catisma-cozme-burcu-yesiladali

ÇATIŞMA ÇÖZME
Burcu Yeşiladalı
REC Türkiye “Genç Çevreciler” Eğitimi
23-28 Temmuz 2007
Ankara
ÇATIŞMA NEDİR?
ÇATIŞMA NEDİR?
Çatışma, insanlar ya da grupların
amaçlarının birbiriyle uyuşmazlık
halidir.
ÇATIŞMA...


Karşılıklı bağımlılık durumu varoldukça
kaçınılmazdır
Kontrollü olduğu sürece, ilişkilere, insan
psikolojisi ve fiziğine, doğal ve sosyal
çevreye zarar vermediği müddetçe
faydalıdır.
ÇATIŞMA TÜRLERİ
ÇATIŞMA TÜRLERİ
Etnik
İçsel
Kurum içi
STKdevlet
Uluslararası
......
......
Öğretmenöğrenci
Karı-koca
İşçiişveren
Tüketiciüretici
ÇATIŞMANIN
İŞLEVLERİ
ÇATIŞMANIN İŞLEVLERİ








Kimliğimizi tanımlar
İlişkilerin önemini kavramamızı sağlar
Yeni ilişkilerin kurulmasına yardımcı olur
Yeni işbirlikleri oluşmasını sağlar
Karşı tarafın güçlü taraflarının farkına
varmamızı sağlar
Grup kimliği oluşturur ya da varolan kimliği
güçlendirir
Grup içi dayanışmayı güçlendirir
Yeni kurallar, normlar, yasalar ya da
kurumların oluşturulmasına önayak olur
ÇATIŞMA ÜÇGENİ
YAPI
TUTUM
DAVRANIŞ
ÇATIŞMA SEBEPLERİ
İLİŞKİLERE
DAYALI
SORUNLAR
DEĞERLERDE
FARKLILIK
YAPISAL
SORUNLAR
VERİLERE
DAYALI
SORUNLAR
ÇIKARLAR
İHTİYAÇLAR
KORKULAR
ÇATIŞMA ANALİZİ
YAPARKEN...
Tarafların;



pozisyonunu (taleplerini),
çıkarlarını,
ihtiyaç ve korkularını
değerlendirmek gerekir.
Pozisyon
Çıkarlar
İhtiyaç ve korkular
ÇATIŞMA ÇÖZME
Çatışma içindeki tarafların:
 Gönüllü olarak biraraya gelmesi,
 Sorunları ortaklaşa analiz etmesi,
 Çatışmanın derininde yatan sebepleri
tanımlaması,
 Sorunlara ortaklaşa çözümler getirmesi,
 Çözümleri hayata geçirmesi
İle gerçekleşir.
ÇATIŞMA ÇÖZME
Çatışmanın dönüştürülmesi için çatışmaya
sebep olan tutum, davranış ve yapıların
dönüştürülmesi gerekir.
YAPI
TUTUM
DAVRANIŞ
ÇATIŞMA İLE BAŞETMENİN 5
YOLU
Saldır
2. Kaç kurtul
3. Bilgilendir
4. Kendini aç
5. Anla
1. ve 2. yol çatışmayı—barışçıl yoldan—
çözmek için uygun yöntemler değildir.
1.
Goss-Mayr Çatışma Analizi ve
Planlama Modeli
Adım 1: Çatışmanın tanımlanması
Adım 2: Çatışma sebeplerinin tanımlanması
Çatışma
?
Goss-Mayr Çatışma Analizi ve
Planlama Modeli
Adım 3: Yapıcı programlama
Goss-Mayr Çatışma Analizi ve
Planlama Modeli
Adım 4: Destek altyapısının oluşturulması
ÇATIŞMA ÇÖZME TEKNİKLERİ
 Müzakere
 Arabuluculuk
 Kolaylaştırıcılık
 Sorun
çözme
MÜZAKERE
NEDİR?
MÜZAKERE
Müzakere, tarafların birbiriyle rekabet içinde
bulunan ihtiyaçları, çıkarları ve
hedeflerinden kaynaklanan bir çatışmayı
çözmek için gönüllü olarak giriştiği bir
süreçtir.
Taraflar güç/şiddete başvurmak yerine sorun
çözmeye odaklanırlar.
İFADELER
İFADE 1
Müzakerenin tarafları
birbirinin düşmanıdır.
EVET ya da HAYIR?
İFADE 2
Müzakere sonucunda
her iki tarafın da
ihtiyaçlarının
karşılanması gerekir.
EVET ya da HAYIR?
İFADE 3
Müzakerede karşı tarafı
mutlu edecek çözümlerin
arayışına girmemiz
gerekir.
EVET ya da HAYIR?
İFADE 4
Sorunun çözülmesi için
sorumluluğu
başkalarının almasını
sağlamalıyız.
EVET ya da HAYIR?
İFADE 5
Başarılı bir müzakere için
herkesin birşeyden
vazgeçmesi gerekir.
EVET ya da HAYIR?
Müzakere sürecinin olası sonuçları
İlişkiye dayalıkaygılar
Yüksek
Razı gelmek
Orta
İşbirliği yapmak
Uzlaşmak
Geri çekilmek
Yenmek
Düşük
Düşük
Orta
Materyal kaygılar
Yüksek
Müzakere yöntemi: Yenmek





Materyal kaygılar yüksektir
Tarafların ilişkiye dayalı kaygıları düşük
düzeydedir
Kazan-kaybet rekabeti vardır
Baskı, aşağılama ve rekabete dayalı bir ilişki
vardır
Müzakere tarafları kendileri için mümkün olan en
fazla şeyi elde etmeye çalışır
Müzakere yöntemi: İşbirliği yapmak






Tarafların materyal kaygıları yüksektir
Tarafların ilişkiye dayalı kaygıları yüksektir
Ortak çıkar arayışı vardır
Sorun çözmeye dayalı yaklaşım mevcuttur
Başarılı bir sonuç elde edilmesi için her iki
tarafın da ihtiyaçlarının karşılanması gerektiğinin
farkına varılmıştır
İşbirlikliğine dayalı davranış/tutum vardır
Müzakere yöntemi: Razı gelmek





Uyumlu bir ilişki kurmaya odaklanılır
Uyumun geliştirilmesi çabası vardır
Materyal beklentilerin farklılıkları gözardı
edilir
İlişkiyi devam ettirme önceliği vardır
Kişiler arası ilişkiler, elde edilen sonucun
ne kadar adil olduğundan daha önemlidir
Müzakere yöntemi: Geri çekilmek






Materyal kaygılar düşüktür
Tarafların ilişkiye dayalı kaygıları düşüktür
Zayıflık hissi vardır
Elde edilecek sonuca karşı kayıtsızlık
vardır
Vazgeçme eğilimi vardır
Karşı taraf ne verirse versin kabul etmeye
hazır olma hali vardır
Müzakere yöntemi: Uzlaşmak





Müzakere yaklaşımında bir denge vardır
Karşı tarafla ortada bir yerde buluşulur
Bir alış-veriş sözkonusudur
Müzakerecinin hedefi kabul edilebilir bir
anlaşmaya ulaşmaktır
Çatışmanın azaltılması sorunu çözmekden
daha önemlidir
İFADELER
İfade 1: Müzakerenin tarafları birbirinin
düşmanıdır. (YENMEK)
İfade 2: Müzakere sonucunda her iki tarafın da
ihtiyaçlarının karşılanması gerekir. (İŞBİRLİĞİ
YAPMAK)
İfade 3: Müzakerede karşı tarafı mutlu edecek
çözümlerin arayışına girmemiz gerekir. (RAZI
GELMEK)
İfade 4: Sorunun çözülmesi için sorumluluğu
başkalarının almasını sağlamalıyız.
(GERİ ÇEKİLMEK)
İfade 5: Başarılı bir müzakere için herkesin
birşeyden vazgeçmesi gerekir. (UZLAŞMAK)
Hangi yöntem tercih edilmeli?


Farklı şartlarda farklı müzakere
yöntemleri uygun olabilir
İşbirliği odaklı müzakere yöntemi
taraflara en kalıcı, en tatminkar ve en
kaliteli sonuçları sunmaktadır.
İyi bir müzakere yöntemi








Kişiyi sorundan ayırın
Taleplere (pozisyona) değil çıkar, ihtiyaç ve
korkulara odaklanın
Her iki tarafın da çıkar sağlayabileceği
seçenekler yaratın
Sağlıklı iletişim kurun
Hissedilenlerin farkında olun
Sorunu tam anlamıyla tanımlayın
Geleceğe odaklanın
Esnek olun
Kolaylaştırıcılık yaparken...







Pozisyon üzerinden tartışma yapılmamasını
sağlayın
Sorunu tanımlayın
Kişileri sorundan ayırın
Tarafların birbirini küçük düşürmemesini
sağlayın
Ortak bir zemin bulmaya çalışın
İki tarafın da kazanç sağlayabileceği
seçenekler geliştirin
Tarafların sorunları çözme sürecine
katılmasına ve sorumluluk almasına yardım
edin
ETKİN DİNLEME
ETKİN DİNLEME
Dört düzeyde gerçekleşir:
1. Verilen bilgileri dinleyerek
2. Dile getirilen duyguları algılayarak
3. Temel insani ihtiyaçları dikkate alarak
4. Kişi ya da grubun varmaya çalıştığı
noktayı anlayarak
İYİ BİR DİNLEYİCİ








Anlatılan konuya odaklanır
Sabırlıdır, tez hükümlere varmaz
Konuşan kişiyle empati kurar
Konuşan kişinin hissettiklerini ve değerlerini
yargılamaz
Konuşan kişinin ihtiyaçlarına karşı duyarlıdır
Eleştirel değildir
Hükmetmez ya da nasihatta bulunmaz
Konuşmasının provasını yapmaz
DÜRÜST İLETİŞİM NASIL
KURULUR?


Bir tartışmayı başka bir kişinin savunmaya
geçmesine olanak vermeyecek şekilde
açarak
Bir sorun hakkında duygu ve
düşüncelerimizi saldırmadan, başkasını
suçlamadan, kırmadan ve aşağılamadan
açık ve net biçimde dile getirerek
KAYNAKLAR









Avrupa Konseyi, COMPASS: A Manual on Human Rights
Education with Young People, Strasburg, 2003
Burcu Yeşiladalı, Çatışma Çözme Eğitim Notları, REC
Türkiye Genç Çevreciler Eğitimi, 2006
Diana Francis, Goss-Mayr Models for Analysis and
Planning, IFOR toplantı notları, Eylül 2004
IFOR-Women Peacemakers Program, Workshop Kit:
Women and a Culture of Peace, Mart 2001
Lori Roth, Negotiation Skills Training, Institute for Not-forProfit Management of the Columbia Business School, 2002
Rollin Glaser ve Christine Glaser, Negotiating Style Profile,
Organization Design and Development, Inc., 1996
Transforming Civil Conflicts Online eğitim programı ders
notları, www.netuni.nl
UNDESA/UNDP and The Centre for Conflict Resolution,
Skills Development for Conflict Transformation
Fotoğrafların bir kısmı: Marina Cano, www.photo.net
TEŞEKKÜRLER...
Burcu Yeşiladalı
[email protected]
[email protected]