(Microsoft PowerPoint - T\374rk H\375zland\375r\375c\375 Merkezi

ULUSAL PROTON HIZLANDIRICILARI ÇALIŞTAYI
Türk Hızlandırıcı Merkezi Projesi
Prof. Dr. Ömer Yavaş
Ankara Üniversitesi
Hızlandırıcı Teknolojileri Enstitüsü
THM Projesi Yürütücüsü
18 Nisan 2013
SANAEM -TAEK, ANKARA
Parçacık Hızlandırıcıları
2
Parçacık Fiziği
Nükleer Fizik
Đkincil Demetler
Nötron Kaynağı
Sinkrotron Işınımı
Serbest Elektron Lazeri
Đyon Đmplantasyonu
Radyoterapi
Nükleer Tıp
Malzeme Bilimi
Yarı Đletkenler
Nanoteknoloji
Biyoteknoloji
Genetik
Arkeoloji
Ulusal Güvenlik
Gıda Güvenliği
Madencilik
Enerji Üretimi
Hızlandırıcı Teknolojileri
Neden Jenerik?
3
Metal ve yüzey işleme sistem ve teknolojileri
Isıtma ve Soğutma (He, su, azot v.b.) sistem ve teknolojileri
Parçacık üretimi sistem ve teknolojileri
Magnet sistem ve teknolojileri
Vakum sistem ve teknolojileri
RF kavite ve güç sistem ve teknolojileri
Kontrol sistem ve teknolojileri
Radyasyon güvenliği (kişi, ortam ve makine) sistem ve teknolojileri
Optik sistem ve teknolojileri
Kablolama sistem ve teknolojileri
Dedektör ve veri alınması sistem ve teknolojileri
Veri iletimi ve işletimi sistem ve teknolojileri
TÜRK HIZLANDIRICI MERKEZĐ PROJESĐ
4
Fizibilite Aşaması (I. Aşama: 1997-2000)
Genel Tasarım Aşaması (II. Aşama: 2002-2005)
Teknik Tasarım, Enstitü ve Đlk Tesis Aşaması (III. Aşama: 2006-2014)
Hızlandırıcı Teknolojileri Enstitüsü
A.Ü. Gölbaşı Kampüsü
Elektron Hızlandırıcısı ve SEL Tesisi
A.Ü. Gölbaşı Kampüsü
Dünya’da Durum…(2000)
5
Türk Hızlandırıcı Merkezi
(Fizibilite Raporu)
THM Fizibilite Raporundan…(2000)
6
Proje: ‘Parçacık Hızlandırıcıları: Türkiye’de Neler Yapılmalı?’ (1997-2000)
Ülkemizde 21. yüzyılın jenerik teknolojilerinden Hızlandırıcı Teknolojilerinin daha etkin
kullanabilmesi için “Türk Hızlandırıcı Merkezi” kurulmalıdır…
Bu merkezde:
- Hızlandırıcı Teknolojileri Enstitüsü (veya Kurumu)
- 3. Nesil Işınım Kaynağı (Sinkrotron Işınımı, SI) tesisi
- 4. Nesil Işınım Kaynağı (Serbest Elektron Lazeri, SEL) tesisi
- Proton Hızlandırıcı (PH) tesisi ve
- Parçacık Fabrikası (PF) tesisi yer almalıdır
Büyük Hızlandırıcı Merkezleri ile işbirliğine gidilmelidir
CERN’e tam üye olunmalıdır
Hızlandırıcı ve Dedektör Teknolojileri alanında uzman yetiştirilmelidir
Genel Tasarım Projeleri
II. Aşama: 2002-2005
7
Koordinatörler: Ankara ve Gazi Üniversiteleri
DPT2002K-120250 (Yürütücü: S. Sultansoy, Gazi Ü.)
Türk Hızlandırıcı Merkezinin Genel Tasarımı
DPT2003K-120190 (Yürütücü: Ö. Yavaş, Ankara Ü.)
Sinkrotron Işınımı ve Serbest Elektron Lazeri Üretimi ve Kullanımı
için Genel Tasarım
THM için önerilerin hızlandırıcıların tipleri, ana parametreleri ve
araştırma ve uygulama potansiyelleri belirlendi
(2 sonuç raporu: ~380 sayfa, 2005)
Sinkrotron Işınımı (3.5 GeV pozitron sinkrotronu)
Serbest Elektron Lazeri (1 GeV elektron linakı)
Parçacık Fabrikası (Ec.m.: 3.77 GeV’lik elektron-pozitron çarpıştırıcısı)
Proton Hızlandırıcısı (1-5 GeV proton hızlandırıcısı)
Teknik Tasarım, Enstitü ve Đlk Tesis
III. Aşama (YUUP): 2006-2014
8
YUUP: Yaygınlaştırılmış Ulusal ve Uluslararası Proje
Kodu: DPT2006K-120470
Türk Hızlandırıcı Merkezi Teknik Tasarımı
ve Test Laboratuarları
Koordinatör: Ankara Üniversitesi
Proje Üyesi Üniversiteler (2006): Boğaziçi, Dumlupınar, Erciyes, Gazi,
Đstanbul, Niğde, S. Demirel, Uludağ + Doğuş (2007), ESOGU (2011),
GYTE (2012)
Rektörlükler Arası Protokoller:
I. Dönem: 2006-2009, II. Dönem: 2010-2013
Teknik Tasarım, Enstitü ve Đlk Tesis
III. Aşama (YUUP): 2006-2014
9
Projenin Amaçları:
- THM’nin ilk tesisi olarak Ar-Ge amaçlı Elektron Hızlandırıcısı ve SEL tesisini kurmak
- Ülkemizin ilk Hızlandırıcı Teknolojileri Enstitüsü’nü kurmak
- Türk Hızlandırıcı Merkezi (THM) için öngörülen 4 tesisi projelendirmek
- Dünyanın önde gelen Hızlandırıcı Merkezleri ile işbirliğine gitmek
- Uluslararası Bilimsel ve Teknik Danışma Komiteleri oluşturmak
- Hızlandırıcı ve Dedektör alanında uzmanlar yetiştirmek, tezler yaptırmak
Proje Ortağı Üniversiteler (2013)
10
Ankara Üniversitesi (Koordinatör)
Gazi Üniversitesi
İstanbul Üniversitesi
Uludağ Üniversitesi
Dumlupınar Üniversitesi
Osmangazi Üniversitesi
Boğaziçi Üniversitesi
Doğuş Üniversitesi
Erciyes Üniversity
S. Demirel Üniversitesi
Niğde Üniversitesi
Gebze Yüksek Teknoloji Enst.
Proje Ekibi (2013)
11
Toplam: 173
Resmi Üye: 155
Destek Veren: 18
Doktoralı: 74
Lisansüstü Öğrenci: 99
Meslekler:
• Fizikçi
• Fizik Mühendisi
• Elektrik Elektronik Mühendisi
• Makine Mühendisi
• Kontrol Mühendisi
• Bilgisayar Mühendisi
• Tıp Doktoru
Ulusal Yaygınlık
Istanbul U.
Bogazici
.
U.
Dogus U.
Fatih U.
GYTE
Kocaeli U.
Ankara U. (Coordinator)
Gazi U.
METU
Bilkent U. Hacettepe U.
Osmangazi U.
Uludag U.
Dumlupinar U.
C. Bayar U.
Gaziosmanpaşa U.
Kırıkkale U.
İ. Çeçen U.
Çankırı
Karatekin U.
Alparslan U.
Erciyes Ü.
Bitlis U.
Aksaray U.
Nigde U.
S. Demirel U.
Inönü U.
Adıyaman U.
Uluslararası Yaygınlık
USA
ANL, SLAC, Jlab, FNAL
ENGLAND
CI, JAI
SWITZERLAND
CERN, PSI
ITALY
INFN
GERMANY
DESY, BESSY,
FZDR, EuroFEL
RUSSIA
BINP
CHINA
IHEP, BESIII
TURKEY
TAC
JORDAN
SESAME
JAPAN
iFEL, JAERI, KEK
Uluslararası Đşbirliği Anlaşmaları
14
Ankara
Üniversitesi
Ankara Üniversitesi
Ankara Üniversitesi
Ankara Üniversitesi
Ankara Üniversitesi
Ankara Üniversitesi
Ankara Üniversitesi
Ankara Üniversitesi
- DESY (Germany)
- LHC-ATLAS (CERN)
- CLIC (CERN)
- HZB (Germany)
- HZDR (Germany)
- Cockcroft Institute(UK)
- IHEP (China)
- Euro XFEL (Germany)
: 1996
: 1997
: 2005
: 2007
: 2007
: 2011
: 2011
: 2012
Enstitü ve Hızlandırıcı Hizmet Binalarının Açılışı
9 Mayıs 2011, Ankara Üniversitesi Gölbaşı Kampüsü
15
THM Kapsamında Kurulan ve
Tasarımı Yapılan Hızlandırıcı Tesisleri
16
Elektron Hızlandırıcısı ve SEL Tesisi (Gölbaşı kampüsünde kurulmakta)
(T.A.R.L.A.: Turkish Accelerator and Radiation Laboratory at Ankara
15-40 MeV süperiletken elektron hızlandırıcısına dayalı IR Serbest Elektron Lazeri
(SEL) & Bremsstrahlung tesisi
THM Sinkrotron Işınımı Tesisi (Teknik Tasarım)
3 GeV elektron sinkronuna dayalı sinkrotron ışınımı tesisi
THM SASE SEL Tesisi (Teknik Tasarım)
1-6 GeV elektron linakına dayalı SASE SEL tesisi
THM Parçacık Fabrikası (Teknik Tasarım)
Ec.m.= 3.77 GeV olan elektron-pozitron çarpıştırıcısı
THM Proton Hızlandırıcısı (Teknik Tasarım)
3 MeV – 2 GeV Proton Hızlandırıcısı
TARLA Tesisi (Gölbaşı)
17
Mayıs 2011
Tesis Sorumluları:
Prof. Dr. S. Özkorucuklu (SDÜ), Koordinatör
Yrd. Doç. Dr. Avni Aksoy (HTE, Ankara Ü.), Hızlandırıcı sorumlusu
Prof. Dr. P. Arıkan (Gazi Ü.), IR SEL Deney İstasyonları sorumlusu
Prof. Dr. İ. Akkurt (SDÜ), Brems. İstasyonu sorumlusu
2-250 mikron
SEL
TARLA Donanım Yerleşim Planı
SEL1 [µm] 3-30
SEL2 [µm] 15-250
Enerji: 250 keV
E-Gun
Brems.
İst.
Enerji : 15-40 MeV
Enerji: 5-20 MeV
C
Temiz Oda
B
A
E
D
TARLA Tesisi Deney Đstasyonları
19
İ. Tapan (Uludağ Ü), E. Kasap (Gazi Ü)
H. Altan, O. Esentürk (ODTÜ)
B
Ultrafast Photonics
Applications Lab.
C
IR Spectroscopy Lab.
A. Aydınlı (Bilkent Ü.)
A
Diagnostic Lab.
Kullanılacak
Deneysel Teknikler:
- Sum Frequency Generation
- Photon Echo Experiment
- Photoacustic Spectroscopy
- Pump-Probe Experiments
- IR-MALDI
- IR-MAPLE
- IR-REMPI
- Near Field Microscopy
- Gas-Phase IR Spectroscopy
TARLA-II Aşaması
SEL I & II
D
Bio-Micro Spectroscopy
Lab.
E
Materials Processing
Lab.
Ö. İlday (Bilkent Ü.)
F. Severcan
(ODTÜ)
A. Hiçsönmez
(Ankara Ü.)
TARLA Tesisi Ar-Ge Potansiyeli
20
Malzeme bilimi
Lazer ve optik bilimi
Atom ve molekül fiziği
Biyoteknoloji
Medikal fizik
Nanoteknoloji
Dedektör araştırmaları
Foto-kimya
Foto-jeoloji
iFEL (Japan)
FOM FELIX (Holland)
SCA-FEL (USA)
LURE CLIO (France)
Jefferson FEL (USA)
ELBE (Germany)
IHEP Beijing FEL (China)
ISIR FEL (Japan)
JAERI (Japan)
TARLA (Turkey)
I. Arama Konferansı
6 Haziran 2009, Ankara Ü.
II. Arama Konferansı
15 Mayıs 2010, Ankara Ü.
: 1 - 22 µm
: 3 - 35 µm
: 3 - 10 µm
: 3 - 90 µm
: 3.2 - 4.8 µm
: 3 - 300 µm
: 5 - 25 µm
: 21 - 126 µm
: 17 - 30 µm
: 3 - 250 µm
TARLA Tesisi (Gölbaşı)
21
electron gun
control server
high power
hızlandırıcı binası
Đlk demet (11 Nisan 2013, 15.40)
22
Ekibimizi başarısı için kutluyorum!
Nice başarılara…
ESUO ve CALIPSO Üyelikleri
23
ESUO: European Synchrotron User Organization
CALIPSO: Coordinated Access to LIght sources to
Promote Standards and Optimization (FP7 Projesi, 2013-2015)
The 20 consortium members of CALIPSO
ALBA, AU (ISA), CLIO(CNRS), DESY,
Diamond, Elettra, EMBL, ESRF, BESSY(HZB),
FELBE(HZDR), ANKA(KIT), INFN, MAXIV, PSISLS, FELIX(RU), SOLARIS, SOLEIL, STFC,
TAC-TARLA, Euro XFEL
DESY koordinasyonunda FP8 için
davet aldık ve katılacağımızı bildirdik.
Uluslararası Makine Danışma Komitesi (UMDK)
International Machine Advisory Commiittee (IMAC)
24
Peter MICHEL (HZDR-ELBE, Germany) (Head)
Hideaki OHGAKI (Kyoto University, Japan)
Dieter TRINES (DESY, Germany)
Ernst WEIHRETER (HZB-BESSY, Germany)
Jean R. DELAYEN (JLab, USA)
V. IMAC Toplantısı: 22-23 Nisan 2013, HTE, Gölbaşı
I. Toplantı:
4-5 Aralık 2009
Ankara Üniversitesi
II. Toplantı:
2-3 Eylül 2010
Bodrum, Muğla
III. Toplantı
12-13 Mayıs 2011
HTE
Ankara Üniversitesi
IV. Toplantı
6-7 Mart 2012
HTE
Ankara Üniversitesi
THM Sinkrotron Işınımı Tesisi
25
Hızlandırıcı: Elektron sinkrotronu
Demet enerjisi: 3 GeV
Demet akımı: 500 mA
Demet yayınımı: 1.2 nm
Çevre: 546 m
Düz bölgeler: 10 adet 10.5m, 10 adet 5.5m
ID’s: Undulator ve Wiggler magnetler
Demet hattı sayısı: ~ 40
Proje Sorumluları:
Yrd. Doç. Dr. Z. Nergiz (Niğde Ü.), Sinkrotron
Yrd. Doç. Dr. H. Aksakal (Niğde Ü.), Sinkrotron
Yrd. Doç. Dr. Ö. Kurtuluş (Doğuş Ü.), Deney İst. ve Kullanıcılar
THM SI Kullanıcı Komitesi
26
Dr. Özgül Kurtuluş Öztürk, Doğuş Üniv. (Başkan)
Dr. Ahmet Alataş, ANL, USA
Dr. Cahit Karanfil, Muğla Üniv.
Dr. Fikret Yıldız, GYTE
Dr. Funda Aksoy, Niğde Üniv.
Dr. Gülgün Çakmak, METU
Dr. Güvenç Akgül, Niğde Üniv.
Dr. Leyla Çolakerol Arslan, GYTE
Dr. Numan Akdoğan, GYTE (Başkan Yrd.)
Dr. Sarp Kaya, SLAC, USA
Dr. Semra Đde, Hacettepe Üniv.
Dr. Süheyla Özbey, Hacettepe Üniv.
Dr. Zehra Sayers, Sabancı Üniv.
TAC-LSUM 2011
4-6 Temmuz 2011
Doğuş Ü., İstanbul
TAC-LSUM2012
6-7 Ekim 2012
HTE, Ankara
TAC-LSUM2013: 4-6 Ekim 2013, HTE, Gölbaşı
THM SASE SEL Tesisi
27
Hızlandırıcı: 1 - 6 GeV elektron linak
SEL dalgaboyu aralığı: VUV – Yumuşak X-ışınları (1-100 nm)
(1-100 nm)
Proje Sorumluları:
Doç. Dr. Hatice D. Yıldız (HTE), Koordinatör
Prof. Dr. İlhan Tapan (Uludağ Ü.), Koordinatör Vekili
SASE SEL için X-band Teknolojisi
(CERN-CLIC’in teklifi)
28
12 Ekim’de CERN’den gelen teklif:
Dear Prof. Dr. Yavaş,
we discussed a bit further the possibility to collaborate on
an X-band driven FEL in Turkey. I include a paper that
gives an idea of our possibilities, as we see them in this moment.
It might be useful to have a discussion by phone during next week.
Best regards,
Daniel Schulte
Konu 17-18 Ocak 2013 tarihlerinde
HTE’de yapılan ve tarafların katıldığı
bir çalıştayda değerlendirilmiş ve
sonuç raporu ilgili bakanlık ve
kurumlara rapor edilmiştir.
Hızlandırıcıya dayalı ışınım kaynakları
29
Hücre çekirdeği
THM Proton Hızlandırıcı Tesisi
30
THM PHT tesisi 3 MeV-2 GeV arası enerjilerde çok amaçlı ve disiplinlerarası
araştırma ve uygulamaları mümkün kılacak yüksek güç ve akılı bir proton
hızlandırıcı tesisi olarak tasarlanmaktadır.
Proton demeti enerji adımları: 3 -20-65-150-250 MeV (düşük enerji bölgesi)
250 MeV-2 GeV (yüksek enerji bölgesi)
Proje Sorumluları:
Prof. Dr. Baki Akkuş (İstanbul Ü.), Koordinatör
Prof. Dr. Emel Algın (ESOGU), Koordinatör Vekili
Doç. Dr. Latife Şahin Yalçın (İstanbul Ü.), Koordinatör Vekili
Yrd. Doç. Dr. Metin Yılmaz (Gazi Ü.), Koordinatör Vekili
THM Proton Hızlandırıcı Tesisi
31
Düşük enerji: 3-250 MeV
Yüksek enerji: 250-2000 MeV
Tesisin düşük enerji bölgesinin (3-250 MeV) projesinin 2014 yılında Kalkınma
Bakanlığına sunulması planlanmıştır.
Latife Şahin (İst. Ü.): THM Proton Hızlandırıcısı Genel Durum
Ela Ganioğlu (İst. Ü.): THM Proton Hızlandırıcısı WBS Yapısı
THM PHT için ISAC raporlarından…
32
(2011) There has been good progress with the simulations, with detailed design of the accelerating cavities
up to 100 MeV, and reasonable impedance matching between the different accelerating tanks of the DTL and
CCDTL. The proposed structures are compared with the CERN designed LINAC4 accelerator.
(2011) At present, a 30 MeV proton accelerator system is being installed and commissioned by IBA at
SANAEM facilities of TAEK. The accelerator will be operative by the end of year 2011. Although the facility is
optimized for radioisotope production, there will be one beam extraction hall for R&D related activities. This
is a good opportunity for TAC-PAF collaboration to get into close contact with TAEK through a dedicated
cooperation protocol. The knowledge transfer can include but be not limited to;
- machine running and console operations,
- radiotracer production, storage, delivery
- personal and environmental dosimetry systems, radiation protection and safety issues
(2012) We recommend that the project proposal for TAC-PAF should include following research and
applications areas:
Neutron spallation
Transmutation of long-lived nuclear power plant wastes (used fuel)
Nuclear science
Material science
Space applications (irradiation tests)
THM Parçacık Fabrikası
33
(elektron-pozitron çarpıştırısıcı)
Ülkemizde deneysel yüksek enerji fiziği (parçacık fiziği) çalışmalarını mümkün kılmak ve
dedektör ve veri işleme teknolojilerini geliştirmek için ERL-halka tipli bir elektron pozitron
çarpıştırıcısı parçacık fabrikası olarak tasarlanmaktadır.
Parçacık fabrikası charm kuarklarının
rezonansta üretimini sağlayacak
ve bozunumlardan yararlanarak
mezon fiziği çalışmalarını
mümkün kılacaktır.
Işınlık: 1 x 10^35 cm-2s-1
Ec.m.= 3.77 GeV
Proje Sorumluları:
Prof. Dr. Orhan Çakır (Ankara Ü.), Koordinatör
Prof. Dr. Serkant A. Çetin (Doğuş Ü.), Koordinatör Vekili
THM Parçacık Fabrikası
34
THM PF parçacık fiziği
(YEF) araştırmalarını
öngördüğü için ISAC
önerileri doğrultusunda
EPAC, IPAC gibi üst düzey
uluslararası komitelerin
onayı için Uluslararası
Projeye dönüştürülmek
zorunda. Bu nedenle THM
PF olarak öncelikle Çin
IHEP-BESIII
kollaborasyonuna üye
olundu. Sırada Rusya BINP
charm-tau factory ile
işbirliği var.
THM PF tesisinin dünyadaki yeri
e+-e- Colliders: Past, Present and Future
37
L (cm-2 s-1)
10
36
10
-2
-1
L (cm sec )
SUPER
FACTORIES
THM PF
KEK B and PEP II
35
10
1034
DAFNE2
BEPCII
33
10
GLC
KEK B
PEP II
CESR
FACTORIES
CESRc
LEP
32 DAFNE
10
VEPP2000
DORIS
31
10
30
10
TRISTAN
PETRA
BEPC
VEPP4M
SPEAR
COLLIDERS
VEPP2M
ADONE
E
29
10
cm
1
10
100
(GeV)
1000
E (GeV)
6
2013 yılı içinde EPAC’a
öneri raporu gönderilmesi
planlanıyor. Teknik tasarım
çalışmaları 2017’ye kadar
sürdürülecek.
Türk Hızlandırıcı Merkezi (Plan)
THM PHT
THM SASE SEL
THM PF
THM SI
Diğer Binalar:
Enstitüler
Ofis binaları
Veri analiz mekanları
Kullanıcı ofisleri
Laboratuvarlar
Atölyeler
Kütüphane
Misafirhane
Video
Uluslararası Bilimsel Danışma Komitesi (UBDK)
International Scientific Advisory Commiittee (ISAC)
36
Ercan ALP (Argonne National Laboratory, USA) (Head)
Behçet ALPAT (INFN Perugia, Italy)
David M. ASNER (PNL, USA)
Swapan CHATTOPADHYAY (Cockroft Institute, UK)
Eugene LEVICHEV (BINP, Russia)
Yasar ONEL (Univ. of Iowa, USA)
Luigi PALUMBO (INFN Frascati, Italy)
Ken PEACH (Oxford University, UK)
Roland SAUERBREY (FZD, Germany)
Zehra SAYERS (Sabancı University, Turkey)
Gökhan UNEL (UCI & CERN)
Ali TANRIKUT (TAEK, Turkey)
Helmut WIEDEMANN (Stanford University, USA)
Frank ZIMMERMANN (CERN)
V. ISAC Meeting: 24-25 Haziran 2013, Ankara Ü.
I. Toplantı:
8-9 Ekim 2009
Ankara Üniversitesi
ANKARA
II. Toplantı:
21-22 Haziran 2010
Boğaziçi Üniversitesi
İSTANBUL
III. Toplantı:
9-10 Mayıs 2011
Ankara Üniversitesi
ANKARA
IV. Toplantı:
11-12 Haziran 2012
İstanbul Üniversitesi
İSTANBUL
Uluslararası Bilimsel Danışma Komitesi (UBDK)
International Scientific Advisory Commiittee (ISAC)
37
2009
2011
2010
2012
Proje Çalışma Düzeni
38
Proje Yürütücülüğü ve Proje Yönetim Kurulu
5 Alt Proje ekibi ve koordinatörlüğü:
TARLA (IR SEL&Brems.), THM SI, THM SASE SEL, THM PHT, THM PF
Genel Proje Çalıştayları
Alt Proje Çalışayları
Eğitim ve Değerlendirme Toplantıları
Uluslararası Teknik Danışma Komitesi (IMAC) Toplantıları
Uluslararası Bilimsel Danışma Komitesi (ISAC) Toplantıları
Ulusal ve Uluslararası Bilimsel Araştırma ziyaretleri
Ulusal ve Uluslararası Davetli Biliminsanları
Ulusal ve Uluslararası Bilimsel Etkinliklere Katılım
Seminer ve Konferanslar
Her altı ayda Proje İzleme ve Proje Gelişim Raporları
http://thm.ankara.edu.tr
2013 Yılı Bilimsel Etkinlikleri
39
Ulusal Proton Hızlandırıcıları Çalıştayı (UPHÇ2013)
18-19 Nisan 2013, TAEK-SANAEM, Sarayköy, Ankara
http://taek.gov.tr.UPHC2013
20. THM YUUP Yönetim Kurulu Toplantısı
20 Nisan 2013, HTE, Gölbaşı, Ankara
http://thm.ankara.edu.tr
TAC International Machine Advisory Committe Meeting (IMAC-V)
22-23 Nisan 2013, HTE, Gölbaşı, Ankara
http://thm.ankara.edu.tr
THM Parçacık Fabrikası Çalıştayı
3-5 Mayıs 2013, HTE, Gölbaşı, Ankara
http://thm.ankara.edu.tr
2nd International Henry Moseley School and Worskhop on X-ray Science
13-22 June 2013, Turunç, Marmaris, Turkey
http://itap-tthv.org
TAC International Scientific Advisory Committe Meeting (ISAC-V)
24-25 Haziran 2013, Ankara Üniversitesi, Ankara
http://thm.ankara.edu.tr
2013 Yılı Bilimsel Etkinlikleri
40
THM Sinkrotron Işınımı (TURKAY) Projesi Planlama Toplantısı
26 Haziran 2013, HTE, Gölbaşı, Ankara
http://thm.ankara.edu.tr
30. TFD Uluslararası Fizik Kongresi (TFD30)
2-5 Eylül 2013, İstanbul Üniversitesi, İstanbul
http://tfd30.turkfizikdernegi.org
10. Uluslararası Balkan Fizik Birliği Öğrenci Konferansı (X. ISCBPU)
3-5 Eylül 2013, İstanbul Üniversitesi, İstanbul
http://iscbpu10.balkanphysicalunion.com
V. Ulusal Parçacık Hızlandırıcıları ve Uygulamaları Kongresi (V. UPHUK)
7-9 Eylül 2013, Bodrum, Muğla
http://uphuk5.turkfizikdernegi.org
IX. Ulusal Parçacık Hızlandırıcıları ve Dedektörleri Yaz Okulu (IX. UPHDYO)
10-15 Eylül 2013, Bodrum, Muğla
http://uphdyo9.turkfizikdernegi.org
2013 Yılı Bilimsel Etkinlikleri
41
3rd TAC Light Sources (SR+FEL) User Meeting (TAC-LSUM 2013)
4-6 October 2013, HTE, Gölbaşı, Ankara
http://thm.ankara.edu.tr
7th Asian Conference on Applied Superconductivity and Cryogenics
23-25 October 2013, Cappadocia, Turkey
http://www.acasc-tr.org/
XII. THM YUUP Çalıştayı
28-30 Kasım 2013, HTE, Gölbaşı, Ankara
http://thm.ankara.edu.tr
VIII. Linear Collider School (LCS2013)
4-15 December 2013, Antalya, Turkey
http://www.linearcollider.org/GDE/school
Etkinlik programı ve etkinlik web sayfaları için:
THM Projesi: http://thm.ankara.edutr
Hızlandırıcı Teknolojileri Enstitüsü: http://hte.ankara.edu.tr
2014 ve sonrası
42
2014:
THM’nin Ulusal Araştırma Merkezi olarak tanımlanması…
- Yeni yasanın 2013’te çıkması bekleniyor...
Düşük Enerji Proton Hızlandırıcı Tesisi (THM PHT) ile
THM SI (Sinkrotron Işınımı Tesisi) projeleri hazırlanıp sunulacak.
2014-2018: TARLA’nın deney istasyonlarının Ar-Ge çalışmaları için hazır hale
getirilmesi
THM tesislerinin kurulum süreci: 2015-2025
THM Tesisleri Tasarım ve Kurulum Planlaması
(2013 – 2025)
43
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
TARLA
THM PHT
Düşük Enerji
THM SI
THM SASE
THM PHT
Yüksek Enerji
THM PF
R&D, CDR
TDR
Build. and Installation
Operation
TARLA: 15-40 MeV ELEKTRON HIZLANDIRICISI VE SEL+ BREMSSTARHLUNG TESİSİ
THM PHT (Düşük Enerji): THM PROTON HIZLANDIRICI (3-250 MeV)
THM PHT (Yüksek Enerji): THM PROTON HIZLANDIRICI TESİSİ (250-2000 MeV)
THM SI: SİNKROTRON IŞINIMI TESİSİ (3 GeV)
THM SASE SEL: SASE SEL TESİSİ (1-6 GeV, 1-100 nm)
THM PF: PARÇACIK FABRİKASI TESİSİ (Ecm=3.77 GeV, Super Chram Fabrikası)
2023
2024
2025
Sonuç
44
2013’de Türkiye’de durum:
GSMH’dan Ar-Ge’ye ayrılan pay: ~ %1, Gelişmiş dünyanın 1/3’ü.
Milyon kişi başına araştırmacı sayısı: ~ 1000, Gelişmiş dünyanın 1/3’ü
Kişi başına yıllık gelir: ~11.000 USD, Gelişmiş dünyanın 1/3’ü
THM’nin Önemi:
Türk Hızlandırıcı Merkezi (THM) 21. yüzyılın ilk çeyreğinde (2000-2025) kurulmuş olacak ve yüzyılın
kalan bölümünde Türkiye’nin Bilim ve Teknolojide gelişmiş dünya ile rekabet etmesinde (muasır
medeniyet düzeyinin üstüne çıkmasında) çok önemli bir rol oynayacaktır.
Türk Hızlandırıcı Merkezinde (THM) yapılan araştırmalar ve geliştirilen teknolojiler ile ülkemiz
enerji, iletişim, elektronik, bilgisayar, malzeme, savunma, ilaç, çevre, uzay, sağlık, ulaşım vb
alanlarda en gelişmiş ülkeler arasındaki yerini alacaktır.
THM bünyesinde kurulan ve planlanan elektron hızlandırıcıları ve ışınım kaynaklarının yanı sıra,
proton ve nötron demetlerinin Ar-Ge ve uygulamadaki zenginliği dikkate alınınca bu konudaki
planlama ve yatırımlara özel bir önem vermek gerektiği aşikardır ve THM PHT tesisi planlandığı
kadarıyla dünyada ilk 5’te yer alacak özelliklere sahiptir.
THM, Türkiye’nin 2023 vizyonuna uygun olarak Bilim ve Teknoloji alanında da ilk 10’a girme
hedefi için olmazsa olmaz öneme sahiptir.
Teşekkür ve Kutlama…
45
Türk Hızlandırıcı Merkezi proje ekibi ve
Hızlandırıcı Teknolojileri Enstitüsü adına
UPHÇ2013 Çalıştayına ev sahipliği yapan
TAEK-SANAEM yetkililerine ve
organizasyonda emeği geçen
tüm meslektaşlarımıza
teşekkür ediyoruz…
TAEK-PHT tesisindeki başarıları için yetkilileri ve çalışanları kutluyoruz...
Teşekkür…
46
Proje ekibi ve Enstitü olarak destekleri için;
Kalkınma Bakanlığı yetkilileri ve uzmanlarına,
Ankara Üniversitesi Rektörleri ve Yardımcılarına (1996- …)
A.Ü. Fen ve Mühendislik Fakültesi Dekanlıklarına,
A.Ü. BAP Koordinatörlüğüne ve çalışanlarına,
Proje ortağı Üniversitelerin Rektörleri ve ilgili dekanlarına,
TAC-ISAC ve TAC-IMAC komiteleri üyelerine,
Üniversitemiz ile anlaşma imzalayan yurtdışı merkezlerin direktörlerine,
TAEK ve TUBĐTAK yetkililerine ve
Hızlandırıcı Teknolojileri Enstitüsü çalışanlarına
çok teşekkür ediyoruz…
DAVET…
47
Hızlandırıcı Teknolojileri Enstitüsü ve
TARLA Tesisi Hizmet Binalarının
Açılışının II. Yıldönümü Etkinliği
9 MAYIS 2013
PERŞEMBE
14:00 - 14:30
HTE Konferans Salonu'na Prof. Dr. Engin ARIK adının verilmesi töreni
14:30 - 15:30
HTE ve Hızlandırıcı Tesisinin Tanıtılması
15:30 - 16:00
Konferans: CERN ve Türk Hızlandırıcı Merkezi
Prof.Dr. Metin ARIK
16:00 - 16:30
Ara ve İkram
16:30 - 17:00
Hızlandırıcı Tesisine Teknik Gezi