Ticari Algal Ürünler ile Taze Kültür Alg Türlerinin Rotifer Brachionus

Ticari Algal Ürünler ile Taze Kültür Alg Türlerinin Rotifer Brachionus

EGE ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA
PROJE KESİN RAPORU
EGE UNIVERSITY SCIENTIFIC
RESEARCH PROJECT REPORT
PROJE NO: 11-SÜF-021
(Yüksek Lisans)
Ticari Olarak Satılan Algal Ürünler ile Taze Kültürü
Yapılan Alg Türlerinin Rotifer (Brachionus plicatilis) Üzerindeki
Besleme ve Biyokimyasal Etkilerinin Araştırılması
PROJE YÖNETİCİSİ
Doç. Dr. Yaşar DURMAZ
ARAŞTIRMACI
Dr. Cenk Güngör MUHTAROĞLU
Gülçin TEMLİ
Su Ürünleri Fakültesi Yetiştircilik Bölümü
Faculty of Fisheries
Department of Aquaculture
Bornova-İZMİR
2015
ÖNSÖZ
Ülkemizde akuakültür çalışmaları hızla gelişmektedir. Akuakültür, gıda üretimi
çalışmalarında hızla gelişen sektörlerden biridir. Su ürünleri üretiminin özelliklede deniz
balıkları larva yetiştiriciliğinde canlı yem olarak en çok kullanılan zooplankton türleri Rotifer
ve Artemi’dır. Yetiştiriciliği yapılan çipura, levrek, mercan, sinarit gibi bazı ekonomik deniz
balıklarının larval dönemlerinde beslenme açısından Rotiferler büyük öneme sahiptir. Balık
üretiminde kullanılan yem maliyetinin yüksek olması yetiştiricilikle uğraşan kişileri değişik
ve daha ekonomik yem kaynağı bulmaya yöneltmiştir. Bu nedenle ekonomik olarak
üretilebilen besin değeri yüksek ve kolayca elde edilebilen yemlere gereksinim
duyulmaktadır. Özellikle canlı yemlerin besin değerinin yüksek olması, balığı cezbetmesi,
kolayca sindirilebilmesi nedeniyle üreticilerin birinci tercihi olmuştur.
Deniz balıkları yetiştiriciliğinde en çok kullanılan Rotifer türü Brachionus plicatilis,
günümüzde akuakültürde vazgeçilemeyen canlı yemlerden biri halini almıştır. Rotifer farklı
büyüklükteki alg, maya, bakteri ve sentetik yemlerden oluşan besinleri tüketebilir. Tüm bu
nedenler dikkate alındığında Brachionus plicatilis'in balık larvalarının beslenmesinde büyük
bir öneme sahip olduğu anlaşılır. Bu nedenle ülkemizde deniz balıkları kültürünün başarılı
olarak yapılabilmesi için yetiştiriciliğin ön aşamasında, larval üretimde önemli bir yem olan
Rotifer üzerinde de çalışmaların yapılması kaçınılmazdır.
Bu proje kapsamında türlerin sağlanmasında, kültür çalışmalarında gerekli malzeme
desteklerinde bulunan AKVA-TEK-SU ÜRÜNLERI A.Ş. kuruluşuna teşekkür ederiz.
Doç. Dr. Yaşar DURMAZ
III
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ ........................................................................................... .…………..III
İÇİNDEKİLER .……… ................................................................ …………. IV
ŞEKİLLER DİZİNİ…… .............................................................. ..………….. V
ÇİZELGELER DİZİNİ ................................................................ ..…………..VI
ÖZET .............................................................................................. ..………….VII
ABSTRACT ................................................................................... ..…………VIII
1. GİRİŞ...............................................................................................................- 1 - 2.LİTERATÜR ÖZETİ ........................................................................................- 5 - 2.1. Rotiferlerin Genel Özellikleri .......................................................................- 5 - 2.1.1. Sistematikteki Yeri.....................................................................................- 5 - 2.2. Morfoloji ......................................................................................................- 6 - 2.3. Rotifer’lerin Üreme Biyolojisi ve Hayat Devri ............................................- 7 - 2.4. Rotifer 'lerin (Brachionus plicatilis) Beslenmesi .........................................- 9 - 2.5. Rotifer Kültüründe Kullanılan Besinler .....................................................- 10 - 2.6. Genel Kültür Koşulları ...............................................................................- 10 - 2.6.1.Tuzluluk ....................................................................................................- 10 - 2.6.2. Sıcaklık ....................................................................................................- 10 - 2.6.3. Çözünmüş Oksijen .................................................................................. - 11 - 2.6.3. pH ............................................................................................................ - 11 - 2.7. Çalışmanın Amacı ...................................................................................... - 11 - 3. MATERYAL VE YÖNTEM ..........................................................................- 12 - 3.1. Rotifer Temini ...........................................................................................- 12 - 3.2. Ticari mikroalg ürünleri Temini .................................................................- 12 - 3.3. Kültür Koşulları ..........................................................................................- 13 - 3.3. Beslemede kullanılan mikroalgler ..............................................................- 16 - 3.4. Analitik Ölçümler .......................................................................................- 19 - 4. BULGULAR .................................................................................................- 22 - 5. SONUÇ VE TARTIŞMA ..............................................................................- 31 - 6. KAYNAKÇA ................................................................................................- 34 - IV
ŞEKİLLER DİZİNİ
Şekil 1. Brachionus plicatilis .............................................................................- 7 - Şekil 2. Rotifer lerde partenogenetik ve eşeyli üreme .........................................- 9 - Şekil 3. Ticari mikroalg ürünleri (Instant Algae -Reed Mariculture ABD ve
Phytobloom Necton Portekiz) ...........................................................................- 13 - Şekil 4. Laboratuarda Rotifer kültür düzeneği .................................................- 14 - Şekil 5. Ticari Rotifer Tankı Hasat vanası ........................................................- 14 - Şekil 6. Ticari Rotifer kültür tankları (Akvatek A.Ş.) ......................................- 15 - Şekil 7.Porphyridium cruentum ........................................................................- 17 - Şekil 8. Nannochloropsis oculata......................................................................- 17 - Şekil 9. Tetraselmis chui....................................................................................- 18 - Şekil 10. Tetraselmis suecica ............................................................................- 18 - Şekil 11. Saccharomyces cerevisiae ..................................................................- 19 - Şekil 12. Işık mikroskobu (Japonya) ve petri kabında sayım yöntemi .............- 20 - Şekil 13. Neubauer Sayma kamarası .................................................................- 20 - Şekil 14. Sedwick Rafter Sayma kamerası ........................................................- 21 - Şekil 15. Rotifer kültürünün Porphyridium cruentum ile beslenmesi..............- 22 - Şekil 16. Rotifer kültürünün Nannochlorpsis oculata ile beslenmesi ..............- 23 - Şekil 17. Rotifer kültürünün Tetraselmis chuii ile beslenmesi .........................- 24 - Şekil 18.Rotifer kültürünün Tetraselmis suecica ile beslenmesi ......................- 25 - Şekil 19. Ticari mikroalgal ürün ile Rotifer beslenmesi ....................................- 25 - Şekil 20. Rotifer Ticari ürün ile Beslenmesi (%100 Nannochloropsis oculata)- 26
- Şekil 21. Rotifer Ticari ürün ile Beslenmesi (%100 Tetraselmis suecica) ........- 27 - Şekil 22. Rotifer beslemesinde Ticari Nannochloropsis oculata ile Ticari maya
Kullanılması ......................................................................................................- 28 - Şekil 23. Rotifer beslemesinde Ticari Nannochloropsis oculata ile Ticari maya
Kullanılması ......................................................................................................- 29 - Şekil 24. Rotifer beslemesinde Ticari Nannochloropsis oculata ile Ticari maya
Kullanılması ......................................................................................................- 30 - V
ÇİZELGELER DİZİNİ
Tablo 1. Brachionus plicatilis'in üreme hızına sıcaklığın etkisi (Ruttner-Kolisko,
1974) .................................................................................................................. - 11 - VI
ÖZ
Bu çalışmada yetiştiricilik çalışmalarında en çok tercih edilen fitoplanktonik türlerden
Nannochloropsis oculata, Tetraselmis suecica, Tetraselmis chuii ve Porphyridium
cruentum’un bir Rotifer türü Brachionus plicatilis tarafından besin olarak alınması konusu
araştırılmıştır.
Bu projede en yüksek artış Nannochlorpsis oculata ile beslenen Rotifer kültürlerinde
%67’lik bir artış oranı kayıt edilmiştir. Ticari olarak kullanılan N. oculata ve Tetraselmis
mikroalg türlerinin ortamda ki havalandırmaya rağmen çökelti oluşturduğu tespit edilmiştir
Rotiferlerin beslenmesinde mikroalglerin kullanılması ile daha etkin ve güvenilir bir
zenginleştirme sağlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Mikroalg, Rotifer, Nannochloropsis oculata, Tetraselmis sucecica,
Porphyridium cruentum
VII
ABSTRACT
In this study, the feeding of Brachionus plicatilis with different single cell microalgae
species, Nannochloropsis oculata, Tetraselmis suecica, Tetraselmis chuii and Porphyridium
cruentum which are used widely for rotifer culture was investigated.
In this project, the highest increase in Rotifer culture feeding with Nannochlorpsis
oculata has been registered as growth rate of 67%. The commercial microalgae species of N.
oculata and Tetraselmis has been settle down as sediment in the culture despite the air bubble.
The use of microalgae with feeding of Rotifers was provided to more efficient and reliable
enrichment.
Keywords:
Mikroalg,
Rotifer,
Nannochloropsis
Porphyridium cruentum
VIII
oculata,
Tetraselmissuecica,
1. GİRİŞ
Günümüzde mercan, çipura, levrek gibi deniz balıkları ile karides, yengeç,
ıstakoz gibi eklembacaklıların larvalarının beslenmesinde Rotifer büyük çapta
kullanılmaktadır. Bunun nedeni besin değeri yüksek ve larvaların ağız açıklığına
uygun bir canlı olmasıdır.
Rotifer akuakültür çalışmalarında uygulanabilir ve yoğun hacimlerde
üretilebilirler. Bu nedenle üretimi rahatlıkla gerçekleştirilebilir. Balık ve
eklembacaklılar yetiştiriciliğinde bunların larvalarının besini olan Rotifer
üretimine de girmek gerekmektedir. İyi kaliteli bir Rotifer kültürü ile beslenen
larvalar daha iyi gelişir ve yaşama güçleri daha fazla olur. Bu sebeple bir
yetiştiricilik ünitesinde iyi organize edilmiş bir Rotifer biriminin bulunması
oldukça önemelidir.
Akuakültür, gıda üretimi çalışmalarında hızla gelişen sektörlerden biridir.
Mikroalglerin gıda zincirindeki önemi anlaşıldıktan sonra, akuakültürde
kullanılmaya başlanmış ve ekonomik değere sahip midye, balık ve krustase
türlerinin kültürlerinde canlı yem olarak yararlanılmaktadır. Deniz kültür
endüstirisinde mikroalgler çift kabukluların tüm evrelerinde, bazı kabukluların
larval evrelerinde ve bazı balık türlerinin erken büyüme evrelerinde doğrudan
kullanılır. Algler, balık ve kopepodların juvenil evrelerinde besin olarak kullanılan
yoğun miktarda zooplankton (Rotifer, kopepod ve karides)
üretiminde de
kullanılır.
mikroalglerin,
Gerekli
besin
maddelerinin
geçişi
açısından
zooplanktonların üretiminde kullanım oranı çok önemlidir.
Çeşitli besleme denemeleri pek çok mikroalgin bir protein desteği olarak
balık, büyükbaş hayvan, domuz ve tavuklar için yüksek değere sahip olduğunu
açıkça göstermektedir. Ayrıca pek çok çalışma da hedef hayvanlar üzerinde
alglerin kalitesini değerlendirmek için yapılmalıdır. Alglerin bir besin olarak
potansiyellerini değerlendirmek için geviş getirenler tarafından kullanımlarını
ayırmak önemlidir. Çünkü diğer canlılar selülozik bitki materyalini sindirebilme
yeteneğinde değildir. Özellikle Chlorophyceae’de bulunan selülozik hücre
duvarının, proteinli hücre içeriğini proteolytic enzimler aracılığıyla sindirilebilir
hale getirmek için kırılması gerekir.
Yüksek masraflar günümüzde mikroalglerin bir hayvan yemi olarak geniş
bir şekilde kullanımını engellemektedir. Mikroalglerin ticari çıktısı sadece
1
akuakültürde karides, mollusk larvaları ve bazı balıkların yetiştirilmesi için
kültürü yapılmaktadır. Akuakültür besin üretimi alanında en hızlı büyüyen
alanlardan biridir ve mikroalgler, en önemli akuatik besin zinciri aracılığıyla
enerji akışının biyolojik başlangıç noktasıdır. Mikroalglerin cansız yemlerin yerini
alması için verilen büyük uğraşlara rağmen, akuakültüristler hala mikroalglerin
üretimi ve ticari olarak önemli akuatik hayvanlar için canlı yem olarak
kullanımına bağımlıdırlar: bazı işletmeler şu anda Isochrysis, Chlorella,
Nannochloropsis, Phaeodactylum ve Skeletonema gibi canlı fitoplanktonun yeterli
miktarlarını
elde
işletmektedirler.
etmek
için
endüstriyel
ölçekteki
kültür
birimlerini
Spesifik olarak mikroalgler, deniz bivalvleri, mollusklar
(istridye, tarak ve midyeler), bazı deniz gastropodlarının larvaları (abalon), tuzlu
su karidesinin (Penaeus) ve Metapenaeus larvaları, bazı balık türleri (tilapia,
gümüş sazanı, süt balığı) ve en son olarak da zooplanktonun beslenmesinde
esansiyel bir öğedir. Bunlardan zooplankton çeşitli tatlı su ve deniz balıklarının
gelişmesinde bir canlı yem görevini görür. En genel kullanılan zooplankton,
Rotifer ler (Brachionus), kopepodlar (Tigriopus), kladoseranlar (Daphnia) ve
tuzlu su karidesi (Artemia)’dir. Mikroalgler bir yere kadar aynı zamanda tatlı su
istakozu larvası Microbrachium ve levrek gibi bazı deniz balığı larvalarının
beslenmesinde de kullanılır. Beslenmede esansiyel olmamalarına rağmen algal
ilaveler, larvaların hayatta kalma oranlarını etkilemektedirler.
Ülkemizde akuakültür çalışmaları, su ürünleri üretimindeki payını her geçen
yıl arttırarak hızla gelişmektedir. Su ürünleri sektöründe canlı yemler özellikle,
yetiştiriciliği yapılan çipura, levrek, kalkan, mercan gibi bazı ekonomik deniz
balıklarının larval dönemlerinde büyük öneme sahiptir (Lubzens, 1987, Hoff and
Snell 1987, Lubzens et al., 1989). Deniz balıkları larvası yetiştiriciliğinde canlı
yem olarak en çok kullanılan zooplankton türleri Rotifer ve artemia’dır. İlk olarak
Rotifer kültürü 1960’lı yıllarda Japon araştırıcı Ito tarafından gerçekleştirilmiş ve
deniz balıkları beslemesinde kullanılabileceği belirtilmiştir. Yoğun miktarda kısa
sürede Rotifer üretmek amacıyla birçok kültür sistemi geliştirilmiştir. Bunların
içinde en çok uygulanan yığın, yarı sürekli ve sürekli kültür sistemleridir. Kültür
sistemlerine bağlı olarak birkaç yüz litrelik hacimlerden 200 ton büyüklüğündeki
tanklara kadar farklı hacimlerde üretmek mümkün olabilir (Hindioğlu ve Serdar,
2001). Fakat kültür suyunun uzun süre kullanılmasından dolayı tüketilmeyen
yemler, Rotifer lerin metabolik artıkları ve suda bulunabilecek diğer
2
organizmaların aktiviteleri kültürlerin uzun süre devam etmesini engellemekte
veya kültürün çökmesine neden olmaktadır (Hindioğlu ve Serdar, 2001).
Suyu süzerek beslenen (filter-feeding) organizmalarında larvaları için
besleyici bir gıda olabilmesi için, uygun besin maddeleri ile zenginleştirilmesi
gerekir. Bu organizmaların besin içerikleri, kullanılan besinin türü ve ortamdaki
yoğunluğuna bağlı olarak değişim gösterir (Lubzens et al., 1985, James et al.,
1987). Larval beslemede kullanılacak Rotifer lerin esansiyel yağ asitlerince (EFA)
zengin olması gerekmektedir (Hirayama 1987, Fukusho 1985). Zenginleştirme
amacıyla genelde Chlorella sp., Isochrysis sp. ve Nannochloropsis sp. gibi bazı
yağ asitleri, mineraller ve vitaminler bakımından zengin mikroalg türleri (Korstad
et al., 1989, Hirayama et al., 1979, Chen and Long 1991, Arnold and Holt 1991),
bu yararlı maddelerin sentetik olarak laboratuvar koşullarında bir araya getirildiği
SelcoTM gibi ürünler veya maya kullanılmaktadır. Fakat maya ile beslenen
Rotifer lerde yağ asitleri ve E vitaminin çok az miktarda bulunmasından dolayı,
bu Rotifer ler larvaya verilmeden önce ayrıca bir zenginleştirme işlemine tabi
tutulurlar. Son zamanlarda yurtdışında çoğu kuluçkahane mikroalgler ile
zenginleştirmeyi tercih etmektedir. Deniz balıkları yetiştiriciliğinde en çok
kullanılan Rotifer türü Brachionus plicatilis’tir. B. plicatilis, günümüzde
akuakültürde vazgeçilemeyen canlı yemlerden biri halini almıştır. Rotifer ler farklı
büyüklükteki alg, maya, bakteri ve sentetik yemlerden oluşan besinleri tüketebilir
(Hino and Hirano 1984). Bununla birlikte dondurulmuş ve kurutulmuş alglerin de
besin olarak kullanılabileceği belirtilmektedir (Snell 1991). Rotifer tarafından
optimum şekilde tüketilen besinlerin büyüklüğü genellikle 3-5 μm civarında olup,
alt ve üst sınırları 2-20 μm olarak belirlenmiştir (Fulks and Main 1991).
Brachionus plicatilis'in larval beslemede kullanılmasının başlıca nedenleri
şunlardır:
 Akuakültür çalışmalarına kolaylıkla uygulanabilen bir tür olması,
 Doğal ortamdan kolaylıkla izole edilebilmesi,
 Düşük maliyetle, küçük alanlarda dahi kitle halinde üretilebilmesi,
 Çoğalma özellikleri nedeni ile sürekli yeni nesiller vererek, kısa
sürede populasyonda artış olması,
 Bir bireyin yumurta oluşturabilme aşamasına çok kısa sürede
ulaşması,
3
 Balık larvalarının doğal besinini oluşturması,
 Balık larvalarının ağız açıklığına uygun büyüklükte olmaları ve bu
sebeple larvalar tarafından besin olarak rahatlıkla alınmaları,
 Balık larvalarının besin olarak Brachionus plicatilis'i alabilmeleri
için uygun bir yüzme hızına sahip olması (Alpbaz, 1992)
Rotifer
lerin
kolayca
besin
içeriğince,
özellikle
yağ
asitleri
ile
zenginleştirilebilmeleri ve bu maddeleri larvalara taşıyarak yaşama oranını
artırmalarıdır (Fulks and Main, 1991)
Tüm bu nedenler dikkate alındığında Brachionus plicatilis'in balık
larvalarının beslenmesinde büyük bir öneme sahip olduğu anlaşılır. Bu nedenle
ülkemizde deniz balıkları kültürünün başarılı olarak yapılabilmesi için
yetiştiriciliğin ön aşamasında, larval üretimde önemli bir yem olan Rotifer’ler
üzerinde de çalışmaların yapılması kaçınılmazdır.
4
2.LİTERATÜR ÖZETİ
2.1.RotiferlerinGenelÖzellikleri
2.1.1.SistematiktekiYeri
Rotifer ler ilk kez 1758 yılında O.F. Müller tarafından protozoan olarak
tanımlanmıştır(Fukusho, 1985). Bazı araştırıcılar Rotifer leri Aschelmintes
filumuna dahil etmiştir. Son yıllarda yapılan çalışmalar göre ise Rotifer a
filumunda ele alınmıştır. Buna göre Brachionus plicatilis'in sistematiği şu
şekildedir :
Phylum: Rotifer a
Clasis: Monogononta
Ordo :Ploima
Familia: Brachionidae
Genus :Brachionus
Brachionus plicatilis
Rotifer lerin 2000'e yakın türü mevcuttur, bunların %95'i tatlı sularda, %5'i
deniz ve acı sularda yaşamaktadır. Dünyada Brachionus'un 34 türü olduğu,
bunlardan 12 türün birçok alt türünün ise Japonya'da bulunduğu bildirilmiştir
(Savaş ve Güçlü 2004). Brachionus plicatilis'in alt türleri şu şekildedir (Fukusho,
1989).
Brachionus plicatilis asplanchoides
Brachionus plicatilis decemcornis
Brachionus plicatilis rotundiformis
Brachionus plicatilis longicomis
Brachionus plicatilis arientalis
Brachionus plicatilis plicatilis
Brachionus plicatilis'in biyosferdeki bütün sulardan toplanan 67 suşundan
37'si S ve 30'u L tipi olarak sınıflandırılmıştır. Rotifer lerde gruplama yapılırken
lorica uzunluğu ve şekli dikkate alınmıştır. Rotifer lerin uzunluğı S tipinde 100210μ, L tipinde ise 130-340μ arasında değişim gösterir (Fukusho, 1985). L ve S
tipi arasındaki biyometrik farklılığın genotipik bir farklılık olduğu yapılan
5
çalışmalarda kaydedilmiştir (Fu et al., 1991;). S ve L tipi Rotifer lerin
büyüklüklerinin farklı olmasından dolayı larval beslemede ağız açıklığı küçük
olan larvalar için S tipi Rotifer lerin, ağız açıklığı büyük olan larvaların veya
postlarvaların beslenmesinde ise L tipi Rotifer ler kullanılır (Hirayama, 1987).
2.2.Morfoloji
Rotifer lerde vücut yapısı baş, gövde, ve kuyruk (ayak) olmak üzere 3
kısımdan meydana gelir (Şekil 1), (Fulks and Main, 1991). Başta kenarında siller
bulunan transversal bir disk vardır. Bu silli kısım Rotifer lerin anteriör ucunda
silden bir taç (korona) meydana getirir. Bu siller hem yüzme hemde besin alma
organı olarak iş görürler. Bu taç kısım Rotifer ler için karakteristik bir organdır
(Fukusho, 1989)
Gövde silindirik bir yapıya sahiptir. Şeffaf olup mikroskop altında iç
organları rahatlıkla görülebilir. İç organlarının fonksiyonları tam olarak
bilinmemektedir. Ağız vücudun anteriorunun sonunda ventralde ve koronanın
içinde yer alır. Huni şeklindeki silli bir ağız boşluğundan sonra mastax gelir.
Rotifer lerin karakteristik organlarından biri olan mastax'ın görevi besinleri
parçalama veya çiğnemedir. Mastax'tan sonra özofagus gelir ve o da mideye açılır.
Mide büyük ve silli hücrelerden oluşan geniş bir torba şeklindedir. Besinlerin
sindirimi midede gerçekleşir. Mideden sonra bağırsaklar gelir. Yuvarlak olup kısa
bir kloak vasıtasıyla dışarı açılır. Anüs gövdenin daralıp ayak (kuyruk) ile
birleştiği yerde ve dorsaldedir (Fukusho, 1989).
Kuyruk CaCO3 yapısındadır. Bu organ segmentsiz yuvarlak yapıda ve
lorikasızdır. Yüzme esnasında korona yüzmeyi ve ilerlemeyi sağlarken, kuyrukta
kıvrılıp bükülerek dümen görevi görür. Korona bu hareketi ile organik
partiküllerin ağıza ulaşmasını sağlar. Dişi bireyler bu bölgede taşırlar (Fulks and
Main, 1991).
6
Şekil 1. Brachionus plicatilis
2.3.Rotifer’lerinÜremeBiyolojisiveHayatDevri
Brachionus plicatilis partenogenetik üreme özelliği gösteren bir canlıdır
(Şekil 2). Ortam şartlarına bağlı olarak ya seksüel (miktik üreme) ya da aseksüel
(amiktik) üreme periyodunda olabilirler (Fukusho, 1989). Hayatlarının önemli bir
bölümünü aseksüel üreme periyodunda geçirirler. Bu tip üremede yumurta ve
spermatazoan birleşmeden gelişimini devam ettirir ve bir canlı oluşturur. Bu
periyotta amiktik (2n) bir dişi yine amiktik (2n) bir yumurta oluşturur. Bu yumurta
bir erkek bireyin döllenmesine ihtiyaç duymadan tekrar bir amiktik (2n) dişi
oluşturur. Şartlara bağlı olarak bir amiktik dişi 7-10 günlük yaşamı boyunca 20 ya
da daha fazla yumurta üretebilir (Hoff and Snell, 1989). Yumurtalar açılıncaya
kadar vücudun posteriyor kısmında taşınır (Fulks and Main, 1991).
Bu durum amiktik üreme bozulana kadar devam eder. Eğer ortam koşulları
bozulursa, bu üreme periyodu da bozulur ve aseksüel üreme fazına geçilir. Bu
periyoda geçişte etkili olan faktörler şunlardır (Alpbaz, 1992).
Yüksek populasyon yoğunluğu,
Kültür suyunun sıcaklığı ve tuzluluğundaki ani değişimler,
Besinin cinsi,
pH
Suyun kalitesi,
7
Rotifer neslinin genetik karakterleri.
Şartların bozulması ile amiktik (2n) yumurtadan çıkan dişi birey artık bir
miktik dişidir. Bu dişi mayoz bölünme ile miktik (n) yumurta oluşturur ve
yumurtaların çatlaması sonucu erkek birey meydana gelir. Bu erkek bireyler
miktik yumurtaları dölleyerek, artemia yumurtalarına benzer zor şartlara
dayanıklı, kalıcı, seksüel üremenin son ürünü olan kış yumurtalarını meydana
getirir (Hagiwara, 1989).
Akuakültüristler yalnızca amiktik üremenin devam etmesini ister. Çünkü;
a. Amiktik üreme oranı miktik üremeden daha hızlıdır.
b. Mixis boyunca meydana gelen erkekler kuvvetli sindirim sistemine
gereksinmesinden dolayı besleyici değeri düşüktür.
c. Mixisin başlaması kültür çökmesine sebep olabilir (Fulks and Main,
1991).
Bazı durumlarda ise kültüristler kış yumurtalarını elde ederek mixisi teşvik
etmeyi isterler. Bu yumurtalar çevresel değişimlere karşı dayanıklı olduğu için
depolama ve nesillere aktarma amacı ile kullanılabilir. Optimum şartlara
konulduğu zaman açılımı sağlanarak balık yetiştiriciliği yapılan kuluçkahanelerde
kültürü bozulduğunda ya da fazla miktarda Rotifer e ihtiyaç duyulduğunda
rahatlıkla kullanılabilir (Fulks and Main, 1991).
8
Şekil 2. Rotifer lerde partenogenetik ve eşeyli üreme
2.4.Rotifer'lerin(Brachionusplicatilis)Beslenmesi
Brachionus plicatilis su içerisindeki organik partikülleri süzerek (filterfeeding) beslenen bir organizmadır ve farklı büyüklüklerdeki alg, maya, bakteri ve
yapay yemden oluşan besinleri tüketebilirler (Hino and Hirano, 1984). Rotifer
tarafından optimum şekilde tüketilen besinlerin büyüklüğü genellikle 3-5 μm
civarında olup, alt ve üst sınırları 2-20 μm olarak belirlenmiştir (Fulks and Main
1991). Besinin büyüklüğü, sindirilme ve tüketilme oranını etkiler. Brachionus
plicatilis'in 2μ ve daha fazla büyüklükteki besinlerin sindirilme oranının
maksimum seviyede olduğu ve optimum büyüklükte olan bakterilerin ise
tüketilme oranının %15-50 arasında olduğu bildirilmektedir (Savaş ve Güçlü
2004). Rotifer kültüründe aynı zamanda kullanılan besinin tipi, miktarı, besleyici
değeri kültürün başarılı yapılabilmesinde etken olan faktörlerdendir. Rotifer e
verilen besinin kalitesi iki açıdan ele alınabilir. Seçilen türün Rotifer
populasyonundaki artışı yani büyüme hızını olumlu etkilemesi ve besin içeriğince
9
zengin olması gerekir.
Rotifer
beslenmesinde Chlorella sp., Tetraselmis suecica, Tetraselmis
tetrathele, Nannochloropsis oculata, Isochrysis galbana, Dunaliella sp.,
Phaeodactylum tricornutum, Nitzchia sp., Chlamydomonas sp., Nannochloris sp.,
Chlorella vulgaris gibi değişik alg türleri kullanılabilmektedir (Korstad et al.,
1989; Hirayama et al., 1979). Tayland'da genellikle Rotifer kültüründe kullanılan
Nannochloropsis oculata, Tetraselmis sp., ekmek ve deniz mayası ile toz
Spirulina'nın kullanıldığı belirtilmiştir. Alg ile beslenen Brachionus plicatilis
kültüründe populasyonda büyüme iyi olmasına rağmen büyük hacimlerde üretim
yapan kuluçkahanelerde ilave besin olarak maya kullanılmaktadır. Zira yeteri
kadar alg üretilmesi harcanan zamanı ve ekonomik maliyeti artırmaktadır.
2.5.RotiferKültüründeKullanılanBesinler
Rotifer kültüründe gerek iyi bir gelişme sağlamak ve gerekse Rotifer in
besinsel değerini artırmak için beslenmeleri önemli bir konu olarak karşımıza
çıkar. Bu bölümde; Rotifer lerin alabilecekleri partikül büyüklükleri, Rotifer
kültüründe kullanılan besin türleri, konsantrasyonları, Rotifer in filtrasyon ve
sindirim oranı literatür göstererek bildirilmiştir.
Hirayama, (1987) Hino and Hirano, (1984) Brachionus plicatilis'in 90300μ boyutlarında planktonik organizmaları süzerek beslenen bir polifagoz
(birçok hücreyi yutabilen, yiyebilen) olarak sınıflandırmış ve 3-5μ'dan 30μ
büyüklüğe kadar olan mikroalg, maya, bakteri türleri ve canlı olmayan diğer
partikülleri alabildiklerini bildirmişlerdir.
Fulks and Main, (1991) Rotifer lerin yaklaşık 2-20μ büyüklükteki birçok
besin tipini alabildiklerini ve bu besin tiplerinde kültürlerinin yapılabildiğini
kaydetmiştir.
2.6.GenelKültürKoşulları
2.6.1.Tuzluluk
Rotifer ler ‰1-97 gibi geniş tuzluluk aralığında yaşayabilmelerine karşın
çoğalmak için ‰35'in altında tuzluluğa ihtiyaç duyarlar (Lubzens, 1987).
10
2.6.2.Sıcaklık
Optimum kültür sıcaklığı Rotifer in orjinine göre değişiklik gösterir; L tipi
Rotifer ler S tipi Rotifer lere nazaran daha düşük sıcaklıklarda daha iyi büyüme
gösterir. Genel olarak, sıcaklığın yükselmesi büyüme hızıyla doğru orantılıdır
(Tablo1).
Tablo 1. Brachionus plicatilis'in üreme hızına sıcaklığın etkisi (Ruttner-Kolisko, 1974)
Sıcaklık (°C)
5°C 0°C 5°C
Embriyonik gelişim süresi (gün)
,3
,6
Genç dişinin ilk kez yumurta meydana getirme
zamanı (gün)
,9
İki yumurtlama arasındaki süre (saat)
Yaşam süresi (gün)
,3
,3
5
0
Dişinin yaşamı boyunca ürettiği yumurta sayısı 3
3
0
2.6.3.ÇözünmüşOksijen
Oksijen ihtiyacı populasyon yoğunluğu, tuzluluk, sıcaklık, besinin türü ile
birlikte değişmekle beraber 2 ppm'in altında olmamalıdır.
2.6.3.pH
Rotifer lerin kültür koşullarında en iyi sonuçlar pH 7,5 üzerinde iken
alınmıştır.
2.7.ÇalışmanınAmacı
Mikroalg türlerinden Porphyridium cruentum, Nannochloropsis oculata,
Tetraselmis chuii ve Tetraselmis suecica mikroalg türleri kullanılarak bu türlerin
Rotifer in büyüme hızına etkisini araştırmak amaçlandı. Mikroalg türleri ile ve
ticari hamur mayası (Saccharomyces cerevisiae) kullanılacak ve büyümeye
etkileri tespit edilecektir.
11
3. MATERYAL VE YÖNTEM
3.1.RotiferTemini
Rotifer (Brachionus plicatilis), Akvatek Su Ürünleri Ltd. Şti firmasının
canlı yem ünitesinden temin edildi.
3.2.TicarimikroalgürünleriTemini
Porphyridium cruentum, Nannochloropsis oculata, Tetraselmis chuii ve
Tetraselmis suecica türlerinin laboratuvarda kültürleri 5 Litrelik balonlarda
yapılmıştır.
Ticari mikroalg ürünlerinde Reed Mariculture (ABD) firmasına ait
Nannochloropsis oculata, Necton (Portekiz) Tetraselmis suecica ürünleri
kullanılmıştır (Şekil 3).
12
Şekil 3. Ticari mikroalg ürünleri (Instant Algae -Reed Mariculture ABD ve
Phytobloom Necton Portekiz)
3.3.KültürKoşulları
Kültür kapları: Laboratuvar ortamında gerçekleştirilen denemelerde 2lt
hacime sahip plastik kaplar kullanılarak yapıldı (Şekil 4). Ticari denemelerde ise
2800 litrelik ve 5500 litrelik silindirik altı konik tanklar da denemeler
yürütülmüştür (Şekil 6). Tanklarda sıcaklığın ısıtıcı sistem otomatik olarak
ayarlanmıştır. Floresan lambalar ile aydınlatma sağlanmış ortasından ve yanlardan
havalandırma yarımıyla hem karışımları sağlanmış hem de oksijen ihtiyacı
giderilmiştir. Tanklarda hasat işlemi aşağıdaki vanalar yardımıyla yapılmıştır
(Şekil 5).
13
Şekil 4. Laboratuarda Rotifer kültür düzeneği
Şekil 5. Ticari Rotifer Tankı Hasat vanası
14
Şekil 6. Ticari Rotifer kültür tankları (Akvatek A.Ş.)
15
Tuzluluk: Denemede kullanılan Rotifer türü, ‰25 tuzluluğa adapte
oldukları için kültürler de aynı tuzlulukta yürütüldü.
Sıcaklık: 25ºC±2 olacak şekilde kültür tanklarının içindeki otomatik
ısıtıcılar yardımıyla sağlanmıştır. Laboratuvar ortamının ısısı 25ºC olarak klima
yardımıyla ayarlanmıştır.
Aydınlatma: Fotoperiyot kullanılmadı, sürekli aydınlatma kullanıldı (36 watt
philips floresan).
Havalandırma: Her deneme grubuna düşük şiddette hava verildi.
3.3.Beslemedekullanılanmikroalgler
Kültürde besin olarak 4 alg türü kullanıldı. Bunlar Porphyridium cruentum,
Nannochloropsis
oculata,
Tetraselmis
chuii
ve
Tetraselmis
suecica'dır.
Laboratuvar ortamında yapılan denemelerde sadece mikroalg türü ile beslenme
gerçekleştirilerek Rotifer bireylerinin beslenmesi artışı ve Rotifer bireylerinin
tükettiği mikroalg miktarı tespit edilmiştir. Ticari Rotifer kültüründe ise sadece
mikroalg türü besin (%100 mikroalg) ve mikroalg türü (%50) ve ticari maya
(%50) besin olarak kullanılmıştır.
Porphyridium cruentum
Tek hücreli, küresel yapıda olup 7-12µm büyüklüğe sahiptir (Şekil 7).
Seksüel olarak üremediği ve glikojen depoladığı için kırmızı algler içinde basit
olan tek tür olarak sınıflandırılır. Tüm kırmızı alglerde olduğu gibi hareketsizdir.
Kültüre alndığında kırmızımsı veya mavi-yeşil olarak görünür. Akuakültürde
karbonhidrat üretimi için kullanılır. (Hoff and Snell, 1987)
Sistematikteki yeri
Phylum :
Rhodophyta
Clasis
:
Rhodellophyceae
Ordo
:
Porphyridiales
Familia
:
Porphyridiaceae
Genus
:
Porphyridium
16
Şekil 7.Porphyridium cruentum
Nannochloropsis oculata
Flagellasız ve hareketsiz, yeşilimsi bir alg türüdür (Şekil 8). Büyüklüğü 4-6
µm olup küresel yapıdadır. Chloroplast hücrenin yarısını işgal eder. Kültürde
havalandırma olmazsa suda süspanse halde kalır. Rotifer , Artemia ve süzerek
beslenen canlılar için popüler bir besin kaynağıdır. (Hoff and Snell, 1987)
Sistematikteki yeri
Phylum :
Heterokonta
Class
:
Eustigmatophyceae
Ordo
:
Eustigmatales
Familia :
Monodopsidaceae
Genus
:
Nannochloropsis
Nannochloropsis oculata
Şekil 8. Nannochloropsis oculata
Tetraselmis sp.
Fitoplankton cinsi olan Tetraselmis sp. yeşil, hareketli bir algtir (Şekil 9,
Şekil 10). Genellikle 10 µm uzunluğunda, 14 µm genişliğindedir. Çok yüksek yağ
17
seviyesine sahiptir ve doğal amino asitlerle sucul canlıların beslenmesini teşvik
eder.
Sistematikteki yeri
Phylum :
Chlorophyta
Clasis
:
Prasinophyceae
Ordo
:
Chlorodendrales
Familia :
Chlorodendraceae
Genus
:
Tetraselmis
Tetraselmis chuii
Şekil 9. Tetraselmis chui
Phylum :
Chlorophyta
Clasis
:
Prasinophyceae
Ordo
:
Chlorodendrales
Familia :
Chlorodendraceae
Genus
:
Tetraselmis
Tetraselmis suecica
Şekil 10. Tetraselmis suecica
Hamur mayası (Saccharomyces cerevisiae)
18
Mayalar, genellikle tek hücreli ökaryot yapılı mantarlardır. En yaygın
kullanılan maya olan Saccharomyces cerevisiae, binlerce yıl önce şarap, bira ve
ekmek yapımı için evcilleştirilmiştir (Şekil 11). Maya tomurcuklanma yoluyla
eşeysiz olarak veya askospor oluşumu yoluyla eşeyli olarak ürer. Eşeysiz
üremesinde ana hücreden bir tomurcuk büyür ve yetişkin boyuta ulaştığında
şartlar uygunsa ana hücreden ayrılır. Az besinli ortamda eşeyli üreyebilen mayalar
askospor oluştururlar. Tam bir üreme döngüsüne sahip olmayan mayalar Candida
türünde sınıflandırılır. Saccharomyces cerevisiae, tomurcuklanan bir maya
türüdür. Eski çağlardan beri bira, şarap ve ekmek yapımında kullanılmasında
dolayı en önemli maya türü olduğu söylenebilir. Üzümün kabuğundan izole
edildiği tahmin edilmektedir. Koyu kabuklu meyvelerin kabuklarındaki beyaz
tabakanın bir bileşeni mayadır, Kabuktaki mumun içinde yer alır. Moleküler
biyoloji ve hücre biyolojisi alanlarında prokaryotlar arasında model organizma
olarak ele alınan Escherichia coliye benzer şekilde, üzerinde en çok çalışılmış
model ökaryotik organizmalar arasında da bu maya türü yer alır. Saccharomyces
cerevisiae hücreleri yuvarlak veya yumurta biçimlidir, çapları 5-10
mikrometredir. Tomurcuklanma olarak bilinen bir bölünme yoluyla ürer
(http://tr.wikipedia.org/wiki/Saccharomyces_cerevisiae).
Şekil 11. Saccharomyces cerevisiae
3.4.AnalitikÖlçümler
Rotifer sayısının saptanması: Rotifer sayısının saptanması 1 damlanın hacmi
tespit edilip bu damlanın, kaç Rotifer içerdiğine bakılarak yapıldı (Şekil 12).
Sayım ışık mikroskobu kullanılarak yapıldı.
19
Şekil 12. Işık mikroskobu (Japonya) ve petri kabında sayım yöntemi
Alg sayısının saptanması: Alg sayımı Naubauer hemasitometresi ile ışık
mikroskobu kullanılarak yapıldı (Şekil 13). Mikroalglerin ortamda bulunma
yoğunluğu, kültürün rengine göre saptandı. Grupların rengi açıldığında yeni alg
ilavesi yapıldı.
Şekil 13. Neubauer Sayma kamarası
Alg sayısının saptanması: Rotifer birey sayısı Sedwick Rafter sayma
kamerası ile ışık mikroskobu kullanılarak yapılmıştır (Şekil 14).
20
Şekil 14. Sedwick Rafter Sayma kamerası
21
4. BULGULAR
Rotifer kültüründe mikroalg kullanımıyla ilgili denemeler hem laboratuvar
ortamında hem de ticari kültür ortamında gerçekleştirilmiştir. Laboratuvar
ortamında kültüre alınan mikroalg türleri ile Rotifer beslenmesi yapılmıştır.
Laboratuvarda yapılan çalışmada her denemeye aynı miktarlarda Rotifer
koyulmasına çalışıldı. Genel olarak bakıldığında her denemede ikinci gün sonrası
logaritmik bir artış söz konusu olup beş ile yedinci günler arası bazı gruplarda
artış görülmemiş bazılarında ise Rotifer sayısında düşüşler gözlenmiştir.
Porphyridium
cruentum
4
ile
beslenen
Rotifer
denemesinde
alg
konsantrasyonu ilk gün 150x10 hücre ml olarak, Rotifer sayısı ise 20 Rotifer ml1
-1
olarak ayarlanmıştır (Şekil 15). İkinci gün sayım yapıldığında alg sayısı 70x104
hücre ml-1 ve Rotifer sayısı 40 Rotifer ml-1 olarak bulunmuştur. İki kat artış
olduğu tespit edilmiştir. İkinci gün alg eklemesi yapıldıktan sonra alg
konsantrasyonu ise 250x104 hücre ml-1 olarak saptanmıştır. Beşinci gün sayım
yapıldığında alg sayısı tüketildiğini ve Rotifer sayısı 200 Rotifer ml-1 olarak
bulunmuştur. 5 günlük besleme sonucunda P. cruentum mikroalg türünün yaklaşık
10 kat Rotifer birey sayısını arttırdığı tespit edilmiştir. Beşinci gün alg eklemesi
yapıldıktan sonra alg konsantrasyonu ise 250x104 hücre ml-1 olarak saptanmıştır.
Yedinci gün sayım yapıldığında alg sayısı tüketildiği ve Rotifer sayısı 200 Rotifer
ml-1 olarak bulunmuştur. 5. Günden sonra ortamın kirlenmesinden dolayı Rotifer
bireylerinde bir artışın olmaması sadece var olan bireylerin beslenmesine devam
edildiği anlaşılmıştır.
Şekil 15. Rotifer kültürünün Porphyridium cruentum ile beslenmesi
22
Nannochloropsis
oculata
ile
beslenen
Rotifer
denemesinde
alg
konsantrasyonu ilk gün 120x104 hücre ml-1 olarak, Rotifer sayısı ise 20 Rotifer ml1
olarak ayarlanmıştır (Şekil 16). İkinci gün sayım yapıldığında alg sayısı 60x104
hücre ml-1 ve Rotifer sayısı 30 Rotifer ml-1 olarak bulunmuştur. İlk gün sonra
artışın yaklaşık 1,5 kat arttığı tespit edilmiştir. İkinci gün alg eklemesi yapıldıktan
sonra alg konsantrasyonu 160x104 hücre ml-1 olarak saptanmıştır. Beşinci gün
sayım yapıldığında algal biyomasın tüketildiği ve Rotifer sayısı 145 Rotifer ml-1
olarak bulunmuştur. Beş günlük beslenme sonucunda ilk başlangıçtan 7 kat artmış
bir Rotifer kültürü sonucu elde edilmiştir. Beşinci gün alg eklemesi yapıldıktan
sonra alg konsantrasyonu ise 140x104 hücre ml-1 olarak saptanmıştır. Yedinci gün
sayım yapıldığında algal biyomasın tüketildiği ve Rotifer sayısı 160 Rotifer ml-1
olarak bulunmuştur. 5.günden sonra ortamın kirlenmesinden dolayı Rotifer
kültüründe bir artış gözlenmemiştir.
Şekil 16. Rotifer kültürünün Nannochlorpsis oculata ile beslenmesi
Tetraselmis chuii ile beslenen Rotifer denemesinde alg konsantrasyonu ilk
gün 60x104 hücre ml-1 olarak, Rotifer sayısı ise 20 Rotifer ml-1 olarak
ayarlanmıştır (Şekil 17). İkinci gün sayım yapıldığında alg sayısı 50x104 hücre ml1
ve Rotifer sayısı 42 Rotifer ml-1 olarak bulunmuştur. İkinci gün alg eklemesi
yapıldıktan sonra alg konsantrasyonu ise 100x104 hücre ml-1 olarak saptanmıştır.
23
Beşinci gün sayım yapıldığında alg sayısı 25x104 hücre ml-1 ve Rotifer sayısı 99
Rotifer .ml-1 olarak bulunmuştur. Beşinci gün alg eklemesi yapıldıktan sonra alg
konsantrasyonu ise 105x104 hücre ml-1 olarak saptanmıştır. Yedinci gün sayım
yapıldığında alg sayısı 70x104 hücre ml-1 ve Rotifer sayısı 50 Rotifer ml-1 olarak
bulunmuştur. 5. Günden sonra Rotifer birey sayısında ortamın kirlenmesinden
dolayı bir azalışın olduğu tespit edilmiştir.
Şekil 17. Rotifer kültürünün Tetraselmis chuii ile beslenmesi
Tetraselmis suecica ile beslenen Rotifer denemesinde alg konsantrasyonu ilk
gün 45x104 hücre/ml olarak, Rotifer sayısı ise 22 Rotifer ml-1 olarak ayarlanmıştır
(Şekil 18). İkinci gün sayım yapıldığında alg sayısı 35x104 hücre ml-1 ve Rotifer
sayısı 38 Rotifer ml-1 olarak bulunmuştur. İkinci gün alg eklemesi yapıldıktan
sonra alg konsantrasyonu ise 70x104 hücre ml-1 olarak saptanmıştır. Beşinci gün
sayım yapıldığında Rotifer bireylerinin mikroalgal biyoması çoğunluğunu
tükettiği kalan biyomas ise 10x104 hücre ml-1 ve Rotifer sayısı 75 Rotifer ml-1
olarak
bulunmuştur.
Beşinci
gün
alg
eklemesi
yapıldıktan
sonra
alg
konsantrasyonu ise 60x104 hücre ml-1 olarak saptanmıştır. Yedinci gün sayım
yapıldığında alg sayısı 40x104 hücre ml-1 ve Rotifer sayısı 56 Rotifer ml-1 olarak
bulunmuştur.. 5.günden sonra Rotifer kültürü ortamının kirlenmesinden dolayı
birey sayısının 75 Rotifer ml-1’den aşağıya doğru bir eğilimde olduğu tespit
edilmiştir.
24
Şekil 18.Rotifer kültürünün Tetraselmis suecica ile beslenmesi
Ticari mikroalg ürünleri ile yapılan denemelerde sadece mikroalg türü ile
yapılacak denemelerde aynı birey sayısında (30 Rotifer.ml-1) başlanılmıştır.
Rotifer beslenmesinde milyon Rotifer başına 1 gr algal biyomas gelecek şekilde
besleme rejimi seçilmiştir Şekil 19). Sadece algal beslenmenin olduğu
denemelerde hasat işlemi uygulanmamıştır.
Şekil 19. Ticari mikroalgal ürün ile Rotifer beslenmesi
25
Rotifer besini olarak kullanılan Nannochlorpsis oculata ile beslenen Rotifer
denemesi 12 gün devam etmiştir (Şekil 20). 12. günde birey sayısı 400 birey ml-1
olarak tespit edilmiştir. En yüksek yumurta oranı ise 250 yumurta ml-1 olarak
saptanmıştır. Ticari
olarak
kullanılan
N.
oculata
türünün
ortamda
ki
havalandırmaya rağmen çökelti oluşturduğu tespit edilmiştir. Çökelti hasat
vanasında uzaklaştırılması sağlanmıştır. Fakat kirliliğin artmasıyla 9. günde
Rotifer kültür ortamının kirlenmesinden dolayı taze su girişi yapılarak ortam
şartlarının iyileştirilmesi sağlanmıştır. Böylelikle Rotifer bireylerindeki artışın
devam etmesi sağlanmıştır.
Toplam Rotifer sayısı göz önüne alındığında ticari N. oculata algal biyomas
ile besleme yapıldığı zaman ortalama %67 oranında artışın olduğu hesaplanmıştır.
Şekil 20. Rotifer Ticari ürün ile Beslenmesi (%100 Nannochloropsis oculata)
Rotifer besini olarak kullanılan Tetraselmis suecica ile beslenen Rotifer
denemesi 9 gün devam etmiştir (Şekil 21). 9. günde birey sayısı 350 birey ml-1
olarak tespit edilmiştir. En yüksek yumurta oranı ise 145 yumurta ml-1 olarak
saptanmıştır.
Ticari olarak kullanılan T. suecica türünün büyük hücre yapısına sahip
olmasından dolayı çökelti oluşturduğu tespit edilmiştir. Çökelti hasat vanasında
uzaklaştırılması sağlanmıştır. Fakat kirliliğin artmasıyla 8. günde Rotifer kültür
ortamının kirlenmesinden dolayı taze su girişi yapılarak ortam şartlarının
iyileştirilmesi sağlanmıştır. Böylelikle Rotifer bireylerindeki artışın devam etmesi
26
sağlanmıştır.
Toplam Rotifer sayısı göz önüne alındığında ticari T. suecica algal biyomas
ile besleme yapıldığı zaman ortalama %60 oranında artışın olduğu hesaplanmıştır.
Şekil 21. Rotifer Ticari ürün ile Beslenmesi (%100 Tetraselmis suecica)
Rotifer besini olarak kullanılan Nannochlorpsis oculata ile ve ticari hamur
mayası ile beslenen Rotifer denemesi 15 gün devam etmiştir (Şekil 22). Rotifer
sayısı 30 Rotifer ml-1 ile başlanmış artışlara paralel olarak hasat rejimi
uygulanmıştır. İkinci gün sayım yapıldıktan sonra hasat işlemine başlanmıştır.
Hasat işleminde hem Rotifer sayısı hem de yumurta oranı göz önünde
bulundurularak %65 oranında başlanılmıştır. 4. Günden sonra Rotifer kültür
ortamında kirliliğin artmasında dolayı azalan birey sayısı gözlemlenmiştir. Hasat
oranının düşürülmesi ve taze su girişinin yapılmasından ile birey sayısında artış
sağlanmıştır.
Rotifer kültüründe birey sayısının azalmasının karşı yumurta sayısının artış
olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca Rotifer kültür ortamının kirlenmesini hızlandıran
etmenlerin en başında ticari mayanın çok etkili olduğu tespit edilmiştir. Birey
sayısını 30-60 Rotifer ml-1 arasında ortalama %60 hasat oranı ile sabit
tutulabilmiştir. Böylelikle düşük birey sayısında ortalama %60 oranın da Rotifer
artış oranı tespit edilmiştir.
Toplam Rotifer sayısı göz önüne alındığında ticari N. oculata algal biyomas
ile besleme yapıldığı zaman ortalama %60 oranında artışın olduğu ortalama birey
sayısı 30-60 Rotifer ml-1 arasında kalabileceği hesaplanmıştır.
27
Şekil 22. Rotifer beslemesinde Ticari Nannochloropsis oculata ile Ticari maya Kullanılması
Rotifer besini olarak kullanılan Nannochlorpsis oculata ile ve ticari hamur
mayası ile beslenen Rotifer denemesi 9 gün devam etmiştir (Şekil 23). Rotifer
sayısı 300 Rotifer ml-1 ile başlanmış artışlara paralel olarak hasat rejimi
uygulanmıştır. İkinci gün sayım yapıldıktan sonra hasat işlemine başlanmıştır.
Hasat işleminde hem Rotifer sayısı hem de yumurta oranı göz önünde
bulundurularak %33 oranında başlanılmıştır. Rotifer kültüründe birey sayısının
azalmasının karşı yumurta sayısının artış olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca Rotifer
kültür ortamının kirlenmesini hızlandıran etmenlerin en başında ticari mayanın
çok etkili olduğu tespit edilmiştir. Birey sayısını 300-400 Rotifer ml-1 arasında
ortalama %30 hasat oranı ile sabit tutulabilmiştir. Böylelikle düşük birey sayısında
ortalama %30 oranın da Rotifer artış oranı tespit edilmiştir.
Toplam Rotifer sayısı göz önüne alındığında ticari N. oculata algal biyomas
ile besleme yapıldığı zaman ortalama %30 oranında artışın olduğu ortalama birey
sayısı 300-400 Rotifer ml-1 arasında kalabileceği hesaplanmıştır.
28
Şekil 23. Rotifer beslemesinde Ticari Nannochloropsis oculata ile Ticari maya Kullanılması
Rotifer besini olarak kullanılan Nannochlorpsis oculata ile ve ticari hamur
mayası ile beslenen Rotifer denemesi 25 gün devam etmiştir (Şekil 24). Rotifer
sayısı 500 Rotifer ml-1 ile başlanmış artışlara paralel olarak hasat rejimi
uygulanmıştır. İkinci gün sayım yapıldıktan sonra hasat işlemine başlanmıştır.
Hasat işleminde hem Rotifer sayısı hem de yumurta oranı göz önünde
bulundurularak %20 oranında başlanılmıştır. Rotifer kültüründe birey sayısının
azalmasının karşı yumurta sayısının artış olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca Rotifer
kültür ortamının kirlenmesini hızlandıran etmenlerin en başında ticari mayanın
çok etkili olduğu tespit edilmiştir. Birey sayısını 600-700 Rotifer ml-1 arasında
ortalama %25 hasat oranı ile sabit tutulabilmiştir. Böylelikle düşük birey sayısında
ortalama %25 oranın da Rotifer artış oranı tespit edilmiştir.
Toplam Rotifer sayısı göz önüne alındığında ticari N. oculata algal biyomas
ile besleme yapıldığı zaman ortalama %25 oranında artışın olduğu ortalama birey
sayısı 600-700 Rotifer ml-1 arasında kalabileceği hesaplanmıştır.
29
Şekil 24. Rotifer beslemesinde Ticari Nannochloropsis oculata ile Ticari maya Kullanılması
30
5.SONUÇVETARTIŞMA
Rotiferler birçok deniz balığı larvası için mükemmel bir besin kaynağıdır.
Rotiferlerden Brachionus cinsi tatlısu ve tuzlu suda kozmopolit bir dağılım
gösterir. Özellikle Brachionus plicatilis 60’dan fazla deniz balığı larvası ve 18
kabuklu türünün üretiminde başarıyla kullanılmaktadır (Savaş ve Güçlü 2004).
Günümüzde kuluçkahanelerde deniz balıkları larva üretimindeki verimlilik büyük
oranda Brachionus plicatilis’e bağlıdır (Dhert et al., 2001). Rotiferler larvalar için
ağız açıklığının küçük olduğu ilk beslenme periyodunda ideal bir yemdir.
Rotifer beslemesinde dört farklı alg türü kullanılmıştır. Porphyridium
cruentum hücre dışına polisakkarit salgıladığından dolayı deniz suyunun
viskozitesi artmış ve dolayısıyla Porphyridium cruentum ile beslenen Rotifer lerin
yüzme hızı yavaşlamıştır. Tetraselmis türleri ile yapılan beslemede alglerin
homojen dağılmamasından dolayı Rotifer’lerin alge ulaşma şansı azalmış bu da
Tetraselmis türleri ile beslenen Rotifer lerin sayısında diğer türlere oranla fazla bir
artış sağlanamamıştır. Porphyridium cruentum ile beslenen Rotifer lerin midesi
kırmızı olarak gözlemlenmiştir.
Brachionus plicatilis kültürü üzerine farklı alglerin kalitatif ve kantitatif
etkilerini belirlemek için yapılan çalışmalarda T. suecica (Planas and Estevez,
1989; Hindioğlu, 1995; Güçlü ve Savaş, 2003), Chlorella sp. (Minkoff et al.,
1985; Nagata and Whyte, 1992), I. galbana (Korstad et al., 1989; Savaş ve Ölmez,
2004), N. oculata ve D. tertiolecta (Theilacker and McMaster, 1971; Yufera et al.,
1983) ile beslenen rotiferlerde populasyon artışının iyi sonuçlar verdiği
bildirilmektedir. Bu denemelerde en yüksek artış Nannochlorpsis oculata ile
beslenen Rotifer kültürlerinde %67’lik bir artış oranı kayıt edilmiştir. Ticari olarak
kullanılan
N.
oculata
ve
Tetraselmis
mikroalg
türlerinin
ortamda
ki
havalandırmaya rağmen çökelti oluşturduğu tespit edilmiştir. Çökelti hasat
vanasında uzaklaştırılması sağlanmıştır. Fakat kirliliğin taze su girişi yapılarak
giderilebileceği tespit edilmiştir. Böylelikle Rotifer bireylerindeki artışın devam
etmesi sağlanmıştır. Rotifer lerin beslenmesinde mikroalglerin kullanılması ile
daha etkin ve güvenilir bir zenginleştirme sağlanmış olur. Ayrıca mikroalgler, su
kalitesi üzerinde de olumlu etkilere sahiptir (Hoff and Snell 1989). Mikroalgler
sahip oldukları zengin yağ asidi içeriklerini Rotifer aracılığı ile larvaya aktararak,
31
larvanın yaşama oranı ve büyümesini iyileştirir. Fakat mikroalg üretiminin
beraberinde getirdiği bazı olumsuzluklar nedeni ile yoğun üretim yapan
kuluçkahanelerde kültür selko, protein selko ve süper selko gibi ticari ürünler de
yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Deneme sonuçları, Rotifer lerin mikroalg
türleri ile beslenmesindeki önemi göstermiştir.
Rotifer kültüründeki populasyon artışı yeterli miktar ve kalitede besin
sağlanmasına bağlıdır. Üretim yapan kuluçkahanelerde besin olarak mikroalgler
yaygın olarak kullanılmaktadır (Savaş ve Güçlü, 2004). Nannochloropsis oculata
ile yapılan denemelerde düşük birey sayısında en yüksek birey artışı gözlenmiştir.
Fakat yüksek birey sayısının olduğu Rotifer kültüründe büyüme oranında bir
azalma tespit edilmiştir.
Mikroalg türü olan ve yüksek besin içeriğine sahip Porphyridium
cruentum’un akuakültür çalışmalarında kullanılabilirliğine yönelik çalışmalara
devam edilmelidir. Porphyridium cruentum ile yapılan Rotifer kültüründe verimli
sonuçlar elde edilse de hücre dışına polisakkarit salgıladığı için bakterilerin
çoğalmasını stimüle edebilir. Ayrıca polisakkarit salgısı viskoziteyi artırdığından
dolayı Rotifer ler daha yavaş bir hızda yüzerler bu da larvanın Rotiferleri
yakalamasını kolaylaştırabilir.
Rotiferler kültürü yapılan bazı balıkların larvalarının ilk besinini
oluşturması açısından çok büyük önem taşır. Bu nedenle larvalara verilecek
rotiferin besin değerininde yüksek olması gerekir. Çünkü besin kalitesindeki
zayıflık doğrudan balık larvalarına yansıyacak, anormal larvalar ortaya çıkacak;
hatta ölümlere neden olacaktır (Cirik ve Gökpınar, 1999).
Rotifer’leri fitoplankton ile beslemenin tercih edilmesinin en büyük nedeni
mayanın klorofil ve E vitamini bakımından yetersiz kalmasıdır. Algler vitamin,
klorofil ve uzun zincirli doymamış yağ asitleri bakımından zengin oldukları için
beslenmenin kalitesini yükseltirler. Rotifer’lerin beslenmesi konusunda göz
önünde bulundurulması gereken bir husus vardır. Buda verilen besinlerin tüketilip
tüketilmediğidir. Tüketim olan bir suda meydana gelecek renk açılması veya
değişmesi, yemin pratikte değerlendirildiğini belirlemektedir.
Savaş ve Güçlü (2004) yaptıkları tüm deneme gruplarında elde edilen
sonuçlara bakıldığında D. tertiolecta ve I. galbana ile beslenenlerde düşük
tuzlulukların, T. suecica, N. oculata ve Chlorella sp. ile beslenenlerde yüksek
tuzlulukların daha iyi sonuç vermesi farklı besinlerin büyüme hızına olan etkisini
32
gösterdiğini bildirmişlerdir. Sonuç olarak rotifer kültüründe populasyon artışını
sağlayan en iyi besin T.suecica ve optimum tuzluluğun ‰30 olduğu, I. galbana,
N. oculata ve Chlorella sp. ile besleme yapıldığında optimum tuzluluğun ‰25, D.
tertiolecta için ‰10 olduğu belirlenmişlerdir. Bu proje kapsamında sabit bir
tuzluluk uygulanarak (‰25) özelliklede N. oculata ve Tetraselmis suecica ve
chuii türlerinin de istediği tuzluluk oranlarında gerçekleştirilmiştir.
Sonuç olarak Rotifer kültürü için besin değerleri yüksek olan (protein, yağ
asitleri, vitamin) türleri ile Rotifer bireyleri beslenmesi için uygun olduğu tespit
edilmiştir. Besleme çalışmalarının sonuçlarına göre yüksek birey sayısı olduğu
zaman ortama girilen ticari alg türlerinin işlenmesinden kaynaklı kirlenme söz
konusu olmuştur. Ticari alg türü ile birlikte ticari maya kullanılmasının maliyeti
düşürmesinin avantajının yanı sıra ortamı çok çabuk kirletmesinin dezavantajı
tespit edilmiştir. Yüksek birey sayısında yapılan birey artışlarında saf alg
kullanmanın avantajlı olacağı sonucu ortaya çıkmıştır.
33
6.KAYNAKÇA
Alpbaz, A.G., 1992. Deniz Balıkları Yetiştiriciliği. Ege Üniversitesi Su Ürünleri
Fakültesi Yayınları, Bornova İzmir.
Arnold, C.R., G.J. Holt, 1991. Various Methods for the Culture of the: Rotifer ,
Brachionus plicatilis, in Texas In: W. Fulks and K. Main [Eds.],
Rotifer and Microalgae Culture Systems. Proce Dings of a U:S. Asia,
Honollulu, pp. 119-123.
Chen, X.Q., L.J. Long, 1991. Research and Prodoction of Live Feeds in China.
In: W. Fulks and K. Main [Eds.], Rotifer and Microalgae Culture
Systems. Proce Dings of a U:S. Asia, Honollulu, pp. 187-201.
Cirik, S., Gökpınar, Ş. 1999. Plankton Bilgisi ve Kültürü. Ege Üniversitesi Su
Ürünleri Fakültesi Yayınları, No:47, Ders Kitabı Dizini No: 19,
Bornova İzmir.
Dhert, P., Rombaut, G., Suantika, G., Sorgeloos, P., 2001. Advancement of rotifer
culture and manipulation techniques in Europe, Aquaculture,
Vol:200:129-146 pp.
Fu, Y., Hirayama, K., Natsukari, Y., 1991. Genetic divergence between S and L
type strains of the rotifer Brachionus plicatilis O. F. Müller. J. Exp.
Marine Biology Ecology, 151:43-56 pp.
Fukusho, K. 1989. Biology and mass production of the Rotifer , Brachionus
plicatilis. Int. J. Aq. Fish. Technol., 1:232-240.
Fukusho, K., 1985. Status of Marine Larval Culture in Japon, in Ed. By. Lee
C.S. and Liao, I.C., Reproduction and Culture of Milkfish, The
Oceanic Institute and Tungkang Marine labaratory, pp. 127-139
Fulks, W., K.L. Main, 1991. Rotifer
and Microalgae Culture Systems.
Proceedings of a U.S.-Asia Workshop. Hawaii, pp.3-52
Güçlü, Z., Savaş, S., 2003. Rotifer (Brachionus plicatilis O. F Müller)
kültüründe farklı besinlerin etkisi. SDÜ Eğirdir Su Ürünleri Fakültesi
Dergisi, Cilt:2, Sayı:10, 44-48 s.
Hagiwara, A., Lee, C. S., Miyamoto, G., Hino, A., 1989. Resting egg formation
and hatching of the S-type rotifer Brachionus plicatilis at varying
salinities. Marine Biology 103, 327-332 pp.
34
(Kaynakça Devam)
Hindioğlu, A., 1995. Rotifera (Brachionus plicatilis) kültürü üzerine araştırmalar.
Ege Üniv., Fen Bilim. Enst., Su Ürün. Anabilim Dalı, Bornova-İzmir,
1-141 s.
Hindioğlu, A., Serdar, S., 2001. Farklı Sulandırma Oranlarının Rotifer
(Brachionus plicatilis M.ller,1786) Kültürü üzerine Etkisi. Turk J Vet
Anim Sci 25 (2001) 483-487.
Hino, A., R. Hirano, 1984. Relationship Between Body Size of the Rotifer
Brachionus plicatilis and the Maximum Size of Particles Ingested.
Nippon Suisan Gakkaishi 46: 1217-1222
Hirayama, K., 1987. A consideration of why mass culture of the rotifer
Brachionw plicatilis with baker’s yeast is unstable. Hydrobiologia,
147: 269-270.
Hirayama, K., Takagi, K. and Kimura, H., 1979. Nutritional effect of eight
species of marine phytoplankton on population growth of the rotifer,
Erachionwplicatilis. Bull. Jpn. Sot. Sci. Fish., 45: 11-16.
Hoff, H., T.W. Snell, 1987. Plankton Culture Manual, Florida Aqua Farms, Inc.,
125-126p
Hoff, H., T.W. Snell, 1989. Plankton Culture Manual. 2nd Edition. Florida
Aqua. Farms, Florida, pp. 126.
http://tr.wikipedia.org/wiki/Saccharomyces_cerevisiae Erişim Tarihi Şubat 2015
James, C. M., Dias, P., Salman A. E., 1987. The use of marine yeast (Candida
sp.) and bakers’ yeast (Saccharomyces cerevisiae) in combination with
Chlorella sp. for mass culture of the rotifer Brachionus plicatilis.
Hydrobiologia, 147: 263-268 pp.
Korstad, J., O. Vadstein, Y. Olsen, 1989. Feeding Kınetics of Brachionus
plicatilis Fed Isochrysis golbana. Hydrobiologia 186/187. pp. 51-57.
Lubzens, E. 1987. Raising Rotifer s for use in aquaculture. Hydrobiologia,
147:245-255.
Lubzens, E., Minkoff, G., Marom, S., 1985. Salinity dependence of sexual and
asexual reproduction in the rotifer Brachionus plicatilis. Marine
Biology, 85: 123- 126 pp.
Lubzens, E., Tandler, A., Minkoff, G., 1989. Rotifers as food in aquaculture.
Hydrobiologia 186/187: 387-400 pp.
35
(Kaynakça Devam)
Minkoff, G., Lubzens, E., Meragelman, E., 1985. Improving asexual
reproduction rates in a rotifer (Brachionus plicatilis) by salinity
manipulations. Israel Journal of Zoology., Vol:33, 195-203 pp.
Nagata, W. D., Whyte, J. N. C., 1992. Effects of yeast and algal diets on the
growth and biochemical composition of the rotifer Brachionus
plicatilis (Müller) in culture. Aquaculture and Fisheries Management,
23:13-21 pp.
Planas, M., Estevez, A., 1989. Effect of diet on population development of the
rotifer Brachionus plicatilis in culture. Helgolander Meere Sunter Suc
Hungen, 43:171- 181 pp.
Ruttner-Kolisko, A. 1974. Plankton Rotifers, Biology and Taxonomy. Die
Binnengenwasser, Volume XXVI/I, Supplement, pp. 144.
Savaş, S., Güçlü, Z., 2004. Farklı besin ve tuzluluk koşullarının L tipi rotifer
(Brachionus plicatilis OF Müller, 1856) kültürüne etkisi.
Savaş, S., Ölmez, M., 2004. Farklı besin ve tuzluluk koşullarının Rotifer
(Brachionus plicatilis O. F Müller, 1856) kültürüne etkisi. SDÜ
Eğirdir Su Ürünleri Fakültesi Dergisi, Cilt:1, Sayı:11, 69-76 s
Snell, T.W., 1991. Improving the design of mass culture systems for the rotifer
Brachionusplicatilis. In: Rotifer and Microalgae Culture Systems.
Proc. U.S.-Asia Workshop, Honolulu, HI, 1991. The Oceanic Institute,
pp. 61-71.
Theilacker, G. H., McMaster, M. F., 1971. Mass culture of the rotifer Brachionus
plicatilis and its evalution as a for larval Anchovies. International.
Journal on Life in Oceans and Costal Waters, Vol:10, No:2, 183-188
pp.
Yufera, M., Lubian, L. M., Pascual, E. Y., 1983. Efecto de cuatro algas marinas
sobre el creeimiento poblacional de dos cepas de Brachionus plicatilis
(Rotifera: Barachionidae) en Cultivo. Inv. Pesq. 47(2), 325-337 pp.
36