıklanan
hareket
edilmiş olup,varyansın
yapılan istatistik bulgulara göre de sonuca gidilmiştir. Elde
and discrimination in weight management and
edilenkavram
bulgular sonucunda;
sanayi o
sektörü
yüksek olması, ilgili
ya da yapının
denliiçin tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz
fiyatlarının genel seviyesinde düşüş gözlendiği sonucunaobesity.
varılmaktadır.
olarak tüketim
TheSonuç
Permanente
Journal, 7(3): 21-23
iyi ölçüldüğünün
birKw
göstergesidir.
Doğrulayıcı
aralığı
fiyatlarda da azalma meydana gelmektedir.
faktör analizi ileAnahtar
ölçeğinKelimeler
tek boyutluluğu
onaylanŞ.,Fiyat
(2002). Faktör Analizi:
Tüketim,BÜYÜKÖZTÜRK,
Sanayi, Konut, Anova, TUİK,
mıştır. Bu analizde elde edilen tüm sonuçlar (c²/
Temel Kavramlar ve Ölçek Geliştirmede
Kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim
sd=2,49; NNFI=0,92;
CFI=0,97; RMSEA=0,08)
TO CONSUMPTION
TERMS OFDergisi.
INDUSTRY
AND
32:470-483
ölçeğin tek boyutluACCORDING
olduğunu kanıtlamıştır.
Ölçe-RANGES INYönetimi
HOUSES
ğin güvenirlik analizi, madde analizi yöntemi ile
ÇOKLUK, Ö., ŞEKERCİOĞLU, G., & BÜYÜAbstract: Inalfa
this ve
study
prepared by using data of TSI belonging to the years of 2012-2014,
incelenmiştir. Cronbach
Sperman-Brown
the consumption of electricity and natural gas used inKÖZTÜRK,
industry and houses
is statistically
Ş., (2012).
Sosyal bilimler için
analyzed. sırasıyla
ANOVA model
wasve
applied
güvenirlik katsayıları
0,845
0,838
istatistik
techniques for analysis. Moreover, tests of hypothesis çok
were değişkenli
applied and the
research spss
was ve lisrel uyguolarak bulunmuştur.
Bu comprehensive.
oranlar ölçeğin
yüksek
made more
The purpose
lamaları, 2.baskı, Pegem Akademi, Ankara
güvenirlikte olduğunu göstermiştir.
DIEDRICHS, P.C., & BARLOW, F. K., (2011).
Obezite önyargı ölçeği 27 maddeden oluşmuştur
How to lose fat bias fast! Evaluating brief
ve ölçekten alınabilecek en yüksek puan 135, en
anti-weight bias intervention. British Journal
düşük puan ise 27’dir. Olumlu ve olumsuz madof Health Psychology, 16:846-861
delere göre puanlar incelediğinde ölçekten alınan
toplam puan azaldıkça bireylerin obeziteye karşı
EKER, E., & ŞAHİN, M., (2002). Birinci baönyargısız, puan arttıkça ön yargılı düşünceye
samakta obeziteye yaklaşım. Sted, 11(7);
sahip oldukları saptanmıştır.
276-249
PAKER, M., (2014). Psikolojik açıdan önyargı
ve ayrımcılık. İstanbul Bilgi Üniversitesi
Sosyoloji ve Eğitim Çalışmaları Birimi, Cilt:
ayrımcılık çok boyutlu yaklaşımlar 1-12.
www.secbir.org (Erişim tarihi: 14.12.2014)
Sonuç olarak, obezite önyargı ölçeği tek boyutlu
ve yüksek güvenirlikte bulunmuştur. Ölçek puanlamasının daha duyarlı (sensitivity) ve seçici
(specificity) önyargı sınıflandırmasını yapabilmek
için bundan sonra ki çalışmalarda bireylerin
38
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:26
(Ekonomi)
& K:47
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ VE K.D.,
KONUTLAR
AÇISINDAN
ARALIKLARINA
GÖRE
PUHL, R., & BROWNELL,
(2001).
Bias, TÜKETİM
Sağlığı
ve Sinir Hastalıkları
Eğitim ve AraşELEKTİRİK VE DOĞALGAZ FİYATLARININ EKONOMETRİK AÇIDAN
discrimination and obesity. Obesity Research,
İNCELENMESİ tırma Hastanesi, Psikiyatri Kliniği, İstanbul
9(12):788-805
WELBORN, S.E., (2013). Comparison of obesity
Güven
Grup
A.Ş.
Finans
Yönetmeni
PUHL, R., WHARTON, C., & HEUER, C.,
bias, attitudes, and beliefs among undergra1
Kilis 7 Aralık
Üniversitesi, Elektrik-Enerji
(2009). Weight bias among dietetics
students:
duate Bölümü
dietetic students, dietetic interns and
implications for treatment practices. Journal
practicing registered dietitians. Yayınlanmamış
Yüksek
Lisans
Tezi,edilmesi
East Tennessee State
of the American
Dietetic
Assosiation,
ve konutlarda
kullanılan
doğalgaz 109(3):
ile elektrik tüketiminin
istatistiksel
olarak analiz
University, Department of Allied Health
438-444
Sanayi ve konutlarda tüketim aralıklarına göre elektrik veSciences,
tespit edilmesi
East Tennessee
PUHL, R.M., &
HEUER,
C.A., olup,
(2009).
yönünde
hareket edilmiş
yapılanThe
edilen bulgular
sonucunda;and
sanayiUpdate.
aralığı
arttıkça, Obesity
elektrik ve and
doğalgaz
WHO,
(2014).
Overweight. http://
Stigma of Obesity:
A Review
www.who.int/mediacentre/factsheets/fs311
Obesity, 17aralığı
(5): Kw
941–964
cinsinden yükseldikçe, fiyatlarda da azalma meydana
gelmektedir.
(Erişim
Tarihi:23.12.2014)
Konut, Anova,
TUİK, Fiyat
PUHL, R.M., & HEUER, C.A., (2010). Obesity
YILMAZ, C.Y., & DİNÇ, Z. F., (2010). Beden
stigma: important considerations for public
ECONOMETRIC
ANALYSIS
OF
ELECTRICITY
AND NATURAL
GAS
PRICES
eğitimi
ve spor
yüksekokulunda
öğrenim
health. American
Journal of Public Health,
HOUSES
gören genç kadın ve erkek öğrencilerin kilo100(6):1019-1028
fobi düzeylerinin karşılaştırılması. Spormetre
Abstract: In thisJ.,
study
prepared by C.M.,
PUHL, R.M., LUEDICKE,
& GRILO,
the consumption of electricity and natural gas used inBeden
industry Eğitimi
and houses ve
is statistically
Spor Bilimleri Dergisi,
analyzed.
ANOVA
model wasattitudes,
(2014). Obesity
bias
in training:
techniques for analysis. Moreover, tests of hypothesis 8(1):29-34
were applied and the research was
beliefs andmade
observations
amongTheadvanced
more comprehensive.
trainees in professional health disciplines.
Obesity, 22:1008–1015
TEZBAŞARAN, A.A., (2008). Likert tipi ölçek
hazırlama kılavuzu. Mersin Üniversitesi
Eğitim Fakültesi Ölçme ve Değerlendirme.
3.Sürüm. Mersin. https://www.academia.
edu/1288035/Likert_Tipi_%C3%96l%C3%A7ek_
Haz%C4%B1rlama_K%C4%B1lavuzu
(Erişim Tarihi:23.12.2014)
TEZCAN, B., (2009). Obez bireylerde benlik
saygısı, beden algısı ve travmatik geçmiş
yaşantılar. Yayınlanmamış Yüksek Lisans
Tezi, Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh
39
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:26
(Ekonomi)
& K:47
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
İNCELENMESİ
EXTENDED ABSTRACT
The purpose of this study is to1Kilis
develop
a scale which can be useful to raise awareness and prevent
the obesity prejudice among not only health professional but also health profession students. It is well
Özet is
: 2012-2014
arasındaki
kullanılarak
hazırlanan
çalışma,
sanayi
known that obesity
not onlyYılları
the cause
of TUİK
manyverileri
metabolic
diseases
butbualso
psychological
and social
disorders. In recent
years, social aspects of obesity became attractive because of the discriminative
uygulanmıştır.
hipotez testleri
uygulanarak
araştırma
daha kapsamlı
haleprejudice
getirilmiştir. is most frequent
attitudes and behaviors
of Ayrıca
community
members
against
obesity.
Obesity
social problem yönünde
in all over
World.
affectsgöre
obese
individuals
almost in
hareketthe
edilmiş
olup, This
yapılansituation
de sonuca
gidilmiştir.negatively
Elde
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
every area of social life, including education, employment and health. Obese individuals that very
sensitive to obesity
worrying
when
facegelmektedir.
to face especially in health services.
aralığıprejudice
Kw cinsindenare
yükseldikçe,
fiyatlarda
da they
azalmaare
meydana
Obese individuals
haveKelimeler
been reported
theyTüketim,
senseSanayi,
the obesity
prejudice
health care, which
Anahtar
: Elektrik, that,
Doğalgaz,
Konut, Anova,
TUİK, during
Fiyat
may lead obese individuals to avoid seeking health care or continuing the treatment. On the other
hand, the health professionals
also accept their negative attitudes to obese individuals. Although in
ACCORDING
RANGES
IN USA
TERMS
OF Europe
INDUSTRY
AND Countries, there is
last 10 years obesity
prejudiceTO
hasCONSUMPTION
been raised to
66% in
and
Union
HOUSES
not any statistical data for Turkey. To avoid or minimize obesity prejudice development especially
Abstract: In this study
by using
of TSI
belonging to the
years of awareness
2012-2014, among health
among health professionals,
the prepared
first step
is todata
raise
awareness.
Raising
analyzed.
ANOVA
prepared with
use of differentof prevention of
profession students
as well
as model
healthwasprofessionals
will increase
thetheeffectiveness
obesity prejudice.
PrejudiceTheScale”
developed
four steps
by using
Likert method. Step
made“Obesity
more comprehensive.
purposeiswas
to determineinelectricity
and natural
gas prices
1: In order to determine the common feelings, attitudes and prejudices in society, 265 students from
different departments of a university were asked to write at least two positive or negative sentences
about obese individuals Step 2: The sentences, written by students were examined by the experts
and the phrases that can be used as prejudice were determined. Same and/or similar phrases which
are related with obesity were eliminated and 40 items draft list was created. Step 3: Corrected and
rewritten sentences were evaluated in the principles of likert scale. The positive and negative item
numbers are close to equal. Step 4: The draft list was applied to 20 students whose are the target
group of this scale, from health sciences faculty in order to evaluate the language and meaning in
terms of intelligibility. Giving the same meaning and / or misunderstood 4 items were removed from
the draft list in a consensus. The remaining 36 items were rearranged and the form was finalized.
Scoring Scale: Positive items on the scale were scored starting with “strongly agree” option from 5
to 1 point, and the negative items were scored starting with “strongly disagree” option from 1 to 5.
The phrase “fat people are ordinary individuals” was evaluated separately with the thought of this
item is complementary for other items and is not under the influence of other items. After that stage,
40
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:26
(Ekonomi)
& K:47
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ
VE KONUTLAR
AÇISINDAN
TÜKETİM
GÖRE
the remaining 35 items
“Obesity
Prejudice
Scale” validity
andARALIKLARINA
reliability were
tested with another 236
under graduated students from Health Sciences
Faculty of another University. Pilot Study: For the
İNCELENMESİ
validation of the new scale, the sample
size has to be 5-10 times more than the number of the scale
items. Thus, the new scale was applied
to 236 under graduated students from Health Sciences Faculty
of another University. Data Analysis:
SPSS 17.0 statistical software package program was used to
1
determine the reliability (for item analysis and cronbach alfa coefficient) and the construct validity
: 2012-2014
YıllarıConfirmatory
arasındaki TUİK verileri
bu çalışma,by
sanayi
(for explanatoryÖzet
factor
analysis).
factorkullanılarak
analysishazırlanan
was performed
using LISREL 8.8
software program.
Results:
correlations
the items
in theANOVA
scale were
şeklindedir.
FarklıWhen
analiz the
teknikleri
kullanılarakofhazırlanan
çalışmada
modelianalyzed, it was
uygulanmıştır.
Ayrıca
hipotez testleri
uygulanarak
araştırmathe
dahareliability
kapsamlı haleand
getirilmiştir.
seen that 8 items
which had
negative
correlation,
reduced
damaged the integrity
of the scale. Only
one hareket
item was
in olup,
neither
positive
negative
it wasElde
removed from the
yönünde
edilmiş
yapılan
istatistiknor
bulgulara
göre declass,
sonucathus
gidilmiştir.
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
scale according to experts’ opinion. The coefficient of reliability (Cronbach alpha) is 0.847 which
indicates that thearalığı
developed
scale
is in high
reliability.
Tomeydana
determine
the construct validity of the scale,
Kw cinsinden
yükseldikçe,
fiyatlarda
da azalma
gelmektedir.
explanatory factor
analysis
was: Elektrik,
applied
and itTüketim,
is decided
theAnova,
scaleTUİK,
wasFiyat
one dimension. . Factor
Anahtar
Kelimeler
Doğalgaz,
Sanayi,that
Konut,
loadings of the items range between “0.419” and “0.710”. Extracted one factor explained 44.26%
of the total variance.
After these stages, whether one structure of the scale is appropriate or not was
ACCORDING
TO CONSUMPTION
RANGES
OF INDUSTRY
ANDdf=235, c²/sd=2.49;
examined by confirmatory
factor
analysis. Goodness
ofINfitTERMS
indexes
(χ2=585.49,
HOUSES
RMSEA=0.08; GFI=0.97; AGFI= 0.84; CFI=0.97; NNFI=0.91) indicated that the construct validity
In this studyAccording
prepared by using
data of TSI
belonging toreliability
the years of and
2012-2014,
of the scale hasAbstract:
been provided.
to experts’
opinions,
validity analysis, the
ANOVA model
was applied
the study prepared
the Score
use of different
scale completedanalyzed.
with remaining
27 items.
ThetoEvaluation
of thewith
Scale
The Obesity Prejudice
Scale consist ofmade
27 items,
that one can
maximum
135 points
andandminimum
27 points. Primarily,
more comprehensive.
Theget
purpose
was to determine
electricity
natural gas prices
descriptive statistics of the scores which have been gotten from the scale were examined. The mean
score is 76.39 and the median is 76.00. When the percentile of the scores were analyzed, it was seen
that 58 points rank to 5.persentile, 68 points to 25.persentile, 76 points to 50.percentile, 84 points to
75.percentile and 96 points to 95.percentile. When the scores were analyzed according to positive
and negative items, it was found that parallel to increase in scores, the tendency of obesity prejudice
of individuals increase as well. As a conclusion, it is determined that the obesity prejudice scale
which is newly developed has one dimension with high reliability. In the future studies, it will be
possible to calculate better cut of points for more reliable and more accurate scoring classification,
after the individuals exact obesity prejudice have learned. This scale named as GAMS-27 Obesity
Prejudice Scale by the researchers.
41
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:26
(Ekonomi)
& K:47
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ
VE KONUTLAR AÇISINDAN TÜKETİM ARALIKLARINA GÖRE
Ek 1. Obezite Önyargı
Ölçeği
5
ve
konutlarda kullanılan doğalgaz ile elektrik tüketiminin istatistiksel olarak analiz edilmesi
***Sıradan insanlardır***
Bencildirler
Güzel yüzlüdürler
***Giysi edilen
alışverişinde
zorluk yaşarlar ***
Estetik değildirler
6
Güler yüzlüdürler
7
***Hassastırlar***
8
İradesizdirler
9
Hastalıklara yatkındırlar
10
Mutludurlar
11
consumption
of electricity
Toplumdathe
yemek
yemekten
hoşlanmazlar
12
Korkaktırlar
13
Misafirperverdirler
14
Çekicidirler
15
Hareket yetenekleri kısıtlıdır
16
***Kendilerini şişman olarak görmezler***
17
Ter kokarlar
18
Sempatiktirler
19
Sağlıklı görünürler
20
Hareket etmeyi sevmezler
21
Özgüvenlidirler
22
Yaşam kaliteleri düşüktür
23
Olduğundan daha yaşlı görünürler
24
Sosyal ilişkileri güçlüdür
25
Çabuk yorulurlar
1
2
3
4
HOUSES
42
Kesinlikle
Katılmıyorum
Katılmıyorum
1
Kararsızım
Şişman Bireyler ……………………..
Katılıyorum
Aşağıdaki ifadeleri okuyunuz ve size göre en uygun seçeneği ( √
) ile işaretleyiniz.
Kesinlikle
Katılıyorum
İNCELENMESİ
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:26
(Ekonomi)
& K:47
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
İNCELENMESİ
dinleyicidirler
26
***Tatlıya düşkündürler***
27
İyi
28
Hareketlerinde yavaştırlar
29
Tembeldirler
30
Güzel yemek yaparlar
31
Toplumun ince beden dayatmasına maruz kalırlar*
32
***Gamsızdırlar***
33
***Sürekli
diyet yaparlar***
uygulanmıştır.
Ayrıca hipotez testleri uygulanarak araştırma daha kapsamlı hale getirilmiştir.
34
35
Görünümlerinden
dolayı duygusal ilişkilerde tercih edilmezler
Cana yakındırlar
36
***Yemeyi
severler***
aralığı
Kw cinsinden yükseldikçe, fiyatlarda da azalma meydana gelmektedir.
1
*** Madde analizi sonucu ölçekten çıkarılan maddelerdir.
HOUSES
43
A
CED
DBHAD
SAMSUN İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ’NE BAĞLI KANTİN ve
YEMEKHANELERDE ÇALIŞAN PERSONELİN GIDA HİJYENİNE
BAKIŞI(1)
THE VIEW OF FOOD HYIENE OF THE FOODSTUFF IN SCHOOL
CANTEEN AND DINING HALL IN SAMSUN PROVINCIAL
DIRECTORATE OF NATIONAL EDUCATION
Sibel ÖZÇAKMAK
Samsun Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, Samsun / Türkiye
Öz: Avrupa Birliği müzakerelerinde açılan fasıllardan birisi de gıda ve hijyen
olup, AB ile müzakere sürecinde 100′ün üzerinde düzenleme yapılmıştır.
Ülkemizde bu çerçevede çıkarılan önemli düzenlemelerden birisi de 5 Şubat
2013 tarih ve 28550 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan “Okul Kantinlerine
Dair Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliği”dir. Bu çalışma, Samsun İl Milli
Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı okul kantin ve yemekhanelerinde görevli
personele iyi hijyen uygulamaları konusunda tutum ve davranışlarını belirlemek için yürütülmüştür. Ankette 5’i açık uçlu olmak üzere toplam 10
soru sorulmuştur. Yapılan çalışma sonuçlarına göre, çalışanların %51.1’inin
gıda güvenirliği ve gıda mevzuatı hakkında eğitime ihtiyaç duymadığı, %
97.0’sinin Okul kantinlerine dair Özel Hijyen Yönetmeliğinden haberdar
olduğu, %47.9’unun genel hijyen kurallarını hizmet içi eğitimlerden,
%26.9’inin okul idaresi tarafından ve %21.3’sinin evdeki mutfak tecrübeleri
ile öğrendikleri görülmüştür. Ankette yer alan gıda hijyeni ve iyi hijyen
esaslarını kapsayan açık uçlu sorulardan (gıda hijyeni kavramı, gıdaların
hazırlanması satışa sunumu ve muhafazası ile ilgili hususlar, kişisel hijyen
kuralları) alınan yanıtlar, kavramsal bilgi kirliliğini ve uygulamaya dayalı
tutum ve davranışlarda yetersizliği ortaya koymuştur. Bu nedenle, gıda
hijyen eğitimlerinin konuyla ilgili uzman kişiler tarafından ve uygulamaya
dayalı olarak yürütülmesi, bilgilerin güncellenmesi, üretim koşullarının okul
kantinlerine yönelik iyi hijyen uygulamaları rehberine göre düzenlenmelidir.
Öğrencilerin daha uygun koşullarda hizmet alması için, okul yönetimi tarafından yapılması gereken denetimlerin objektif şekilde değerlendirilmesi ve
denetimlerde tespit edilen gıda güvenilirliği ve hijyen şartlarında eksikliklerin
okul yöneticileri tarafından Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl/İlçe Müdürlükleri
ile paylaşması gerekmektedir.
Abstract: One of the opened chapters is food and hygiene in European
Union negotiates, it was made an arrangement over 100 in the negotiation
process with the EU. One of the major regulations issued in this context is
“The regulation of special hygiene rules for school canteens” published in
the Official Gazette No.28550, February, 2013 in our country. This study
was conducted for the behavior and manner about good hygiene practice
of personnel selected in school canteen and cafeteria connected with Samsun Provincial Directorate of National Education. A total of 10 questions
include 5 open-ended with regard to ways for getting information about
food legislation, canteen hygiene regulations and food hygiene knowledge
was asked in the survey. It was found that the workers in 51.1% didn’t
need an education about food confidence and food legislation, 97.0% of the
workers were found to be aware of the special hygiene regulation for the
school canteen, general hygiene rules were learned by in-service training
in 47.9% of the workers, by the school administration in 26.9% of them,
by home kitchen experience in 21.3% of them. The answers taken from
open-ended questions including food hygiene and good hygiene principles
(the concept of food hygiene, the matters of the preparation of foods, the
sales presentation and preservation, personal hygiene rules) exhibited that
there was an info pollution of knowledge based on theory and practice. So,
food hygiene educations should be organized by professional people based
on practice, the information should be updated, and production conditions
should be arranged according to the good hygiene practices guide for school
canteens. The evaluate of the controls required objectively by the school
management and the inadequacies of food safety and hygiene conditions
detected in controls should be shared with Food, Agriculture and Livestock
City/County Management by the school administrators for getting better
food services of students.
Anahtar Kelimeler: Okul Kantinleri, Gıda Hijyeni, Eğitim, Hijyen Yönetmeliği, İyi Hijyen Uygulamaları
Key Words: School Canteens, Food Hygiene, Education, Hygiene Regulations, Good Hygiene Practices
Doi: 10.17362/DBHAD.2015310323
(1) Sorumlu Yazar: Sibel ÖZÇAKMAK, Samsun Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, Samsun / Türkiye damla-
[email protected] Geliş Tarihi / Received: 15.01.2015 Kabul Tarihi/ Accepted: 10.04.2015 Makalenin Türü:
Type of article article (Araştırma – Uygulama / Research -Application) Çıkar Çatışması / Conflict of Interest:Yok
/ None “Etik Kurul Raporu Yok - None Ethics Committee
44
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:26
(Ekonomi)
& K:47
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
Giriş
ARALIKLARINA
GÖRE
işletmede
uygulanan araştırma
sonuçlarına göre,
okul kantinlerinde çalışan personelin %73.0’ünün
İNCELENMESİ
Okul toplumu, Türkiye’de nüfusun yaklaşık
gıdaAÇIKGÖZ
güvenliği ve gıda hijyeni hakkında herhangi
%25’ini oluşturmaktadır. Ülkemizde,
yaklaşık
bir eğitim almadıkları, gıda güvenliği hakkında
olarak 60.000 ilk ve orta öğretim Güven
okullarında
bilgilerin güncellenmesi gerektiği belirtilmiştir
1
öğrenim gören 6–18 yaş grubunda
16 milyon
(Anonim, 2013a).
öğrenci bulunmaktadır. Bu okullarda 700 bine
Bir ülkenin
sosyal
veanaliz
ekonomik
kullanılangörev
doğalgaz
istatistiksel
olarak
edilmesiyönden beklenen
yakın öğretmenvevekonutlarda
okul çalışanı
yapmakşeklindedir. Farklı analiz teknikleri kullanılarak hazırlanan çalışmada ANOVA modeli
seviyesine ulaşabilmesi ancak bedensel
ta olup, Türkiyeuygulanmıştır.
genelindeAyrıca
yaklaşık
binuygulanarak
800 uygarlık
hipotez12
testleri
tüketim
aralıklarına 24
göre elektrik
ve doğalgazyönden
fiyatlarınıngüçlü,
tespit edilmesi
ve zihinsel
sağlıklı ve yetenekli
okulda kantin bulunmakta
ve bu
kantinlerde
bireylerin
varlığına
bağlıdır.
Gıda güvenilirliği
bine yakın kişi edilen
çalışmaktadır
(Akmaz,
2012).
bulgular sonucunda;
sanayi
elektrik
ve doğalgaz
varılmaktadır.konularında
ve beslenme
birincil üretimden
aralığı Kw
yükseldikçe, sunulan
Okul yemekhaneleri
vecinsinden
kantinlerinde
son tüketiciye kadar olan gıda zincirinin tüm
Anahtar
Kelimeler
: Elektrik,gıda
Doğalgaz,
gıdaların hazırlama
ve servis
koşulları,
güveaşamalarında eğitimin arttırılması, tüketicilerin
nirliliği açısından önemlidir. Okullar, hastaneler, bilinçlendirilmesi sağlanmalıdır. Tüm zinciri
ECONOMETRIC
ANALYSIS oteller,
fabrikalar, cezaevleri,
askeri kuruluşlar,
içine alan bütüncül bir yaklaşımla gıda üretimi
restoranlar, lokantalar, fast-food restoranlar gibi
HOUSES
gerçekleştirilmeli, toplum sağlığının en iyi şekilde
toplu beslenme hizmeti veren kuruluşların, besin korunması için zincirdeki her bir bağlantının bir
ve hijyenik kalitesi
yüksek, ofmiktar
bakımından
the consumption
electricity
and natural gas used
in industrygüçlü
and houses
is statistically
diğerinden
olması
gerekmektedir (Özkan
yeterli ve çeşitlilik
içerenforyemeklerin
tüketicilerin
techniques
analysis. Moreover,
tests of hypothesis
vd., 2014).
hoşuna gidecek uygun fiziki koşullarda zarif ve
doğru bir biçimde sunum/servis edilmesini ge- 1995 yılında başlayıp, günümüze kadar uzanan
rektirir. Eğitim kurumlarında toplu beslenmeye Sağlığı Geliştiren Okullar Ağı Projesi (ASGOP)
sunulan gıdaların, hammadde temininden servis kapsamında çocukların beden ve ruh sağlığını
korumak, geliştirmek, yaşam kalitesini yükseltedilmesine kadar tüm aşamalarda genel hijyen ve
mek, temizlik ve hijyen konusunda yeterli eğitim
özel hijyen koşullarına uygun olması gerekmektealmış sağlıklı nesiller yetiştirmek, öğrencilerin
dir (Bilici vd., 2008). Gıdanın hazırlanmasından
hijyenik bir ortamda eğitim-öğretimini sürdürmek
servis edilmesi aşamasına kadar gerekli olan asgari
amaçlanmıştır. Ayrıca, 2010 yılında, “Beslenme
ve teknik hijyenik koşulların yerine getirilmesi
Dostu Okullar İşbirliği protokolü” kapsamında
gerekmektedir. Uygunsuz ve kalitesiz hizmetin yol
İl Milli Eğitim Müdürlükleri ile İl Halk Sağlığı
açacağı halk sağlığı sorunları (gıda zehirlenmeleri
Müdürlükleri çalışanları ortaklığı ile kantin ve
vb.) büyük önem taşımaktadır.
yemekhane hizmetleri konusunda tamgün eğitim“Restoran ve Okul kantinlerinde Gıda Güven- öğretim yapan okullar denetlenmiş ve belirlenen
liği farkındalığı” kapsamında 2013 yılında 268 eksiklikler değerlendirilmiştir (Öztürk, 2012).
45
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:26
(Ekonomi)
& K:47
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ
VE KONUTLAR
ARALIKLARINA
GÖRE ve ilçelerinde Milli
Bu çalışmada,
Samsun merkez
5 Temmuz 2013 tarih
ve 28550
sayılı “Hijyen
Eğitim Yönetmeliği”ne göre, gıda sektöründe
Eğitim bünyesinde bulunan okul kantinlerinde
İNCELENMESİ
çalışan personele hijyen eğitimi zorunluluğu
görevli personelin gıda hijyen kuralları konularınMurat KORKMAZ, Hakan AÇIKGÖZ
getirilmiştir. Millî Eğitim Bakanlığına
bağlı
daki eğitim ve yasal düzenlemelerle ilgili bilinç
eğitim ve öğretim kurumları bünyesinde
faaliyet
düzeylerinin ortaya konulması amaçlanmıştır.
1
gösteren yemekhane, kantin, kafeterya, büfe, çay
Materyal ve Yöntem
: 2012-2014 Yılları
arasındaki TUİK verileri kullanılarak hazırlanan bu çalışma, sanayi
ocağı gibi gıda Özet
işletmelerinin
özel hijyen şartlave konutlarda kullanılan doğalgaz ile elektrik tüketiminin istatistiksel olarak analiz edilmesi
rına, gıda güvenilirliğine
ve resmî
kontrolüne
SamsunANOVA
merkezmodeli
ve ilçelerinde faaliyet
analiz teknikleri
kullanılarakÇalışmada
Ayrıca
hipotez testleri
uygulanarakgösteren
araştırma daha
ilişkin kurallarıuygulanmıştır.
belirlemek
amacıyla
“Okul
okulkapsamlı
kantinlerinde
yüz yüze görüşülerek,
Kantinlerine Dair
Özelhareket
Hijyen
Kuralları
Yönetkatılımcılara
yönünde
edilmiş
olup, yapılan
göre deOkul
sonucaKantinlerine
gidilmiştir. EldeDair Özel Hijyen
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve doğalgaz
meliği” yayınlanmıştır (Anonim, 2013b). Söz
Kılavuzunda yer alan kurallar
ile ilgili (Anonim,
konusu yönetmelikte,
daha hijyenik
2013b)
5’igelmektedir.
çoktan seçmeli, 5’i açık uçlu olmak
aralığı Kwçocukların
meydana
koşullarda güvenilir
gıdaya
ulaşması
okul
soruluk
anket
Anahtar
Kelimeler
: Elektrik, için,
Doğalgaz,
Tüketim,üzere
Sanayi,10
Konut,
Anova,bir
TUİK,
Fiyatuygulanmıştır (Ek.1).
kantinlerinde uyulması gereken temel kurallar yer
Açık uçlu sorular, bireysel ifadeleri, yorumları ve
almaktadır. 30 maddeden
oluşan bu kuralların
bilinç düzeyini belirlemede daha net bilgi kaynaECONOMETRIC ANALYSIS OF ELECTRICITY AND NATURAL GAS PRICES
TO CONSUMPTION
IN TERMS OF INDUSTRY
AND için kullanılmıştır.
işletme yetkilileri ACCORDING
tarafından kolay
anlaşılabilirRANGES
ğı oluşturacağı
düşünüldüğü
HOUSES
ve uygulanabilir olmasını sağlamak amacı ile
Çalışmaya toplam 80 okuldan 338 kantin çalışanı
Abstract:
In
this
study
prepared
by
using
data
of
TSI belonging Çalışmadan
“Okul Kantinlerine Dair Özel Hijyen Kılavuzu”
katılmıştır.
önce Okul Yönetimi ve
analyzed.
ANOVA
model 4
was
prepared
with the
use of different
basılmıştır (Anonim,
2013c).
Kılavuz
bölümden
Kantin
İşletmecisi
yetkilisine
bilgilendirme yapılmış,
oluşmaktadır. 1.bölümde
yasal dayanak
ve kaponay alınmıştır.
Anketi
The purpose
was to determine
electricity and
naturaldolduran
gas prices personelin, yaşı,
sam, 2. bölümünde; genel şartlar, mekanlara ait
cinsiyeti ve mesleki deneyim yılı ile ilgili bilgiler
özellikler, teknik donanım, alet-ekipmanla ilgili
alınarak, katılımcıların demografik bilgileri de elde
edilmiştir. Anket sonuçları bilgisayar ortamına
koşullar, temizlik-dezenfeksiyon işlemlerinin nasıl
taşınarak Excel Tabloları oluşturulmuş, merkezi
uygulanması gerektiği, zararlı ve kemirgenlerle
yönelim ölçütleri kullanılmıştır. Cevaplar, toplam
mücadele, atık ve çöp yönetimi ve personel hijyen
kişi sayısı üzerinden değil, sorulara verilen cevap
koşulları, 3. Bölümde gıdaların hazırlanmasından
servis edilmesi aşamasına kadar gerekli olan
sayısı üzerinden değerlendirilmiştir.
tüm hijyenik koşulların nasıl yerine getirilmesi
Bulgular
gerektiği belirtilmiştir.
Katılımcılara ait demografik özellikler Çizelge
1’de gösterilmiştir.
46
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:26
(Ekonomi)
& K:47
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ
VE KONUTLAR
ARALIKLARINA
Çizelge
1. Katılımcıların
Demografik
ÖzellikleriGÖRE
İNCELENMESİ
n
%
Erkek
193 AÇIKGÖZ
57.1
Kadın
145 Yönetmeni
42.9
Cinsiyet
Yaş grupları
19–29
30-40
41-51
52-62
Mesleki
1-5
6-10
11-15
16-20
1
62
18.3
120kullanılarak hazırlanan bu çalışma, sanayi
35.5
Özet : 2012-2014 Yılları arasındaki TUİK verileri
125
37.0
31
uygulanmıştır. Ayrıca hipotez testleri uygulanarak araştırma daha kapsamlı hale getirilmiştir.9.2
Sanayi
deneyim
(yıl)ve konutlarda tüketim aralıklarına göre elektrik ve doğalgaz fiyatlarının tespit edilmesi
122 aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz
36.1
102 varılmaktadır. Sonuç olarak tüketim
30.2
53
Anahtar Kelimeler : Elektrik, Doğalgaz, Tüketim,
31Sanayi, Konut, Anova, TUİK, Fiyat
15.7
9.2
21-25
22
26-30
6
AND NATURAL GAS PRICES 1.8
>31
Toplam
2 IN TERMS OF INDUSTRY AND
HOUSES
338
6.5
0.5
100.0
the consumptiongibi,
of electricity
natural gas used
industry and houses
is statistically
Çizelge 1’den görüleceği
kantinand
çalışangıdain endüstrisinde
toplam
çalışma süresilerinin,
larının %35.5’itechniques
30–40,for%37.0’si
41–51tests
yaş
%58.43’ünün
en the
fazla
21 yıl
analysis. Moreover,
of hypothesis
were applied and
research
was ve üzeri, kadın
aralığında, erkek ve kadın çalışanların oransal
çalışan sayısının erkeğe göre yaklaşık 2 kat
olarak yakın olduğu, mesleki deneyim süreleri
fazla olduğunu, yaş aralığının en fazla 46-55
açısından %36.1’inin 1–5 yıl arasında çalıştığı
ve katılımcıların yarısının gıda hijyen belgesi
görülmüştür. Cinsiyete göre mesleki deneyim
aldığını bildirmiştir.
sürelerine bakıldığında, %20 ile 1-5 yıl arasında
Tan ve vd. (2013), Malezya ilköğretim okullakadın çalışanların, %17.0 ile 6-10 yıl arasında
rında seçilen kişilerin personel hijyeni ve gıda
en fazla erkek çalışanların olduğu görülmüştür.
arasındaki ilişkiyi belirlemek için yürüttüğü
Bazı araştırmalarda okul yemekhaneleri ve kançalışmada (12 okuldan 25 personel), erkek çatinlerinde çalışan personelin genel hijyen, gıda
lışanların kadınlardan yaklaşık 2 kat daha fazla
hijyeni ve personel hijyeni tutum ve davranışlarının
sayıda olduğunu, yaş aralığının 41-50 ve 51-60
arasında eşit dağılım gösterdiğini, ortaöğretim
tespitine yönelik saha çalışmaları yapılmıştır.
mezun sayısının daha fazla olduğunu, çalışma
Van Droff (2012), okul gıda servisi personelinin
sürelerinin %44 oranla en fazla 1-4 yıl arasında
demografik yapısını tanımladığı çalışmasında
47
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:26
(Ekonomi)
& K:47
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ VE gıda
KONUTLAR
ARALIKLARINA
GÖRE
bulunduğunu ve tamamının
hijyenAÇISINDAN
eğitim TÜKETİM
Gıdaların
satışa hazırlanması,
sunumu ve sakELEKTİRİK VE DOĞALGAZ FİYATLARININ EKONOMETRİK AÇIDAN
lanması konularıyla yapılan işlemler arasında;
sertifikası aldığını belirlemiştir.
İNCELENMESİ
katılımcıların %34.6’sının raf ömrüne ve %31.7’si
Araştıma sonuçları, mesleki deneyimMurat
süreKORKMAZ,
aralığı Hakan AÇIKGÖZ
muhafaza koşullarına dikkat ettiği görülmüştür.
Güven
açısından benzerlik gösterirken, yaş
aralığına
Alınan cevaplar arasında sadece %8.3’ü çapraz
1
bakıldığında diğer bulgulara Kilis
göre7 Aralık
dahaÜniversitesi,
genç Elektrik-Enerji Bölümü
bulaşma sebebi sayılabilecek hususlardan ambalajlı
olduğu görülmüştür.
Özet : 2012-2014 Yılları arasındaki TUİK verilerisunuma
kullanılarak
hazırlanan
bu çalışma,
sanayi
dikkat
edilmesi
gerektiğini
ifade etmiştir.
verdiği
diğer
cevaplar arasında
Açık uçlu olarak şeklindedir.
sorulan 5 soruya
verilen
cevapların
Farklı analiz
teknikleri
kullanılarakKatılımcıların
ANOVA
modeli
Ayrıca hipotez Bu
testleri
uygulanarak%16.0’sı
araştırma daha
kapsamlı
etiket
bilgilerine,
%0.8’i pişirme ve
dağılımı Çizelgeuygulanmıştır.
2’de gösterilmiştir.
grupta
sunumagöre
özen
gösterdiği
ve %3.8’i
markalı ürün
yer alan sorular,
Okulhareket
Kantinlerine
Özel
yönünde
edilmiş olup,dair
yapılan
de sonuca
gidilmiştir.
Elde
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
olmasına dikkat ettiğini bildirmiştir. İlgili hijyen
Hijyen Kılavuzunda geçen iyi hijyen uygulama
gerekliliklerini aralığı
kapsamaktadır.
“Gıda hijyeni”
yönetmeliğinin
(Anonim, 2013b), 17. (depolama
Kw cinsinden yükseldikçe,
kavramına yönelik
cevaplar
ağırlıklı
beş
muhafaza),
18.TUİK,
(gıdaların
hazırlanması), 19.
Anahtar
Kelimeler
: Elektrik,olarak
Doğalgaz,
Tüketim,ve
Sanayi,
Konut, Anova,
Fiyat
grupta toplanmıştır. Buna göre, en fazla %40.5
(gıdaların pişirilmesi) 21. (gıdaların servisi, satışı
oranla “Temizlik”ECONOMETRIC
ve %16.0 oranla
“Sağlık için
ve tüketimi) maddelerine göre, “gıdaların grupANALYSIS OF ELECTRICITY AND NATURAL GAS PRICES
TO CONSUMPTION
IN TERMS
OF INDUSTRY ANDdepolanması, depo
larına
göre sınıflandırılarak
gerekli koşullarınACCORDING
oluşturulması”,
gıda hijyeniRANGES
HOUSES
alanının hijyeni, paslanmaz nitelikte malzeme
kavramından anlaşılan ifadeler olmuştur. Bunu,
Abstract:
In
this
study
prepared
by
using
data
of
TSI belonging
to the depolamanın
years of 2012-2014,
kullanım
gereği,
ana prensiplerinden
“son tüketim tarihi geçmeyen ürün, muhafaza
analyzed.
was applied
to the study
the use
of different
birisiprepared
olan ilkwith
giren,
ilk çıkar
prensibine göre stok
koşullarına uygun
ürün,ANOVA
kapalı model
ambalajda
ürün”
yönetiminin
yapılması,
bulaşmayı
ifadeleri izlemiştir.
electricity
and naturalmikrobiyolojik
gas prices
engelleyecek koşullar, pişirme koşulları (en az
Gıda hijyeni ifadesi, sağlığın korunması ve
72oC’de 15 saniye), sıcak servis koşulları (63oC’nin
hastalıkların önlenmesi ile ilgili bir kavramdır.
altında en çok 2 saat, 8oC’nin üzerinde en çok 4
Tehlikelerin kontrol altına alınması ve gıdaların
saat), servis yapılan tezgah ve diğer ekipmanların
kullanım amacı dikkate alınarak, insan tüketibulaşmayı önleyecek şekilde olması” gerektiği
mine uygunluğunun sağlanması için gerekli her
belirtilmiş olup, verilen cevaplar yeterli değildir.
türlü önlem ve koşullar“Gıda Hijyeni” ifadesini
Öner ve vd. (2013), okul kantinlerinde çalışanların
karşılamaktadır. Katılımcıların verdiği cevaplar,
gıda güvenlikleri ile ilgili tutumlarının incelentemizlik anlayışı ile sınırlı kalmış olup, yeterli bilgi
diği bir araştırmada, en fazla ürün ambalajının
veren olmamıştır. Bununla birlikte, katılımcıların
sağlamlığı, etiket bilgileri, saklama ve pişirme
%21.3’ünün bu soruya cevap vermediği, dolayısı
koşullarına uyumun en fazla önemsenen hususlar
ile “gıda hijyeni” kavramı ile ilgili bilgi sahibi
olduğunu ortaya koymuş olup, elde ettiğimiz
olunmadığı söylenebilir.
anket sonuçları bu açıdan benzerlik göstermiştir.
48
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:26
(Ekonomi)
& K:47
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ
VE KONUTLAR
AÇISINDAN
TÜKETİM
ARALIKLARINA
GÖRE
Çizelge
2. Açık
Uçlu Sorulara
Verilen
Cevapların
Dağılımı
(n=338)
Sorular
İNCELENMESİ
Gıda hijyeni deyince ne anlıyorsunuz?
1
Cevaplar
n
%
Sağlık için gerekli koşulların oluşturulması
54
16.0
Temizlik
137
40.5
20
5.9
22
6.6
Kilis 7 Aralık
Üniversitesi,
Elektrik-Enerji
Kapalı
ambalajda
olması Bölümü
Muhafaza koşullarına uygunluğu
Son tüketim tarihi geçmeyen ürün
33
şeklindedir. Farklı analiz teknikleri
kullanılarak hazırlanan çalışmada ANOVA modeli 72
Cevapsız
Gıdaların satışa hazırlanması, sunumu Etiket bilgilerine bakarım
54
ve saklanması konularıyla
ilgili
ömrüne
dikkat
ederim
yönünde hareket edilmiş olup,Raf
yapılan
istatistik
bulgulara
göre de sonuca gidilmiştir. Elde 117
işlemler nelerdir?
edilen bulgular sonucunda; sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik ve doğalgaz 107
Muhafaza koşullarına dikkat
ederim
Markalı
ürün
olmasına
dikkat
ederim
13
aralığı Kw cinsinden yükseldikçe,
fiyatlarda
da azalma
meydana
gelmektedir.
Ambalajlı sunuma dikkat ederim
9.7
21.3
16.0
34.6
31.7
3.8
28
8.3
Pişirme ve sunuma özen gösteririm
3
0.8
Cevapsız
16
4.7
127
37.6
88
26.0
32
9.5
5
1.5
3
0.9
5
1.5
Havalandırma sistemi
3
0.9
Kantin tavan-taban-iç/dış duvar boya
3
0.9
Cevapsız
72
21.2
Şüphelendiğiniz gıda maddesi oldu
mu? Hangi gıda grubuydu ve ne
yaptınız?
Şüphelendiğimiz gıda olmadı
265
78.4
Geri iade
45
13.3
Cevapsız
28
8.2
Kişisel Hijyen kurallarının en çok
ihmal edildiği hususlar size göre
nelerdir?
Eldiven, bone, maske ve önlük kullanımı, el
yıkama
194
57.4
9
2.7
Lavabo, malzeme ve mutfak ve temizliği
26
7.7
İhmal yok
35
10.4
Portör
8
2.4
Cevapsız
66
19.5
Yenilemeye gerek ECONOMETRIC
duyduğunuz ANALYSIS
Yenilemeye
ihtiyaç duymuyoruz
ihtiyaçlarınız nelerdir?
HOUSES
Daha geniş
çalışma alanı
Mutfak araç-gereçleri, tezgah, lavabo
işletmeciliği
the consumption of electricityKantin
and natural
gas used inkonusunda
industry andeğitim
Diyetisyen/
Gıda
müh.
bulundurulması
made more comprehensive. The
purpose was
determineodası
Personele
ait to
soyunma
Ambalajsız ürün satılması
49
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:26
(Ekonomi)
& K:47
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
KONUTLAR
ARALIKLARINA
GÖRE
Yapılan çalışmayaSANAYİ
katılanVEkantin
personeline
uygulanmalıdır
(Erkmen
and Bozoğlu, 2008).
“Yenilemeye gerek duyulan ihtiyaçların neler
Anket çalışmasında Çizelge 2’de görüldüğü gibi
İNCELENMESİ
olduğu?” sorulmuştur. Bu soruya cevap
vermepersonel hijyeni ile ilgili olarak katılımcıların en çok
yen kişi sayısı 72 olup, %37.6’sının Güven
yenilemeye
ihmal ettiği hususlar sorulmuş olup, %57.4’ünün
ihtiyaç duymadığı, %26.0’sının1Kilis
daha
geniş çalışeldiven-bone, maske-iş önlüğü ve el yıkama ile
ma alanına ihtiyaç duyduğu, %9.5’inin mutfak
ilgili temel hijyen gerekliliklerinin ihmal edildiği
Özet : 2012-2014
TUİK verileribelirlenmiştir.
bu çalışma,
sanayi
araç-gereçleri, tezgâh,
lavaboların
yenilenmesi
Kantin
Hijyen
Yönetmeliğinin 14.
gerektiğini düşündüğü
ve geri
da eğitim
personel
hijyeni
şeklindedir.
Farklıkalanların
analiz teknikleri
kullanılarakMaddesinde
ANOVA
modeliile ilgili 11 bend
uygulanmıştır.
Ayrıca
testleriodası,
uygulanarakyer
araştırma
daha kapsamlı
hale birinde
getirilmiştir.
almakta
olup, her
belirtilen temizlik
ve diyetisyen desteği,
personel
aithipotez
soyunma
ve hijyen
tüm çalışanlar
uymak zokantin sahasınınyönünde
boyanması
ve havalandırmaya
hareket edilmiş
olup, yapılan istatistik bulgulara
görekurallarına
Elde
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
rundadır. Anket sonucundan da görüldüğü üzere,
ihtiyaç duyduğu belirlenmiştir.
en fazla
personel
hijyen eğitimi ve uygulanması
meydana
gelmektedir.
Kantin Hijyen yönetmeliğine göre; satın alma
çıkmıştır.
Anahtar Kelimeler : Elektrik, Doğalgaz, Tüketim,konusunda
Sanayi, Konut,eksiklikler
Anova, TUİK, ortaya
Fiyat
işleminden sorumlu kişi, hammaddenin gıda mevzuatına uygunluğunu, sevkiyat sırasında hijyenik
Özkaya vd. (2008)’de personel hijyeni konusunda
ECONOMETRIC
ANALYSIS
OF
ELECTRICITY
AND
GASelPRICES
koşullarda bir eksiklik
olup olmadığı ve gerekli
yapılan
birNATURAL
çalışmada
yıkama, eldiven, şapka/
HOUSES
sıcaklıklara uyulup uyulmadığı kontrol edilmeli
kep ve önlük kullanımı, gıdalara kirli elle gıda
ve kayda almalıdır Anketimizde “Şüphe edilen
teması olmaması konularında bilgi düzeylerinin
the yapıldığı?”
consumption of sorusuna
electricity and
natural gas used
in industry
and houses
is statistically
gıda alımında ne
karşılık
birbirine
benzer
olduğu,
ancak davranışsal hijanalyzed. ANOVA model was applied to the study prepared with the use of different
olarak, katılımcıların
%78.4’ü
şüphelendiği
gıda
yen uygulamalarında
olduğu,
techniques
for analysis.
Moreover, tests
of hypothesis
were applied and the düşük
research seviyelerde
was
çapraz bulaşmaya neden olacak davranışlarda
olmadığını, geri kalanların da farklı gıda gruplarında şüphelendikleri gıdaları iade ettiklerini
bulunulduğu görülmüştür.
belirtmiştir. Buna göre, katılımcıların uygun tutum
Okul Kantinlerine dair özel hijyen yönetmeliği,
ve davranışlarda olduğu görülmüştür.
hijyen eğitim bilgileri ve gıda güvenirliği kapGıda kaynaklı hastalıklarda personel hijyen eksikliği
samında eğitim ihtiyacı olup olmadığına yönelik
büyük rol oynamaktadır Tuvaletten sonra eldeki
sorulan sorularda Çizelge 3’de verilmiştir. Çizelmikroorganizmaların personel hijyeni nedeni ile
ge 3’e göre, reel olarak eğitim düzeylerinin iyi
transferi, gıda ile temas eden yüzeylere bulaşır, bu
olduğunu görülmektedir.
yüzden tüm gıda çalışanlarına el yıkama prosedürü
50
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:26
(Ekonomi)
& K:47
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
VE KONUTLAR
GÖRE
Çizelge SANAYİ
3. Kantin
Hijyen Yönetmeliği
ile İlgili ARALIKLARINA
Bilgi Alma Durumları
(%)
Sorular
İNCELENMESİ
Cevaplar
%
Evet
97.0
Hayır
3.0
Evdeki mutfak tecrübemden
21.3
Özet : 2012-2014 uyulması
Okul Kantini/Yemekhanesinde
gereken
Hizmet içi eğitimlerden
ve
konutlarda
kullanılan
doğalgaz
ile
hijyen kurallarını nereden öğreniyorsunuz?
Çevreden
47.9
3.9
26.9
Okul kantinlerine dair Özel Hijyen Kuralları
Yönetmeliğinden haberiniz var mı?
1
Okul idaresi
tarafından
bilgilendirme
uygulanmıştır. Ayrıca hipotez testleri uygulanarak araştırma
daha kapsamlı
Evet
Gıda güvenirliğiyönünde
ve gıdahareket
mevzuatı
hakkında
eğitime
edilmiş
olup, yapılan
ihtiyaç duyuyor edilen
musunuz?
bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik
Hayır ve doğalgaz
48.9
51.1
Ankete katılan kantin çalışanlarının, %47.9
Bu çalışmanın yanı sıra Samsun Gıda, Tarım ve
oranla en fazla hizmet içi eğitimler aracılığı ile
Hayvancılık İl/İlçe Müdürlükleri tarafından tespit
hijyen kurallarını öğrendikleri ortaya çıkmıştır.
edilen eksiklikleri temel alınarak eğitim seminerleri
ECONOMETRIC
ANALYSIS
OF
ELECTRICITY
AND NATURAL
PRICEStoplam 735 kişi, 17
Katılımcıların tamamına
yakınının kantin hijyen
(eğiticiler
ve kantinGAS
personeli,
HOUSES
yönetmeliğinden haberdar olduğu, yaklaşık olarak
ilçe) düzenlenerek, Kantin Hijyen Yönetmeliği ve
yarısının uygulamalı eğitime ihtiyaç duymadığı
Genel Hijyen Kuralları hususunda bilgilendirme
the consumption
of electricity
and görülnatural gas used
in industry and
yapılmıştır.
2013–2014
eğitim öğretim dönegörülmüştür. Diğer
yandan, Çizelge
2’de
düğü üzere ilgili
kantinforişletmesinde
uyulması
minde
(16applied
Eylüland2013
– 13 Haziran
2014) okul
techniques
analysis. Moreover,
tests of hypothesis
were
the research
was
gereken özel hijyen kuralları ile ilgili alınan
kantinlerinde 23 bin 95 denetim gerçekleştirmiş
cevaplar, bildiği düşünülen pek çok yanlışları ve/
olup, bu denetimlerde mevzuata aykırılıktan 102
veya yetersizlikleri ortaya koymuştur.
işletmeye 5996 sayılı kanunun ilgili maddelerine
göre idari yaptırım kararı uygulanmıştır. Yapılan
Van Droff (2012), ilçe okullarında yemek hizmeti
denetimlerde uygunsuzlukların en fazla, personel
veren işyerlerine gıda güvenliği uygulamaları,
ve genel hijyen koşullarına dair, kayıtsız faaliyet
gıda güvenliği için destek algıları ve çocuk besgösterilmesi, bozulmuş, ambalajı ürüne zarar
lenme programlarında eğitim konuları üzerine
verecek şekilde hasar görmüş veya son tüketim
yapmış olduğu doktora çalışmasında, gıda servis
tarihi geçmiş ürünleri bulundurmak olduğu tespit
personelinin eğitimine ayrılan bütçenin oldukça
edilmiştir (Anonim, 2014).
düşük olduğu, yerel yönetimlerin gıda güvenilirliği
Sonuç
konusunda eğitim ihtiyacı için daha fazla destek
vermesi gerektiği, çocuk beslenme programları
Samsun merkez ve diğer ilçelerinde okullarda
ve gıda güvenirliğini kapsayan bir eğitim modeli
görevli kantin çalışanlarına “Okul kantinlerine
oluşturulması gerektiğini önermiştir.
51
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:26
(Ekonomi)
& K:47
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ VE kapsamında
KONUTLAR AÇISINDAN
ARALIKLARINA
GÖREtüketim yerleri için
Dair Özel Hijyen Kılavuzu”
uygu- TÜKETİM
ANONİM,
(2011). Toplu
lanan anket çalışması sonucunda, gıda hijyen
İNCELENMESİ hijyen esasları ve iyi uygulama kılavuzu,
uygulamaları ve yasal gereklilikler Murat
konularında
http://www.tesk.org.tr/tr/calisma/gida/topluKORKMAZ, Hakan AÇIKGÖZ
bilgi düzeyleri ve tutum ve davranışlarının
yeterli
tuketimhijyen.pdf (Erişim tarihi: 12.12.2004)
olmadığı görülmüştür. Bazılarının
gıda hijyeni
1
ANONİM,Bölümü
(2013a). “AB destekli Restoran ve
konusunda hiçbir fikrinin olmadığı, bir bölümünün
Okul Kantinlerinde Gıda Güvenliği Far: 2012-2014
Yılları
(<%20) sağlıklıÖzet
gıda
hazırlama
vearasındaki
tüketiminin
kındalığı”
Projesi
Sonuçları
analiz
edilmesi İle İlgili Gıda
sağlanması içinşeklindedir.
gerekli bilgi
beceri
düzeyine
Farklıveanaliz
teknikleri
Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Strateji
uygulanmıştır.
Ayrıca hipotez
testleri%60)
sahip olduğu, büyük
çoğunluğunun
(yaklaşık
Sanayi ve konutlarda tüketim aralıklarına göre elektrik veGeliştirme
tespit edilmesi
Başkanlığı
15.01.2013 tarih ve
gıda hijyeni ve personel
hijyeni
gibiolup,
temel
hijyen
yönünde hareket
edilmiş
yapılan
540456431610-211 sayılı Soru Önergesi
edilen
bulgular olduğu
sonucunda;
kuralları açısından
yetersiz
belirlenmiştir.
fiyatlarının genel seviyesinde düşüş gözlendiği sonucunaGörüş
varılmaktadır.
Sonuç http://www2.tbmm.gov.tr/
olarak tüketim
Yazısı.
Hijyen ve ilgili yönetmelikler
konusunda
bilgiyeda azalma meydana gelmektedir.
d24/7/7-13230sgc.pdf
ulaşma açısından
problem
olmadığı
görülmekle
Anahtar
Kelimeler
: Elektrik,
Doğalgaz, Tüketim, Sanayi, Konut, Anova, TUİK, Fiyat
ANONİM, (2013b). Gıda, Tarım ve Hayvancılık
beraber, hizmet içi yürütülen eğitimlerin alanında
Bakanlığı, Okul Kantinlerine Dair Özel Hijyen
uzman kişiler tarafından
desteklenmesi gerektiği
TERMS OFYönetmeliği.
INDUSTRY AND05.02.2013 tarih ve
ortaya çıkmıştır. ACCORDING TO CONSUMPTION RANGES INKuralları
HOUSES
28550 sayılı Resmi Gazete. http://www.resmiKatılımcıların mesleki deneyim sürelerinin,
gazete.gov.tr/eskiler/2013/02/20130205-5.htm
the consumption
of electricity
uygulamaya dayalı
eğitim ve
beceri düzeyleri
açısından yeterlitechniques
olmadığı,
yüzden
istihdamda
ANONİM,
(2013c).
Tarım
for bu
analysis.
Moreover,
tests of hypothesis
were applied
and theGıda
research
was ve Hayvancılık
sürekliliğin sağlanması önem arz etmektedir.
Bakanlığı, Okul Kantinlerine Dair Özel
Hijyen Kılavuzu. pp: 60 Ankara: Açıkdeniz
Kantinde satışa sunulan gıdaların kabulünde en
Matbaacılık Kağıtcılık Ltd. Şti
fazla dikkat edilen hususların, raf ömrü, etiket
bilgileri ve muhafaza koşulları olduğu görülmüştür.
ANONİM, (2014). Gıda ve Kontrol Genel MüBu kapsamda, gıda maddelerine göre değişkenlik
dürlüğü, Gıda ve Kontrol verileri. http://www.
tarim.gov.tr/sgb/Belgeler/SagMenuVeriler/
gösteren etiket bilgileri açısından Türk Gıda KoGKGM.pdf. (Erişim tarihi: 05.12.2014)
deksi Etiketleme Yönetmeliği ve buna bağlı yatay
ve dikey yönetmelikler hakkında bilgilendirmeye
BİLİCİ S., UYAR M.F., BEYHAN Y., & SAĞLAM
yönelik eğitim seminerleri verilmelidir.
F., (2008). Besin güvenliği. pp:20, Ankara:
Klasmat Matbaacılık, http://beslenme.gov.tr/
Kaynaklar
content/files/yeterlibeslenme/hijyen/b1.pdf.
AKMAZ, Ö., (2012). Okullarda Gıda Güvenliğinin
Erişim tarihi: 04.01.2015
Önemi. 2. Ulusal Okul Sağlığı Sempozyumu,
Adana, Türkiye, 20
52
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:26
(Ekonomi)
& K:47
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ VE KONUTLAR
AÇISINDAN
ARALIKLARINA
ÖZTÜRK,
M., (2012).GÖRE
Okul sağlığı hizmetleri.
ERKMEN, O., & BOZOĞLU,
T.F., (2008).
Food TÜKETİM
Microbiology 2. Microbial Food Spoilage.
İNCELENMESİ Halk Sağlığı Günleri 2. Ulusal Halk Sağlığı
Sempozyumu. “Güvenli Okul, Sağlıklı Öğ1st Edition, February, 2008, pp.178,
Ankara:
renci”, pp:3, Adana, Türkiye
Gazi Üniversitesi Vakfı, iktisadiGüven
İşletmeleri:
İlke Yayınevi
1
TAN, S. Bölümü
L., CHENG, P. L., SOON, H. K.,
ÖNER C., ÇATAK B., YILDIZ M., ERDOGHAZALI, H., & MAHYUDIN, N. A.,
ĞAN A., CANPOLAT
İ., & SEĞMEN
Ö., tüketiminin
(2013).
A olarak
qualitative
study on personal
istatistiksel
analiz edilmesi
hygiene knowledge and practices among
(2013). Kantin çalışanlarının besin güvenliği
göre elektrik vefood
doğalgaz
fiyatlarının
edilmesiprimary schools
handlers
attespit
selected
hakkındaki Sanayi
tutumvevekonutlarda
davranışları.
Bozok Tıp
Klang valley area, Selangor, Malaysia,
Dergisi, 1; edilen
21-25bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim in
aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz
fiyatlarının genel seviyesinde düşüş gözlendiği sonucunaIFRJ,
varılmaktadır.
olarak tüketim
20(1);Sonuç
71-76
ÖZKAYA, F.G.,aralığı
ŞANLIER,
& CÖMERT,
Kw cinsindenN.,
yükseldikçe,
M., (2008).Anahtar
Otellerde
yiyecek
içecek
hizC.A.D.,
(2012). ImplementaKelimeler
: Elektrik,
Doğalgaz,
Tüketim,VAN
Sanayi,DRUFF,
Konut, Anova,
TUİK, Fiyat
metlerinde çalışan personelin gıda güvenliği
tion of school districts’ food safety plans
bilgi düzeyi.ECONOMETRIC
Türkiye 10. Gıda
Kongresi,
and perceptions of support for food safety
TO CONSUMPTION RANGES INand
TERMS
OF INDUSTRY
pp.1039-1042,ACCORDING
Erzurum, Türkiye
training
in childAND
nutrition programs in
HOUSES
one USDA region. Graduate Theses and
to the years
of 2012-2014,
Dissertations,
Iowa
State University, paper
analyzed. ANOVA model was applied to the study 12309,
prepared with
USAthe use of different
53
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:26
(Ekonomi)
& K:47
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
İNCELENMESİ
EXTENDED ABSTRACT
One of the opened chapters is1Kilis
food7 Aralık
and hygiene
in European Union negotiates, it was made an arÜniversitesi, Elektrik-Enerji Bölümü
rangement over 100 in the negotiation process with the EU. One of the major regulations issued in
Özet :regulation
2012-2014 Yılları
arasındaki
TUİK verileri
kullanılarak
hazırlanan
bu çalışma,
sanayi in the Official
this context is “The
of special
hygiene
rules
for school
canteens”
published
Gazette No.28550,
February, 2013 in our country. This study was conducted for the behavior and
uygulanmıştır.
Ayrıca
hipotezof
testleri
uygulanarak
araştırma
kapsamlı
manner about good
hygiene
practice
personals
selected
indaha
school
canteen
and cafeteria connected
with Samsun Provincial
Directorate
of yapılan
National
Education.
In order
to determined
yönünde hareket
edilmiş olup,
istatistik
bulgulara göre
de sonuca
gidilmiştir. Eldethe demographic
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve doğalgaz
features of participants, age, gender and job experiences are taken into consideration.
As a result,
35.5% of participants
were
30-40
years old
and 37.0
% of
participants
were 41-51 years old. Looking
aralığı Kw
cinsinden
yükseldikçe,
fiyatlarda
da azalma
meydana
gelmektedir.
at the period ofAnahtar
professional
according
gender,
workers were between
Kelimelerexperience
Tüketim,to
Sanayi,
Konut,most
Anova,female
TUİK, Fiyat
1-5 years with the percent of 20 in approximately 20.0%, most male workers were between 6-10
years with the 17.0%.
A total of 10 questions include 5 open-ended with regard to ways for getting
TO CONSUMPTION
RANGES
IN TERMS OF
INDUSTRY
AND
information aboutACCORDING
food legislation,
canteen hygiene
regulations
and
food hygiene
knowledge was
HOUSES
asked in the survey. It was found that general hygiene rules were learned by in-service training in
Abstract: by
In this
prepared
by using data of in
TSI26.9%
belonging
the years
2012-2014,
47.9% of the workers,
thestudy
school
administration
oftothem,
byof home
kitchen experience
analyzed.
ANOVA
modeleducations
was applied to
the study
prepared withbytheprofessional
use of differentpeople based on
in 21.3% of them.
Food
hygiene
must
be organized
practice, the information
should be updated,
the
conditions
arranged according
The purpose
wasproduction
to determine electricity
and should
natural gasbe
prices
to the good hygiene practices guide for school canteens. It was also determined that 51.1% of the
employees don’t need hygiene education, 97.0% of the workers were found to be aware of the special
hygiene regulation for the school canteen. Otherwise, the answers taken from open-ended questions
including food hygiene and good hygiene principles exhibited that there was an info pollution of
knowledge based on theory and practice. In terms of information pollution, while asking “What is
food hygiene?”, 72 of them didn’t any answer. It could be understand that they had no idea about
food hygiene. 40.5% of them answered as “cleaning” and 16.0% of them answered as “the creation
of the necessary conditions for health”. In the survey, it was found that the storage conditions were
the most important in about 31.7 percent of the participants, shelf-life was the most important in
34.6% of the participants. According to the responses, only 28 people expressed that packaged service
must be taken into consideration. 72 of the canteen staff didn’t answer the question which is about
the need of renewable materials, but only 9.5% of them answered as kitchen tools, bench and sink
and the other 15 people said that the support of nutritionist, dressing room for the staff, the painting
of the canteen and ventilation have to be taken into consideration. They were asked that what you
54
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:26
(Ekonomi)
& K:47
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ
VE KONUTLAR
TÜKETİM
ARALIKLARINA
GÖRE
did when food giving
order
brought to AÇISINDAN
the canteen
was suspicious.
It was
showed that 78.4% of
the participants said that they didn’t come on
like this a situation. The others said that kind of food
İNCELENMESİ
products were returned. It was concluded
that the staff mostly gave no importance to gloves, cap,
mask, apron and washing hands. The
problems about the hygiene of the staff have a great role on
the illness/diseases based on food.
The behaviors about hygiene should be improved and the perso1
nal staff training should be given much importance. Consequently, food hygiene educations must
: 2012-2014 Yılları
arasındaki
verileri kullanılarak
be organized byÖzet
professional
people
basedTUİK
on practice,
the information
shouldsanayi
be updated, and the
production conditions
should
arranged
the good
hygiene
practices
şeklindedir.
Farklı be
analiz
teknikleriaccording
kullanılarak to
hazırlanan
çalışmada
ANOVA
modeliguide for school
uygulanmıştır.
Ayrıca
hipotez testleri
uygulanarak
araştırma by
dahathe
kapsamlı
hale management
getirilmiştir.
canteens. The evaluate
of the
controls
required
objectively
school
and the inaSanayi ve konutlarda tüketim aralıklarına göre elektrik ve doğalgaz fiyatlarının tespit edilmesi
dequacies of food
safety
andedilmiş
hygiene
detected
beElde
shared with Food,
yönünde
hareket
olup, conditions
yapılan istatistik
bulgulara in
görecontrols
de sonuca should
gidilmiştir.
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
Agriculture and Livestock City/County Management by the school administrators for getting better
food services ofaralığı
students.
Kw cinsinden yükseldikçe, fiyatlarda da azalma meydana gelmektedir.
HOUSES
55
A
CED
DBHAD
OBEZ KADINLARDA GEBELİK VE AĞIRLIK YÖNETİMİ(1)
OBESE WOMEN PREGNANCY AND WEIGHT MANAGEMENT
Özlem AŞCI1, Ümran OSKAY2
Artvin Çoruh Üniversitesi, Sağlık Yüksek Okulu, Hemşirelik Bölümü, Artvin / Türkiye
İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik Fakültesi, Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği
Anabilim Dalı, İstanbul / Türkiye
1
2
Öz: Obezite tüm dünyada yaygınlaşan bir hastalıktır. Üreme çağında olan
obez kadınların toplumda artması nedeniyle obez gebeliklerin artması beklenmektedir. Obezite, hayatın erken döneminden itibaren üreme fonksiyonlarını
etkilemekte, obezite varlığında gelişen gebeliklerde gestasyonel sorunlar,
obstetrik komplikasyonlar ve neonatal olumsuz sonuçlarda artış gözlenmektedir. Kadınların gebelikte aşırı ağırlık kazanması ve postpartum dönemde bu
ağırlığı kaybetmemesi, onların kilolu ve obez olmasına uzun dönemde katkı
sağlayan iki önemli faktördür. Bu nedenle kısa ve uzun dönemde maternal ve
fetal sağlığı korumak için gebelik dönemindeki ağırlık kazanımının kontrol
altına alınması önemlidir. Amerikan Tıp Enstitüsü gebe kadınların beden
kütle indekslerini temel almış ve gebelikte kazanılması gereken optimal
ağırlığa ilişkin öneri yayınlamıştır. Türkiye’de gebe kadınların bu öneriler
dahilinde takip edilmesi, beden kütle indeksi ne olursa olsun tüm kadınlara
gebelikte ağırlık kazanımı, sağlıklı yaşam, beslenme ve fiziksel aktiviteye
yönelik danışmanlık verilmesi önerilmektedir. Gebelikte beslenme, fiziksel
aktivite ve ağırlık takibine yönelik davranışsal girişimlerin, normal kilolu
kadınlarda aşırı ağırlık kazanımını azaltmada, doğum sonu ağırlık fazlalığını
kontrol etmede ve obeziteyi önlemede etkili olduğu bildirilmektedir. Ancak
gebeliğinde obez olan kadınlarda bu davranışsal girişimlerin etkinliğinin
istenen düzeyde olmadığı bildirilmektedir. Bu nedenle öncelikli hedef tüm
kadınların gebeliğe sağlıklı bir yaşam biçimi ve ideal vücut ağırlığı ile
başlamasıdır. Obez gebe kadınlarda ise gebelik öncesi dönemde başlayan,
gebelik ve doğum sonu dönemde devam eden daha yoğun girişimlerin etkili
olabileceği düşünülmektedir. Sağlık profesyonelleri, bireyde ve toplumda
obeziteyi değerlendirme, eğitim programları düzenleme ve danışmanlık
vermede anahtar roldedir. Sağlık profesyonellerine yol gösterici olacağı
düşünülen bu derlemede obez kadınlarda gebeliğin patofizyolojik sonuçları,
komplikasyonları açıklanmış ve gebelikte ağırlık yönetimine ilişkin güncel
bilgiler sunulmuştur.
Abstract: Obesity has become a widespread disease all over the world. Due
to the increase of obese women in the reproduction period in society, obese
pregnancies are expected to increase, as well. Obesity affects the reproduction
functions as from the early periods of life as well as gestational problems,
obstetrical complications, and neonatal negative outcomes increase in pregnancies developing in the presence of obesity. Women’s gaining excess weight
during pregnancy and their failure to lose this weight in the postpartum period
are two primary factors contributing them to be overweight and obese in the
long term. Thus, it is important to control the weight gain in pregnancy in
order to protect both maternal and fetal health in the short and long terms.
American Institute of Medicine published some suggestions regarding the
optimal weight to be gained in pregnancy according to the body mass index
of pregnant women. It is recommended to follow up pregnant women in
Turkey within the scope of these suggestions and provide consultancies
for all these women, regarding the weight gain in pregnancy, healthy life,
nutrition, and physical activity regardless of their body mass index. It is
reported that behavioral interventions aimed at following up the nutrition,
physical activity, and weight in pregnancy are effective upon decreasing the
excessive weight gain in normal-weight women, controlling the postpartum
excess weight and preventing the obesity. However, it is reported that the
efficiency of these behavioral interventions is not at the desired level in
women who are obese during their pregnancy. Thus, the primary target for
all women is to start the pregnancy with a healthy lifestyle and an ideal
body weight. More intensive interventions that start in the preconception
period and continue during pregnancy and postpartum period are thought
to be effective upon obese pregnant women. Healthcare professionals play
a key role in evaluating the obesity in individuals and society, organizing
training programs, and providing consultancy. This compilation, which is
thought to guide the healthcare professionals, explains the pathophysiological
results and complications of pregnancy in obese women and presents current
information about the weight management in pregnancy.
Anahtar Kelimeler: Obezite, Obez Gebe, Gebelikte Ağırlık Yönetimi
Key Words: Obesity, Obese Pregnancy, Weight Manangement During Pregnancy
Doi: 10.17362/DBHAD.2015310321
(1) Sorumlu Yazar: Özlem AŞCI, Artvin Çoruh Üniversitesi, Sağlık Yüksek Okulu, Hemşirelik Bölümü, Artvin / Tür-
kiye [email protected] Geliş Tarihi / Received: 07.01.2015 Kabul Tarihi/ Accepted: 10.04.2015 Makalenin
Türü: Type of article (Derleme / Compilation) Çıkar Çatışması / Conflict of Interest:Yok / None “Etik Kurul
Raporu Yok - None Ethics Committee
56
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:23
(Ekonomi)
& K:42
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
Giriş
ARALIKLARINA
GÖRE
aşırı kiloludur.
Artan yaş,
düşük öğrenim duruELEKTİRİK VE DOĞALGAZ FİYATLARININ EKONOMETRİK AÇIDAN
mu, sedanter yaşam, evli olma, oral kontraseptif
İNCELENMESİ
Obezite, enerji alımı ile harcanması arasındaki
kullanma,
dört ve üzerinde doğum yapma, birinci
AÇIKGÖZ
dengenin bozulması sonucu vücuttaki
yağ dokuderece
akrabada obezitenin bulunması ve sigara
Yönetmeni
sunun artması olarak tanımlanmaktadır.
Erişkin
1
kullanmama
üreme çağındaki kadınlarda obezite
Bölümü
beden kütlesinin erkeklerde % 1518’i, kadınlarda
ise % 20-25’i yağ dokusundan oluşmaktadır. için bildirilen risk faktörleridir (Okyay ve Uçku,
2002; Dündar
vd., 2006; Kılıç vd., 2010).
ve konutlarda
kullanılan doğalgaz
ile elektrik
istatistiksel olarak analiz edilmesi
Beden kütlesindeki
yağ oranının
erkeklerde
% tüketiminin
25’i, kadınlardauygulanmıştır.
% 35’i geçmesi
sonucu
Ayrıca hipotez
testleriobeziuygulanarakObezite,
araştırma daha
kapsamlı
hayatın
erken
döneminden itibaren üreve konutlarda
tüketim
aralıklarına
teden söz edilirSanayi
(Okyay
ve Uçku,
2002;
Gülcan
me fonksiyonlarını
etkilemektedir.
Obez kızlar,
göre de sonuca gidilmiştir.
Elde
ve Özkan, 2006).
Obezite,
besin alımında
den-için tüketim
edilen
bulgular sonucunda;
sanayi sektörü
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
erken puberte, obez kadınlar artmış hiperandrogenel seviyesinde düşüş gözlendiği sonucuna varılmaktadır. Sonuç olarak tüketim
gesizlik, fizikselfiyatlarının
aktivite
kısıtlılığı,
metabolizma
meydana
gelmektedir. siklus ve bu durumlara bağlı
jenizm,
anovulatuar
hızı ve genetik faktörlerle
ilişkili
multifaktoriyel
Anahtar Kelimeler : Elektrik, Doğalgaz, Tüketim,infertilite
Sanayi, Konut,
Fiyat riskidirler. Obezite
ve Anova,
düşükTUİK,
açısından
bir bozukluktur. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ),
varlığında gelişen gebeliklerde ise gestasyonel
obeziteyi “küresel epidemi” kavramı altında ele
sorunlar,
ve neonatal
AND obstetrik
NATURAL komplikasyonlar
GAS PRICES
almakta ve bu önemli
sağlıkTOsorununa
dikkatRANGES IN TERMS OF INDUSTRY AND
ACCORDING
CONSUMPTION
olumsuz sonuçlarda artış gözlenmektedir. AyrıHOUSES
çekmektedir. Çünkü DSÖ 2008 verilerine göre,
ca obez kadınlarda kanserin değişik formlarına
dünyada 400 milyonun
obez
ve 1,4
Abstract:üzerinde
In this study
prepared
bymilyar
yatkınlık
geliştiği
deisbilinmektedir
(Okyay ve
in industry
and houses
statistically
civarında da hafif
şişman
birey
bulunmaktadır.
analyzed.
ANOVA
model
was applied to the study prepared with the use of different
Uçku,were
2002;
Dündar
2006;
applied
and the vd.,
research
was Kılıç vd., 2010;
2015 yılında bumade
oranın
700The
milyon
more sırasıyla
comprehensive.
purpose ve
Pasinlioğlu ve Apay, 2009). Bununla birlikte
2,3 milyara ulaşacağı düşünülmektedir (Anonim,
araştırma sonuçlarına göre; kadınların gebelikte
2013a). Obez insanların dünya nüfusunun büyük
aşırı ağırlık kazanması ve postpartum dönemde
bir kısmını oluşturması kaygı vericidir. Ancak çok
daha fazla kaygı verici olan doğurgan çağdaki bu ağırlığı kaybetmemesi, onların kilolu ve obez
kadınlarda obezitenin giderek artmasıdır. Tür- olmasına uzun dönemde katkı sağlayan iki önemli
kiye Beslenme ve Sağlık Araştırması (2010)’na faktördür. Gebelikte aşırı ağırlık kazanılması,
göre ise, Türk kadınlarının % 70.7’si obez ve obezitenin yanı sıra gebelik komplikasyonları,
kiloludur ve obezite, kadınlarda erkeklere oran- infant makrozomi, sezeryan oranlarında artış ve
la daha yaygındır (Anonim, 2014a). Hacettepe postpartum ağırlık fazlalığı ile ilişkilidir (Fraser
Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Türkiye et al., 2011; Nehring et al., 2011). Bu makalede
Nüfus ve Sağlık Araştırması-2013 yılı sonuçla- obez kadınlarda gebeliğin patofizyolojik sonuçrına göre Türkiye genelinde 15-49 yaşlarındaki ları aktarılmış, obezitenin gebeliğe olan etkisi
annelerin %29’u kilolu, % 27’si ise obezdir. Bir açıklanarak obez gebeliklerde ağırlık yönetime
başka ifade ile Türkiye’de her 10 kadından 6’sı ilişkin güncel bilgilerin sunulması amaçlanmıştır.
57
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:23
(Ekonomi)
& K:42
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
VE KONUTLAR
ARALIKLARINA
Obez KadınlardaSANAYİ
Gebeliğin
Patofizyolojik
ve lipidemi
ile ilişkili GÖRE
olduğunu bildirmektedir.
Sonuçları
Bununla birlikte bu çalışma, normal kilolu ve
İNCELENMESİ
obez gebe kadınların hemoglobin A1c (HbA1c)
Murat KORKMAZ,
Obez kadınlarda artmış, adipoz dokunun
fonksi- Hakan AÇIKGÖZ
seviyeleri arasında fark olmadığını, insülin seviGüven Grup A.Ş. Finans Yönetmeni
yonu ile ilişkili olarak hormonal ve inflamatuvar
yesindeki artışın gestasyonel diyabet tanısından
1
Kilisgebelerde
aktiviteler değişmektedir. Obez
ilk Elektrik-Enerji Bölümü
bağımsız olduğunu ortaya koymuştur. Çalışmada
akla gelen artmış diyabet riski olsa da obez
Özet : 2012-2014 Yılları arasındaki TUİK verilerigestasyonel
çalışma, sanayi obezitenin neden
diyabetbuoluşumunda,
gebeler diyabeteve ek
olarakkullanılan
hipertansiyon,
konutlarda
doğalgaz ile kalp
insülin
direncinin
ilişkili inflamatuvar
şeklindedir. Farklı analiz teknikleri kullanılarakolduğu
hazırlanan
çalışmada
ANOVA ve
modeli
hastalıkları, osteoartrit,
meme, kolon, endometrial
uygulanmıştır. Ayrıca hipotez testleri uygulanarakdurumların
getirilmiştir.
etkili hale
olduğu
sonucuna varmıştır
kanser gibi bazıSanayi
kanser
türleri açısından
da risk
ve konutlarda
(Smith göre
et al.,
2008).gidilmiştir. Elde
de sonuca
altındadır (Kosova
ve Arı, 2008; Smith et al.,
fiyatlarının
genel seviyesinde
varılmaktadır.
olarakhiperglisemi,
tüketim
2008). Bu risklerin
artışında,
adipozdüşüş
dokudan
Özetle,
insülin Sonuç
direnci,
endotel
ve onun aracılığı ile diğer doku ve organlardan
hasarı ve obezite, adipoz dokudan salgılanan
salgılanan adipositokin adı verilen adipoz doku
adipositokinler vasıtasıyla gebe kadını bir kısır
türevi hormonların etkili olduğu düşünülmektedir.
döngüde bırakmaktadır. Bu döngünün etkisiyle,
ECONOMETRIC
ANALYSIS
OF
ELECTRICITY
ANDhasarı
NATURAL
GAS PRICESve preeklampsiye,
Örneğin İnterlökinACCORDING
6 (IL-6) TO
adlıCONSUMPTION
adipositokin,RANGES
endotel
hipertansiyon
IN TERMS OF INDUSTRY AND
HOUSES
C-reaktif proteinin (CRP) üretiminde etkilidir.
artmış insülin direnci gestasyonel diyabet ve yaşam
IL-6 ile birlikte artan CRP düzeyi de artmış
boyu maternal diyabete, obezite ise yaşam boyu
the hastalık
consumptionriskinin
of electricity
and natural
in industry and houses
is statistically
kardiyovasküler
bilinen
bir gas used
kardiyovasküler
hastalıklara
ve ileri dönemde
göstergesidir. Ayrıca
obezitenin,
nitrit
oksit tests
(NO)
oluşan
neden
techniques
for analysis.
Moreover,
of hypothesis
weregebeliklerde
applied and the komplikasyonlara
research was
azalması ile ilişkili olarak endoteliyal fonksiyonu
olabilmektedir. Ayrıca obez gebe kadındaki hietkilediği, NO azalmasının da vasküler direnci
perglisemiden yenidoğan da etkilenmektedir. Obez
artırıp kardiyovasküler hastalık riskini yükselttiği
annelerin yenidoğanların da, makrozomi, artmış
bilinmektedir. Bununla birlikte, obez bireylerde
sezeryan riski, doğum travmaları, çocukluk çağı
adipositokin salınımındaki artışın, insülin direncini
obezitesi ve kalp hastalıkları riski yükselmektedir
artırdığı bilinmekte, obez bireylerde hipertansiyon
(Ramsay et al.,2002; Smith et al., 2008).
ve ateroskleroz gelişme riskinin de yüksek olduğu
Obez Kadınlarda Gebelik Komplikasyonları
düşünülmektedir (Smith et al., 2008).
Gebelikte obezite artmış sezeryan riski, fetal
Ramsay et al. (2002) çalışmalarında, normal
makrozomi, düşük doğum ağırlığı, nöral tüp
kilolu gebe kadınlarla kıyaslandığında obez
defekti (NTD), erken doğum, preeklampsi, higebe kadınların gebeliğin üçüncü trimesterinde
pertansiyon, doğum sonu enfeksiyon ve kanama
anlamlı olarak daha hızlı insülin salgıladıklarını,
gibi bir çok durum ile ilişkilidir. Obez kadınlarda
leptin, CRP ve IL-6 seviyelerinin daha yüksek
gebelik komplikasyonların, kadının gebelikte
olduğunu ve gebelikte obezitenin hiperinsülinemi
58
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:23
(Ekonomi)
& K:42
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
KONUTLAR
AÇISINDAN
ARALIKLARINA
çalışmada
BKİ artıkça GÖRE
vaginal doğum esnasında
kazandığı ağırlık ileSANAYİ
yakınVE
ilişkili
olduğu
bildi- TÜKETİM
laserasyon oranlarında anlamlı olarak artmaktadır.
rilmektedir. Obez gebe kadının gebelikte yetersiz
İNCELENMESİ
ağırlık kazanımı, düşük doğum ağırlıklı
bebek
Ayrıca çalışma kapsamındaki obez kadınların
insidansını, yenidoğanda ileri dönemGüven
obezite
ve
bebeklerinin daha sık yenidoğan yoğun bakıma
gereksinim duydukları, uterin atoni, amnion
konjenital kalp hastalıkları (KKH)
görülme sıklı1
sıvısının mekonyumlu olması gibi komplikasğını artırmaktadır. Bununla birlikte gebelikte aşırı
: 2012-2014
Yılları
arasındaki
TUİK verileriyonlarla
kullanılaraknormal
hazırlanankilolu
bu çalışma,
sanayi göre daha sık
kadınlara
ağırlık kazanımı,Özet
omuz
distosisi,
brakial
pleksus
saptanmıştır
(Dündar vd., 2006).
yararlanmaları gibi
doğumFarklı
travmalarına,
annede
şeklindedir.
analiz teknikleri
kullanılarakkarşılaştıkları
ANOVA modeli
uygulanmıştır.
Ayrıca da
hipotez
gestasyonel diyabet
bulunmasa
yenidoğanda
ve doğalgaz
fiyatlarınıntek
tespit
edilmesi
Gümüş
vd., (2010)
bebek
doğuran 537 gebe
metabolik sendromlara
(obezite,
direnci
yönünde hareket
edilmişinsülin
olup, yapılan
kadını BKİ’lerine göre gruplandırmış, obez gebe
edilen
bulgular
sonucunda; sanayi Ayrıca
ve hiperlipidemi)
neden
olabilmektedir.
Sonuç
olarak tüketimgestasyonel diyakadınvarılmaktadır.
gruplarında
preeklampsi,
obez kadının gebelikte
aşırı ağırlık
kazanması,
yükseldikçe,
bet ve hipertansiyon, makrozomi, omuz distosisi
intrauterin fetalAnahtar
ölümKelimeler
ve yenidoğan
ölümleri
ve sezeryan ile doğuma daha sık rastlamışlardır.
açısından da riski artırmaktadır (Karen et al.,
Bununla birlikte çalışmada, gebeliğinde 16 kg’dan
2007; Smith et al.,ECONOMETRIC
2008)
NATURAL
GAS
PRICES
fazla AND
ağırlık
kazanan
kadınlarda,
daha az ağırlık
HOUSES
Araştırma sonuçları; obez gebe kadınlarda, norkazanan kadınlara göre makrozomi sıklığı ve
mal kilolu kadınlara göre makrozomi riskinin
bebek doğum ağırlığı anlamlı olarak yüksek
consumption hastalık
of electricity
and natural
in industry and houses is statistically
yaklaşık 2 kat, thehipertansif
riskinin
2,5 gas used
bulunmuştur.
kat, gestasyoneltechniques
diyabetfor riskinin
4 kat, erken
analysis. Moreover,
Obez gebe
kadınların
hangi
mekanizmayla fetal
electricity
and natural
gas prices
doğum riskinin 1,3 kat ve sezeryanla doğum
anomalilere yatkın oldukları ise net olmayan bir
riskinin 2 kat arttığını bildirmektedir (Weiss et al.,
konudur. Bir hipoteze göre obez kadınların yeme
2004; Callaway et al., 2006; Smith et al., 2008).
alışkanlıkları kötü olabilmekte, ağırlık kaybetme
Beden Kütle İndeksi (BKİ) artışı preeklampsi
girişimleri de beslenme bozukluklarına yol açarak
insidansını da yükseltmektedir. BKİ 29,1 ile 35
doğum defektlerine neden olabilmektedir (Wax,
kg/m2 arasında değişen kadınlarda preeklampsi
2009; Guelinckx et al., 2010). Ayrıca obez kadıngörülme oranı; daha zayıf kadınlara göre yaklalarda pregestasyonel diyabet zayıf kadınlara göre
şık 3 kat fazla iken, BKİ 40 kg/m2 ‘ın üstünde
sık görülmekte ve diyabetli kadınların üçte bir
olan kadınlarda bu oran neredeyse 5 kat daha
kadarında tanı konulamamaktadır. Prekonsepsiyonel
artmaktadır (Pasinlioğlu ve Apay, 2009).
dönemde iyi kontrol edilmemiş diyabetin, NTD
Dündar vd., (2008) yaptığı çalışmada gebe kadınve KKH’da dahil özgül konjenital anomali ile
larda BKİ arttıkça sezeryan doğumların arttığını
ilişkili olduğu bilinmektedir. Bu nedenle de obez
ve bu artıştaki en sık endikasyonun baş-pelvis
kadınlarda fark edilmemiş veya kontrolsüz hiperguyumsuzluğu olduğunu bildirmektedir. Yine bu
lisemi fetüste doğumsal defektlere predispozisyon
59
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:23
(Ekonomi)
& K:42
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
KONUTLAR
AÇISINDAN
ARALIKLARINA
GÖRE
hazırlayabilir. SonuçSANAYİ
olarak, VE
beslenmeye
bağlı
folik TÜKETİM
normal kilolu,
25,0 ile 29,9
kg/m2 arasında olanlar
asit eksikliği obeziteyle ilgili fetal anomalilerin
fazla kilolu, 30,0 kg/m2’dan yüksek olanlar obez
İNCELENMESİ
olarak değerlendirilir (WHO, 1998; Kılıç vd.,
gelişiminde bir rol oynayabilir. Buna
ek olarak,
prenatal ultrasonografideki teknik kısıtlamalar
2010; Anonim, 2014b).
obez gebelerde fetal tanıyı güçleştirebilmekte
ve
1
Bölümüdönemde tespit edilemeyen kaGebelik öncesi
fetal NTD’ler, KKH risklerini ve muhtemelen
dınlarda ise obezite varlığının değerlendirilmesi
Özet
diğer anomalileri
de: 2012-2014
artırmaktadır
(Wax, 2009).
için gebelik
öncesi
veya gebeliğin ilk
istatistiksel
olarakdönemde
analiz edilmesi
Obez Kadınlara Gebelikte Önerilen Ağırlık
trimesterinde alınan BKİ değerleri kullanılmalıdır
ve doğalgaz
fiyatlarının
tespit gebe
edilmesi
Kazanımı
(Dündar
vd., 2006).
Obez
kadınlarda önerilen
ağırlık kazanımının sağlanması obeziteye bağlı
edilen bulgular sonucunda;vücut
sanayi sektörü
Obezitenin değerlendirilmesinde
ağırlı-için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz
varılmaktadır.
Sonuç
olarak tüketim
obstetrik
ve fetal
morbidite
oluşumunun kısıtğının boy uzunluğunun
karesine
bölünmesi
ileda azalma meydana gelmektedir.
yükseldikçe,
fiyatlarda
lanmasına yardımcı olabilmektedir (Wax, 2009).
2
) Beden
Kütle
İndeksi
(BKİ)
elde edilen (kg/m
Anahtar
Kelimeler
: Elektrik,
Doğalgaz,
1990 yılında Amerikan Tıp Enstitüsü (IOM), gebe
kullanılır. BKİ kullanımı ile kişinin obez olup
kadınların gebelik boyunca kazanmaları gereken
olmadığına en pratik
ve en doğru yolla karar
ANDağırlığa
NATURAL
GAS PRICES
optimal
yönelik
önerilerini yayınlamış,
ACCORDING
TO CONSUMPTION
verilebilir. BKİ’si 18,5
kg/m2 ‘den
düşük olan birRANGES IN TERMS OF INDUSTRY AND
HOUSES
2009 yılında da revize etmiştir (Tablo 1).
kişi düşük kilolu, 18,5 ile 24,9 kg/m2 arasında
BKİ
the consumption
of electricity
andGebelikte
natural gas used
in industry
and houses
is statistically
Tablo 1. BKİ’e
Göre
Önerilen
Ağırlık
Kazanımı
değer aralığı
Gebelikte
önerilen
kazanımı
electricity
and ağrılık
natural gas
prices
Cedergren (2007)
Zayıf (BKİ <20 kg/m2)
4-10 kg
Normal (BKİ 20-24,9 kg/m2)
2-10 kg
Kilolu (BKİ 25-29,9 kg/m2)
<9 kg
Obez (BKİ 30,0 kg/m2 ve üzeri )
<6 kg
IOM (2009)
Zayıf (<18.5 kg/m2)
12,5-18 kg
Normal (18,5-24,9 kg/m2)
11,5-16 kg
Kilolu (25,0-29,9 kg/m )
7-11,5 kg
Obez (30,0 kg/m2 ve üzeri )
5-9,1 kg
2
vajinal yoldan normal ağırlıkta (3-4 kg) canlı bir
yenidoğan) sağlayacak şekilde hesaplanmıştır.
Önerilen bu ağırlık kazanımı, olumlu gebelik
sonuçlarını (perinatal komplikasyonsuz, termde,
60
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:23
(Ekonomi)
& K:42
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ VE KONUTLAR
ARALIKLARINA
GÖRE
Kiel et al. (2007), 120,000’den
fazla örneklemde,
nın bakım
verenlerin tavsiyeleri
ile uyuşmadığı,
gebelikte ağırlık kazanımının obez kadınlardaki
sağlık çalışanlarının kadınlara almaları gereken
İNCELENMESİ
ağırlıktan daha az ağırlık kazanımı önerdiği
gebelik sonuçlarına etkisini incelemiştir.
ÇalışMurat KORKMAZ, Hakan AÇIKGÖZ
saptanmıştır. Aynı çalışmada önerilenden fazla
malarında, obez kadınlar için IOM’nin
önerdiği
7 kg’dan daha az ağırlık kazanan
kadınlarda,
ağırlık kazanan kadınlar çoğunlukla multipar ve
1
sezeryan doğum, preeklampsi, gestasyonel yaşa
gebelik BKİ’si 26 kg/m2’dan büyük kadınlardır.
: 2012-2014
arasındaki
TUİK verileriBKİ<19,8
bu çalışma,
sanayi önerilen ağırlık
kadınlara
göre büyük ve Özet
küçük
bebek Yılları
doğurma
oranının
kg/m2 olan
yetersizANOVA
ve önerilerinin
altındadır.
azaldığını saptamıştır.
Çalışmanın
sonucunda,
şeklindedir.
Farklı analiz
teknikleri obez
kullanılarakkazanımı
modeli
2 hale getirilmiştir.
uygulanmıştır.sınırlı
Ayrıca ya
hipotez
testleri
uygulanarakBKİ<19,8
araştırma daha kg/m
kapsamlı
olan kadınların %51,2’si ise,
kadınların gebeliklerinde
da hiç
ağırlık
kazanmamalarının
gebelik
olumlu
BKİ’si göre
normal
olangidilmiştir.
kadınlarla
yönünde
hareket sonuçlarını
edilmiş olup, yapılan
de sonuca
Elde kıyaslandığında
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
etkilediği bildirilmiştir. Cedergren (2007) ise
önerilenden az ağırlık kazanmıştır.
yaklaşık altı yıl aralığı
süreyle,
298,648
kadın üzerinde
Kw cinsinden
yükseldikçe,
Türkiye’de kadınların gebelik öncesi BKİ deçalışmış, kadınları
gebelikteki
değerlerine
Anahtar
Kelimeler : BKİ
Elektrik,
ğerlerini temel alarak, gebelikte ağırlık kazanma
göre dört gruba ayırmış ve ağırlık kazanımladurumlarını araştıran ve sağlık personelinin konuya
rını hesaplamıştır.ECONOMETRIC
Her bir grupANALYSIS
için ve gruplar
OF ELECTRICITY
AND tavsiyelerine
NATURAL GAS odaklanan
PRICES
ilişkisini
bir çalışmaya
TO CONSUMPTION
arası maternal veACCORDING
fetal sonuçları
karşılaştırıpRANGES IN TERMS OF INDUSTRY AND
HOUSES
ulaşılamamıştır. Türkiye’de kadınların gebelik
gebelikteki BKİ’yi temel alan, daha az ağırlık
öncesi BKİ aralığına göre belirlenen resmi bir
Abstract:
In thisve
study
preparedrisklerin
kazanımı öneren,
obstetrik
neonatal
in industry
and houses
is statistically
gebelikte
ağırlık
kazanımı
önerisi yoktur ve geANOVA
model was(Tablo1).
azaldığı yeni biranalyzed.
sınıflama
bildirmiştir
neldewere
IOM
(2009)’nın
önerileri
applied
and the research
waskullanılmaktadır.
Potti et al. (2010),
bu iki sınıflamanın
madeönerilen
more comprehensive.
The purpose was to determine electricity and natural gas prices
Bununla birlikte, BKİ ne olursa olsun tüm kadınlara
normal kilolu ve obez kadınlardaki obstetrik
gebelikte ağırlık kazanımı, sağlıklı yaşam, beskomlikasyonlara etkisini incelemiş ve gebelikte
lenme ve fiziksel aktiviteye yönelik danışmanlık
ideal ağırlık kazanımının yüksek olasılıkla IOM
verilmesi önerilmektedir (Anonim, 2005; 2008).
(2009) ve Cedergen’in (2007) önerdiği aralıkta
Bu nedenle gebelikte ağrılık kazanımına ilişkin
olduğunu bildirmişlerdir.
eğitimlerin, sunulan danışmanlık hizmetlerinin ve
Stotland et al. (2005), gebelik ve doğum sonu
girişim yöntemlerinin gebe kadınlar üzerindeki
dönem 1460 kadınla telefon yolu ile yaptıkları
etkisi ve standardizasyonu önem kazanmaktadır
ankette, kadınlara gebelikte ne kadar ağırlık
(Stotland et al., 2005).
kazanmak istediklerini ve bakım aldıkları sağlık
Obez Kadınlara Gebelikte Ağırlık Yönetimi
çalışanlarının gebelikte ağırlık kazanımına yönelik
Sağlıklı beslenme, fiziksel aktivite ve bireysel
tavsiyelerini araştırmıştır. Çalışmada, kadınların
ağırlık takibi yapma gibi davranışların obeziteyi
çoğunlukla konuya ilişkin yanlış bilgiler öğrendiği,
önlenme ve kontrol etmede etkili olduğu bilingebelikte uygun ağırlık artışına yönelik inançları-
61
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:23
(Ekonomi)
& K:42
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ
VE Lean
KONUTLAR
ARALIKLARINA
mektedir (Katz et al.,
2008;
et al.,AÇISINDAN
2006). TÜKETİM
larını kazandırmak
içinGÖRE
ideal bir süreçtir. Sağlık
profesyonelleri, bireyde ve toplumda obeziteyi
Ancak bu davranışların gebelikte kazanılan ağırlığı
İNCELENMESİ
kontrol etmede etkisi net değildir Murat
(Kinnuen
et
değerlendirmeli, eğitim programları düzenlemeli
al., 2007; Huang et al., 2011). Bununla
birlikte
ve danışmanlık vermelidir. Özellikle gebelik
öncesinde bu hizmetlerin sunulması önemlidir.
gebelikte ağırlık kazanımı üzerinde
etkili olduğu
1
düşünülen faktörlerden en fazla değiştirilebilir
Çünkü gebelik, ağırlık kazanmamak ya da ağırlığı
: 2012-2014
TUİK verileriazaltmaya
çalışma,
sanayi için uygun bir
olanı maternal Özet
diyet
alışkanlıkları
ve fiziksel
yönelikbudiyet
yapmak
aktivitedir (Guelinckx
et Farklı
al., 2010).
değildir.
BuANOVA
nedenlemodeli
gebeliğe ideal vücut
şeklindedir.
analiz teknikleri kullanılarakzaman
hazırlanan
çalışmada
uygulanmıştır. Ayrıca hipotez testleri uygulanarakağırlığıyla
araştırma dahabaşlanmalıdır
kapsamlı hale getirilmiştir.
(Dündar vd., 2006; Kiel
Sanayi vedönemini
konutlarda tüketim
Obez kadınlarda gebelik
içerenaralıklarına
davranışsal
et al., 2007;
et al., 2008;
göre de Smith
Elde Pasinlioğlu ve
girişimlerin, gebelikte
ağırlık kazanımı üzerine
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
Apay, 2009; Wax, 2009).
genel
seviyesindeçalışmaların
etkisini araştıranfiyatlarının
randomize
kontrollü
önemli bir kısmı gebelikte beslenme, fiziksel
Gebelikteki beslenme programlarının kapsamında
aktivite ve ağırlık takibine yönelik girişimlerin
yiyeceklerin miktarından ziyade kalitesi üzerinde
(eğitim ve danışmanlık verme, motivasyonel
durulmalı, ilk trimestirde fazla kalori miktarını
ECONOMETRIC
ANALYSIS
OF
ELECTRICITY
AND NATURAL
GAS PRICES
görüşme yapma, ACCORDING
hedef belirleme
stratejilerini
azaltma,
protein miktarını
yükseltme ve fiziksel
HOUSES
kullanma, bireysel ağırlık kazanımı ve beslenme
aktivitenin arttırılmasına yönelik davranışlar kagrafikleri oluşturma gibi) normal kilolu kadınlarda
zandırılmaya çalışılarak kadının gebelikte önerilen
the consumption
of electricity
and natural
in industry
and houses
is statistically Bununla birlikte
aşırı ağırlık kazanımını
azaltmada,
doğum
sonu gas used
ağırlıkta
kalması
hedeflenmelidir.
ağırlık fazlalığını
kontrol
ve obeziteyi
diyette
birçok
gebe
techniques
for etmede
analysis. Moreover,
tests of hypothesis
wereolan
applied
and theobez
research
was kadın, gebelikte
önlemede etkili olduğuna işaret etmektedir (Grayönerilen ağırlık artışını kabul etmede isteksiz
davranabilmektedir. Obez kadınlarda gebelikte
McDonald, 2000; Polley et al., 2002; Olsan et
ek ağırlığa ihtiyaç olmayacağı düşüncesi de
al., 2004; Kinnunen et al., 2007; Brown et al.,
yaygındır. Gebelik sırasında beslenme ve kalori
2013; Rauh et al., 2013). Ancak obez kadınlar
üzerinde yapılmış sınırlı sayıdaki çalışma, geihtiyacının anlaşılmasında gebeye ve ailesine
beliğinde obez olan kadınlarda bu davranışsal
yardımcı olunmalıdır. Obez kadınlar, gebelikte
girişimlerin etkinliğinin istenen düzeyde olmaönerilen ağırlık kazanımının sağlıklı anne ve bebek
dığını bildirmekte, obez gebe kadınlara gebelik
gelişmesi için gerekli olduğu, bu ağırlığın tümünün
kendi vücudunda yağ olarak depolanmayacağı
öncesi dönemde başlayan gebelik ve doğum sonu
konusunda bilgilendirilmelidir. Bununla birlikte,
dönemde devam eden daha yoğun girişimlerin
sağlıklı beslenmenin finansal boyutlarına ve fast
uygulanmasını önermektedir.
food yiyeceklere ulaşmadaki kolaylıklara dikkat
Gebelik dönemi, sağlıklı beslenme ve doğumdan
çekilmelidir. Ayrıca gebelik öncesi dönemde basonra da sürdürülebilecek yürüyüş gibi fiziksel
riatrik cerrahinin gebelik ve bakımda potansiyel
aktiviteleri içeren sağlıklı yaşam biçimi davranış-
62
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:23
(Ekonomi)
& K:42
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ VE KONUTLAR
AÇISINDAN
ARALIKLARINA GÖRE
yararlı olduğuda bildirilmektedir.
Gerekirse
bu TÜKETİM
tr/birimdosya/Guvenli_Annelik_Katilimci.
konuda da hastaya danışmanlık verilmelidir.
İNCELENMESİ pdf Ankara. (Erişim 07.02.2011)
Obez gebe kadınlar diyetisyen, hemşire,
ebe
ANONİM, (2008). Obezite ve gebelik. Ankara:
ve hekimden oluşan multidisipliner Güven
bir ekip
ile
Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü
değerlendirilmelidir (Dündar et
al.,
2006;
Kiel
1
Bölümüve Fiziksel Aktiviteler Daire
Beslenme
et al., 2007; Smith et al., 2008; Pasinlioğlu ve
Başkanlığı. http://www.beslenme.saglik.gov.
Özet2009).
: 2012-2014 Yılları arasındaki TUİK verileri kullanılarak hazırlanan bu çalışma, sanayi
Apay, 2009; Wax,
tr/content/files/yayinlar/kitaplar/obezite_bilve konutlarda kullanılan doğalgaz ile elektrik tüketiminin
istatistiksel olarak analiz edilmesi
Amerikan Obstetrik ve Jinekoloji Derneği (ACOG)
gi_serisi/8.pdf, Ankara. (Erişim 07.02.2011)
ve konutlarda
aralıklarına
(2012) gebelikteSanayi
önerilen
ağırlıktüketim
kazanımı
konuANONİM,
göre (2013a).
de sonuca Türkiye
gidilmiştir.Halk
Elde Sağlığı Kurumu:
sunda IOM’nin (1990)
önerisini temel almaktadır.
edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim Dünya’da
elektrik
ve
doğalgaz
görülme sıklığı. Obezite, Diyabet
fiyatlarının genel
seviyesinde
ACOG risk grubundaki
obez
gebe düşüş
kadınlara
ve Metabolik
aralığı Kw cinsinden yükseldikçe, fiyatlarda da azalma meydana
gelmektedir.Hastalıklar Daire Başkanlığı.
(gebelik BKİ’si 30 kg/m2 ve üzeri olan) gebelik
http://thsk.saglik.gov.tr/obezite-sismanlik/773Anahtar Kelimeler : Elektrik, Doğalgaz, Tüketim, Sanayi,
Konut, Anova, TUİK, Fiyat
öncesi danışmanlık, olası komplikasyonlar hakdünyada-görülme-sıklığı.html. (Erişim tarihi:
kında eğitim, gestasyonel diyabet taraması ve
11. 12. 2014)
ECONOMETRIC
ANALYSIS
anestezi konsültasyonu
yapılmasını
önermektedir
HOUSES
(Anonim, 2013b).
ANONİM, (2013b). Obesity in pregnancy. American College of Obstetricians and GynecoAbstract: Inyeterli
this study
prepared
Sonuç olarak, gebelikte
ağırlık
kazanımı
the consumption of electricity and natural gas used inlogists
industry Committee
and houses is statistically
Opinion No:549. http://
analyzed.
ANOVA
model yakın
was applied
hem maternal hem
de fetal
sağlıkla
ilişkitechniques for analysis. Moreover, tests of hypothesis www.acog.org/-/media/Committee-Opinions/
lidir. Ayrıca obezitenin
üzerindeki
patomade moregebelik
comprehensive.
The purpose
Committee-on-Obstetric-Practice/co549.pdf?
fizyolojik sonuçları da düşünüldüğünde gebelikte
dmc=1&ts=20141017T0859060256 (Erişim
ağırlık yönetiminin sağlanması kadınların ve
10.12.2014)
yenidoğanların uzun dönem sağlıklarını olumlu
etkileyecektir. Bu nedenle obez gebe kadınlarANONİM, (2014a). Türkiye Beslenme ve Sağlık
da ağırlık yönetimi sağlayacak etkili girişimler
Araştırması 2010. Beslenme Durumu ve
bilinmeli, farklı gruplarda bu girişimlerin etkisi
Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi Sonuç
araştırılmalı, gebelik sürecinde normal kilolu
Raporu. T.C. Sağlık Bakanlığı Yayın No:
kadınların da obez olabildikleri unutulmamalıdır.
931, Ankara
ANONİM, (2014b). Türkiye Halk Sağlığı Kurumu:
Dünya’da görülme sıklığı. Obezite, Diyabet
ve Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığı.
http://thsk.saglik.gov.tr/obezite-sismanlik/774obezite-nedir.html (Erişim tarihi: 11.12.2014)
KAYNAKLAR
ANONİM, (2005). Güvenli annelik katılımcı
kitabı. Ankara: Ana Çocuk Sağlığı ve Aile
Planlaması Genel Müdürlüğü, Cinsel Sağlık /
Üreme Sağlığı No: 2-B. http://www.ghs.gov.
63
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:23
(Ekonomi)
& K:42
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ VE KONUTLAR
AÇISINDAN
GÖREin Cree communities:
BROWN, M. J., SINCLAIR,
M., LIDDLE,
D., TÜKETİM
onalARALIKLARINA
diyabetes mellitus
HILL, A.J., MADDEN, E., & STOCK,İNCELENMESİ
E.,
An evaluation. CMAJ, 163(10);1247-251
(2012). A systematic review investigating
GUELINCKX, I., DEVLIEGER, R., MULLIE,
healthy lifestyle interventions incorporating
P., & VANSANT, G., (2010). Effect of lifestgoal setting strategies for preventing
excess
1
Bölümü
yle intervention
on dietary habits, physical
gestational weight gain. PLoS ONE, 7(7);
activity, and gestational weight gain in obese
e39503 Özet : 2012-2014 Yılları arasındaki TUİK verileri kullanılarak hazırlanan bu çalışma, sanayi
pregnant
women :
a randomized.
Am J Clin
istatistiksel
olarak analiz
edilmesi
CALLAWAY, L. K., PRINS, J. B., CHANG,
Nutr, 91(2);373-80
A. M., & MCINTYRE,
H.tüketim
D., (2006).
The
aralıklarına
GÜLCAN,
& ÖZKAN
A. (2006).
Obezite. DPÜ
göre E.
de sonuca
gidilmiştir.
Elde
prevalence edilen
and bulgular
ımpactsonucunda;
of overweight
and
sanayi sektörü için tüketim Fen
aralığıBilimleri
ve
doğalgaz
Enstitüsü Dergisi,10;185-194
genelObstetric
seviyesindePopulation.
obesity in anfiyatlarının
Australian
Med J Aust 2006, 184;56-9
GÜMÜŞ, İ. İ., KARAKURT, F., KARGILI, A.,
TURHAN, N.Ö., & UYAR, M.E., (2010).
CEDERGREN, M.I., (2007). Optimal gestational
Association between prepregnancy body mass
weight gain for
body mass index categories.
ECONOMETRIC ANALYSIS OF ELECTRICITYindex,
AND NATURAL
GASweight
PRICESgain, and perinatal
gestational
ACCORDING
Obstet Gynecol,
110;759–764
HOUSES
outcomes. Turk J Med Sci, 40(3); 365-70
DÜNDAR, Ö., ÇİFTPINAR, T., TÜTÜNCÜ, L.,
Abstract: In this study prepared by using data ofHACETTEPE
TSI belonging to the
years of 2012-2014, NÜFUS ETÜTÜNİVERSİTESİ
the consumption
of electricity
ERGÜR, A.E.,
ATAY, M.V.,
& MÜNGEN,
analyzed. ANOVA model was applied to the study LERİ
prepared ENSTİTÜSÜ
with the use of different
(2014), 2013 Türkiye
E., (2006).techniques
Gebelikforöncesi
analysis.maternal
Moreover, vücut
Nüfus
ve and
Sağlık
Hacettepe
electricity
naturalAraştırması.
gas prices
kitle indeksinin perinatal sonuçları etkisi.
Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, T.C.
Perinatoloji Dergisi,16(2);43-8
Kalkınma Bakanlığı ve TÜBİTAK, AnFRASER, A., TILLING, K., MACDONALDkara, Türkiye. http://www.hips.hacettepe.
WALLIS, C., HUGHES, R., SATTAR, N.,
edu.tr/TNSA_2013_ana_rapor.pdf (Erişim
NELSON, S.M., et al., (2011). Associations
11.12.2014)
of gestational weight gain with maternal body
KAREN, H., REILLY, M., & REILLY, L., (2007).
mass index, waist circumference, and blood
Caring for obese pregnant women. J Obstet
pressure measured 16 y after pregnancy:
Gynecol Neonatal Nurs, 36(5); 482-89
The Avon Longitudinal Study of Parents
and Children (ALSPAC). Am J Clin Nutr,
KATZ, D. L., O’CONNELL, M., NJIKE, V.
93(6); 1285-92
Y., YEH, M.-C., & NAWAZ, H., (2008).
Strategies for the prevention and control of
GRAY-MCDONALD, K., (2000). Intervening to
obesity in the school setting: systematic review
reduce weight gain in pregnancy and gestati-
64
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:23
(Ekonomi)
& K:42
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ
VE KONUTLAR
AÇISINDAN
GÖRE
and meta-analysis.
International
Journal
of TÜKETİM
OKYAY,ARALIKLARINA
P., & UÇKU, R.,
(2002). İzmir’de kentsel
Obesity, 32(12); 1780–9
İNCELENMESİ bir bölgedeki doğurgan çağdaki kadınlarda
şişmanlık prevelansı ve risk faktörleri. ADÜ
KILIÇ, M., PASİNLİOĞLU, T., &Murat
APAY,
E.S.,
Tıp Fakültesi Dergisi, 3(3);5-12
Grup ve
(2010). Obez gebelerde doğumGüven
eylemi
1
7 Aralık
Bölümü STRAWDERMAN, M.S., &
doğum sonu dönem. TAFKilis
Prev
MedÜniversitesi,
Bull, Elektrik-Enerji
OLSAN, M.C.,
REED, G.R., (2004). Efficacy of an interven9(2);151-56
tion
to prevent
gestational weight
istatistiksel
olarakexcessive
analiz edilmesi
KIEL, D.W., DODSON,
E.A.,
R.,
analizARTAL,
teknikleri kullanılarak
gain. Am J Obstet Gynecol, 191(2); 530-36
uygulanmıştır.
hipotez
testleri
BOEHMER,
T.K., &Ayrıca
LEET,
T.L.,
(2007)
Gestationalyönünde
weight
gain
andolup,
pregnancy
PASİNLİOĞLU,
& APAY,
hareket
edilmiş
göre de sonuca T.,
gidilmiştir.
Elde E. S., (2009).
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
outcomes in obese women: how much is
Obezite ve gebelik. TAF Prev Med Bull,
enough?. Obstet
Gynecol,
110;752–58
8(4);345-50
aralığı Kw
fiyatlarda da azalma meydana
gelmektedir.
KINNUNEN, T.I., PASANEN, M., AITTASAPOLLEY, B.A., WİNG, R.R., & SIMS, C.J.,
LO, M., FOGELHOLM, M., HILAKI(2002). Randomized control trial to prevent
ECONOMETRIC
ANALYSIS
OF
ELECTRICITY
AND NATURAL
GAS
PRICES
VI-CLARKE,ACCORDING
L., WEIDERPASS,
E., &
excessive
weight
gain
in pregnant women. Int
HOUSES
LUOTO, R., (2007). Preventing excessive
J Obes Relat Metab Disord, 26(11); 1492-502
weight gain during pregnancy –a controlled
Abstract: In this study prepared by using data ofPOTTI,
TSI belonging
S., toSLIWINSKI,
C.S., JAIN, J.N.,, &
the consumption
of electricity
and natural
trial in primary
health care.
Eur J Clin
Nutr, gas used in industry and houses is statistically
analyzed. ANOVA model was applied to the study DANDOLU,
prepared with theV.,
use(2010).
of different
Obstetric outcomes
61;884–891techniques for analysis. Moreover, tests of hypothesis were applied and the research was
in normal
and
electricity weight
and natural
gasobese
prices women in relaKOSOVA, F.& ARI, Z., (2008). Adipositokinler
tion to gestational weight gain: Comparison
ve meme kanseri. F.Ü. Sağlık Bilimleri Tıp
between ınstitute of medicine guidelines and
Dergisi, 22(6);377-84
cedergren criteria. Am J Perinatol, 27; 415–20
LEAN, M., LARA, J., & HILL, J. O., (2006). ABC
of obesity: strategies for preventing obesity. BMJ. 333: 959–962
RAMSAY, J., FERRELL, W.R., CRAWFORD,
L., WALLACE, M., GEER, I., & SATTAR,
N., (2002). Maternal obesity is associated
with dysregulation of metabolic, vascular, and
inflammatory pathways. J Clin Endocrinol
Metab, 87; 4231-237
NEHRING, I., SCHMOLL, S., BEYERLEIN,
A., HAUNER, H., & VON KRIES, R.,
(2011). Gestational weight gain and long-term
postpartum weight retention: A meta-analysis.
Am J Clin Nutr, 94(5); 1225–31
RAUH, K., GABRIEL, E., KERSCHBAUM,
E., SCHUSTER, T., KRIES, R., AMANNGASSNER, U., & HAUNER, H., (2013).
Safety and efficacy of a lifestyle intervention
65
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:23
(Ekonomi)
& K:42
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ VE
GÖRE
WEISS,ARALIKLARINA
J., MALONE,
F., EMIG, D., BALL,
for pregnant women
to KONUTLAR
prevent excessive
maternal weight gain: a cluster-randomized
İNCELENMESİ R.H., NYBERG, D.A., COMSTOCK, C.H.,
et al. (2004). Obesity, obstetric complications
controlled trial. BMC Pregnancy
and ChildMurat KORKMAZ, Hakan AÇIKGÖZ
and cesarean delivery rate- a population-based
birth, 13:2-11
screening research. Am J Obstet Gynecol,
1
SMITH, S.A., HULSEY, T., &Kilis
GOODNIGHT,
190;1091-097
W., (2008). Effects of obesity on pregnancy.
WHO,istatistiksel
(1998). Obesity:
Preventing
and managing
J Obstet Gynecol
Neonatal
Nurs,
37; 176-84
ve konutlarda
kullanılan
doğalgaz
olarak analiz
edilmesi
the global epidemic. Report of a WHO conuygulanmıştır.
STOTLAND, N.E.,
HAAS,Ayrıca
J.S.,hipotez
BRAWARSKY,
on obesity.
Sanayi ve konutlarda tüketim aralıklarına göre elektrik vesultation
tespitGeneva,
edilmesi 3-5 June 1997.
P., JACKSON,
R.A.,hareket
FUENTESAFFLİCK,
yönünde
edilmiş olup,
(Geneva: World Health Organisation, 1998
edilen bulgular
sanayi sektörü
E., ESCOBAR,
G.J., sonucunda;
(2005). Body
massiçin tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz
fiyatlarının genel seviyesinde düşüş gözlendiği sonucunaWHO/NUT/NCD/98:1
index, provider
and yükseldikçe,
target gestational
aralığıadvice,
Kw cinsinden
weight gain.Anahtar
Obstet
Gynecol,
105;Doğalgaz,
633-638
Kelimeler
: Elektrik,
WAX, J.R., (2009). Gebelikte obezitenin riskleri
ECONOMETRIC
ANALYSIS
ve yönetimi: Güncel
tartışmalar.
TürkçeOF
Baskı.
Curr Opin Obstet Gynecol, 3(3); 131-139HOUSES
66
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:23
(Ekonomi)
& K:42
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
İNCELENMESİ
EXTENDED ABSTRACT
Obesity has become a widespread
disease all over the world. Due to the increase of obese women
1
in the reproduction period in society, obese pregnancies are expected to increase, as well. Obesity
Özet : 2012-2014
verileri periods
kullanılarakof
hazırlanan
çalışma,
sanayi
affects the reproduction
functions
as fromTUİK
the early
life as bu
well
as gestational
problems,
obstetrical complications,
and neonatal negative outcomes increase in pregnancies developing in the
uygulanmıştır.
hipotez
araştırmathe
daha
kapsamlı
presence of obesity.
Obese Ayrıca
pregnant
women
are also under
risk
of diabetes,
hypertension, cardiac
diseases, osteoarthritis,
and also
canceristatistik
typesbulgulara
such asgörebreast,
colon,
and endometrial
cancer.
yönünde hareket
edilmişsome
olup, yapılan
de sonuca
gidilmiştir.
Elde
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
Women’s gaining excess weight during pregnancy and their failure to lose this weight in the postparfiyatlarının genel seviyesinde düşüş gözlendiği sonucuna varılmaktadır. Sonuç olarak tüketim
tum period are two
factors
contributing
be overweight
aralığıprimary
Kw cinsinden
yükseldikçe,
fiyatlarda dathem
azalmato
meydana
gelmektedir. and obese in the long term.
Thus, it is important
control: Elektrik,
the weight
gain
in pregnancy
inAnova,
orderTUİK,
to protect
both maternal and
Anahtarto
Kelimeler
Doğalgaz,
Tüketim,
Sanayi, Konut,
Fiyat
fetal health in the short and long terms. In order to evaluate the presence of obesity in pregnancy, it
is required to ground
on the body mass index that is calculated in the preconception period or in the
ACCORDINGAmerican
TO CONSUMPTION
IN TERMS
OF INDUSTRY
first trimester of pregnancy.
InstituteRANGES
of Medicine
published
someAND
suggestions regarding
HOUSES
the optimal weight to be gained in pregnancy according to the body mass index of pregnant women.
Abstract:weight
In this study
prepared
by using data
of TSIisbelonging
to the
yearspreventing
of 2012-2014,the obesity-induGain of the suggested
in obese
pregnant
women
effective
upon
ANOVA model
applied
the study women
prepared with
the use of
different
ced problems. Itanalyzed.
is recommended
to was
follow
uptopregnant
in Turkey
within
the scope of these
suggestions andmade
provide
consultancies
all these
regarding
weight
gain in pregnancy,
more comprehensive.
Thefor
purpose
was to women,
determine electricity
and the
natural
gas prices
healthy life, nutrition, and physical activity regardless of their body mass index. Among the factors
that are considered to be effective upon the weight gain during pregnancy, the most changeable one
is the maternal dietary habits and physical activity. It is reported that behavioral interventions aimed
at following up the nutrition, physical activity, and weight in pregnancy are effective upon decreasing
the excessive weight gain in normal-weight women, controlling the postpartum excess weight and
preventing the obesity. However, it is reported that the efficiency of these behavioral interventions is
not at the desired level in women who are obese during their pregnancy. Thus, the primary target for
all women is to start the pregnancy with a healthy lifestyle and an ideal body weight. More intensive
interventions that start in the preconception period and continue during pregnancy and postpartum
period are thought to be effective upon obese pregnant women. Healthcare professionals play a key
role in evaluating the obesity in individuals and society, organizing training programs, and providing
consultancy. This compilation, which is thought to guide the healthcare professionals, explains the
pathophysiological results and complications of pregnancy in obese women and presents current
information about the weight management in pregnancy.
67
A
CED
DBHAD
D VİTAMİNİ’NİN TİP 2 DİYABETTE ROLÜ(1)
THE ROLE of VITAMIN D in TYPE 2 DİABETES
Özlem ÖZPAK AKKUŞ1, Mendane SAKA2
Batman Bölge Devlet Hastanesi, Beslenme ve Diyet Birimi, Batman / Türkiye
Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü, Ankara / Türkiye
1
2
Öz: Tip 2 diyabet, etiyolojisinde genetik ve çevresel
faktörlerin rol oynadığı multifaktöriyel bir hastalıktır. D
vitamini yetersizliğinin kemik mineralizasyonu ve metabolik
fonksiyonları ile ilişkisinin yanı sıra son yıllarda yapılan
çalışmalar D vitamini yetersizliğinin diyabetojenik bir faktör
olabileceğini göstermiştir. D vitamininin beta hücre fonksiyonunu iyileştirdiği, hedef hücrelerde insülin duyarlılığını
artırdığı ve immün yanıt üzerinde olumlu etkisi olduğu
savunulmaktadır. D vitamininin insülin sentez ve salınımı
üzerindeki rolünün pankreatik β hücrelerinde vitamin D
reseptör (VDR) bulunması ve β hücrelerinden eksprese edilen
enzimle aktivasyonunun gerçekleşebilmesi ile doğrudan,
kalsiyum akışını düzenlemedeki rolü ile de dolaylı yoldan
ilişkili olduğu düşünülmektedir. İnsüline cevap veren hedef
dokularda insülin aracılı süreçler için kalsiyum gereklidir.
Kalsiyum akışındaki değişiklikler bozulmuş insülin sinyal
iletimine, azalmış glukoz transporter-4 (GLUT-4) aktivitesine
ve bunların sonucunda da periferal insülin direncine neden
olabilmektedir. Tip 2 diyabette inflamasyon özellikle insülin
direnciyle bağlantılıdır ve bunun nedeni inflamasyon belirteci
olan yükselmiş sitokin değerlerinin β hücre disfonksiyonunda
rol oynamasıdır. Aktif D vitamininin sitokin oluşumu ve
etkilerini düzenleyerek insülin duyarlılığını artırabileceği
düşünülmektedir. Son yıllarda yapılan çalışmalarda tip 2
diyabetin önlenmesi ve tedavisinde D vitamininin yararlı
etkileri olduğunu gösteren çalışmalar olmasına rağmen
çelişkili sonuçlar da mevcuttur. Bu derleme de D vitamini
ile tip 2 diyabet arasında ki ilişki tartışılacaktır.
Abstract: Type 2 diabetes mellitus is a multifactorial disease
in which genetic and environmental factors play role in etiology. In addition to the relationship of vitamin D deficiency
with bone mineralization and metabolic functions, recent
studies show that vitamin D deficiency is a diabetogenic
factor. It is claimed that, vitamin D improves β cells function,
increases insülin sensitivity in target cells, has a positive
effect on immune response. It is considered that, the role
of vitamin D on insuline synthesis and releasing is directly
related with the receptors of vitamin D on pancreatic β cells
and activation of enzymes exspressed from β cells, indirectly
related with the role in the management of calcium flow. For
the insüline related process at the target cells that response
insüline, calcium is needed. The changes in calcium flow
cause corrupted insüline signal transmission, decreased
GLUT-4 activity and all of these cause peripheral insüline
resistance. Inflammation is especially related with insüline
resistance in type 2 diabetes. It is the reason role of increased
cytokine levels which is an inflammation determiner, in
β cell disfunction. It is considered that active vitamin D
manages the cytokine production and effects to increase
the insüline sensitivity. Studies in recent years, prevention
and treatment of type 2 diabetes there are studies showing
that vitamin D is beneficial effect despite conflicting results
is also available. In this review, the relationship between
vitamin D and type 2 diabetes will be discussed.
Key Words: Mellitus, Type 2 Diabetes, Vitamin D
Anahtar Kelimeler: Diyabetes Mellitus, Tip 2 diyabet,
D Vitamini
Doi: 10.17362/DBHAD.2015310325
(1) Sorumlu Yazar: Özlem ÖZPAK AKKUŞ, Batman Bölge Devlet Hastanesi, Beslenme ve Diyet Birimi, Batman
/ Türkiye [email protected] Geliş Tarihi / Received: 11.01.2015 Kabul Tarihi/ Accepted: 10.04.2015
Makalenin Türü: Type of article (Derleme / Compilation) Çıkar Çatışması / Conflict of Interest:Yok / None “Etik
Kurul Raporu Yok - None Ethics Committee
68
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:23
(Ekonomi)
& K:42
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
Giriş
ARALIKLARINA
GÖRE gerçekleşir. 25(OH)
bir olaydır
ve hepatositlerde
D3, D vitamininin dolaşımda en fazla bulunan
İNCELENMESİ
D vitamininin en önemli fizyolojik fonksiyonu;
formudur.
Dolaşımda ki 25(OH)D3, D vitamini
AÇIKGÖZ
paratroid hormonu (PTH) ile birlikte
barsaktan
bağlayıcı
proteine (DBP) bağlanarak böbreklere
Grup A.Ş. Finans
Yönetmeni
kalsiyum (Ca) ve fosfor (P) emiliminiGüven
sağlayarak
taşınır. Böbreklerde
1α hidroksilaz (1α-OHaz)
1
Bölümü
Ca/P düzeylerini normal fizyolojik
aralıkta tutarak
enzimi yardımıyla 1. karbon atomuna da OH
en uygun kemik mineralizasyonunu, metabolik ve
Özet : 2012-2014 Yılları arasındaki TUİK verilerialan
kullanılarak
hazırlanan1,25
bu çalışma,
sanayi
D vitamini
dihidroksikolekalsiferole
doğalgaz(Holick,
nöromüsküler fonksiyonları
sağlamaktır
kalsitriol)
olur (Heaney,
şeklindedir. Farklı analiz teknikleri kullanılarak(1,25(OH)2D3;
ANOVAdönüşmüş
modeli
2006; Akyıldızlar,
2014).Ayrıca
D vitamini,
vücutta
uygulanmıştır.
hipotez testleri
2007). Kalsitriol böbrekte bulunan ve P450 enzimi
tüketim aracılığıyla
sentezlenmesi, dokularda
reseptörleri
olan 24göre
hidroksilaz
enzimi Elde
ile kalsitroik aside
etki göstermesi edilen
ve geri
bildirim
kontrolünün
ol-için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz
bulgular
sonucunda;
sanayi sektörü
dönüşerek
inaktive
et al., 2008).
varılmaktadır.
Sonuçolur
olarak(Palomer
tüketim
ması gibi özelliklerinden
dolayı vitamin olmaktan
meydana
gelmektedir.
Biyolojik olarak aktif form olan 1,25(OH)2D3
çok bir steroid Anahtar
hormon
görevi
üstlenmektedir
Kelimeler : Elektrik, Doğalgaz, Tüketim,etkisini
Sanayi, Konut,
Anova,
TUİK,böbrek
Fiyat ve paratiroid bezleri
barsak,
kemik,
ve birçok mekanizmayı da etkileyebilmektedir
gibi D vitaminin hedef organlarında bulunan D
(Akman, 2009; Akyıldızlar, 2014).
ANDreseptörü
NATURAL(VDR)’ne
GAS PRICESbağlanarak gösterir.
vitamini
Besinlerde az miktarda bulunan D vitamini, omurBu etkileşim sonucunda barsaklarda Ca kanalHOUSES
galılarda deride UVB ışınlarıyla sentez edilebilen, larının ve Ca bağlayıcı proteinlerin (kalbindin)
yağda çözünen bir
grup sekosterol
içerirand(Bain
etgas used
sentezi
gerçekleşmekte
ve böylece Ca emilimi
the consumption
of electricity
natural
in industry
al., 2003), yapıca
kolesterole
benzerlik
gösterir
sağlanmaktadır.
Aktif
form olan
techniques
for analysis.
Moreover,
tests of hypothesis
were applied and
the research
was 1,25(OH)2D3;
(Akman, 2009). D vitamini, deride sentezlenen serum PTH, Ca ve P düzeylerine göre 1α-OHaz
kolekalsiferol (D3 vitamini) ve besinlerle alınan enzimi ile düzenlenmektedir (Michael ve Holick,
ergokalsiferol (D2 vitamini) olmak üzere iki 2007; Akman, 2009; Akyıldızlar, 2014).
kaynağı vardır (Holick, 2003).
D vitamini durumunu tespit etmek için yarılanma
Omurgalılarda deride bulunan provitamin D3 ömrü kısa olan aktif formu yerine hem diyetle hem
(7-dehidrokolestreol)’ten UV ışınları ile katalize de endojen üretimle korelasyon gösteren 25(OH)
edilen bir reaksiyonla previtamin D3 (prekole- D3 kullanılmaktadır (Deluca, 2008; Bolluk ve
kalsiferol) sentez edilir. Besinlerde az miktarda Akbulut, 2013). Optimal düzeyi hakkında fikir
bulunan D vitamini ise (kolekalsiferol) proksimal birliği sağlanmamış olsa da 20ng/ml altındaki
ince barsaktan kana geçer (Deluca, 2008). Deride değerler eksiklik olarak tanımlanmaktadır (Özçelik
UV ışınları etkisiyle ortaya çıkan D vitamini vd., 2012; Lee et al., 2008). Serum 25(OH)D3
dolaşıma geçerek karaciğere gelir ve burada 25. seviyesi ≤10 ng/ml ciddi eksiklik, 10-20 ng/ml
karbon atomuna bir OH alarak 25-hidroksikolekal- eksiklik, 20-30 ng/ml orta derecede eksiklik veya
siferol 25(OH)D3 haline gelir. Bu olay enzimatik yetersizlik, ≥30 ng/ml yeterli, 40-50 ng/ml ideal,
69
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:23
(Ekonomi)
& K:42
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
KONUTLAR
ARALIKLARINA
GÖRE
>150 ng/ml toksik SANAYİ
olarak VE
kabul
edilir (Özçelik
1999; Zeitz
et al., 2003).
D vitamininin insülin
sentez ve salınımındaki rolü, dolaşımda olan
vd., 2012; Lavie et al., 2011).
İNCELENMESİ
aktif formunun (1,25(OH)2D3) β-hücresindeki
Güneş ışığından yeteri kadar yararlanamama,
D vitamini reseptörüne bağlanmasıyla ve D
Güvenyetersiz
koyu ten rengine sahip olma ve diyetle
vitamini aktivasyonunun β-hücrelerinden eks1
Kilis 7 Aralık
alım düşük 25(OH)D3 seviyesinin
en önemli
prese edilen 1α-OHaz enzimi ile olduğu düşünedenleridir (Wang et al., 2008). Eksikliğin diğer
Özet : 2012-2014 Yılları arasındaki TUİK verilerinülmektedir
bu çalışma,
(Blond
et al.,sanayi
2004; Pittas et al.,
risk faktörleri isevegenetik
faktörler,
yaş,ilekapalı
konutlarda
kullanılanileri
doğalgaz
olarak; modeli
D vitamininin hücre
şeklindedir. Farklı analiz teknikleri kullanılarak2007a).
hazırlananAlternatif
çalışmada ANOVA
giyim tarzı, koruyucu
güneş kremi kullanımı,
uygulanmıştır. Ayrıca hipotez testleri uygulanarakdışı
araştırma
daha kapsamlı
hale getirilmiştir.kalsiyum akışını
kalsiyum
ve β-hücrelerine
Sanayi
ve konutlarda
aralıklarına
fiziksel inaktivite,
sigara,
hava tüketim
kirliliği,
böbrek
düzenlenmesindeki
rolü ile insülin
sekresyonunu
göre de sonuca gidilmiştir.
Elde
hastalığı, karaciğer
hastalığı, antikonvülzanlar ve
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
etkilediği düşünülmektedir (Sooy et al., 1999).
genel seviyesinde
glukokortikoidlerfiyatlarının
gibi D vitamini
metabolizmasını
Bu meydana
nedenlegelmektedir.
Ca akışındaki bozukluklar β-hücresi
etkileyen ilaçlardır (Özçelik vd., 2012; Wang et
fonksiyonunda
olumsuz sonuçlara neden
Anahtar Kelimeler : Elektrik, Doğalgaz, Tüketim,salınım
Sanayi, Konut,
Anova, TUİK, Fiyat
al., 2008).
olabilmektedir. D vitamini yetersizliğinin hücre
dışı ve hücre içi β-hücre kalsiyum havuzları
D vitamininin hemECONOMETRIC
kemik-mineral
metabolizması
ACCORDING TOiçin
CONSUMPTION
IN TERMSdengeyi
OF INDUSTRY
AND
arasındaki
bozabileceğini,
bunun da
için hem de diğer fonksiyonları
0-1 yaş ara-RANGES
HOUSES
özellikle glukoz alımına cevap olarak gelişen
sında 400 IU/gün, 1-18 yaş arasında 400-600 IU/
Abstract:
In
this
study
prepared
by
using
data
of
TSI belonging
to thesalınımını
years of 2012-2014,
normal
insülin
etkileyebileceği düşügün ve 19-50 yaş arasında 600 IU/gün alınması
analyzed. ANOVA
was appliedve
to the study
prepared with
the use
of different
nülmektedir
(Pittas
et al.,
2007a).
önerilmektedir (Holick,
2011; model
Turhan-İyidir
Eroğlu-Altınova,
2012).
made
more comprehensive. The purpose was to determine electricity and natural gas prices
Tip 2 diyabetli hastalarda rapor edilen HbA1c
seviyeleri mevsimlere göre değerlendirildiğinTip 2 Diyabet ve D Vitamini
de D vitamininin HbA1c seviyeleri üzerindeki
Glikoz intoleransı ve tip 2 diyabetin gelişmesinde,
etkisi kış mevsiminde daha kötü olmaktadır, bu
D vitamininin pankreatik β-hücre fonksiyonunu
durumun nedeni kışın görülen yaygın D vitamini
iyileştirdiği, insülin direncini azalttığı ve sistedüşüklüğü ve fiziksel aktivitedeki azalma olduğu
mik inflamasyon üzerinde olumlu etkisi olduğu
gösterilmektedir (Ishii et al., 2001).
savunulmaktadır (Hu et al., 2004).
Meksikalı-Amerikalı bireylerle yapılan bir çaPankreatik β-hücre fonksiyonu
lışmada, serum 25(OH)D3 konsantrasyonunun,
diyabet prevalansı ile doza bağlı ters bir ilişkiye
Pankreatik β hücre fonksiyonunda D vitamininin
sahip olduğu bulunmuştur. Aynı çalışmada, 25(OH)
rolünü destekleyen birçok kanıt bulunmaktadır. D
D3 konsantrasyonunun insülin direnci (HOMA-R)
vitamininin yalnızca glukoz artışına bağlı insülin
ölçümleriyle bağlantılı olduğu ama β-hücre
cevabını etkilediği bazal insülinemi üzerinde bir
fonksiyonu ile bağlantılı olmadığı (HOMA-β)
etkisinin olmadığı görülmektedir (Bourlon et al.,
70
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:23
(Ekonomi)
& K:42
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
KONUTLAR
AÇISINDAN
GÖRE
görülmüştür (ScraggSANAYİ
et al., VE
2004).
Yeni tanı
almış TÜKETİM
1200 mgARALIKLARINA
Ca ve 800 IU D
vitamini alan kadınlarda,
hastaların serum D vitamini düzeyinin değerlengünde 600 mg’dan az Ca ve 400 IU’den daha
İNCELENMESİ
dirilmesi için yapılan bir araştırmada,Murat
5200
kişi 5
az D vitamini alan kadınlara göre tip 2 diyabet
yıl boyunca takip edilmiştir. Diyabet Güven
gelişen
199
oluşma riski %33 daha az bulunmuştur (Pittas et
hastanın D vitamini düzeylerinin
gelişmeyenlere
al., 2006). Üç yıl süren başka bir çalışmada ise
1
göre daha düşük olduğu bulunmuştur (Gagnon
günlük 700 IU D vitamini ve 500 mg Ca takvikullanılarak
hazırlanan bu
çalışma,
sanayi olan 92 yetişkin
et al., 2011) Özet : 2012-2014 Yılları arasındaki TUİK verileriyesinin
bozulmuş
açlık
glikozu
açlık
glikozANOVA
ve insülin
direncindeki artışı
şeklindedir. Farklı analiz teknikleri kullanılarakbireyin
hazırlanan
çalışmada
modeli
Bu verilerin aksine
D vitamini düzeyleri ile
uygulanmıştır. Ayrıca hipotez testleri uygulanarakbelirgin
araştırma daha
kapsamlı
ölçüde
düşürdüğü
gözlenmiştir (Pittas
tüketimsalınımının
glukoz aracılı insülinin
bozulmuş
et al., 2007b).
göre de sonuca gidilmiştir. Elde
rapor edilmediği
çalışmalarda mevcuttur. Yeni
fiyatlarının
genelkilolu
seviyesinde
düşüş tedavi
varılmaktadır.
olarak50-79
tüketimarasında değişen
Bununla
birlikteSonuç
yaşları
Zelanda’da, obez
ve aşırı
ayakta
gören 243 yetişkinin katıldığı küçük bir kesit alan
sağlıklı postmenopozal 33951 kadının 7 yıl takip
edildikleri Kadın Sağlık Çalışması (WIH)’nda
çalışmasında, serum 25(OH)D3 düzeyi ile vücut
ağırlığı ve bel çevresi arasında ters orantılı bir
günlük >400 IU D vitamini ve >1000 mg Ca
ECONOMETRIC
ANALYSIS
OF
ELECTRICITY
ANDtip
NATURAL
GASkarşı
PRICES
ilişki bulunmasına ACCORDING
rağmen hbA1c
ve açlık glikoz
alımının
2 diyabete
koruma sağlamadığı
HOUSES
seviyelerinde anlamlı bir ilişki bulunamamıştır
gösterilmiştir (De Boer et al., 2008). İngiltere ve
(McGill et al., 2008).
İskoçya merkezli 5292 yaşlı birey ile yapılan bir
in industry çalışmaya
and houses is katılan
statisticallybireylere günlük
çalışmada,
analyzed.
model was
applied
D vitamini takviyesi
bazıANOVA
küçük ölçekli,
kısa
süreli
800 IU
vitamini
ve research
1000 mg
wereDapplied
and the
was Ca takviyesi verandomize çalışma
(Borissova
et al.,
madegruplarında
more comprehensive.
The purpose
rilmesinin tip 2 diyabet gelişiminin önlenmesine
2003; Nikooyeh et al., 2011) insülin salınımını
bir katkı sağlamadığı bulunmuştur (Avenell et
iyileştirirken, diğer çalışmalarda (Alkharfy et
al., 2009). Suudi Arabistan’da yapılan başka bir
al., 2013; De Boer et al., 2008) bu sonuç göçalışmada ise tip 2 diyabetli 499 hastaya 1 yıl
rülmemiştir. Amerika’da yapılan Kadın Sağlığı
boyunca 2000 IU D vitamini takviyesi verilip
Çalışması’nda ≥511 IU/gün ve ≤159 IU/gün D
bireylerin açlık glikoz seviyeleri ve lipit profilleri
vitamini tüketen bireylerde tip 2 diyabet gelişme
değerlendirildiğinde kan trigliserit, total kolesterol
riski sırasıyla %2,7 ve %5,6 bulunmuştur (Liu
değerlerinde iyileşme sağlanırken; açlık glikoz
et al., 2005). Ancak bu analiz tip 2 diyabetin
ve BKI değerlerinde hiçbir değişiklik tespit
diğer risk faktörleri dışlanmadan ya da kalsiyum
edilmemiştir (Alkharfy et al., 2013).
tüketimi göz önünde bulundurulmadan yapılmışİnsülin direnci
tır. Yapılan başka bir çalışma da ise; çalışmanın
başlangıcında diyabet, kardiyovasküler hastalık
D vitamini, insülin reseptörünün aktivasyonunu
ya da kanser öyküsü olmayan 83779 kadın birey,
ve bu şekilde glukoz transportuna dair insülin
20 yıl süreyle izlenmiştir. Bu çalışmada, günde
71
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:23
(Ekonomi)
& K:42
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ VE
KONUTLAR
AÇISINDAN
ARALIKLARINA GÖRE
İnflamasyon
cevabını artırarak doğrudan
(Maestro
et al.,
2000) TÜKETİM
ya da hücre dışı kalsiyumu düzenleyerek ve hücre
İNCELENMESİ
Son zamanlarda yapılan çalışmalarda tip 2 dimembranları boyunca oluşan normal
kalsiyum
AÇIKGÖZ
yabetin
sistemik inflamasyonla ilişkili olduğu
akışını ve yeterli hücre içi sitozolik kalsiyum
haGüven Grup A.Ş. Finans
Yönetmeni
gösterilmiştir (Hu et al., 2004; Pradhan et al.,
vuzunu sağlayarak dolaylı yoldan
1 insülin üzerinde
Bölümü
2001; Duncan
et al., 2003). Sistemik inflamasyon
yararlı etkilere sahip olabilmektedir (Pittas et al.,
özellikle insülin direnciyle bağlantılıdır ancak
Özet :ve
2012-2014
2007a). İskelet kası
adipozYılları
dokuarasındaki
gibi insüline
inflamasyon
olan
yükselmiş sitokin
istatistikselbelirteci
olarak analiz
edilmesi
cevap veren dokularda
insülin
şeklindedir.
Farklı aracılı
analiz süreçler
teknikleri için
değerleri de β-hücre apoptozunu sağlayarak
uygulanmıştır.
Ayrıca hipotez
hücre içi ve hücre
dışı kalsiyum
dengesinin
norβ-hücre
disfonksiyonunda
rol oynamaktadır
ve doğalgaz
fiyatlarının tespit edilmesi
mal aralıkta olması
gereklidir
(Ojukaolup,
et al.,
2004;
yönünde
hareket edilmiş
yapılan
(Pittas et al., 2007a). D vitamini proinflamatuar
edilenİnsülinin
bulgular sonucunda;
Wright et al., 2004).
hedef dokularındaki
varılmaktadır. Sonuç
olarak tüketim
ve antiinflamatuar
sitokinler
arasındaki dengeyi
kalsiyum değişiklikleri
akışının
bo-da azalma meydana gelmektedir.
aralığı Kwinsülin
cinsindensinyal
yükseldikçe,
fiyatlarda
sağlayarak insülin duyarlılığını artırabileceği ve
zulmasına, azalmış
glukoz
transporter-4
Anahtar
Kelimeler
: Elektrik, (GLUT-4)
β-hücrelerin yaşam süresini uzatabileceği düşüaktivitesine ve bunların sonucu olarak periferal
nülmektedir (Riachy et al., 2002; Wan Etten ve
insülin direncine ECONOMETRIC
neden olmaktadır
(Danescu et
AND NATURAL
PRICES ile tip 2 diyabete
Mathieu,
2005). DGAS
vitamini
TO CONSUMPTION
al., 2009; Chiu et ACCORDING
al., 2004; Sung
et al., 2012).RANGES IN TERMS OF INDUSTRY AND
HOUSES
bağlı sistemik inflamasyon arasındaki ilişkiyi
Kesitsel çalışmalarda düşük D vitamini düzeyi
doğrudan inceleyen insan çalışmalarının verileri
Abstract:
In this study
prepared by
ve azalmış insülin
duyarlılığı
arasındaki
ilişkiler
in industry
and houses(Pittas
is statistically
kısıtlı
ve çelişkilidir
et al., 2007a; Cigolini
analyzed. ANOVA
model was
applied
rapor edilmiştir (Mennen
et al., 2000;
Mitri
et al.,
et al.,were
2006;
Timms
al., 2002).
applied
and theetresearch
was
2011). Gözlemsel
çalışmaların
hepsinde
olmasa
made
more comprehensive.
The purpose
D vitamini tüketiminin ve 25(OH)D3 konsantrasda (Kirii et al., 2009), bazılarında (Knekt et al.,
yonunun metabolik sendrom prevalansıyla ters
2008; Scragg et al., 2004) D vitamini ile insülin
orantılı bir ilişkisi vardır (Pittas et al., 2007a).
direnci arasında ters orantılı bir ilişki görülmüştür.
NHANES (Ulusal Sağlık ve Beslenme Araştırma
D vitamini takviyesinin insülin direnci üzerindeki
Anketi) verisini kullanan büyük ölçekli bir çalışetkisini inceleyen randomize çalışmalara bakılacak
mada, her iki cinsiyette ve başlıca üç farklı ırka
olursa D vitamini takviyesinin insülin direnci
ya da etnik gruplara sahip bireylerde metabolik
üzerinde iyileşme sağladığını gösteren çalışmalar
sendrom ile serum 25(OH)D3 konsantrasyonu
mevcutken (Nagpal et al., 2009; Von Hurst et al.,
arasında ters bir ilişki olduğu görülmüştür (Ford
2010), hiçbir etkinin (Barr et al., 2000; Bowen
et al., 2005). Düşük 25(OH)D3 ile bağımsız
et al., 2005; Thompson et al., 2005) görülmediği
ilişkisi olan metabolik sendrom faktörlerinden
çalışmalar da mevcuttur.
en önemlisi abdominal obezitedir (Wortsman
et al., 2000; Parikh et al., 2004). Obezitenin D
vitamini ile ilişkisi çift yönlü olup hangi mekaniz-
72
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:23
(Ekonomi)
& K:42
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ
VE KONUTLAR
ARALIKLARINA
GÖREAnneler ve kızlarının
manın diğerini etkilediği
kesinlik
kazanmamıştır
AKYILDIZLAR,
E., (2014).
(Earthman et al., 2012). Obezitede artan adipoz
İNCELENMESİ güneşten yararlanma durumları ve beslenme
doku depolanan D vitamini miktarınıMurat
artırarak
D
alışkanlıklarının D vitamini ve diğer biyoKORKMAZ, Hakan AÇIKGÖZ
vitamininin aktif hale dönüşmesini engeller
ve bu
kimyasal parametreler üzerine etkisi, Doktora
durumda da adipositlerde intrasellüler
kalsiyum
Tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri
1
artışına bağlı olarak lipogenezin uyarılmasıyla
Enstitüsü, pp 1, İstanbul
Özetolmaktadır
: 2012-2014 Yılları
arasındaki TUİK
kilo alımında artış
(Turhan-İyidir
veverileri kullanılarak hazırlanan bu çalışma, sanayi
ALKHARFY,
N.M., SABIve konutlarda kullanılan doğalgaz ile elektrik tüketiminin
istatistikselK.M.,
olarak AL-DAGHRI,
analiz edilmesi
Eroğlu-Altınova,
2012). Farklı analiz teknikleri kullanılarak hazırlanan çalışmada ANOVA modeli
şeklindedir.
CO, S.B., AL-OTHMAN, A., OHARRAM,
Sanayi veDkonutlarda
göre elektrik veO.,
doğalgaz
fiyatlarının tespit
edilmesi
ALOKAIL,
M.S.,
& AL-SALEH, Y.,
Sonuç olarak; yetersiz
vitaminitüketim
ile tiparalıklarına
2 diyabet
(2013). Vitamin D supplemantation in patients
arasında bir ilişki
olduğu görülmektedir. Ancak
fiyatlarının
genel
gözlendiği sonucunawith
varılmaktadır.
Sonuç
olarak tüketim
insanlar üzerinde
yapılan
randomize
kontrollü
diabetes
mellitus
type 2 on different
çalışmalar sınırlıdır. Bugüne kadar ortaya çıkan
therapeutic regimens: one-year prospective
kanıtlar D vitamini yetersizliğinin tokluk glisemisi
study. Cardiovascular Diabetology, 12; 113
ve insülin cevabını etkilediğini ve besin takviyeAVENELL, A., COOK, J.A., MACLENNAN,
ANALYSIS
lerinin bu süreçleriECONOMETRIC
optimize
ettiğini
göstermekteACCORDING TO CONSUMPTION RANGES ING.S.,
TERMS
OF INDUSTRY ANDG.C., (2009). Vitamin
& MCPHERSON,
HOUSES
dir. Ancak D vitamininin β-hücre fonksiyonunu
D supplemantation and type 2 diabetes: a
arttırabileceği ya da insülin direnci ve sistemik
to of
the ayears
of 2012-2014,
substudy
randomised
placebo-controlled
the consumption of electricity
inflamasyonu iyileştirebileceği
mekanizmalarla
analyzed. ANOVA model was applied to the study trial
prepared
thepeople.
use of different
in with
older
Age Ageing, 38 (5);
ilgili bilgimiz yeterli
değildir.
D vitamini
techniques
for analysis.
Moreover,mekatests of hypothesis were applied and the research was
606-609
nizması konusundaki yetersizlik ve takviyeleriyle
BAIN, S.C., ANN KELLY, M., MIJOVIC,
gerçekleştirilen randomize kontrollü deneylerin
C.H., & BARNETT, A.H., (2003). Genetic
yetersiz olması diyabetin yönetiminde D vitamini
factors in the pathogenesis of type 1 diabetes.
takviyesi için erken olduğunu göstermektedir. Bu
Textbook of Diabetes 1(eds. JC Pickup and
nedenle Tip 2 diyabet ve D vitamininin ilişkisinin
G Williams), 15; 1-14
kanıtlanması için daha çok katılımlı ve daha uzun
süreli çalışmalara ihtiyaç vardır.
BARR, S.I., MCCARRON, D.A., HEANEY,
R.P., DAWSON-HUGHES, B., BERGA,
KAYNAKLAR
S.L., STERN, J.S., & OPARIL, S., (2000).
AKMAN, Ö.A., (2009). 1 - 16 Yaş arası çocuklarda
Effects of increased consumption of fluid
D vitamini düzeyi ve buna etki eden faktörmilk on energy and nutrient intake, body
lerin belirlenmesi, Tıpta Uzmanlık Tezi, Gazi
weight, and cardiovascular risk factors in
Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ankara, pp 1-5,
healthy older adults. J Am Diet Assoc, 100;
810–817
73
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:23
(Ekonomi)
& K:42
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ VE KONUTLAR
ARALIKLARINA
GÖRE
BOLLUK, S., & AKBULUT,
G., (2013).AÇISINDAN
D vita- TÜKETİM
DANESCU,
L.G., LEVY,
S., & LEVY, J., (2009).
mini ve diyabetes mellitus. Türkiye Klinikleri
İNCELENMESİ Vitamin D and diabetes mellitus. Endocrine,
J Endocrin, 8 (2); 65-72
35 (1); 11-17
Grup A.Ş. Finans
BORISSOVA, A.M., TANKOVA, T.,Güven
KIRILOV,
DEYönetmeni
BOER, I.H., TINKER, L.F., CONNELLY,
1
Kilis 7 Aralık Üniversitesi,
S., et Bölümü
al. (2008). Calcium plus vitamin D
G., DAKOVSKA, L., & KOVACHEVA,
R., Elektrik-Enerji
supplementation and the risk of incident
(2003). The effect of vitamin D3 on insulin
secretion and
peripheral
insulin
sensitivity
diabetes
inolarak
the Women’s
ve konutlarda
kullanılan
doğalgaz
istatistiksel
analiz edilmesiHealth Initiative.
in type 2 diabetic patients. Int J Clin Pract,
Diabetes Care, 31; 701-707
57; 258–61Sanayi ve konutlarda tüketim aralıklarına göre elektrik ve doğalgaz fiyatlarının tespit edilmesi
DELUCA,
H.F.,
Evolution
of our unyönünde hareket edilmiş olup, yapılan istatistik bulgulara
göre de
sonuca(2008).
gidilmiştir.
Elde
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
BOURLON, P.M., BILLAUDEL, B., & FAderstanding of vitamin D. Nutr Rev, 66
URE-DUSSERT,
(1999).
Influence
ofda azalma meydana
(2); 73-87
aralığı KwA.,
cinsinden
yükseldikçe,
fiyatlarda
gelmektedir.
vitamin D3Anahtar
deficiency
and: Elektrik,
1,25 dihydroxy
Kelimeler
DUNCAN, B.B., SCHMIDT, M.I., PANKOW,
vitamin D3 on de novo insulin biosynthesis
J.S., BALLANTYNE, C.M., COUPER, D.,
in the islets ofECONOMETRIC
the rat endocrine
pancreas. J
ANALYSIS OF ELECTRICITYVIGO,
AND NATURAL
GAS PRICES
A., HOOGEVEEN,
R., FOLSOM,
ACCORDING
Endocrinol, 160;
87–95 TO CONSUMPTION RANGES IN TERMS OF INDUSTRY AND
HOUSES
A.R., & HEISS, G., (2003). Low-grade
systemic inflammation and the development
BOWEN, J., NOAKES, M., & CLIFTON, P.M.,
the consumption
electricity
natural
houses is the
statistically
type 2anddiabetes:
atherosclerosis risk in
(2005). Effect
of calciumofand
dairyand
foods
in gas used inofindustry
Diabetes,
high protein,techniques
energy-restricted
on weight
for analysis. diets
Moreover,
tests of hypothesis communities
were applied andstudy.
the research
was 52; 1799–1805
loss and metabolic parameters in overweight
EARTHMAN, C.P., BECKMAN, L.M., MAadults. Int J Obes (Lond), 29; 957–965
SODKAR, K., & SIBLEY, S.D., (2012).
The link between obesity and low circulaCHIU, K.C., CHU, A., GO, V.L., & SAAD, M.F.,
ting 25-hydroxyvitamin D concentrations:
(2004). Hypovitaminosis D is associated with
considerations and implications. Int J Obes
insülin resistance and β cell dysfunction. Am.
(Lond), 36; 387-396
J. Clin. Nutr, 79; 820-825
CIGOLINI, M., IAGULLI, M.P., MICONI,
V., GALIOTTO, M., LOMBARDI, S., &
TARGHER, G., (2006). Serum 25-hydroxyvitamini D concentrations and prevalence of
cardiovascular disease among type 2 diabetic
patients. Diabetes Care, 29; 722–4
FORD, E.S., AJANI, U.A., MCGUIRE, L.C.,
& LIU, S., (2005). Concentrations of serum
vitamin D and the metabolic syndrome among
U.S. adults. Diabetes Care, 28; 1228–1230
GAGNON, C., LU, Z.X., MAGLIANO, D.J.,
et al. (2011). Serum 25-hydroxyvitamin D,
calcium intake, and risk of type 2 diabetes
74
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:23
(Ekonomi)
& K:42
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİfrom
VE KONUTLAR
ARALIKLARINA
after 5 years: results
a national,AÇISINDAN
popu- TÜKETİM
to type
2 diabetes GÖRE
risk in a Japanese cohort.
lation-based prospective study (the AustraİNCELENMESİ Diabetologia, 52; 2542-2550
lian Diabetes, Obesity and Lifestyle
study).
KNEKT, P., LAAKSONEN, M., MATTILA,
Diabetes Care, 34; 1133-1138 Güven Grup A.Ş. Finans Yönetmeni
C., HARKANEN, T., MARNIEMI, J., &
1
Kilis 7DAralık
Bölümü
HEANEY, R.P., (2007). Vitamin
endocrine
HELIVAARA,
M., (2002). Serum vitamin D
physiology. J Bone Miner Res, 22 (2);
and subsequent occurence of type 2 diabetes.
V25-V27 ve konutlarda kullanılan doğalgaz ile elektrik tüketiminin
Epidemiology,
666-671
istatistiksel olarak19;
analiz
edilmesi
hipotez
testleri uygulanarakLAVIE,
araştırma daha
kapsamlı
hale J.H.,
getirilmiştir.
HOLICK, M.F.,uygulanmıştır.
BINKLEY,Ayrıca
N.C.,
BISCHOFFC.J.,
LEE,
& MILANI, R.V.,
(2011).
Vitamin
D and Cardiovascular
Disease
FERRARI,yönünde
H.A., hareket
et al. edilmiş
(2011).olup,
Evaluation,
göre de
Elde
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
treatment, and prevention of vitamin D
Will It Live Up to its Hype?. J Am Coll of
deficiency:aralığı
an Endocrine
Society clinical
Cardiol,
58; 1547-1556
gelmektedir.
practice guideline.
J Clin Endocrinol
Metab,
Anahtar Kelimeler
LEE, J.H., O’KEEFE, J.H., BELL, D., HENS96; 1911-1930
RUD, D.D., & HOLICK, M.F., (2008).
ECONOMETRIC
ANALYSIS
OF
ELECTRICITY
AND NATURAL
GAS PRICES
Vitamin
D deficiency
an ımportant, common,
HOLICK, M.F., (2003).
Vitamin D A millenium
HOUSES
and easily treatable cardiovascular risk factor?
perspective. J Cell Biochem, 88 (2); 296-307
J Am Coll Cardiol, 52; 1949-1956
this study prepared
HOLICK, M.F.,Abstract:
(2006).InResurrection
of vitamin
analyzed.
ANOVA Jmodel
applied
to the study
with theY.,
useFORD,
of different
LIU,prepared
S., SONG,
E.S., MANSON,
D deficiency
and rickets.
Clin was
Invest,
116
J.E.,
BURING,
J.E.,
& RIDKER, P.M.,
(8); 2062-2072
electricity
and natural
gas prices
(2005). Dietary calcium, vitamin D, and
HU, F.B., MEIGS, J.B., LI, T.Y., RIFAI, N. &
the prevalence of metabolic syndrome in
MANSON, J.E. (2004). Inflammatory marmiddleaged and older U.S. women. Diabetes
kers and risk of developing type 2 diabetes
Care, 28; 2926–2932
in women. Diabetes, 53; 693–700
MAESTRO, B., CAMPION, J., DAVILA, N.,
ISHII, H., SUZUKI, H., BABA, T., NAKA& CALLE, C., (2000). Stimulation by
MURA, K., & WATANABE, T., (2001).
1,25-dihydroxyvitamin D3 of insulin receptor
Seasonal variation of glycemic control in
expression and insulin responsiveness for
type 2 diabetic patients (letter). Diabetes
glucose transport in U-937 human promoCare, 24; 1503
nocytic cells. Endocr J, 47; 383–391
KIRII, K., MIZOUE, T., ISO, H., TAKAHASHI,
MCGILL, A.T., STEWART, J.M., LITHANY., KATO, M., & INOUE, M., (2009). CalDER, F.E., STRIK, C.M., & POPPITT,
cium, vitamin D and dairy intake in relation
S.D., (2008). Relationships of low serum
75
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:23
(Ekonomi)
& K:42
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
VE KONUTLAR
ARALIKLARINA
GÖRE levels in muscle.
vitamin D3 withSANAYİ
anthropometry
and markers
biogenesis
and GLUT4
Proc Nutr Soc, 63; 275-278
of the metabolic syndrome and diabetes
in
İNCELENMESİ
overweight and obesity. Nutr J, Murat
Jan 28
(7); 4
ÖZÇELİK, D., KOÇER, H., KASIM, İ., ŞENCAN,
Güven
Grup
A.Ş.
Finans
Yönetmeni
İ., & KAHVECİ, R., (2012). D vitamini.
MENNEN, L.I., LAFAY, L., FESKENS, E.J.M.,
1
Kilis&
7 Aralık
Bölümü
Turkish
Medical Journal, 6 (2); 61-67
NOVAK, M., LEPINAY, P.,
BALKAU,
B., (2000). Possible protective effect of
Özet : 2012-2014 Yılları arasındaki TUİK verileriPALOMER,
X., GONZÁLEZ-CLEMENTE,
bread and dairy
products
on the
riskileofelektrik
the tüketiminin istatistiksel olarak analiz edilmesi
ve konutlarda
kullanılan
doğalgaz
J.M., BLANCO-VACA,
F., & MAURICIO,
çalışmada ANOVA modeli
metabolic syndrome.
Nutr Res, 20; 335–347
uygulanmıştır. Ayrıca hipotez testleri uygulanarak araştırma
kapsamlı
haleof
getirilmiştir.
D., daha
(2008).
Role
vitamin D in the pathoSanayi ve konutlarda tüketim aralıklarına göre elektrik ve doğalgaz fiyatlarının tespit edilmesi
MICHAEL, F.,
& HOLICK,
(2007).
genesis
type gidilmiştir.
2 diabetes
mellitus. Diabetes
yönünde
hareket edilmişM.F.,
olup, yapılan
göre deofsonuca
Elde
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
Vitamin D Deficiency Medical Progress.
Obes Metab, 10; 185-197
NEJM, 357aralığı
(3); Kw
266cinsinden yükseldikçe, fiyatlarda da azalma meydana gelmektedir.
PARIKH, S.J., EDELMAN, M., UWAIFO, G.I.,
MITRI, J., MURARU, M.D., & PITTAS, A.G.,
FREEDMAN, R.J., SEMEGA-JANNEH,
(2011). Vitamin D and type 2 diabetes: a
M., REYNOLDS, J., & YANOVSKI, J.A.,
ECONOMETRIC
ANALYSIS
OF
ELECTRICITY
AND NATURAL
GAS PRICES
systematic review.
Eur J Clin Nutr, 65 (9);
(2004).
The relationship
between obesity and
HOUSES
1005-1015
serum 1,25-dihydroxyvitamin D concentrations
in healthy adults. J Clin Endocrinol Metab,
Abstract: InJ.N.,
this study
prepared by using
NAGPAL, J., PANDE,
& BHARTIA,
A.,data of TSI belonging to the years of 2012-2014,
the consumption of electricity and natural gas used in89;
industry
1196-1199
analyzed. ANOVA
model was applied
(2009). A double-blind,
randomized,
placetechniques for analysis. Moreover, tests of hypothesis were applied and the research was
bo-controlled
the short-term
effect
PITTAS,
A.G., and
DAWSON-HUGHES,
B., LI, T.,
madetrial
moreof
comprehensive.
The purpose
was to determine
electricity
natural gas prices
of vitamin D3 supplementation on insulin
VAN DAM, R.M., WILLETT, W.C., MANsensitivity in apparently healthy, middle-aged,
SON, J.E., & HU, F., (2006). Vitamin D and
centrally obese men. Diabet. Med, 26; 19–27
calcium intake in relation to type 2 diabetes
in women. Diabetes Care, 29; 650–656
NIKOOYEH, B., NEYESTANI, T.R., FARVID,
M., ALAVI-MAJD, H., HOUSHIARRAD,
PITTAS, A.G., LAU, J., HU, F.B., & DAWSON
A., KALAYI, A., et al. (2011). Daily conHUGHES, B., (2007A). Review: the role of
sumption of vitamin D- or vitamin D +
vitamin D and calcium in type 2 diabetes. a
calcium- fortified yogurt drink improved
systematic review and meta-analysis. J Clin
glycemic control in patients with type 2
Endocrinol Metab, 92 (6); 2017–2029
diabetes: a randomized clinical trial. Am J
PITTAS, A.G., HARRIS, S.S., STARK, P.C.,
Clin Nutr, 93 (4); 764-771
& DAWSON-HUGHES, B., (2007B). The
effects of calcium and vitamin D suppleOJUKA, E.O., (2004). Role of calcium and AMP
kinase in the regulation of mitochondrial
mentation on blood glucose and markers of
76
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:23
(Ekonomi)
& K:42
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
VE KONUTLAR
GÖRE LU, K.C., & WU,
SUNG, ARALIKLARINA
C.C., LIAO, M.T.,
inflammation inSANAYİ
non-diabetic
adults. Diabetes
Care, 30; 980–986
İNCELENMESİ C.C., (2012). Role of vitamin D in ınsulin
resistance. J Biomed Biotechnol, 1-11
PRADHAN, A.D., MANSON, J.E.,Murat
RIFAI,
N.,
Güven(2001).
Grup A.Ş. Finans
Yönetmeni
THOMPSON,
W.G., ROSTAD HOLDMAN, N.,
BURING, J.E., & RIDKER, P.M.,
1
Kilis 6,
7 Aralık
BölümüD.J., SLEZAK, J.M., MORRIS,
JANZOW,
C-reactive protein, interleukin
and Üniversitesi,
risk of Elektrik-Enerji
K.L., & ZEMEL, M.B., (2005). Effect of
developing type 2 diabetes mellitus. JAMA,
energy-reduced
dietsedilmesi
high in dairy products
286; 327–334
istatistiksel olarak analiz
and fiber on weight loss in obese adults. Obes
uygulanmıştır. AyrıcaB.,
hipotez
testleri
RIACHY, R., VANDEWALLE,
KERR
CON13;fiyatlarının
1344–1353
Sanayi ve konutlarda tüketim aralıklarına göre elektrik veRes,
doğalgaz
tespit edilmesi
TE, J., MOERMAN,
E.,edilmiş
SACCHETTI,
P.
yönünde hareket
edilen
sonucunda;
sanayi sektörü için tüketim
aralığı P.M.,
arttıkça,MANNAN,
TIMMS,
N., HITMAN, G.A.,
LUKOWIAK,
B.,bulgular
GMYR,
V., BOUCKENOfiyatlarının genel seviyesinde düşüş gözlendiği sonucuna varılmaktadır. Sonuç olarak tüketim
NOONAN,
K., MILLS, P.G., SYNDEROGHE, T.,aralığı
DUBOIS,
M., yükseldikçe,
& PATTOU,
F.,da azalma meydana
Kw cinsinden
fiyatlarda
gelmektedir.
COMBE-COURT,
(2002). 1,25-dihydroxyvitamin
D3Doğalgaz,
protects
Anahtar Kelimeler : Elektrik,
Tüketim, Sanayi,
Konut, Anova, TUİK, D.,
FiyatAGANNA, E., PRICE,
C.P., & BOUCHER, B.J., (2002). CircuRINm5F and human islet cells against cytolating MMP9, vitamin D and variation in
kine-inducedECONOMETRIC
apoptosis: implication
of the
TOEndocrinology,
CONSUMPTION RANGES INthe
TERMS
OF INDUSTRY
TIMP-1
responseAND
with VDR genotype:
antiapoptotic ACCORDING
protein A20.
HOUSES
mechanisms for inflammatory damage in
143; 4809–4819
chronictodisorders?
QJM, 95; 787–796
consumption of
electricity
and natural
SCRAGG, R., the
SOWERS,
M.,
& BELL,
C., gas used in industry and houses is statistically
TURHAN-İYİDİR,
Ö.,research
& EROĞLU-ALTINOVA,
(2004). Serum
25-hydroxyvitamin
D,tests
diatechniques
for analysis. Moreover,
of hypothesis
were applied and the
was
A., (2012). Vitamin D ve diyabetes mellitus.
betes, and ethnicity in the Third National
Turk Jem, 16; 89-94
Health and Nutrition Examination Survey.
Diabetes Care, 27; 2813–2818
WANG, T.J., PENCINA, M.J., BOOTH, S.L.,
et al. (2008). Vitamin D deficiency and Risk
SOOY, K., SCHERMERHORN, T., NODA, M.,
of Cardiovascular Disease. Circulation, 117;
SURANA, M., RHOTEN, W.B., MEYER,
503-511
M., FLEISCHER, N., SHARP, G.W., &
CHRISTAKOS, S., (1999). CalbindinVON HURST, P.R., STONEHOUSE, W., &
D(28k) controls [Ca(2)] and insulin release.
COAD, J., (2010). Vitamin D supplemenEvidence obtained from calbindin-D(28k)
tation reduces insulin resistance in South
knockout mice and cell lines. J Biol Chem,
Asian women living in New Zealand who are
274; 34343–34349
insulin resistant and vitamin D deficient - a
randomised, placebo-controlled trial. British
Journal of Nutrition, 103; 549–555
77
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:23
(Ekonomi)
& K:42
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
VE KONUTLAR
WORTSMAN, J., SANAYİ
MATSUOKA,
L.Y., CHEN,
ZEITZ,ARALIKLARINA
U., WEBER, GÖRE
K., SOEGIARTO, D.W.,
T.C., LU, Z., & HOLICK, M.F., (2000).
İNCELENMESİ WOLF, E., BALLING, R., & ERBEN, R.G.,
Decreased bioavailability of vitamin
D in
(2003). Impaired insulin secretory capacity in
obesity. Am J Clin Nutr, 72; 690–693
mice lacking a functional vitamin D receptor.
FASEB J, 17; 509–511
1
KilisHOLLOSZY,
WRIGHT, D.C., HUCKER, K.A.,
J.O., & HAN, D.H., (2004). Ca2 and AMPK
both mediate
of glucose
transport
ve stimulation
doğalgaz
by muscle contractions. Diabetes, 53; 330–335
HOUSES
78
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:23
(Ekonomi)
& K:42
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
İNCELENMESİ
EXTENDED ABSTRACT
Type 2 diabetes is a multifactorial
disease in which genetic and environmental factors play a role in
1
its etiology. In development process of glucose intolerance and type 2 diabetes; there is deterioraÖzetbeta
: 2012-2014
TUİK verileri
kullanılarak
hazırlanan
çalışma,
sanayi
tion of pancreatic
cell function,
decreased
insulin
sensitivity
andbuthat’s
why
insulin resistance
and systemic inflammation
are often observed. Vitamin D deficiency is however related to bone
uygulanmıştır.
Ayrıca
hipotez testleri
kapsamlı
getirilmiştir.
mineralization and
metabolic
functions
but uygulanarak
in recent araştırma
studiesdaha
it has
beenhale
shown
that its deficiency is
likely to be a diabetojenic
vitamin
improves
cellgidilmiştir.
function,
yönünde hareketfactor.
edilmiş It’s
olup,said
yapılan
istatistik D
bulgulara
göre debeta
sonuca
Eldeincreases insulin
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
sensitivity in target cells and has positive effect on the immune response. The availability of vitamin
D receptor (VDR)
onKwpancreatic
beta cells
and da
itsazalma
activation
the enzyme (1-alpha hydroxylase)
aralığı
fiyatlarda
meydanaby
gelmektedir.
expressed by beta
cellsKelimeler
is one of
the evidences
for theSanayi,
directKonut,
effect
of vitamin
D over insulin syntheAnahtar
: Elektrik,
Doğalgaz, Tüketim,
Anova,
TUİK, Fiyat
sis and release. Vitamin D increases insülin secretion as a response to glucose but doesnt affect the
basal insulinemia.ECONOMETRIC
In case of vitamin
D deficiency glucose-induced insulin secretion decreases and
ACCORDING
CONSUMPTION RANGES
INthe
TERMS
OF of
INDUSTRY
AND effects on beta cell
its improvement on
vitamın DTO
supplementation
supports
views
its positive
HOUSES
functions. While its indirect effect on the insulin secretion is believed to be associated with its role
Abstract:
In this study
prepared
using datafor
of insulin-mediated
TSI belonging to the years
of 2012-2014,
over calcium flow
regulation.
Calcium
isby
required
processes
in insulin responsive
ANOVA cause
model was
applied insulin
to the study
prepared
with the usereduced
of different
tissues. Calcıumanalyzed.
flow changes
impaired
signal
transduction,
activity of glucose
transporter (GLUT-4)
and
may finally
to peripheral
insulin
resistance.
Systemic
made more
comprehensive.
Thelead
purpose
was to determine
electricity
and natural
gas prices inflammation is
frequently seen in type 2 diabetic patients and its primary association with insulin resistance is well
known. The increasing pro-inflammatory cytokines have an important role in beta cell dysfunction
by triggering beta cell apoptosis. While vitamin D affects beta cell survıval by improving insulin
sensitivity or by direct regulation of cytokines production and their effects. However much in vitamin
D support study it has been shown that vitamin D has useful effects in type 2 diabetes prevention
and treatment scope some studies have provided inconsistent contradictory results. It is thought that
for vitamin D to be shown as a strong potential candidate in type 2 diabetes and complications prevention and treatment, to be used in diabetes management, there is a need for many research studies
focusing on vitamin D role in type 2 diabetes pathogenesis, prevention, treatment and human based
many randomized controlled studies. Even if its thought to be used as a supplement since vitamin
D is a fat-soluble vitamin its toxicity possibility should not be ignored. As future study results are
being waited for, as a concept for general protective medicine serum vitamin D level follow ups for
both diabetic and health individuals if put among routine tests and be brought to their optimal levels
may give positive results.
79
A
CED
DBHAD
AFLATOKSİN ÜRETEN KÜF MANTARLARININ BESİNLERE
BULAŞMA YOLLARI, AFLATOKSİNİN SAĞLIK ÜZERİNE ETKİLERİ
VE BESİNLERDEN AFLATOKSİN KONTAMİNASYONU AZALTMA
YÖNTEMLERİ(1)
CONTAMINATION WAYS OF AFLATOXIN PRODUCING FUNGUS TO
NUTRIENTS, HEALTH EFFECTS OF AFLATOXIN AND AFLATOXIN
REDUCING WAYS
Gülgün FIŞKIN1, Gülgün ERSOY1, Gülgün GÜNDÜZ2, Kayahan FIŞKIN2
Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü, Ankara / Türkiye
2
Akdeniz Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Antalya / Türkiye
1
Öz: Besin yetersizliği nedeniyle birçok ülkede insanların açlıktan
ölmesi yanında, besin zehirlenmeleri nedeniyle de önemli sağlık
sorunları ve ekonomik sorunlar ortaya çıkabilmektedir. Gıda aracılı
zehirlenmelerin en önemlilerinden biri aflatoksinler nedeniyle
gerçekleşenlerdir. Hem insan besin maddelerinin hem de hayvan
yemlerinin aflatoksin çeşitleriyle kontamine olması dünya genelinde
yaygın bir sorundur. Kontamine olmuş gıdaları tüketen insanlarda
ölümle sonuçlanan çeşitli hastalıklar ortaya çıkabilir. Böylesine
yaygın ve önemli bir konuda, dünyanın pek çok ülkesinde çeşitli
besin kaynaklarında ya da hazır besinlerde aflatoksin varlığı araştırılmış ve bu konuda çeşitli çalışmalar yapılmıştır ve yapılmaya da
devam etmektedir. Bizim çalışmamızda, aflatoksin konusundaki
gelişmelerin taraması yapılarak, literatürdeki aflatoksin maddesi,
besinlere bulaşma yolları, vücuda alım yolları, sağlık üzerine etkileri ve besinlerden aflatoksin kontaminasyonu azaltma yöntemleri
konularında genel bilgi verme amaçlı bir derleme yapılmıştır.
Böylece toksik etkisi nedeniyle ciddi sağlık sorunlarına yol açan
ve kitleleri ilgilendiren aflatoksin konusu hakkında daha çok dikkat
çekmek amaçlanmıştır. Konu her ne kadar sadece gıda birincil ve
ikincil üreticilerini ilgilendiriyor gibi görünse de aslında, herkesi
ilgilendirmektedir. Literatürdeki yayınlara göre, aflatoksin problemi
ile başa çıkmak için öncelikle yapılması gerekenler, aflatoksin
kontaminasyonuna sebep olabilecek yiyecek üretme/hazırlama
yöntemlerine dikkat edilmesidir. Bunun için öncelikle iyi tarım
uygulamaları/hasat, uygun kurutma, doğru mikropsuzlaştırma,
uygun ambalajlama, doğru saklama, doğru taşıma gereklidir. Kısacası aflatoksin oluşumuna sebep olan fungusların üreme ortamını
onların üreyemeyecekleri hale getirmek çok önemlidir. Daha sonra
ise mevcut olan kontamine aflatoksinin miktarını kimyasal yollarla
azaltmak ya da yok etmektir.
Abstract: In many countries, besides the deaths from insufficiency
of food, many health problems and economical problems arouse
because of food poisonings. Poisoning is an important problem.
One of the most important nutritional poisoning is because of
aflatoxins. Both human food and animal food materials may become contaminated by aflatoxin types and this is a wide problem
around the world. Various illnesses and even death may be seen in
those people who consumes foods contaminated with aflatoxins.
In many countries in the world, a lot of researches have been done
on the food varieties or convenience food about the presence of an
important problem like aflatoksin. In our study, we have searched
literature about aflatoxin substance, contamination ways to foods,
ways to body intake, effects to health, and reduction ways of contamination from foods and a review has been done in order to give
general information. It is aimed to point out that aflatoxin that gives
serious health problems because of toxic effects concerns crowed
of people. Whereas, the subject is dealing with only primary and
secondary producers, but also everyone must concern it. We tried
to explain presence and reduction of aflatoxin from some main
foods among our nutrients. But, other food materials must be
remembered about possibity of presense of aflatoxin. According
to publications, primary way to cope with aflatoxin problem is
that beeing careful about food production/preparation methods
that give rise to contamination. For this reason, good agricultural
applications/harvest, suitable dehydration, real disinfection, suitable handling, well storage and suitable transportations are needed.
Shortly, it is important that fungus production medium causing
aflatoksin sentesis must be converted to unsuitable ambient. Later
on, reduction of existing contaminated aflatoxin amount with
chemical ways comes.
Anahtar Kelimeler: Aflatoksinler, Küf Mantarları, Beslenme
Key Words: Aflatoxins, Molds, Nutrition
Doi: 10.17362/DBHAD.2015310318
(1) Sorumlu Yazar: Kayahan FIŞKIN, 2Akdeniz Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Antalya / Türkiye
[email protected] Geliş Tarihi / Received: 02.02.2015 Kabul Tarihi/ Accepted: 10.04.2015 Makalenin Türü:
Type of article (Derleme / Compilation) Çıkar Çatışması / Conflict of Interest:Yok / None “Etik Kurul Raporu
Yok - None Ethics Committee
80
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:22
(Ekonomi)
& K:43
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
Giriş
ARALIKLARINA
GÖRE
Toksin oluşturan
küf Aspergillus
flavus olarak
saptanmış ve toksine kaynağından dolayı aflatoksin
İNCELENMESİ
Her türlü kuru besinlerde ve yemlerde rutubetin
adı verilmiştir
(Anonim, 2014a).
AÇIKGÖZ
artmasıyla mantar türleri hızla çoğalarak
mikotoksin
üretir. Mikotoksinlerin en önemlileri aflatoksinlerdir
Aflatoksinlerin Sağlık Üzerine Etkileri ve
1
(AF). Aflatoksinler, güçlü toksik ve kanserojen Etkilerinin Azaltım Yolları
maddelerdir. Muhtemelen dünyada en çok bilinen
Özet : 2012-2014 Yılları arasındaki TUİK verileriAflatoksinlerin
çalışma,olanları
sanayi
enbuyaygın
aflatoksin B1,
ve konutlarda
ve en çok araştırılan
toksikkullanılan
mikotoksinlerdir.
En tüketiminin istatistiksel olarak analiz edilmesi
, G1, G2, çalışmada
M1’dir. Aspergillus
flavus, Aspergillus
şeklindedir. Farklı analiz teknikleri kullanılarakB2hazırlanan
ANOVA modeli
zehirli olanı genuygulanmıştır.
yapısını değiştirebilen
aflatoksin
parasiticus ve Aspergillus nominus tarafından
Sanayi veyiyecekler
konutlarda tüketim
aralıklarına
üzerinde
pamuk
B1’dir. Küf mantarları
üretilengöre
aflatoksinler
çoğuElde
besinde oldukça
görünümünde, edilen
bazenbulgular
renklisonucunda;
oluşumlar
sanayiyaparak
stabildir
ve degragradasyona
karşı oldukça dafiyatlarının genel seviyesinde düşüş gözlendiği sonucuna
varılmaktadır.
ürer. Hatta ürünün
gözle görünür küf gelişmesi
meydana
gelmektedir.
yanıklıdır. Bu dayanıklılık proteinlerin varlığı,
olmayan derin kısımlarına
kadar
girer.
Bu
nedenle
Anahtar Kelimeler : Elektrik, Doğalgaz, Tüketim,pH,
Sanayi,
Konut, ve
Anova,
TUİK,
Fiyat
sıcaklık
işlem
süresinin
uzunluğu gibi çok
besinlerin küflenmiş kısımları atılarak diğer kısımsayıda faktörden etkilenmektedir. Aflatoksinlerin
larının tüketilmesi yanlıştır. İnsanlar ve hayvanlar
AND
NATURAL GAS
PRICES
insanlar
üzerindeki
başlıca
akut ve kronik etkileri
mikotoksinleri doğrudan,
aflatoksinle
bulaşmışRANGES IN TERMS OF INDUSTRY AND
ACCORDING
TO CONSUMPTION
karaciğer kanseri, kronik hepatit, sarılık, hepaHOUSES
besin ve yemlerden alır. Ayrıca aflatoksin bulaşmış
tomegali ve sirozdur. Bu etkiler bu bileşiklerin
yemle beslenenAbstract:
hayvanların,
yumurta,
In this study
preparedpeynir
by usingve
data of TSI belonging to the years of 2012-2014,
düşük
düzeylerde
sürekli
olarak vücuda alınması
in industry
and houses
is statistically
süt gibi ürünlerine
de toksin
yolla
analyzed.
ANOVAbulaşmış,
model was bu
applied
sonucu
ortaya
Ayrıca
were
appliedçıkmaktadır.
and the research
was aflatoksinlerin
insanlara da geçmiş
olur.comprehensive.
Küflerin neden
olduğu
made more
The purpose
Reye sendromu ve Kuvaşiorkor gibi hastalıklarda
zehirlenmeler kısa sürede belirtisini göstermez,
etken olabileceği düşünülmektedir. Aflatoksinuzun süre küflü besinlerin tüketilmesi ve vücutta
ler bağışıklık sistemini de etkileyebilmektedir.
toksinlerin dokularda birikimi sonucu zehirlenme,
Dünyanın bazı bölgelerinde (Afrika veya Asya)
sinsi bir şekilde ortaya çıkar. Aflatoksin oluşabilen
insanlarda aflotoksin kaynaklı akut zehirlenmeler
ürünler sırayla; sert kabuklu-yağlı kuru meyveler
ortaya çıkmaktadır. Bu zehirlenmelerin çoğunluğu
(fındık, yer fıstığı, Antep fıstığı), kuru meyveler
kontamine olmuş tahılların (özellikle mısır, pirinç,
(kuru incir, kuru üzüm), yağlı tohumlar (pamuk
makarna) tüketimi sonucu meydana gelmektedir
tohumu), bazı tahıllar, baharatlar (kırmızıbiber,
(Elsanhoty, et al., 2013).
karabiber, Hindistan cevizi) ve hayvansal ürünlerdir
(süt, peynir, sakatat). Aflatoksinlerin oluşması bazı Aflatoksin M1 ve M2, Aflatoksin B1 ve B2’nin
çevresel faktörlere bağlıdır. Kontaminasyonun hidroksillenmiş metabolitleridir, inek ve diğer
miktarı coğrafi yerleşime, tarımsal çalışmalara, ruminantların aflatoksin B1 ve B2 ile kontamine
hasat ve/veya işleme süreleri sırasında küflerin olmuş yemleri vücuda alması sonucu oluşurlar.
Daha sonra, oluşan aflatoksin M1 ve M2 süte geçer
saldırısına karşı hassasiyete göre değişir.
81
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:22
(Ekonomi)
& K:43
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ
VE KONUTLAR
ARALIKLARINA
mikotoksinlerdir
sağlıkGÖRE
sorunlarına ve ekonomik
ve peynir yoğurt gibi
süt ürünlerine
kontamine
olabilir. Epidemiyolojik, genetik ve deneysel
kayıplara neden olurlar. Bazı küfler birden çok
İNCELENMESİ
bulgular sonucunda, Uluslararası Kanser
Araşmikotoksin üretme yeteneğine sahiptir, ya da bir
tırma Kuruluşu tarafından 1993 yılında
yapılan
mikotoksin birden fazla fungus türü tarafından
sınıflama sonrası, aflatoksin 1B
etkisi yeterli
üretilmektedir. Besin maddelerinde birden çok
1 7 Aralık Üniversitesi, Elektrik-Enerji Bölümü
Kilis
düzeyde kanıtlanmış ve insan kanserojenleri sınıf
mikotoksin kontaminasyonuna rastlanabilmekte: 2012-2014
Yıllarıkanserojenleri
arasındaki TUİK verileridir.
kullanılarak
hazırlanan
çalışma, sanayi
olası insan
1’de, aflatoksin Özet
M1 ise
Sıcak ve
nemlibuortamlarda
küfler mükemmel
Sınıf 2B içersinde
yer almıştır.
Akutteknikleri
aflatoksin
şekildeçalışmada
ürer ve ANOVA
bu şartlarda
şeklindedir.
Farklı analiz
kullanılarakbir
hazırlanan
modelimikotoksinlerini
uygulanmıştır.
Ayrıca hipotez
araştırma dahaüretebilirler.
rahatlıkla
Mikotoksinlerin neden
zehirlenmesi memeliler,
balıklar
ve kuşlarda
göSanayi ve konutlarda tüketim aralıklarına göre elektrik ve doğalgaz fiyatlarının tespit edilmesi
olduğu göre
hastalıklara
mikotoksikozlar
adı verilir.
rülmektedir. Tavşan,
köpek,
ördek,
hindi
yönünde
hareket primat,
edilmiş olup,
yapılan
Elde
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
Mikotoksikoz hastalıkları uzman doktorlar tarave alabalık ise toksisiteye karşı duyarlıdırlar. Yaş,
fından
bilegelmektedir.
tanımlanamamaktadır. Ancak büyük
cinsiyet ve beslenme
durumu
toksisite
derecesini
aralığı Kw
cinsinden
yükseldikçe,
meydana
insanAnova,
kitlesiTUİK,
ayniFiyat
hastalığa yakalandığında
etkiler. Toksisitede
başlıca
hedef: Elektrik,
organ karaciğerAnahtar
Kelimeler
Doğalgaz, Tüketim,sayıda
Sanayi, Konut,
saptama olasılığı artar (Zain, 2011).
dir. Akciğer, kalp kası ve böbreklerde de toksik
etki gözlenmiş, ayrıca
aflatoksinlerin beyinde
AND NATURAL
GAS PRICES
anormalliklere neden
Aflatoksin
B1 kromozomal
ACCORDING
TO CONSUMPTION
INDUSTRY AND
birikebilme özelliği
saptanmıştır.
Bazı hayvanRANGES IN TERMS OF
HOUSES
olabileceğinden, dozlarına bağlı olarak bitkilerde
türlerinde yüksek dozlarda aflatoksin verilmesi
5S ribozomal DNA’ların değişimlerine neden
Abstract:
In thisortaya
study prepared
sonucu teratojenik
etkinin
çıktığıby bildithe consumption of electricity and natural gas used
in industry Moleküler
and houses is biyolojik
statistically yöntemlerle 5S
olmaktadır.
analyzed.
ANOVA
was applied
rilmiştir. En az 12
hayvan
türü model
üzerinde
yapılan
rDNA
genapplied
dizilimindeki
farklılaşmalar
incelenip
were
and the research
was
çalışmalarda aflatoksin
başlıcaThekaraciğer
made more B1’in
comprehensive.
analizi yapılarak aflatoksin B1 etkileri moleküler
kanserojeni olduğu, bununla birlikte bu bileşiğin
düzeyde gösterilmiş ve mutasyonlara neden olduğu
kolon, akciğer, böbrek, sinir sistemi, trake, kemik,
saptanmıştır (Fadl-Allah et al., 2011). AFB1’in DNA
pankreas, safra kesesi ve midede primer tümörlere
zincirinde K1 Ras protoontogeninin aktivasyonunu
neden olduğu belirlenmiştir. Yapılan çalışmalarda
sağladığı ve p53 tümör supresör genini modüle
aflatoksin G1’in toksik etkisinin aflatoksin B1’e
ettiği gösterilmiştir. Hepatosellüler karsinoma
yakın fakat G1’in karaciğer kanseri oluşumunda
hastalarında p53 geninde (Guanin-Timin) transdaha az etkili, böbrek kanseri oluşumunda daha
versiyonuna neden olduğu bulunmuştur. Karadeniz
fazla potansiyel risk oluşturduğu belirtilmiştir
(n=21) ve Akdeniz (n=16) bölgesinde yaşayan,
(Yerlikaya ve Kınık, 2012).
yaşları 65-93 yıl arasında değişen (72 ± 5,9 yıl),
Besinlerin mikotoksinlerle kontaminasyonu tüm
çalışmaya katılmayı kabul eden ve yapılan ankette
dünyada çok önemli bir problemdir. Aflatoksinler,
herhangi bir karaciğer veya böbrek rahatsızlığının
okratoksinler, trikotesenler, zearaksanlar, fumoolmadığı doğrulanan yaşlı bireylerin basit rastgele
örnekleme yöntemi ile geriatrik çalışma grubu
sinler, termojenik- toksinler ve ergot-alkoloidler,
82
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:22
(Ekonomi)
& K:43
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ VE KONUTLAR
ARALIKLARINA
oluşturulmuştur. Bireylerden
yaz ve kışAÇISINDAN
döne- TÜKETİM
, G1, G2 ile okratoksin A
lerden aflatoksin
B1, BGÖRE
2
minde kan örnekleri toplanmıştır. Yaz döneminde
analizleri yapılıp miktarı ölçülmüştür. Alınan 345
İNCELENMESİ
toplanan örneklerde ölçümü yapılan
aflatoksin
örneğin % 7’sinde aflatoksinler ve okratoksin
düzeyleri bölgeler arasında karşılaştırıldığında
tespit edilmiş, % 1,2 ‘sinde ise EU maksimum
AFB1, AFG1 ve toplam aflatoksin
düzeylerinin
limitinde olduğu bulunmuştur. Genellikle okra1
Karadeniz bölgesinde Akdeniz bölgesine oranla
toksinin en yüksek olduğu miktarları yeşil kahve
Özet
: 2012-2014
Yılları
arasındaki
TUİK verileriörnekleri
kullanılarakgöstermiştir.
sanayi yüksek olduğu
anlamlı
ölçüde
(p<0,05)
yüksek
Aflatoksinin
olduğu belirlenmiştir.
Kış dönemi
örneklerinde
de
miktarları
kayısıANOVA
çekirdeği
göstermiştir. Ayrıca
şeklindedir.
Farklı analiz
hazırlanan ise
çalışmada
modeli
uygulanmıştır.
Ayrıca
hipotez testleri
uygulanarakbesin
araştırma
daha kapsamlı
ve toplam
aflatoksin
düzeyleri
AFB1, AFG1, AFG
ürünleri
arasında
fındık ezmesinde ve şarap
2
Karadeniz bölgesinde
önemli
ölçüde
yapılangöre
kurutulmuş
meyvelerde
aflatoksin ve
yönünde hareket
edilmiş
olup, (p<0,05)
Elde
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
yüksek bulunmuştur. Bölgeler arası karşılaştırma
okratoksin kontaminasyonu gösterilmiştir. Sözü
yapıldığında enaralığı
yüksek
aflatoksin
düzeyinin
edilen
besinlerin
tüketimi insan serum aflatoksin
Kw cinsinden
yükseldikçe,
meydana
gelmektedir.
yaz mevsiminde
tespit
ve dolaylı
bazı hastalıklara
Anahtar Kelimeler
Tüketim,düzeyinin
Sanayi, Konut,artışına
Anova, TUİK,
Fiyat
edildiği görülmektedir. Bu durum, yaz döneminde
neden olmaktadır (Imperato et al., 2011).
sıcaklık ile birlikte
yağışlı bir hava ile sağlanan
GAS PRICES
Bazı AND
bitkiNATURAL
ekstratlarının,
aflatoksin B1’in neden
ACCORDING
TO CONSUMPTION
nemli ortamın aflatoksin
oluşumunda
optimumRANGES IN TERMS OF INDUSTRY AND
HOUSES
olduğu renal kardiyak hasarları üzerine tedavi
koşulları sağladığını göstermektedir. Aflatoksin
edici etkileri vardır. Yapılan çalışmada beş çeşit
Abstract:
this study prepared
by using
kontaminasyonunun
fazlaIngörülebildiği
mısır
baştadata of TSI belonging to the years of 2012-2014,
in industry
and housessinensis
is statistically
bitkinin
(Camellia
yaprakları, Carum
analyzed.
ANOVA
model was tüketimi
olmak üzere tahıl
ve tahıl
ürünlerinin
carviwere
tohumları,
galangal
ribozomları,
applied andAlpinia
the research
was
fazladır.TheÖzellikle
made moredaha
comprehensive.
Boswellia serrata resinleri ve Cenchona offcinalis
mısır üretimi ve tüketiminin Karadeniz bölgekabuklarının) ekstratlarının karşılaştırılmalı olarak
sinde yüksek olduğu bilinmektedir. Türkiye’nin
aflatoksin B1 ile uyarılmış sıçan böbrek ve kalpdeğişik bölgelerinde yetişen mısır örneklerinde
lerindeki bozukluklarının giderilmesindeki etkileri
aflatoksin ve okratoksin düzeylerinin tayin edildiaraştırılmıştır. Seçilen bitkiler özellikle geleneksel
ği, çalışmaların sonuçları Karadeniz bölgesinden
olarak kullanılan tıbbi bitkilerdir. Özellikle bu kartemin edilen mısır örneklerinin aflatoksin ve
şılaştırılmalı çalışmada methotraksana (anti kanser
okratoksin düzeylerinin diğer bölgelere oranla
ilacı) karşı aflatoksin B1 verilmesi ile sıçanlarda
yüksek olduğunu göstermiştir. Bu çalışmanın
oluşturulan oksitatif stres sonucu böbreklerde
sonuçları da Karadeniz bölgesinde insanlarda
ve kalp dokularındaki etkileri karşılaştırılmalı
gözlenen yüksek serum aflatoksin düzeylerinin
olarak araştırılmıştır. Aynı zamanda, aflatoksin
beslenmeye bağlı oluşunu destekler niteliktedir
B1 verilmesi ile oluşan oksitatif stres sonucunda
(Giray vd., 2012). Akdeniz bölgesinde bir diğer
adı geçen iki dokudaki malondialdehit miktarının
çalışma da İtalya’da yapılmıştır. Kontaminasyon
artışı, bu dokulardaki antioksidan miktarları (örn;
riski yüksek olan çeşitli gıdalardan alınan örnek-
83
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:22
(Ekonomi)
& K:43
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
VE KONUTLAR
tanesininARALIKLARINA
ise aflatoksinGÖRE
B1 ve G1 meydana getirglutatyon redüktaz, SANAYİ
glikoz-6-fosfat
dehidrogenaz,
C vitamini) ölçülmüştür. Sonuçta aflatoksikosiz
diği saptanmıştır (Çamlıbel, 2014). Sonbaharda
İNCELENMESİ
ile bu iki dokudaki enerji metabolizması
değikurutma sırasında aniden bastıran yağışlar kuru
şikliklerinin glikoz kullanımını azalttığı,
her iki
incir kalitesini büyük ölçüde bozmaktadır. İncir
dokudaki glikolitik enzimlerin miktarını
düşürdüğü
üretim ve pazarlamasında aflatoksin sorunu ilk
1
saptanmıştır. Ancak, tıbbi bitkilerin ekstratlarının
kez 1972 yılında Danimarka’ya ihraç ettiğimiz
Özet : malondialdehit
2012-2014 Yılları arasındaki
TUİK verilerikuru
kullanılarak
hazırlanan
bu çalışma,Daha
sanayi ağaçta iken incir
verildiği sıçanlarda
miktarının
incirde
görülmüştür.
azaldığı, aflatoksinin
etkilerinin
biyomarkerleri
aflatoksin
üretebilen
şeklindedir.
Farklı analiz
teknikleri kullanılarakmeyvesinin
ANOVA
modeli küflerin sporları
uygulanmıştır.
uygulanarak
araştırma
daha kapsamlı
olan enzimlerin miktar
ve aktivitelerinin
arttığı
ve
ile
bulaşması
mümkündür.
Bulaşmanın en yoğun
bu toksik etkininyönünde
azalmasına
katkıda
olabileceği
dönem
ise incirin
buruk halde yere
hareketda
edilmiş
olup,bulunduğu
göre de
Elde
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
düştüğü ve toprakla temasta kaldığı zamandır.
gösterilmiştir (Abdulmajeed, 2011).
Doğrudan
güneş ışığı altında uzun süreli kurutma
Kuru Meyvelerde Mikotoksin Varlığı
kurutulmuş
ürünün
uygun olmayan nem ve
Anahtar Kelimeler : Elektrik, Doğalgaz, Tüketim,ve
Sanayi,
Konut, Anova,
TUİK, Fiyat
sıcaklık koşullarında depolanması da küf bulaşKuru incir (Ficus carica) :
masına ve dolayısıyla aflatoksin oluşmasına neden
ECONOMETRIC
ANALYSIS
Akdeniz kıyılarının
tipik
meyvesidir.
Türkiye’de
olabilmektedir.
Ürüne küfAND
sporlarının bulaşması
HOUSES
özellikle İzmir ve Aydın en önemli üretim bölve bunu takiben aflatoksin üretiminin gerçekleşgesidir. Dünya kuru incir ihracatında Türkiye
Abstract: In this study prepared by using data ofmesinden
TSI belonging
to thenormal
years of 2012-2014,
sonra
şartlarda ürünün yapısını
the consumption
of electricity
and natural
% 55,2’ lik payıyla
en önemli
ihracatçı
ülke gas used in industry and houses is statistically
prepared kimyasallar
with the use ofiledifferent
bozmadan
aflatoksinleri elimine
konumuna sahiptir.
Kuruforincir
ağaçta
tamamen
techniques
analysis.
Moreover,
etmek mümkün
değildir.
Ayrıca
electricity and
natural gas
pricessıcaklığa oldukça
olgunlaştırılan ve kısmen kurumasına izin verilen
dayanıklı olan aflatoksinler pastörizasyonla da
ve mikotoksin açısından yüksek risk grubunda yer
üründe azaltılamamaktadır. Fungal bulaşmanın
alan bir meyvedir. Kuru incirde saptanan mikotokve buna bağlı olarak aflatoksin oluşumunun
sinler, aflatoksinler (AF) ve okratoksin A (OTA)
bahçede meyve daha ağaçta iken başladığı dikdır. Diğer ürünlere kıyasla kuru incirde yüksek
kate alınırsa en akılcı yolun meyvelere fungal
miktarda AFB1 saptanmış, ayrıca Fumonisin ve
bulaşmanın önüne geçilmesi olduğu söylenebilir
Patulin gibi mikotoksinlerin varlığını ortaya koyan
(Anonim, 2014b)
çalışmalar da yapılmıştır (Şen ve Nas, 2010). Bir
Kuru üzüm (Vitis vinifera):
araştırmada incir örneklerinden 138 küf izole
edilmiş ve izole edilen mikroorganizmalardan
Dünyadaki en yaygın kültür bitkilerinden birisi12’si aflatoksin oluşturmuş ve bunların A. flavus
dir. Dünyada üretilen üzümlerin her yıl yaklaşık
türüne ait olduğu belirlenmiştir. Araştırmada
700-1200 bin ton arasındaki miktarı kurutularak
izole edilen ve aflatoksin meydana getiren 12
değerlendirilmektedir. Türkiye en önemli kuru
suştan 11’inin (% 91,67) sadece aflatoksin B1, bir
üzüm üreticisidir. Üzüm fungal gelişmeye du-
84
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:22
(Ekonomi)
& K:43
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ
VE KONUTLAR
ARALIKLARINA
GÖRE meyve sularında,
yarlı olan meyvelerden
biridir.
Üzüm veAÇISINDAN
üzüm TÜKETİM
kuru meyvelerden
üretilmiş
meyve şaraplarında ve meyvelerden üretilen
ürünlerinde en sık rastlanan mikotoksinin OTA
İNCELENMESİ
olduğu çalışmalarla ortaya konulmuştur.
Kubesin maddelerinde spektrofotometrik vb. analitik
rutulmuş üzüm çeşitleri müsli, bisküvi,
kek ve
yöntemlerle aflatoksin bulunduğu saptanmıştır
diğer besinlerde bileşen olarak1Kilis
yer7 Aralık
almaktadır.
(Fernandes-Cruz et al., 2010).
Üzüm ve üzümden elde edilen ürünlerde OTA
Kırmızı biber (Capsicum annuum L.):
Özet : 2012-2014
Yılları
arasındaki
varlığını hasat öncesi
ve hasat
sonrası
koşullar
etkilemektedir. şeklindedir.
Bağın yeri,
hava
şartları,
tozçalışmada
pul biber
ise biberin
Farklı
analiz
teknikleriüzüm
kullanılarakKırmızı
hazırlanan
ANOVA
modeli kurutularak öğüuygulanmıştır. Ayrıca
hipotezöncesi
araştırma daha
kapsamlı
getirilmiştir.
çeşidi ve bağ işletmeciliği
gibi hasat
kotülmesi
sonucu
eldehaleedilen,
yemeklere lezzet ve
şulların üzüm veyönünde
üzümden
elde
edilen
acılık vermek
amacıgidilmiştir.
ile kullanılan
bir baharattır.
hareket
edilmiş
olup,ürünlerde
göre de sonuca
Elde
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
OTA miktarını etkilemektedir. Üzümdeki OTA
Dünya biber üretiminde en büyük ülke Çin’dir. Bu
miktarının üzümaralığı
olgunlaştıkça
arttığı
belirlenmiştir.
ülkeyi
sırasıyla
Meksika ve Türkiye izlemektedir.
Kw cinsinden
yükseldikçe,
meydana
gelmektedir.
Aspergillus corbanarius,
üzümlerde
ve şaraplarda
çalışmalar
kırmızıbiberde
en sık rastlanan
Anahtar Kelimeler
: Elektrik,
Doğalgaz, Tüketim,Yapılan
Sanayi, Konut,
Anova, TUİK,
Fiyat
OTA oluşumuna neden olan en önemli küf türümikotoksinin aflatoksinler olduğunu ortaya koydür. Avrupa’da yapılan
geniş çaplı araştırmalar
muştur. Kırmızıbiberin geleneksel olarak toprak
ACCORDINGbüyük
TO CONSUMPTION
IN TERMS
OF INDUSTRY
AND bulaşma nedeni
üzerinde
kurutulması
yüksek
sonucunda A. corbanarius’un
ölçüde üzümRANGES
HOUSES
olarak görülmektedir. Bu nedenle mikotoksin
ve şarapta OTA oluşumundan sorumlu küf türü
Abstract:
In
this
study
prepared
by
using
data
of
TSI belonging
to the years
of 2012-2014,
problemi
açısından
kırmızıbiberlerin
kurutulması
olduğu belirtilmiştir. Kuru üzüm çeşitleri şaraplık
analyzed.
ANOVA
model was
to the study
prepareddaha
with sağlıklı
the use ofkoşullarda
different
işleminin
yapılmasının
üzümlere göre OTA
oluşumu
açısından
dahaapplied
büyük
sağlanması
ve iyi
uygulamalarının
hayata
risk altındadır. Çünkü
kurutma
işlemi
made more
comprehensive.
Thesüresince
electricity
and tarım
natural gas
prices
geçirilmesi ile bulaşma riskinin mümkün olduğu
A. corbanarius’un A .niger’e oranı artmaktadır.
kadar azaltılması gerekmektedir. Kırmızıbiber
Hasattan önce A. niger dominant türdür ve bu
nadiren OTA üretmektedir. Kurutma süresince
üretimi oldukça ilkel koşullarda yapılmaktadır.
havanın nem miktarının kısa süreli artışı bile
Tarladan toplanan kırmızıbiberler küçük parçalara
üründe OTA üretimini artırabilmektedir. Fungusit
ayrıldıktan sonra toprak üstünde kurutulmakta
ve pestisit uygulamaları, zarar görmüş ve küflenmiş
ve daha sonra değirmenlerde toz haline getirilmekte ve naylon, bez çuvallarda toptancılara
üzümlerin kurutulmadan önce ayıklanması son
satılmaktadır. Bu nedenle de kırmızıbiberlere
üründe OTA miktarının azalması açısından etkili
toprak kökenli toksikojenik küf bulaşmasına
olabilecek uygulamalardandır (Şen ve Nas, 2010).
ve toksin oluşumuna sık rastlanmaktadır. Türk
Kayısı, incir, elma, erik vb. birçok kurutulmuş
gıda kodeksi yönetmeliğine göre baharatlarda
meyveler alkollü ya da alkolsüz içkilerin üretiminbulunmasına izin verilen aflatoksin B1 miktarı
de kullanılmaktadır. Ancak, kurutulma koşulları
5ppb, toplam aflatoksin miktarı ise 10ppb olarak
geleneksel yöntemler içerisinde oluşturulduğundan
belirlenmiştir. Günümüzde kırmızıbiber ve ba-
85
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:22
(Ekonomi)
& K:43
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ VEsaptama
KONUTLAR
ARALIKLARINA
GÖRE
mantarlar
uygun olmayan
ekim koşullarında yer
harat çeşitlerinde aflatoksin
yöntemleri
fıstığı tohumları üzerinde gelişebilirler. Bu tür
geliştirilmiş, en hassas yöntem olarak da hipersİNCELENMESİ
mantarların gelişmesi nedeniyle yer fıstığı topektral bilgisayarlı görüntü yöntemleri,
kimyasal
humlarında görülen çıkış öncesi kayıplar özellikle
yöntemlere göre, hızlı ve kaliteli sonuç
vermesi
düşük ve yüksek toprak sıcaklıkları koşullarında
açısından tercih edilmektedir (Ataş
vd., 2010).
1
Kırmızıbiber, zerdeçal, karabiber, kişniş, kuru
söz konusudur. Toprak sıcaklığı düşük olduğunÖzet : 2012-2014hasat
Yılları öncesi,
arasındaki TUİK
kullanılarak
hazırlanan
bu ekilecek
çalışma, sanayi
zencefil gibi baharatlarda
hasatverilerida
tohumlar
derine
olursa bu tür çıkış
sonrası, depolama
ve taşıma
küflerle
çürükler
artar.
Bu nedenle
toprak sıcakşeklindedir.
Farklı sırasında
analiz teknikleri
kullanılaraköncesi
hazırlanan
çalışmada
ANOVA
modeli
uygulanmıştır. Ayrıca
uygulanaraklığı
araştırma
daha
getirilmiştir.
kontamine olabilmektedir.
Türkhipotez
Gıdatestleri
Kodeksi
vekapsamlı
toprakhalenemi
normal ekim tavında
18oC
tebliğinde baharatlardan
kırmızıbiber,
olduğu göre
zaman
6-8 cm
derinliğe
yönünde hareket
edilmiş olup,karabiber,
de sonuca
gidilmiştir.
Elde ekim yapılacak
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
hidistan cevizi, muskat, zencefil, zerdeçal gibi
olursa bu çürükler azaltılabilir (Davran, 2008a).
ürünlerde maksimum
AFB
ve toplam
aflatoksin
Yermeydana
fıstığı gelmektedir.
yetiştirilecek tarlada sulu tarımın alt
aralığı Kw
cinsinden
yükseldikçe,
1
-1
olarak
olan Anova,
tesviye
ve Fiyat
tarla içi drenaj ile ilgili
miktarı sırası ile 5,0
ve 10,0
mikrogram
Anahtar
Kelimeler
: Elektrik,kg
Doğalgaz,
Tüketim,yapısı
Sanayi, Konut,
TUİK,
sorunlar olmamalıdır, bol ve sık sulama yapbelirtilmiştir (Yentür ve Er, 2012).
maktan kaçınılmalıdır, sulama belirli aralıklarla
Kuru YemişlerdeECONOMETRIC
Aflatoksin
AND geciktirilmemeliuygulanmalıdır,
hasat zamanı
HOUSES
Kabuklu fındık, sert kabuklu meyve olarak addir (Davran, 2008b). Yer fıstıklarında oluşacak
Abstract:
In
this
study
prepared
by
using
data
of
TSI belonging
to the
years of 2012-2014,
landırılır. Fındık ve benzeri ürünler ağaç üzerinde
toksin
miktarı
çevresel
koşullar yanında, küfün
analyzed.
ANOVA
model was
withmeyve
the use sağlamlığı,
of different
gelişmekte ve sert
bir kabuk
tarafından
korunmaktür veprepared
suşu ile
çeşidi, üretim
tadır. Sert kabukmade
nedeni
bu ürünlerThe
diğerlerine
tekniği,electricity
kurutma
depolama
moreile
comprehensive.
and ve
natural
gas priceskoşulları ve tane
nemiyle de oldukça ilgilidir. Aflatoksini yer
göre küf bulaşmasından daha az etkilenmektedir.
fıstığına bulaşık A. flavus küfü yapar. Yerfıstığı
Yapılan bir çalışmada incelenen kabuklu fındık
kullanılırken nem miktarının % 12’yi geçmemesi,
örneklerinin kabuk ve iç kısmından toplam 72
adet A .flavus izole edilmiştir. Bunların 18’i
yabancı maddelerden arınmış olması, hafif ısıda
besiyerinde ve fındıkta, 17’si ise yalnız fındık
dış yüzeyindeki kırmızı derinin iyice ayrılması ve
üzerinde aflatoksin oluşturmuştur. Örneklerde
üzerinde dış zarların kalmaması önerilir. Yapılan
aflatoksin B1 ve G1 saptanmıştır (Çamlıbel, 2014).
bir çalışmada 85 adet yerfıstığı örneğinde analizler
yapılmış, sonuçta 1 adet yerfıstığında ve 1 adet
Yer fıstığı içerdiği yağ, karbonhidrat, protein ve
fıstık ezmesinde aflatoksin bulunmuştur. Antep
vitaminler yönünden çok değerli bir üründür. Ülfıstığı da, aflatoksin oluşumu açısından riskli
kemizde bu ürün genellikle çerez olarak tüketilir.
gıdalar arasında yer almaktadır. Bulaşma ağaçta,
Oysa yer fıstığı % 25 oranında protein ve % 50’
hasat sırasında, işlemede ve özellikle depolama
ye varan yağ içeriği nedeni ile ülkemiz insanının
sırasında gerçekleşmektedir. Antep fıstığı ile yapılan
beslenmesinde alternatif olabilir. Toprak kökenli
çalışmada, kabuk yüzeyi ve endospermden 66 A.
86
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:22
(Ekonomi)
& K:43
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ VE
ARALIKLARINA
Yumurta,
Et ve SütteGÖRE
Aflatoksinler
flavus suşu izole edilmiştir
ve KONUTLAR
bunlardan 22’sinin
aflatoksin oluşturduğu saptanmıştır. Burada
da
İNCELENMESİ
Bilindiği gibi hayvansal ürünlerde aflatoksin buAFB1 tipinin çoğunlukta olduğu belirlenmiştir
AÇIKGÖZ en büyük etmen yemlerdir. Yemlerde
lunmasında
(Çamlıbel, 2014).
Yönetmeni
bulunan
aflatoksin yemin hayvanlar tarafından
1
tüketilmesiBölümü
sonucu hayvanın vücuduna ve yeTahıllarda Mikotoksin
nebilen kısımlarına yerleşmektedir. Tavukların
Özet : 2012-2014
Mısır, diğer tahıllara
göre mikotoksin
oluşumu
yemlerle
aldıkları
% 90’ını 24
istatistiksel
olarak aflatoksinin
analiz edilmesi
bakımından daha
fazla risk
şeklindedir.
Farklı taşımaktadır.
analiz teknikleri Mikullanılarak hazırlanan çalışmada ANOVA modeli
saatte dışkı ile attıkları belirtilmiştir. 90 yumurta
hipotez testleri veya
kotoksinli ürünuygulanmıştır.
doğrudanAyrıca
tüketildiğinde
örneğinde
yapılan
çalışmada
bunların hiçbirinde
ve doğalgaz
fiyatlarının
tespit edilmesi
bu tip yem ile yönünde
beslenen
hayvanların
süt istatistik
ve
hareket
edilmiş olup,et,
yapılan
Aflatoksinli yemle
aflatoksin B1 bulunmamıştır.
bulgular sonucunda;
sanayi sektörü
yumurtalarınınedilen
yenmesiyle
insan sağlığı
içiniçin tüketim aralığı arttıkça,
varılmaktadır.
Sonuç yumurta
olarak tüketim
beslenen
tavuklarda
verimi, çıkış gücü,
tehlike oluşturmaktadır.
Yapılan
bir çalışmada
yükseldikçe,
büyüme, yem tüketimi ve yumurta veriminde
ithal mısırların Anahtar
aflatoksin
içermediği,
yerli mıKelimeler
azalma, yumurta iç ve dış kalitesinin bozulmasına
sırlarda 58 örneğin, 27’sinde aflatoksin B1, B2,
neden olmaktadır.
G1 ve G2 tiplerinden
bulunduğu saptanmıştır
IN TERMS
OF INDUSTRY
AND
Et ve
et ürünlerinde,
mikotoksin
oluşturan küfler
(Çamlıbel, 2014). ACCORDING TO CONSUMPTION RANGES
HOUSES
bazı sosislerin üzerinde üreyebilirler, ancak bunların
Pirinçdeki, aflatoksin içeriği ile ilgili bir çalışAbstract: In this study prepared by using data ofiçeriye
TSI belonging
doğrutoişlemediği
ileri sürülmektedir. Küfle
the consumption farklı
of electricity
mada, Avusturya-Viyana’da
marketlerden
prepared
with theolmuş
use of jambonlarda
different
çok fazla
enfekte
aflatoksin
satın alınan 81 pirinç
örneğinde
aflatoksin
techniques
for analysis.
Moreover,içeriği
Aspergillus
glaucus su aktivitesi
B1 bulunmuştur.
electricity and
natural gas prices
analiz edilmiştir. Analiz gurubu olarak farklı pirinç
0,85’den düşük olan biltong’larda (Güney Afrika
örnekleri alınmıştır. Bazmati pirinci, tohumluk
pastırması) uzun sürede aflatoksin oluşturabilir.
pirinç, uzun tohumluk pirinç, kısa tohumluk piMikotoksin etlere, diğer hayvansal ürünlerde
rinç örnekleri analiz edilmiştir. 81 örnekten 24’ü
olduğu gibi hayvan yemlerinden taşınır. Etin
saptanabilecek miktarda aflatoksin içermektedir.
küflenmesi her zaman mikotoksin oluşumunda
15 örnekte aflatoksin B1, bir örnekte aflatoksin
rol oynamaz. Fermente sucuk gibi uzun sürede
B2 saptanmıştır. Hiç bir örnekte aflatoksin G1 ve
olgunlaştırılan ürünlerde istenmeyen küflerin
G2’ ye rastlanmamıştır. Üç örnekte ise Avrupa
gelişmesine sık sık rastlanmaktadır. Aflatoksin
Birliği’nin öne sürdüğü maksimum miktarın
fermente sucukta olgunlaşma döneminin ilk hafdüzeyinde aflatoksin B1 içerdiği saptanmıştır. Bu
tasında meydana gelmektedir. Aspergillus flavus
sonuçlar satışa sunulan pirinçlerdeki aflatoksin
daha çok baharatlarda bulunur ve et ürünlerine
taranmasının ne kadar önemli olduğunu gösterbaharatlar yoluyla taşınır. Bu arada et ürünlerinde
mektedir (Reiter, 2010).
Aspergillus flavus dışında, Aspergillus parasiticus
da aflatoksin oluşturabilmektedir.
87
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:22
(Ekonomi)
& K:43
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ
VE KONUTLAR
AÇISINDAN
ARALIKLARINA
GÖRE
Süt, yenebilir hayvansal
dokulardan
insan
etine TÜKETİM
süte geçişi
ile ilgili olarak
yapılan araştırmalarda,
geçen aflatoksin kalıntılarını içermesi bakımından
bu geçişin hayvandan hayvana, günden güne ve
İNCELENMESİ
en riskli ürünlerden biridir. Süt yetişkinlere
oranla
bir sağımdan diğerine göre değişiklik gösterdiği
büyümekte olan çocuklar için temel
bir besin
saptanmıştır. Laktasyonun ilk döneminde görülen
olduğu için gerek anne sütü 1ve
gerekse ticari
aflatoksin geçişinin, laktasyonun son dönemindeki
olarak satılan süt ve süt ürünlerinde aflatoksin
aflatoksin geçişine göre yüksek olduğu saptanÖzet
: 2012-2014
Yılları
arasındakibüyük
TUİK verilerimıştır.
kullanılarak
hazırlanan
bu çalışma,
sanayi
M1’in bulunması
besin
hijyeni
açısından
ile bulaşmasında
mevsimsel
Sütlerin
AFM
1
bir risk oluşturmaktadır.
Ayrıca
aflatoksin
B1,
değişikliklerin
çokANOVA
önemlimodeli
rolleri olduğu, yaz
analiz
uygulanmıştır.
uygulanarakaylarındaki
getirilmiştir.kış aylarına göre
aflatoksin B2, aflatoksin
M2Ayrıca
gibi hipotez
diğer testleri
aflatoksin
AFM1 hale
seviyesinin
tiplerini de az dayönünde
olsa süt
ve süt
ürünlerinde
buludaha düşük
çıkması
ile belirlenmiştir;
bu etki yaz
hareket
edilmiş
olup, yapılan
göre de
Elde
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
nabileceği göz ardı edilmemelidir. Yunanistan’da
aylarında otlama sırasında ineklerin daha az yofiyatlarının genel seviyesinde düşüş gözlendiği sonucuna varılmaktadır. Sonuç olarak tüketim
yapılan bir çalışmada
99cinsinden
çiğ sütyükseldikçe,
numunesinin
ğunmeydana
yem ile
beslenmesinden kaynaklanmaktadır.
aralığı Kw
fiyatlarda4da azalma
gelmektedir.
tanesinde aflatoksin
rastlanırken,
pastörize
yapılan
birFiyat
çalışmada süt ve çocuk
AnahtarM
Kelimeler
Tüketim,Brezilya’da
TUİK,
1
edilmiş süt örneklerinin hiç birinde rastlanmamıştır.
sütlerinde aflatoksin M1’in varlığı araştırılmıştır.
İspanya’daki bir çalışmada
ticari UHT yöntemi
Ayrıca bu sütlerden yapılan yoğurt ve peynirlerde
TO CONSUMPTION
IN TERMS
’inINDUSTRY
dağılımıAND
araştırılıp saptanmıştır.
uygulanan sütlerde ACCORDING
toplam 47 numunenin
14’ündeRANGES
aflatoksin
MOF
1
HOUSES
Aflatoksin M1 sütlerin % 83’ünde saptanmış
aflatoksin M1’e rastlanmış, peynir numunelerinde
Abstract:
In
this
study
prepared
by
using
data
of
TSI belonging
to the yearsda
of 2012-2014,
olup
süt tozlarında
varlıkları gösterilmiştir.
aflatoksin yoğun bir şekilde bulunmuştur. Ancak
analyzed. ANOVA
model gibi
was görünse
prepared
withsütlerinde
the use of different
Ancak
çocuk
aflatoksin M1’e rastkontaminasyon durumunun
tehlikeli
lanmamıştır.
Sütlerin
işlemi
veya depolanması
de yoğunluğununmade
riskmore
oluşturmayacak
düşük
comprehensive. kadar
The purpose
was to determine
electricity
and natural
gas prices
sırasında aflatoksin M1 miktarının hem sütlerde
seviyede olduğu ifade edilmektedir. Birçok araşhem de süt ürünlerinde artışına neden olduğu
tırmacı yoğurt imalinin aflatoksin M1 miktarını
etkilemediğini, bunun yanında miktarında bir
anlaşılmıştır. Total aflatoksin M1 miktarı sütle
artış gözlendiği belirtilmiştir. Bazı çalışmalarda
karşılaştırıldığında peynirlerde % 3,2, yoğurtta %
yoğurttaki asitlik nedeniyle sütteki aflatoksin
6 oranında değişmiş, whey’deki aflatoksin miktarı
B1’in B2’ye dönüştüğü bazı çalışmalarda ise
ise işlenmemiş sütten 0,6 kez daha azalmıştır.
yoğurttaki M1 miktarında % 97 oranında düşme
Çökelekte ise muamele edilmemiş süttekinden
1,9 kat fazladır (Iha, 2013).
olduğu belirtilmiştir (Çamlıbel, 2014).
Besinlerdeki Aflatoksin Düzeyini Azaltma
Yolları
Aflatoksin M1’in süt ve süt ürünlerindeki varlığı,
esas olarak süt ineklerinin AFB1 ile bulaşmış
yemleri tüketmesine bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. AFB1 yem katkısı olarak kullanılan farklı
tarımsal ürünlerde görülebilmektedir. Aflatoksinin
Son yıllarda üzerinde en çok durulan metotlardan
birisi de ozon uygulamasının tarımsal ürünlerde
fungal çürümeye engel olduğudur; bakteriyel
88
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:22
(Ekonomi)
& K:43
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ
VE KONUTLAR
AÇISINDAN
ARALIKLARINA
çoğalmayı engellediği,
pestisit
ve kimyasal
ilaç TÜKETİM
lerde satılan
çaylarda GÖRE
bulunup bulunmadığının
kalıntılarını giderdiği ve AF içeriğini önemli
araştırılması yapılmıştır. Hindistan’ın Tamilnadu
İNCELENMESİ
ölçüde azalttığı yönünde çalışmalarMurat
mevcuttur.
kentinin marketlerinden 20 farklı çay örneği
Kuru incirde ozon gazı kullanımınaGüven
ilişkin
bir
toplanmış fungal kontaminasyon araştırılması
çalışmada, ozon gazının kuru 1Kilis
incirdeki
mikroyapılmış. Alınan çaylar örneklerinde % 0,38
biyolojik yükü azalttığı ve aflatoksin yıkımını
Aspergillus flavus, % 0,30 Penisillum türleri, %
: 2012-2014 Yılları
arasındaki2007).
TUİK verileri0,14
kullanılarak
hazırlanan türleri
bu çalışma,
mümkün kıldığıÖzet
bildirilmiştir
(Öztekin,
Pacelomises
ve sanayi
% 0,19 Mukor türleri
Kurutulmuş ürünlerde
edilmiştir.
arasında Aspergillus
şeklindedir.mikotoksin
Farklı analiz kontaminasteknikleri kullanılarakizole
hazırlanan
çalışmadaBunların
ANOVA modeli
uygulanmıştır.
hipotez
testleri uygulanarakniger
araştırma
kapsamlıkserofilik
vedaha
flavusun
ve de aflatoksijenik
yonunu engellemek
için iyiAyrıca
tarım
uygulamaları
mikrofloradan
olduğu
saptanmıştır.
Elettaria
(GAP) ve HACCP
uygulamalarının
bütünleşmiş
yönünde
hareket edilmiş olup,
göre de sonuca
gidilmiştir.
Elde
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
şekilde kullanımının mikotoksin oluşumunu
cardamomum ve Syzygium aromaticum adlı
önemli ölçüde aralığı
önleyeceğini
baharatların
kloroform ve aseton ekstratları çay
Kw cinsindenbildiren
yükseldikçe,yayınlar
vardır (Şen ve Nas,
2010).
olanTUİK,
fungusların
üremelerini durAnahtar
Kelimeler : Elektrik, Doğalgaz, Tüketim,kontaminantı
Fiyat
durduğu ve kontaminasyonlarını engellediği bu
Karabiberdeki aflatoksin ve okratoksin’nin kimçalışmada
gösterilmiştir. Bu sonuçtan yola çıkarak
ECONOMETRIC
yasal yolla azaltılması
için
sodyum-hidrosülfit
ve
TERMS
OF INDUSTRY
AND veya onların eksadıINgeçen
baharat
bitkilerinin
HOUSES
bu kimyasalın farklı yoğunlukları denenmiştir.
tratlarının satışa sunulacak çaylara ilavesi ile bu
Atmosfer basıncında ve yüksek basınç altında
Abstract: In this study prepared by using data oftip
TSImantarların
belonging to the
years of 2012-2014,
üremesini
engelleyeceği için ilave
the consumption ofÖnceden
electricity andkontanatural gas used in industry and houses is statistically
denemeler sürdürülmüştür.
prepared
with the use of (Al
different
edilmesi
önerilmektedir
Sohaibani, 2011).
minasyonu yapılmış
olan
karabiberde
yapılan
techniques
for analysis.
Moreover,
çalışma sonucunda HPLC cihazında flüoresan
Çin’de çeşitli şartlarda mantarlarla kontamine
veren maddelerin analizi yapılmıştır. Yapılan
edilen yerfıstıklarında oluşan aflatoksinlerin
çalışmalar sonucunda sodyum-hidrosülfit mubasınç ve çevirme yöntemine bağlı olan kalıptan
amelesinin yüksek sıcaklık ve basınç altında
geçirerek pişirme yöntemi ile aflatoksin miktarının
aflatoksin ve okratoksinin bozulmasına sebep
azalması hedeflenmiştir. Bu yöntemle yüksek
olduğu ve miktarlarının azaldığı saptanmıştır
ısı kısa süre içinde uygulanıp doğal olarak veya
(Jalili and Jinap, 2012).
çeşitli nemlilik derecelerinde kontamine edilmiş
olan yer fıstıklarında aflatoksin bozulmasının
Siyah çay kanserden koruduğuna inanılan, dünyada
oluştuğu saptanmıştır. Bu yöntem sonucunda
büyük bir oranda tüketilen çay tipidir. Kserofilik
aflatoksin azalırken protein içeriği de değişmeaflatoksijenik mantarlar çayların oldukça tehlikeli
miştir (Saalia, 2011)
kontaminantlarıdır. Bu noktada çayın kalitesini
ve insan sağlığını etkileyip etkilemeyeceğini
Etlik piliç üretiminde Basillus subtilis’in bir tipinin
bu tip kontaminasyonlar gösterir. Bu çalışmada
aflatoksinlerin toksik etkilerinin iyileştirilmesinde
kserofilik ve aflatoksijenik mantarların marketya da bu toksik etkilerin ortadan kaldırılmasındaki
89
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:22
(Ekonomi)
& K:43
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ
VE KONUTLAR
önemi araştırılmıştır.
Deney
hayvanlarıAÇISINDAN
(etlik TÜKETİM
ışınının ARALIKLARINA
tüm aflatoksin GÖRE
B1 miktarını çok azalttığı
civcivler) gruplara ayrılıp, bir gruba bazal diyet
saptanmıştır (Iqbal et al., 2013).
İNCELENMESİ
(CO), diğer gruba bazal diyet ve küflü
yer fıstığı
Yemlerde ve besinlerde küflenme olayını etkileyen
yiyeceği karıştırılmış (MO), diğer birGüven
grubaGrup
bazal
A.Ş. Finans
birYönetmeni
dizi faktör vardır; bunlar rutubet, ısı, oksijen,
diyet+500gr/t veya diğer gruba bazal
diyet+1000gr/t
1
besin çeşidiBölümü
ve diğer şartlardır. Tarla şartlarında
aflatoksin biyodegradasyon preparatı yani Basillus
mantar istilasının kontrolü, ürünün hasat edilmesi
Özet :ilave
2012-2014
subtilis (ANSB060)
edilmiştir.
Diğer gruba
ve kurutulması,
depolama
analiz sırasında
edilmesi yapılacak olan
ise M500, M1000,
M2000Farklı
(MO+500,
1000, 2000
şeklindedir.
analiz teknikleri
uygulamalar kontaminasyonu engelleyici olarak
uygulanmıştır. Ayrıca hipotez
g/t aflatoksin biyodegradasyon
biyopreparatı)
ve doğalgaz
fiyatlarınınve
tespit
edilmesi metotlarla aflasayılabilir.
Fiziksel
kimyasal
verilecek şekilde
gruplandırılmıştır.
Aflatoksin
yönünde
toksinlerin yıkımı ise klorlama, hidrojen peroksit,
bulgular sonucunda; sanayi
B1, B2 ve G1, Gedilen
konsantrasyonları
küflüsektörü
diyetiçin tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz
2
Sonuç olarak alkalilerle
tüketim
ozon,varılmaktadır.
bisülfit, amonyak,
ve asitlerle
içersine çeşitli aralığı
miktarlarda
katılmıştır.
di-da azalma meydana gelmektedir.
Kw cinsinden
yükseldikçe,MO
fiyatlarda
uygulama, diğer kimyasal maddeler (metanol,
yeti ile beslenenler
bazal
diyet: ile
beslenenlerle
Anahtar
Kelimeler
Elektrik,
aldehitler, benzol peroksit, osmium tetroksit,
karşılaştırıldığında MO diyeti ile beslenenlerde
iyot, ferro amonyum sülfat, sodyum borat) ile
günlük kilo kaybı gözlenmiştir.
Oysa aflatoksin ile
AND NATURAL(Kaya
GAS PRICES
gerçekleşmektedir
ve Yarsan, 1995). Nigella
TOANSB060
CONSUMPTION
kontamine edilmişACCORDING
diyetin içine
ilaveRANGES IN TERMS OF INDUSTRY AND
HOUSES
sativa özütü, N. sativa yağı, kahve çekirdeği ve
edildiğinde bu negatif etki ortadan kalkmakta,
kafeinin Aspergillus flavus’un aflatoksin üretiAbstract:
In this
study değişmemekte,
prepared by using data of TSI belonging to the years of 2012-2014,
büyüme performansı
ve et
kalitesi
industry etkisinin
and houses is
statistically bir çalışmada,
mi inüzerine
incelendiği
analyzed.
ANOVAazalmaktadır
model was applied
böylece aflatoksin
kalıntıları
(Fan
mikotoksik
etkileri
were applied
and theazaltmakta
research was kullanılabilecek
et al., 2013). made more comprehensive. The purpose was to determine electricity and natural gas prices
düzeyde fungal antitoksik aktiviteye sahip gıda
koruyucu olabilecekleri gösterilmiştir (Maraqa,
Ekmek gibi mayalı bazı ürünlerde, Lactobacillus
2007). Ayrıca başka bitkilerin özütleri ve/veya
rhamnosus’un bir suşunun aflatoksin bağlayıcı
özelliği ile AF azaltıcı olarak kullanılabileceği
esansiyel yağları hakkında da antitoksisite kobelirtilmiştir (Elsanhoty, et al., 2013). Yine Afnusunda ümit verici çalışmalar bulunmaktadır
latoksin B1’in detoksifikasyonunda laktik asit
(Esper, et al., 2014; Sadeghi, et al., 2014).
bakterileri ve onların bakteriosinlerinin çözeltide
Sonuç ve Öneriler
etkili olduğunu belirten çalışma bulunmaktadır
Dünya besin yetersizliği nedeniyle birçok ülkede
(Sezer, 2013). Başka bir çalışmada ise Pseudomonas
insanların açlıktan ölmesi yanında besin zehiraeruginosa’nın da AF’i parçalama özelliğinden
lenmeleri nedeniyle de önemli sorunlar ortaya
bahsedilmiştir (Sangare, et al., 2014). Pakistan’ın
çıkmaktadır. Bu zehirlenmelerin en önemlilerinden
önemli ziraat ürünü olan kırmızıbiber Aspergillus
türleri içinde en önde gelen tür A. parasitikus
biri de aflatoksinlerdir. Kontamine olmuş besin
içermektedir. Uygulanan 6 kGy dozluk gama
maddelerini tüketen insanlarda ölümle sonuçla-
90
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:22
(Ekonomi)
& K:43
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ
KONUTLAR AÇISINDAN
ARALIKLARINA
GÖRE
ve bunun
gibi çeşitli yöntemlerle
besinler mümnan çeşitli hastalıklar
ortayaVEçıkmaktadır.
Dünya TÜKETİM
kün olduğunca fungal kontaminasyondan uzak
nüfusunun her geçen gün hızla artması, bilim
İNCELENMESİ
tutulmalıdır.
çevrelerini düşündüren çeşitli sorunlarıMurat
beraberinde
KORKMAZ, Hakan
AÇIKGÖZ Hatta üreticiler, alıp satan aracılar
ve tüketicilere de aflatoksin konusunda öncelikle
getirmektedir. Bunların başında şüphesiz
beslenme
Güven
eğitici olunmalıdır.
Bunlara dikkat edilmesi dusorunu gelmektedir. Artan nüfusa
azalan Elektrik-Enerji
1
Kiliskarşılık
Bölümü
rumunda, zaten var olan teknolojik imkanların
tarım alanları, bilim adamlarını yeni teknikler ve
Özet :zorlamaktadır.
2012-2014 Yılları arasındaki TUİK verilerida
kullanılarak
hazırlanan
bu çalışma,
sanayi
yardımıyla,
aflatoksin
varlığının
hiç olmaması
kaynaklar aramaya
da istenilen
derecede
şeklindedir. Farklı analiz teknikleri kullanılarakyahazırlanan
çalışmada
ANOVAazlığı
modelibaşarılamayacak
Ülkemizde de uygulanmıştır.
aflatoksin Ayrıca
sorunu
gerek
insan
hipotez testleri uygulanarakamaçlar
araştırma daha
değildir.
Sanayi
ve konutlardaürünler
sağlığı ve gerekse
ekonomik
açısından
Kaynaklar
büyük kayıplaraedilen
neden
olmaktadır.
nedenle,
bulgular
sonucunda; Bu
sanayi
aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz
besin kaynaklarında
ya da mamul besinlerde ve
meydana gelmektedir. N.A., (2011). Therapeutic
ABDULMAJEED,
hayvan yemlerinde
sürekli
aflatoksin
izlenimi
Konut,of
Anova,
ability
someTUİK,
plantFiyat
extracts on aflatoxin B1
gerekmektedir. Yasal düzenlemelerin sınırlarından
induced renal and cardiac damage. Arabian
daha yüksek değerlerde aflatoksin içeren gıda
of Chemistry,
4;1-10
ECONOMETRIC ANALYSIS OF ELECTRICITYJournal
AND NATURAL
GAS PRICES
ve yemlerin saklanmasına
ve
tüketilmesine
izin
HOUSES
AL-SOHAIBANI, S., MURUGAN, K., LAKSverilmemeli, acilen imha yoluna gidilmelidir.
HIMI, G., & ANANDRAJ, K., (2011).
Aflatoksin içeren
besinlerin
yaprepared
da yemlerin
Abstract:
In this study
the consumption of electricity and natural gas used inXerophilic
industry and houses
is statistically
aflatoxigenic
black tea fungi and
tüketilmemesinianalyzed.
sağlamak
için
gerek
ANOVA
model
was analitik
techniques for analysis. Moreover, tests of hypothesis their
were applied
and theby
research
was cardamomum
inhibition
Eletteria
ölçümler ve gerekse
aflatoksin
oranı
made more
comprehensive.
The azaltma
and Syzygium aromaticum extracts. Saaudi
çalışmalarının artırılması gerekmektedir. Üstelik
Journal of Biological Sciences, 18;387-394
de aflatoksinlerin bulaşmasının engellenmesi veya
bulaştıktan sonra yıkımının farklı yöntemlerle
ANONİM, (2014a). Aflatoksin Nedir Nasıl Oluyapılabilir olması mümkündür. Çalışmaların
şur? http://www.beyazportal.com/aflatoksinsonuçlarına bağlı, yasal denetlenmenin en doğru
edirnasilolusur_3910.html#ixzz2gjy2jV9I
ve geniş kapsamlı olarak yapılması bir zorunluluk
22.10.2014
olmalıdır. Üretimden tüketime kadar olan zaman
ANONİM, (2014b). Kuru incirde kurutma
içersinde kaliteli tarımsal üretim, erken ve tam
ve depolama. http://www.apelasyon.com/
zamanında mahsül toplanması, uygun kurutma
Yazi/13-kuru-incirde-kurutma-ve-depolama
koşulları, fiziksel doğru uygulamaların yapılması
27.10.2014
gereklidir. Ham besin maddelerinin iyi temizlenmesi, küf üreme koşullarının oluşmayacağı
ATAŞ, M., YARDIMCI, A., & TEMİZEL, A.,
sıcaklık ve nemde nakledilmeleri, depolanmaları,
(2010). Aflatoksinli biberlerin hiperspektral
böceklerden uzak tutulma koşullarının sağlanması
görüntülerinin sınıflandırılması için yeni
91
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:22
(Ekonomi)
& K:43
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ
VE KONUTLAR
ARALIKLARINA
GÖRE
yaklaşımlar. DEÜ
Müh.
Fak. Müh.AÇISINDAN
Bilim. TÜKETİM
of Arab
Universities
for Basic and Applied
Dergisi, 12(3);17-33
İNCELENMESİ Sciences, 10;8-14
ÇAMLIBEL, İ.F., (2014). Aflatoksinler.
http://
FAN, Y., ZHAO, L., MA, Q., LI, X., SHI, H.,
Güven
Grup
A.Ş.
Finans
Yönetmeni
ZHOU, T., ZHANG, J. & JI, C., (2013).
www.gidacilar.net/baharat-tarihi-veaflatoksin/
1
EffectsBölümü
of Bacillus subtilis ANSB060 on
aflatoksin-651.html 27.10.2014
growth performance, meat quality and aflaÖzet(Nisan
: 2012-2014
DAVRAN, M.K.,
2008a).
Yer Fıstığıntoxin
residues
broilers
fed moldy peanut
istatistiksel
olarakinanaliz
edilmesi
da Hastalıkşeklindedir.
ve Aflatoksin
Sorunları.
Farklı analiz
teknikleriÇiftçi
meal naturally contaminated with aflatoxins.
Ayrıca hipotez testleri uygulanarak araştırma daha kapsamlı hale getirilmiştir.
Broşürü-1.uygulanmıştır.
http://tyhm.cu.edu.tr/Tr/detay.
Sanayi ve konutlarda tüketim aralıklarına göre elektrik veFood
doğalgaz
tespitToxicology,
edilmesi
andfiyatlarının
Chemical
59;748-753
aspx?pageId=1488
27.10.2014
yönünde hareket
edilmiş olup, yapılan istatistik bulgulara göre de sonuca gidilmiştir. Elde
FERNANDEZ-CRUZ, M.L., MANSILLA, M.L.,
fiyatlarının
genel
seviyesinde
DAVRAN, M.K.,
(Nisan
2008b).
Yerdüşüş
Fıstığınaralığı Kw cinsinden yükseldikçe, fiyatlarda da azalma meydana
gelmektedir.
& TADEO,
J.L., (2010). Mycotoxins in
da Hastalık ve Aflatoksin Sorunları. Çiftçi
Konut,
Anova,
Fiyat products:Analiysis,
fruits
and
theirTUİK,
processed
Broşürü-2. http://tyhm.cu.edu.tr/Tr/detay.
occurence and health implications., Journal
aspx?pageId=1487 27.10.2014
Advanced
1;113-122
ECONOMETRIC ANALYSIS OF ELECTRICITYof
AND
NATURALResearch,
GAS PRICES
ELSANHOTY, R.M.,
RAMADAN, M.F., ELHOUSES
GİRAY, B., AYDIN, S., SABUNCUOĞLU, S.,
GOHERY, S.S., ABOL-ELA, M.F., &
ERKEKOĞLU, P., & ŞAHİN, G., (2012).
Abstract:
In this study
prepared
AZEKE, M.A.,
(2013).
Ability
of
selected
the consumption of electricity and natural gas used inKaradeniz
industry and ve
houses
is statistically
Akdeniz
Bölgelerinde Yaşayan
analyzed.
modelaflatoxins
was applied in
microorganisms
forANOVA
removing
techniques for analysis. Moreover, tests of hypothesis Yaşlı
were applied
and theSerum
researchAflatoksin
was
Guruplarda
Düzeyinin
made
comprehensive.
The purpose was to determine electricity and natural gas prices
vitro and fate
ofmore
aflatoxins
in contaminated
Değerlendirilmesi. AKAD Geriatri, 4;89-96
wheat during baladi bread baking. Food
Control, 33;287-292
IHA, M.H., BARBOSA, C.B., OKADA, I.A.,
& TRUCSESS, M.W., (2013). Aflatoksin
ESPER, R.H., GONÇALEZ, E., MARQUES,
M1 in milk and distribution and stablitiy of
M.O.M., ROBERTO C., FELICIO, R.O., &
aflatoxin M1 during production and storage
FELICIO, J.D. (2014). Potential of essential
of yoghurt and cheese. Food Control, 29;1-6
oils for protection of grains contaminated by
aflatoxin produced by Aspergillus flavus.
IQBAL, S.Z., BHATTI, I.A., ASI, M.R., ZUBER,
Frontiers in Microbiology, 5(269);1-6
M., SHAHID, M., PARVEEN, I., (2013).
Effect of γ irradiation on fungal load and
FADL-ALLAH, E.M., MAHMOUD, M.A-H.,
aflatoxins reduction in red chillies. Radiation
ABD EL-TWAB, M.H., & HELMEY, R.K.,
Physics and Chemistry, 82;80-84
(2011). Aflatoxin B1 induces chromosomal
IMPERATO, R., CAMPONE, L., PICCINELLI,
aberrations and 5S rDNA alterations in
durum wheat. Journal of the Association
A.L., VENEZIANO, A., RASTRELLI, L.,
92
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:22
(Ekonomi)
& K:43
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
VE KONUTLAR
ARALIKLARINA
REITER,
E.V., VOUK,GÖRE
F., BOHM, J. & RAZ(2011). SurveySANAYİ
of aflatoxins
and ochratoxin
a contamination in food products imported
İNCELENMESİ ZAZI-FAZELI, E. (2010). Aflatoxins in rice
-A limited survey of products marketed in
in Italy. Food Control, 22;1905-1910
Austria. Food Control, 21;988-991
JALILI, M., & JINAP, S., (2012). Role of Sodium
1
SAALIA, F.K., & PHILLIPS, R.D., (2011).
hydrosulphide and pressure on the
Degradation of aflatoxins by extrusion
reductionof aflatoksins
and
ochratoxin
A
in
black
istatistikselEffects
olarak analiz
cooking:
on edilmesi
nutritional quality of
şeklindedir.
Farklı
analiz teknikleri kullanılarak hazırlanan çalışmada ANOVA modeli
pepper. Food
Control,
27;11-15
extrudates.
LWTFood Sciences and Techuygulanmıştır. Ayrıca hipotez testleri uygulanarak araştırma
daha kapsamlı
nology, 44;1496-1501
KARAKAYA, Y.yönünde
,& ATASEVER,
M.,yapılan
(2010).
Mısır Silajında
Aflatoksin B1 Varlığının ve
SADEGHI,
A.A.,
MOHAMADI-SAEI,
M., &
varılmaktadır.
Sonuç
olarak tüketim
Kw cinsinden
gelmektedir.
Süte Geçmearalığı
Durumunun
Araştırılması.
Kafkasda azalma meydana
AHMADVAND, H., (2014). The Efficacy
Anahtar
Kelimeler
: Elektrik, Doğalgaz, Tüketim, Sanayi, Konut, Anova, TUİK, Fiyat
Üniv. Vet. Fak.
Dergisi,
16(Suppl-A);123-127
of dietary savory essential oil on reducing
the toxicity of aflatoxin B1 in broiler chicks.
KAYA, S., & YARSAN, E., (1995). Yem ve yem
Kafkas Univ Vet Fak Derg, 20(4);481-486
ACCORDING
TO CONSUMPTION
hammaddelerinde
küflenmenin
önlenmesi veRANGES IN TERMS OF INDUSTRY AND
HOUSES
mikotoksinlerle kirletilmiş bu tür yemlerin
SANGARE, L., ZHAO, Y., FOLLY, Y.M.E.,
Abstract: In this
study prepared
by using data of TSI belonging
to theJ.,
years
of 2012-2014,
değerlendirilmesine
yönelik
uygulamalar.
CHANG,
Lİ,
J., SELVARAJ, J.N.,
analyzed.
ANOVA
model
was applied to the study XİNG,
prepared with
the use of L.,
different
F., ZHOU,
YAN WANG, Y., &
Ankara Univ.
Vet. Fak.
Dergisi,
42(2);111-122
electricity
and natural
gas prices
LİU,
Y., (2014).
Aflatoxin
B1 Degradation by
MARAQA, A.N., AL-SHARO’A, N.F., FARAH,
a Pseudomonas Strain. Toxins 6;3028-3040
H., ELBJEIRAMI, W.M., HAKYA, A.K., &
SEZER, Ç., GÜVEN, A., BİLGE-ORAL, N., &
VATANSEVER, L., (2013). Detoxification
of aflatoxin B1 by bacteriocins and bacteriocinogenic lactic acid bacteria. Turk J Vet
Anim Sci, 37: 594-601
SALLAL, A.B.J., (2007). Effect of Nigella
sativa Extract and Oil on Aflatoxin Production
by Aspergillus flavus. Turk J Biol 31;155-159
ÖZTEKİN, S., IŞIKBER, A.A., ZORLUGENÇ,
B., KIROĞLU-ZORLUGENÇ, B., ULUSOY,
ŞEN, L., & NAS, S., (2010). Kuru İncir, Üzüm
ve Kırmızıbiberlerde Mikotoksin Varlığı.
Akademik Gıda, 8(3);24-32
R., SATAR, S., EVLİYA, B., & FENERCİOĞLU, H., (2007). Ozon uygulamasının
kuru incirde mikrobiyel flora, aflatoksin
B1 ve değirmen güvesi (Ephestia kühniella
YENTÜR, G., & ER, B., (2012). Gıdalarda aflatoksin varlığının değerlendirilmesi. Türk Hijyen
ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 69(1);41-52.
Zeller) üzerine etkileri. Tarım Makinaları
Bilimi Dergisi, 3(3);169-177
93
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:22
(Ekonomi)
& K:43
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ
VE KONUTLAR
ARALIKLARINA
GÖRE of mycotoxins on
YERLİKAYA, O., &
KINIK,
Ö., (2012).AÇISINDAN
Süt ve TÜKETİM
ZAIN, M.E.,
(2011). Impact
ürünlerinde risk oluşturan aflotoksinler
ve
humans and animals. Journal of Saudi CheİNCELENMESİ
insan sağlığına etkileri. Tarım Türk
Dergisi.
mical Society, 15;129-144
http://www.tarimturk.com.tr/yeni/index.php/
makaleler/hayvansalim/item/75suturunleriafloti
1
27.10.2014
HOUSES
94
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:22
(Ekonomi)
& K:43
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
İNCELENMESİ
EXTENDED ABSTRACT
Aflatoxins are a group of mycotoxins
that are produced by some molds. They are important substan1
ces among food poisoning agents. Aflatoxins are found in crops, dried fruits, snacks, diary products,
: 2012-2014
verileri kullanılarak
hazırlanan
bu çalışma,
eggs, meats andÖzet
others.
Agricultural
field,TUİK
humidity,
temperature,
oxygen
level,sanayi
even kind of foods
and other factors
are important for the amount of aflatoxins in food. They accumulate in tissues of
uygulanmıştır.
Ayrıca hipotez
testleri Most
uygulanarak
araştırma
dahaand
kapsamlı
consumer humans
and animals
with time.
of the
people
animals
unconsciously come up
against an aflatoxin
hazard
that
haveolup,
badyapılan
results
for the
healthgöre
because
ofgidilmiştir.
their mutagenic
and toxicant
yönünde
hareket
edilmiş
istatistik
bulgulara
de sonuca
Elde
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
effects. In this article it is aimed to point out that aflatoxin that gives serious health problems becafiyatlarının genel seviyesinde düşüş gözlendiği sonucuna varılmaktadır. Sonuç olarak tüketim
use of toxic effects,
offiyatlarda
people.daWhereas,
thegelmektedir.
subject is dealing with only primary
aralığı concerns
Kw cinsindencrowed
yükseldikçe,
azalma meydana
and secondary food
producers,
but also
everyone
must
concern
it. TheTUİK,
scientists
have done a lot of
Anahtar
Kelimeler : Elektrik,
Doğalgaz,
Tüketim,
Sanayi,
Konut, Anova,
Fiyat
researches on the food varieties or convenience of food about the presence of an important problem
like aflatoksin. Aflatoxin
toxication is a kind of public health problem causing from nutrition. In our
ACCORDING
TO CONSUMPTION
RANGES
IN TERMS
OF INDUSTRYways
AND to foods, ways to
study, we have searched
literature
about aflatoxin
substance,
contamination
HOUSES
body intake, effects to health, and reduction ways of contamination from foods and a review has
Abstract:
In thisgeneral
study prepared
by using data
TSI belonging
to the
years
of 2012-2014,
been done in order
to give
information.
So,of someone
can
find
issues
about what are aflatothe consumption of electricity and natural gas used in industry and houses is statistically
analyzed. ANOVA
model
was applied affect
to the their
study prepared
with the use
of different
xins, which production
or storage
conditions
concentrations,
what
kind of foods contain
them, how seriously
affect
health, how
could was
be coped
withelectricity
them, and
what
kind
solutions could be
made more
comprehensive.
The purpose
to determine
natural
gas of
prices
applied to protect poisonings and how many ways there are in order to reduce their concentrations.
According to publications, primary way to cope with aflatoxin problem is that beeing careful about
food production/preparation methods and steps that give rise to contamination. For this reason, good
agricultural applications/harvest, suitable dehydration, real disinfection, suitable handling, well storage and suitable transportations are needed. Shortly, it is important that fungus production medium
causing aflatoksin sentesis must be converted to unsuitable ambient. Later on, reduction of existing
contaminated aflatoxin amount with chemical ways comes. Among reduction ways there are ozone
treatment, irradiation with gamma ray, chlorination, implementation of some chemical substances
like sodium hydrosulphyte, implementation of some extracts or esential oils from plants (e.g. some
spices and coffee), high temperature firing, introducing some beneficial bacteria. The aflatoxin topic
must be handled cautiously in all ways from production to consumption. Aflatoxin contamination can
be reduced with behaving careful and can easily be paid attention if this issue is known. Actually,
there are a lot of ways to cope with aflatoxin problem. Therefore, more healthy nutrition and more
economic gain can be achieved with these affords taking care in conserving and reduction aflatoxins.
95
A
CED
DBHAD
GLUTAMİN VE ARGİNİN DESTEĞİNİN SEPSİSTEN KORUNMA VE
SAĞKALIMA ETKİLERİNE GENEL BAKIŞ(1)
AN OVERVIEW TO GLUTAMINE AND ARGININE SUPPLEMENTATION
FOR PREVENTION AND SURVIVING FROM SEPSIS
Binnur OKAN BAKIR1, Mendane SAKA2
1
2
Yeditepe University, Faculty of Health Sciences, Department of Nutrition and Dietetics, İstanbul / Türkiye
Başkent University, Faculty of Health Sciences, Department of Nutrition and Dietetics, Ankara / Türkiye
Abstract: Sepsis is the major cause for death in critically ill patients. Although the exact mechanisms are not clear, multiple organ
dysfunciton syndrome due to sepsis might cause mithochondrial
dysfunction. Clinical and laboratory studies with spesific nutrients
known as pharmaconutrients showed that they might regulate immunological and inflammatory responses. Glutamine and arginine
amino acids have important roles on growth, tissue repair, cell
renewal and collagene synthesis. Glutamine is the most abundant
amino acid and is rapidly depleted from muscles in catabolic stress
phases such as trauma, sepsis and burn. It is known that significant
glutamine deficiency is related with increased morbidity in critically ill patients and parenteral glutamine administration decreases
mortality while studies with enteral glutamine supplementation
have inconsistent results. Arginine has roles on anabolic hormone
release, immune functions, ammonia detoxification and wound
healing. It is known that arginine supplementation is benefical in
mild sepsis and postoperative period while in severe sepsis it has
few benefits and even might increase mortality. There are different
results of studies with immunomodulatory nutrient containing diets
such they do not effect mortality, decrease infectious complications in surgery patients and decrease sepsis incidance in general
critically ill population. The aim of this review is to overview
the present literature about oral or enteral arginine and glutamine
supplementation for preventing or survival from sepsis.
Öz: Sepsis, kritik hastalarda en yaygın ölüm sebebidir. Mekanizmaları kesin olarak bilinmemekle beraber, sepsise bağlı çoklu
organ yetmezliği sendromunun mitokondriyal disfonksiyona neden
olabileceği düşünülmektedir. Farmakonutrient olarak bilinen spesifik
besin öğelerinin klinik ve laboratuar çalışmalarında immunolojik
ve inflamatuvar cevabı düzenleyebildiği gösterilmiştir. Glutamin
ve arginin amino asitlerinin, büyüme, doku onarımı, hücre yenilenmesi ve kollajen sentezinde önemli rolleri vardır. Glutamin
vücutta en fazla bulunan serbest amino asittir ve katabolik strese
neden olan travma, sepsis, yanık gibi durumlarda kaslardaki
depoları hızlıca tükenmektedir. Belirgin glutamin eksikliğinin
yoğun bakım hastalarında morbiditeyi arttırdığı ve paranteral
glutamin uygulamasının mortaliteyi azalttığı bilinmektedir. Ancak
enteral glutamin uygulamasının yararları hakkındaki çalışmalar
çelişkilidir. Arginin de anabolik hormon salınımında, immun
fonksiyonun desteklenmesinde, amonyak detoksifikasyonunda ve
yara iyileşmesinde rolü olan bir amino asittir. Ancak hafif sepsis,
postoperatif süreç gibi durumlarda hastaların arginin desteğinden
fayda gördükleri, ileri sepsis vakalarında ise çok az bir fayda
gördükleri ve hatta mortalitenin arttığı vurgulanmaktadır. Kritik
yetişkin hastalarda immunomodülatör besin öğesi içeren diyetlerin
kullanımının, mortaliteyi etkilemediği sonucu ile beraber, özellikle
cerrahi hastalarda immunonutrisyonun enfeksiyöz komplikasyonları
azalttığı ve genel kritik hasta popülasyonunda da sepsis insidansını azalttığı gibi farklı sonuçlar bulunmaktadır. Bu derlemenin
amacı; oral veya enteral arginin ve glutamin desteğinin sepsisten
korunma ve sepsiste sağkalım üzerine mevcut çelişkili literatürü
kısaca gözden geçirmektir.
Key Words: Glutamine, Arginine, Sepsis, Immunonutrition,
Endotoxemia
Anahtar Kelimeler: Glutamin, Arginin, Sepsis, İmmunonutrisyon,
Endotoksemi
Doi: 10.17362/DBHAD.2015310320
(1) Sorumlu Yazar: Binnur OKAN BAKIR, Yeditepe University, Faculty of Health Sciences, Department of Nutrition
and Dietetics, İstanbul, Türkiye [email protected] Geliş Tarihi / Received: 19.01.2015 Kabul Tarihi/
Accepted: 10.04.2015 Makalenin Türü: Type of article (Derleme / Compilation) Çıkar Çatışması / Conflict of
Interest:Yok / None “Etik Kurul Raporu Yok - None Ethics Committee
96
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:17
(Ekonomi)
& K:31
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
Giriş
ARALIKLARINA
GÖRE
hemen fayda,
zarar ve etkisizlik
sonuçlarının eşit
karışımıdır (Zhou ve Martındale, 2007). Heyland
İNCELENMESİ
Glutamin ve arginin amino asitlerinin, büyüme,
ve arkadaşları
2001’de argininle desteklenmiş
KORKMAZ, Hakan
AÇIKGÖZ
doku onarımı, hücre yenilenmesi ve Murat
kollajen
sendiyetlerin,
Güven
A.Ş. Finans
Yönetmenikritik hastalarda fayda sağlamadığı,
tezinde önemli rolleri vardır (Cheng et
al., Grup
2011).
1
hatta potansiyel yan etkileri olduğunu bildiren bir
Kilis serbest
Glutamin vücutta en fazla bulunan
amino Elektrik-Enerji Bölümü
asittir ve katabolik strese neden olan travma, sepsis, meta-analiz yayınlamıştır (Heyland et al., 2001).
Elektif cerrahi hastalarında ise, arginin desteğiyanık gibi durumlarda
kaslardaki
hızlıca
ve konutlarda
kullanılandepoları
doğalgaz ile
Farklı analiz teknikleri kullanılaraknin
hazırlanan
çalışmada
ANOVA
modeli fayda sağladığı
enfeksiyon
oranını
azaltarak
tükenmektedir. şeklindedir.
Bu nedenle
glutamin, şarta bağlı
saptanmıştır
(Drover tespit
et al.,
2011).
konutlarda
tüketim aralıklarına göre elektrik
ve doğalgaz fiyatlarının
edilmesi
esansiyel aminoSanayi
asit ve
olarak
adlandırılmaktadır.
aralığı birçok
ve doğalgaz
çalışmada
glutamin ve arginin
Argininin de nitrojen
metabolizmasında, kreatin Yapılmış
amino
asitlerinin
aralığı Kw temel
cinsindengörevleri
yükseldikçe,vardır
fiyatlarda
meydana
gelmektedir.sepsis gelişiminin engellenve poliamin sentezinde
veda azalma
saptanmıştır;
ancak ikisinin
nitrik oksit sentezinde
substrattır.
nedenle
Anahtaresas
Kelimeler
: Elektrik,Bu
Doğalgaz,
Tüketim,mesindeki
Sanayi, Konut,etkileri
Anova, TUİK,
Fiyat
argininin immun cevabın modülasyonunda önemli birlikte enteral uygulamasının sinerjik ve yararlı
etkilerinin olup olmadığının da araştırılmasına
rolü vardır. Arginin
sağlıklı bireylerde
esansiyel
ECONOMETRIC
ANALYSIS
IN TERMS
INDUSTRY
AND
ihtiyaç
vardırOF(Zhou
et al.,
2012).
bir amino asit değildir;
ancak sepsis gibi stres
HOUSES
fazlarında şarta bağlı esansiyel olabilir (Luıkıng
Glutamin
Abstract:
In this study prepared
byarginin
et al., 2004). Sepsisli
hastalardaki
plazma
analyzed.
ANOVA
model olan
was applied
to the Glutaminin,
study prepared with
the use ofpek
different
seviyelerinin düşük
olması,
artmış
arginin
organlarda
çok metabolik fonktechniques for analysis. Moreover, tests of hypothesis were applied and the research was
made moreüretimle
comprehensive.
The purpose was to determine
electricity Bu
and natural
prices
gereksiniminin endojen
karşılanamaması,
siyonu vardır.
aminogasasit
pek çok hücrenin,
sepsisli hastaların prognozunun kötüleşmesine özellikle enterosit ve lenfositlerin enerji substraneden olur (Freund et al., 1979; Kao et al., 2009). tıdır. Glutamin aynı zamanda, özellikle önemli
Sepsise bağlı hastane ölümlerinin oranı son 20 bir hücresel antioksidan olan glutatyon sentezi
yılda % 90 artmıştır. Sepsis ve inflamasyon çoklu için gereklidir ve nükleotidlerin ve glutamatın
organ yetmezliği sendromuna yol açar ve bu bir prekürsörüdür. Vücutta nitrojen transportunda
durum, genellikle yoğun bakım ünitelerindeki temel rolü vardır ve renal amonyagenez için en
ölüm nedenidir. Glutamin gibi substratlarla stres önemli substrattır.
cevabının önlenmesi veya azaltılması çoklu organ
yetmezliği sendromunu ve sonuçta yoğun bakım
ünitelerindeki hastalarda mortaliteyi önlemeye
yardımcı olabilir (Weıtzel ve Wıshmeyer, 2010).
Deneysel çalışmalarda; glutaminin, nükleer faktör
kapa B aktivasyonunu azaltarak, pro- ve antiinflamatuvar sitokinler arası denge oluşturduğu
gösterilmiştir. Böylece nötrofil birikimi azalır,
intestinal entegrasyon ve immun hücre fonksiyonu
ile ısı şok protein ekspresyonu iyileşir. Hücreler,
Sepsiste arginin desteği yapılan hayvan modellerinde sonuçlar farklıdır. Sonuçlar hemen
97
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:17
(Ekonomi)
& K:31
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ VE
KONUTLAR
ARALIKLARINA
GÖRE
dokular ve tüm organizma
böylelikle
korunabilseviyesini
korumak için
yeterli olmamaktadır
(Wernerman, 2011).
mektedir (Olıverıa et al., 2010).
İNCELENMESİ
Kritik haslara yapılan glutamin desteğinin incelendiği
Sepsiste ekzojen glutaminin yararlı olduğu
deneysel
Güven
Grup
A.Ş.
Finans
bir Yönetmeni
meta-analizde, enfeksiyöz komplikasyonların
çalışmalarla kanıtlanmıştır. Sepsis sırasında pürivat
1
Kilis 7 Aralık
Bölümü
yüksek insidansının;
barsak geçirgenliği, kolonik
dehidrogenazın inaktivasyonu nedeniyle
pürivatın
apoptoz, azalmış sekretuar IgA fonsiyonu, anormal
asetil koenzim A (asetil-CoA)’ya dönüşümünün
lenfositistatistiksel
ve makrofaj
fonksiyonuna
bağlı olduğu
bozulduğuna dair
vardır.
Buna
bağlıiletrikarve kanıt
konutlarda
kullanılan
doğalgaz
elektrik tüketiminin
olarak analiz
edilmesi
ve glutamin desteğinin tüm bu etkileri tersine çeboksilik asit (TCA) döngüsünün akışı bozulmakta
göre elektrik
ve doğalgaz
fiyatlarının(Lın
tespit et
edilmesi
virdiği
gösterilmiştir
al., 2013). Aynı hasta
ve oksidatif fosforilasyon
azalmaktadır.
Dolaşım
grubunda glutamin ve antioksidanların etkisini
ve hücreler arasıedilen
boşlukta
en fazla bulunan amino
fiyatlarının
varılmaktadır.
Sonuççift
olarak
tüketim
araştıran
randomize
kör
başka bir çalışmada
asit olan glutamin,
TCAgenel
döngüsünün
aracılarını
ise; 40 merkezde 1223 kritik yoğun bakım hastası
arttırır ve glutamat ve α-ketoglutarata dönüşerek
üzerinde glutamin desteğinin klinik bulguları
döngüye yayılır. Bu sayede oksidatif fosforilasyon
iyileştirmediği ve çoklu organ yetmezliğine bağlı
düzenlenir ve ATP üretimi artar. Sepsiste deneysel
ECONOMETRIC
ANALYSIS
OF
ELECTRICITY
AND NATURAL
GASsaptanmıştır
PRICES
mortaliteyi
arttırdığı
(Heyland et
modellerde, glutaminin
inflamuvar cevabı azalttığı,
HOUSES
al., 2013). Ancak; kritik olmayan, ılımlı sepsisli,
akciğer fonksiyonlarını iyileştirdiği ve sağ kalımı
enteral beslenen 30 yoğun bakım hastası üzerinde
arttırdığı gösterilmiştir (Groenıng et al., 2011).
in industry
and houses
is statistically
yapılan
randomize
kontrollü,
çift kör bir çalışmamodel was
Glutamin, artıkanalyzed.
birçokANOVA
araştırmacı
tarafından
da, hastaların
30 g/gün
were appliedyarısına
and the research
wasglutamin desteği
kritik hastalarda made
şartamore
bağlı
esansiyel olarak
kabul
comprehensive.
The purpose
verilmiş, diğer yarısına ise aynı miktarda kalsiyum
edilmektedir. Katabolik fazlarda, kas dokusundan
kazeinat verilmiş, 5 gün sonunda incelenen kan
fazla miktarda glutamin salınır. Fazla salınan
örneklerinde, glutamin desteğinin lenfosit sayısını
glutamine rağmen, kritik hastalığı takiben plazma
arttırdığı ve lipit peroksidasyonunu azalttığı; ancak
seviyeleri azalmaya başlar ve 21 günden daha
sitokin konsantrasyonuna, antioksidan glutatyon
fazla süre düşük seviyelerde kalır. Bu durum,
kapasitesine ve glikolitik parametrelere bir etkisi
kritik hastalarda artmış mortalite ile ilişkilidir
olmadığı saptanmıştır (Cavalcante et al., 2002).
(Wıschmeyer, 2008).
Glutaminin sitokin üretimine etkisini ölçmek için
sağlıklı bireylerden alınan kana lipopolisakarit
Sağlıklı bireylerde günde 50-80 g arasında
verilerek endotoksemi oluşturulan bir çalışmaendojen glutamin üretilmektedir. Sentezlenen
daysa; inflamasyon parametreleri olarak IL-6,
glutaminin büyük kısmı iskelet kaslarında yer alır,
IL-8 ve TNF-α sentezi incelenmiş, insanlar için
enterosit ve immun hücre yapımında kullanılmak
klinik rutinde kullanılan dozlarda glutamin desüzere splanik bölgeye taşınır. Kritik hastalarda,
glutamin üretimi azalmamakta; ancak plazma
teğinin sepsisli hastalarda mortalite ve morbidite
98
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:17
(Ekonomi)
& K:31
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ VEolabileceğine
KONUTLAR AÇISINDAN
ArgininARALIKLARINA GÖRE
üzerinde olumlu etkilerinin
karar TÜKETİM
verilmiştir (Raspe et al., 2013).
İNCELENMESİ
Arginin birçok metabolik olayda rol alan bir
AÇIKGÖZ
amino
asittir. Konnektif doku iyileşmesinde rol
Sıçanlarda glutamin desteğinin intestinal fonkGüven
Grup
A.Ş.
Finans
Yönetmeni
alan poliamin ve hidroksiprolin üretiminde ve
siyon üzerine etkilerini araştıran bir çalışmada,
1
Kilis 7 Aralık
Üniversitesi,
çok önemliBölümü
bir sinyal molekülü olan nitrik oksit
endotoksemi ile beraber dolaşımdaki
amino
asit Elektrik-Enerji
üretiminde öncüdür. Bu hayati fonksiyonlara ek
konsantrasyonunun düşmesinin enterosit fonksiyonu
olarak istatistiksel
arginin, immun
hücreler
ile ilişkili olduğu,
bu nedenle
oraldoğalgaz
veya enteral
ve konutlarda
kullanılan
olarak analiz
edilmesiiçin esansiyel bir
metabolik substrattır ve normal lenfosit fonksiglutamin desteğinin bozulmuş intestinal kapasite
yonu
için gereklidir
et al., 2011). Protein
Sanayi glutamin
ve konutlarda
tüketim kadar
aralıklarına
göre elektrik
ve doğalgaz
fiyatlarının(Drover
tespit edilmesi
nedeniyle, parenteral
desteği
etkili
sentezinde substrat olarak davranır, amonyağın
olamayabileceğiedilen
sonucuna
varılmıştır (Boutry
fiyatlarının
genel seviyesinde
düşüş gözlendiği sonucuna
Sonuç olarak
tüketim
üreyevarılmaktadır.
çevrilmesinde,
hücre
büyümesi ve farklıet al., 2012). Yine
sıçanlarda,
sepsis modelinde
laşmasında, hızlı iyileşme ve immun fonksiyon
glutamin desteğinin araştırıldığı bir çalışmada ise
için kullanılır (Luıkıng et al., 2004).
1mg/kg/gün dozunda 5 gün boyunca yapılan oral
glutamin desteğinin bakteriyel translokasyonu
Arginin; hayvan vücudunda, toplam nitrojenin
ANALYSIS OF
azalttığı, mukozalECONOMETRIC
kalınlığı
ve
antioksidan
seviACCORDING TO CONSUMPTION RANGES
IN TERMS
OF INDUSTRY
AND
%14’ünü
temsil
etmektedir.
(Wu et al., 2007). Batı
HOUSES
yelerini arttırdığı gösterilirken (Dönmez ve ark.,
diyeti için günlük normal arginin alımı 5-7 g’dır
2013); başka bir çalışmada glutaminin bakteriyel
Abstract: In this study prepared by using data ofve
TSIendojen
belonging to
the yearsde
of tahmini
2012-2014, 15-20g/gün’dür.
üretim
thekorumadaki
consumption ofetkilerini
electricity saptamak
translokasyondan
prepared
with theileuse5-30
of different
Normal
konakçı
g/gün arasında farklı
için sıçanlara 7techniques
gün süreforileanalysis.
250 ve
500 mg/kg/
Moreover,
dozda arginin
birçok
electricityile
andyapılan
natural gas
prices çalışma değişik
gün glutamin desteği yapılmış, 500 mg/kg/gün
sonuçlar vermiş, oral yoldan 30 g/gün’e kadar
glutamin desteğinin bakteriyel translokasyonolan arginin desteğinin çok az bir gastrointesdan korumadığı görülürken, bakteri yayılımını
tinal yan etki ile güvenli olduğu gösterilmiştir.
anlamlı düzeyde azalttığı saptanmıştır (Olıveıra
Sağlıklı bireylerde 30 g/gün argininin güvenli
et al., 2006).
olduğunun kesinliği vurgulanırken, kritik hastalarda güvenli dozun saptanmasının çok daha
Glutaminin metabolik stres durumunda artmış
zor olduğu bilinmektedir (Zhou ve Martındale,
gereksinimi karşılayabilecek miktarda sentezle2007). Sıçanlarda; enteral diyetlerde de herhangi
nemediği ve yapılacak glutamin desteğinin kritik
bir yan etki olmadan 0.31, 0.32, 0.62 ila 2.14hastaya fayda sağlayabileceği bilinmektedir. Mevcut
5.70 g/kg/gün arginin desteğinin tolore edildiği
çalışmalarda glutamin desteği farklı yöntemlerle
görülmüştür (Wu et al., 2007).
yapılmış ve farklı dozlar kullanılmıştır. Hastalık
veya hastanın durumuna özgü doz ve en etkin
Hafif sepsis, postoperatif süreç ve travma argiveriliş yolu kesinleştirilememiştir.
ninin eksikliğinin görüldüğü bir süreçtir ve bu
99
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:17
(Ekonomi)
& K:31
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ VE
KONUTLAR
ARALIKLARINA
GÖRE
hastalar arginin desteğinden
fayda
görürler.AÇISINDAN
Ancak TÜKETİM
Tek başına
glutamin desteğinin,
plazma glutamin
daha ciddi durumdaki kritik hastalarda arginin
veya arginin seviyelerini yükseltmediği; ancak
İNCELENMESİ
desteğinin daha az yararlı/yararsız olduğunu
gösteren
tek başına arginin desteğinin plazma arginin
konsantrasyonunu arttırdığı belirlenmiştir. Gluçalışmalar vardır. Argininin sepsiste kullanımı
ile
tamin ve arginin kombinasyonunun da plazma
ilgili çalışmalarda bu amino asitin
sepsisin evre1
arginin seviyelerini, tek başına arginin desteği
sine bağlı olarak farklı etki gösterebildiği ılımlı
Özet :etkiler
2012-2014
TUİK verilerikadar
kullanılarak
sanayive glutamin tek
yükseltmediği,
arginin
durumlarda faydalı
gösterirken
özellikle
kombinasyon
halinde oral olarak
ilerlemiş evrelerde
mortalite
riskini
şeklindedir.
Farklı
analizarttırabileceği
teknikleri kullanılarakbaşlarına
hazırlanan veya
çalışmada
ANOVA modeli
Ayrıca
hipotez testleri uygulanarakverildiğinde,
her durumda
jejunum ve ileumda
belirtilmektedir uygulanmıştır.
(Barry et al.,
2012).
villus boyunun
yükseldiği
intestinal bütünlüyönünde hareket edilmiş olup, yapılan istatistik bulgulara
göre de sonuca
gidilmiştir.ve
Elde
Avrupa Klinik Metabolizma
Derneği (The Euroedilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
ğün sağlanmasında sinerjik etkilerinin olabileceği
seviyesinde ise
düşüşşiddetli
pean Society of fiyatlarının
Clinical genel
Metabolism)
ve inflamuar
sitokinler üzerinde faydalı etkileri
sepsis veya Akut Fizyoloji ve Kronik Sağlık
saptanmıştır
(Zhou
Anahtar Kelimeler : Elektrik, Doğalgaz, Tüketim,olduğu
Sanayi, Konut,
Anova, TUİK,
Fiyat et al., 2012). Kritik
Değerlendirmesi II (APACHE II) skoru 15’in
hastalar ve sağlıklı gönüllüler üzerinde arginin
üzerinde olan hastalarda immunonutrient içeren
desteğinin etkilerinin araştırıldığı bir çalışmada
ECONOMETRIC
diyetlerin kontraendike
olduğunu
bildirmiştir.Septik
TERMS
OFşoklu
INDUSTRY
ise;IN5’i
septik
olanAND
13 sepsisli hastada ve
HOUSES
şok tanılı 8 kritik hasta üzerinde, kısa dönemli
7 sağlıklı gönüllüde yapılan arginin desteği de(8 saat) doza cevabın araştırıldığı bir çalışmada;
Abstract: In this study prepared by using data ofğerlendirildiğinde,
TSI belonging to the years
of 2012-2014,
sağlıklı
gönüllüler ile sepsis
the protein
consumption
of electricity
andarginin
natural gas used in industry and houses is statistically
başlangıçta artmış
yıkımı
olduğu,
preparedşoklu
with the
use of different
ve septik
hastalarda
tüm vücut arginin
infüzyonu ile hem
protein
yıkımının
hem
techniques
for analysis.
Moreover,
testsde
üretimielectricity
ve nitrikandoksit
naturalsentezinin
gas prices benzer olduğu
protein sentezinin azaldığı görülmüştür. Sonuçta,
görülmüştür (Kao et al., 2009).
sepsiste plazma arginin değerini 4 kat arttırabileŞiddetli inflamasyonu olan sıçanlarda yapılan,
cek bir dozda arginin desteğinin; hemodinamik
enteral arginin desteğinin, IL-6, TNF-α ve nitrik
parametrelere olumsuz bir etkisi olmaksızın, yeoksit seviyelerine etkilerinin incelendiği bir çalışniden sentezlenen arginin ve nitrik oksit dozlarını
mada ise, IL-6, TNF-α ve nitrik oksit düzeylerinin
düzenleyebileceği ve tüm vücut protein yıkımını
arginin desteği ile düzenlenebildiği saptanmıştır
azaltabileceği saptanmıştır (Luıkıng et al., 2015).
(Hamanı et al., 2010).
Glutamin ve arginin desteğinin inflamatuvar sitokinler ve intestinal mukoza üzerine etkilerinin
Bazı modellerde arginin desteğinin potansiyel
araştırıldığı bir çalışmada ise; sıçanlara 2 hafta
faydaları tartışılırken, toksik olduğu ve olumsuz
boyunca 300 mg/kg/gün glutamin, arginin veya
klinik sonuçlar doğuracağını tartışan çalışmalar
150 mg/kg/gün glutamin ve arginininden oluşan
da mevcuttur. Kritik hastalık metabolizmasında
oral destek yapılmış, 2 hafta sonunda lipopolisaktemel sorun; kritik hasta popülasyonunun homojen
karit injeksiyonu ile endotoksemi oluşturulmuştur.
olmamasıdır. Herhangi bir besin desteğinin veya
100
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:17
(Ekonomi)
& K:31
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ
VEkarmaşık
KONUTLAR
ARALIKLARINA
GÖRE
arginin gibi metabolik
olarak
birAÇISINDAN
amino TÜKETİM
or glutamine
supplementation:
a primary
asidin toksisite veya faydası ile ilgili genelleme
İNCELENMESİ intestinal defect? Amino Acids, 43; 1485-1498
yapmak uygun değildir (Zhou ve Murat
Martındale,
CAVALCANTE, A.A.M., CAMPELO, M.W.S.,
2007).
VASCONCELOS, M.P.P., FERREIRA,
1
Bölümü
Sonuç
C.M., GUIMARAES,
S.B., GARCIA, J.H.P.
& VASCONCELOS, P.R.L., (2012). Enteral
Özet de
: 2012-2014
Yılları arasındaki TUİK
Hem hayvan hem
insan çalışmalarında
tar-verileri kullanılarak hazırlanan bu çalışma, sanayi
nutrition
supplemented
with L-glutamine in
istatistiksel
olarak analiz edilmesi
tışma yaratacakşeklindedir.
veriler bulunmaktadır.
Yapılan
Farklı analiz teknikleri
patients with systemic inflammatory response
uygulanmıştır.
Ayrıca
hipotez testleri
çalışmalar belirgin
glutamin
eksikliğinin
yoğun
Sanayi ve konutlarda tüketim aralıklarına göre elektrik vesyndrome
edilmesi infection. Nutdue totespit
pulmonary
bakım hastalarında
morbiditeyi
ve
yönünde
hareket edilmişarttırdığını
rition, 28; 397-402
edilen bulgular
sonucunda; sanayi
paranteral glutamin
uygulamasının
mortaliteyi
azalttını göstermiştir;
glutamin
CHENG,
Z., BUENTELLO A. & GATLIN,
aralığı Kw ancak
cinsindenenteral
yükseldikçe,
uygulamasının Anahtar
yararları
hakkındaki
IIIKonut,
D.M.,
(2011).
of dietary arginiKelimeler
: Elektrik,çalışmalar
Doğalgaz, Tüketim, Sanayi,
Anova,
TUİK, Effetcs
Fiyat
çelişkilidir. Arginin için de belirli hastalık tipleri ve
ne and glutamine on growth performance,
şiddetine yönelik çalışmalar
ve öneriler mevcutken,
immune responses and intestinal structure of
ACCORDING
TOyapılamamakta,
CONSUMPTION RANGES INred
TERMS
OFSciaenops
INDUSTRY AND
doza ve hastalığa özgü
öneriler
drum,
ocellatus. Aquaculture,
HOUSES
hatta bazı durumlarda kontraendike olduğundan
319; 247-252
Abstract:
In
this
study
prepared
by
using
data
of
TSI
belonging
bahsedilmektedir. Hem glutamin, hem de arginin
in industry and
is statistically
DÖNMEZ,
R.,houses
ÖREN,
D., ÖZTÜRK, G., KIanalyzed.ve
ANOVA
model
was applied
desteği için, hastalığa
hastalık
şiddetine
özgü
A.,theÖZOĞUL,
techniques for analysis. Moreover, tests of hypothesis SAOĞLU,
were applied and
research was B., & ATAMAdoz ve veriliş made
yoluna
kılavuzlara
moreyönelik
comprehensive.
The purposeve
NALP, S.S., (2013). The combined effects of
mevcut literatürün zenginleşmesine ihtiyaç vardır.
glutamine and growth hormone on intestinal
Kaynaklar
anastomosis in the rat intra-abdominal sepsis
model. Journal of Surgical Research, 182;
BARRY, A., MIZOCK, M.D., F.A.C.P. & F.C.C.M.,
142-145
(2012). Immunonutrition and critical illness:
DROVER, J.W., DHALIWAL, R., WEITZEL,
An update. Nutrition, 26; 701-707
L., WISCHMEYER, P.E., OCHOA, J.B., &
BOUTRY, C., MATSUMOTO, H., BOS, C.,
HEYLAND, D.K., (2011). Perioperative Use
MOINARD, C., CYNOBER, L., YİN, Y.,
of Arginine-suppemented Diets: A Systematic
TOME, D. & BLACHIER, F., (2012).
Review of the Evidence. J Am Coll Surg,
Decreased glutamate, glutamine and citrul212 (3); 385-399
line concentrations in plasma and muscle in
endotoxemia cannot be reversed by glutamate
FREUND, H., ATAMİAN, S., HOLROYDE, J.,
& FISCHER, J.E., (1979). Plasma amino
101
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:17
(Ekonomi)
& K:31
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ
AÇISINDAN
LIN, J.,ARALIKLARINA
CHUNG, X.,GÖRE
YANG, C., & LAU, H.,
acids as predictors
of VE
theKONUTLAR
severity and
out- TÜKETİM
come of sepsis. Ann. Surg., 190; 571-576
İNCELENMESİ (2013). A meta-analysis of trials using the
intention to treat principle for glutamine
GROENİNG, P., HUANG, Z., LA GAMMA,
E.F.,
supplementation in critically ill patients with
Güven
& LEVY, R.J., (2011). Glutamine
Restores
burn. BURNS, 39; 565-570
1
7 Aralık
Myocardial Cytochrome c Kilis
Oxidase
Activity
LUIKING, Y.C., POEZE, M., DEJONG, C.H.,
and Improves Cardiac Function During ExÖzet : 2012-2014 Yılları arasındaki TUİK verileri kullanılarak hazırlanan bu çalışma, sanayi
RAMSAY,
G., analiz
& DEUTZ,
perimental ve
Sepsis.
Jpen,
35; 249-254
konutlarda
kullanılan
doğalgaz ile elektrik tüketiminin
edilmesi N.E., (2004).
Sepsis: an arginine deficiency state? Crit.
uygulanmıştır.
hipotez testleri uygulanarak
HAMANİ, D., KUHN,
M.,Ayrıca
CHARRUEAU,
C.,
Med,
32; 2135-2145
Sanayi ve konutlarda tüketim aralıklarına göre elektrik veCare
doğalgaz
fiyatlarının
tespit edilmesi
WALİGORA-DUPRİET,
A.,olup,
NEVEUX,
yönünde hareket edilmiş
edilen
sonucunda; sanayi
ve doğalgaz
LUIKING,
Y.C.,elektrik
POEZE,
M., & DEUTZ, N.E.,
N., BUTEL,
M.,bulgular
CYNOBER,
L., &sektörü
MO-için tüketim
(2015).
Arginine infusion in patients with
İNARD C.,aralığı
(2010).
Interactions
between
Kw cinsinden
yükseldikçe,
gelmektedir.
septic
shock
ω3 polyunsaturated
fatty acids
andDoğalgaz,
arginine
Anahtar Kelimeler
: Elektrik,
Tüketim, Sanayi,
Konut,
Anova,increases
TUİK, Fiyatnitric oxide production
without haemodynamic instability. Clin Sci
on nutritional and immunological aspects
(Lond), 128 (1); 57-67
in severe inflammation.
Clinical Nutrition,
29 (5); 654-662
HOUSESMESQUITA DA SILVERIA, G.R., & COUTINHO E.S., (2013). Effectiveness of imHEYLAND, D., MUSCEDERE, J., WISCAbstract: In this study prepared by using data of TSI belonging to the years of 2012-2014,
consumption
of electricity
and natural
industry and houses is statistically
diets in the decrease
HMEYER,theP.E.,
COOK,
D., JONES,
G., gas used inmunonutrient-enriched
infections
mortality
ALBERT, M.,
ELKE,
BERGER,
techniques
for G.,
analysis.
Moreover,M.M.,
tests of hypothesis of
were
applied andand
the research
was in the critically
ill. Nutrition, 29 (3); 485-90
& DAY, A.G., (2013). A Randomised Trial
of Glutamine and Antioxidants in Critically
MIZOCK, B.A., (2010). Immunonutrition and
Ill Patients. N Engl J Med, 368; 1489-1497
critical illness: An update. Nutrition, 26;
701-707
HEYLAND, D.K., NOVAK, F., DROVER, J.W.,
JAIN, M., SU, X., & SUCHNER, U., (2001).
NIU, L., QIAO, W., LI, G., LI, Q., HUANG,
Should immunonutrition become routine in
Q., GONG, J., ZHU, W., LI, N., & LI, J.,
critically ill patients? A systematic review of
(2011). Different Alterations in Rat Intestinal
the evidence. JAMA, 286 (8); 944-53
Glutamine Transport during the Progression
of CLP- and LPS-induced Sepsis. Journal of
KAO, C.C., BANDI, V., GUNTUPALLI, K.K.,
Surgical Research, 169; 284-291.
WU, M., CASTILLO, L., & JAHOOR, F.,
(2009). Arginine, citrulline and nitric oxide
OLIVEIRA, M.A., LEMOS, D.S., DINIZ, S.O.F.,
metabolism in sepsis. Clinical Science, 117;
COELHO, J.V., & CARDOSO, V.N., (2006).
23-30
Prevention of bacterial translocation using
102
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:17
(Ekonomi)
& K:31
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİ
VE KONUTLAR
ARALIKLARINA
GÖRE Glutamine suppleglutamine: a new
strategy
of investigation.
WERNERMAN,
J., (2011).
Nutrition, 22; 419-424
İNCELENMESİ mentation. Annals of Intensive Care, 1; 25
OLIVERIA, G.P., DIAS, C.M., PELOSI,
P.,
WISCHMEYER, P.E., (2008). Glutamine: role
Güven
Grup
A.Ş.
Finans
Yönetmeni
& ROCCO P.R.M., (2010). Understanding
in critical illness and ongoing clinical trials.
1
Kilis 7action
Aralık Üniversitesi,
Bölümü
the mechanisms of glutamine
in cri- Elektrik-Enerji
Curr Opin
Gastroenterol, 24; 190-197
tically ill patients. An Acad Bras Cienc, 82
Özet : 2012-2014 Yılları arasındaki TUİK verileriWU,
kullanılarak
bu çalışma,
G., hazırlanan
BAZER,
F.W., sanayi
CUDD, T.A., JOB(2); 417-430
GEN,çalışmada
W.S., KIM,
S.W.,
LASSALA, A., LI,
ANOVA
modeli
uygulanmıştır. Ayrıca
hipotez testleri uygulanarak
araştırma
daha kapsamlı
P., MATIS,
J.H.,
MEININGER, C.J., &
RASPE, C., CZESLICK,
E., WEIMANN,
A.,
SPENCER,
T.E.,
(2007).
Pharmacokinetics
SCHINKE,yönünde
C., LEIMERT,
A., KELLNER,
P.,
hareket edilmiş
bulgulara
göre de sonuca
gidilmiştir.
Elde
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
and Safety of Arginine Supplementation in
SIMM, A., BUCHER, M., & SABLOTZKI,
Animals.
J Nutr, 137; 1673-1680
A., (2013). aralığı
Glutamine
andyükseldikçe,
alanine-induced
Kw cinsinden
gelmektedir.
differential Anahtar
expression
of intracellular
IL-6,
Kelimeler
ZHOU, M., & MARTINDALE, R.G., (2007).
IL-8 and TNF-α in LPS-stimulated monocytes
Arginine in the Critical Care Setting. J Nutr.,
in human whole-blood.
Cytokine, 62; 52-57
ECONOMETRIC ANALYSIS OF ELECTRICITY137;
AND NATURAL
GAS PRICES
1687-1692
HOUSES
WEITZEL, L.B., & WISCHMEYER, P.E.,
ZHOU, X., WU, X., YIN Y., ZHANG, C., & HE,
(2010). Glutamine in Critical Illness: The
to thePreventive
years of 2012-2014,
L., (2012).
oral supplementation
the consumption
of electricity
natural gas used in industry and houses is statistically
Time Has come,
The Time
Is Now.andCritical
analyzed. ANOVA model was applied to the study with
prepared
with the use
of different
glutamine
and
arginine has benefical
Care Clinics,
26; 515-525
techniques
for analysis. Moreover, tests of hypothesis were applied and the research was
effects
on and
thenatural
intestinal
mucosa and infmade more comprehensive. The purpose was to determine
electricity
gas prices
lammatory cytokines in endotoxemic rats.
Amino Acids, 43; 813-821
103
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:17
(Ekonomi)
& K:31
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
İNCELENMESİ
EXTENDED ABSTRACT
Glutamine and arginine have important
roles on growth, tissue repair, cell regeneration and collagen
1
synthesis. Glutamine is the most abundant amino acid in the body and its storage in the muscles is
Özet : 2012-2014
kullanılarak
hazırlanan
çalışma,
sanayi
immediately exhausted
at catabolic
stages TUİK
suchverileri
as trauma,
sepsis.
Forbuthis
reason
glutamine is clasve konutlarda kullanılan doğalgaz ile elektrik tüketiminin istatistiksel olarak analiz edilmesi
sifed as a conditionally
essential amino acid. Arginine also has an important role on immune responşeklindedir. Farklı analiz teknikleri kullanılarak hazırlanan çalışmada ANOVA modeli
uygulanmıştır.
Ayrıcafor
hipotez
araştırma
daha kapsamlı
se modulation while
it serves
nitrogen
metabolism,
creatine
and polyamine
synthesis. It is the
primary substrate
for nitric
is not essential
for gidilmiştir.
healthy subjects
but at stress
yönünde
hareketoxide
edilmişsynthesis.
olup, yapılanArginine
göre de sonuca
Elde
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
stages such as sepsis, it is conditionally essential. Low plasma arginine levels in septic patients and
increased arginine
requirements
which could
not
be met
by endogenous
aralığı
fiyatlarda
da azalma
meydana
gelmektedir. synthesis is the reason for
worsening prognosis.
sepsis
have
increased
90 %
in last 20 years. Sepsis
AnahtarHospital
Kelimeler : deaths
Elektrik, caused
Doğalgaz, by
Tüketim,
Sanayi,
Konut,
Anova, TUİK,
Fiyat
and inflammation cause multiple organ dysfunction syndrome (MODS) and it is usually the reason
for death in intensive
care units. Decreasing or inhibiting stress response by substrates such as gluECONOMETRIC ANALYSIS OF ELECTRICITY AND NATURAL GAS PRICES
ACCORDINGthe
TOpatients
CONSUMPTION
RANGESand
IN TERMS
OF INDUSTRY
ANDcare units. Arginine
tamine may help preventing
from MODS
mortality
in intensive
HOUSES
supplementation in sepsis has dissimilar results in animal models. The results are almost the equal
Abstract:
In ineffectiveness.
this study prepared byHeyland
using data of
TSIcolleagues
belonging to the
years
of 2012-2014,
mix of benefit, harm
and
and
have
published
a meta-analysis in
analyzed.
ANOVA
modelsupplemented
was applied to the
study
prepared
with the in
usecritically
of differentill and even have
2001 which reported
that
arginine
diets
have
no benefit
potential harms.made
Despite,
it is determined
thatwas
in elective
arginine
more comprehensive.
The purpose
to determinesurgery
electricitypatients
and natural
gas pricessupplementation
has benefical effects by decreasing infection rate. Nonetheless in many studies glutamine and arginine’s
effects on preventing from sepsis are determined but enteral use of combination of glutamine and
arginine is needed to be explored if it has sinergetic effects. The aim of this review is to overview
the dilemmas in the present literature about oral or enteral arginine and glutamine supplementation
for prevening and surviving from sepsis. Glutamine has many metabolic functions and this amino
acid is the energy source for enterocytes and lymphocytes. Glutamine is precursor for glutathione
synthesis, nucleotides and glutamate. It has main roles in nitrogen transport and renal ammoniagenesis. Experimental studies has shown that glutamine provides a balance between pro- and antienflammatory cytokines by decreasing nuclear factor kappa B activation. Thus, neutrophile accumulation decreases, intestinal entegration, immune cell function and heat shock protein expression improves. All organism is protected by this way. Exogenous glutamine in sepsis is proved to be benefical in sepsis by experimental studies. Acetyl Co-A synthesis from pyruvate is impaired because of
the inactivation of pyruvate dehydrogenase. Due to this, tricarboxilic acid (TCA) cyclus is impaired
and oxidative phosphorilation is decreased. Glutamine increases the mediators of TCA cyclus and
104
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:17
(Ekonomi)
& K:31
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
VE KONUTLAR
AÇISINDAN
ARALIKLARINA
fluxes in the cyclusSANAYİ
by converting
to glutamate
andTÜKETİM
α-ketoglutarate.
Thus,GÖRE
oxidative phosphorylatiELEKTİRİK VE DOĞALGAZ FİYATLARININ EKONOMETRİK AÇIDAN
on is stimulated and ATP production is increased.
It has been shown that glutamine decreases infİNCELENMESİ
lammation, improves lung functions
and increases survival in experimental models of sepsis. In
catabolic stages, there is a rapid release
of glutamine from muscles, nevertheless plasma levels of
glutamine decrease and remain1Kilis
at 7low
levels more than 21 days related with mortality in critically
Aralık Üniversitesi, Elektrik-Enerji Bölümü
ill. Healthy subjects synthese 50-80 g/day glutamine. Most of the synthesed glutamine exists in
verileri
kullanılarak
hazırlanan bu
çalışma,
sanayicell synthesis. In
sceletal musclesÖzet
and: 2012-2014
rest are transported
toTUİK
splanic
area
for enterocyte
and
immune
critically ill, synthesis
of Farklı
glutamine
is not decreased
the amount
is not sufficient for
şeklindedir.
analiz teknikleri
kullanılarak but
hazırlanan
çalışmada synthesed
ANOVA modeli
AyrıcaIn
hipotez
araştırma daha
kapsamlı hale
getirilmiştir.
keeping normaluygulanmıştır.
plasma levels.
a meta-analysis
evaluating
glutamine
supplemetation
in critically
ill has shown that
highhareket
incidance
infectious
complications
arederelated
with intestinal
permeability,
yönünde
edilmişof
olup,
yapılan istatistik
bulgulara göre
Elde
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
colonic apoptosis and decreased secretory IgA functions, abnormal lymphocyte and macrophage
functions and glutamine
supplementation
might
reverse
all. gelmektedir.
Another double blinded randomised
da azalma
meydana
controlled studyAnahtar
in theKelimeler
same population
has evaluated
1223
critically
ill patients
in 40 centers and
Tüketim, Sanayi,
Konut,
Anova, TUİK,
Fiyat
has shown that glutamine supplementation did not upgrade clinical outcomes and increased multiple organ disfunction
syndrome related with mortality. However, a randomised controlled, double
ACCORDING
TO CONSUMPTION
IN TERMS OF
INDUSTRY care
AND patients with mild
blinded study evalutaed
30 g/kg/day
glutamineRANGES
supplemetation
in intensive
HOUSES
sepsis and has shown that 5 days of supplementation increased lymphosyte count and decreased
Abstract:
thisnot
studyeffect
prepared
by using data
of TSI belongingantioxidant
to the years of glutathione
2012-2014,
lipid peroxidation,
but Indid
cytokine
concentration,
capasity and
analyzed. In
ANOVA
model
was evaluating
applied to thethe
study
prepared
with the use supplementation
of different
glycolitic parameters.
another
study
effect
of glutamine
in cytotechniques for analysis. Moreover, tests of hypothesis were applied and the research was
kine production,made
endotoxemia
is induced
by lipopolysaccharide
injection
to blood
samples of healthy
more comprehensive.
The purpose
was to determine electricity
and natural
gas prices
subjects. IL-6, IL-8 and TNF-α synthesis are measured as inflammatory parameters and it has been
decided that glutamine supplementation might be benefical effects on mortality and morbidity in
septic patients. A study investigating glutamine’s effects on intestinal functions in rats has showed
that, decreasing amino acid levels in circulation in endotoxemia is related with enterocyte functions
and thus orally or enteral supplementation of glutamine might not be as effective as parenteral supplementation. In another rat model of sepsis, glutamine supplementaion is investigated. 1 mg/kg/day
oral glutamine supplementation for 5 days decreased bacterial translocation, increased mucosal
thickness and antioxidant levels while in another study 7 days of 250 mg/kg/day and 500 mg/kg/day
enteral glutamine supplementation has shown both doses did not prevent from bacterial translocation. It is known that glutamine is not synthesed in enough amounts that could meet the increased
requirements in metabolic stress phases and glutamine supplementation may be beneficial for the
critically ill. Present studies are with different doses and different routes of administration. Doses
and effective routes of implementation according to the patient groups and diseases are not certain.
Arginine has also roles in many metabolic events. It has roles in tissue repair and is a precursor for
105
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:17
(Ekonomi)
& K:31
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
VE KONUTLAR
AÇISINDAN
TÜKETİM ARALIKLARINA
nitric oxide, a verySANAYİ
important
signal molecule.
Additionally,
arginine is an GÖRE
essential metabolic subsELEKTİRİK VE DOĞALGAZ FİYATLARININ EKONOMETRİK AÇIDAN
trate for immune cells and is necessary for
normal lymphosite function. It acts as a substrate in
İNCELENMESİ
protein synthesis, is used in ammonia
detoxification, cell growth and differentiation, wound healing
and immune function. Arginine represents
14 % of normal nitrogen in animal body. Daily arginine
intake with western diet is 5-71Kilis
grams
and endogenous synthesis is approximately 15-20 g/day. The7 Aralık Üniversitesi, Elektrik-Enerji Bölümü
re are different results of studies with doses 5-30 g/day in normal host and it has been showed orally
2012-2014
arasındaki
TUİK few
verileri
çalışma, sanayi
supplementationÖzet
of :30
g/day Yılları
is safe
with very
gastointestinal
sidebueffects.
It is well known that
safe dose in critically
ill isFarklı
veryanaliz
difficult
to estimate.
rats, enteral
useANOVA
of arginine
şeklindedir.
teknikleri
kullanılarak In
hazırlanan
çalışmada
modeliwithout any side
Ayrıca hipotez
araştırma
effects at 0.31, uygulanmıştır.
0.32, 0.62 between
2.14-5.70
g/kg/day
dosesdaha
arekapsamlı
well tolerated.
Mild sepsis, postoSanayi ve konutlarda tüketim aralıklarına göre elektrik ve doğalgaz fiyatlarının tespit edilmesi
perative period yönünde
and trauma
theolup,
periods
arginine
occurs.
These
hareket are
edilmiş
yapılanthat
istatistik
bulgularadefficiency
göre de sonuca
gidilmiştir.
Elde patients benefit
edilen
bulgular
sonucunda;
sanayi
sektörü
için
tüketim
aralığı
arttıkça,
elektrik
ve
doğalgaz
from arginine supplementation while studies showed that arginine supplementation in more critical
patients has lessaralığı
or no
Studies with
arginine
Kwbenefits.
fiyatlarda
da azalmasupplementation
meydana gelmektedir.in sepsis states that this amino acid’s impacts
differ
according
to the
stageTüketim,
of sepsis,
it is useful
in mild stages, it might
Anahtar
Kelimeler
: Elektrik,
Doğalgaz,
Sanayi,while
Konut, Anova,
TUİK, Fiyat
increase mortality risk in severe stages. The European Society of Clinical Metabolism reported
immunonutrition ECONOMETRIC
is containdicated
in severe sepsis. In a study with 8 critically ill patients with sepANALYSIS OF ELECTRICITY AND NATURAL GAS PRICES
ACCORDING
CONSUMPTION
RANGESItIN
TERMS
OF INDUSTRY
tic shock, short term
effects ofTOarginine
is evaluated.
has
shown
that thereAND
is protein waste at the
HOUSES
begining and arginine infusion decreases both protein waste and protein synthesis, at doses increasing
In thisfold
study might
preparedregulate
by using data
of TSI belonging
to theoxide
years of
2012-2014,
plasma arginineAbstract:
levels four
arginine
and nitric
levels
and decrease whole
analyzed.
ANOVA
was applied
to the study prepared
with the useInofanother
different study evaluating
body protein waste
without
anymodel
side effects
on hemodynamic
parameters.
glutamine and arginine
on inflammatory
intestinal
made more supplementation
comprehensive. The purpose
was to determine cytokines
electricity andand
natural
gas prices mucosa, rats received 300 mg/kg/day glutamine, arginine and 150 mg/kg/day glutamine and arginine combination
for 2 weeks. As a result, glutamine supplementation did not increase plasma glutamine or arginine
levels, while arginine supplementation increased plasma arginine levels. Glutamine and arginine
combination did not increase plasma arginine levels as much as arginine supplementation alone.
Glutamine and arginine supplementation or their combination all increased villus length in jejenum
and ileum, that showed they might have sinergetic effects on intestinal integrity and they have beneficial effects on inflammatory cytokines. Arginine supplementation on critically ill patients and
healthy volunteers is evaluated on 13 septic patients of which 5 have septic shock and 7 healthy
volunteers. It is determined that all of the patients have similar whole body arginine production and
nitric oxide synthesis. Enteral arginine supplementation in rats with severe inflammation has shown,
IL-6, TNF-α and nitric oxide levels might be regulated with arginine supplemetation. While in some
models, potential beneficial effects of arginine is discussed, there are also studies stating its toxicity
and negative clinical outcomes. The main problem in critically ill population is critically ill are not
homogenous. It is not appropriate to generalize toxicity or benefits for a dietary supplement or an
106
DBHAD
Ocak
- Nisan
2015
Sayı:0203Volume:
Cilt: 0201
KışAutumn
İlkbahar
October
/ November
December
2014
Issue:
Winter
2015 Issue:
ID:17
(Ekonomi)
& K:31
(Economy)
(ISO
&ISO
ISO14001-2004
14001-2004
Belge
12880)
(ISO9001-2008
9001-2008Belge
Belge No:
No: 12879
12879 &
Belge
No:No:
12880)
SANAYİcomplex
VE KONUTLAR
AÇISINDAN
ARALIKLARINA
GÖRE data is conflicting.
amino acid metabolically
as arginine.
BothTÜKETİM
in animal
and human studies
Studies have shown significant glutamine deficiency
is associated with increased morbidity in critiİNCELENMESİ
cally ill and parenteral glutamine administration
of glutamine decreases mortality while enteral supply
of glutamine is not clear. Arginine Güven
is alsoGrup
studied
for spesific diseases and severity while dose or
disease specific recommendations
are not clear, even it is contraindicated in some states. Disease
1
and dose spesific and administration route guidelines are needed for both glutamine and arginine
supplementation.
HOUSES
107
DERGİ HAKKINDA
DBHAD “Uluslararası Hakemli Beslenme Araştırmaları Dergisi”; 2014 yılı itibariyle yayın hayatına
girmiştir. Dergimizde literatüre kaynak sağlayacak nitelik ve değerde olan yayınlara yer verilmektedir. Dergimiz uluslararası hakemli bir dergi olup, yılda ÜÇ sayı çıkarmaktadır. Dergimizin sayıları
NİSAN, AĞUSTOS ve ARALIK aylarında sistem üzerinden yayınlanmaktadır. Dergimiz gerek basılı, gerekse de internet üzerinden ulaşılabilen bir dergidir. Dergimizde Beslenme Bilimi konusunda
yapılmış her türlü araştırma çalışmasına yer verilecektir. Beslenme Bilimleri, Toplum Beslenmesi,
Beslenme Eğitimi, Diyetetik, Besin Mikrobiyolojisi ve Toplu Beslenme Sistemleri, Epidemiyoloji,
Diyet Araştırmaları, Besin Gereksinimleri, Beslenme Davranışları, Metabolik Çalışmalar, Vücut
Kompozisyonu, Şişmanlık, Genetik, Nütrigenetik, Besin Güvenliği ve Güvencesi alanı içerisinde
değerlendirilebilecek her türlü yayına yer verilebilmektedir. Dergimizin baş editörü Doç. Dr. Aslı
UÇAR olup, dergi yönetim kurulunun aldığı kararlar doğrultusunda faaliyetlerini gerçekleştirilmektedir. Yönetim kurulu başkanı derginin o anki yönetim kurulundaki en üst unvana sahip hocamız olup
yönetim kurulunun %51’ inin aldığı kararlar uygulanmaktadır. Gönderilen her yayın kendi alanında
uzman iki hakemin onayından geçmeli ve hakemler tarafından yayınlanabilir görüşüne sahip olmalıdır.
Aynı sayı içerisinde yazarın bir yayınına yer verilir. Birden fazla hakem ve yönetim kurulu onayından geçen çalışmalar sıraya alınarak ilerleyen sayılarda yayınlanır. Hiçbir yazar hakem ve yönetim
kurulu üyeleri üzerinde etkili değildir. Dergimizde yayınlanmak üzere sisteme yüklenen çalışmalar
için yayın telif hakkı sözleşmesi istenmez. Sisteme yüklenen çalışmalar dergiye devredilmiş olarak
kabul edilir. Yazar ya da yazarlar bu durumu kabul etmiş ve derginin yayın kabul şartlarına uygun
hareket etmeyi teyit ederek bu sisteme dahil olmuştur.
Dergimiz hakem ve bilim kurullarında yer almak isteyen akademisyen ve bilim araştırmacılarının mutlaka
Dr. unvanı almış ve alanında uzman olması gerekmektedir. Ayrıca bilimsel çalışmalar yapmış olması
şartı aranır. Dr. ya da Uzman unvanına sahip olmayan ve alanında yayın yapmayan hiç kimse bilim,
danışma ve hakem kurullarında yer alamaz. Dergi yönetim kurulu derginin en üst karar ve yürütme
mekanizmasını oluşturur. Yönetim kurulunun aldığı her türlü karar kesin ve değiştirilemez niteliktedir.
Yönetim kurulu kararı olmaksızın hiçbir koşul ve şartta dergi üzerinde işlem gerçekleştirilemez ve
uygulamaya gidilmez. Dergi baş editörü hakem onayına gönderilmeyen çalışmaların dergide kabul
edilip edilmeyeceğine, hakem sürecine gönderilip gönderilmeyeceğine karar verebilir. Bu karar sürecinde yönetim kuruluna bilgi vermek zorunda değildir. Dergimiz bünyesinde hakem, bilim ve danışma
kurulunda yer almak isteyen bilim insanlarının katılımına ancak yönetim kurulu karar verebilir.
Dergimizde bazı ulusal ya da uluslararası kongrelerde yayınlanmış sözlü ve hakem onayından geçmiş
çalışmalar için özel sayılar şeklinde çalışmalar da gerçekleştirilmektedir. Bu tip özel sayılar ancak
anlaşma yapılan kongrelerde sunulmuş sözlü bildiriler için geçerlidir. Bu bildirilerin mutlaka kongre
bilim kurulundan onay almış hakem değerlendirmesi yapılmış olmalıdır. Hakem değerlendirilmesi
yapılmamış hiçbir çalışma yayına alınmaz. Yayınlanmak için gönderilen çalışmalar dergi hakem
onayına gönderilir. Ancak her iki hakemden olumlu dönüş alan çalışmalar yayına alınır. Ayrıca sözlü
sunulan bildirilerin mutlaka basılı materyali ile hakem onay raporları dergimiz yönetim kuruluna ve
baş editörüne sunulmuş olmalıdır. Bu bilgi ve materyallere sahip olmayan bildirilere dergimizde yer
verilmez. Dergimizde işlem sürecine dair bilgiler yazar ve yazarlara yazılı olarak dergi internet adresinden bildirilir. Ayrıca dergimize üye olup sisteme giriş yapan her bir yazar süreç ile ilgili bilgileri
derginin web sayfasından kendisi izleyip gelişmeleri takip edebilir. Dergimizdeki koşul ve şartlar her
bir yazar ve yazarlar için aynıdır. Hiçbir kimse için bu kurallar ve koşullar değiştirilmez. Farklılık
sağlanması istenemez talep edilemez. Dergimiz bünyesinde yayınlanması istenen eserlerin mutlaka
derginin yayın kabul ettiği alanlardan olması şartı aranır. Bu özellikleri taşımayan hiçbir yayına
dergimizde yer verilemez. Hakem sürecine dair işleyiş baş editör kontrolünde gerçekleştirilir. Baş
editör yayının dergide hakem sürecine dair işleyişine yönelik bilgi ve karar verme yetkisine sahip
bulunur. Baş editörün uygun bulmadığı ya da kabul etmediği bir yayın dergide sürece dahil edilmez.
Bu konuda yazar ya da yazarlar dergi ile diğer organlar üzerinde bir yükümlülük oluşturamaz. Hakem
onayından geçse bile editörler ya da yönetim kurulu mevcut çalışmanın yayınlanmasına olumlu görüş
bildirmemesi veya makale sistemde yayına alınsa bile kurulların kararı ile iptal edilebilir. Böyle bir
durumda yazar ya da yazarlar dergiye bir yaptırım uygulamaz. Her türlü yetki tek taraflı olarak dergi
yönetim ve editörler kuruluna aittir.
Dergimiz T.C. hukuk kuralları çerçevesinde “5846” sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanun ve
Hükümleri’ne tabi hareket eder. Bu kanunun gerekliliklerini yerine getirmeyen yazar ya da yazarlar
hakkında dergimiz tek taraflı olarak hukuki haklarını korumaya sahiptir. Dergimizde yayınlanması
amacıyla gönderilen çalışmalarda yapılan ilgili kanunlara uygun olarak gerçekleştirilmeyen alıntılar,
intihal gibi konularda yazar ya da yazarlar tek taraflı olarak sorumludur. Her bir yazar ve yazarlar
uluslararası akademik, bilimsel etik kurallara uymak zorundadır. Bu kurallara uymayan yazarlar
hakkında ilgili kurum ve kuruluşlara dergimiz doğrudan resmi olarak bilgi verir. Doktora, Yüksek
Lisans ve Uzmanlık tezlerinden yararlanılarak hazırlanan çalışmalarda mutlaka kaynakça ya da özet
altında hangi çalışmadan yararlanılarak hazırlandığı belirtilmelidir. Aksi durumda bu tip çalışmalar
etik kabul edilmez ve intihal çerçevesinde değerlendirilir. Tez ve uzmanlık tezlerinde mutlaka ilgili
yayının asıl sahibinin ismi bulunmalıdır. İlk sırada etik kurallar çerçevesinde tezin “yayının” asıl
sahibi konumundaki kişi ilk sırada yer almalıdır. Danışman ve diğer yazarlar tezin sahibinin önünde
yer alamaz. Bu tip çalışmalarda tez danışmanı dışında farklı yazar isimleri bulunuyor ise çalışmaya
ne tür bir katkı sağlandığı kaynakça kısmında açıkça belirtilmelidir. Dergimiz basılı ve online olarak
hareket eden bir yayın organıdır. Akademik alanda hazırlanan çalışmaların yer aldığı bir materyal
olarak bilimsel araştırma yapan kurum ve kişilere fayda sağlamak amacıyla toplumsal hizmet sunan
sosyal bir organdır. Dergimiz paralı bir dergi olmayıp, hiçbir yazara ya da yazarlara basılı materyal
göndermek zorunda değildir. Dergimizde kabul edilen ve basıma hak kazanan çalışmalar dergi yayın
kabul şartları ve yazım kurallarına uygun olarak mizanpajı yapılır ve sisteme yüklenir. İhtiyacı olan
yazar ya da yazarlar ile okuyucular sistemden bu sayıyı indirerek ihtiyacını giderebilir. Mizanpaj
yazar tarafından örnek makale baz alınarak yapılmaktadır.
ABOUT THE JOURNAL
“International Peer-Reviewed Journal of Nutrition Research” (DBHAD) has started to publish
articles as of 2014. Our journal includes valuable and qualified articles which will provide sources
for the literature. Our journal is an international refereed journal, and is published three times a year.
The issues of our journal are published on APRIL, AUGUST and DECEMBER. Both online and
printed versions of the journal are available. Our journal welcomes all types of works tackling the
issues of Nutritional Sciences, Public Health Nutrition, Nutrition Education, Dietetics, Food
Microbiology and Collective Nutrition Systems, Epidemiology, Diet Research, Food Requirements, Metabolic Studies, Body Composition, Adiposity, Genetics, Nutrigenetics, Food Safety
and Security. Editor-in-Chief of the journal is Assoc. Prof. Aslı UÇAR and the journal carries out its
activities in accordance with the decisions taken by the Executive Board of the journal. The President
of the Executive Board is the member of the board who has the highest rank, and decisions taken
by 51% of executive board are implemented. Each submitted article is approved by two referees
who are experts in their fields, and is expected to be granted with positive opinions of referees as to
being eligible for publishing. Within the same issue, single article of the author is published. If the
author has more than one article which is approved by referees and the executive board, those are
lined up for the following issues. No author has any kind of power on referees and executive board.
Copy right agreement is not demanded for articles which have been uploaded to the system for
publishing. Rights of articles which have been uploaded to the system are considered to be transferred
to the journal. Author or authors are regarded to have agreed on this and have been included in this
system by committing to act in accordance with the publishing conditions of the journal.
Academicians and researchers who would like to become a member of referees and scientific boards
of the journal are required to hold Ph. D. degree and be granted with the title of Doctor and to be
experts in their fields. In addition, one of the conditions is to have carried out scientific studies. No
one who has not published works in his/her field and does not have the titles of Doctor or Expert
cannot become a member of referees and advisory boards. Executive board of the journal is the senior
decision and executive mechanism of the journal. Each and every decision of the executive board is
absolute and irreversible. Without the decision of the executive board, nothing can be carried out or
performed under no circumstance. The Editor-in-Chief of the journal can decide on whether works
which have not been sent to the approval of referees can be accepted or not, whether they can be
included in the process of referees’ approval. Editor-in-Chief does not have to inform the executive
board on this process. Only executive board takes decisions regarding the participation of scientists
who would like to participate in the referees, scientific and advisory boards of the journal.
In our journal, special issues can be prepared for works which have been presented orally in some
national or international congresses and which have been approved by a referee. Such special issues
are just valid for oral presentations in agreed congresses. Such works have to be approved by scientific
board of the congress and evaluated by referees. No work can be published without referee assessment
and approval. Works which are sent for publishing are submitted to referees for their approvals. Works
which are evaluated positively by the two referees are published. In addition, printed versions of the
orally-presented works and their referee approval reports should be submitted to executive board of
the journal as well as editor-in-chief. Works lacking this information and printed material cannot be
accepted for our journal. Information regarding the process are provided for author and authors in a
written format in the web page of the journal. Each author who registers to our journal and logins
the system can follow up the process on the web page of the journal. All conditions and principles
are eligible and same for each and every author. These conditions and rules cannot be changed for
anyone. Any change or difference cannot be requested. Works sent to be published in the journal
have to be related to the fields that the journal accepts. If a work does not hold such features, it is
not published in the journal. Procedure regarding refereeing process is under the control of editor-inchief. Editor-in-chief has the authority to decide on the procedure of refereeing process for a work.
A work which has not been found appropriate or not been accepted by the editor-in-chief cannot
be included in the refereeing process of the journal. Under such circumstances, author or authors
cannot form any liability for the journal and other bodies. Even if a work is approved by a referee
or accepted in the system to be published, its publication can be cancelled due to negative opinion
of editors or executive board regarding the publication of the work or related decision of the boards.
Under such cases, author or authors cannot impose sanctions on the journal. Any kind of authority
belongs unilaterally to the executive and executive boards of the journal.
Our journal acts in accordance with the Law numbered “5846” on Intellectual and Artistic Works
and its provisions within the frame of Turkish Republic legal rules. Our journal has the right to
protect its legal rights unilaterally against author or authors who do not fulfil the necessities of this
law. Author or authors are held responsible unilaterally regarding quotations which are not in accordance with related rules, and plagiarism. Ethics board report is mandatory in research and applied
studies. Studies without ethics board report cannot be accepted even if they have received referee’s
approval. Author or authors cannot claim any right on this matter. On this matter, any institution,
individual or other authorities cannot impose sanction on the journal. Each and every author has to
obey international academic, scientific and ethical rules. Our journal informs related institutions or
organizations directly and formally about authors who do not obey the rules. In studies which are
prepared by utilizing PhD, MA/MS and Expertise theses, studies that have been utilized have to be
definitely stated under the title of bibliography or abstract. Otherwise, such studies cannot be regarded
as ethical and evaluated within the frame of plagiarism. In MA/MS and Expertise theses, name of
the author of the original study has to be stated. If different author names exist in such studies, the
contributions of the authors to the study have to be clearly stated in the bibliography. Our journal has
both online and printed versions. Our journal, as a material including academically-prepared studies,
is a social organ which provides services to the society in order to provide benefits to institutions
and individuals which carry out scientific studies. Our journal does not charge any fee thus does not
have to send printed material to author/authors. Page-setting of the works which have been accepted
and granted to be published in our journal is carried out according to the journal’s publication and
writing rules, and then uploaded to the system. Works can be downloaded from the system by author/
authors and readers so that their needs are met. Page-setting is performed by authors based on the
sample work provided for them.
YAYIN İLKELERİ
1. “Uluslararası Hakemli Beslenme Araştırmaları Dergisi”; 4 ayda bir yayınlanan akademik ve
bilimsel nitelikli uluslararası hakemli bir dergidir. Ancak derginin özel durumlarda ara dönem
içerisinde de yayın çıkarma hakkı bulunmaktadır.
2. Dergide Beslenme Bilimi konusunda yapılmış her türlü araştırma çalışmasına yer verilecektir
Beslenme Bilimleri, Toplum Beslenmesi, Beslenme Eğitimi, Diyetetik, Besin Mikrobiyolojisi ve
Toplu Beslenme Sistemleri, Epidemiyoloji, Diyet Araştırmaları, Besin Gereksinimleri, Beslenme
Davranışları, Metabolik Çalışmalar, Vücut Kompozisyonu, Şişmanlık, Genetik, Nütrigenetik gibi
beslenme bilimi ile ilgili konuları ya da sorunları ele alıp inceleyen, bilimsel ve özgün nitelikli
çalışmalar yer almaktadır. Çalışmaların bilimsel kaygılarla yazılmış olması, alana katkıda bulunacak nitelikte olması, alandaki önemli kaynakları referans göstermesi, önyargı ile yazılmamış
olması, slogan niteliğinde cümleler içermemesi beklenir. Ayrıca tarama, araştırma, bildiriden
geliştirilme vb. niteliklerinden birine sahip olmalıdır.
3. Derginin yazım kurallarına uymayan, kaynakçasız, önsözsüz ya da özetsiz yazılar için hakem
süreci başlatılmaz.
4. Birden fazla yazarın bulunduğu çalışmalarda sorumlu yazar olarak belirtilen yazar muhatap kabul
edilir.
5. Kullanılan kaynaklar dergimiz yayın kurallarına uygun şablona göre hazırlanmalıdır.
6. Düzenleme ve çalışmanın dizgisi apa sistemine uygun olarak hazırlanmalı, çalışma içerisinde
kaynak gösterimi bu şekilde düzenlenmelidir.
7. Yazıların değerlendirilmesi aşamasında öncelikle hakem ve yazarların aynı kurumdan olmamasına özen gösterilir. Hakem ve yazarların isimleri titizlikle saklanır ve hiçbir şekilde açıklanmaz.
Hakem Kurulu her sayıda değişir ve yazıların konusuna göre oluşturulur.
8. Her yazının alanına göre ilk aşamada iki hakem tayin edilir. Hakem raporlarından birinin “Yayınlanamaz”, diğerinin “Düzeltilerek Yayınlanabilir” ya da “Yayınlanabilir” olması durumunda
ilgili alandan 3. hakem tayin edilebilmekte ve onun raporu beklenebilmektedir. Yazardan sadece
üç defa düzeltilmesi istenir. Her üç düzeltmede de istenilen düzeltmeler gerçekleştirilmemiş ise
yayın sistem tarafından reddedilir.
9. Yazarların, kendilerinden istenen düzeltmelere titizlikle ve ivedilikle uymaları, yazının son
şeklini düzeltilmiş haliyle dergiye 15 gün içinde göndermeleri beklenir. Düzeltmeler konusuna
yeterince uyulmadığı anlaşılırsa bu durum yazara bildirilir. Belirtilen sürede düzeltilmiş olarak
geri gönderilmeyen yazılar yayınlanacaklar listesine alınmaz.
10. Dergimizin yayın dili Türkçe ve İngilizcedir.
11. Dergiye yayınlanmak üzere gönderilen yazıların, daha önce başka bir yayın organında yayınlanmamış olması ya da yayın için değerlendirme aşamasında bulunmaması gerekmektedir.
12. Daha önce akademik alanda ulusal ya da uluslararası nitelikli bilimsel toplantı, kongre, konferans
ya da sempozyumda sunulmuş olan bildiriler, başka bir dergi ya da yayında yayınlanmamış
olması ve makale formatına ve içeriğine dönüştürülmesi koşulu ile kabul edilebilir ve hakem
sürecine alınır.
13. Çeviri metinler, eğer o metin Türkçe’de ender bulunabiliyorsa, çevirisinin alana katkı sağlayacağı
düşünülüyorsa editör ve yayın kurulunun onayı ile kabul edilir ve hakem süreci başlatılır. Ancak
her sayıda yayınlanacak çeviri sayısı sınırlıdır. Özgün metinler tercih nedenidir.
14. Dergiye gönderilecek yazılar, MS Word Programı kullanılarak, Times New Roman karakterinde,
12 Punto ve 1,5 satır aralığında yazılmalıdır. Sayfanın üst, alt, sol ve sağ taraflarında 3’er cm’lik
boşluklar olmalıdır.
15. Yazılar toplamda 15 sayfayı geçmemeli ve alt ortada sayfa numarası verilmiş olmalıdır. Yazıda
paragraf girintisi olmamalıdır.
16. Türkçe yazılarda 1500 kelimeyi geçmeyen İngilizce özet, 250 kelimeyi geçmeyen Türkçe özet,
özetin altında 5 anahtar sözcük(ler) yer almalıdır. Özetin, yazıldığı yabancı dilde başlığı ve anahtar
kelimeleri (keywords) de bulunmalıdır.
17. İngilizce yazılarda 250-300 kelimeyi geçmeyen Türkçe ve İngilizce özet, başlık ve anahtar kelimeler bulunmalıdır.
18. Özette araştırmanın kapsamı, amacı, yöntemi, ulaşılan sonuçlar ve konudan kısaca söz edilmelidir.
19. Yazar adı ya da adları, kapak sayfasında yer almalıdır. Kapak sayfasında ayrıca, yazarın akademik
ünvanı ve çalıştığı kurumun adı, adresi, iş ve cep telefonu, faks numarası ve e-posta adresi de
bulunmalıdır.
20. Yazıların yayınlanması konusunda son karar baş editöre aittir. Baş editörün yazı hakkındaki değerlendirmesi, yazar(lar)a en kısa zamanda hakem raporlarıyla birlikte iletilir.
21. Dergiye gönderilen yazılar, yayınlansın veya yayınlanmasın geri gönderilmez.
22. Yazıların tüm sorumluluğu yazar(lar)ına aittir.
23. Yayımlanan çalışmaların yayın ve telif hakkı dergimize aittir. Sisteme yüklenen her bir çalışmanın
yayın hakkı yazar tarafından otomatik olarak dergiye devredilir. Bu işlem için hiçbir yazardan
telif hakkı sözleşmesi imza etmesi istenmez. Sisteme yüklenen çalışma için yazar bu şartları
peşinen kabul etmiştir. İtiraz hakkı bulanmamaktadır.
24. Yazar(lar) ulusal ve uluslararası akademik bilgi paylaşımını desteklemek amacıyla yazılarının tam
metin olarak ticari niteliği bulunmayan elektronik veri tabanlarında yer almalarını onaylarlar.
25. “Uluslararası Hakemli Beslenme Araştırmaları Dergisi” elektronik sistemle çalışan bir dergi
olup, basılı olarak da yayınlanmaktadır. Basılı yayın almak isteyen kişilerin dergi bedelini ilgili
basım yapan firmaya ödemesi karşılığında temin etme hakkı bulunmaktadır. Dergimiz hiçbir
yazara veya bireye, kuruma basılı dergi vermek zorunda değildir. Yine dergimize gönderilen
çalışmalar için yıllık üyelik ücreti ilgili basım firmasına ödenmelidir. Bu ücret sadece derginin
yıllık basım ve diğer giderleri için basım evimin yaptığı harcamalara istinaden alınır. Dergimiz
ücretli bir dergi değildir.
26. Sisteme yüklenen çalışmaların değerlendirme süresi iki aydır. Bu süre içerisinde değerlendirilmeyen ve hakkında ilgili bilgi rapor alınmayan çalışmalar farklı bir hakeme daha gönderilir.
27. Yazar(lar) uygulama içerikli “DENEYSEL”, “VAKA” ve “KURUMSAL” içerikli araştırmalarda
ETİK KURUL raporu gerektiren çalışmalarında mutlaka çalışmanın sisteme yüklenmesi durumunda ETİK KURUL raporunun “TARİHİ” ve “RAPOR BİLGİSİ – RAPOR NUMARASI”
çalışma sisteme yüklenirken sistemde bulunan “ETİK KURUL RAPOR BİLGİSİ” kısmına
gerekli bilgileri yazmak zorundadır. Olası bir olumsuzluk ve eksiklik durumunda dergimiz ulusal
ya da uluslararası hukuk kuralları çerçevesinde bir sorumluluk yüklenmez. Bu konuda her türlü
sorumluluk yazar(lar) aittir. Etik kurul raporu ve araştırmaya ilişkin resmi bilgiler bulunmakta ise
mutlak surette bu bilgiler çalışma sisteme yüklenirken girilmelidir. Bu konuda, dergi editörleri,
sistem editörleri, yayın kurulu, imtiyaz sahibi, yayın yönetmeni, hakem kurulu ve değerlendirme
yapan hiçbir hakem yükümlülük ve sorumluluk altında değildir. Oluşabilecek her türlü maddi,
manevi ve hukuksal bir olumsuzlukta yazar(lar) sorumludur. DERGİMİZ ADINA OLUŞABİLECEK HER TÜRLÜ MADDİ, MANEVİ VE HUKUKİ BİR DURUMDA “OLUMSUZLUKTA”
DERGİMİZ TEK TARAFLI OLARAK HUKUKİ HAKLARINI ULUSAL VE ULUSLARARASI OLARAK SAKLI TUTAR.
YUKARIDA BELİRTİLEN 27 MADDELİK YAYIN İLKESİ VE BİLGİLERİ SİSTEME
DÂHİL OLAN YAZAR veya YAZARLAR TARAFINDAN KABUL EDİLMİŞ SAYILIR. HİÇ
BİR YAZARIN BU YAYIN İLKELERİNE İTİRAZ ETME HAKKI YOKTUR. DERGİMİZ
YAYIN İLKELERİ ve ÇALIŞMALARIN YAYINLANMASI, DEĞERLENDİRİLMESİ veya
RED EDİLMESİNDE TEK TARAFLI HAKKA SAHİPTİR. BU HAK HİÇ BİR KOŞUL ve
ŞARTA BAĞLI OLMAKSIZIN DEĞİŞTİRİLEMEZ. İLGİLİ İLKELER veya KURALLAR
ÇERÇEVESİ DIŞINDA HAREKET EDEN YAZAR/YAZARLAR HAKKINDA DERGİMİZ
İLGİLİ KANUN VE YÜKÜMLÜKLER ÇERÇEVESİNDE KANUNİ HAKKINI TEK TARAFLI OLARAK KULLANMA HAKKINA SAHİPTİR. SİSTEME DÂHİL OLAN HERKES
BUNLARI PEŞİNEN KABUL ETMİŞTİR.
PUBLICATION PRINCIPLES
1. “International Refereed Journal of Nutrition Research” (DBHAD) is an international refereed
journal which publishes academic and scientific articles every four months a year. But the journal
has the right to publish special issues out of these periods under certain circumstances.
2. All types of works on Nutritional Science are included in our journal, scientific and authentic
works which tackle the issues or problems in the fields of Nutritional Sciences, Public Health
Nutrition, Nutrition Education, Dietetics, Food Microbiology and Collective Nutrition Systems,
Epidemiology, Diet Research, Food Requirements, Metabolic Studies, Body Composition, Adiposity, Genetics, Nutrigenetics, Food Safety and Security are published in our journal. Works
are expected to have scientific concerns, to contribute to the field, to cite and refer to important
sources within the disciplines, not to have prejudice, not to include slogan-like sentences, and to
have been written in a developed language. In addition, they also must have one of the qualities
of review, research, and developed version of presented papers, etc. Our journal welcomes all
types of works tackling the issues of. which are prepared in the fields of
3. Refereeing process is not initiated for works which do not follow the writing instructions, which
do not have reference list, preface or abstract.
4. In the case of works with more than one author, the author stated as the responsible one is regarded as addressee.
5. Sources used in the works must be prepared according to the publication principles.
6. Organization and page-setting of the work as well as intext citation must be prepared in APA 6
style.
7. In the process of evaluating articles, ultimate attention is shown to the fact that referee and author are not from the same institution. Names of referees and authors are kept secret and never
revealed. The Referee Board varies in every issue and is reestablished depending on the topic
of the issue.
8. Initially two referees are assigned for each work according to the field. Another third referee
can be assigned if one of the referee’s report states “It cannot be published”, and the second one
states “It can be published after corrected” or “It can be published”, and the report of the third
referee is considered. Author is asked to carry out corrections only three times. If corrections
are not made as required in each time, work is refused by the system.
9. Authors are expected to carry out correction in time and meticulously, and to send the final version to the journal within 15 days. If it is found out that corrections are not made as expected,
authors are informed about this situation. Works which are not corrected and sent back to the
journal in time are not included in the list of works to be published.
10. Publication language of our journal is Turkish and English.
11. Works which are submitted to the journal for publication are expected not to have been published
somewhere else or not to be in the evaluation process of another publication organ.
12. Papers which have been presented in an academic national or international scientific meeting,
congress, conference or symposium can be accepted and included in the referee process on
condition that they have not been published in another journal or publication and they are appropriate to turn into an article format and content.
13. Translated texts are accepted and referee process is initiated with the approval of editor(s)-in-chief
and publication board if that text is very rare in Turkish and it is believed that its translation will
contribute to the literature. However, the number of translated works in each issue is limited and
authentic works are preferable.
14. Works submitted to the journal must be prepared in MS Word Program with Times New Roman
in 12 pt. in 1.5 space. 3 cm space must be left from top, bottom, right and left margins.
15. The page number of works must not exceed 15. Page numbers must be written at bottom in the
middle. Paragraph indent must not be used.
16. English and Turkish abstracts should not exceed 250 words for English articles, 5 key word(s)
below abstract must be in works prepared in Turkish. Title and key words must be written in
the both languages.
17. Turkish abstract should not exceed 250-300 words, English abstract should not exceed 1500
words for Turkish articles. Title and key words must be in works prepared in English.
18. Scope, object, method, results and topic of the works must be briefly mentioned in the abstract.
19. Name(s) of author(s) must be in the cover page. Academic title of the author, his/her workplace
name, address, cell-phone and work phone numbers, fax number and e-mail address must be
present in the cover page.
20. Final decision on publication of works belongs to editor(s)-in-chief. Opinions of editor(s)-in-chief
on the work together with referee reports are conveyed to author(s) as soon as possible.
21. Works sent to the journal are not sent back to authors whether they have been published or not.
22. All responsibility of works belongs to author(s).
23. Publication and copy rights of published works belong to our journal. Publication right of each
work uploaded to the system is automatically transferred to the journal by the author. For this,
there is no need to ask for signing of any copy right agreement with the author. Author(s) are
considered to have acknowledged this when they have uploaded their work to the system. They
do not have any right to object.
24. Author(s) approve that full versions of their works are uploaded to non-commercial electronic
data bases to support national and international information exchange.
25. “International Refereed Journal of Design and Architecture” is an electronic journal but is also
published in paper version. Individuals who would like to get printed version of the journal can
obtain it by paying the necessary fee to the relevant printing company. Our journal does not have to
provide printed version of the journal to any author or individual. Annual membership fee should
also be sent to relevant printing company for works sent to our journal. This membership fee is
collected for only annual printing and other costs of the journal. Our journal is not a paid one.
26. Evaluation process of works uploaded to the system is two months. Works which are not evaluated within this period of time and about which information report is not received are sent to
a different referee.
27. Author(s) has to upload “DATE OF REPORT”, “REPORT INFORMATION-REPORT NUMBER” to “ETHICS BOARD REPORT INFORMATION” part of the publication submission
system of the journal in “EXPERIMENTAL, CASE STUDY and INSTITUTIONAL” works
requiring ETHICS BOARD report. Our journal is not held liable within the framework of national or international legal rules in case of possible unfavourable and deficient situation. In such
cases, every responsibility belongs to author(s). If ethics board report and official information
related to the research is available while uploading the work to the system, such information
must be entered into the system. In such case, editors of the journal, system editors, editorial
board, publisher, editorial director, referees board and any referees evaluating works cannot be
held liable and responsible. Author(s) are held responsible in any possible material, moral and
legal unfavourable situation. OUR JOURNAL UNILATERALLY RESERVES ITS LEGAL
RIGHTS NATIONALLY AND INTERNATIONALLY IN CASE OF ANY MATERIAL, MORAL AND LEGAL “UNFAVOURABLE” SITUATION WHICH MAY OCCUR AGAINST
OUR JOURNAL.
IT IS CONSIDERED THAT ABOVEMENTIONED 27 ITEMS OF PUBLICATION PRINCIPLES GUIDELINE ARE ACCEPTED BY AUTHOR or AUTHORS WHO ARE INVOLVED
IN THE SYSTEM. NO AUTHOR HAS THE RIGHT TO OBJECT TO THESE PRINCIPLES.
OUR JOURNAL HAS UNILATERAL RIGHT IN TERMS OF PUBLICATION PRINCIPLES,
and PUBLISHING, EVALUATION or REFUSAL OF WORKS. THIS RIGHT CANNOT BE
CHANGED UNDER ANY CIRCUMSTANCES AND CONDITIONS. OUR JOURNAL HAS
THE RIGHT TO USE ITS LEGAL RIGHTS WITHIN THE FRAMEWORK OF RELEVANT
LAWS AND LIABILITIES IN CASE OF AUTHOR/AUTHORS WHO DO NOT ACT IN
ACCORDANCE WITH RELEVANT PRINCIPLES and RULES. EVERYBODY WHO IS
INVOLVED IN THE SYSTEM HAS AUTOMATICALLY AGREED ON THESE POINTS
IN ADVANCE.
YAZARLARA BİLGİ
1. Dergimizin yazım dili Türkçe ve İngilizcedir.
2. Farklı dillerde hazırlanan yayınlar ve çalışmalar editör başta olmak üzere derginin yönetimi onay
vermesi durumunda kabul edilir. Bu durum tek taraflı olarak dergimize aittir.
3. Dergimiz internet ortamında tam metin olarak yer alır. “Basılı hali ile sisteme yüklenir”
4. Dergimiz sistemine üye olmadan yüklenen yayını kabul etmez.
5. Hiçbir yazar dergimiz üzerinde bir hak iddiasında bulunamaz.
6. Yapılan her bir çalışmanın sorumluluğu tek taraflı olarak yazar(lar) aittir. Dergimiz bu konuda
bir yükümlülük altına alınamaz sokulamaz.
7. Dergimiz bünyesinde değerlendirilmek koşulu ile gönderiler çalışmaların, her hangi bir nedenle
bir başka yerde kullanılmamış veya değerlendirmeye gönderilmemiş olması gerekir. Böyle bir
olumsuzluk ile karşılaşılması durumunda tekzip yayınlanması koşulu ile çalışma reddedilir ve
yazar hakkında hukuki işlem başlatılır.
8. Her bir çalışma alanında uzman iki hakem tarafından değerlendirilip, iki hakemden olumlu görüş
alan çalışmalar sıraya alınmak koşulu ile yayına alınır.
9. Hiçbir çalışmanın bir başka çalışmadan farklılığı veya üstünlüğü yoktur. Her bir yazar ve çalışma
aynı hak ve eşitliğe sahiptir. Her hangi bir ayrıcalık tanınmaz.
10. Yazarlar çalışmalarının hangi hakemler tarafından değerlendirildiğini bilemez ve bilmek isteme
hakkına sahip olamaz. Bu durum sadece sistem yönetici ve editör tarafından bilinir ve gizli
tutulur.
11. Düzeltmeler majör ve minör şeklinde yapılır. Her bir düzeltme sadece iki hakka sahiptir. İki talep
doğrultusunda istenen düzeltmenin yapılmaması durumunda çalışma otomatik olarak ret alır.
12. Tez, sunum ve bildiri şeklinde daha önce kullanılmış çalışmalar makaleye dönüştürülüyor ise
mutlaka daha önceki kullanımına yönelik bilgi makalenin dipnotunda bulundurulmalı ve açıklanmalıdır. Aksi durumda intihal olarak kabul edilir ve dergimiz bu yükümlülüğü kabul etmez.
13. Dergimizin yayın kabul ettiği alanları dışında yapılan çalışmalar ilgili yönetim veya editör tarafından
tek taraflı olarak kabul edilir veya red edilir. Bu durumda yazar bir hak iddiasında bulunamaz.
14. Dergimize yüklenen çalışmaların her türlü hakkı yazar tarafından dergiye verilmiştir. Bu işlem
için yazardan bir imza ve onay bilgisi istenmez. Sisteme yüklenen çalışmalar her hakkı ile dergimize devredilmiş olur.
15. Dergimizin yayınları değerlendirme süresi hakemlerden gelen dönüşlere göre iki aydır. İki ay
içerisinde dönüş alınamayan çalışmalar bir başka hakeme yönlendirilir. Bu durumda süre uzayabilir ve bir talep oluşturulamaz. Yazar bu durumda hiçbir hak iddiasında bulunamaz, makaleyi
sistemden çekemez.
16. Dergimiz bünyesinde değerlendirmeye alınan çalışmalarda dergimiz sorumlu yazarı muhatap alır,
diğer yazarlarla bir ilişki içerisinde bulunmaz ve sorumlu yazar dışındaki kişilere bilgi vermez,
vermek zorunda değildir.
17.Çalışmaları değerlendiren hakemler tamamen bağımsız hareket ederler. Bu konuda dergimizin
hakemler üzerinde bir yaptırımı ve özel talebi oluşmaz oluşturulamaz.
18. Dergimizin yayın süresi yılda üç defa olmak üzere; Nisan, Ağustos ve Aralık aylarına gelen
süredir. Bu süreler derginin yayın sistemine bağlı olarak kaymalar oluşturabilir. Bu nedenle
dergimiz hiçbir talep ve sorumluluk altında bulunmaz. Ayrıca baş editör kararı ile özel sayılar
çıkartılmaktadır. Bu durum sadece baş editör onayına bağlıdır.
19.Yayın değerlendirmesine ilişkin hakem görüş bildirir raporu ilgili birinci yazara gönderilir. Düzeltme istenen çalışmaların düzeltme süresi 15 gündür. Bu süre içerisinde düzeltmesi yapılmayan
çalışmalar sistemden çıkarılıp reddedilir. Bu durumda yazar dergimiz hakkında bir yaptırım
hakkına sahip olamaz.
20. Makaleler aşağıdaki başlıkları içermelidir.
a) Başlık sayfası: yazar isimleri akademik derece belirtilmeden açık olarak numaralandırılmış şekilde
verilmelidir. Bağlı olunan kurum ve adresi, her yazara ilişkin olarak açık şekilde belirtilmelidir.
Sorumlu yazara ait, adres, e-posta adresi telefon numaraları varsa fax numarası yer almalıdır.
b) Özet ve Abstract: Makalelerde Türkçe ve İngilizce özet bulunmalıdır. Özet ve abstract bölümleri
en fazla 250 kelimeden oluşmalıdır. Tek paragraf halinde çalışmanın amacı, metodu, temel sonuçları ve beslenme açısından önemi açıklanmalıdır. Bu bölümlerin sonunda anahtar kelimeler/
key words yer almalıdır. Anahtar kelime sayısı en az 3, en fazla 7 tanedir.
c) Giriş: Çalışmanın önemini açıklayan, bu çalışmanın neden gerekli olduğunu vurgulayan en fazla
3 sayfadan oluşan giriş bölümü makalede yer almalıdır.
d) Materyal ve Yöntem: Giriş bölümünden sonra yer almalıdır. Çalışmada kullanılan yöntemi ve
istatistiği açık bir şekilde ifade etmelidir.
e) Bulgular: Açık ve net bir şekilde yazılmalı, figür veya tablo içermelidir. Makale derleme bir
makale ise buna gerek yoktur.
f) Tartışma: Çalışmanın sonuçlarının literatür ile benzerlikleri farklılıkları burada vurgulanmalı,
mümkünse ayrı bir bölüm şeklinde yazılmalıdır. Ancak bazı durumlarda sonuçlar ile birlikte
verilebilir. Mümkünse beş sayfayı aşmamalıdır.
g) Kaynaklar: Yazar isimleri alfabetik sırada burada verilmelidir.
h) Geniş İngilizce Özet: Türkçe makalelerin sonunda 750-1500 kelimeden oluşan genişletilmiş
ingilizce summary bölümü yer almalıdır. Geniş İngilizce özet bölümü içerisinde amaç, kapsam,
kısa literatür bilgisi, bulgular ve sonuç yer almalıdır. 750-1500 kelime arası olmalıdır. Bu bölümün sonunda da abstractta yer alan key words yer almalıdır.
Her bir çalışma en fazla 15 sayfa olmalıdır. Ekler bu 15 sayfaya dâhil değildir. Dergimizin yazım
şekli TIMES NEW ROMAN olup 12 puntodur. Satır aralığı 1.5 puntodur. Çalışmanın konu başlığı
14 punto ve kalındır. Çalışmanın başında Türkçe ve İngilizce başlıklar yer almalıdır. Yazar isim ve
bulunduğu kurum bilgileri 12 punto kalın ve italik şeklindedir. Türkçe ve İngilizce özet 10 punto
özetler alt alta gelecek şekilde hazırlanmalıdır. Makalenin ilk sayfasında (özetin yer aldığı) alt bilgi
olarak yazışma yazarına ilişkin adres ve telefonlar yer almalıdır. Makale özet, abstract, giriş, materyal
ve yöntem, sonuçlar, tartışma sonuç, kaynaklar ve summary bölümlerini içermelidir.
Çalışmalar hakem değerlendirmesine gönderilmeden önce ilk başvuruda satır sayıları eklenerek
gönderilmelidir. Bu aşamada tablolar makale sonuna eklenmelidir.
MAKALE İÇİ REFERANSLAR:
• Yazılarda referans gösterim yöntemi olarak yalnızca metin içi kaynak gösterme (APA) yöntemi
kullanılır. Yani kullanılan kaynakçalar ana metinin yanında, parantez içinde, yazarın adı, basım
yılı ile belirtilir. (Soyad, Yayın Yılı)
• İçeriğe ilişkin ekstra açıklamaların dipnotları ve diğer açıklamalar sayfa altında verilmelidir.
Metnin içinde numaralandırılan notlar, sayfa altında numara sırası ile ve yanında açıklaması ile
yerini alır.
• Sayfa altı açıklamaların dipnotları için de aynı şekilde metin içi referans yöntemi (APA) kullanılır.
• Bir kaynaktan yapılan alıntılar metin içinde çift tırnak içinde gösterilir.
• 30-40 kelimeden uzun alıntılar, tırnak kullanılmadan girintili (indent) paragraf olarak verilir.
• Referans gösterirken, yazar ismi metin içinde geçmiyorsa parantez içinde yazarın soyadı ve yayın
tarihi belirtilir: (Korkmaz, 2007)
• İki yazarlı kaynaklarda, her iki yazarın soyadı da kullanılır: (Morley ve Robins, 2007)
• İkiden fazla yazarlı kaynaklarda kaynak Türkçe ise“vd.”, yabancı ise “et al.” ibaresi yer alır.
(Yücel vd., 2012).
• Aynı yazarın, aynı yıl yayınlanmış birden fazla eseri kullanılıyorsa, basım yılına a, b, c, gibi
harfler eklenerek birbirinden ayrılır: (Ortaylı, 1999a) (Ortaylı, 1999b) gibi.
• Metin içinde aynı konuda birden çok kaynağa referans verilecekse kaynaklar birbirinden noktalı
virgül ile ayrılır: (Geray, 2005; Moran; 2006)
KAYNAKÇA YAZIM METODU:
Kaynaklar listesinde sadece yazıda göndermede bulunulan kaynaklara yer verilmeli ve bu kaynaklar
yazar soyadına göre alfabetik olarak sıralanmalıdır. Bir yazarın birkaç çalışması kaynakçada yer
alacaksa, yayın tarihine göre (eskiden yeniye doğru) bir sıralama yapılmalıdır.
*Kitap
BAYSAL, A., (2009). Beslenme, s.560, Ankara: Hatiboğlu Yayınları
*Çeviri Kitap
HARVEY, D., (2011). Umut mekânları, Çev:Zeynep Gambetti, pp.100, İstanbul:Metis Yayınları
*Kitap Bölümü
UÇAR, A., ÖZÇELİK, A.Ö., (2011). University students attitudes toward organic foods. (Edited by
Matthew Reed). Organic Food and Agriculture. New Trends and Developments in the Social
Sciences. pp:89-108, Crotia:Published by Intech
*Dergide Makale
ÇAKIROĞLU, F.P., & UÇAR, A., (2008). Employees’ perception of hygiene in the catering industry
in Ankara (Turkey). Food Control, 19 (1); 9-15
*Bildiri kitabı
UÇAR, A., ENERGİN, E., & ÖZÇELİK, A.Ö., (2010). Adult consumers\\\’ states of being influenced
by food advertisements and the factors they observe when buying food. 5th Central European
Congress on Food, pp. 61, Bratislava, Slovakia
*Derleme Kitapta Çeviri Makale
PAZ, O., (2000). “Tarihin sonunda batı doğuya dönüyor” yüzyılın sonu, büyük düşünürler çağımızı
yorumluyor, Nathan Gardels (der.) içinde, Çev., B., Çorakçı Dışbudak, pp.137-144, İstanbul:
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
*Yayınlanmamış Tez
KIRIK, A.M., (2010). IP televizyon yayın teknolojisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, pp.100, İstanbul
*İnternette Yazarı Belli Olan Yazı
WHO, (2009). Five keys to safer food train the trainer course. http://www.who.int/foodsafety/ consumer/TrainingCourse.pdf, 13.03.2013 (Erişim tarihi mutlaka belirtilmelidir!!!)
* İnternette Yazarı Belli Olmayan Yazı
ANONİM, (2012). Konu adı. http://tebesirtozu.blogcu.com/akademik-dergiler/3050689, 12.03.2012
(Erişim tarihi mutlaka belirtilmelidir!!!)
GUIDELINES FOR THE AUTHORS
1. Publication language of our journal is Turkish and English.
2. Articles and works prepared in other languages can be accepted with the approval of particularly
editor-in-chief and management of the journal. The right to accept such works belongs unilaterally
to our journal.
3. Our journal has the full text version on internet. “It is uploaded to the system as a printed version.”
4. No publication is accepted without registering to the system.
5. No author can claim any rights over our journal.
6. Responsibility of any work belongs unilaterally to the author(s). Our journal is not put under
obligation on this matter.
7. Works submitted to our journal for evaluation for publication have to be authentic and have not
been used somewhere else for any reason or sent for evaluation to anywhere else. Otherwise,
works are refused on condition that disclaimer is published, and legal procedure about the author
is initiated.
8. Each and every work is evaluated by two referees who are experts in the field, then published
on condition that works approved by both referees are lined up.
9. No work has superiority or privilege over another work. Each and every author and work is
equal and has the same rights. Any kind of privilege is not provided.
10. Authors do not know which referees have evaluated their works; they do not have the right to ask
for it. Only system manager and editor-in-chief do have such information and it is kept secret.
11. Corrections are made in major or minor way. Each work has only two chances for corrections.
If necessary corrections are not made based on two requests, works are automatically refused.
12. If previously used works such as thesis, presentation and conference proceeding are turned into
articles, then the information of previous use of the work should be provided and explained in
the footnote. Otherwise, it is regarded as plagiarism and our journal does not accept any liability
stemming from this situation.
13. Works on fields other than our journal accepts are accepted or refused unilaterally by the management of the journal or editor-in-chief. In such cases, authors cannot claim any rights.
14. Every right of the works uploaded to our journal is granted to the journal by the author. Signature
and consent form are not asked from the author for this, any written document is not required.
Rights of works uploaded to the system are automatically transferred to the journal.
15. Evaluation process of works submitted to our journal is two months depending on the feedback
from referees. If no feedback is received within two months, works are directed to another referee. In this case, the time may extend. Under such circumstances, author cannot claim any right
and cannot withdraw the article from the system.
16. In the case of works with more than one author, journal management regards the first name written in the work as addressee if it is not stated precisely in the work, and acts accordingly. The
journal does not have any contact with other authors and does not and does not have to inform
them except for the first author.
17. Referees who evaluate works act totally independently. Our journal does not impose any sanction
on referees and does not ask special treatment.
18. Our journal is published three times a year; April, August and December. These periods may
change depending on the publication system of the journal. For this reason, our journal is not
liable for any demand and obligation. In addition, special issues are published with the decision
of editor-in-chief. It depends on the approval of only the editor-in-chief.
19. Referees present their opinions regarding the evaluation of the works; their reports are sent to
the related author. Correction period is 15 days for each work. Works whose corrections are not
completed within this period of time are removed from the system and refused. In this case,
authors do not have the right to sanction on our journal.
20. Articles must include titles below:
a) Title page: names of authors must be stated clearly without stating their academic titles. Affiliated
institution and its address must be provided for each author. Address, e-mail address, phone
numbers and fax number (if there is) b-of the author who is in charge must be included.
b) Abstract: Abstracts should be both in Turkish and English and they must be composed of 250 words
maximum. Objective, methods, main findings and importance of the study must be explained in
a single paragraph. In Turkish articles there should be a Turkish and English abstract maximum
made of 250 words and at the end of the article an English summary should be placed, maximum
made of 1500 words. In the English summary; objectives, subject of the study, short summary
of related literature, findings and results should be included. Key words should be included at
the end of this chaptesr and minimum 3, maximum 7 key words should be included.
c) Introduction: an introduction which explains the importance of the study, and why it is necessary
must be included in the article without exceeding 3 pages.
d) Materials and Method: This part must follow introduction. It must clearly explain the method
used in the study and the statistics.
e) Results: They must be clearly written using figures and tables. In case of review articles, this part
is not necessary.
f) Discussion: The results of the study, its similarities with and differences from other studies in the
literature must be stressed in this part and must be written as a separate part. In some cases,
discussion can be written with results. This part must not exceed five pages.
g) References: Names of authors of sources must be listed alphabetically.
Maximum page number for each work is 15. Appendices are not included in 15-page limitation.
TIMES NEW ROMAN should be used in the articles, type size should be 12. Article should be
written in 1.5 pt. Turkish and English Title should be given fist. Title of the work should be written
bold in 14 pt. Name of authors and their affiliated institutions should be bold, italicized and in 12
pt. Turkish and English abstracts should be written in 10-type size and placed one after the other.
Articles must have abstract, introduction, materials and method, findings, discussion, conclusion,
references and summary (for the Turkish articles) parts.
Numbers of lines of articles must be added and sent in this way in the initial application before they
are sent to referee’s evaluation. In this phase, tables must be at the end of the article.
INTEXT CITATIONS:
• APA citation method is used as style of reference. In other works, cited sources are stated in
parenthesis at the end of a sentence with information on last name of the author, publication
year and page number (Last name, Year of Publication: Page number).
• Footnotes for extra explanations and other explanations related to the content should be at the
end of the page. Notes should be numbered in the text, and then each number should be listed
at the end of the page with their explanations.
• APA style of reference is used for footnotes, as well.
• Quotations from a source are shown in the text in quotation marks.
• Place direct quotations that are longer than 30-40 words on an indented new line omitting quotation marks.
• When citing, last name of the author and publication date should be given in parentheses if the
author is not mentioned in the text: (Korkmaz, 2007).
• While citing a work by two authors, last names of both authors are written: (Morley and Robins,
2007)
• While citing a work by more than two authors, et al. is used: (Yücel et al., 2012).
• If more than one source by the same author in the same year are used, use lower-case letters (a,
b, c) with the year to order the entries in the reference list: (Ortaylı, 1999a) (Ortaylı, 1999b)
• When citing more than one source on the same issue, sources are listed using semi colon: (Geray,
2005; Moran; 2006)
METHOD OF PREPARING REFERENCE LIST:
In reference list, sources which have been cited in the text must be included and listed alphabetically
based on last name of the author. If more than one source of the same author will be included in
the reference list, they must be listed according to their publication dates (from old to new ones).
* Book
BAYSAL, A., (2009). Beslenme, pp.560, Ankara:Hatiboğlu Yayınları
* Translated Book
HARVEY, D., (2011). Umut mekânları, Translated by:Zeynep Gambetti, pp.100, İstanbul:Metis
publications.
* Book Chapter
UÇAR, A., ÖZÇELİK, A.Ö., (2011). University students attitudes toward organic foods. (Edited by
Matthew Reed). Organic Food and Agriculture. New Trends and Developments in the Social
Sciences. pp:89-108, Crotia:Published by Intech
* Article in a Journal
ÇAKIROĞLU, F.P., & UÇAR, A., (2008). Employees’ perception of hygiene in the catering industry
in Ankara (Turkey). Food Control, 19 (1); 9-15
*Conference Proceedings
UÇAR, A., ENERGİN, E. & ÖZÇELİK, A.Ö., (2010). Adult consumers\’ states of being influenced
by food advertisements and the factors they observe when buying food. 5th Central European
Congress on Food, pp. 61, Bratislava, Slovakia
* Translated Article in an Edited Book
PAZ, O., (2000). “Tarihin sonunda batı doğuya dönüyor” yüzyılın sonu, büyük düşünürler çağımızı
yorumluyor, Nathan Gardels (der.) içinde, Çev., B. Çorakçı Dışbudak, pp.137-144, İstanbul:
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
* Unpublished Thesis
KIRIK, A.M., (2010). IP televizyon yayın teknolojisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, pp.100, İstanbul
* Online Article with a known Author
WHO, (2009). Five keys to safer food train the trainer course. http://www.who.int/foodsafety/ consumer/TrainingCourse.pdf, 13.03.2013 (Date that the material is viewed must be included!!!)
* Online Article with an unknown Author
ANONİM, (2012). Konu adı. http://tebesirtozu.blogcu.com/akademik-dergiler/3050689, 12.03.2012
(Date that the material is viewed must be included!!!)
HAKEM LİSTESİ
DR.
Ahmet KOLUMAN
GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI
DR.
Alev KESER
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
DR.
Ali Serdar YÜCEL
FIRAT ÜNİVERSİTESİ
DR.
Arash RASHİDİ
DR.
Aslı AKYOL
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ
DR.
Aslı UÇAR
DR.
Aydan ERCAN
BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ
DR.
Ayla TAŞKIRAN
DÜZCE ÜNİVERSİTESİ
DR.
Aylin AYAZ
DR.
Aylin ZEKİOĞLU
CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ
DR.
Aynur Bütün Ayhan
DR.
DR.
Azadeh DAVARİ
UNIVERSITY OF SAN DIAGO
DR.
Baki YILMAZ
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
DR.
Biriz ÇAKIR
KIRIKKALE ÜNİVERSİTESİ
DR.
Çetin YAMAN
SAKARYA ÜNİVERSİTESİ
DR.
Çetin YAMAN
SAKARYA ÜNİVERSİTESİ
DR.
Ebru YILMAZ
GAZİ ÜNİVERSİTESİ
DR.
Eda KÖKSAL
DR.
Elisabeth HOLD
STUDIENGANG DIATOLOGIE UNIVERSITY
DR.
Emel TÜFEKÇİ ALPHAN
OKAN ÜNİVERSİTESİ
DR.
Fatma NİŞANCI
KIRIKKALE ÜNİVERSİTESİ
DR.
Filiz ÖZÇELİK
DR.
Funda ELMACIOĞLU
MARMARA ÜNİVERSİTESİ
DR.
DR.
Gül KIZILTAN
DR.
Gülay KOÇOĞLU
CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİ
DR.
Gülden PEKCAN
DR.
Hakan Yardımcı
Dr.
Hülya YARDIMCI
DR.
Kadir HALKMAN
DR.
Kamuran AYHAN
DR.
Mehmet AKMAN
MEVLANA ÜNİVERSİTESİ
SH. BEHESHTI (MELLI) UNIVERSITY OF MEDICAL
SCIENCES
DR.
Mendane SAKA
DR.
DR.
Muazzez GARİPAĞAOĞLU
MEDİPOL ÜNİVERSİTESİ
DR.
Muhittin TAYFUR
DR.
Murat BAŞ
ACIBADEM ÜNİVERSİTESİ
DR.
Münevver ARISOY
DR.
Nazan AKTAŞ
DR.
Nermin BİLGİÇLİ
NECMETTİN ERBAKAN ÜNİVERSİTESİ
DR.
Nevin ŞANLIER
DR.
Nevzat ARTIK
DR.
Nurcan YABANCI
DR.
Paul JOHNSTON
BRIGHAM YOUNG UNIVERSITY
DR.
Petra RUST
UNIVERSITY OF VIENNA
DR.
Saniye BİLİCİ
DR.
Serkan YILMAZ
DR.
Sidiga WASHI
UNITED ARAB EMIRATES UNIVERSITY
DR.
Suzanne PISCOPO
UNIVERSITY OF MALTA
DR.
Yahya ÖZDOĞAN
DR.
Yasemin BEYHAN
HALİÇ ÜNİVERSİTESİ
DR.
Yavuz TAŞKIRAN
KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ
DR.
Şebnem ASLAN

03 - Uluslararası Hakemli Beslenme Araştırmaları Dergisi

Transkript

Benzer belgeler

Amirnia Auto parts manufacturer

Ekonomi Araştırmaları 06 - Uluslararası Hakemli Ekonomi Yönetimi

sunum-muhsin ersoy

Dünyadan İşbirliği Teklifleri: Alım Teklifler

06 - Uluslararası Hakemli Beslenme Araştırmaları Dergisi

eBay / GittiGidiyor