55_Kasas Sûresi

GÖNÜLDEN ESİNTİLER:
KÛR’ÂN-ı KERÎM’de YOLCULUK
(28) KASAS SÛRESİ
NECDET ARDIÇ
İRFAN SOFRASI
NECDET ARDIÇ
TASAVVUF SERİSİ (55)
SAYFA NO
İÇİNDEKİLER:…………………………………………………(1)
ÖN SÖZ:………………………………………………………….(2)
28-KASAS SÛRESİ:..………………………………...........(3)
(1-3) Âyetler:…………………………………...............(5-7)
(4-6) Âyetler:……………………………………………(22-27)
(7-9) Âyetler:……………………………………………(28-33)
(10-12) Âyetler:………………………………………..(34-35)
(13-15) Âyetler:………………………………………..(37-38)
(16-18) Âyetler:………………………………………..(39-40)
(19-21) Âyetler:………………………………………..(41-42)
(22-24) Âyetler:………………………………………..(43-46)
(25-27) Âyetler:………………………………………..(47-49)
(28-30) Âyetler:………………………………………..(51-56)
(31-33) Âyetler:………………………………………..(65-75)
(34-36) Âyetler:………………………………………..(76-77)
(37-39) Âyetler:………………………………………..(78-80)
(40-42) Âyetler:………………………………………..(81-81)
(43-45) Âyetler:………………………………………..(82-83)
(46-48) Âyetler:………………………………………..(83-85)
(49-51) Âyetler:………………………………………..(86-87)
(52-54) Âyetler:………………………………………..(87-88)
(55-57) Âyetler:………………………………………..(89-90)
(58-60) Âyetler:………………………………………..(91-92)
(61-63) Âyetler:………………………………………..(92-93)
(64-66) Âyetler:………………………………………..(94-94)
(67-69) Âyetler:………………………………………..(95-96)
(70-72) Âyetler:………………………………………..(96-97)
(73-74) Âyetler:………………………………………..(97-98)
(75-76) Âyetler:………………………………………..(98-98)
(77-78) Âyetler:………………………………………..(99-99)
(79-80) Âyetler:…………………………………….(100-100)
(81-82) Âyetler:…………………………………….(101-102)
(83-84) Âyetler:…………………………………….(103-103)
(85-86) Âyetler:…………………………………….(103-104)
(87-88) Âyetler:…………………………………….(104-104)
1
ÖN SÖZ:
Evvelâ bütün okuyucularıma bir ömür boyu sağlık,
sıhhat ve gönül muhabbetleri ve gerçek mânâ da tasavvufî
idrakler niyaz ederim. Bu dünya da en büyük kazanç
burasını, bu âlemi şehâdet-i, gerçekten müşahede ederek
yaşayıp geçirmek ve kendini tanımayı bilmek olacaktır.
Kûr’ân-ı Kerîm’de (yolculuk) adlı sohbetlerimizin bazılarını
vakit buldukça yazıya geçirtip daha sonra vakit buldukça
kitap haline dönüştürmek için çalışmalar yapmaktayız.
Onlardan biri de, mevzuumuz olan, “KASAS” Sûresidir.
Nihayet vakit bulup onu da aslını değiştirmeden o günlerde
yapılan sohbet mertebesi itibarile ve bazı ilâveler yaparak
düzenlemeye çalışacağım. İçinde bir hayli mevzular olan bu
Sûre-i şerifin
zâhir bâtın nûrundan bu dünyada iken
yararlanmaya gayret edelim. Cenâb-ı Hakk’tan bu hususta
her kez için başarılar niyaz ederim.
Sevgili okuyucum, bu kitabın yazılışında, düzenlenişinde, basılışında, bastırılışında, tüm oluşumunda emeği
ve hizmeti geçenleri saygı ile yadet, geçmişlerine de hayır
dua et, ALLAH (c.c.) gönlünde feyz kapıları açsın. Yarabbi;
bu kitaptan meydana gelecek manevi hasılayı, evvelâ
acizane, efendimiz Muhammed Mustafa, (s.a.v.) in ve Ehl-i
Beyt Hazaratı’nın rûhlarına, Nusret Babamın ve Rahmiye
annemin de ruhlarına, ceddinin geçmişlerinin de ruhlarına
hediye eyledim kabul eyle, haberdar eyle, ya Rabbi.
Muhterem okuyucularım; yine bu kitabı da okumaya
başlarken, nefs’in hevasından, zan ve hayelden, gafletten
soyunmaya çalışarak, saf bir gönül ve Besmele ile okumaya
başlamanızı tavsiye edeceğim; çünkü kafamız ve gönlümüz,
vehim ve hayalin tesiri altında iken gerçek mânâ da bu ve
benzeri kitaplardan yararlanmamız mümkün olamayacaktır.
Gayret bizden muvaffakiyyet Hakk’tandır.
Terzi Baba Tekirdağ (04/08/2012) Cumartesi :
Ramazanın onaltısı.
2
28-KASAS SÛRESİ:
¡ággggggggggggî©y€£ŠÛa ¡åਠy
¤ €£ŠÛa ¡éܨ£ Ûa ¡ágggggggggggg¤¡2
BİSMİLLâHİR RAHMÂNİR RAHîM
Sûre-i
Şerif
Mekke’de
nâzil
olmuştur,
ancak
52.Âyeti’nin hicret esnâsında Cuhfe’de nâzil olduğu rivÂyet
edilmiştir.
Kasas sözlük anlamı olarak, bildirme, anlatma, hikâye
etme, iz sürme, kıssa gibi mânâlara gelmektedir.
Ebced sayı değeri 280’dir.
Sûre numarası 28’dir.
(2+8+0=10) Îseviyet mertebesinin ifâdesidir. Sûre
içerisinde geçen Mûsâ (a.s.) ait kıssalardan dolayı
Mûseviyyet mertebesinin yönelişi de Îseviyyet mertebesi
olduğunda, hedef gösterilmektedir.
Âyetleri
88’dir.
(8+8=16)
Zâhir
ve
çıkardığımızda (16-2=14) Nûr-u Muhammedi’dir.
batını
Kelimeleri 1141’dir.
Muhammedi’dir.
Nûr-u
(1141)
aynı
şekilde
Harfleri 8500’dür. (8+5+0+0=13)
İndiriliş sırası 49’dur. (4+9=13)
Sûrede geçen Hâmân ve Kârun isimleri Mü’min sûresi
24. Âyet-i Kerîme’de de geçmektedir, bu konu hakkında
“Onüç ve Hakikati İlâhîyye” kitâbımızdan ilgili bölümü
aktaralım:
*********
3
Kûr’ân-ı Kerîm Mü’min Sûresi (40/24) Âyetinde:
(…..
€æ뢉b€Ó€ë €æb€ßb€ç€ë €æ¤ìǀ ¤ŠÏ¡ ó¨Û¡a ›RT
(İlâ Fir’avn’e ve Hâmâne ve Karune…..)
(40/24) “Fir’avn’e ve Hâmân’e ve Kârûn’e gönderdik..”
Bu Âyet-i kerîm’e de dikkat çeken kelimeler (Ha- man
ve Kârûn) dur, bilindiği gibi Hâmân, Fir’avn’ın veziri, Kârûn
da o günün zengini ve Mûsâ’nın karşıtı idi.
Hâmân kelimesinin sayısal değeri :
(5+1+40+1+50=97) toplarsak, (9+7=16) eder.
Kârûn kelimesinin sayısal değeri ise (100+1+200+ 6+
50=357) dir toplarsak,(3+5+7=15)tir, çıkan iki neticeyi
de birlikte toplarsak, yani Hâmân eşittir (16) Kârûn eşittir
(15) ikisini toplarsak (15+16=31) eder ki zaten tersi
(13) tür ve şaşırmamak elde değildir.
Cenâb-ı Hakk (c.c) genelde oluşumları (13) hakikâtine
bağlamıştır, araştırıldığında hepsi meydana çıkmaktadır.
Hâmân ve Kârûn Beni İsrâil’in ileri gelenlerinden idi
hiç birinin saltanatı bâki kalmadı çünkü onlara da (13)
olan Ahadiyyet mertebesi hâkim idi. Belirli süreli
kendilerine tanınan hakimiyyet belirli süre sonra ellerinden
alındı, eğer mutlak hakimiyyet kendilerinin olsaydı
ellerinde kalırdı.
Aynı kitâbımızdan ayrıca bu sûrede de geçmekte olan
“Firâvn” kelimesi hakkındaki bilgiyi aktaralım:
*********
Kûr’ân-ı Kerîm A’râf Sûresi (7/104) Âyetinde:
›7€åî©àۀ b€ÈÛ¤ a ¡£l€‰ ¤åß¡ ¥4ì¢€‰ ó©ã£ ¡a ¢æ¤ìǀ ¤ŠÏ¡ b€í ó¨ì¢ß €4b€Ó€ë›QPT
(Ve kâle Mûsâ ya Firâvn’ü innî Rasûlün min Rabb’il
âlemîn)
(7-104) ”Ve Mûsâ dediki: Ey Fir’avn! Şüphesiz ki ben
âlemlerin Rabb’i tarafından gönderilmiş bir
4
Peygamberim.”
Bu Âyet-i Kerîme’de de dikkat çeken kelime (ey
Fir’âvn) dur, bunun sayı değeri ise (10+1+80+200+70+6+50=417) dir, toplarsak,(4+1+7=12) ederki, Hakikati
Muhammedî’dir.
Yani Fir’âvn’nın hakikâti dahi Hakikat-i Muhammediyye
ye bağlıdır. Ayrıca Âyet numarası olan (104) ün sıfırını
alırsak geriye (14) kalır ki Nûr’ u Muhammediyye dir ve
oraya da bağlıdır.
*********
Diğer bir şeye daha dikkat çekelim, sûre-i şerifin
fâsılaları Mîm, Nûn, Lâm, Rı harfleridir. Ebced sayı
değerlerine baktığımızda, Mîm 40, Nûn 50, Lâm 30, Rı
200’dür. (4+0+5+0+3+0+2+0+0=14) ki görüldüğü gibi
fâsılaları dahi Nûr-u Muhammediyye’ye bağlıdır.
Duraklarına baktığımızda ise,
3 adet Mîm durağı, ilmel, aynel ve Hakkâl yakîn
mertebelerinin ifâdesidir.
81 adet Nûn durağı, tersi 18 olur ve ikisi toplarsak
99’dur ki esmâi ilâhîyyeyi temsil etmektedir.
2 adet Lâm, uluhiyyetin zâhir ve bâtın âlemlerin
ifâdesidir
2 adet Rı durağı vardır ki, Rahmet’in zâhir va bâtın
ifâdeleridir.
BİSMİLLâHİR RAHMÂNİR RAHîM
*********
›¬á¬¨Ÿ ›Q
(Tâ sîn mîm.)
5
(28-1) “Tâ, Sîn, Mîm.”
*********
Tâ, Ebced sayı değeri 9, Sîn 60, Mîm 40’tır.
(9+60+40=109) aradan sıfırı aldığımızda kalan (19) sayısı
bize bu mertebenin İnsân-ı Kâmil’ini belirtmektedir.
Ayrıca,
Tâ, tevhid ile tahakkuk,
Sîn, İnsân-ı Kâmil, yani onsekizbin âlemi seyreden (19)
uncu İnsân-ıKâmil ancak Mûseviyyet mertebesi îtibarıyladır.
Mîm, hakikâti Muhammedî’dir
kapsamına almaktadır.
ki
bütün
âlemleri
Buna göre şöyle bir ifâde çıkmaktadır;
Ey tevhid-î-tenzîh hakikâtiyle teçhiz edilmiş olan
Mûseviyyet mertebesinin İnsân-ı Kâmil’i istikametin hakikâti
Muhammedî olsun.
*********
›¡åî©jࢠۤ a ¡lb€nØ
¡ Û¤ a ¢pb€í¨a €Ùܤ m¡ ›R
(Tilke âyâtul kitâbil mubîn.)
(28/2) “Bunlar, Kitâb-ı Mübîn'in Âyetleri'dir.”
*********
Kitâp
denildiğinde
ilk
olarak
Kûr’ân-ı
kastedilmektedir, ki bütün tefsirlerde de böyledir.
Kerîm
Kitâb-ı Mübîn ifâdesiyle her zaman açık olan ve hiçbir
zaman kapanmayan âlemler kitâbından yani fiili Kûr’ân’dan
bahsedilmektedir. Bu âlemde gördüğümüz şeylerin hepsi
Kûr’ân’nın bir Âyet-i bir harekesi bir sûresi bir fâsılasıdır.
Kûr’ân-ı Kerîm fizik yönüyle okunduktan sonra kapatılması
gerektiğinden kapalı olabilir ancak mânâlar yönünden, fasih
bir lisân ile açıktır, şüphesiz ve tereddütsüz olarak Hakk’tan
gelmesiyle açıktır. Kûr’ân-ı Kerîm’in dört yönü vardır:
6
1. Mûsâf-ı Şerif olan tenzîh-i Kûr’ân’dır.
Ona bakıldığında oradan nurlar fışkırdığı görülür ancak o
nûr kişiye ilim vermez işte o nûrun aydınlatmasını ilim ile
geliştirmek gereklidir.
2. Elif, Lâm, Mîm kitâbıdır.
3. Fiili
Kûr’ân’dır.
olarak yaşayan âlemler kitâbıdır ki tafsili
4. İnsân-ı Kâmil, natık-ı Kûr’ân’dır.
Kendi bünyesinde kendini anlatan bu Âyet-i Kerîme’ ile
kişi hangi mertebede ise bu Âyet-i kerîme’yi o
mertebelerden değerlendirir.
*********
§â¤ìԀ Û¡ ¡£Õz
€ Û¤ b¡2 €æ¤ìǀ ¤ŠÏ¡ €ë ó¨ì¢ß ¡bj€ 〠¤åß¡ €Ùî¤ Ü€ ǀ aì¢Ün¤ 〠›S
›€æì¢äß¡ ¤ªìí¢
(Netlû aleyke min nebei mûsâ ve fir’avne bil hakkı li
kavmin yu’minûn.)
(28-3) “Mûsâ (a.s.) ve firavunun haber (ler) inden,
imân eden bir kavim için Hakk ile senin üzerine
okuyacağız.”
*********
Bu Âyet-i Kerîme zâti Âyetlerdendir.
Bu Âyet-i Kerîme’yi bize doğrudan Hakk okuyor gibi
düşünebiliriz ve hitâp kim okursa okusun onadır. Cenâb-ı
Hakk (c.c) bire bir karşısına muhatap alarak o okuyan kişiyi
eğitmektedir. “Ey Muhammed” sadece sana okunuyor
şeklinde belirtilen bir isim yoktur. İşte bütün mesele burada
idrâke, anlayışa ve tevhîd hakikâtine kalmaktadır. Kişi ilâhî
mânâda kendi kimliğini bulabilmiş ise kendi varlığında
Cenâb-ı Hakk (c.c) ona Ulûhiyyet varlığından vermiş olduğu
“ve nefahtü” ye yani diğer bir ifâde ile Cenâb-ı Hakk (c.c)
kendinden kendine, Ulûhiyetinden, abdiyyetine mertebesi
îtibarıyla hitâp ediyor.
7
Bizler kendimizi ayrı varlıklar olarak gördüğümüz
zaman adeta “eskilerin hikâyeleri” denildiği gibi bir gözle
Kûr’ân-ı Kerîm’e bakarak okuyoruz. Oysa Kûr’ân-ı Kerîm
her an nâzil olmaktadır, nüzûlu bitse Kûr’ân’da biter, böyle
bir şey de söz konusu değildir.
O halde bizler Hakk’ın neresinde kendimizi bulmuş isek
o mertebeden bu Âyet-i Kerîme’leri alabilmekteyiz.
Beşeriyet mertebesinde isek şirk bakışı ile bakmaktayız ki o
takdirde tevhîd’e ulaşmamız mümkün değildir. Tevhîd
anlayışı ile idrâk etmeliyiz ki Âyetin özündeki hakikâtine
ulaşabilelim aksi halde hep bizim dışımızda ve bizimle ilgisi
olmayan hâdiselermiş gibi bakarız ve bağrımıza basarız,
başımızın üstüne koyarız, güzel kaplamalar yapar bakar
dururuz.
İlâh-î deryâ akıp gitmekte bizler ise sadece bakıp
gitmekteyiz, o deryânın biraz içine girmek, suyundan
içmek, o deryâyı biraz kendimiz ile birleştirmemiz
gerekmektedir.
“Hak ile” derken zâhiren neyin neye ihtiyacı var ise
ona o verildi şeklinde bir ifâde de doğru olmakla beraber
bütün âlemler tafsili Kûr’ân olarak Hakk esmâsı üzere
halkedildi demektir. Önce “Hakk” kelimesinin söylenişinde
derinlerden çıkmakta olan ses, araya giren bir Lâm harfi ve
ha’nın üstüne konan bir nokta ile “halk” olunca daha
yukarılardan yani boğazdan çıkmaya başladı. Lâm hem halk
Lâm’ıdır hem de Ulûhiyyet Lâm’ıdır. Ha’nın üstündeki nokta
ise, birey-varlık noktasıdır. Bu nedenle âlemlerin batını
Hakk zâhiri halktır. Mûsâ’da, Fir’âvn’da bu hakikât içindedir
yani Mûsâ’nın da Fir’âvn’un da hakikâtinde bâtınen Hakk
zâhiren halk vardır. Zuhurları böyle olmakla esmâ-i
ilâhîyyeleri birbirine zıt olduklarından sûretteki davranışları
da zıt olarak çıkmaktadır.
“Ve hel etâke hadîsu mûsâ.” Yâni “Sana Mûsâ'nın
(a.s.) haberi geldi mi?” (20/Tâhâ-9) denilirken esmâ
mertebesinin hakikâtlerini hâlâ anlamadın mı? uyarısı var
iken burada artık bunları sana anlatalım denilmektedir.
8
“Hakk ile senin üzerine okuyacağız.” İlmi İlâhiyye
de mevcud bu “İlâh-î-Muhammed-î” bilgileri senin
halkıyyetin üzerine, bâtından zâhirine (Hakk) esmâsı
cihetinden zuhura çıkarıp-okuyup öğreteceğiz.
Bu hakikâtlerde bütün bir ümmet için değil bir kavim
içindir ki onlarda bâtınen mü’min olmuş olanlardır. Buradan
da yakîyn’e geçerek îkân sâhibi olmak gereklidir.
Ahireti fiziki anlamda gören kimse yoktur, ancak halleri
kendilerine bildirilen kimselerin sözlerine itimad ederek ve o
sözleri yaşamımızda müşahede etmeye çalışarak bu yakîyn’i
elde etmeye çalışmalıyız.
Zâhiren bütün müslümanlara olan bu hitâplar burada
da “yu’minûn” ifâdesiyle belirtildiği üzere batıni olarak
yani hususi olarak özde olan “ikân-yakîyn” ehline’dir.
*********
Yeri
gelmişken,
Âyet-i
Kerîme’de
bahsedilen,
hakikatlerin
daha
iyi
anlaşılmasına
yardımcı
olur
düşüncesiyle, (1996) senesinde yazılan, “İslâm, İmân,
İhsân, İkân.” İsimli küçük kitabımızın baş tarafından bir
bölümü de nakletmeyi uygun gördüm İnşeallah faydalı olur.
*********
Euzü billâhi mineşşeytanirracîm
Bismillâhirrahmânirrahîm
Elhamdüllillâhi rabbil âlemîn
vessalâtu vesselâmu alâ resûlina muhammedin
ve alâ alihi ve eshabihi ecmaîn
Muhterem okuyucum, evvelâ Cenâb-ı Hakk’tan
cümlemiz için akıl, fikir, zekâ ve gönül genişliği niyaz
ederim. Konumuz “İslâm, İmân, İhsân ve İkân”dır.
Bu düşündürücü kelimelerin açıklanmasında Yahya bin
Ya’mur’dan, rivâyet edilen bir Hadîs-i şerif ile, yüce
kitâbımızın 2’inci Süresi olan Bakara sûresinin ilk beş Âyeti
ve ihsân’dan bahseden diğer bazı Âyetlerden de Yararlan9
mak istiyoruz. Daha ziyade dikkatimizi çeken “İHSÂN”
kelimesidir. Yahya bin Ya’mur; Abdullah İbnu Ömer
(radıyallahu anh)dan, o da babası Ömer İbnu’l-Hattab
(radıyallahu anh)dan rivâyet ediyor. Babam bana şunu
anlattı: (Özetle) “Ben Hz. Peygamber ((a.s.).)ın yanında
oturuyordum. Derken elbisesi bembeyaz, saçları simsayah
bir adam yanımıza gelip Hz. Peygamber (aleyhisselatu
vesselam)ın önüne oturduktan sonra sormaya başladı:
- “Ey Muhammedi Bana İslâm hakkında bilgi ver!”
Hz. Peygamber ((a.s.).) açıkladı;
- İslâm, Allah’tan başka ilâh olmadığına,
Muhammed’in O’nun kulu ve elçisi olduğuna şehadet
etmen, namaz kılman, zekât vermen. Ramazan orucu
tutman,
gücün
yettiği
takdirde
Beytullah’a
haccetmendir”.
Yabancı:
- “Doğru söyledin” diye tasdik etti
Sonra tekrar sordu:
- “Bana imân hakkında bilgi ver!”
Hz. Peygamber ((a.s.).) açıkladı:
- “İmân, Allah’a, meleklerine, kitâblarına, peygamberlerine, ahiret gününe inanmandır. Kadere yani hayır ve
şerrin Allah’tan olduğuna da inanmandır!”
Yabancı yine: “Doğru söyledin!” diye tasdik etti.
Sonra tekrar sordu:
“Bana ihsân hakkında bilgi ver!”
Hz. Peygamber (a.s.) açıkladı:
- “İhsân Allah’ı sanki gözlerinle görüyormuşsun gibi
Allah’a ibadet etmendir. Sen O’nu görmesen de O seni
görüyor.”
Adam tekrar sordu:
- “Bana kıyametin ne zaman kopacağı hakkında
10
bilgi ver!”
Hz. Peygamber ((a.s.).) bu sefer
- “Kıyamet hakkında kendisinden sorulan,
sorandan daha fazla birşey bilmiyor” karşılığını verdi.
Yabancı:
- “Öyleyse kıyametin alâmetinden haber ver!”
dedi.
Hz. Peygamber (a.s.) şu açıklamayı yaptı.
- “Bir câriyenin efendisini doğurması, yalın ayak, üstü
çıplak, fakir, davar çobanlarının yüksek binalar yapmada
yarıştıklarını görmendir.”
Bu söz üzerine yabancı çıktı gitti.
Hz. Peygamber (a.s.)
“Ey Ömer, sual soran bu zâtın kim olduğunu
biliyor musun?” dedi.
Ben;
- “Allah ve rasulu daha iyi bilir” deyince
şu açıklamayı yaptı:
“Bu
Cebrâîl
aleyhisselâmdı.
Size
öğretmeye geldi: dedi” (“ilâ ahır”) *(1)
dininizi
*(1) Kütüb-i sitti C. 1, Sahife 50, 15. No. Hadis
Çok büyük anlamı ve incelik taşıyan bu Hadîs’e “Cibril
Hadîs-i” de denmektedir.
Azîz kardeşlerim. Yukarıda Hadîs içinde geçen “ihsân”
Allah’ı sanki gözlerinle görüyormuşsun gibi Allah’a ibabet
etmendir.
Sen O’nu (şimdilik) görmesen de o seni görüyor,
bilincine mutlaka erişmemiz gerekmektedir.
Allah’ı bilmek, müşahede etmek konusunda aşılması
gereken üç önemli merhale vardır. Bunlardan birincisi
11
Allah’ı bilmek yani Allah’ın var olduğunu bilmektir.
İkincisi Allah’ın nasıl bir varlık olduğunu daha geniş
şekilde anlayarak bilmek, imân etmektir. Üçüncüsü ise
Allah’ı müşahede etmeye yolun açılışını bilmektir. Böylece
müşahede, “şâhit olma” olgusuna yol açar ki bu da
“eşhedü” kelimesiyle mânâsını bulur.
Cibril hadisindeki “ihsân” sorusu, ya da konusu biraz
daha şümullendirilirse şu eklemleri yapmak gerekecektir:
İhsân kelimesinin biri fiziksel yaşamdaki zâhirî yani
maddî, görünür mertebede, diğeri de batınî yani mânevî,
ibret ve irfân bakımından olmak üzere iki anlamı vardır.
Bunlardan maddî mertebedeki zâhirî anlamı ihsân,
vermek, lütfetmek, elindeki ile karşısındakine yardım
etmektir.
Manevî mertebedeki batınî anlamlı ihsân ise, Allahü
teâlâyı görememekle birlikte onun tarafından görüldüğünü
bilmek ve bu şekilde düşünmek demektir.
İşte bu inceliği yakalayan kimse Cenâb-ı Allah’a giden
yolun başlangıcını bulmuş olur. Cibrîl Hadîsi’ndeki özellik bu
hususu vurgulamakta ve bizlere bütün açıklığı ile
sergilemektedir.
Şimdi, namaz kılmakta olan kişinin Cenâb-ı Allah-ı
görmesi veya Cenâb-ı Allah tarafından görülmesi olayına
şöyle bir şekilde yaklaşalım. Genelde bir kişi, diğer bir kişiyi
veya bir şeyi görüyorsa hedef tutmuş demektir. Bu takdirde
o görünen kişinin veya şeyin de kendisini görmesi gerekir.
Ya da daha ihtiyatlı bir ifâdeyle, burada görebilirlik hükmü
geçerlidir. Ancak genelde böyle olmakla beraber çeşitli
sebeblerle hedefler kitlenemeyebilir. Bunun pek çok
sebeblerl olabilir. Hatıra gelebilen olasılıklar;
a) kişinin gözündeki gözlük uygun değildir,
b) gözde katarakt, miyop, hipermetrop veya asügmat
rahatsızlığı vardır,
c) hava kararmış veya sisli olabilir,
12
d) göz kapağı kapalıdır,
e) kördür v.s.
Bu varsayımlara daha pek çokları eklenebilir. Ama
inkârı mümkün olmayan bir gerçek vardır ki o da Allah-ı
azimüşşanın bizleri ve her şeyi her dâim görmekte
oluşudur. İşte biraz evvel ifâde ettiğimiz hedef kitlenmesi
olayı Allah c.c. tarafından gerçekleştiğine göre bizlerin de
O’nu görebilirlik hükmü gereğince görmemiz icabeder.
İnsânlığın ezeli arzusu olan, Allah-ı görmek sırrının
kapısı, ihsan ifâdesindeki gizli mânâ ile aralanmıştır. Ama
buna rağmen o kapıdan girerek, O’nu göremiyorsak
yukarda sıraladığımız veya daha sıralayamadığımız hallerle
hastayız demektir.
İşte başlangıçtan beri “İhsân” nedir? Ne demektir?
diye açmaya çalıştığımız konunun önemi şimdi biraz daha
artmıştır sanırım.
İlerdeki bölümlerde “İhsân” ile ilgili izahatımıza
devâm edecek olmakla beraber başlangıçta bu konu için
yararlanacağımızı
söylediğimiz
Bakara
sûresinin
ilk
Âyetlerine değinelim.
Bakara sûresi, bilindiği gibi Kûr’ân-ı Kerîm’in 2’nci
Sûresi’dir, içerisinde Hz. Mûsâ’nın inekle ilgili bir hikâyesi
bulunduğundan
“Bakara”
yani
“inek”
Sûresi
diye
adlandırılmıştır.
Bak-ara şeklinde telaffuz edilmesi halinde bizleri başka
bir gerçekle karşı karşıya getiren bu Sûre, sanki okuyucuyu
ikaz etmekte, başından sonuna kadar “bak-ara” demekte
hatta daha geniş mânâsıyla da bütün Kûr’ân-ı Kerîm-i
başından sonuna kadar bakıp aramamız istenmektedir.
Yoksa onu süslü, işlemeli muhafazalara koyup duvarlara
asmamız tabii ki değil. Bakıp aranılacak bir kitâbın öncelikle
açılmasının gerekeceği pek tabiidir.
Açma olgusu da işte “Fatiha” süresiyle, açmak
13
mânâsına gelen “Fatiha” kelimesiyle yerine getirilmektedir.
Tesadüfle açıklanamayacak bu oluşumların hatırlanmasından sonra Bakara sûresinin ilk Âyetlerine şöyle bir göz
atalım.
“Elif, Lâm, Mim” (Sûre 2 Âyet 1) huruf-u mukattaa
diye
tâbir
olunan,
bugünkü
bilgilerimizle
açıklayamadığımız
bu
harfler
Kâmil
insânın
isimlerinden bir isimdir. Bunlardan
a (elif)
Ahadiyet mertebesini,
Þ (lâm) Lâhut mertebesini,
â (mim) Makam-ı Muhammediyi temsil ediyor.
Aynca bir bakıma bu âlemlerin koordinat noktalarınıda
belirtmektedirler.
Elif dediğimiz zaman (eski bilgilerimizi tazelemeye
çalışırsak) bunun 12 noktadan oluştuğunu, ilk 7 noktasının
ettur-u seb’a (yedi tur) denilen nefsin 7 mertebesini,
sonra gelen 5 noktanın da hazarat-ı hamse (beş hazret)
mertebesini} ifâde etmekte olduğunu hatırlarız. *(2)
*(2) “İrfan mektebi” adlı kitâbımızda anlatıldı.
Cenâb-ı Allah’ın elif yani Ahadiyyeti ile tenezzülünden
sonra lâhut âlemini, diğer bir ifâdeyle Vahidiyet ve sıfat
âlemlerini, sıfat âlemi de bu âlemleri meydana getiriyor.
Böylece hakikât-i Muhammed-i bütün mertebeleriyle
zuhura gelmiş bulunuyor. Bu bakımdan “elif lâm mim” in
her biri ayrı bir kitâp; Kûr’ân-ı Kerîm’in kendisi bir kitâp,
İnsân-ı kâmil dahi bir kitâptır.
Kûr’ânı Kerîm Bakara Sûresi 2. sûre 2. Âyette;
“zalikel kitâbü lâ reybe fîhi huden lil müttekıyne”
“Bu o kâmil kitâptır ki ALLAH tarafından gönderildiğine
şek ve şüphe yotur. Takva sâhiplerine (şirk, günah, ve
kötülüklerden korunanlara, ALLAH’tan korkan, sakınan ve
gereği gibi kulluk edenlere) hidâyettir, yol göstericidir.”
14
Buradaki ittikayı yani sakınmayı mânevi yönüyle
yorumlamak, kendi varlığının hakikâtinin, Hakk’ın hakikâti
olduğunu unutmaktan sakınmak, gaflete ve nefsaniyetine
yenik düşmekten sakınmak, varlığındaki mevcudun bizatihi
Hakk’ın varlığı olduğunu idrâk ederek hayâtını sürdürmek
şeklinde anlamalıdır.
Kûr’ân-ı Kerîm Bakara Sûresi 2. sûre 2. Âyette;
“elleziyne
yu’minune
bil
ğaybi
ve
yukıymunessalate ve mimma rezaknahüm yünfikune”
Evvelâ bunu, hemen bütün Kûr’ân-ı Kerîm’lerin Türkçe
açıklamalarındaki izah şekliyle tercümesini yapalım ve
sonra da bu izahlardaki bir eksikliği ve hemen de çok
önemli bir eksikliği dile getirelim. Genelde bu Âyet “O
takva sâhipleri, yani ittika edenler, sakınanlar ki
gaybe imân edenler ve namazı dosdoğru kılanlar ve
onlara verdiğimiz nimetlerden, rızıklardan ALLAH
yolunda sarf ederler,” şeklinde açıklanmaktadır. Ve ilk
okumada da ne demek istendiğinin anlaşıldığı sanılır. Oysa
ki, burada küçücük bir takı ile oynayarak mânâ başka bir
zemine kaydırılmaktadır.
Arapçada l “be” takısı, “ile”, “birlikte”lik anlamında
kullanılır. “bil gaybi” deyince de, “gaybı ile” diye tercüme
edip “gaybı ile imân ederler” demek yerine, cümle
düşüklüğü yapıldığı zannı ya da gayba imânın daha
inandırıcı bulunması nedeniyle “gayba imân ederler”
şeklinde tercümelerle karşılaşılmaktadır. Eğer “gayba imân
ederler” denmek istenseydi yü’mimüne bil gaybi yerine
yü’minünel gaybe denirdi.
Demek ki burada yüce ALLAH’ımız tarafından
vurgulanmak istenen sadece “gaybe imân” değil; kişinin
kendi “gaybı ile” imân ve gaybı tasdik söz konusudur.
Az yukandaki izah tarzı ALLAH’ın gaipte olduğunu
düşünenler için doğrudur. Ama... acaba... ALLAH (c.c)
gerçekten sadece gaipte midir?
Kûr’ân-ı Kerîm Nur Sûresi 24. sûre 35. Âyette;
15
(allahü nurüs semavati vel ardı)
“ALLAH c.c. göklerin ve yerin nurudur”
Kûr’ân-ı Kerîm Bakara Sûresi 2. Sûre 115. Âyette;
(ve lillâhil meşriku vel mağribü feeynema tüvellu
fesemme vechullahi innallahe vasi’un aliymün)
“Doğu da batı da ALLAH’ındır c.c. nereye dönerseniz
ALLAH’ın vechi orasıdır. ALLAH c.c. herşeyi kaplar ve
herşeyi bilir.”
Bunlar ve benzeri birçok Âyetler ALLAH’ın c.c. sadece
gaipte olmadığının açık ifâdeleridir.
Kûr’ânı Kerîm Haşr Sûresi 59. sûre 22. Âyette;
“alimül ğaybi veşşehadeti”
“O, görüleni de görülmeyeni de bilendir.”
dendiğinde Âlemlerin; biri gâip âlemi, diğerinin de şehadet
yani müşahade âlemi olmak üzere iki türlü olduğunu
öğreniyoruz.
Eğer bir şey görülmüyor veya görülemiyorsa ona imân
söz konusu olabilir. Ama görünüyorsa ona imân edilmez,
şahitlik edilir veya müşahede edilir.
İşte cennet, cehennem, alın yazısı, melekler, arş, sırat
köprüsü, mahşer v.s gibi varlıklara imân söz konusudur.
Ama maddi olan varlıklara şehadet edilir, müşahede edilir.
Peki “eşhedü en lâ ilâhe illâllah” deyince ne oluyor?
Yani “ALLAH’tan cc başka ilâh olmadığına
şahidim” dediğimizde, yukarda gaiplik ve şahitlik diye
vasıflandırdığımız hallerden ikincisini yani görüyormuşçasına şâhit olma halini kabullenmiş oluyoruz.
Eğer o niyetle söylemesek “şahidim” yerine “imân
ediyorum” dememiz gerekecekti.
Âlemler düzeyinde ki bu gâiplik ve müşahede, aynen
insânlar için de geçerlidir. Her birimizin eti, kemiği, derisi,
saçı zâhirimiz yani şehâdet âlemimiz; rûhi durumumuz,
16
aklımiz, nefsimiz, gönlümüz de gayb âlemimiz olmaktadır.
Her hâlükarda gerçek olan şudur, ki müşahede âlemi
(insânın kendisi dahil) sınırlı yani sonlu, gâip âlemi (yine
insânınki dahil) sınırsızdır, sonsuzdur.
Bütün bu anlatılanları bir cümle ile özetlersek gerekirse
diyebiliriz ki; imân gaybedir, şehadete imân gerekmez. Bu
bakımdan eğer biz bu âlemde Hakk’ın varlığını müşahede
ediyorsak imânâ gerek kalmıyor, imân düşüyor, imân
görevini yerine getirmiş müşahedeye dönüşmüş oluyor.
Belirli çalışmalar ve riyazatlar sonunda Hakk’ı
müşahede edemeyip ALLAH’a hâlâ imân yollu yaklaşmaya
çalışıyorsak ondan epeyce uzaktayız demektir.
Hâzır olana imân garip bir iştir. Ama eğer biz ALLAH’ı
müşahade etmeden “Eşhedü” kelimesini söylüyorsak,
affınıza sığınarak biraz yalancı ve gaflet ehli olmuyor
muyuz?.....
Bizler bu âleme “Cenâb-ı ALLAH”ı müşahede etmek ve
onu tanımak için gönderildik. Yoksa Hakk teâlâ bizleri esmâ
âleminde bırakırdı. Yani “rûhlar” âleminde kalırdık. Oradan
da cennete veya cehenneme gönderilirdik.
Demek ki bizler zâhirimizle şehadet âlemini ve ora da
rabbımızı müşahede ediyoruz. Gaybımızla da Hakk’ın
varlığını gayb âleminde idrâk ediyoruz. Neticede bunu
başarabilen veya başaramayan yine insânın kendisi oluyor.
Yani kendini bilen, nefsini bilen, Rabbini de bilmiş
oluyor, Efendimizin buyurdukları gibi “men arefe nefsehu
fekat arefe rabbehu” “Kim ki nefsine ârif oldu o
ancak rabbine ârif oldu.”
Âyetin “gaybe imân” veya “gaybı ile imân” diye çevrilen
bölümünün kısa izahından sonra “Namazlarını dosdoğru
kılarlar” ifâdesinı ele aldığımızda; bunun da biri zâhiri,
diğeri batıni iki anlamı bulunduğunu görüyoruz.
Zâhiri anlamda namazın kılınışı sırasında “tadil-i
erkân”a (namazın hareketlerinin düzenli olması) uyulması
17
gerektiği vurgulanmaktadır. Namazın şekli olarak dosdoğru
bir şekilde nasıl kılınacağı çok önemli bir husus olmakla
beraber, batıni yönden düşüncedeki fikirdeki doğruluk da
bir o kadar, belki de daha fazla önemlidir. *(3)
*(3) “Salat, Namaz” kitâbımızda izahat verildi
Gerçekten istediğimiz kadar namazın rükünlerine
tamamen uyalım, elimizi, ayağımızı, yani dışımızı düzgün
tutalım ama ya içimiz eğriyse, düşüncelerimiz başka
yerlerde ise namazımızın sıhhatiden emin olabilir miyiz?
Âyet-in devamında
“Ve onlara verdiğimiz nimetlerden, rızıklardan
yerli yerince infak ederler” mevcuttur.
Demek ki nafaka verecek kadar bir varlığa sâhip olan
bir müslüman, bu rızkından diğer ihtiyaç sâhiplerini de
rızıklandıracaktır. Bu rızık maddi olabileceği gibi kendini
tanıma bilgisi, Mârifetullah bilgisi gibi mânevi yönleri de
olabilir. Çünkü verilen bu çeşit bilgide rûhun rızkını temin
etmiş oluyor ki bu ebedi bir rızıktır. Karnı doyan bir
kimsenin bir kaç saat sonra açıkması mukadderdir. Ama
Mârifetullah olan rızık ebedi olarak verilmiş veya kazanılmış
rızıktır.
Kûr’ân-ı Kerîm Bakara Sûresi 2. Sûre 4. Âyette;
“velleziyne yu’minune bima ünzile ileyke ve ma
ünzile min kablike ve bi’l ahireti hüm yukinune”
“Onlar sana indirilen Kûr’an’a senden önce indirilen
kitâplara imân ederler ve ahireti şeksiz bilirler.”
Buradaki “imân” kelimesininde biraz açılmasında
fayda vardır: İmân’ın; taklidi imân, tahkiki imân ve yakin
“ikân” olmak üzere birbirini tâkip eden 3 aşaması
vardır.
- Bunlardan taklidi olan imân aileden, yakın çevreden,
okuldan vs den genelde daha çocukken işitilerek öğrenilir.
- Böylece kişide, ALLAH’ın varlığı ve bilinci oluşmaya
18
başlar. Yaş ilerledikçe düşünce ve idrâktaki gelişmeye
paralel olarak çevredeki varlıklar müşahede edilmeye
başlanır. Bunların varoluşları, yaşam ve gelişme tarzları, bir
süre sonra şekil değiştirmeleri dikkati çeker. Sebep sonuç
ilişkileri kurulmaya başlanır. Bütün bu oluşumların
kaynağının bulunması, ALLAH bilincini iyice geliştirir. Bütün
bu çalışmalar, insânın tahkik safhasını oluşturur.
- Bundan da ileri gidildiğinde “ikân” denilen “yakîyn”
mertebesine ulaşılır, varlığın hakikâtine vakıf olunur.
Gaybe, imân ile yaklaşılır, müşahede de ise şehâdet
edilir. Yani gözle görülene şâhitlik, görülmeyene de imân
edilir.
İmandaki 3 safhayı Kûr’ân-ı Kerîm’le somutlaştırırsak;
- birinci haldeki yani taklidi imân safhasındaki kişi,
“evet bu Kûr’ân-ı Kerîm’dir” der ve öperek başının
üzerine koyar, hürmet eder ve bir köşeye bırakır.
- İkinci haldeki yani tahkiki imân safhasındaki kişi
Kûr’ân-ı Kerîm’i alır, açar, okur, hükümlerini yerine
getirmeye çalışır yapabildiği kadarını yapar hayli gayret
sarfeder.
- Üçüncü haldeki yani “ikân”, “yakîyn” safhasındaki
kişi imânı, imânı demeyelim de imân üstü yaşamı, Hadîs-i
Şerifte belirtilen, “el insânü vel kûr’ânü tev’emânü”
dedikleri hakikâtin zuhura çıkmasıyla olur. Yani “insân ve
kûr’ân bir *(4) bâtında doğan ikiz kardeş gibidirler”
*(4) Lübb-ül özün özü. Sayfa 30.
Tabii ki buradaki bâtın, insânın zâhiri için ana rahmi,
batınî yönü ve Kûr’ân-ı Kerîm için ise “Bismillâhirrahmânirrahîm” deki “Rahmân’ın rahmi”dir, yani “Ulûhiyyettir”.
Hakk’ın zâtından doğmak yani (zuhura gelmek)
nedeniyle ikiz kardeş olan “Kûr’ân” ve “insân”dan; Kûr’ân-ı
Kerîme ALLAH’ın kelâmı “kelâmullah” denmesine karşılık;
insâna da “habibullah”, ALLAH’ın habibi ve “Kûr’ân-ı nâtık”
yani “konuşan Kûr’ân” denmektedir.
19
Sen ona korkma de kûr’ân-ı nâtık,
gönül kâ’be’sine gir ol mutabık,
devreyle ol kâ’be’nin etrafını,
devrederler bir gün gelir şems-i zâtını.
Şehâdet âleminde zuhura gelen bu iki “zât-i tecelli”
imân yoluyla birbirlerine yaklaşıp hakikâtlerini idrâk ederler,
böylece “likâ” mülâki (buluşma) yakîyn meydana gelmiş
olur.
Yakîyn mertebesinde imândan söz edilemez, çünkü
imân (biri imân eden, diğeri de imân edilen olmak üzere)
ikiliği gerektirir. Halbuki tasavvufta “tevhid” yani birlik esas
olduğuna göre bu ikilik ne şekilde tekliğe indirilecektir?
Bir düşünürün “çık aradan, kalsın yaradan” diye çok
derin ve özlü bir sözü vardır. Yani kulun kendisini idrâk
mertebesinde aradan çıkarması gerekmektedir. Bu takdirde
“kul” var zannettiği kendi varlığını, kafasındaki, zihnindeki
izafi benliğini, nefsi benliğini ortadan kaldırabilirse, ortada
sadece “İlâhî benlik” kalacaktır ki, insan’ın gerçek kimliği
budur.
İşte bu bakımdan gerçek tevhide ulaşılınca imân
düşmektedir. İmân ile hareket etmeye çalışılıyorsa ikiliğin
hüküm sürdüğü bir yaşam tarzına devâmediliyor demektir.
Ancak burada özellikle belirtmek gerekir ki, kişi, kendi
bulunduğu yeri bilmeli, derecesini aşan durumlara tevessül
etmemeleridir. Zîra zemin kaygandır, kılavuzsuz yola
çıkılmamalıdır.
Meselelerin iyi anlaşılması ve yerinde değerlendirilmesi
lâzımdır, şeriat ve tarikat mertebelerinde mutlaka imân
vardır, hakikât ve mârifet mertebelerinde ikân meydana
geldiğinden; imân kendiliğinden müşahedeye dönüşmektedir.
Devam ediyoruz “ve bi’l ahireti hüm yukinune”
Yani “ahirete de yakîyn bir imânla imân ederler,”
diye çevirebileceğimiz Âyetin son bölümünde; “yakîyn
20
ifâdesiyle yaklaşırlar ve öyle müşahede ederler” de
diyebiliriz. Yani Hazret-i Rasulüllahın Kûr’ân ve Hadîslere
dayanarak bildirmiş olduğu ahiret hukukunu sanki
görüyorlarmış gibi yakıyn olarak müşahede ederler.
Şurası bilinmelidir ki, yakîyn bilgisinin dışındaki bütün
bilgiler naklidir. Nakledilen bilgilerle sağlanılan yakınlığa,
“bilmel yakın” denilirse; bunun da ilerisi, “ilm-el yakîyn”,
“ayn-el yakîyn”, ve Hakk-el yakîyn” olmak üzere 3 aşaması
vardır. Bunlardan ilm-el yakîyn, konuya akliyle, bilgisiyle,
rûhuyla o bilgiye varmak özüne ulaşmak demektir. Kısacası
ilimle yaklaşmaktır. Ayn-el yakîyn, görerek yaklaşmayı
ifâde eder.
Hakk-el yakîyn ise bilginin sâhibi olmak, kendisi olmak
demektir.
Buna şekeri misal gösterirsek: Birincisi şekeri târif
etmektir, İkincisi şekeri tatmaktır, yemektir, görmektir.
Üçüncüsü de şekerin kendisi olmaktır, yani şeker olmaktır.
İşte Âyette bahsedilen “yakîyn”, yakın değil, gerçek
yakîyn “hüve hüvesine o” olmaktır.
Ariflerden birisine “yakîyn nedir”? diye soruldugunda,
“el yakîynü hüvel Hak” yani “O Haktır” cevabını
vermiştir.
Böylece ahireti de yakîyn haliyle yaşamaktadır her an
ölecekmiş gibi yaşamaktır. Yaşantısını bu düzen üzerine
oturtmuş olan kimseler yani yakîynlar, müşahade ehlidirler,
her şeyi o mertebeden değerlendirirler.
Kûr’ân-ı Kerîm Bakara Sûresi 2. Sûre 5. Âyette;
ulâike âlâ hüden min rabbihim ve ulâike hümül
müflihune
“işte bu vasıfta olanlar Rablerinden gelen bir
hidayet üzeredirler ve ancak onlar felah bulmuşlar,
kurtuluşa ermişlerdir.”
Genel anlam bu olmakla beraber, yani namazını
21
dosdoğru kılıp, kötülüklerden korunup, günahlardan
kaçındıktan ve sevaplarını çoğalttıktan sonra ALLAH’a iyi bir
kul olma yolunda kendilerini kurtarmışlardır.
Batıni mânâda felâh bulmak ise kişiyi nefsinin
tasallutundan, nefsi benliğinden, birimsel benliğinden, izafî
benliğinden kurtararak yerine Hakkın kâim olmasını
sağlamaktır. Diğer bir ifâdeyle kişi beşeriyetinden
kurtularak Ulühiyetine yükselmesi ve İlâh-î benliği ile
huzura kavuşmasıdır.
*********
Burada bu bilgiyi keserek yolumuza devam edelim.
Dileyen bu küçük kitabın devamını internetten indirerek
okuyabilirler ve oldukça da faydalı olur.
*********
b¦Èî€ ,(
¡ b€è܀ ç¤ €a €3Ȁ u
€ €ë ¡¤‰€üa ó¡Ï 5€Ç €æ¤ìǀ ¤ŠÏ¡ €£æ¡a ›T
6¤áç¢ €õ¬b
€ ã¡ ©ïz
¤ n€ 
¤ í€ €ë ¤áç¢ €õ¬bä€ 2¤ €a ¢|2¡£ €ˆí¢ ¤áè¢ ä¤ ß¡ ¦ò1€ ¡ö¬b€Ÿ ¢ÑÈ¡ š
¤ n€ 
¤ í€
›€åí©†
¡ 1¤ ࢠۤ a €åß¡ €æb€× ¢é〣 ¡a
(İnne fir’avne alâ fîl ardı ve ceale ehlehâ şiyean
yestad’ıfu tâifeten minhum yuzebbihu ebnâehum ve
yestahyî nisâehum, innehu kâne minel mufsidîn.)
(28/4) “Fir’âvn , gerçekten yeryüzünde büyüklendi ve
halkını gruplara ayırdı. Onların bir kısmını güçsüz
bırakıyor, onların oğullarını boğazlatıyor, kızlarını
(kadınlarını) canlı bırakıyor(du). Muhakkak ki o, fesat
çıkaranlardandı.”
*********
Mûseviyyet mertebesinin sahnesi açıldıktan sonra,
burada artık oyuncular ortaya çıkarak fiili olarak uygulaması
başlıyor.
Seyri sülûk içerisinde bu mertebeleri henüz aşmamış
isek ve daha yeni yeni bu mertebelere geliyor isek burada
karşımıza gelen Mûseviyyet mertebesinin karşıtları da
22
Fir’âvn ve Hâmân olarak isimler almaktadır, çünkü her
mertebenin bir karşıtı vardır ve her mertebede bunu
görmekteyiz, bu eksi ve artılar olmayınca hayât olmuyor
zâten teklik oluyor ki o teklikte Hakk’a mahsûstur
denilmiştir. Efendimiz (s.a.v) ’in dahi karşısında Ebû
Cehiller, Ebû Süfyanlar vardı, yani Muhammedi mertebeye
ulaşınca dahi bunlar ortadan kalktı demek değildir, bu
oluşumlar ölünceye kadar devâmetmektedir.
Akıl olarak biz Mûseviyyet mertebesini temsil
etmekteyiz ve biz her ne kadar daha önce nefsi emmâreyi
geçmiş olsakta her mertebenin kendine ait nefsi emmâresi
yani tam zıttı olduğu için bu mertebenin nefsi emmâresinin
aldığı isim Fir’âvn
ve yardımcısı yani levvâme nefs
Hâmân’dır. İşte bu kuvvetlerin bulunduğu yeryüzü yani
bizim beden mülkümüz bu mertebede Mısır olarak
belirlenmiştir. Çünkü Mısır’da Nil nehri vardır ve onun
bereketi, hakikâti, yaşam kaynağı vardır ve aynı zamanda
çöl hakikâtleri yani vahdet hakikâtleri de orada
yaşanmaktadır.
Fir’âvn ve Hâmân yani nefsi emmâre ve levvâme bu
yerleri
bu
mertebede
hükmü
altına
almıştır
ve
Rahmâniyyeti temsil eden Mûseviyyet kavminide hükmü
altına almıştır.
Öldürdüğü erkek çocuklarından kasıt ise aklı küll’ün
zuhurlarıdır. Aklı küll’den gelen anlayışları, vâridatları
ortadan kaldırmaktadır çünkü aklı küllden gelen bu bilgiler
onun en büyük düşmanıdır. Mûsâ hükmünde olan bu
bilgilerin doğmaması için bütün çocukları öldürmektedir.
Nefsi emmâre kendisi nefsi küll taraftarıdır ve aynı şekilde
kendisi ile ilgili olan nisâları hayâtta bırakmakta ve
nefsânileştirmektedir.
Zâhiren Fir’âvn
câhil bir insân değildi, eğitilmiş,
makam ve mertebe sâhibi yönetici bir kimse idi. Kendisinde
bu kadar büyük güç ve kuvvet buluncada bunları kendisine
ait zannetti bâtınen dahi nefsi emmârenin beden
mülkündeki gücü bu kadar yüksek mâhiyettedir. Fir’âvn
tafsili ve yaygın olan bu âlemleri bu şekilde kendisine mâl
23
etmek sûretiyle bozgunculuk yapıyordu aynı şekilde nefsi
emmârede fikirlerde ve düşüncelerde onların sâhibi benim
diyerek bozgunculuk yapıyordu yani Hakk’ın varlığını
kendisine mâl etmekteydi.
Bu nedenle bu mertebe bir hayli mücâdele gerektiren
bir yer bir mertebedir.
*********
Bu konu ile ilgili olarak Muhiddîni Arabî hz.leri Fusûsul
Hikem’de şöyle buyurmaktadır:
*********
Mûsâ yüzünden çocukların öldürülmesinin hikmeti,
onun yüzünden öldürülen her birinin hayâtı, ona yardım ile
geri dönmesi içindir. Çünkü her biri Mûsâ olmak üzere
öldürüldü. Oysa ki, cehil vakî değildir. Şimdi her birinin
hayâtının, yanî onun yüzünden öldürülmüş olanın hayâtının,
Mûsâ'ya âit olması gereklidir. O da fıtrat üzere tertemiz
hayâttır ki, nefsani sıfatlar ile kirlenmiş değildir. Belki o
fıtrat üzeredir. Böyle olunca Mûsâ, o olmak üzere
öldürülenlerin hayâtının hepsi oldu. Bundan dolayı,
rûhlarının istîdadına tahsis edilen şeyden, bu öldürülenler
için hazır bulunan her bir şey Mûsâ'da mevcût idi. Ve bu
Mûsâ'ya ilâhî tahsistir. Ondan evvel bir kimse için olmadı.
*********
¡¤‰€üa ó¡Ï aì¢1È¡ š
¤ n¢ 
¤ a €åí©ˆÛ€£ a ó€Üǀ €£åࢠ〠¤æ€a ¢†í©Šã¢ €ë ›U
›=€åî©q¡‰a€ìÛ¤ a ¢áè¢ Ü€ Ȁ v
¤ 〠€ë ¦òà€£ ö¡ €a ¤áè¢ Ü€ Ȁ v
¤ 〠€ë
(Ve nurîdu en nemunne alellezînestud’ıfû fîl ardı ve
nec’alehum eimmeten ve nec’alehumul vârisîn.)
(28/5) “Ve Biz istiyorduk ki, yeryüzünde güçsüz
olanları nîmetlendirelim ve onları imamlar kılalım ve
vârisler yapalım.”
*********
O gün yaşanılanlar îtibarıyla Mısır’da bugün ise her
24
okuyan için kendi beden mülkünde.
Fir’âvn un yerine aklı küll’den gelen hakikât bilgilerini
vâris bırakmayı istiyorduk.
Herbirerlerimizin insân olması dolayısıyla Âdem
(a.s.)’dan başlayan bir seyrimiz vardır, ister inkâr ehli
isterse imân ehli olsun. Bu seyir zâhiren gözükmüyor olsa
dahi kişiler istese de istemese de bâtınen olmaktadır. Bu
seyrin farkında olanların yolculukları Efendimiz (s.a.v)
vasıtasıyla mi’rac’a ulaşmakta, diğerlerinin ise kendi
hakikâtleri ile küfürlerine ulaşmaktadır ki, bu da bir yoldur
kimse durup dururken küfür ehli olmamaktadır. “Bu kadar
cehâlet nasıl elde edilir?” şeklinde sorulan bir soruya
cevap olarak “eğitim ile elde edilir” denilmiştir. Hiç
eğitim görmemiş sıradan bir insân dahi çoğu zaman yoğun
olarak zâhiri eğitimler almış olmalarına rağmen ilâhî
hakikâtlere bu kadar duyarsız olan kişilerden daha mantıklı
haraket etmektedir.
Bunları bu şekilde bildikten sonra Hakk yolunda olan
seyre gelirsek, bu kişiler bu seyir sırasında nefsi emmâre ve
levvâme tarafından sınırlandırıldıklarından dolayı ilâhî
hakikâtlere karşı zayıf düşmektedirler. Hakka yürüyen
yoldaki seyir de bu şekilde bir müddet zayıflamaktadır,
yakın tarihimizde dahi birçok örneklerini görebileceğimiz
gibi Kûr’ân-ı Kerîm okumalarının yasaklanması, İslâmiyetin
gereklerini uygulamaya çalışanlara karşı yapılan bu gibi
olumsuz yaptırımlar hep burada belirtilen zayıflatma
hükmüne girmektedir ancak Hakk ehli, ama evlerinde ama
değişik yerlerde, hem zâhiren hem bâtınen bu seyirlerini
devâmettirdi. Bu şekilde bu seyri durduracaklarını
zannedenler
amaçlarına
ulaşamadılar
çünkü
seyrin
devâmetmesi Hakk’ın muradıdır. Hakk’ın muradını da
kimsenin durdurması mümkün değildir, ancak Cenâb-ı
Hakk’ın (c.c)’ın bütün esmâi ilâhîyyesi açığa çıkmak
istedikleri için zaman zaman Rahmân ismi zaman zaman
Kahhar ismi daha geniş faaliyet alanı bulmaktadır, diğer
isimleride buna benzer şekilde kıyaslayabiliriz. İşte bu
şekilde yaşanan devreler Mûseviyyet mertebesinin yani
25
tevhidi esmâ mertebesinin hakikâtini anlatmaktadırlar.
Âdem (a.s.)’dan Mûsâ (a.s.)’a kadar geçen süre
içerisinde insânlık bir seyir yapmış ise seyri süluk yolundaki
dervişte Âdemi hakikâtleri idrâk ederek Mûseviyyet
mertebesine geldiğinde bu anlatılan tehlike karşısına
çıkacaktır.
Burada ayrıca tenzih mertebesinin hakkıyla idrâk
edilememesi sonucu olarak yanlış tenzih yapılması ile tekrar
nefsi emmâre mertebesine düşme tehlikesine işaret
edilmektedir.
Tevhîd-i ef’âl yani İbrâhîmiyyet mertebesinde Yusuf
(a.s.) vasıtasıyla Mısır’a gidilerek oraya hâkim olunmasına
rağmen daha sonra derviş gevşeklikler göstermeye
başlayınca Mısır’ın eski ahalisi hakimiyeti eline almaya
başlıyor. İnsânlık âlemi İbrâhîm (a.s.)’a gelinceye kadar
“sırat-ı müstakîm” üzere yani dünyâya paralel olarak yol
almakta idi ancak zâti hakikâtlerin ortaya çıkmasıyla hullet
yani dostluk mertebesi başlayınca gerçek isrâ yani
“sıratullah” başlamış oldu. Sırat-ı müstakîm Kâbe’nin
kapısına kadar getirmektedir oradan arşa ise sıratullah
îtibarıyla çıkılmaktadır. Hakka doğru yürüyüşüne Mûsâ
(a.s.) mânâsı ve âsâsı ile devâmeden bu seyir Îsâ (a.s.) ile
gökyüzüne çıkmakta ve orada fenâfillâh hükmü ile sükût
etmektedir. Bundan sonra İslâm’ın kemâli olan hazreti
Resûlullah (s.a.v) devri başlamaktadır ki bununda hakikâti
“Subhânellezî esrâ bi abdihî leylen minel mescidil
harâmi ilel mescidil aksallezî bâreknâ havlehu li
nuriyehu min âyâtinâ, innehu huves semîul basîr”
(İsrâ, 17/1) Âyet-i Kerîme’sidir. Bu muhteşem oluşum
içerisinde görüldüğü gibi “isr”in “esrâ”ya dönüşmesi
vardır. “İsr” kelimesinin “esra” olması için “r” harfinin
önüne bir (Elif) üstün okutan bir (y) “Yakîyn” harfi gelmesi
gereklidir ve “isr” dediğimiz Mûseviyyet mertebesi de
Muhammediyyet mertebesine doğru gelen mertebenin bir
adıdır. Mescidil Harâm’dan Mescidil Aksa’ya kadar “esrâ”
sürecinde yürüyüş yani yatay gidiş bitiyor ve yukarıya
doğru yükselme başlıyor.
26
Eğer derviş bu yola gerçek mânâda ve samimi olarak
yönelmiş ise Cenâb-ı Hakk (c.c) bundan dolayı zayıf
düştüğü halde ona yardım etmektedir.
Kişi hangi mertebede ise o mertebenin mirası kendisine
yüklenmektedir ve aynı şekilde bulundukları mertebe
îtibarıyla
kendisindeki
esmâi
ilâhîyyenin
önderleri
kılınmaktadırlar.
*********
€æb€ßb€ç€ë €æ¤ìǀ ¤ŠÏ¡ €ô¡Šã¢ €ë ¡¤‰€üa ó¡Ï ¤áè¢ Û€ €åØ
¡£ à€ ã¢ €ë ›V
›€æ뢉€ˆz
¤ í€ aì¢ãb€×b€ß ¤áè¢ ä¤ ß¡ b€àç¢ €…ì¢äu
¢ €ë
(Ve numekkine lehum fîl ardı ve nuriye fir’avne ve
hâmâne ve cunûdehumâ minhum mâ kânû yahzerûn.)
(28/6) “Ve onları, yeryüzünde (orada) yerleştirip,
kuvvetli kılmak ve firavuna, Hâmân'a ve ikisinin
ordusuna, onlardan hazar ettikleri (çekindikleri) şeyi
göstermek (istedik).”
*********
Beden mülkünde bulunan nefsi emmâre ve levvâmeye
gücümüzü ve kudretimizi göstermek için.
Nefsi emmâre ve levvâmenin ordusu onların saldırı
plânları ve güçleridir, geçmişte ve özellikle günümüzde bu
ordular bizim akıl ve rûhumuza saldırmaktadırlar.
Görüldüğü gibi bu Âyet-i Kerîme’de Zâti’dir, “göstermek
(istedik).” İfadesiyle murad-ı İlâh-î ortaya
konmaktadır, o halde Cenâb-ı Hakk sadece göklerde değil
yerlerde de dünya da da hazır ve mülkünde dün olduğu gibi
bu günde hükümrandır.
*********
¡o1¤ 
¡ a€‡¡bπ 7¡éî©È™
¡ ¤‰€a ¤æ€a ó¬
¨ ì¢ß ¡£â¢a ó¬Û¨ ¡a ¬bä€ î¤ y
€ ¤ë€a€ë ›W
7óã© €Œz
¤ m€ ü€ë ó©Ïb€‚m€ ü€ë ¡£áî€ Û¤ a ó¡Ï ¡éî©ÔÛ¤ €bπ ¡éî¤ Ü€ €Ç
27
›€åî©Ü
€ ¤Šà¢ Û¤ a €åß¡ ¢êì¢ÜÇ¡ b€u€ë ¡Ùî¤ Û€ ¡a ¢ê뢣…¬a€‰ b€ã£ ¡a
(Ve evhaynâ ilâ ummi mûsâ en erdıîhi, fe izâ hıfti
aleyhi fe elkîhi fîl yemmi ve lâ tehâfî ve lâ tahzenî,
innâ râddûhu ileyki ve câılûhu minel murselîn.
(28/7) “Ve Mûsâ ((a.s.))'ın annesine şöyle vahyettik:
"Onu emzirmesini ve onun için korktuğu zaman onu
nehre atmasını (bırakmasını). Ve sen korkma,
mahzûn olma (üzülme). Muhakkak ki Biz, onu sana
döndüreceğiz. Ve onu resûllerden kılacağız."
*********
Bazı tefsirlerde bu Âyet-i Kerîme’ hakkında Mûsâ
(a.s.)’ın annesi de vahye muhatab olduğu için peygamber
gibi değerlendirilebileceği belirtilmiştir, ancak bir yönden
hanımlardan peygamber olamayacağı hükmü vardır diğer
yönden ise buradaki vahiy yeni bir hüküm mânâsına
değildir, bilgilendirme mânâsındadır. Cenâb-ı Hakk (c.c)
Mûsâ (a.s.)’ın annesine özel olarak “Biz vahyettik”
demekle burada kullarına da ne kadar yakın olduğunu
göstermektedir.
Mûsâ (a.s.), nehre bırakıldıktan sonra Fir’âvn ’un
sarayındaki câriyeler onu görür görmez dilimizdeki karşılığı
“Allah verdi” mânâsına gelen “Mû” su ve “şâ” yeşillik,
ağaçlık yer mânâlarına gelen iki kelime tamlamasından
oluşan Mû-şâ diyerek nidâ etmişler ve daha sonrada bu isim
Mûsâ (a.s.)’ın ismi olarak kendisine konulmuştur.
Mûsâ ( ‫ُوسى‬
َ ‫ ) م‬kelimesinin başında bulunan (Mîm)
harfi hakikâti Muhammedî’nin oradaki hâkimiyetidir ve
ayrıca (Mîm) harfinin Ebced sayı değeri 40’tır ki kemâlat
yaşıdır. (Sîn) harfi ise insân mânâsınadır yâni “Ey
Mûseviyyet mertebesinde olan İnsân-ı Kâmil” demektir.
Buradaki İnsân-ı Kâmil Îseviyyet ve Muhammediyyet
mertebesinin İnsân-ı Kâmil’i değildir çünkü her mertebenin
kemâlatı başkadır.
Tenzih mertebesi îtibarıyla İnsân-ı Kâmil’in aldığı isim
28
“Mûsâ”, teşbihi mânâdaki İnsân-ı Kâmil’in aldığı isim
“Îsâ”, Muhammediyyet mertebesi îtibarıyla İnsân-ı
Kâmil’İn aldığı isim ise “Yasîn”’dir.
Mûsâ (a.s.)’ın annesinden kasıt, kendi bireysel
varlığımız yönünden nefsi külldür. Aklı küllün yaptığı
programı sütün ilim olarak değerlendirilmesi yönüyle
değerlendirdiğimizde:
“Aklı küllün doğurduğu Mûsâ’mızı nefsi emmâre
öldürmek için yollar aramaktadır ve aklı küll bizde nefsi küll
vasıtasıyla Mûsâyı ortaya getirdikten sonra nefsi külle onu
emzir yani ef’âl âlemi ilimleri ile onu besle diyerek vahiyde
bulunuyor.”
Dikkat edersek Kûr’ân-ı Kerîm’de doğduğu andaki
Mûsâ’yada hitâp vardır, olgun yaşlarındaki Mûsâ’ya da hitâp
vardır ayrıca aradaki bütün mertebelerde dahi Mûsâ’ya
hitâp vardır. Bütün hitâplar “Mûsâ” adı altında olmakla
beraber her hitâp edilen “Mûsâ” mertebesi îtibarıyla başka
Mûsâ idi. Mûsâ (a.s.) bu mertebelerden geçerek kendi
kemâlatına ulaştı. Bu kemâlatlar çocukluğunda da
kendisinde vardı ancak bâtında idi ve bunların ortaya
çıkması için birçok mücâdele gerekti, işte aynı şekilde
herbirerlerimiz bâtınında olan bu hakikâtlerin ortaya çıkarak
faaliyete geçmesi için nefs mücâdelesi dediğimiz bir takım
çalışmaları belirli süreleri içinde yapmak zorundayız ki,
üzerimizdeki nefs kirlerini üzerimizden atalım.
Nefs
namazlar
bâtındaki
sevap bir
mücâdelesi ise sadece oruç tutmak, nâfile
kılmak gibi sûri mânâda değil bunların yanı sıra
hakikâtleri ile bunları idrâk ederek bir taraftan
taraftan terakki yani yükselme elde edilsin.
Bütün bu Âyet-i Kerîme’ler görüldüğü gibi Hak yolunda
bizim hayât hikâyelerimizdir ki İslâmi seyir içerisinde
hepsinin yaşanması gereklidir. Her ne kadar bizler ümmeti
Muhammed isek te bu ümmet oluşumuz sadece sûret
olaraktır,
bâtınen
hangi
peygamber
mertebesinde
bulunuyor isek onun ümmeti olmaktayız.
Abdullah ibni Ömer dedi ki:
29
Resûlullah buyurdu ki:
“Rüyâda kana kana süt içtim, fazlasını da Ömer bin
Hattaba verdim.”
Ya Resûlallah! Ne ile tâbir ettiniz diye sorulunca,
buyurdu ki: “İlim ile tâbir ettim.” (Müslim).
İşte bu Âyet-i Kerîme’de Mûsâ (a.s.)’ın annesine
“emzir” denilmesi bir yönüyle maddi bedeninin beslemesi
diğer yönüyle yani batıni olarak ise Mûseviyyet
hakikâtlerinin ona anlatılması mânâsınadır.
“Onun için korktuğun zaman onu ilâhî deryâya
bırak”, işte görüldüğü gibi amir hüküm ile annesinin görevi
onun terbiyesi için onu deryâya bırakmaktır. Mûseviyyet
hakikâtinin kaynağı zuhur ederek dünyâya geldiğinde
Cenâb-ı Hakk (c.c)’ın “sen nefsi emmâre ve levvâme
ordularının onu öldürmesinden korkma, onu benim ilâhî
deryâma bırak” hitâbı da gelmektedir.
“ve elkaytu aleyke mehabbeten minnî ve li
tusnea alâ aynî.” Yâni “Senin üzerine kendimden
muhabbet verdim” (Tâhâ, 20,39) Âyet-i Kerîme’si çok açık
ifâde edildiği üzere Mûseviyyet mertebesinin bireysel yaşam
içerisindeki özel durumunu göstermektedir. Böyle bir
oluşumun önünde de kim durabilir ki!
Mûsâ (a.s.)’da bu şekilde olan muhabbet nedeniyle
çevresindekiler onu sevdiler yoksa yaklaşık Kırkbin çocuk
katledilmiş iken Mûsâ (a.s.)’ı da katledebilirlerdi.
Bâtınen her ne kadar emmâre ve levvâme nefsler
bizlerde aklı küllden gelen ilhâmi çocukları öldürse de bu
gelen ilhâmi bilgiler bizlerde arka planda yüklü olarak
bulunmaktalar yani nefsi emmâre ve levvâme öldürdüğü
için yok olmamaktadırlar, batınımızda kayıtlı olarak
durmaktadırlar, bizler çalışmalarımızı düzene soktuğumuz
zaman, zikirlerimiz, tefekkürlerimiz, gece yolculuklarımız
gibi, bu aşamadan sonra bu bilgilerin rûhani güçleri bizimle
olmaktadır.
30
“Ve onu resûllerden kılacağız”, ifâdesi ile genel
olarak Mûseviyyet mertebesinin kemâlinin risâlet olduğu
belirtilmektedir. Birey olarak bizler de tenzih mertebesinde
isek kendi beden mülkümüze bu mertebe îtibarıyla resûl
olmaktayız. Hakk’tan bize bu mânâda gelecek olan ilâhî
ilhâmlar bu risâlet mertebesini bizim bireysel varlığımızda
meydana getirmektedir.
Bu mertebe îtibarıyla ilhâmlar gelmektedir ancak her
gelen ilhâm da Hakk’tandır diyerek hemen kabul etmemek
önce şeriat ölçüleri içerisinde değerlendirmek ve danışarak
uygun ise tatbik etmek gereklidir.
*********
Bu hususla ilgili Füsus-ül Hikem, Mûsâ Fassından kısa
bir bilgi sunalım.
* Ve onun annesi bunu, ancak kendisinin gözü önünde
olduğu halde, onu bağlayarak keserler diye, gâsp edici olan
Fir’âvn ’un elinden korkarak, idrâki olmadığı halde, Allah
Teâlâ'nın ona ilhâm ettiği vahiy ile yaptı. Şimdi kendi
nefsinde onu emzirir olarak buldu. Böyle olunca, ne zaman
ki onun üzerine korku geldi, onu denize bıraktı. Çünkü
atasözünde "göz görmezse gönül katlanır" denir. Şu halde
onun üzerine olabileceklerin gözünün önünde olması
korkusuyla korkmadı ve olabilecekleri gözüyle görmenin
hüznü ile mahzûn olmadı. Ve Rabb'ına iyi zannı sebebiyle
kesinlikle Allah Teâlâ'nın onu kendisine geri vereceği onun
zannı üzerine üstün geldi. Bundan dolayı kendi nefsinde bu
zan ile yaşadı. Ve ümit, korku ve karamsarlığa karşılıktır.
Ve ilhâm olundukda bunun için dedi ki: “Belki bu, Fir’âvn
ve kıbtî onun eli üzere helâk olan resûldür”. Bundan dolayı
kendi tarafına bakarak yaşadı; ve bu evham ve zan ile
mutlu oldu. Oysa o işin aslı da bir ilimdir.
* Şimdi Mûsâ'nın sandık içinde denize bırakılması
görünüşte, helâk idi. Zâhirde ve bâtında onun için ölümden
kurtuluş oldu. Bundan dolayı, nefisler, ilim ile cahillik
ölümünden dirildiği gibi diri oldu.
*********
31
b6㦠€Œy
€ €ë a¦£ë¢†Ç€ ¤áè¢ Û€ €æì¢Øî€ Û¡ €æ¤ìǀ ¤ŠÏ¡ ¢4¨a ¬¢éÀ
€ Ԁ n€ Û¤ b€Ï ›X
›€åî,©÷¡Ÿb€ aì¢ãb€× b€àç¢ €…ì¢äu
¢ €ë €æb€ßb€ç€ë €æ¤ìǀ ¤ŠÏ¡ €£æ¡a
(Feltekatahû âlu fir’avne li yekûne lehum aduvven ve
hazenen, inne fir’avne ve hâmâne ve cunûdehumâ
kânû hâtıîn.)
(28/8) “Böylece firavun ailesi onu, onlara düşman ve
başlarına dert olarak bulup aldı. Muhakkak ki firavun,
Hâmân ve o ikisinin ordusu, kasten suç işleyenlerdi.”
*********
Cenâb-ı Hakk (c.c) bu Âyet-i Kerîme’de de görüldüğü
üzere ne kadar büyük bir oluşum ortaya getirmektedir ki
Fir’âvn
baş düşmanı olacak kişiyi kendi kucağında
büyütmeye başlamıştır.
Emri teklifi yani “imân et” hükmü gelene kadar her
ikisi bir çatı altında oldular, emri teklifi geldikten sonra
ancak ayrıştılar.
Bâtınen de öyle bir zaman gelmektedir ki Mûseviyyet
mertebesini bizim Fir’âvn’umuz olan nefsi emmâremiz
büyütmektedir çünkü Cenâb-ı Hakk (c.c) ona bir muhabbet
vermiştir.
Fir’âvn ’un kucağında büyüyen Mûsâ (a.s.) Hakk’ın
resûlü oldu, Nûh (a.s.)’ın kucağında büyüyen kendi çocuğu
ise âsi oldu.
“Yuhricul hayye minel meyyiti ve yuhricul
meyyite minel hayyi” yani “O, ölüden diriyi çıkarır ve
diriden ölüyü çıkarır.” (Rûm, 30/19) Âyet-i Kerîme’sinde de
belirtildiği üzere ölü hükmünde olan Fir’âvn’dan diri
hükmünde olan Mûsâ (a.s.), diri hükmünde olan Nûh
(a.s.)’dan da ölü hükmünde olan oğlu çıkmıştır. Görüldüğü
gibi Cenâb-ı Hakk (c.c)’ın hikmetinden sual olunmuyor.
*********
>¢êì¢Ün¢ Ô¤ m€ ü 6€Ùۀ €ë ó©Û §åî¤ Ç€ ¢p€£ŠÓ¢ €æ¤ìǀ ¤ŠÏ¡ ¢ñ€a€Šß¤ a ¡oۀ b€Ó€ë ›Y
32
›€æ뢊Ȣ '
¤ í€ ü ¤áç¢ €ë a¦†Û€ €ë ¢ê€ˆ‚
¡ n€£ 〠¤ë€a ¬bä€ È€ 1€ ä¤ í€ ¤æ€a ó¬
¨ ǀ
(Ve kâletimraetu fir’avne kurretu aynin lî ve leke, lâ
taktulûhu asâ en yenfeanâ ev nettehızehu veleden ve
hum lâ yeş’urûn.)
(28/9) “Ve hanımı firavuna şöyle dedi: "Bana ve sana
göz aydınlığı olsun, onu öldürmeyin belki bize faydası
olur veya onu evlât ediniriz." Ve onlar, (gerçeğin)
farkında değillerdi.”
*********
Aynı şekilde bireysel varlığımızdaki nefsi emmâre ve
levvâme gönül evlâdımız olan veledi kalbimize Cenâb-ı
Hakk (c.c)’ın verdiği muhabbetin câzibesinden çıkarak onu
kucaklarından atamıyorlar.
Fir’âvn ’un hanımı olan Asiye hatun eğer Mûsâ (a.s.)’ı
istememiş olsa idi Fir’âvn ne kadar isterse istesin kendi
yanında
Mûsâ
(a.s.)’ı
bulunduramayacaktı
belki
hizmetçilerin arasına katacaktı ve ancak Mûsâ (a.s.) gerekli
eğitimi alamamış olacaktı.
Nefsi emmâre gelecekte kendi yerini alacak olan zuhur
mahallini
ortadan
kaldırmak
için
birçok
oluşumu
öldürdükten sonra gerçek zuhur mahallini öldürmesi
gerekirken kendi içinden çıkan öldürülmemesi talebi ile onu
öldüremedi ve kucağında büyüttü.
*********
Bu hususla ilgili Füsus-ül Hikem, Mûsâ Fassından kısa bir
bilgi sunalım.
* Ne zaman ki Fir’âvn un yakın çevresi onu deniz
kenarında ağaç yanında buldu, Fir’âvn onu"Mûsâ" olarak
isimlendirdi.Kıbtîce"mû" su ve “sâ” da ağaç demektir.
Bundan dolayı onu yanında bulunduğu şeyle isimlendirdi.
Çünkü, sandık denizde ağaç yanında duruyordu. Şimdi onun
öldürülmesini istedi. Böyle olunca onun eşi Mûsâ hakkında
konuştu. Ve Fir’âvn'a söylediği sözde ilâh-i söyleyiş ile
konuştu. Çünkü Allah Teâlâ onu kemâl için halketti.
33
* Şimdi Mûsâ hakkında Fir’âvn 'a “kurretü aynin liy
ve lek” (Kasas, 28/9) yani "Muhakkak o, benim ve senin
için göz nûrudur" dedi. Böyle olunca onun için oluşan kemâl
ile onun "ayn"ı onunla nurlu oldu. Nitekim, biz dedik. Ve
boğulacağı sırada Allah Teâlâ'nın ona verdiği îmân ile
Fir’âvn için de göz nuru oldu. Bundan dolayı temiz ve
paklanmış olarak onun canını aldı; kötülükten onda bir şey
kalmadı. Çünkü Allah Teâlâ daha günahlardan bir şey
kazanmadan, îmânlı olduğu anda onun canını aldı.
* Ve onu dilediği kimseye Hak Sübhânehû kendi
lütfuna bir işaret kıldı. Tâ ki hiçbir kimse ilâhi rahmetten
ümitsiz olmasın! Çünkü kâfîrler topluluğunun dışında hiçbir
kimse Allah’ın rahmetinden ümitsiz olmaz.
* Şimdi Mûsâ ((a.s.).) Fir’âvn 'un eşinin onun
hakkında; “O benim ve senin için göz nuru olsun. Onu
öldürmeyin, belki bize faydası dokunur” dediği gibi oldu ve
böyle gerçekleşti. Çünkü her ne kadar onun, Fir’âvn 'un
mülkünün yok olması ve soyunun yok olması, onun iki eli
üzere olan nebî olduğuna her ikisinin de haberi yok ise de,
Allah Teâlâ Mûsâ (a.s.) ile onları faydalandırdı.
*********
ô©†j¤ n¢ ۀ ¤p€…b€× ¤æ¡a b6˦ ¡‰b€Ï ó¨ì¢ß ¡£â¢a ¢…a€ªìÏ¢ €|j€ •
¤ €a€ë ›QP
›€åî©äß¡ ¤ªìࢠۤ a €åß¡ €æì¢Øn€ Û¡ b€èj¡ ܤ Ӏ ó¨Üǀ b€äÀ
¤ 2€ €‰ ¤æ€a ¬ü¤ìۀ ©é2¡
(Ve asbaha fuâdu ummi mûsâ fârigan, in kâdet le
tubdî bihî lev lâ en rabatnâ alâ kalbihâ li tekûne minel
mu’minîn.)
(28/10)
“Ve Mûsâ ((a.s.))'ın annesi gönlü rahat
olarak sabahladı. Mü'minlerden olması için onun
kalbini Bize bağlamasaydık (râbıta kurmasaydık), az
daha (durumu) açıklayacaktı.”
*********
¤áç¢ €ë §kä¢ u
¢ ¤åǀ ©é2¡ ¤p€Š–
¢ j€ π 9¡éî©–
£ Ó¢ ©én¡ 
¤ ¢ü ¤oۀ b€Ó€ë ›QQ
›=€æ뢊Ȣ '
¤ í€ ü
34
(Ve kâlet li uhtihî kussîhi fe besurat bihî an cunubin
ve hum lâ yeş’urûn.)
(28/11) “Ve (Mûsâ (a.s.)'ın annesi) onun ablasına:
"Onu tâkip et." dedi. Böylece onlar farkında değilken,
onu uzaktan gözetledi.”
*********
Nefsi kül meydana getirdiği (veled-i kâlb) ini nefs-i
emmârenin elinden kurtarmak için Hakk’ın deryasına
bırakır, annesi, gelecekte nefs-i kül namzeti olacak ablasına
onu takib etmesini söyler ve oda uzaktan gözetler. Bu takibi
başka kimse de görmez.
*********
¤3ç€ ¤oۀ b€Ôπ ¢3j¤ Ӏ ¤åß¡ €É™
¡ a€Šà€ Û¤ a ¡éî¤ Ü€ ǀ b€äߤ €£Šy
€ €ë ›QR
›"€æì¢z•
¡ b€ã ¢éۀ ¤áç¢ €ë ¤áØ
¢ ۀ ¢é〠ì¢Ü1¢ Ø
¤ í€ §oî¤ 2€ ¡3ç¤ €a ó¬Ü¨ ǀ ¤áØ
¢ Û¢£ ¢…€a
(Ve harremnâ aleyhil merâdıa min kablu fe kâlet hel
edullukum alâ ehli beytin yekfulûnehu lekum ve hum
lehu nâsıhûn.)
(28/12) “Ve daha önce ona (başka) süt annelerini
haram kıldık. (Onun ablası, firavunun ailesine): "Ona
kefil olacak (bakımını üstlenecek) bir aileye sizi
ulaştırmak için delâlet (yardım) edeyim mi? Ve onlar,
onu (bebeği) iyi yetiştirir." dedi.”
*********
Kendi
varlığımız
açısından
Âyet-i
Kerîme’ye
baktığımızda, Mûsâ (a.s.)’ın annesi Mûseviyyet mertebesi
îtibarıyla nefsi küll’dür, Mûseviyyet mertebesinin hakikâtleri
idrâk edilmeye başlandıkça gelen ilâhî tecelliler ile bizde
açılan yeni kanal yeni çocuk hükmündedir.
Bir derviş seyri süluk yolunda nereye bağlanmış ise
oranın ilmini alarak ilerlemesi gerekiyor. Mutlak mânâda
diğer mürşidlere dinleyici olarak gidilebilir ancak süt içme
vasfı ile gidilmesi doğru olmaz çünkü farklı sütler yani
35
ilimler birbirini bozabilir. Bunun harama kadar vardırılan bir
ifâde ile belirtilmesi de ne kadar mühim bir hâdise olduğunu
göstermektedir.
*********
Bu hususla ilgili Füsus-ül Hikem, Mûsâ Fassından kısa bir
bilgi sunalım.
* Ne zaman ki Allah Teâlâ Mûsâ’yı Fir’âvn ’dan korudu,
cenâb-ı Mûsâ’nın annesinin gönlü, kendisine isâbet etmiş
olan kederden rahat olduğu halde sabahladı. Daha sonra
Allah Teâlâ ona süt anneleri harâm etti, tâ ki anasının
memesini kabul etsin. Bundan dolayı onun sevincini
bununla tamamlamak için onu annesi emzirdi. İşte
şeriatların ilmi de böyledir. Nitekim Hak Teâlâ buyurur:
“Biz sizden her biriniz için şeriat, yani bir yol ve bir
yöntem kıldık” (Mâide, 5/48); yani “O yoldan geldi”
demek olur. Böyle olunca bu söz, kendisinden gelen asla
işâret oldu. Bundan dolayı o, onun gıdâsıdır. Nitekim, bir
ağacın dalları ancak kendi aslından beslenir. Şu halde bir
şerîatta harâm olan şey diğer şeriatlarda helâl oldu; yani
sûrette helâl olur, demek istedim. Oysa o şey işin aslında
geçen şeyin aynı değildir. Çünkü o yeni halkediliştir ve
tekrâr yoktur. İşte bunun için biz seni ikaz ettik. Şimdi
Musâ hakkında süt annelerin haram edilmesi ile dolaylı
olarak anlatılmak istenen budur. Bundan dolayı, onun
annesi hakîkatte emzirendir; onu doğuran değildir.
* Şimdi, onu doğuran annesinin dışında bir kadın için,
onun üzerine minnettarlık olmadı; tâ ki annesinin gözü yine
onun terbiyesiyle aydın olsun ve kucağında onun
büyümesini görsün ve mahzûn olmasın. Ve Allah Teâlâ onu
gam sandığından kurtardı. Ve her ne kadar ondan
çıkmadıysa da Allah Teâlâ’nın ilâhî ilimden ona verdiği şeyle
tabiat karanlığını yırttı.
*********
€æ€Œz
¤ m€ ü€ë b€èä¢ î¤ Ç€ €£ŠÔ€ m€ ¤ó×
€ ©éß¡£ ¢a ó¬Û¨ ¡a ¢êb€ã¤…€…€ŠÏ€ ›QS
36
›;€æì¢à܀ Ȥ í€ ü ¤áç¢ €Šr€ ×
¤ €a €£åØ
¡ Û¨ €ë ¥£Õy
€ ¡éܨ£ Ûa €†Ç¤ €ë €£æ€a €á܀ Ȥ n€ Û¡ €ë
(Fe redednâhu ilâ ummihî key tekarra aynuhâ ve lâ
tahzene ve li ta’leme enne va’dallâhi hakkun ve
lâkinne ekserehum lâ ya’lemûn.)
(28/13) “Böylece onu annesine geri verdik, gözü aydın
olsun ve mahzûn olmasın ve Allah'ın vaadinin hak
olduğunu bilsin diye. Ve lâkin onların çoğu
bilmezler.”
*********
Bir derviş gerçek mürşidine ulaştığı zaman
kendisinin hem de mürşidinin gözü aydın olmaktadır.
hem
Ve Cenâb-ı Hakk (c.c)’ın kurduğu bu muazzam
sistemin nefsi emmâre ve levvâme dahi farkında değildir.
Bu işin farkında olanlar âriflerdir ayrıca irfân sistemi
içerisinde olmayanların hiçbiri de bunun farkında değildir.
*********
b6ঠܤ Ç¡ €ë b¦àØ
¤ y
¢ ¢êb€äî¤ m€ ¨a ô¬¨ìn€ 
¤ a€ë ¢ê€£†(
¢ €a €Í܀ 2€ b€à£ ۀ €ë ›QT
›€åî©ä
¡ z
¤ ࢠۤ a ô¡Œv
¤ 〠€ÙÛ¡ ¨ˆ×
€ €ë
(Ve lemmâ belega eşuddehu vestevâ âteynâhu
hukmen ve ilmen, ve kezâlike neczîl muhsinîn.)
(28/14) “Ve erginlik çağına erişip kemâle erdiği
zaman, ona hikmet ve ilim verdik. Ve muhsinleri, Biz
işte böyle mükâfatlandırırız.”
*********
Fir’âvn’un yanında onların çevresinden almış olduğu
eğitim ile yetişmiş olan Mûsâ (a.s.) için Cenâb-ı Hakk (c.c),
“Biz ona hikmet ve ilim” verdik demekle kendi içinde başka
bir tahsilin olduğunu açık olarak belirtmektedir ve için dışa
olan hâkimiyyeti dolayısıyla, Cenâb-ı Hakk (c.c)’ın vermiş
olduğu ilim Mûsâ (a.s.)’da faaliyete geçmiştir.
Hikmet bir şeyi yerli yerinde kullanmak, ilim ise bir
37
şeyin hakikâti îtibarıyla bilinmesidir. Bu durumda Cenâb-ı
Hakk (c.c) Mûsâ (a.s.)’a Mûseviyyet mertebesinin ilmini ve
bu ilmi kullanmaktaki hikmetleri vermiştir.
*********
۠u
€ €ìπ b€èÜ¡ ç¤ €a ¤åß¡ §ò܀ 1¤ ˀ ¡åî©y ó¨Üǀ €òä€ í©†à€ Û¤ a €3
€ €…€ë ›QU
¤åß¡ a€ˆç¨ €ë ©én¡ Ȁ î,(
© ¤åß¡ a€ˆç¨ 9¡æ5¡nn€ Ô¤ í€ ¡åî¤ Ü€ u
¢ €‰ b€èî©Ï
¤åß¡ ô©ˆÛ€£ a ó€Üǀ ©én¡ Ȁ î,©( ¤åß¡ ô©ˆÛ€£ a ¢éq€ b€Ìn€ 
¤ b€Ï 7©ê¡£ë¢†Ç€
¡3à€ Ç€ ¤åß¡ a€ˆç¨ €4b€Ó 9e¡éî¤ Ü€ ǀ ó¨šÔ€ π ó¨ì¢ß ¢ê€Œ×
€ €ìπ =e©ê¡£ë¢†Ç€
›¥åî©jߢ ¥£3š
¡ ߢ ¥£ë¢†Ç€ ¢é〣 ¡a 6e¡æb€Àî¤ ,€'
£ Ûa
(Ve dehalel medînete alâ hîni gafletin min ehlihâ fe
vecede fîhâ raculeyni yaktetilâni hâzâ min şîatihî ve
hâzâ min aduvvih, festegâsehullezî min şîatihî alellezî
min aduvvihî, fe vekezehu mûsâ fe kadâ aleyhi kâle
hâzâ min ameliş şeytân, innehu aduvvun mudillun
mubîn.)
(28/15) “Ve şehir halkı gaflette (uykuda) olduğu bir
zamanda şehre girdi. Orada dövüşen iki adam buldu.
Biri kendi tarafından, diğeri ona düşman taraftan. O
zaman onun tarafından olan, düşmanına karşı ondan
yardım istedi. Bunun üzerine Mûsâ (a.s.) onu
yumrukladı (öldürdü). Böylece (ölüm) kaza edildi.
Mûsâ (a.s.): "Bu şeytanın işidir. Muhakkak ki o,
apaçık dalâlette bırakan bir düşmandır." dedi.”
*********
Yukarıda ki Âyet-i Kerîmelerin bir kısmı Zât-î Âyetler,
iken, burada ise, bir başka mertebeden hâdise’nin tarifi ve
anlatımı vardır.
Beden şehrinin Esmâ-i İlâhiyye halkı uykuda yani
dinlenmede iken, hep uyanık olan “nefs-i emmâre ve nefs-i
levvâme” beden mülkünde daha çok yer kapmak için
döğüşürler. Bunları ayırmak için aralarına giren akıl Mûsâsı
38
kendine daha yakın olan (levvâme) ye yardım için (emmâre) yi yumrukladı. Böylece ölüm kaza edilmiş hüküm yerine
gelmiş oldu. Ve bu işi şeytana bağladı
*********
Bu hususla ilgili Füsus-ül Hikem, Mûsâ Fassından kısa
bir bilgi daha sunalım.
* Şimdi Allah Teâlâ'nın onu belâya düşürdüğü ilk şey,
Allah Teâlâ'nın ona ilhâmı ve onun sırrında ona yardımı
sebebiyle, onun kıbtîyi öldürmesidir. Gerçi bunu bilmez idi.
Velâkin bununla Rabb'inin emri gelinceye kadar, durup
düşünmemekle berâber, onun öldürülmesi sebebiyle
nefsinde kaygı duymadı. Çünkü nebî, haber verilinceye,
yani bununla haberdar oluncaya kadar, idrâki olmadığı yön
ile bâtın ile masûmdur. Ve işte bunun için Hızır ona erkek
çocuğun öldürülmesini gösterdi. Onun öldürülmesini onun
üzerine kabullenmedi; ve kendisi kıbtîyi öldürdüğünü
hatırlamadı. Böyle olunca Hızır ona “ve ma fealtühu an
emriy” (Kehf, 18/82) yani "Ben bunu kendi emrim ile
yapmadım" dedi. Bu söz de onun mertebesine dikkat çeker
ki, o da onu ilâhi emir ile öldürdü. Çünkü her ne kadar buna
idrâki yok ise(de) nebî işin aslında hareketlerinde
masumdur.
*********
6¢éۀ €Š1€ ̀ π ó©Û ¤Š1¡ ˤ b€Ï ó©1¤ 〠¢oठ܀ €Ã ó©ã£ ¡a ¡£l€‰ €4b€Ó ›QV
›¢áî©y€£ŠÛa ¢‰ì¢1̀ Û¤ a €ìç¢ ¢é〣 ¡a
(Kâle rabbi innî zâlemtu nefsî fâgfirlî fe gafera lehu,
innehu huvel gafûrur rahîm.)
(28/16) "Rabbim, ben nefsime zulmettim, artık beni
mağfiret et." dedi. Böylece onu mağfiret etti.
Muhakkak ki O; Gafûr'dur, Rahîm'dir.”
*********
Bizlerinde kendi varlığımızla, nefsi emmâre sarayında
yaşarken oradan çıkarak vücut şehrine girmemiz
39
gerekmektedir. Vücut şehrimizde dolaşırken biri celâli ve
diğeri cemâli olan iki esmâ ile karşılaşıyoruz ve bunlardan
celâli olanı ortadan kaldırıyoruz.
*********
(Kâle rabbi bimâ en’amte aleyye fe len ekûne zahîren
lil mucrimîn.)
(28/17) “(Mûsâ (a.s.) "Rabbim beni nîmetlendirdiğin
şeyler sebebiyle, bundan sonra ben asla mücrimlere
arka çıkmayacağım.”
*********
Kendisini nimetlendirdiği “Esmâ-i İlâhiye ve diğer bütün
lutufları ile günahkârlara arka çıkmayacağını bildirmektedir.
*********
(Fe asbaha fîl medîneti hâifen yeterakkabu fe
izellezîstensarahu bil emsi yestasrihuh, kâle lehu
mûsâ inneke le gaviyyun mubîn.)
(28/18)
“Böylece
şehirde
(etrafı)
gözleyerek
sabahladı. Fakat dün yardım isteyen kişi ondan
(tekrar) yardım istediği zaman (Mûsâ (a.s.)) ona:
"Muhakkak ki sen, apaçık azgınsın." dedi.
*********
Beden şehrinde kendi varlığında dün yaptığı işi hayal ve
vehminde onları gözetleyerek sabahladı. Kendisinden dün
yardım isteyen (nafs-i levvâme) gene yardım istedi, bu
sefer “Mûsâ) onu sen azgınsın diyerek gerçek haliyle tanıdı.
*********
b=à€ è¢ Û€ ¥£ë¢†Ç€ €ìç¢ ô©ˆÛ€£ b¡2 €)À
¡ j¤ í€ ¤æ€a €…a€‰€a ¤æ€a ¬bà€£ ܀ π ›QY
b¦1¤ 〠€oܤ n€ Ӏ b€à×
€ ó©ä܀ n¢ Ô¤ m€ ¤æ€a ¢†í©Šm¢ €a ó¬
¨ ì¢ß b€í €4b€Ó
¡¤‰€üa ó¡Ï a¦‰b€j£ u
€ €æì¢Øm€ ¤æ€a ¬ü¡a ¢†í©Šm¢ ¤æ¡a >¡ߤ €üb¡2
›€åî©zÜ¡ –
¤ ࢠۤ a €åß¡ €æì¢Øm€ ¤æ€a ¢†í©Šm¢ b€ß€ë
40
(Fe lemmâ en erâde en yabtışe billezî huve aduvvun
lehumâ kâle yâ mûsâ e turîdu en taktulenî kemâ
katelte nefsen bil emsi in turîdu illâ en tekûne
cebbâren fîl ardı ve mâ turîdu en tekûne minel
muslihîn.)
(28/19) “Böylece ikisinin de düşmanı olan adamı
yakalamak istediği zaman: "Ey Mûsâ! Dün öldürdüğün
kişi gibi beni de öldürmek mi istiyorsun? Eğer
(öldürmek) istiyorsan, o taktirde sen yeryüzünde
sadece bir zorba olursun. Ve sen, barıştıranlardan
olmak istemiyorsun." dedi.
*********
Akıl Mûsâ’sı nefs-i levvâmeyi yakaladığı zaman, dün
öldürdüğün “emmâre” gibi benide mi öldürmek istiyorsun
dedi, çünkü oda anlamıştıki; Akıl Mûsâ’sının yanında ona
yer yok idi. Burada şöyle bir soru akla gelebilir. “Mûsâ”
(a.s.) ir peygamber olduğu halde kendisinde bu nefisler
nasıl olsun. Bu soru doğrudur, ancak bu süreler kendisinin
daha henüz Peygamberliğinden önceki eğitim süresinin
başlangıcında ki halleridir. Daha sonra (Şuayb) (a.s.)
yanında kalarak o kendisinin şeyhi ve eğiticisi olmuştur.
Onun yanından ayrılıp tekrar mısıra giderken bir ağaçtan
kendisine seslenildiğinden sonra “Mûsâ” (a.s.) olmaya
başlamıştır ki bu bile bir süreçtir. Mısırdan çıkışta Tur
dağında (Tevrat-ı Şerifi) aldığında peygamberlik kemâlâtı
tamamlanmıştır.
*********
ó¬
¨ ì¢ßb€í €4b€Ó 9óȨ 
¤ í€ ¡òä€ í©†à€ Û¤ a b€–Ó¤ €a ¤åß¡ ¥3u
¢ €‰ €õ¬bu
€ €ë ›RP
€Ùۀ ó©ã£ ¡a ¤x¢Š
¤ b€Ï €Úì¢Ün¢ Ô¤ î€ Û¡ €Ù2¡ €æ뢊ࡠm€ ¤bí€ €5à€ Û¤ a €£æ¡a
›€åî©z•
¡ b€ä£ Ûa €åß¡
(Ve câe raculun min aksal medîneti yes’â kâle yâ
mûsâ innel melee ye’temirûne bike li yaktulûke
fahruc innî leke minen nâsıhîn.)
41
(28/20) “Ve şehrin öbür ucundan bir adam koşarak
geldi: "Ey Mûsâ! (Kavmin) ileri gelenleri mutlaka seni
öldürme emrini vermek için konuşuyorlar. Öyleyse
hemen (şehirden) çık. Muhakkak ki ben, sana öğüt
verenlerdenim." dedi.
*********
Nefsin hayal ve vehim şehrinin dışında kalmış (Nefsi
mülhime koşarak ona gelip ilham ettiki, hayal ve vehim
şehrinin sahipleri akıl olan “Mûsâ” yı ortadan kaldırmayı
plânlıyorlar. Bu sana benim haberimdir, dedi.
*********
€åß¡ ó©äv
¡£ 〠¡£l€‰ €4b€Ó 9¢kӀ£ €Š€ní€ b¦1ö¡ ¬b
€ b€èä¤ ß¡ €x€Š‚
€ €Ï ›RQ
›;€åî©àÛ¡ b€Ä
£ Ûa ¡â¤ìԀ Û¤ a
(Fe harece minhâ hâifen yeterakkabu, kâle rabbi
neccinî minel kavmiz zâlimîn.)
(28/21)
“Böylece
oradan
gözleyerek çıktı: "Rabbim,
kavminden kurtar." dedi.
korkuyla
(etrafını)
beni (bu) zalimler
*********
Bu şekilde Mûsâ (a.s.)’ın ilk hicreti başlamış oluyor.
İşte bizlerin de belirli bir süre içerisinde belirli bir yaşam
sonrası Mûseviyyet hakikâtini idrâk ederek, ilmi ve hikmeti
oluşturduktan sonra Fir’âvn, yani nefsi emmâre mülkünden
dışarı çıkmamız gerekiyor. Bu hicret öncesi, biraz gayret
biraz can yanması gerekiyor. Fir’âvn, yani nefsi emmâre
taraftarının öldürülmesi gerekiyor, cana kıymak gerekiyor.
Mûsâ (a.s.)’ın tek başına yaptığı bu hicreti bir anlamda
onun için tecrübe mânâsında idi tekrar geriye dönerek
kavmi ile hicret etmesi sırasında bu tecrübelerden
yararlandı.
Efendimiz (s.a.v) ise önce ümmetini hicret ettirdi daha
sonra kendisi hicret etti.
*********
42
Bu hususla ilgili Füsus-ül Hikem, Mûsâ Fassından kısa
bir bilgi daha sunalım.
* Daha sonra onun aranmaya başlanmasıyla,
görünüşte korkarak firâr ettiği halde çıktı. Oysa ki manâda
kurtuluşa muhabbet idi. Çünkü hareket daima ancak
muhabbete bağlıdır. Ve bakan onda diğer sebepler ile örtülü
olur. Halbuki o değildir.
* Şu halde kıbtînin, öldürülmesinden ortaya çıkan şey
ile Mûsâ ((a.s.).) için kendisinde korku görüldü. Ve korku
da öldürülmekten kurtuluş hissini ihtiva edici oldu. Şimdi
korktuğu şeyden firâr etti. Ve mânâda Fir’âvn'dan ve onun
ona yapacaklarından kurtuluşa muhabbet ettiği şey için firâr
etti. Bundan dolayı firar ettiğinde, kendince görülmüş olan
en yakın sebebi söyledi ki, o sebep insânoğlu için cisminin
sûreti gibidir. Ve kurtuluşa muhabbet, cesedin idarecesi
olan rûhun bedeni ihtiva ettiği gibi, onda ihtiva edilmiştir.
*********
¤æ€a ¬ó2©£ €‰ ó¨ǀ €4b€Ó €åí€ ¤†ß€ €õ¬bԀ ܤ m¡ €éu
€£ €ìm€ b€à£ ۀ €ë ›RR
›¡3î©j
€£ Ûa €õ¬a€ì
€ ó©äí€ ¡†è¤ í€
(Ve lemmâ teveccehe tilkâe medyene kâle asâ rabbî
en yehdiyenî sevâes sebîl.)
(28/22) “Ve (Mûsâ (a.s.)), Medyen (şehri) tarafına
döndüğü zaman "Rabbimin beni sevva edilmiş yola
hidayet etmesini (ulaştırmasını) umarım." dedi.
*********
Konyalı M. Vehbi’nin “Büyük Kûr’ân Tefsiri” isimli
eserinden ilgili kısımları aktaralım; belki mevzu biraz ama
sadece
bâtın
yönlerini
değil
zâhir
oluşumlarınıda
bilmemizde çok yarar olacağı mutlaktır.
*********
Beyzâvî'nin beyanı veçhile Medyen; İbrâhîm (a.s.)’ın
43
Medyen ismindeki oğlu bina ettiğinden Hz. Şuayb'in
kasabasına kurucusunun ismiyle Medyen denmiştir, Mısır'a
sekiz konak mesafededir. Medyen Bâdiye'de olduğundan
Fir’âvn'un hükmü oralarda geçerli değildi. Hz Mûsâ Mısır'dan
çıkınca Mısır'da büyümüş ve bir yer görmemiş olduğundan
nereye gideceğini bilemediği halde üç yola tesadüf eder,
Cenâb-ı Hak'tan doğru yola sevketmesini ister. İşbu üç
yolun ortada olanını tercih etmiş ve geriden tâkip edenler
gelmişlerse de iki tarafta olan yollara gittikleri ve bu
nedenle; Medyen’e zararsız ulaştığı rivâyet edilmiştir.
Çünkü, Fahri Râzi'nin (Ibn-i Abbas) hazretlerinden
rivâyeten beyanına nazaran Hz. Mûsâ Mısır'dan çıktığında
Medyen’i
kasdetmemişti.
Fakat
teveccühü
Medyen
cihetineydi. Allah'a mütevekkil oldu ve doğru yola
sevketmesini istedi, bu ilticası üzerine Allahû Teâlâ Medyen
tarafına sevketti.
Bazı rivâyette Mısır'dan çıkarken Medyen'i kasdetti ve
Âyette beyan olunduğu veçhile o cihete teveccüh eyledi.
Çünkü; Medyen ahalisiyle kendi arasında yakınlık olduğunu
biliyordu. Zira; Medyen ahalisi Hz. İbrahim'in bir oğlunun,
Benî İsrail de diğer bir oğlunun neslinden oldukları cihetle
aralarında
amcazâdelik
olduğunu
ve
orada
karar
edebileceğini düşündü ve o cihete gitmesine de Allahü
Tealâ hidâyet etti. Çünkü hidâyet; Allah'ındır. Bundan
dolayı; selâmetle yoluna devâmetti, hiç kimse mâni olamadı
*********
“Medyen” kelimesinin Ebced sayı değerlerine bakarsak;
(Mîm) 40, (Dal) 4, (Ye) 10, (Nûn) 50, toplarsak
(40+4+10+50=104) ortaki sıfırı aldığımızda (14) kalır ki
Nûr-u Muhammedî’dir.
Mûsâ (a.s.) görüldüğü üzere Medyen’e yani Nûr-u
Muhammediyye’de Şuayb (a.s.)’a sığınmıştır.
Şuayb kelimesinin Ebced sayı değerlerine baktığımızda;
(Şın) 300, (Ayn) 70, (Ye) 10, (Be) 2, toplarsak
(300+70+10+2=382) ediyor ki toplarsak (3+8+2=13)’tür.
44
Mûsâ (a.s.) görüldüğü gibi (14) ve (13)’e sığınmıştır.
Cenâb-ı Hakk (c.c) Mûsâ (a.s.)’ı (12) olan Mısır’dan
(14) olan Medyen’e (13) olan Şuayb’a yöneltmiştir. Yani
Mısır’ın (Mîm)’inden Medyen’in (Mîm)’ine göndermiştir.
¡b€ä£ Ûa €åß¡ ¦ò߀£ ¢a ¡éî¤ Ü€ ǀ €†u
€ €ë €åí€ ¤†ß€ €õ¬b߀ €…€‰€ë b€à£ ۀ €ë ›RS
€4b€Ó 7¡æa€…뢈m€ ¡åî¤ m€ €a€Šß¤ a ¢áè¡ ã¡ ë¢… ¤åß¡ €†u
€ €ë€ë 9€æì¢Ô
¤ í€
b€ãì¢2€a€ë ¢õ¬bǀ ¡£ŠÛa €‰¡†–
¤ í¢ ó¨n£ y
€ ó©Ô
¤ 〠ü b€nۀ b€Ó b6à€ Ø
¢ j¢ À
¤ 
€ b€ß
›¥Šî©j×
€ ¥ƒî¤ ,€(
(Ve lemmâ verede mâe medyene vecede aleyhi
ummeten minen nâsi yeskûne, ve vecede min
dûnihimumreeteyni tezûdâni, kâle mâ hatbukumâ,
kâletâ lâ neskî hattâ yusdirar riâu ve ebûnâ şeyhun
kebîr.)
(28/23) “Ve Medyen suyuna vardığı zaman, su
almakta olan bir insân topluluğu buldu ve onlardan
başka, (hayvanlarını suya gitmekten) engelleyen iki
kadın buldu. Onlara: "Sizin haliniz (derdiniz) nedir?"
dedi.
(O
iki
kadın):
"Çobanlar
(sürüleriyle)
çekilmedikçe biz (hayvanlarımızı) sulayamayız. Ve
bizim babamız çok ihtiyar." dediler.
*********
Görüldüğü gibi Medyen’e ulaşmak su ile yani yeni bir
hayât ile başlamaktadır.
Suyun olduğu yerde hayat, hayatın olduğu yerde de
ilim vardır. Sıralamada hayattan sonra hemen ilim,
gelmektedir. Hayvanlarını sulayan çobanlar, Medyen
ahalisinden oldukları halde, Şuayb'in (a.s.) bağlılarından
değil idiler, eğer olsalardı, evvelâ o kadınların koyunlarını
sularlar, kendilerininkilerini daha sonra sularlar idi.
Çobanlar bir bakıma o yörenin nefs-i emmâreleri koyunları
ise emmâre suyu ile suladıkları nefs-i levvâmeleri idi. İşte
bu yüzden kadınlar kendi koyunlarının onların levvâme
45
koyunlarının arasına karışmasını önlemek için koyunlarını
onlar gidinceye kadar engelliyorlar idi. Kuyu başından
emmâre
çobanları
çekilmedikçe
biz
koyunlarımızı
sulayamayız, çünkü onların ahlâklarını almalarını istemeyiz
dediler, ne zaman onlar gider kuyu hakikat-i üzere kalır biz
o zaman hayvanlarımızı yani Hay olan güçlerimizi mânâ
suyu ile sularız dediler. Ayrıca bizim Er olan babamızda çok
ihtiyardır, fıtri olarak bu işleri yapamamaktadır. Erkek
oğluda yoktur ki bu işleri yüklensin o yüzden vekâleten
bütün işlere biz bakmaktayız, mânâsında dediler.
*********
ó©ã£ ¡a ¡£l€‰ €4b€Ôπ ¡£3Ä
¡£ Ûa ó€Û¡a ¬óÛ¨£ €ìm€ €£áq¢ b€àè¢ Û€ ó¨Ô
€ π ›RT
›¥Šî©Ôπ §Šî¤ 
€ ¤åß¡ €£óۀ ¡a €oÛ¤ €Œã¤ €a ¬bà€ Û¡
Fe sekâ lehumâ summe tevellâ ilez zılli fe kâle rabbi
innî limâ enzelte ileyye min hayrin fakîr.
(28/24) “Böylece ikisinin (sürüsünü) suladı, sonra
gölgeye döndü ve "Rabbim muhakkak ki ben, bana
hayır olarak indirdiğin herşeye fakirim (muhtacım)."
dedi.
*********
Böylece ilmi İlâhiyye kuyusundan-bâtın dan çektiği
hayat suyu ile onların “hay” olan “ve,an” larını suladı, sonra
İlâh-î gölge-hakk’ın korumasına çekildi-döndü ve tam bir
fakr hali ve tükenmişlik ile her şeye fakirim dedi.
Daha evvelce Fir’âvn’un sarayında bütün dünya
nimetlerine sahip iken, bu hâle dönmek her halde kolay bir
şey olmasa gerek. İşte Hakk dostu olmak için Nefs-i
Emmârenin bütün imkânlarından vazgeçmek lâzım geldiği
böylece belirtilmiş olmaktadır.
*********
Bu hususla ilgili Füsus-ül Hikem, Mûsâ Fassından kısa
bir bilgi daha sunalım.
* Şimdi Medyen'e geldi. İki câriyeyi buldu. Bir karşılık
46
almadan onların hayvanlarını suladı. Daha sonra ilâhî
gölgeye ilticâ etti. “Yâ Rabbi hayırdan bana indirdiğin şeye
kesinlikle ben fakîrim” (Kasas, 28/24) dedi. Şimdi
kendisinin sulama işinin aynını, Allah Teâlâ'nın kendisine
indirdiği hayrın aynı kıldı ve nefsini, indinde olan hayırda,
Allâh'a fakr ile vasıflandırdı.
* Şimdi Hızır, ona bir karşılık almadan duvarın
düzeltilmesini gösterdi. O buna kızdı. Böyle olunca ona,
onun bir karşılık almadan hayvanları sulamasını hatırlattı.
Hatırlatmadıklarından bunun dışındakilerin gösterilmesine
girişti. Hattâ (s.a.v.) ikisinin hâdisesinden, Allah Teâlâ’nın
onun üzerine hikâye buyurması için, Mûsâ (a.s.)’ın sessiz
kalmasını ve itirâz etmemesini diledi. Şimdi cenâb-ı
Mûsâ'nın gerçekleştirmiş olduğu şeyi kendisinde ilim
olmaksızın yapmış olduğu bununla bilindi. Çünkü ilimden
olsa idi, Allah Teâlâ'nın Mûsâ indinde kendisi için şahitlik
ettiği ve temizleyip, doğrulaştırdığı Hızır üzerine bunun
benzerini inkâr etmezdi. Ve bununla birlikte Mûsâ (a.s.)
Allah Teâlâ'nın kendisini temizlediği ve tabi olmasını ona
şart koştuğu şeyleri, Allâh’ın emrini unuttuğumuz zaman,
bize rahmetten dolayı unuttu.
*********
¤oۀ b€Ó 9§õ¬bî€ z
¤ n¡ 
¤ a ó€Üǀ ó©'ठm€ b€àè¢ í¨†y
¤ ¡a ¢ém¤ €õ¬bv
€ π ›RU
b€à£ ܀ π b6ä€ Û€ €oî¤ Ô€ 
€ b€ß €Šu
¤ €a €Ùí€ ¡Œv
¤ î€ Û¡ €Úì¢Ç¤†í€ ó©2€a €£æ¡a
¡â¤ìԀ Û¤ a €åß¡ €p¤ìv
€ 〠®¤Ñ‚
€ m€ ü €4b€Ó =€—–
€ Ԁ Û¤ a ¡éî¤ Ü€ ǀ €£—Ӏ €ë ¢ê€õ¬bu
€
›€åî©àÛ¡ b€Ä
£ Ûa
(Fe câethu ıhdâhumâ temşî alestihyâin, kâlet inne ebî
yed’ûke li yecziyeke ecra mâ sekayte lenâ, fe lemmâ
câehu ve kassa aleyhil kasasa kâle lâ tehaf, necevte
minel kavmiz zâlimîn.)
(28/25)
“İkisinden biri, haya ederek ona geldi:
"Muhakkak ki babam, bizim (sürümüzü) sulamandan
dolayı bir ecirle mükâfatlandırmak için seni davet
47
ediyor." dedi. Ve (Mûsâ (a.s.), ona geldiği zaman
hikâyesini anlattı. (İhtiyar adam): "Korkma! (Artık)
sen, zalimler kavminden kurtuldun." dedi.
*********
Şuayb'in-şeyh’in iki lâtif gücünden biri, adab dışı bir
hareket yapmaktan çekinerek, Mûsâ’nın-aklın-kâlp tarfına
geldi ve babasının yani şeyh’i nin, kendi güçlerine hayat
verip güç kattığından bunun karşılığını vermek için yanınakurbiyyetine davet ettiğini bildirdi.
Davete uyan Mûsâ, başından geçen hikâyesini-oraya
kadar yaşadığı seyr-i sülûkunu anlattı. İhtiyar Şeyh,
"Korkma! (Artık) sen, zalimler kavminden kurtuldun." dedi.
Yani, hem zâhir, hem bâtın, zâlimlerden kurtuldun dedi.
Çünkü kendisi o mertebenin Hakk makamında olduğundan
yanında, Mûsâ’nın kalbi’nin, huzurlu ve mutmein olacağını
belirtmiş oldu.
*********
€Šî¤ 
€ €£æ¡a 9¢ê¤Šu
¡ ¤bn€ 
¤ a ¡o2€ €a ¬bí€ b€àè¢ í¨†y
¤ ¡a ¤oۀ b€Ó ›RV
›¢åî©ß€üa ¢£ô¡ìԀ Û¤ a €p¤Šu
€ ¤bn€ 
¤ a ¡å߀
(Kâlet ıhdâhumâ yâ ebetiste’cirhu
meniste’certel kaviyyul emîn.)
inne
hayra
(28/26) “İki kızdan biri: "Ey babacığım! Onu ücretle
tut. Muhakkak ki o, ücretle tuttuklarından daha
hayırlı, sağlam ve emindir." dedi.
*********
İki lâtifeden biri, Akl-ı Küllü’ne “onu ücretle tut” bu
ücret yaptığı işlere karşılık, dervişliğin gereği yapılması
lâzım gelen telkinatın yapılırken, Akl-ı Küllün harcadığı
zamanıdır. Bundan hasıl olanda sâlik’in bâtınında ki, lâtif
hallerdir. Bu dünyalık tuttuklarından daha emîn ve
sağlamdır. Dedi.
*********
48
¡åî¤ m€ b€ç €£ón€ ä€ 2¤ a ô€†y
¤ ¡a €Ùz
€ Ø
¡ 㤠¢a ¤æ€a ¢†í©‰¢a ¬óã©£ ¡a €4b€Ó ›RW
¤åࡠπ a¦Š'
¤ ǀ €oà¤ à€ m¤ €a ¤æ¡bπ 7§wv
€ y
¡ €óã¡ b€àq€ ó©ã€Šu
¢ ¤bm€ ¤æ€a ó¬Ü¨ ǀ
€õ¬b(
€ ¤æ¡a ¬óã© ¢†v
¡ n€ 
€ 6€Ùî¤ Ü€ ǀ €£Õ(
¢ €a ¤æ€a ¢†í©‰¢a ¬b߀ €ë 7€Ú¡†ä¤ Ç¡
›€åî©zÛ¡ b€–
£ Ûa €åß¡ ¢éܨ£ Ûa
(Kâle innî urîdu en unkihake ihdebneteyye hâteyni
alâ en te’curenî semâniye hıcecin, fe in etmemte
aşran fe min indike, ve mâ urîdu en eşukka aleyke,
setecidunî in şâallâhu mines sâlihîn.)
(28/27) (Yaşlı adam): "Gerçekten ben, işte bu iki
kızımdan birini sana nikâhlamak istiyorum, bana
ücretle sekiz yıl çalışmânâ karşılık. Eğer on yılı
tamamlarsan o da sendendir. Ve ben, seni mecbur
etmek
istemem.
İnşaallah
beni
sâlihlerden
bulacaksın."
*********
(Yaşlı adam):
O mertebenin İnsân-ı Kâmil-i
Mûseviyyet-tenzîh, mertebsinin tâlibine, benim gönlümden
doğan iki lâtif zuhurumdan birini ücretli olarak “sekiz yıl
çalışmânâ karşılık.”
sana vereceğim. Sekiz sayısının
ifade ettiği değer, Mertebe-i İbrâhimiyyet’in tevhid-i ef’âl
sırasıdır ki, seyr-u sülûk’ta sekizinci mertebedir, Şuayb
(a.s.) da o’nun torunlarından olduğundan aynı zamanda bu
mertebenin asâleten varisidir ve tâlib olanlarına da
devretme salâhiyyeti vardır. Bu yüzden evvelâ sekiz sene,
demiştir. Bilindiği gibi hacc ve Umre ziyaretine gidenlerin
Kâ’be’i Muazzamayı tavaf etmeleri gerekmektedir, bir tavaf,
yedi şaft-dönme’den meydana gelmektedir. Bu şaftlar
tamamlanınca tavaf bitmiş olmaktadır ve ondan sonraki
sekizinci fiil ise, makam’ı İbrâhîm’in arkasında namaz
kılmaktır. İşte bu Kâ’be’i Muazzamada’ki sekiz, İbrâhîmiyyet
mertebesidir.
“Eğer on yılı tamamlarsan o da sendendir.” Dokuz
sayısı da, seyru sülûk’ta, “tevhid-i Esmâ” Mûseviyyet
49
mertebesi’dir ve mûseviyyet mertebesi bütün bağlantıları
ile(9) sayısı üzeredir. Tur dağında Cenâb-ı Hakk Mûsâ (a.s.)
dokuz levha vermiştir. Beni İsrâîl’e (9) felâket gelmiştir.
V.b. (10) sayısı ise gene Mûsâ (a.s.) verilen suhufların
birinde yazılı olan (10) emirdir. Ayrıca (10) İseviyyet teşbîh
mertebesidir. İşte bu iki sene, yani (9) ve (on) “o da
sendendir.” Hükmü ile Mûsâ’nın, istidat, kabiliyyet ve
gayretine bırakılmıştır. Ancak sekiz mertebenin gereklerinin
tahsili ve icablarının yerine getirilmesi şart koşulmuştur.
İşte bu şartın karşılığında kendisine tevhid-i Ef’âl’in lâtif
idraki’nin
verileceği
beyan
edilmiştir.
Mûseviyyet
mertebesinin tahsili ise kendisine ve Hakk’ın lütfuna
bırakılmıştır. Çünkü (Yaşlı adam):ın mertebesi sekize
kadar’dı daha yukarısı yoktu. O’nu da Mûsâ gerçekleştirecekti. Ayrıca eskiler (10) sayısına “aşere-i kâmile”
demişlerdir. Çünkü tek sayıların sonu çift sayıların da
başıdır ve (10) sayısının önünden sıfır kaldırırsak gene
geriye bir kalırki aslına dönüştür. Yani her şey birden, zuhur
edip gene bir’e dönmektedir.
“İnşaallah beni sâlihlerden bulacaksın." Bu
gerçekleri ve görevini yerine getirmek için de sâlih olması
gerektiğini de idrak ederek, bunu nefsine bağlamadan
“Allah
dilerse”
bunları
tamamlamaya
çalışacağım
temennisinde bulunmuştur. Ve her halde on seneyi
tamamlamıştır. Aşağıda ki Âyet-i Kerîme de zâten bunu
belirtmektedir.
*********
Yukarıda bahsedilen (8) (9) (10) sayıları’da (13)’e
bağlıdır. Dileyen (13 ve Hakikat-i İlâhiyye) kitabımızda,
İbrâhîmiyyet,
Mûseviyyet
ve
İseviyyet
bölümlerine
bakabilirler.
*********
¢oî¤ š
€ Ӏ ¡åî¤ Ü€ u
€ €üa b€à퀣 €a 6€Ùä€ î¤ 2€ €ë ó©äî¤ 2€ €ÙÛ¡ ¨‡ €4b€Ó ›RX
›;¥3î©×€ë ¢4ì¢Ô〠b€ß ó¨Üǀ ¢éܨ£ Ûa€ë 6 €£ó܀ ǀ €æa€ë¤†Ç¢ 5€Ï
50
(Kâle zâlike beynî ve beyneke, eyyemel eceleyni
kadaytu fe lâ udvâne aleyye, vallâhu alâ mâ nekûlu
vekîl.)
(28/28) (Mûsâ (a.s.) "Bu seninle benim aramdadır. İki
süreden hangisini
kada-kaza edersem (yerine
getirirsem), artık bana bir düşmanlık oluşmasın. Ve
Allah, konuştuklarımıza vekildir." dedi.
*********
Mûsâ, bu sözleşme karşılıklı hür irademizle seninle
benim aramda olan bir şeydir, başkalarının ilgisi yoktur.
hangisi kazâ ve kaderimde varsa ancak üstümde tahakkuk
edecek odur, geleceği bilemediğim için şimdiden bir şey
diyemeyeceğim, bu sebebten sonradan bana bir düşmanlık
oluşmasın. Allah ikimizinde vekilimizdir. Dedi.
*********
Yine Konyalı M.Vehbi’nin “Büyük Kûr’ân Tefsiri” isimli
eserinden ilgili kısımları aktaralım;
*********
Şuayb ((a.s.).) da büyük kızı Safurâ’yı Mûsâ (a.s.) ile
evlendirdi.
Hz. Mûsâ işine başlayacağı zaman eline bir asâ
vermesini Şuayb (a.s.) kızına emreder. Kızı evvelden beri
bir arada duran asâlardan birini alır, verecek olduğunda Hz.
Şuayb o asânın verilmesine razı olmaz. Meğer o asâ Hz.
Âdem'in Cennet'ten getirdiği asâ olup enbiya-yı izam
hazaratından nakil sûretiyle Şuayb (a.s.)’ın emanet eline
gelen ve kendisiyle teberrük olunan asâyı mübareke olduğu
için vermek istememiş ve kaç defa başka asâ almak üzere
ellerini uzatmışlarsa da aynı asâ ellerine gelince Hz.
Şuayb’ın bunda bir acaîb hikmet olduğunu tefekkür ederek
verdiği rivâyet edilir. Bundan dolayı; asâyı vermemezlik
edemedi. Çünkü; asânın sâhibi Mûsâ idi ve asânın birçok
harikalara âlet olacağı zaman gelmişti. Asâ-yı mübareke bu
vesileyle sâhibinin eline geçti
*********
51
¤åß¡ €〠¨a ¬©éÜ¡ ç¤ €b2¡ €‰b€€ë €3u
€ €üa ó€ì¢ß ó¨šÓ€ b€à£ ܀ π ›RY
¢o
¤ 〠¨a ¬óã©£ ¡a a¬ìr¢ Ø
¢ ߤ a ¡éÜ¡ ç¤ €ü €4b€Ó a7¦‰b€ã ¡‰ì¢À
£ Ûa ¡kã¡ b€u
¡‰b€ä£ Ûa €åß¡ §ñ€ë¤ˆu
€ ¤ë€a §Šj€ ‚
€ 2¡ b€èä¤ ß¡ ¤áØ
¢ î©m¨a ¬óÜ©£ Ȁ ۀ a¦‰b€ã
›€æì¢ÜÀ
€ –
¤ m€ ¤áØ
¢ ܀£ Ȁ ۀ
(Fe lemmâ kadâ mûsel ecele ve sâre bi ehlihî ânese
min cânibit tûri nâren, kâle li ehlihimkusû innî ânestu
nâren leallî âtîkum minhâ bi haberin ev cezvetin
minen nâri leallekum testalûn.)
(28/29) “Böylece Mûsâ ((a.s.)), süresini tamamladığı
zaman ailesi ile yola çıktı. Tur dağı tarafında bir ateş
farketti. Ailesine: "Durup bekleyin. Gerçekten ben bir
ateş farkettim. Belki size oradan bir haber veya alevli
bir ateş getiririm. Böylece siz ısınasınız diye." dedi.
*********
Süresini ve de eğitimini tamamladığı zaman, zâhiri
ailesi ve koyunları malları ile, bâtın-î ailesi olan bütün
Esmâ-i İlâhiyye ve tevhid bilgileri ile de yola çıktı. Yol
ilerledikçe düzlükten yükselmeye ve hava kararmaya ve
soğumaya başlamıştı ve kısmen yoluda kaybetmişlerdi işte
böyle sıkıntılı bir zamanda “Tur dağı tarafında” orada
birçok yönler olduğu halde, “Tur dağı tarafında” dikkatini
çeken bir şey oldu. Maddi-ailesine “durup bekleyin” bir ateş
fark ettim dedi. Demekki zâhiri ailesi bunu fark etmemişti.
Bâtıni ailesi olan, iç kuvvetleri ile birlikte, gördüğü şeyi
kıyasen ateşe benzettiği için oradan size bir haber veya
ateş getiririm dedi.
*********
Yeri gelmişken, faydalı olur düşüncesiyle, daha evvel
yazmış
olduğum
(27/Neml-karınca
Sûresi)
isimli
kitabımızdan benzeri aynı âyetlerininde yorumlarını ilâve
etmeyi de uygun buldum, okuyabilenlere İnşeallah faydalı
olur. Bu şekildeki ilâveler belki tekrar gibi oluyor ama,
ancak bütün kitaplarımızı okuma fırsatı bulamayanlar için,
52
okuduğu kitapta daha geniş bilgi bulması kendisi için faydalı
olacağını düşünüyorum. Bütün kitaplarımızı okuma fırsatı
bulabilecekler için ise, tekrarlarının okunması kendilerinde
daha geniş bilgi sahası açmış olacağını düşünüyorum.
Cenâb-ı Hakk idraklerimizi açıp faydalandırsın İnşeallah.
*********
¤áØ
¢ î©m¨b
€ a6¦‰b€ã ¢o
¤ 〠¨a ¬óã©£ ¡a ©¬éÜ¡ ç¤ €ü ó¨ì¢ß €4b€Ó ¤‡¡a ›W
›€æì¢ÜÀ
€ –
¤ m€ ¤áØ
¢ ܀£ Ȁ ۀ §j€ Ӏ §lb€è'
¡ 2¡ ¤áØ
¢ î©m¨a ¤ë€a §Šj€ ‚
€ 2¡ b€èä¤ ß¡
(İz kâle mûsâ li ehlihî innî ânestü nâran se atiküm
minhe bi haberin ev âtiküm bi şihâbin kabesin le
alleküm testalûne.)
(Neml/27/7) “Hani Mûsâ ailesine demişti ki: ben
muhakkak bir ateş gördüm, ondan size bir haber
getireceğim veyahut size bir parlak ateş koru
getiririm. Belki ısınırsınız.”
İZ. Vakit zaman. O zamanı hatırlayın bakalım.
Geçmişte yaşanan bir hâdise vardı. Mûsâ (a.s.) kayın
pederinin yanından Şuayp (a.s.) mın yaşadığı Medyen
şehrinden kardeşlerini akrabalarını görmek üzere Mısıra
gitmeyi arzuladı. Şuayp (a.s.)’ın kızı ile evliydi. Şuayp (a.s.)
ile ahitte bulundu. Şuayp (a.s.) kızını vermek istedi:
-Veririm kızımı ama benimle 8-10 sene yanımda
çalışmak şartı ile. Köle gibi değil koruyucu olarak çalışmak.
8 sene, 2 senede kendiliğinden kalırsan da memnun olurum
dedi. Mûsâ (a.s.) ma kızını verdiği gibi, davar koyunlarını da
verdi. Kendi malının da sahibiydi. Sürülerini çoğalttı, hem
de onların koruyucusu oldu. O zaman, zaman doldu.
Medyenden Mısır’a Kahire’ye Mûsâ (a.s.) ailesi ile
birlikte yola çıktı. Nihayet Tur Dağından geçiyorlarken
havanın soğuk olduğu zamana rastlıyor. Soğuktan,
rüzgârdan, fırtınadan ve ayrıca hanımıda hamile doğumu
yaklaşmış olduğundan Mûsâ (a.s.) korkunç bir sıkıntı
içerisinde idi. Ailesi ile koyunlar bir tarafa dağılıyor. Gece
53
bir taraftan karanlık, fırtına, uğultu. Elinde hiçbir malzeme
yok. Böyle bir sıkıntı içerisindeyken karşıdan bir ateş
görüyor. Âyet-i Kerîme işte burada başlıyor. Şimdi Alîm ve
Hakîm’in eğitimi başlıyor. Mutlak olarak biz sana en hakikati
ile gerçeği öğreteceğiz deniyor. Bozulmuş hâli ile değil
Tevrat’ta da bundan bahsediyor ama o günkü beşer aklı ve
hayalinin idrak ettiği şekliyle anlatıyor. “Hani o vakti hatırla
Mûsâ (a.s.) Ehline demişti:” “-Ben bir ateş fark ettim”
gecenin karanlığında. Mûsâ (a.s.) mın neye ihtiyacı vardı?
Ateşe ısıya ihtiyacı vardı. C. Hakk o ağaçtan su, çağlayan
şekliyle zuhur etseydi Mûsâ (a.s.) onunla ilgilenmezdi. O
anda ateşe ihtiyacı vardı. İşte Mûsâ (a.s.) da ateşe doğru
yöneldi. “İZ KALE MÛSÂ Lİ EHLİHİ” dediği zaman var.
Bu yaşadığımız dünya macerası içerisinde, Mûsâ (a.s.)
mın ehline Tur dağında söylediği bir yaşantı var. Bu gerçek
yaşantı. Ama biz 4500 sene evvelki bir geçmişte yaşanan
tarihi vakıa olarak görürsek Kûr’ân-ı Kerîm-i biz hiç
anlamamışız
demektir.
Yukarıda
biz
sana
bunları
öğreteceğiz demişti. İşte şimdi C. Hakk bize öğretiyor.
Okuduğumuz her zaman şimdidir. Yarın okursak o yarının
şimdisidir. Daha evvel okuduysak o zamanın şimdisinde
okuduk demektir. Yeter ki biz oraya nufüz edelim. Şimdi
bunu, hâdiseyi daha iyi yaklaşabilmemiz için günümüzden
gerilere doğru gidelim. Dünyayı unutalım, gidelim Tur
Dağında, bir ağacın arkasında, Mûsâ (a.s.) mı seyredelim.
O güne gidelim ki birlikte yaşayalım onu ki, C. Hakk’ın
Hakîm ismi şerifi ile bu hakikatleri idrak edelim. Veya o
günü bu güne getirelim.
Biz ulaşamazsak onu
buraya getirelim. Ama bir
yolculuk yapalım. Bunlar Hakîm ismin tecellisi altında olan
yaşantılar, Alîm ismi hükmü altında bildirilen hakikatlerdir.
Yukinun – yakîn ehli, imân edenler. ahirete o inananlar
yakîndir. İnanmayanlarda uzaktır dedi ya. Biz mü’min
hükmü altında yakîn hakikati ile bu meselelere bakalım. Ve
kendimizde tatbik edelim. Aksi halde o mertebeleri hayâli
olarak yaşamış, hayâli olarak görmüş, geçmiş oluruz. Bizim
malımız değil Yahûdilerin malı olur. Bu bizim malımız. Mûsâ
54
(a.s.) daha ortada yokken bu hadiseler yaşanmamışken
levh-i mahfuzda bunlar kayd edilmiştir. Bizde, ümmeti
Muhammed olarak kayd edilmiştir. O halde onlardan evvel
bizim
iştiraklerimiz
vardır.
Çünkü
bunlar
bizim
peygamberimizden kaynaklanan–hakikati ilâhiyye
den
zuhurlardır. Biz
hakikati
Muhammediyyenin
içinden
kaynaklanan–hakikati Muhammediyyeden olduğumuz için
evvelâ Hakk bizimdir. İdrak ederek yaşama hakkı bizim dir.
Onlarda 1 defa yaşanmış ve geçmiş, ama bizde her bir
birey hayata gelip idrak sahibi olunca bu hakikatlerden
hisse almaktadır.
Kûdsî Hadîs’de Hz. Rasûlüllah Efendimiz kendisinden
bahs ederken “Ben Allah’tanım, mü’minlerde benim
nûrumdandır.” O halde biz onun nûrundan başka bir şey
değiliz veya şualarından, güneşin ışıkları gibi. Her birerlerimiz Hakikati Muhammediyyenin şuaları ışığıyız, ışığından
başka bir şey değiliz. Şu halde kendimizi zayıf, hakir, basit
insânlar olarak görmeyelim. Nefsi mânâda gururlanmayalım. Ama İlâh-î mânâ da hakikatimizi idrak edelim, ihmal
etmeyelim.
İşte gittik şimdi Tur Dağında bir ağacın arkasından
Mûsâ (a.s.) mı seyredelim. O nasıl üşüyorsa bizde öyle
üşüyoruz. Yaşamamız için bunları dahi düşünmemiz lâzım ki
daha gerçekçi bir hayat yaşayalım. Mûsâ (a.s.) öyle bir
hayat arasında çaresizlik içinde “inni anestü nâren”. Ben
ışık ateş gördüm. “seatiküm” yakında hemen ben oraya
giderim. “minha” oradan bir haber getiririm. Yani mantığı
şu: ateş olan yerde insân, yani hayat vardır. Oradan da bir
haber alırım. Çünkü yollarını kaybetmişler. Kuzeye- güneye
ihtiyaçları olan şeyler yok nereye gittikleri belli değil,
sürüler dağılmış. Yahut size ateş alırım getiririm. Kor
getiririm. Geliriz burada ateş yakarız o korla. Umulur ki
ısınırsınız.
*********
¡åà€ í¤ €üa ¡…a€ìÛ¤ a ¡ªó¡Ÿb€( ¤åß¡ €ô¡…ì¢ã b€èî¨m€a ¬bà€£ ܀ π ›SP
55
¬óã©£ ¡a ó¬
¨ ì¢ß b€í ¤æ€a ¡ñ€Šv
€ '
€£ Ûa €åß¡ ¡ò×
€ €‰b€jࢠۤ a ¡òȀ Ô¤ ¢jÛ¤ a ó¡Ï
›=€åî©àۀ b€ÈÛ¤ a ¢£l€‰ ¢éܨ£ Ûa ¯b〠€a
(Fe lemmâ etâhâ nûdiye min şâtııl vâdil eymeni fîl
buk’atil mubâreketi mineş şecerati en yâ mûsâ innî
enallâhu rabbul âlemîn.)
(28/30) “Böylece oraya geldiği zaman vadinin sağ
tarafından, mübarek yerdeki ağaçtan nida edildi: "Ey
Mûsâ! Muhakkak ki Ben, âlemlerin Rabbi Allah'ım."
*********
Burası dıştan fiili bir tecelli ile olan hakikâti
Mûseviyye’nin
yani
Mûsâ
(a.s.)’a
peygamberliğin
indirilmeye başladığı ilk yerdir.
Her
birerlerimizde
bu
hâdisenin
oluşması
bu
hakikâtlerin idrâk edilmesine bağlıdır, tabî ki Mûsâ (a.s.)
gibi bize de ağaçtan bir nida gelecek değildir ancak kendi
bireysel hakikâtimizde bunun açılması gerekmektedir.
Mübarek yerdeki ağaçtan murat âlem ağacıdır. Cenâb-ı
Hakk (c.c) âlemin her bir yerinden bizlere seslenebilir, tabî
herkese kendi bulunduğu mertebesinden seslenir, Mûsâ
(a.s.)’a seslendiği mertebede “kelimullah” mertebesidir.
Kelâm ise kulağa hitâp etmektedir yani bu mertebe göze
hitâp eden görüş mertebesi değildir. Bizlerde hakikâti
ilâhîyyeyi kendi varlıklarımızda duymaya başladığımız
zaman Mûsâ (a.s.)’a olan tecelli bizlere de bu tecelli
bulunduğumuz yere göre daha yüksek bir taraftan yani sağ
taraftan olmaktadır.
Ağaç hükmünde olan bireysel varlığımızdan Cenâb-ı
Hakk (c.c) bize seslenmekte ve bu ağacın yandığı yer ise
gönül âleminin ışımasıdır. Gönül âlemimizden gelen bu ışığa
doğru gidersek bu ışık bize yolumuzu gösteriyor ve bu
sözleri de duyabiliriz.
“inni” ve “enallahu” olarak iki defa vurgu yapılması,
birisi batıni mânâda ahadiyyet mertebesi olarak “inni”
ifâdesidir, “ennallahu” ise uluhiyyet mertebesinden olan
ifâdedir.
56
Mûsâ (a.s.)’ın mertebesi rububiyyet mertebesinden
olduğundan aldıkları bilgiler de bu mertebeden olmaktadır,
kendilerine hitâp uluhiyyet mertebesinden olduğu halde
ulaştıkları yer esmâ mertebesi olduğundan ancak bu
mertebe îtibarıyla anlamaktadırlar.
Vadinin sağ tarafından nida edilmesi, nefsi külle aklı
küllden nida edilmesidir.
Bu şekilde gelen hitâplarda dikkat edilmesi gereken
önemli bir nokta şudur: eğer ses tek bir yönden geliyorsa o
mahlûk sesidir eğer kişi bu sesi bütün varlığıyla mekânsız,
zamansız hissediyorsa o rahmâni bir söz olmaktadır.
*********
(27/Neml-karınca Sûresi) isimli kitabımızdan benzeri
aynı âyetlerininde yorumlarını ilâve edelim.
*********
¤å߀ €ë ¡‰b€ä£ Ûa ó¡Ï ¤å߀ €Ú¡‰ì¢2 ¤æ€a €ô¡…ì¢ã b€ç€õ¬bu
€ b€à£ ܀ π ›X
›€åî©àۀ b€ÈÛ¤ a ¡£l€‰ ¡éܨ£ Ûa €æb€zj¤ 
¢ €ë b6è€ Û€ ¤ìy
€
(Fe lemmâ caeha nûdiye en bu burike men finnâri ve
men havleha ve sübhânellahi Rabb’il âlemîne)
(Neml/27/8) “Ne zaman ki oraya vardı, kendisine
_öyle seslenildi ki: Bu ateşte olan da ve bunun
etrafında bulunan da mübarek kılınmıştır ve
âlemlerin Rabbi olan Allah - Teâlâ - münezzehtir.”
“Fe lemma caeha” vatka ki o ateşin oraya vardı, ateşin
olduğu yere geldi. Gözlerimizi kapatalım Mûsâ (a.s.) mı
seyr edelim. Ateşin önüne oraya geldiği zaman Mûsâ (a.s.)
ma “nûdiye” seslenildi. “en burike” Sana mübarek olsun,
mübarek haldesin, mübarek bir yerdesin diye “Men fin
nari:” kim ki o ateşin içine girdi, Gerçi bazı mealde ateşin
civarında olan diyor da, ama Âyet “Finnari” ateşin içinde
diyor. Veya yaklaştı diyelim. sıcaklığını hissetti oraya kadar
57
geldi. “ve men havleha.” Yani ateşin içinde olan ve
çevresinde olan “burike” mübareklendirildi, nurlandırıldı.
Bereketli kılındı. Yani orada Tur Dağının diğer yerlerinde o
anda mübarekleştiği o mevkinin –ateş ve ateşin çevresinde
olan o sınır mübareklendi. Ve ateşin içine giren Mûsâ (a.s.)
da mübareklendi. İşte bu hâdise Mûsâ (a.s.) ma
nübüvvetinin ilk verildiği devredir, çünkü İlâh-î hakikat ile
Hakk’tan
bizâtihi kendisine ilk nida geldi. ilk “Mûsâ
kelimullah” lâfzı da burada başlıyor. Bir bakıma Mısırdan
dönüşte Tevrat’ı şerifi alırken C. Hakk’la konuşması “Mûsâ
kelimullah” olmasını hazırlıyor. Ama burası başlangıcı
“nûdiye” seslenildi. “en burike” Mübareklendin diye
seslenildi. Nereden gaipten “ve men havleha ve
sübhanallahi rabbil âlemin.” Âlemlerin rabbi olan Allah her
şeyden sübhandır. Tenzih edilir. Oraya gittik mi hayalimizde
de olsa, buraları duyduk mu kelâmen dahi olsa bir
yakınlığımız oldu bu mertebeye. Şimdi biz bunu kendi
bünyemizde nasıl yaşayacağız. Tekrar başa gelip oraya
bakalım. Yani seyri sülûk yolunda nasıl bir hal olması
lâzımdır. Buradaki ilâh-î zât tecellisinin mûseviyyet
mertebesi olarak yukarıda Âyetler başka bir formda idi.
Buradaki Âyetler hakîm ve alîm in yanından gelen Âyetlerle
başladı. Zâti bilgileri vermeye başladı.
Kıssa içinde.
Yukarıdakiler genel bilgilerdi. Şimdi tekrar 7. Âyet’ten başa
gelelim.
Mûsâ (a.s.) ve ailesi kimdir?
Bizim varlığımızda Mûseviyyet mertebesinin bir ailesi
var. burada öyle yazıyor. Kûr’ân-ı Kerîmde’ki hikâye tarzı
olan eğitimler sadece o peygamberlerin şahsına ait olan
şeyler değil. Her birerlerimizi bireysel olarak da ilgilendiren
ve bizlerde mertebeleri olan yaşantılardır. Çünkü zaman,
zaman konuşuluyor ya, ne var Âlemde o var Âdemde. O
halde ne varsa Âdem’de, Mûsâ (a.s.) da var. Âdem’de hepsi
varsa. Meratip mertebe olarak o da var. Olmazsa Âdem
olmaz zâten. O zaman diğer varlıklar gibi sadece
kendilerine has özellikleri olan bir takım sülietler olur.
Radyoda her şey var mı ? yok. Masa da her şey var mı?
58
yok. masalık var sadece. “ÂDEMİN” özelliği kendisinde her
şeyin bulunması. Hem müspet hem menfi olarak zıt
esmâların tamamının bulunması. Her birerlerimiz nesli
ademî olduğumuza göre her birerlerimizde bu özellik vardır.
Biz kendimizi tanımıyoruz. Ne yazık ki çok ucuza o kadar
“bisemenin yahsin” satılıyor. Umulur ki akıl edersiniz. Bir
derviş Mûseviyyet mertebesinden yola çıktığında bunları
yaşaması lazım. Daha evvelkiler de yaşamayacak mı onlar
da yaşayacaklar. Oraya doğru yola çıktıkları için bunlardan
haberi olacak. Meselâ yola çıkan kimseler rehbere sorar 5
km den sonra nereye varacak o köye gelmeden bilgilerini
alır. Oraya gidince yabancılık çekmez. Diyelim emmâre,
levvâme, mülhime, insân daha museviyyet mertebesine
gelmedi. Oradan bilgi alması hikâyesini okuması gerekir.
Alması gerekli ki, oraya ulaştığında Şuhut etsin. İseviyyet
mertebesindeki bir kişi okuyacak mı? Okuyacak hepimiz
okuyacağız. Daha aşağıda olanları oraya doğru ulaştırmak
için, yukarıda olanlar da tekrar geriye dönüp teferruatlarıyla
o mertebeyle daha geniş sahasını daha geniş mânâ da
daha küçük parçalara bölerek tanınması yönünden
okunması lâzımdır.
Genel olarak bir hikâye’yi okuduktan sonra genel bir
idraka ulaşıldıktan sonra o öğrenilmiş olur. Ama tamı
tamına öğrenilmiş olmaz. Sonra onu ayrıştırarak. Meselâ
İstanbulun fethini bir tarihçi daha teferruatlı anlatır. Bir kişi
bir mertebeye geldimi artık oraya ihtiyacı yok değil. Kim
hangi mertebeye gelmişse her mertebeden hissemiz vardır.
Kûr’ân-ı Kerîm sonsuz derya, bir Âdem (a.s.) 30 kaseti var.
bitmek bilmiyor. Âdem daha işin başlangıcıdır. Bunlar alîm
ve hakîm olanın düzenlediği bilgi yaşantı hakikatlerdir.
Esmâ-i İlâhiyye’nin hepsi bizim ailemiz bizim varlıklarımız.
Biz onlardan her türlü istifade ediyoruz. Fiziki mânâ da bir
aile değil. Esmâ-î ilmî mânâ da bir ailedir. Bu âileyi birlikte
tutmak esmâ-i İlâhiyye’nin hepsine hâkim olmakla
mümkündür. Esmâ-i İlâhiyye’nin bir kısmını tahakkuk
ettirirsek, bir kısmını atarsak sen yaramazsın diyerek o
aileyi parçalamış oluruz. Bizim mutlak ailemiz o esmâ-i
59
İlâhiyye’dir. Dışarıdaki, ailelerimizde dünya için mutlak
aile’dir fakat fiziki mânâ da ailedir. Bünyemizde olan esmâ-i
İlâhiyye, ise Rûh-î mânâda ailemizdir, hepsi bizim
ailemizdir. Biz o doku ile var olan insânlarız. Yani “Esmâ-ül
Hüsnâ” dokusu ile var olan insânlarız. Varlığımızda,
ruhumuzda, hepsinin yeri, mertebesi ve kaydı vardır. İşte
bu aile daha henüz hepsi faaliyete geçmemişken
karanlıktayken batındayken, o mertebe de, mertebei
Mûseviyyet, o mertebenin reisi iken, Mûsâ (a.s.) reis Esmâül Hüsna’ya hakîm ve alîmden geliyor. İşte Mûsâ (a.s.) öyle
bir hale geldi ki Tur Dağını geçerken Turu Sinâ - tur-u sîne’
dir. 9. turu yaparak yüksel di. Mûsâ (a.s.) 9. mertebeye
geldiğinde daha ileriye gitmek istedi. ama etraf karanlıktı, o
halde iken” nudiye ya Musa:” Ümitsiz olma ya Mûsâ,
“yüksektesin.” O yüksekten kasıt, idrakinin helezon şeklinde
yükselmesidir. İşte Mûseviyyet mertebesinde bir idrake
ulaştı. Bu yer ise Mûseviyyet mertebesinin kemâlâtı değil
daha henüz ortalarında’dır.
Mûseviyyet mertebesi nerede başlıyor? Şuayb
(a.s.) mın eğitimi ile tahakkuk ediyor. Medyenden Mısıra
gitmesi Mûseviyyet mertebesinde dolaşmaya başlaması
oluyor. artık belirli yerlere geldiğinde önüne Tur Dağı
çıkıyor. Tur Dağının yüksekliğine geldiği zaman –
Mûseviyyet mertebe-sinde bazı aşamalar yaptıktan sonra
Tur-i Sinâda şaşkın kalıyor. Neden? diyelim Rahîm ismi
Rahmân ismi merhamet edecek bir şeyler arıyor –mechulde
kalıyor ya cehl ismi aydınlanmak istiyor. Orada Nûr-u
Muhammediyye ye ihtiyaç vardır. Hakikati Muhammediyye
Nûr-u –o ateş-oradan yardım geliyor. Biz hangi mertebeye
gelmiş isek bize oradan nida olunur. O mertebenin bir
sonrasının ışığı açılır. Tarikatin gerçek hakikati ilimdir.
İrfaniyyettir. Hakikati İlâhiyyenin seyrini takip etmektir. Her
şey kendi kemâlinde gidiyor. Mûsâ “Muşa” denizden
gelendi.
Denizden
çocukken
Büşra
diye
geliyor.
Büyüdüğünde “nûdiye” diye nidâ olunuyor ona. Yeter ki biz
Mûsâ’lık niyetinde olalım. Onlar geliyor zâten bize, biz
yolda olduğumuz sürece. O yolda, alîm ve hakîm den zâten
geliyor.
60
Ne zaman nidâ olundu? Tur Dağına çıktığı zaman nidâ
olundu, yerdeyken ve ovadayken nidâ olundu demedi.
Ovada demek kendi nefsi yaşantısı demektir. Yukarıya
çıkmak şuurlanmak araf diyorlar ya ariflik, o mertebede.
Mûsâ aslında sin ve mim. Hakikati Muhammediyye’nin,
Mûseviyyet metebesindeki müşahedesi demektir kendi
başına bir varlık değil. İşte Mûsâ (a.s.) o satranç taşlarından bir tanesidir, Hakikat-i Muhammediyye, oynayan
Muhammed (a.s.) dır. Muhammed (a.s.) hepsinde mevcut
tur. Neden? Çünkü oynayan kişi nasıl o taşların hepsinde
hakimse, istediği yere koyabiliyorsa Hz. Rasûlüllah da bütün
onların hepsinde tasarruf ediyordur. Hepsinde kendi
mertebesi vardır. Varlıkları ona bağlıdır. Oyuncu olmasa o
taşlar ne işe yarayacaktır. Hiç bir işe yaramayacaktır.
Oyuncunun oyununu oynaması için o taşlar yani o
varlıklar yani Peygamberân hazerâtı’nın ve onlara bağlı
kavimlerin Hz. Rasûlülah’ın, genel ümmetinin varlıklarıdır.
Bu yüzden oyunun oynanması için sahneye konan
elemanlardır. Ama oyunu oynayan ve oynatan Hz.
Rasûlülah Efendimiz (a.s.) İşte burada o mertebeden nida
olundu ki Ya Mûsâ o da ehline söyledi. Orada ehline
söyleyip, ehlini orada bırakıp, ehlini bırakıp bizâtihî kendisi
gitmesi ne demektir. “Esmâ-ül Hüsnâ”yı durdurdu orada
Zât-ı ile gitti ateşin yanına. Kendisi esmâ mertebesi ağırlıklı
olduğu halde, Esmâ-i İlâhiyye’lerin zuhur mahalli olduğu
halde
kendisi
Mâseviyyet
zâtıyla
gitti
Hakikati
Muhammediyye ye, oradan ihtiyacını talep etmeye.
İşte oradan aldığı ışık, nûrla geriye dönerim dedi.
Ateşin yanında insân vardır dedi, o mantıkla gitti ateşin
yanına ve insânın olduğu yerde hayat vardır dedi. İşte Mûsâ
(a.s.) o mertebede böylece kendinden sonra ulaşması lâzım
gereken mertebeden
yardım istemek
üzere ışığın
bulunduğu yere gitti. “innî ânestü nâran” ben bir ateş
gördüm dedi. Karşıdan yani ihtiyacı olan ilim mânâsındaki
nûr-u ateşi gördüm dedi. “se âtiküm minhe bi haberin”
Umulur ki size oradan bir haber getiririm dedi. Ne kadar
açık, yani İseviyyet mertebesinden veya kendi bulunduğu
61
mertebenin daha genişlemesinden açılımından size bir ilim
alırım getiririm demedi. Esmâ-i İlâhiyye ye yani sıfat
mertebesinden en azından bir bilgi alırım. Sizdeki esmâ-i
İlâhiyye olan özellikleri de karıştırıp onların zuhuru ile
esmânın zuhuru ile bunu çözeriz dedi. Yahut haberle birlikte
“ev âtiküm bi şihâbin” Size bir ateş getiririm dedi. Ateş
getirmekten maksat sizi nasıl kullanacağımı öğrenirim.
Sizden nasıl faydalanacağımı öğrenirim. Yani esmâ-i
İlâhiyye nasıl zuhur edecek yani hangi esmâ nerede zuhur
edecek
onu
öğrenirim
dedi.
”kabesin”
Tamamını
alamazsamda bir parça getiririm. Bir numune getiririm dedi.
“le alleküm testalûne.” Umulur ki ısınırsınız. Burada
umulurki’ den kasıt, ailesine ve kendine bir ümit kapısı
bulma ümididir.
*********
›=¢áî©Øz
€ Û¤ a ¢Œí©ŒÈ€ Û¤ a ¢éܨ£ Ûa b€ã€a ¬¢é〣 ¡a ó¬
¨ ì¢ß b€í ›Y
(ya Mûsâ innehû enellahul azîzül hakîmü)
(Neml/27/9) “Ey Musa!.. Şüphe yok ki, o -seslenenben mutlak galip ve, hikmet sahibi olan Allah'ım.”
Ya Mûsâ =Bu sesleniş devam ederek bu diye, diye,
seslenilen o ses kelimelere bürünerek ifadesini buluyor. (ya
Mûsâ ”Ey Mûsâ” innehû enellahul azîzül hakîmü) Yani “o
ateşte var olan o ateşten zuhur eden veya başka yönüyle
inne-muhakkakki hû_yani hüviyyeti mutlaka, o hüvviyyeti,
inniyeti vardı ya hüvviyyeti olan hû, ene, benim, Allah yani
enallah, enallah. Yani Allah olan benim o hüvviyyet
demekte ve ayrıca ateşte zuhur eden tecelli eden benim
demekte, nasıl bir ben. Yani nasıl bir Allah-Azîzül HakîmAzîz ve Hakîm olan her şeyini hikmetlerle işleyen –Yukarıda
ne dedi: Hakîmül Alîm dedi. 2 Âyette de Hakîm ismi hikmet
ismi ağırlıklı birinde Alîm..hikmetini bilgi ile ortaya koyması
diğerinde o hikmetini azîz-cebbar ismiyle ortaya koyması.
Ne kadar değişik özellikleri var. Birisi hakîmül alîm birisi
62
azîzül hakîm. Alimde ilim vermesi var. Azîzül hakîm. de ise
faaliyet var-işlemesi var. Yani cebbar, kahhar, mütekebbir
bütün bu isimlerini faaliyete geçirmesi var. aziziyetinde. C.
Hakka dersekki merhametlimidir. Merhametlilerin en
merhametlisidir. Ama C. Hakk cebbar mı cebbarın en
cebbarıdır.
Efendim
biz
tenzih
ederiz
C.
Hakk’ı
cebbariyyet’ten dediği zaman sen Hakk’ı sınırladın. Onu
yapmaz bunu yapmaz. Senin Rabb’in yapmaz ama Rabbül
âlemîn her şeyi yapar. Onu tenzîh noksan sıfatlardan tenzih
diyoruz ya bu âlemde nâkıs-noksan, diye bir sıfat yok ki,
ondan tenzîh edeceğiz onu. Yok ki neden tenzîh edilecek.
Nokasanlık sana, bana göre. O zaman süphan demek C.
Hakk’ı tenzîh demek evvelâ kendimizi tenzih etmemiz
gerek. Yani tenzih bizde, onda değil. Bizi tenzîh etmemiz
gerek. Tamam biz bazı şeyleri yaparız bazı şeyleri yapmayız
bu yüzden tenzîh ederiz kendimizi yani sınırlarız. Tenzîh
edersen sınırlarsın. Teşbîh edersende sûret içine sokarsın.
İkiside kısıtlama, sınırlamadır. İkisini birlikte kullanıp tevhîd
etmek İslâmiyet anlayışı olur. Mûseviyyet mertebesi
itibariyle tenzîh ettiğinde sınırlandırmş olursun. İseviyyet
mertebesi
itibariyle
teşbîh
ettiğinde
şekillendirmiş,
sûretlendirmiş olursun. İkiside sınırlamadır. İkisi birleşince
tevhit olur. Yoksa (Lâ ilâhe illâ Allah) demek kelâmî bir
tevhittir.
İşte-Azîzül Hakîm.-Hû-zat âleminde ismi a’zâm. Hû
harfi değil-Hû harfinin ifade ettiği mânâ Hüvviyyet-i
mutlaka, bu da nasıl bizim hüvviyyetimiz var, Nüfus kağıdı
diyoruz. Nefis kağıdı demek o aslında. İnsânı Kûr-ân’da C.
Hakk 283 yerde-daha sonraki araştırmalarda 294 yerde
nefs olarak insan-ı ifade ediyor. İnsân-ı nefs olarak
tanıtıyor. Biz de kendimizi insân olarak değil nefs diye
tanıtıyoruz farkında olmadan. pekî bu nüfus kağıdına insân
kâğıdı niye demiyoruz. İnsân’ın insân kâğıdı, bak, nefis
cüzdanı diyoruz. İnsân cüzdanı niye demiyoruz. Çünkü
bizim gerçek vasfımız nefs. Osmanlı’dan da böyle
kullanıldığı için böyle geliyor. Peki nefs ne demek?
“Rubûbiyyet hükümlerinin tecelli ettiği yer” demek. Bunun
63
en şiddetlisi nefsi emmâre’dir. Bakın şimdi burada bir sır
açılıyor. Açık o sır da sıraya giriyor. C. Hakk Rubûbiyyet
hükümlerini nefs ismi altında zuhura çıkarıyor. Nefsi
emmâre hükmü altında zuhura çıkarıyor. Hadi bakalım
şimdi bu nefsi emmâreyi kötüleyelim. Kötülemeyelim de
terbiye edelim onu, veya hakkını verelim.
Hani tarikat süresince, şeriat mertebesinde nefs kötü
kötü yaptırdı ettirdi diyoruz ya orada doğru, geçerli. Ama
nefsin hakikati Rubûbiyyet mertebesinin zuhur mahali
olmasıdır. İşte C. Hakk Rubûbiyyet hakikatlerini nefs ismi
altında nefsi emmâre ismi altında zuhura çıkarmakta
faaliyyete geçirmekte, bu da ne ile oluyor. Bu da Azîz ismi
ile oluyor. Cebbariyet ile oluyor. Şimdi burada Cebbar ismi
Azîz ismini kullanması gelecek olan Âyetlerdeki faaliyetleri
ortaya koyması içindir. Eğer Azîz esmâsı’nı kullanmayıpta
yine Alîm ismini kullansa burada faaliyet yani ef’âl
âlemindeki faaliyetler kullanılamaz bilgi olarak alınmış olur.
Yukarıda bilgi verdiği gibi ama burada tahakkuk başlıyor ne
yönden tahakkuk başlıyor.
*********
Bu hususla ilgili Füsus-ül Hikem, Mûsâ Fassından kısa bir
bilgi daha sunalım.
* Ve ateş sûretinde tecellînin ve konuşmanın
hikmetine gelince: Çünkü o Mûsâ'nın ihtiyaç duyduğu bir
şey idi. Bundan dolayı, ona çok istediği bir şeyde tecellî etti.
Tâ ki ona yönelsin ve ondan yüz çevirmesin! Çünkü eğer
ona çok istediği şeyin dışında olan bir sûrette tecellî ede
idi, ondan yüz çevirir idi.
Çünkü
onun
gayreti
özel
bir
istek
üzerine
yoğunlaşmıştır. Ve eğer ondan yüz çevirse idi, kendi işi
üzerine döner idi. Böyle olunca Hak, ondan yüz çevirir idi.
Oysa ki seçilmiş ve yakınlaşmıştır. Şimdi onun bilmediği
halde, ona onun çok istediği bir şeyde tecellî etmesi onun
yakınlığındandır.
*Mûsâ'nın ateşi gibi ki, onu kendi ihtiyacının aynı
64
gördü. Oysa ki o ilâh idi, velâkin onu bilmedi.
*********
¥£æ¬bu
€ b€è〣 €b×
€ ¢£Œn€ è¤ m€ b€ç¨a€‰ b€à£ ܀ π 6€Úb€–ǀ ¡ÕÛ¤ €a ¤æ€a€ë ›SQ
®¤Ñ‚
€ m€ ü€ë ¤3j¡ Ó¤ €a ó¬
¨ ì¢ß b€í 6¤kÔ¡£ Ȁ í¢ ¤áۀ €ë a¦Š2¡ ¤†ß¢ ó¨Û£ €ë
›€åî©äß¡ ¨üa €åß¡ €Ù〣 ¡a
(Ve en elkı asâke, fe lemmâ reâhâ tehtezzu keennehâ
cânnun vellâ mudbiren ve lem yuakkıb, yâ mûsâ akbil
ve lâ tehaf, inneke minel âminîn.)
(28/31) "Ve asânı at!" Bunun üzerine (asâsını atınca),
onun yılan gibi hareket ettiğini gördü. Arkasına
bakmadan dönüp kaçtı. "Ey Mûsâ, (geri) dön! Ve
korkma, muhakkak ki sen emniyette olanlardansın!"
*********
Bu Âyet-i Kerîme’’de dikkat edersek, asâ şekline gelmiş
olan ağaç yılana dönmektedir ki asâ ile yılan arasında fiziki
olarak benzerlik vardır ki bu da zaman içerisinde kuru
ağaçlardan kendilerine benzer canlı varlıklar oluşabileceğine
bir işarettir.
*********
(27/Neml-karınca Sûresi) isimli kitabımızdan benzeri aynı
âyetlerininde yorumlarını ilâve edelim.
*********
¥£æ¬bu
€ b€è〣 €b×
€ ¢£Œn€ è¤ m€ b€ç¨a€‰ b€à£ ܀ π 6€Úb€–ǀ ¡ÕÛ¤ €a€ë ›QP
¢Òb€‚í€ ü ó©ã£ ¡a ¤Ñ‚
€ m€ ü ó¨ì¢ß b€í 6¤kÔ¡£ Ȁ í¢ ¤áۀ €ë a¦Š2¡ ¤†ß¢ ó¨Û£ €ë
›>€æì¢Ü
€ ¤Šà¢ Û¤ a €£ô€†Û€
(Ve elkı asâke felemmâ reâhe tahtezzu ke ennehe
cânnün vellâ müdbiran ve lem yüakkıb ya Mûsâ lâ
tehaf innî lâ yehâfu ledeyyel mürselîn.)
65
(27/10) “ Ve âsânı bırak. Ne zaman ki, onu sanki
küçük bir yılanmış gibi deprenir gördü, geriye
dönerek kaçt ve arkasna bakmadı, -buyuruldu ki-: Ey
Mûsâ: Korkma, şüphe yok ki, ben -bir kerim
mabudum ki- benim huzûrumda Peygamberler
korkmaz.”
*********
Böylece bakın başka bir tahakkuk –faaliyet başladı.
Azîzül Hakîm. dediğinde yukarıda ki sahne bitti o kadar
verdi. Yani o ateşin yanına gitmesi bir parça vermesi
ateşten bir parça vermesi eşine ailesine bu ateşten bir
parça alacağım demesi. O sahnelerin o kadar bölümünü
verdi. O filmin diyelim yirmi dakikalık hâlini verdi. Atladı
film nereye gitti. Mûsâ (a.s.)mın sihirbazlarla olan
hazırlığına gitti yani o devreye ulaştı. Fir’âvn’a gitti. Fir’âvn
mücadele etti. Sözleştiler hangi gün sihirbazların karşısına
çıkacakları gibi onun hazırlığına başladı şimdi-oraya aldı işine dedi
“Ve elki asâke”-Ey Mûsâ asanı yere koy
“felemmâ reâhe”
Vaktaki asayı yere koydu.
“Reâhe” -o asayı gördü.
“tahtezzu ke ennehe cânnün” Yere koyduğu zaman o
asa yılan gibi titremeye başladı yılan gibi kıvrılmaya
canlanmaya başladı. Bunu gördüğü zaman Mûsâ (as)
“vellâ”-oradan kaçtı.
“Müdbiran”-arkasını dönerek kaçtı.
“ve lem yüakkıb” -arkasına bile bakmadan kaçtı. Bunun
üzerine bir nida geldi.
“ya Mûsâ”
“lâ tehaf”–sakın ha korkmayasın.
“innî” -muhakkak ki ben
66
“lâ yehâfu ledeyyel mürselîn”-yani benim yanımda
mürsellerle peygamberler korkmaz. Allahın yanında
olduğun zaman neden korkacaksın ki; karşında ne olursa
olsun. Ama Mûsâ (a.s.) da daha bu babta tecrübesi olmadığından daha yeni yeni bu risâlet işine alışmaya
çalıştığından olağanüstü hadiseler onu biraz korkutuyor du.
Burada yine yüce peygamberimizi hatırlamamak mümkün
değildir. Mi’rac gecesi kendisine en büyük Âyetler
gösterildiği halde –bak ne diyor-“gözü ne sınırı aştı ne de
şaştı. Gözünün gördüğünü kalbi yalanlamadı.” (53/11/17)
Onu hiçbir şey etkilemedi. Mûsâ (a.s.)’la Muhammed
(a.s.) arasındki farka bakın. Elindeki asa yılan oldu. Mûsâ
(a.s.) korkusundan kaçıyor. İlerideki Âyetlerde gelecek C.
Hakk ona Tur dağından nida ettiğinde düşüp bayılacak. Yani
Yarabbi bana kendini göster seni göreyim isteyecek “len
terânî” (7/143) (sen beni göremessin) eğer beni görmek
istiyorsan şu dağa bak ikincide tekrar tecelli edip dağ
paramparça olduğunda Mûsâ (a.s.) düştü bayıldı. C. Hakk
Hz. Rasûlüllah’a Zât-îtecelli yaptığında kendisinde artma
eksilme meydana gelmedi. Bunlar peygamberler arasındaki
yaşam oluşumunu belirtmekte. Peygamberimizin değerini
bildirmekte. Tekrar-Asanı yere koy. Asa-dal odun sopa
demek.
-başka yerde (Tâhâ 20/17-18) Ya Mûsâ o elindeki
nedir?Dedi ki
-Ya Rabb’î o benim asamdır.
-Ne yaparsın onunla?
-Ağaçlara vururum, yaprakları düşürürüm, yerlere
koyunlara ot, yiyecek hazırlarım.
-Daha başka
-İşte ona dayanarak yürürüm. İşte bunun gibi birçok
menfaatleri vardır bana dedi.
O gün vahşi hayvanlar çoktu. Ona birçok daha başka
67
faydaları vardı. Asâyı Mûsâ derler ya: Sûret olarak gözüken
asâ batın olarak nedir. “Akıl”dır.
-Mûsâ (a.s.) mın o ana kadar oluşmuş, o günün
kemâlâtı ile olan aklıdır. Şuayp (a.s.) dan aldığı
bilgiler/gerek gönlünden aldığı İlhâmi bilgiler. Çünkü daha
Tevrat-ı Şerif gelmemişti. Bunların karışımından meydana
gelen kendisinde oluşan bireysel bir akıldır. Dayanıyorum
dediği bu-bu aklıma dayanıyorum diyordu. Elinde tutması
kullanması demektir. C. Hakk bu aklını bırak artık sen dedi.
Yani bireysel beşer aklını bırak dedi. O zaman yerine bir şey
koyması lazım. “Nudiye ya Mûsâ” (Nidâ olunan aklı tut.)
dedi C. Hakk. Sana benim vereceğim aklımla bundan sonra
hareket et, dedi ki, bu risâletin başlaması’dır.
-Kendi bireysel aklını ortadan kaldırıp, İlâh-î Hakk’la
muamelede bulunmak ümmetine, kavmine “Ve elkı asake”
Asanı yere at, “Fe lemma” vaktaki, “Reaha” onun aklı
daha nefsaniyyetle karışık olan aklı elinden yere attığı için
mertebesi düştü hayıflanmaya başladı. Peygamberin
elindeyken, toprak üstüne gitti ve akıl orada kıvranmaya
başladı, zorlanmaya başladı. “Keenneha cânnün” Adeta
yılan gibi oldu. Yılan gibi nefsi emmâre, nefsi emmâreliği
ortaya çıktı ama terk etti onu. Bunu anladığı zaman kaçtı
Mûsâ (a.s.) ben elimde ne taşıyormuşum diye. Gerçi zâhiri
ifadede aynen oldu. O hikâyeyi biliyoruz bize bâtın-î
tarafıda lâzımdır. İşte onun aklı nefsi emmâre ağırlıklı olan
bireysel aklıdır. Her ne kadar eğitilmiş olsa da yani İlâh-î
bağlantıyı sağlayamadığı için nefs ağırlıklı idi ve at onu
bırak dedi ve o canlanıp yılan haline geldiği zaman –
müdbiren- ona arkasını dönerek kaçtı.
Uzaklaşmasının sebebi
1-Yılan olarak korkması
2-Ben neleri elimde tutuyormuşum diye terk etmesi
onu uzaklaştırması, tekrar üzerime gelmesin diye.
“Ve lem yüakkıb” (ve arkasına bakmadı.) Her ne kadar
korkudan arkasına bakmadı gibi idi ise de, nefsi emmâ68
resine dönerim diye korktu da kaçtı. C. Hakk nida
ederek
-Ey Mûsâ ondan korkma. Çünkü o senin elinde olan bir
vasıta. Sen onun emrinde değilsin. İnni- muhakkak ki
“La yehafu ledeyyel mürselun” Benim indimde olan
peygamber öyle yılandan v.s. korkmaz. nefsi emâreden.
*********
Bu hususla ilgili Füsus-ül Hikem, Mûsâ Fassından kısa bir
bilgi daha sunalım.
* Böyle olunca asâsını bıraktı. Oysa o, Mûsâ'nın
davetini kabul etmekten onun kaçınmasında Fir’âvn 'un
Mûsâ'ya onunla âsi olduğu şeyin sûretidir. Şimdi o, ansızın
apaçık bir yılan, yani görülen ejderha oldu. Şu halde
kötülük olan itaatsizlik itâate, yani iyiliğe dönmüş oldu.
Nitekim, Allah Teâlâ : “yübeddilullahu seyyiatihim
hasenat”(Furkân, 25/70) yani “Allah Teâlâ onların
kötülüklerini iyiliğe dönüştürür” buyurdu. Yani hükümde,
böyle olunca, burada hüküm bir tek cevherde farklı olan
"ayn" ile açığa çıktı. Bundan dolayı, o asâdır ve o yılandır ve
açıkça görülen ejderhadır.
*********
9§õ¬ì
¢ ¡Šî¤ ˀ ¤åß¡ €õ¬bš
€ î¤ 2€ ¤x¢Š‚
¤ m€ €Ùj¡ î¤ u
€ ó©Ï €Ú€†í€ ¤ÙÜ¢ 
¤ ¢a ›SR
¤åß¡ ¡æb€ãb€ç¤Š2¢ €Ùã¡ a€ˆÏ€ ¡kç¤ €£ŠÛa €åß¡ €Ùy
€ b€äu
€ €Ùî¤ Û€ ¡a ¤áࢠ™
¤ a€ë
›€åî©Ô
¡ b€Ï b¦ß¤ìӀ aì¢ãb€× ¤áè¢ ã€£ ¡a 6©éö¡ ¯5߀ €ë €æ¤ìǀ ¤ŠÏ¡ ó¨Û¡a €Ù2¡£ €‰
(Usluk yedeke fî ceybike tahruc beydâe min gayri
sûin, vadmum ileyke cenâhake miner rehbi fe zânike
burhânâni min rabbike ilâ fir’avne ve melâih,
innehum kânû kavmen fâsikîn.)
(28/32) “Elini koynuna sok, onu kusursuz beyaz
olarak çıkar. Korkudan (emin ol), kanatlarını
(kollarını) kendine çek. Bu ikisi, senin Rabbinden,
firavuna ve onun (kavminin) ileri gelenlerine iki
delildir. Muhakkak ki onlar, fasık bir kavimdir.”
*********
69
Mûseviyyet mertebesi daha henüz aklı külle ulaşamayıp
nefsi küll olduğundan dolayı buradaki anlayış sol ağırlıklı
olmaktadır, işte bu nedenle Mûsâ (a.s.)’ın sol elini koynuna
sokmuş olması daha akla yakındır. Seyri süluk ehli bunları
bilmelidir ki o devrelerde hangi el kullanılmaktadır ve ne
zaman aklı küll faaliyete geçmektedir.
Batılıların Nefs-i kül yani sol’un üstte olma anlayışları
modalarında da etkendir. Şöyleki! Fiziki mesleğim terzilik
olduğundan hep bu yanlış üstünlüğün ızdırabını çekerek
mesleğimi yapmışımdır, şöyleki; bilindiği gibi erkeklerde,
kıyafetlerde sol taraf üsttedir, hanımlar da ise tam tersi sağ
taraf üsttedir ki, olması gerekenin tamamen tersidir. Ancak
bu sistemi çıkaran batı olduğundan onların doğrularıdır.
Aslında erkekler de, kıyafet sağ taraf iliklendiğinde üstte
yani, Akl-ı kül’ün üstte olması lâzım gelmektedir. Bayanlar
da ise kendi fıtratları gereği kıyafetleri’nde sol taraf üstte
olmalıdır. Böylece batının ters değerleri kıyafetlerinde de
yaşanmakta, bizlerde onlara uyduğumuzdan bu yanlış
değerlere kıyafetlarimizi de uydurmak zorunda kalmaktayız.
Bir başka şey daha ilâve edelim ki; bu da sol elle
yemek yemektir. İşte sol ağırlıklı hayât ve davranış biçimleri
yemeklerine de yansıdığından onlar yemeklerini de sol
elleriyle yerler. Bizler de, modern olacağız diye onlara
özenerek sol elle yemek yemeği taklid etmekteyiz. Halbuki;
İslâm sağ “akl-ı kül” hükmüyle’dir, ve her mübarek yerlere
girerken sağdan başlanır, (v.s.) çünkü sağ Akl-ı kül’ün
temsilcisidir, ve sağ giriş, sol ise çıkış içindir.
*********
(27/Neml-karınca Sûresi) isimli kitabımızdan benzeri aynı
âyetlerininde
yorumlarını
ilâve
edelim.
Değişik
mertebelerden değişik yorumlardır okunması faydalı olur.
*********
(27/12) “Ve elini koynuna sok, bembeyaz, kusursuz
olarak çıkıversin. Dokuz mucize ile Firavun'a ve
kavmine -git- şüphe yok ki, onlar yoldan çıkan bir
kavim oldular.”
*********
70
Ve edhil yedeke: elini dâhil et
Fî ceybike : gögsüne sok.
Tahruç: çıkar
Beydâe min gayri sûin: bembeyaz parlak bir el olsun.
Fî tis’i Âyatin ilâ firavne ve kavmihi : ve 9 işaretle,
Âyetle fir’âvn’a ve kavmine git. 2 tanesini burada belirtti.
Diğerlerine bakacağız.
İnnehum kânû kavmen fasikın: çünkü onlar fasık,
bozuk kavimdir. Onları doğrultmak için bu 9 mu’cize ile
birlikte onlara git.
Elini sok: fî ceybike
Bizim Ahmet Elitaş isminde arapça bir hocamız vardı.
gerçekten çok gayretli, müstesna, çalışkan, ehlullaha
muhabbetli bir insândı. Kendi hocası ile Kûr’ân-ı Kerîm
tefsirine başladıkları zaman bu Âyet’e gelmişler. Başka bir
Sûrede de var bu Âyet’in –mevzuu elini koynuna sokması,
Hocası soruyor? Ayette açıklama yok.
-Hangi elini soktu diyor?
-Hocam
üzerine.
diyor,
sağ
elini
soktu
göğsüne,
kalbinin
-Niye? Diyor sağ eli.
-Çünkü diyor her güzel iş sağ el ile yapılır. Bu yüzden
sağ elini soktu. 1953 senesinde Hocası Mehmet Fatih
Efendi, yeni yapılan Çiftlik önü câmiine imam olarak tayin
olmuş. Rahmetli. Allah onlardan gani, gani râzı olsun.
Çocuktuk gidiyorduk, sabahları ders okuyorduk. O
anlatıyor. Tefsir okurken, bizde tam buraya gelmiştik, o hoş
bir halde bu hatırasını anlatıyordu.
Şunu veya bunu yermek için değil, Allah hepsinden razı
olsun. Düşündüğü şeriat mertebesinden doğru. Âyet-i
Kerîme’ye ters değil. Âyet’te yön belirtilmemiş. Herkez
mantığına göre sağ elde diyebilir, sol elde diyebilir. O
71
kanaatte de oluşabilir. Mertebe itibariyle ikisi de olur. Ama
biraz daha meseleyi derinleştirmeye doğru gittiğimizde bu
işin hakkın indinde nasıl olduğunu anlamaya çalıştığımızda
iş değişiyor. Sûret olarak sağ elini soktu. Çünkü sağ el
hayırlar için ayrılmıştır. Her iş sağdan hayırlı olur diye
yorum vardır. Ama bu dışarıdan bir mantıkla oluşturulmuş
tahsistir. Sağ el tahsisi olmakta. İlâh-î murat hangisiydi
veya Mûsâ (a.s.) mın gerçekten tatbik ettiği hangi eliydi
onu anlamamız gerekiyor. Buraya geldiğimizde buradaki el
Mûsâ (a.s.) mın elidir, Muhammet (a.s.) mın eli değildir.
Bunun çözülmesi ancak, mertebe itibariyle bakılarak
mümkün olabilir.
Bu el Mûsâ (a.s.) mın eli olduğundan sol eldir.
Muhammed (a.s.)a C. Hakk aynı ifadeyi deseydi sağ eli
olacaktı. Allahu Âlem. Bir iddia diye olmasın. İddia değil.
Sağ da olur, sol da olur. Bir şey de fark etmez aslında.
Ama diğer yönü ile bakarsanız çok şey fark eder. Çünkü
irfaniyyet, Âriflik meselesidir. İlmi hakîkî’nin her mevzuu
kendi gerçekleri üzerinde idrak ettirilmesidir. C. Hakk Mûsâ
(a.s.)a (28/30) TUR Dağının sağ tarafından nida edildi
diyor. Mûseviyyet ve İseviyyet mertebesi nefsi kül
olduğundan solu ifade eder. Ama Muhammediyet
mertebesi, hakikat, aklı kül mertebesi olduğundan sağı
ifade eder. Müslümanların yönü sağdır, Hıristiyanların
Mûsevilerin soldur, nefsi küldür. Siyasilerin kullandıkları
mânâda sağ, sol değil. Beden ortadan ikiye ayrılmış olsa
bunun sol tarafı nefsi kül; sağ tarafı aklı kül’dür, hakikati
muhammediyye’dir. Çünkü sol taraf sağa doğru hareket
etmekte, yani sağa ulaşmaya gayret etmekte. Nefsi kül’ün
aklı külle doğru yönelmekte ki gayesi budur.
İlâh-î akla, aklı külle ulaşmak. İşte Mûsâ (a.s.) bu
sistem içerisinde sol elini sağa aklı kül tarafına soktu. Ve
aklı kül onu kemâle erdirerek nurlandırdı, parlattı. Zâten
Mûsâ (a.s.)ın sağ eli asası ile dolu idi. (20/17) “nedir sağ
elinde olan” denmişti. Aksi halde sağ elini sola sokmuş
olsaydı, o el bulanık bir el olarak çıkardı. Çünkü aklı kül
nefsi külle bulanmış olacaktı. Nefsi külle perdelenmiş
72
olacaktı. Zâten Hz. Rasûlüllaha böyle bir teklif olmadı. Peki
nasıl bir bilgi verildi Hz. Rasûlüllah’a. Tebarekellezi biyedihil
mülkü.(67/1) Senin elindeki mülk “Onüç” ne mübarektir.
(6+7=13) (67) Allah ismininde sayı değeridir.
Diyerek hem aklı kül hem nefsi kül tüm olarak verildi.
Tebârekeyi de bir bakıma bu yüzden okuyoruz. Âyet evvelâ
Allah’ın mülküne, ne bereketlidir, diye Hakk tarafından
bakıldığında, kula hitap olunduğunda ise. -Ey kulum, ey
Rasûlüm senin elindeki mülk ne mübârektir. Mülkten kasıt
evvelâ bu beden. Eğer o aklı kül hakikatini idrak etmiş ise
İnsân-ı Kâmil mertebesinden bütün âlemleri elinde
tuttuğundan mübarektir. Hani deniyor ya bütün âlemler
İnsân-ı Kâmil’in gönlünün içerisine girse köşesinde bir yer
tutmaz. Bütün âlemleri sağdan sola ihata etmiş olur. İşte
sol nefsi kül; sağ aklı kül. İkisini birleştirdiğimizde tevhit
olur. Hakkın eli olmakta. Hani deniyor ya mü’min kulun
kalbi. Hakk’ın Celâl ve Cemâl parmakları arasındadır.
İşte Mûseviyyet mertebesi ve Muhammediyyet mertebesi ellerinin özetle karşılaştırılması bu kadar muazzam
farklılıkları ifade etmektedir. Peki İsâ (a.s.) ın bu eli ne
yaptı? Çamurları aldı kuş yaptı. Ama oda iki elini kullandı.
Sağa en yakın o oldu diğer ümmetlerden. Hakikati
Muhammediyeye en yakın İseviyet’tir. Bize en yakın
İseviyyet mertebesi. İki elini kullandı.
(5/110) “ve tenfehu” Benim iznimle kuş olup uçtu diye
İsâ (a.s.) ın elinin mubârekliği bu kadardır. Körlerin gözünü
açması. Kuşları uçurması. Elini mesh ettiğinde ölüleri
diriltmesi gibi. Mûseviyyet mertebesinde elini cebine sok,
koynuna sok dendi ve beyaz olarak çıktı. İseviyyet’te yed-i
– eli kullanması. Kuşları uçurması, mucizesini gösterdi
biiznihi- benim iznimle deniyor. Ama Muhammediyet
mertebesinde de övgü “TEBÂREKELLEZİ BİYEDİHİL MÜLK”
Elindeki mülk ne bereketlidir. Ne kadar sonsuz bir lütfu
vardır senin elinde. Bakın bu elimizi açtığımız zaman biri
18- biri 81 toplamıda 99 etmektedir. Mü’minin eli 99
“Esmâ-ül Hüsnâ” yı üretmekte, onun faaliyyetlerini
üretmekte. Ama o gayrı Müslimlerin elinde de var ama
73
tahakkukları yok. İzin yok. İzin bizde. Ama biz
kullanamıyoruz onlar daha çok kullanıyorlar ayrı mesele. Bu
âlemde ne kadar icat varsa bu iki elle meydana gelmekte.
Böyle bir yüksek kerâmet ve mucize sahibi bu eller ama biz
bunun farkında değiliz. Ama onun ismi Ahmet olur, Yahya
olur, o eldir onu yapan.
Bir gün Mevlânâ Câmî Hz. ne bir hanım geliyor.
Kucağında çocuğu ile ağlıyor, iki gözü iki çeşme, ne olur
Efendi Hz. Okuyun çocuğun gözleri açılsın, a’ma imiş
çocuğun gözleri. Kızıyor Mevlânâ Câmî Hz.leri
-Haşa, haşa biz İsâmıyız ki, gözleri açılsın.
Hanım gidiyor meyus oluyor. O anda haktan bir nida
geliyor ki ;
-gözleri açan İsâ değil bizdik, biz diyor.
Hemen hanıma ;
-Gel gel hatun gel, “kum bi iznillah.”
O anda Molla Câmî, ortada yoktur Hakk o lisân-ı
söylüyor, ve çocuk gözlerini açıveriyor, kadın da gülerek
gidiyor.
Diğer peygamberlerin meydana getirdiği mucizeleri Hz
resulullahın ümmetinden meydana gelmekte. Bunların
karşılığı var. İsâ (a.s.) ölüyü diriltti ama hangi ölüyü diriltti,
bedeni ceseti diriltti. Hakikati muhammediyye ise Rûhları
diriltiyor, her an da bu sonsuz diriltme devam ediyor. İsâ
(a.s.) 2 kişiyi (zannediyorum) dirilttiği söylenir. Ama
Muhammet (a.s.) ın kıyamete kadar milyarlarca kişiyi
diriltiyor, diriltecektir, Allahın izniyle.
“ Dokuz mucize-Âyet- ile Firavun'a ve kavmine –git”
Âyetler ve işaretler ile kavmine git. Çünkü onlar
bozulmuş kavimler idi. Esmâ-i İlâhiyye’lerini karmakarışık
etmiş. C. Hakk’a istediği şekilde ki o Esmâ-i İlâhiyye’lerin
sahibi C. Hakk’ın proğramladığı şeklinde kullanmayarak işi
karıştırmaları yüzünden fâsık oldular, bozdular, bozgunculuk yaptılar. Peki 9 ayet, 9 mucize ne idi.
74
1-Asa:yukarıda bahs edildi.
2-Yedi Beyza: beyaz el, parlak el.
3-İman etmedikleri sürece kıtlık.
4-Tufan: çok büyük tufan oldu. Fir’âvn ve kavmi
geliyorlardı. Bu mucizelerden biri başlarına geliyordu. Bir
müddet düzeliyorlardı. Sonra tekrar bozuluyorlardı. Sonra
hemen bunlar kısa bir süre sonra olmuş değil. Mûsâ (a.s.)
daha ateş hadisesinden sonra kavminin arasına gidecek 20
yıl daha orada kaldığı vaaz ettiği, Fir’âvn’a gidip mücadele
ettiği, ondan
sonra Mısırdan çıktıkları hadisesi var, 40
sene de sahrada dolaştılar. ve 40 yaşında Mısırdan çıktı. o
kibtiyi öldürünce 10 sene Şuayp (a.s.) ın yanında kaldı.
geriye döndü. 20 kusür yıl risâletine devam etti. İşte kabul
edenler etti. Bu 9 mucizesi bu Sûreler içinde oldu.
Müneccimlerle sihirbazlarla karşılaşması, o hadiseler o
Sûreler içinde oldu. Ondan sonra çıktı mısırdan
5-Çekirge:1 sene bütün gıdalar çekirge istilasına uğradı.
6-Kurbağa: O kadar çok çıktı ki kurbağadan basacak yer
bulamadılar.
7-Bit çıktı:
8-Nil suyu onlar hakkında kana dönüştü. Nile gidiyorlardı
sulamak için kan oluyordu. Beni İsrâîl’den birisi gidiyorsa
su oluyordu. Uzun seneler Fir’âvn ve halkı bu mucizelerle
boğuştu.
9-Denizin yarılması: Mısırdan çıkıyorken Kızıldenize 12
yerden asasını vurdu. Oradan geçtiler.
*********
›¡æì¢Ün¢ Ô¤ í€ ¤æ€a ¢Òb€€bπ b¦1¤ 〠¤áè¢ ä¤ ß¡ ¢oܤ n€ Ӏ ó©ã£ ¡a ¡£l€‰ €4b€Ó ›SS
(Kâle rabbi innî kateltu minhum nefsen fe ehâfu en
yaktulûn.)
(28/33)
“(Mûsâ (a.s.) "Rabbim, ben gerçekten
onlardan birisini öldürdüm. Bu sebeple beni öldürmelerinden korkuyorum." dedi.
*********
75
Ben nefs-i emmâre takımından birisini öldürdüm, bu
yüzden bana “kısas” yapmalrından korkuyorum dedi.
*********
€óÈ¡ ߀ ¢éܤ 
¡ ¤‰€bπ b¦ãb€Û¡ ó©ä£ ß¡ ¢|–
€ Ϥ €a €ìç¢ ¢æë¢Šç¨ ó©€a€ë ›ST
›¡æì¢2¡£ˆØ
€ í¢ ¤æ€a ¢Òb€€a ¬óã©£ ¡a 9eóä© Ó¢ ¡£†–
€ í¢ a¦õ¤…¡‰
Ve ahî hârûnu huve efsahu minnî lisânen fe
ersilhu maiye rid’en yusaddıkunî, innî ehâfu en
yukezzibûn.
(28/34) “Ve kardeşim Hârûn ki o, lisân bakımından
benden daha fasihtir. Ve onu, beni tasdik edici ve
yardımcı olarak benimle beraber gönder. Ben,
gerçekten beni yalanlamalarından korkuyorum.”
*********
Hârun, İbrânî lügatında “parlayan” mânâsına imiş.
Mûsâ’nın kardeşi Hârun, Sıfat-ı Sûbutiye’den parlayan
“kelâm” sıfatıdır, o’nun şekillenmiş halidir. Kendisi Akl-ı
temsil etmektedir. Ve akılda hakikatleri anlatmak için en
çok kelâm sıfatına ihtiyacı vardır, bu yüzden onu yardımcı
olarak istemiştir. Eğer güzel ve inandırıcı sözler
söyleyemesse kendine inanmayacaklarını düşünmektedir.
Ayrıca bu hadisenin zâhiri bir sebebi de olduğu hikâye
edilir.
Mûsâ (a.s.) bebekken Fir’âvn ’un sakalını çekmiş ve çok
canını acıtmıştır. Fir’âvn bebeği öldürtmeye karar vermiştir,
ama karısı araya girer ve bebeğin bilmeden yaptığını
anlatmaya çalışır. Bunu test etmek için firavun bir tepsi
içinde bir parça altın ve bir parça köz getirtir. Bebeğin
hangisini alacağını denemek ister. Bebek (Mûsâ (a.s.)) köz
parçasını tutup hemen ağzına götürür. Bu sebepten ömür
boyu konuşma güçlüğü çekmiştir.
Ayrıca Mûsâ (a.s.)’ın Mısır’a döner dönmez yanına
kardeşi Hârûn’u istemesi daha Mısır’dan çıkmadan önce
kendi ailesini tanıyıp buluştuğunu göstermektedir.
76
b¦ãb€Àܤ 
¢ b€àØ
¢ ۀ ¢3Ȁ v
¤ 〠€ë €Ùî©€b2¡ €Ú€†š
¢ ǀ ¢£†'
¢ ä€ 
€ €4b€Ó ›SU
b€àØ
¢ Ȁ j€ m€£ a ¡å߀ €ë b€àn¢ 㤠€a b7ä€ m¡ b€í¨b2¡ b€àØ
¢ î¤ Û€ ¡a €æì¢Ü–
¡ í€ 5€Ï
›€æì¢jÛ¡ b€ÌÛ¤ a
(Kâle se neşuddu adudeke bi ahîke ve nec’alu lekumâ
sultânen fe lâ yasılûne ileykumâ bi âyâtinâ, entumâ
ve menittebeakumel gâlibûn.)
(28/35) “(Allahû Tealâ): "Kardeşinle senin gücünü
arttıracağız ve ikinizi sultan kılacağız. Ve böylece onlar,
Âyetlerimize ulaşamayacaklar. Siz ikiniz ve size tâbî olanlar,
gâlip olanlarsınız." dedi.
*********
Onların nefsaniyyetleri üzerine kardeşinle senin kuds-î
güçlerinizi arttıracağız, ve sizi onların üzerine mânâ
âleminin sultanları yapacağız. Onlar bu hakikatlere
ulaşamaycaklar. Siz ve size tabi olanlar galip olanlarsınız
dedi.
*********
aì¢Ûb€Ó §pb€äî¡£ 2€ b€äm¡ b€í¨b2¡ ó¨ì¢ß ¤áç¢ €õ¬bu
€ b€à£ ܀ π ›SV
b€äö¡ ¬b2€ ¨a ¬óÏ© a€ˆè¨ 2¡ b€äȤ à¡ 
€ b€ß€ë ô¦Šn€ 1¤ ߢ ¥Šz
¤ 
¡ ü¡a ¬a€ˆç¨ b€ß
›€åî©Û€£ë€üa
(Fe lemmâ câehum mûsâ bi ayâtinâ beyyinâtin kâlû
mâ hâzâ illâ sihrun mufteren ve mâ semi’nâ bi hâzâ fî
âbâinel evvelîn.)
(28/36)
“Böylece Mûsâ (a.s.) apaçık Âyetlerimizi
getirdiği zaman: "Bu, uydurulmuş sihirden başka bir
şey değil ve biz evvelki atalarımızdan bunu
duymadık." dediler.
*********
“apaçık Âyetlerimizi” Mûsâ, ismiyle gösterdiğimiz
Zât-î işaretlerimizi. Beşer akıllarınca bunları idrak edeme77
dikleri için, sihirdir dediler. Evvelkilerden bunları duymadık
dediler. Çünkü atalarında böyle bir tecelli yok idi. Apaçık
Âyetler zâhiren asâ ve beyaz el, bâtınen ise Mûseviyyet
hakikâtleridir.
*********
¤åß¡ ô¨†è¢ Û¤ b¡2 €õ¬bu
€ ¤åà€ 2¡ ¢á܀ Ǥ €a ¬ó2©£ €‰ ó¨ì¢ß €4b€Ó€ë ›SW
¢|Ü¡ 1¤ í¢ ü ¢é〣 ¡a 6¡‰a€£†Ûa ¢òj€ Ó¡ b€Ç ¢éۀ ¢æì¢Øm€ ¤å߀ €ë ©ê¡†ä¤ ¡Ç
›€æì¢àÛ¡ b€Ä
£ Ûa
(Ve kâle mûsâ rabbî a’lemu bi men câe bil hudâ min
indihî ve men tekûnu lehu âkıbetud dârı, innehu lâ
yuflihuz zâlimûn.)
(28/37)
“Ve Mûsâ (a.s.): "Rabbim, kimin kendi
katından hidayet ile geldiğini ve dünyâ yurdunun
sonucunun kimin olacağını daha iyi bilir. Muhakkak ki
zalimler, felâha ermezler." dedi.
*********
Ulûhiyyet mertebesi, Mûsâ (a.s.) lisanından, kimin Hâdî
ve kimin mudil ismi ile geldiğini bilir dedi. Dünya yurdunun
sonucu İlâh-î ikram yurdu olan cennetlerdir. Bunların da
kimin olacağını bilir dedi. Zâlimler feleha ermezler, çünkü
zülümlerinin neticesi olan zulmet ve karanlığa ererler, dedi.
*********
¤áØ
¢ ۀ ¢oठܡ ǀ b€ß ¢5à€ Û¤ a b€èí¢£ €a ¬bí€ ¢æ¤ìǀ ¤ŠÏ¡ €4b€Ó€ë ›SX
¡åî©À
£ Ûa ó€Üǀ ¢æb€ßb€ç b€í ó©Û ¤†Ó¡ ¤ë€bπ 7ô©Šî¤ ˀ §éÛ¨ ¡a ¤å¡ß
ó©ã£ ¡a€ë =ó
¨ ì¢ß ¡éÛ¨ ¡a ó¬Û¨ ¡a ¢ÉÜ¡ €£Ÿ€a ¬óÜ©£ Ȁ ۀ b¦y¤Š•
€ ó©Û ¤3Ȁ u
¤ b€Ï
›€åî©2¡‡b€ØÛ¤ a €åß¡ ¢é䢣 ¢Ã€ü
(Ve kâle fir’avnu yâ eyyuhel meleu mâ alimtu lekum
min ilâhin gayrî, fe evkıd lî yâ hâmânu alet tîni
78
fec’al lî sarhan leallî attaliu ilâ ilâhi mûsâ ve innî le
ezunnuhu minel kâzibîn.)
(28/38) Ve Fir’âvn : "Ey ileri gelenler! Ben, sizin için
benden başka bir ilâh bilmiyorum. Benim için ıslak
toprak üzerine ateş yak (tuğla pişir). Böylece bana
(yüksek) bir kule yap. Belki ben Mûsâ'nın ilâhına
muttali olurum. Ve ben, onun mutlaka yalancılardan
olduğunu zannediyorum." dedi.
*********
Âyet-i Kerîme Ulûhiyyet lisanından Fir’âvn kelâmından
anlatılmaktadır. Benden başka ilâh bilmiyorum, demesi
bu mertebede ne kadar yetersiz ve câhil olduğunu
açıklamaktadır. Ve kendisinde gördüğü ancak Hakk’ın
kendisine geçici olarak verdiği isim ve sıfatlarını kullanarak
etrafında bir korku çemberi oluşturmasıyla bunları
kendinden zannedip kendi kendini ilâhlaştırarak kendinin de
bunlara nefsi emmâresi yönünden inanmasıyla kendini
kendinde ilâh kabul etmesiyle, benden başka bir ilâh
bilmiyorum. Demekle dolaylı olarak kendinin ilâh olduğunu
ifade ediyordu.
Heva, olan tabiat toprağını, vehim olan hayal-serap
suyu ile karıştır, nefs ateşiyle pişir. Ve bunları üst üste
koyup yüksek bir hayal kûlesi yap. Belki ben Mûsâ'nın
ilâhına muttali olurum. Yani, kendi hayalinde var etmeye
çalıştığı ve sadece yukarılarda zannettiği farkında olmadan
tenzihi olarak kabul ettiği ilâh-ı, Mûsâ'nın ilâhına ulaşırım,
ve onunla savaş yaparım demek istiyordu. Ancak
bilmiyordu ki, teşbîhi olarak zâten Mûsâdan zuhur eden
Hakk’ın ta kendisiydi. Ancak Fir’âvn kendi anlayış kıyasıyle
Mûsâ (a.s.) mı kıyas ettiğinden işte burada büyük
yanılgıya düşmüştü.
Kendindeki hâli Mûsâ (a.s.): görüp, tam tersi olarak,
Ve ben, onun mutlaka yalancılardan olduğunu
zannediyorum." dedi. Oysa yalancı kendisiydi, ancak ne
tuhaftırki o bunu kabul etmiyordu. Akl-ı cüz-ü ile akl-ı küll-ü
anladığını zannediyordu.
*********
79
¡£Õz
€ Û¤ a ¡Šî¤ ̀ 2¡ ¡¤‰€üa ó¡Ï ¢ê¢…ì¢äu
¢ €ë €ìç¢ €Šj€ Ø
¤ n€ 
¤ a€ë ›SY
›€æì¢Èu
€ ¤Ší¢ ü b€äî¤ Û€ ¡a ¤áè¢ ã€£ €a a¬ì䢣 €Ã€ë
(Vestekbere huve ve cunûduhu fîl ardı bi gayril hakkı
ve zannû ennehum ileynâ lâ yurceûn.)
(28/39) “Ve o ve onun orduları, yeryüzünde haksız
yere kibirlendiler. Ve kendilerinin, bize döndürülmeyeceklerini zannettiler.”
*********
Fir’âvn ismiyle zuhura getirdiğimiz bu sûretimiz ve
orduları, kendilerinin kendiliklerinden meydana geldiklerini
zannettiler ve kendilerinde gördükleri nefsi benlikleri ile
kibirlendiler ve böylece nefislerine de zulmetmiş oldular.
Onlar üzerinde ki program süremiz sona erince, “bize
döndürülmeyeceklerini zannettiler.” Ama süreleri
dolunca hesaplarını sormak için onları da gaybımıza aldık.
Şimdi saltanatlarının yerlerinde güneş ve rüzgarlar saltanat
sürüyor.
İşte bütün bu hususlar birey olarak seyr-u sülûk
yolunda olan bir kimse için de, kendi beden mülkündeki
tatbikatı geçerlidir. Bu yönü ile hadiseleri incelemez isek o
zaman biz sadece, bizimle hiç ilgisi olmayan bazı kimselerin
tarihlerini okumuş oluruz. O zaman da Kûr’ân-ı Kerîm’i
farkında olmadan bir tarih kitabı haline getirmiş oluruz ve
batınına ulaşmaya yol bulamayız. O zaman en büyük kayıp
bizim olur. Kûr’ân-ı Kerîm tarih kitabı değil, hiçbir eksiği
olmayan, Kitâb-ı Mübin, açık olan âlemler kitabı’dır.
*********
¤ŠÄ
¢ 㤠b€Ï 7¡£áî€ Û¤ a ó¡Ï ¤áç¢ b€ã¤ˆj€ ä€ Ï€ ¢ê€…ì¢äu
¢ €ë ¢êb€ã¤ˆ
€ €bπ ›TP
›€åî©àÛ¡ b€Ä
£ Ûa ¢òj€ Ó¡ b€Ç €æb€× €Ñî¤ ×
€
Fe ehaznâhu ve cunûdehu fe nebeznâhum fîl yemmi,
fanzur keyfe kâne âkıbetuz zâlimîn.
80
(28/40) “Sonra onu ve onun ordularını, yakalayıp
denize attık. Bunun üzerine zalimlerin akıbetinin nasıl
olduğuna bak!”
*********
Vakti geldiğinde kendilerine verdiğimiz süre bitince
onları oldukları yerde yakalayıp İlâh-î deryamıza attık.
Zâlimlerin, nefislerine zulmedenlerin akıbetlerine bak.
*********
€â¤ìí€ €ë ¡7‰b€ä£ Ûa ó€Û¡a €æì¢Ç¤†í€ ¦òà€£ ö¡ €a ¤áç¢ b€äܤ Ȁ u
€ €ë ›TQ
›€æ뢊–
€ ä¤ í¢ ü ¡òà€ î¨ Ô¡ Û¤ a
(Ve cealnâhum eimmeten yed’ûne ilen nâr, ve yevmel
kıyâmeti lâ yunsarûn.)
(28/41) “Ve Biz, onları ateşe davet eden imamlar
(önderler) kıldık. Ve kıyâmet günü onlara yardım
olunmaz.”
*********
Onlar da önder, “imam” dır’lar, ancak nefs-i emmâre
ateşine davet eden imam’lardır. Kıyamet, ayağa kalkış günü
onlara “Hâdî” ismi yönünden yardım edilmez, Mudil isminin
hükmü altına verilir.
*********
¡òà€ î¨ Ô¡ Û¤ a €â¤ìí€ €ë 7¦òä€ È¤ ۀ b€î㤠¢£†Ûa ¡ê¡ˆç¨ ó©Ï ¤áç¢ b€äȤ j€ m¤ €a€ë ›TR
›;€åî©yì¢jÔ¤ à€ Û¤ a €åß¡ ¤áç¢
(Ve etba’nâhum fî hâzihid dunyâ la’neten ve yevmel
kıyâmeti hum minel makbûhîn.)
(28/42) “Ve bu dünyâda arkalarından lâneti onlara
ulaştırdık.
Ve
kıyâmet
günü
onlar,
(Allah'ın
rahmetinden) uzaklaştırılmış olanlardandır.”
*********
81
b€äØ
¤ ܀ ç¤ €a ¬b߀ ¡†È¤ 2€ ¤åß¡ €lb€nØ
¡ Û¤ a ó€ì¢ß b€äî¤ m€ ¨a ¤†Ô€ ۀ €ë ›TS
¤áè¢ Ü€£ Ȁ ۀ ¦òà€ y
¤ €‰€ë ô¦†ç¢ €ë ¡b€ä£ Ü¡Û €Šö¡ ¬b–
€ 2€ ó¨Û@ë¢üa €æ뢊Ԣ Û¤ a
›€æ뢊×
€£ €ˆn€ í€
(Ve lekad âteynâ mûsel kitâbe min ba’di mâ ehleknel
kurûnel ûlâ besâire lin nâsi ve huden ve rahmeten
leallehum yetezekkerûn.)
(28/43)
“Ve andolsun ki evvelki nesilleri helâk
ettikten sonra Mûsâ (a.s.)'a, insânlar için basiretleri
açılsın (kalp gözleri görmeye başlasın) ve hidâyet
rehberi ve rahmet olsun diye Kitâb'ı (Tevrat'ı) verdik.
Umulur ki böylece onlar, tezekkür ederler.”
*********
Kitâp Âdem (a.s.)’dan
bildiren Tevrat’tır.
beri
gelmekte
olan
halleri
Basiret ilmi, mânâda bir idrâk ediştir yoksa müşahede
ediş değildir çünkü Mûseviyyet mertebesinde görüş yoktur.
*********
ó€ì¢ß ó¨Û¡a ¬bä€ î¤ š
€ Ӏ ¤‡¡a ¡£ï2¡ ¤ŠÌ€ Û¤ a ¡kã¡ b€v2¡ €oä¤ ×
¢ b€ß€ë ›TT
›=€åí©†ç¡ b€'
£ Ûa €åß¡ €oä¤ ×
¢ b€ß€ë €Šß¤ €üa
(Ve mâ kunte bi cânibil garbiyyi iz kadaynâ ilâ mûsel
emre ve mâ kunte mineş şâhidîn.)
(28/44) “Ve sen (ey Muhammed)! Mûsâ'ya emri
vahyettiğimiz zaman, batı tarafında değildin. Ve sen,
şahitlerden de değildin.”
*********
Görüldüğü gibi bu Âyet-i Kerîme’ler
Hakk
zuhuru
Muhammediyye
ye
hakikatlerden olan Mûseviyyet idrak
vahyettiğimiz zaman, daha henüz fiziki
82
de Zât-î’dir. Zât-ı
Mûsâ'ya,
İlâh-î
ve ruhunu-emri
mânâ da dünya
da olmadığından, hiçbir tarafta değildin, hattâ batı
tarafında (da) değildin. Çünkü Hakikat-i Muhammediyye
itibariyle bütün taraflar senindir.
*********
(Ve lâkinnâ enşe’nâ kurûnen fe tetâvele aleyhimul
umur, ve mâ kunte sâviyen fî ehli medyene tetlû
aleyhim âyâtinâ, ve lâkinnâ kunnâ mursilîn.)
(28/45)
“Ve lâkin (birçok) nesiller inşa ettik
(oluşturduk). Onların ömürleri uzun oldu. Sen
Medyen halkı arasında olmadığın (halde), onlara
(sahâbeye)
Âyetlerimizi
okuyorsun.
Fakat
(o
haberleri sana) gönderen, Biziz.”
*********
Bu Âyetlerin hitâbı Efendimiz (s.a.v)’in fiziken oralarda
olmayışı yönündendir, yoksa bütün âlemler kendisi için
kendisinin
hakikâtiyle
var
edildiğinden
Mûseviyyet
mertebesi ve diğer kavimlerin inşa edilmeleri de Medyen
halkı
arasında
olmadığın
(halde),
hakikâti
Muhammediyye mertebelerinden bir mertebe olduğundan
bu oluşumların hepsi kendisinden alınmıştır. Bütün bu
haberleri biz senin bâtının dan alıp sûret-i Muhammediyye
ye (sahâbeye) okuyasın diye idhal ediyoruz.
*********
¦òà€ y
¤ €‰ ¤åØ
¡ Û¨ €ë b€äí¤ €…b€ã ¤‡¡a ¡‰ì¢À
£ Ûa ¡kã¡ b€v2¡ €oä¤ ×
¢ b€ß€ë ›TV
€ÙÜ¡ j¤ Ӏ ¤åß¡ §Ší©ˆã€ ¤åß¡ ¤áè¢ î¨m€a ¬b߀ b¦ß¤ìӀ €‰¡ˆä¤ n¢ Û¡ €Ù2¡£ €‰ ¤åß¡
›€æ뢊×
€£ €ˆn€ í€ ¤áè¢ Ü€£ Ȁ ۀ
(Ve mâ kunte bi cânibit tûri iz nâdeynâ, ve lâkin
rahmeten min rabbike li tunzire kavmen mâ etâhum
min nezîrin min kablike leallehum yetezekkerûn.)
(28/46) “Ve Biz, (Hz. Mûsâ'ya) nida ettiğimiz zaman,
sen Tur Dağı'nın yanında değildin. Fakat Rabbinden
bir rahmet olarak, senden önce kendilerine bir
uyarıcı, gelmemiş olan bir kavmi uyarman içindir.
83
Umulur ki böylece onlar tezekkür ederler.”
*********
Ey Habibim. “Ve Biz, (Hz. Mûsâ'ya) nida ettiğimiz
zaman, ki, Mûseviyyet senin bâtın-î hakikatlerinden bir
hakikattir, sen Tur Dağı'nın yanında değildin. Çünkü sen
tur dağının kendisisin, yanında olması için başka bir kimlik
gerekmektedir. Biz, demekteki kasdım ise, Zâtımın zuhuru
olan Hakikat-i Muhammediyye olarak, Biz, (Hz. Mûsâ'ya)
nida ettiğimiz zaman, fiziken sen orada yoktun.
Rabbinden bir rahmet olarak, sana bütün âlemlerin
salâhiyet-i ve hakikatleri verilmiş, olarak habibullah ve Zat
mertebesinden, senden önce kendilerine bir uyarıcı,
gelmemiş olan bir kavmi uyarman içindir. Bütün bunlar
bir fikir ve düşünce gerektiren hususlardır. Umulur ki
böylece onlar tezekkür ederler.” Kendilerini ve bu
hakikatleri kendi bünyeleri içinde değerlendirirler.
*********
¤áè¡ í©†í¤ €a ¤o߀ €£†Ó€ b€à2¡ ¥òj€ ߢ ¤áè¢ j€ î©–m¢ ¤æ€a ¬ü¤ìۀ €ë ›TW
€Éj¡ n€£ ä€ Ï€ üì¢€‰ b€äî¤ Û€ ¡a €oܤ 
€ ¤‰€a ¬ü¤ìۀ b€ä2€£ €‰ aì¢Ûì¢Ôî€ Ï€
›€åî©äß¡ ¤ªìࢠۤ a €åß¡ €æì¢Ø〠€ë €Ùm¡ b€í¨a
(Ve lev lâ en tusîbehum musîbetun bimâ kaddemet
eydîhim fe yekûlû rabbenâ lev lâ erselte ileynâ
resûlen fe nettebia âyâtike ve nekûne minel
mu’minîn.)
(28/47) “Ve eğer elleriyle takdim ettikleri sebebiyle
onlara bir musîbet isabet ederse: "Rabbimiz keşke
bize bir resûl gönderseydin böylece biz, Senin
Âyetlerine tâbî olur ve mü'minlerden olurduk."
diyecek olmasalardı.”
*********
Kişilerin, elleriyle takdim ettikleri, olumlu olumsuz
her türlü fiilleri’dir. Burada olumsuz, yani Hakk’ın tavsiyele84
rine uymayan fiillerden bahsedilmektedir. Bu yüzden
kendilerine bir musîbet isabet ederse: Bundan dolayı
zorlandıklarında, bir resûl gönderseydin, halbuki her
halka bir rasûl gönderilmiştir. Ancak onlar inkâr etmişlerdir.
*********
¬ü¤ìۀ aì¢Ûb€Ó b€ã¡†ä¤ Ç¡ ¤åß¡ ¢£Õz
€ Û¤ a ¢áç¢ €õ¬bu
€ b€à£ ܀ π ›TX
¬bà€ 2¡ a뢊1¢ Ø
¤ í€ ¤áۀ €ë€a 6ó
¨ ì¢ß €óm¡ @ë¢a ¬b߀ €3r¤ ß¡ €óm¡ @ë¢a
a¬ìÛ¢ b€Ó€ë a®€Šç€ b€Äm€ ¡æa€Šz
¤ 
¡ aì¢Ûb€Ó 7¢3j¤ Ӏ ¤åß¡ ó¨ì¢ß €óm¡ @ë¢a
›€æ뢊ϡ b€× §£3Ø
¢ 2¡ b€ã£ ¡a
(Fe lemmâ câehumul hakku min indinâ kâlû lev lâ
ûtiye misle mâ ûtıye mûsâ, e ve lem yekfurû bimâ
ûtiye mûsâ min kablu, kâlû sihrâni tezâher, ve kâlû
innâ bi kullin kâfirûn.)
(28/48)
“Böylece onlara katımızdan hak geldiği
zaman: "Mûsâ'ya verilenler (mucizeler) gibi ona da
verilseydi olmaz mıydı?" dediler. Mûsâ'ya verilenleri
daha önce inkâr etmediler mi? "İki büyü birbirini
güçlendirdi (destekledi). Ve muhakkak ki biz hepsini
inkâr edenleriz." dediler.
*********
katımızdan hak geldiği zaman: Hakk Esması yönünden halka Hakk olarak semâvi kitap ve haber mevkiinde
tecelli ettiğimiz zaman, inkâr ettikleri gibi. Asâ ve beyaz el,
gibi. Mûsâ'ya verilenleri daha önce inkâr etmediler
mi? Sonunda biz inkâr edenleriz." dediler.
*********
¬bà€ è¢ ä¤ ß¡ ô¨†ç¤ €a €ìç¢ ¡éܨ£ Ûa ¡†ä¤ Ç¡ ¤åß¡ §lb€nØ
¡ 2¡ aì¢m¤b€Ï ¤3Ó¢ ›TY
›€åî©Ó¡…b€• ¤án¢ ä¤ ×
¢ ¤æ¡a ¢éȤ j¡ m€£ €a
(Kul fe’tû bi kitâbin min indillâhi huve ehdâ min humâ
ettebi’ hu in kuntum sâdikîn.)
85
(28/49) (Onlara) de ki: "Eğer siz, sâdıklardan iseniz
Allah'ın katından, o ikisinden daha çok hidâyete
erdiren bir kitâp getirin, ona tâbî olayım."
*********
Bu hitabı İlâh-î, doğrudan Hakk’tan Peygamberimize
olduğundan, de ki, ifadesi kendi zamanında yaşayan ehl-i
Kitaba’dır. Sâdıklardan, gerçek tasdik ehli Sıddıklardan
iseniz, Allah'ın katından, o ikisinden (Tevrat ve İncil)
daha çok hidâyete erdiren, en az Kûr’ân-ı Kerîm gib, bir
kitâp getirin, bende ona tâbî olayım." Getiremezsiniz
çünkü siz beşer, nefsinizle yaşıyorsunuz, O kitab-ı ve
benzerlerini gertirmek için kişinin İlâhi nefsiyle yaşayıp
Habib olması gerekmektedir.
***********
€æì¢Èj¡ n€£ í€ b€à〣 €a ¤á܀ Ǥ b€Ï €Ùۀ aì¢jî©vn€ 
¤ í€ ¤áۀ ¤æ¡bπ ›UP
€åß¡ ô¦†ç¢ ¡Šî¤ ̀ 2¡ ¢éí¨ìç€ €Éj€ m€£ a ¡åà€£ ß¡ ¢£3™
€ €a ¤å߀ €ë 6¤áç¢ €õ¬a€ìç¤ €a
›€åî©àÛ¡ b€Ä
£ Ûa €â¤ìԀ Û¤ a ô¡†è¤ í€ ü €éܨ£ Ûa €£æ¡a 6¡éܨ£ Ûa
(Fe in lem yestecîbû leke fa’lem ennemâ yettebiûne
ehvâehum, ve men edallu mimmenittebea hevâhu bi
gayri huden minallâhi, innallâhe lâ yehdil kavmez
zâlimîn.)
(28/50) “Bundan sonra eğer sana icâbet etmezlerse,
bil ki onlar heveslerine tâbîdirler. Allah'tan bir
hidâyetçi olmaksızın kendi heveslerine tâbî olandan
daha çok dalâlette kim vardır? Muhakkak ki Allah,
zalimler kavmini hidâyete erdirmez.”
*********
Sana icâbet etmezlerse, çünkü sen sadece Hakk ve
Hâdi isimlerinin zuhurusun, onlar ise heveslerine
tâbîdirler. Bu ise nefislerine yönelmektir, o halde
bağlantıları nefs-i emmârelerinedir. Nefs-i emmâre de
daima, şerri emreder. Allah'tan bir hidâyetçi olmaksızın
86
doğruyu bulmak mümkün olmadığından, kendi heva ve
heveslerine tâbî olandan daha çok dalâlette kim
vardır? Muhakkak ki Allah, zalimler kavmini nefislerine
zulmedenleri
ve
büyüklük
taslayanları,
hidâyete
erdirmez.”
*********
6€›#;æ뢊×
€£ €ˆn€ í€ ¤áè¢ Ü€£ Ȁ ۀ €4¤ìԀ Û¤ a ¢áè¢ Û€ b€äܤ •
€£ €ë ¤†Ô€ €Û€ë ›UQ
(Ve lekad vassalnâ
yetezekkerûn.)
lehumul
kavle
leallehum
(28/51) “Ve andolsun ki, tezekkür etsinler diye sözü
(Âyetlerimizi) ardarda onlara ulaştırdık.”
*********
Tezekkür etsinler diye, kişinin olması lâzım gelen en
büyük hususiyyeti, düşünür olmasıdır. Bu düşüncenin özü
ise (Marifetullah-Allah bilgisi) tefekkür ve tezekkürü’dür.
İbret ve ilim aksınlar diye açık, açık, sözü (Âyetlerimizi)
gerek kitaplarımızda kelâmımızla, gerek peygamberlerimizin lisanından ve gerekse gönüllerinize mertebeleri
itibariyle, ardı ardına, onlara ve sizlerede, ulaştırdık.
*********
›€æì¢äß¡ ¤ªìí¢ ©é2¡ ¤áç¢ ©éÜ¡ j¤ Ӏ ¤åß¡ €lb€nØ
¡ Û¤ a ¢áç¢ b€äî¤ €m¨a €åí©ˆÛ€£ €a ›UR
(Ellezîne âteynâhumul kitâbe min kablihî hum bihî
yu’minûn.)
(28/52) “Ondan önce kendilerine kitâp verdiklerimiz,
O'na (Kur'ân-ı Kerim'e) îmân ederler.”
*********
Kur'ân-ı Kerim'den önce kendilerine kitâp verdiklerimiz, yani gerçek mânâ da zâhiren semâvi kitapları,
gönül semâsından bâtınen, verdiğimiz hususi ilham-i
kitaplarımızı mertebeleri ile okuyup idrak edenler O'na
(Kur'ân-ı Kerim' e) Zat mertebesinden olduğuna îmân
ederler.”
87
¢£Õz
€ Û¤ a ¢é〣 ¡a ¬©é2¡ b€ä£ ߀ ¨a a¬ìÛ¢ b€Ó ¤áè¡ î¤ Ü€ ǀ ó¨Ün¤ í¢ a€‡¡a€ë ›US
›€åî©àÜ¡ 
¤ ߢ ©éÜ¡ j¤ Ӏ ¤åß¡ b€ä£ ×
¢ b€ã£ ¡a ¬bä€ 2¡£ €‰ ¤åß¡
(Ve izâ yutlâ aleyhim kâlû âmennâ bihî innehul hakku
min rabbinâ innâ kunnâ min kablihî muslimîn.)
(28/53) Ve onlara (Kur'ân) okunduğu zaman: "O'na
îmân ettik, muhakkak ki O, Rabbimizden haktır. Biz,
ondan önce de muhakkak ki (Allah'a) teslim
olanlardık." dediler.
*********
(Kur'ân) okunduğu zaman: Zâtından haber veren
hakikatler açıldığı zaman, "O'na îmân ettik, derler, çünkü
henüz daha “ikân-yakîyn” mertebesine ulaşamadıklarından,
muhakkak ki O, Rabbimizden haktır, diye tasdik
ederler. Biz, ondan önce de, yani yaşadığımız seyru sülûk
mertebelerinin, İbrâhîmiyyet, Mûseviyyet ve Îseviyyet
mertebelerinde iken de, muhakkak ki beşeri benliğimizden
soyunup, (Allah'a) teslim olanlardık." dediler.
*********
€æ@¢ªë€‰¤†í€ €ë a뢊j€ •
€ b€à2¡ ¡åî¤ m€ €£Š€ß ¤áç¢ €Šu
¤ €a €æ¤ìm€ ¤ªìí¢ €Ù÷¡ Û¬¨ ¯ë¢a ›UT
›€æì¢Ô1¡ ä¤ í¢ ¤áç¢ b€äÓ¤ €‹€‰ b€à£ ß¡ €ë €ò÷€ î¡£ 
€£ Ûa ¡òä€ 
€ z
€ Û¤ b¡2
(Ulâike yu’tevne ecrehum merreteyni bimâ saberû ve
yedraûne
bil
hasenetis
seyyiete
ve
mimmâ
razaknâhum yunfikûn.)
(28/54) “İşte onlardır ki; onlara sabırları sebebiyle
ecirleri iki kat verilir. Ve onlar, kötülüğü iyilik ile
savarlar. Ve onlara verdiğimiz rızıktan infâk ederler.
*********
Onlara
kendi
nefislerinden
ve
halktan
gelen
olumsuzluklara, sabırları sebebiyle, kazanmış oldukları
88
ecirleri iki kat dünyada iken mutmain bir kâlp ve gönül
cenneti ahirette ise, zat cenneti ve İlâh-î müşahede,
verilir. Ve onlar, kötülüğü iyilik ile savarlar. Yani
kendilerine kötülük yapanlara dahi iyilik ile muamele
ederler. Ayrıca kendilerinde olan nefsi ahlâklarını hakk’ın
ahlâkıyla değiştirirler. Ve onlara verdiğimiz maddi ve ilmi
İlâhiyye, kendini bilme-marifetullah, mânevi ilim olan
rızıktan ihtiyaç sahiplerine karşılıksız infâk ederler.
*********
¬bä€ Û€ aì¢Ûb€Ó€ë ¢éä¤ Ç€ a좙€ŠÇ¤ €a €ì̤ ܀£ Ûa aì¢Èà¡ 
€ a€‡¡a€ë ›UU
ó¡Ìn€ j¤ 〠ü 9¤áØ
¢ î¤ Ü€ ǀ ¥â5€ 9¤áØ
¢ Û¢ b€àǤ €a ¤áØ
¢ ۀ €ë b€äÛ¢ b€àǤ €a
›€åî©Üç¡ b€vÛ¤ a
(Ve izâ semiûllagve a’radû anhu, ve kâlû lenâ
a’mâlunâ ve lekum a’mâlukum selâmun aleykum lâ
nebtegîl câhilîn.)
(55) “Ve onlar, boş lâf işittikleri zaman yüz çevirdiler
ve: "Bizim amelimiz bize, sizin ameliniz sizedir.
Selâm sizin üzerinize olsun. Biz cahillerle (beraber
olmak) istemeyiz ." dediler.”
*********
Ve onlar, Hakk ehli olan Ârifler, Hakk’ın gayrı olan
boş lâf her hangi bir şekilde, bilerek veya bilmeyerek,
işittikleri zaman, onların tesiri altında kalmamak için
hemen, yüz çevirdiler ve: Hakk ehli "Bizim amelimiz
bize, gaflet ehli olan, sizin ameliniz sizedir. Yaptığınız bu
inkâr veya isyan amelleri sizin için selâmetse, o zaman bu
Selâm sizin üzerinize olsun. Biz, böyle hareket eden ve
bu kanaatte olan ve nefisleriyle yaşayan, cahillerle
(beraber olmak) istemeyiz ." Çünkü bu beraberlik, vakit
katbetmekten başka bir şey değildir, dediler.”
*********
¤å߀ ô©†è¤ í€ €éܨ£ Ûa €£åØ
¡ Û¨ €ë €oj¤ j€ y
¤ €a ¤å߀ ô©†è¤ m€ ü €Ù〣 ¡a ›UV
89
›€åí©†n€ è¤ à¢ Û¤ b¡2 ¢á܀ Ǥ €a €ìç¢ €ë 7¢õ¬b'
€ í€
(İnneke lâ tehdî men ahbebte ve lâkinnallâhe yehdî
men yeşâu, ve huve a’lemu bil muhtedîn.)
(28/56) “Muhakkak ki sen, sevdiğin kişiyi hidâyete
erdiremezsin. Fakat Allah, dilediğini hidâyete erdirir.
Ve O, hidâyete erenleri daha iyi bilir.”
*********
Efendimize (s.a.v) bu Âyet-i Kerîme’ hitâp ediyorsa
bizlere hayli hayli ediyor demektir. Bunun için karşı taraftan
bir açılım lâzımdır ki o açılıma hitâp edilerek o kişi
söylenenleri gönlüne alıcı olsun aksi halde ne söylenirse
söylensin alıcı olmayınca hidâyet ulaşmaz.
*********
b6ä€ ™
¡ ¤‰€a ¤åß¡ ¤ÑÀ
€£ ‚
€ n€ 㢠€ÙȀ ߀ ô¨†è¢ Û¤ a ¡Éj¡ n€£ 〠¤æ¡a a¬ìÛ¢ b€Ó€ë ›UW
¡£3×
¢ ¢pa€Šà€ q€ ¡éî¤ Û€ ¡a ó¬j¨ v
¤ í¢ b¦äß¡ ¨a b¦ß€Šy
€ ¤áè¢ Û€ ¤åØ
¡£ à€ ã¢ ¤áۀ €ë€a
›€æì¢à܀ Ȥ í€ ü ¤áç¢ €Šr€ ×
¤ €a €£åØ
¡ Û¨ €ë b€ã£ ¢†Û€ ¤åß¡ b¦Ó¤‹¡‰ §õ¤ó€(
(Ve kâlû in nettebiıl hudâ meake nutehattaf min
ardınâ, e ve lem numekkin lehum haremen âminen
yucbâ ileyhi semerâtu kulli şey’in rızkan min ledunnâ
ve lâkinne ekserehum lâ ya’lemûn.)
(28/57)
“Ve: "Eğer seninle beraber hidâyete tâbî
olursak,
yerimizden
atılırız."
dediler.
Onları,
katımızdan rızık olarak her çeşit üründen toplanıp,
onlara getirildiği haram kılınan yerde emin olarak
yerleştirmedik mi? Fakat onların çoğu bilmezler.”
*********
€Ùܤ n¡ π b7è€ n€ '
€ î©È߀ ¤p€ŠÀ
¡ 2€ §òí€ ¤ŠÓ€ ¤åß¡ b€äØ
¤ ܀ ç¤ €a ¤á×
€ €ë ›UX
b€ä£ ×
¢ €ë 65î©ÜӀ ü¡a ¤áç¡ ¡†È¤ 2€ ¤åß¡ ¤åØ
€ 
¤ m¢ ¤áۀ ¤áè¢ ä¢ ×
¡ b€߀
›€åî©q¡‰a€ìÛ¤ a ¢åz
¤ ã€
90
€Ùܤ n¡ π b7è€ n€ '
€ î©È߀ ¤p€ŠÀ
¡ 2€ §òí€ ¤ŠÓ€ ¤åß¡ b€äØ
¤ ܀ ç¤ €a ¤á×
€ €ë ›UX
b€ä£ ×
¢ €ë 65î©ÜӀ ü¡a ¤áç¡ ¡†È¤ 2€ ¤åß¡ ¤åØ
€ 
¤ m¢ ¤áۀ ¤áè¢ ä¢ ×
¡ b€߀
›€åî©q¡‰a€ìÛ¤ a ¢åz
¤ ã€
(Ve kem ehleknâ min karyetin batırat maîşetehâ, fe
tilke mesâkinuhum lem tusken min ba’dihim illâ
kalîlen, ve kunnâ nahnul vârisîn.)
(28/58) “Ve azarak, maişetlerine şükretmeyen nice
ülkeyi helâk ettik. İşte bunlar, onların meskenleri,
onlardan sonra (çok) az bir süre hariç, iskân edilmedi
(oturulmadı). Ve Biz, onların vârisleri, Biziz.
*********
Bizler nasıl dünyâ mekânında mesken tutmuş isek
rûhumuzda bu madde bedenimizde aynı şekilde mesken
tutmuştur, işte Cenâb-ı Hakk (c.c) bu iki mesken tutma da
geçicidir dikkat edin onlar yine bize dönecektir demektedir.
*********
b€èß¡£ ¢a ó¬Ï© €sȀ j¤ í€ ó¨n£ y
€ ô¨ŠÔ¢ Û¤ a €ÙÜ¡ è¤ ß¢ €Ù2¢£ €‰ €æb€× b€ß€ë ›UY
ô¬¨ŠÔ¢ Û¤ a ó¡ØÜ¡ è¤ ß¢ b€ä£ ×
¢ b€ß€ë b7ä€ m¡ b€í¨a ¤áè¡ î¤ Ü€ ǀ aì¢Ün¤ í€ üì¢€‰
›€æì¢àÛ¡ b€Ã b€èÜ¢ ç¤ €a€ë ü¡a
(Ve mâ kâne rabbuke muhlikel kurâ hattâ yeb’ase fî
ummihâ resûlen yetlû aleyhim âyâtinâ, ve mâ kunnâ
muhlikîl kurâ illâ ve ehluhâ zâlimûn.)
(28/59)
“Ve senin Rabbin, ülkelere, onların ana
şehirlerine, onlara Âyetlerimizi okuyan bir resûl
göndermedikçe helâk edici olmadı. Ve Biz, onun halkı
zalim olmadıkça ülkeleri helâk edici olmadık.
*********
Bizim varlığımızda oturmakta olan bütün esmâ-i
ilâhîyyeye herbirerlerimiz düzeyinde peygamber gelmemekle beraber genel olarak gelen bu peygambelerin hükmü
91
içerisine hepimiz girmekteyiz.
*********
b€î㤠¢£†Ûa ¡ñì¨îz
€ Û¤ a ¢Êb€nà€ Ï€ §õ¤ó(
€ ¤åß¡ ¤án¢ î©m@ë¢a ¬b߀ €ë ›VP
›;€æì¢ÜÔ¡ Ȥ m€ 5€Ï€a 6óÔ¨ 2¤ €a€ë ¥Šî¤ 
€ ¡éܨ£ Ûa €†ä¤ Ç¡ b€ß€ë b7€èn¢ ä€ í©‹€ë
(Ve mâ ûtîtum min şey’in fe metâul hayâtid dunyâ ve
zînetuhâ ve mâ indallâhi hayrun ve ebkâ, e fe lâ
ta’kılûn.)
(28/60) “Ve size verilmiş olan herşey aslında dünyâ
hayâtının metâ'ıdır (malıdır) ve ziynetidir (süsüdür).
Ve Allah'ın katında olanlar daha hayırlı ve daha
bakîdir (kalıcıdır). Hâlâ akıl etmez misiniz?”
*********
Yaşadığımız sürece bize verilen madde kaynaklı her
şey, nefsi dünya malıdır, buradaki ihtiyaçlarımızı gidermek
içindir ve geçicidir. Allah'ın katında olanlar ise. İlmi ledün
ve marifetullah, bunların karşılığı olan zat cennetleri daha
hayırlı ve daha bakîdir. Bunları idrakinizle değerlendirip
hâlâ akıl etmez misiniz?”
*********
¤åà€ ×
€ ¡éî©Óü €ìè¢ Ï€ b¦ä
€ y
€ a¦†Ç¤ €ë ¢êb€ã¤†Ç€ €ë ¤åà€ Ï€ €a ›VQ
¡òà€ î¨ Ô¡ Û¤ a €â¤ìí€ €ìç¢ €£áq¢ b€î㤠¢£†Ûa ¡ñì¨îz
€ Û¤ a €Êb€n߀ ¢êb€äȤ n€£ ߀
›€åí©Šš
€ z
¤ ࢠۤ a €åß¡
(E fe men vaadnâhu va’den hasenen fe huve lâkîhi ke
men metta’nâhu metâal hayâtid dunyâ summe huve
yevmel kıyâmeti minel muhdarîn.)
(28/61)
“Öyleyse güzel vaadde bulunduğumuz ve
böylece ona kavuşan kimse, dünyâ hayâtının metâ'ı
(malı) ile metâlandırdığımız, sonra kıyâmet günü
(hesaba çekilmek üzere) hazır bulundurulanlardan
olan kimse gibi midir?”
*********
92
€åí©ˆÛ€£ a €óö¡ b¬×
€ €Š(
¢ €åí¤ €a ¢4ì¢Ôî€ Ï€ ¤áè¡ í©…b€äí¢ €â¤ìí€ €ë ›VR
›€æì¢àÇ¢ ¤Œm€ ¤án¢ ä¤ ×
¢
Ve yevme yunâdîhim fe yekûlu eyne şurekâiyellezîne
kuntum tez’umûn.
(28/62) “Ve o gün onlara (Allah) nida edecek: "Zanda
bulunduğunuz Benim ortaklarım nerede?" diyecek.
*********
Görüldüğü gibi bu Âyet-i Kerime de, (Allah) nida edecek:
İfadesini başka bir makam olan Ahadiyyet bildirmektedir.
Dünya da iken bana "Zanda bulunduğunuz Benim
ortaklarım nerede?"diyecek. Olduğunu da O bilmektedir.
*********
¡õ¬€ü¢ª¯ì笨 b€ä2€£ €‰ ¢4¤ìԀ Û¤ a ¢áè¡ î¤ Ü€ ǀ €£Õy
€ €åí©ˆÛ€£ a €4b€Ó ›VS
¬b〠¤a€£Šj€ m€ b7ä€ í¤ €ìˀ b€à×
€ ¤áç¢ b€äí¤ €ìˤ €a b7ä€ í¤ €ìˤ €a €åí©ˆÛ€£ a
›€æ뢆j¢ Ȥ í€ b€ãb€í£ ¡a a¬ì㢠b€×b€ß 9€Ùî¤ Û€ ¡a
(Kâlellezîne
hakka
aleyhimul
kavlu
rabbenâ
hâulâillezîne agveynâ, agveynâhum kemâ gaveynâ,
teberre’nâ ileyke mâ kânû iyyânâ ya’budûn.)
(28/63)
“Üzerlerine azap sözü hak olanlar:
"Rabbimiz, azdırdıklarımız işte bunlar. Kendimiz
azdığımız gibi onları da azdırdık. Onlardan berî
olduğumuzu (kurtulduğumuzu) Sana arz ederiz.
Onlar, bize tapmıyorlardı." dediler.
*********
aì¢jî©vn€ 
¤ í€ ¤á܀ π ¤áç¢ ¤ìǀ €†Ï€ ¤á×
¢ €õ¬b×
€ €Š(
¢ aì¢Ç¤…a €3î©Ó€ë ›VT
›€æ뢆n€ è¤ í€ aì¢ãb€× ¤áè¢ ã€£ €a ¤ìۀ 7€la€ˆÈ€ Û¤ a a¢ë€a€‰€ë ¤áè¢ Û€
(Ve kîled’û şurekâekum fe deavhum fe lem yestecîbû
lehum ve reavul azâbe, lev ennehum kânû yehtedûn.)
93
(28/64)
“Ve onlara: "Ortaklarınızı çağırın!" dendi.
Bunun üzerine onlar çağırdılar. Fakat onlara icâbet
etmediler ve azâbı gördüler. Keşke onlar, hidâyete
ermiş olsalardı.”
*********
›€åî©Ü
€ ¤Šà¢ Û¤ a ¢án¢ j¤ u
€ €a ¬a€‡b€ß ¢4ì¢Ôî€ Ï€ ¤áè¡ í©…b€äí¢ €â¤ìí€ €ë ›VU
(Ve yevme yunâdîhim fe yekûlu mâzâ ecebtumul
murselîn.)
(28/65) “Ve o gün Allah, onlara nida edecek: "O
zaman resûllere, ne cevap verdiniz?" diyecek.
*********
O
mahşer
gününde
dünyada
yapılan
değerlendirilmesi yapıldığında resûllere, ne
verdiniz?" diyecek.
fiillerin
cevap
*********
›€æì¢Û€õ¬b
€ n€ í€ ü ¤áè¢ Ï€ §ˆ÷¡ ߀ ¤ìí€ ¢õ¬bj€ 㤠€üa ¢áè¡ î¤ Ü€ ǀ ¤oî€ à¡ È€ π ›VV
(Fe amiyet aleyhimul enbâu yevme izin fe hum lâ
yetesâelûn.)
(28/66) “İzin günü artık onlara haberler kapanmıştır.
Bundan sonra onlara sorulmaz.”
*********
O Mahşer günü yeni haberler-tecelliler, kapanmıştır,
yeni fiillerde işlenmediğinden, Bundan sonra onlara
sorulmaz.” Ancak eskilerden sorulacaktır.
*********
¤æ€a ó¬
¨ Ȁ π b¦zÛ¡ b€• €3ࡠǀ €ë €å߀ ¨a€ë €lb€m ¤å߀ b€ß£ €bπ ›VW
›€åî©zÜ¡ 1¤ ࢠۤ a €åß¡ €æì¢Øí€
(Fe emmâ men tâbe ve âmene ve amile sâlihân fe asâ
en yekûne minel muflihîn.)
94
(28/67) “Artık tövbe eden ve imân edip, sâlih amel
yapanın, bu sebeple felâha erenlerden olması umulur.
*********
“Artık tövbe eden’den kasıt her mertebede o
mertebenin tövbesi itibariyledir. Hakikat mertebesinde ise
tövbe, Daha evvelce kendi varlığnın kendine-nefsine ait
olduğunu zan ederken, gerçekte bu varlığın Hakk’a ait
olduğunu anlaması onun nefs-i benliğinden tövbesidir. Bu
tövbeden sonra gerçek mânâ da imân ve hakikati olan
“îkan” edip, ilmi Hakk’tan, tatbiki kuldan olan, sâlih amel
yapanın, fiillerindeki idrak ve yaşantılarından dolayı bu
sebeple felâha, nefsinden kurtuluşa, erenlerden olması
umulur.
*********
6¢ñ€Šî€ ‚
¡ Û¤ a ¢áè¢ Û€ €æb€×b€ß 6¢‰b€n‚
¤ í€ €ë ¢õ¬b'
€ í€ b€ß ¢ÕÜ¢ ‚
¤ í€ €Ù2¢£ €‰€ë ›VX
›€æì¢×¡Š'
¤ í¢ b€à£ ǀ ó¨Ûb€Èm€ €ë ¡éܨ£ Ûa €æb€zj¤ 
¢
(Ve rabbuke yahluku mâ yeşâu ve yahtâru, mâ kâne
lehumul hıyarat, subhânallâhi ve teâlâ ammâ
yuşrikûn.)
(28/68) “Ve Rabbin, dilediğini halkeder ve seçer. Ve
seçim hakkı onlara ait değildir. Allah Sübhan'dır ve
şirk koştukları şeylerden yücedir.”
*********
Ve Rabbin, dilediğini, dilediği şekilde, dilediği
mertebede dilediği isimlerinin zuhuru olarak, halkeder ve
dilediğini Zât-ı için, dilediğini sıfatları için, dilediğini de
isimlerinin zuhur yeri olması için, seçer. Ve seçim hakkı
genelde onlara ait değildir. Bu arada yaptıkları fiilleri
itibariyle seçim hakları vardır. İşte bu sınırlı seçimleri
dolayısıyla kendilerinde bir benlik oluşursa bu şirk olur.
Allah mutlak tenzîh’te Sübhan'dır ve teşbîhte şirk
koştukları şeylerden yücedir.”
*********
95
›€æì¢äÜ¡ Ȥ í¢ b€ß€ë ¤áç¢ ¢‰ë¢†•
¢ ¢£åØ
¡ m¢ b€ß ¢á܀ Ȥ í€ €Ù2¢£ €‰€ë ›VY
(Ve rabbuke ya’lemu mâ tukinnu sudûrûhum ve mâ
yu’linûn.)
(29/69)
“Ve senin Rabbin, onların sinelerinde gizli
olan şeyi ve alenî olan (gizlemedikleri) şeyi bilir.”
*********
Senin Rabbin, derken kastedilen Muhammed (s.a.v.)
Efendimizdir. O’nun Rabb’ı ise “Rabbül erbab” olan Allahtır,
o ise insanları içten ihata-sarmış olduğundan sinelerinde
gizli olan şeyi ve dıştan da ihata-sarmış olduğundan alenî
olan (gizlemedikleri) şeyi de bilir.”
*********
ó¡Ï ¢†à¤ z
€ Û¤ a ¢éۀ 6€ìç¢ ü¡a €éÛ¨ ¡a ¬ü ¢éܨ£ Ûa €ìç¢ €ë ›WP
›€æì¢Èu
€ ¤Šm¢ ¡éî¤ Û€ ¡a€ë ¢áØ
¤ z
¢ Û¤ a ¢éۀ €ë 9¡ñ€Š
¡ ¨üa€ë ó¨Û@ë¢üa
(Ve huvallâhu lâ ilâhe illâ huve, lehul hamdu fîl ûlâ
vel âhırati ve lehul hukmu ve ileyhi turceûn.)
(28/70) “Ve O Allah'tır ki; O'ndan başka ilâh yoktur.
Evvelde ve ahirde hamd, O'na aittir. Ve hüküm,
O'nundur. Ve O'na döndürüleceksiniz.”
*********
Vaktim
daraldığından
ve
Âyet-i
Kerîme’lerinde
mânâlarının oldukça açık olduğundan bundan sonrasının
sadece meallerini verip neticelendirmek istiyorum.
*********
a¦†ß€ ¤Š
€ €3î¤ Û€£ a ¢áØ
¢ î¤ Ü€ ǀ ¢éܨ£ Ûa €3Ȁ u
€ ¤æ¡a ¤án¢ í¤ €a€‰€a ¤3¢Ó ›WQ
6§õ¬bî€ š
¡ 2¡ ¤áØ
¢ î©m¤bí€ ¡éܨ£ Ûa ¢Šî¤ ˀ ¥éÛ¨ ¡a ¤å߀ ¡òà€ î¨ Ô¡ Û¤ a ¡â¤ìí€ ó¨Û¡a
›€æì¢Èà€ 
¤ m€ 5€Ï€a
(Kul e reeytum in cealallâhu aleykumul leyle serme96
den ilâ yevmil kıyâmeti men ilâhun
ye’tîkum bi dıyâ’, e fe lâ tesme’ûn.)
gayrullâhi
(28/71) “De ki: "Gördünüz mü? Eğer Allah geceyi
sizin üzerinizde kıyâmet gününe kadar devamlı
kılsaydı, Allah'tan başka size ışığı getirecek ilâh
kimdir? Hâlâ işitmeyecek misiniz?”
*********
a¦†ß€ ¤Š
€ €‰b€è䀣 Ûa ¢áØ
¢ î¤ Ü€ ǀ ¢éܨ£ Ûa €3Ȁ u
€ ¤æ¡a ¤án¢ í¤ €a€‰€a ¤3Ó¢ ›WR
§3î¤ Ü€ 2¡ ¤áØ
¢ î©m¤bí€ ¡éܨ£ Ûa ¢Šî¤ ˀ ¥éÛ¨ ¡a ¤å߀ ¡òà€ î¨ Ô¡ Û¤ a ¡â¤ìí€ ó¨Û¡a
›€æ뢊–
¡ j¤ m¢ 5€Ï€a 6¡éî©Ï €æì¢äØ
¢ 
¤ m€
(Kul e reeytum in cealallâhu aleykumun nehâre
sermeden ilâ yevmil kıyâmeti men ilâhun gayrullâhi
ye’tîkum bi leylin teskunûne fîh, e fe lâ tubsırûn.)
(28/72) “De ki: "Gördünüz mü? Eğer Allah, gündüzü
sizin üzerinizde kıyâmete kadar devamlı kılsaydı,
Allah'tan başka size, içinde sükûn bulduğunuz
(dinlendiğiniz) geceyi getirecek ilâh kimdir? Hâlâ
görmeyecek misiniz?"
*********
aì¢äØ
¢ 
¤ n€ Û¡ €‰b€è䀣 Ûa€ë €3î¤ Û€£ a ¢áØ
¢ ۀ €3Ȁ u
€ ©én¡ à€ y
¤ €‰ ¤åß¡ €ë ›WS
›€æ뢊Ø
¢ '
¤ m€ ¤áØ
¢ ܀£ Ȁ ۀ €ë ©éÜ¡ š
¤ π ¤åß¡ aì¢Ìn€ j¤ n€ Û¡ €ë ¡éî©Ï
(Ve min rahmetihî ceale lekumul leyle ven nehâre li
teskunû fîhi ve li tebtegû min fadlihî ve leallekum
teşkurûn.)
(28/73) “Ve rahmetinden sizin için, içinde sükûn
bulasınız (dinlenesiniz) diye ve O'nun fazlından
isteyesiniz diye geceyi ve gündüzü kıldı. Ve umulur ki
siz böylece şükredersiniz.”
*********
97
€åí©ˆÛ€£ a €óö¡ ¬b×
€ €Š(
¢ €åí¤ €a ¢4ì¢Ôî€ Ï€ ¤áè¡ í©…b€äí¢ €â¤ìí€ €ë ›WT
›€æì¢àÇ¢ ¤Œm€ ¤án¢ ä¤ ×
¢
(Ve yevme yunâdîhim fe yekûlu eyne şurekâiyellezîne
kuntum tez’umûn.)
(28/74) “Ve o gün (Allah) onlara nida edecek
(seslenecek):
"Zanda
bulunduğunuz
ortaklarım
nerede?" diyecek.
*********
¤áØ
¢ 〠b€ç¤Š2¢ aì¢mb€ç b€äܤ Ô¢ π a¦†î©è(
€ §ò߀£ ¢a ¡£3×
¢ ¤åß¡ b€äǤ €Œã€ €ë ›WU
›;€æ뢊n€ 1¤ í€ aì¢ãb€× b€ß ¤áè¢ ä¤ Ç€ €£3™
€ €ë ¡éܨ£ Û¡ €£Õz
€ Û¤ a €£æ€a a¬ìࢠܡ Ȁ π
(Ve neza’nâ min kulli ummetin şehîden fe kulnâ hâtû
burhânekum fe alimû ennel hakka lillâhi ve dalle
anhum mâ kânû yefterûn.)
(28/75) “Ve bütün ümmetlerden bir şahit çekip
çıkardık (seçtik). Sonra da: "Delillerinizi getirin."
dedik. Böylece hakkın Allah'a ait olduğunu bildiler
(anladılar). Ve uydurmuş oldukları şeyler onlardan
sapıp uzaklaştı.
*********
:¤áè¡ î¤ Ü€ ǀ ó¨Ìj€ π ó¨ì¢ß ¡â¤ìӀ ¤åß¡ €æb€× €æ뢉b€Ó €£æ¡a ›WV
¡òj€ –
¤ È¢ Û¤ b¡2 ¢ªa¬ìä¢ n€ ۀ ¢éz
€ m¡ b€1߀ €£æ¡a ¬b߀ ¡‹ì¢äØ
¢ Û¤ a €åß¡ ¢êb€äî¤ m€ ¨a€ë
€éܨ£ Ûa €£æ¡a ¤€Š1¤ m€ ü ¢éߢ ¤ìӀ ¢éۀ €4b€Ó ¤‡¡a >¡ñ€£ìÔ¢ Û¤ a ó¡Û믢a
›€åî©y¡Š1€ Û¤ a ¢£kz
¡ í¢ ü
(İnne kârûne kâne min kavmi mûsâ, fe begâ aleyhim,
ve âteynâhu minel kunûzi mâ inne mefâtihahu le
tenûu bil usbeti ulil kuvveti, iz kâle lehu kavmuhu lâ
tefrah innallâhe lâ yuhıbbul ferihîn.)
(28/76) “Kârûn, Mûsâ ((a.s.))'ın kavmindendi. Sonra
98
onlara karşı azdı. Ona hazineler verdik. Öyle ki
gerçekten onun anahtarlarını mutlaka kuvvetli bir
topluluk zor taşıyordu. Kavmi ona "Sevinme
(gururlanma),
muhakkak
ki
Allah
şımaranları
(gururlananları) sevmez." demişti.
*********
ü€ë €ñ€Š
¡ ¨üa €‰a€£†Ûa ¢éܨ£ Ûa €Ùî¨m¨a ¬bà€ î©Ï ¡Ín€ 2¤ a€ë ›WW
€Ùî¤ Û€ ¡a ¢éܨ£ Ûa €å
€ y
¤ €a ¬bà€ ×
€ ¤å
¡ y
¤ €a€ë b€î㤠¢£†Ûa €åß¡ €Ùj€ 〠€ä¤ m€
›€åí©†
¡ 1¤ ࢠۤ a ¢£kz
¡ í¢ ü €éܨ£ Ûa €£æ¡a 6¡¤‰€üa ó¡Ï €…b€1€ Û¤ a ¡Íj¤ m€ ü€ë
(Vebtegı fîmâ âtâkellâhud dârel âhırete ve lâ tense
nasîbekemined dunyâ ve ahsin kemâ ahsenallâhu
ileyke ve lâ tebgıl fesâde fîl ardı, innallâhe lâ
yuhıbbul mufsidîn.)
(28/77)
“Ve Allah'ın sana verdiği şeylerin içinde
bulunan ahiret yurdunu iste. Ve dünyâdan nasibini
(de) unutma. Allahû Tealâ'nın sana ihsan ettiği gibi
sen de ihsan et (karşılıksız ver). Ve yeryüzünde fesat
çıkartma. Muhakkak ki Allah, fesat çıkaranları
sevmez.
*********
¤áۀ €ë€a ô6©†ä¤ Ç¡ §áܤ Ç¡ ó¨Üǀ ¢én¢ î©m@ë¢a ¬bà€ ã€£ ¡a €4b€Ó ›WX
¤å߀ ¡æ뢊Ԣ Û¤ a €åß¡ ©éÜ¡ j¤ Ӏ ¤åß¡ €Ù܀ ç¤ €a ¤†Ó€ €éܨ£ Ûa €£æ€a ¤á€ÜȤ í€
¢áè¡ 2¡ ì¢ã¢‡ ¤åǀ ¢3÷€ 
¤ í¢ ü€ë b6Ȧ ठu
€ ¢Šr€ ×
¤ €a€ë ¦ñ€£ìÓ¢ ¢éä¤ ß¡ ¢£†(
€ €a €ìç¢
›€æì¢ß¡Šv
¤ ࢠۤ a
(Kâle innemâ ûtîtuhu alâ ilmin indî, e ve lem ya’lem
ennellâhe kad ehleke min kablihî minel kurûni men
huve eşeddu minhu kuvveten ve ekseru cem’â, ve lâ
yus’elu an zunûbihimul mucrimûn.
(28/78) (Kârûn): "O ancak bendeki ilim sebebiyle
bana verildi." dedi. Ondan önce, "Allah'ın ondan daha
99
güçlü olan ve ondan daha çok şey toplayan nesilleri
helâk etmiş olduğunu" bilmiyor mu? Ve mücrimlere
günahlarından sorulmaz.
*********
“Günahlarından sorulmaz” ifâdesi, günahları nedeniyle
sorgulanmazlar anlamında değil de bu günahları nedeniyle
direk olarak karşılıkları uygulanmaya başlar mânâsınadır.
*********
€æë¢†í©Ší¢ €åí©ˆÛ€£ a €4b€Ó 6©én¡ ä€ í©‹ ó©Ï ©éß¡ ¤ìӀ ó¨Üǀ €x€Š‚
€ π ›WY
=¢æ뢉b€Ó €óm¡ ë@¢a ¬b߀ €3r¤ ß¡ b€äۀ €oî¤ Û€ b€í b€î㤠¢£†Ûa €ñì¨îz
€ Û¤ a
›§áî©Äǀ §£Åy
€ 뢈ۀ ¢é〣 ¡a
(Fe harece alâ kavmihî fî zînetihî, kâlellezîne
yurîdûnel hayâted dunyâ yâ leyte lenâ misle mâ ûtiye
kârûnu innehu le zû hazzın azîm.)
(28/79) “Böylece ziyneti ile (büyük bir ihtişam ile)
kavminin karşısına çıktı. Dünya hayâtını isteyenler:
"Keşke Kârûn'a verilenler kadar bizim de olsaydı.
Muhakkak ki o gerçekten en büyük hazzın sâhibidir."
dediler.”
*********
¡éܨ£ Ûa ¢la€ìq€ ¤áØ
¢ ܀ í¤ €ë €áܤ È¡ Û¤ a aì¢më@¢a €åí©ˆÛ€£ a €4b€Ó€ë ›XP
›€æ뢊2¡ b€–
£ Ûa ü¡a ¬bè€ î¨Ô£ ܀ í¢ ü€ë b7z
¦ Û¡ b€• €3ࡠǀ €ë €å߀ ¨a ¤åà€ Û¡ ¥Šî¤ 
€
(Ve kâlellezîne ûtûl ilme veylekum sevâbullâhi
hayrun li men âmene ve amile sâlihâ ve lâ yulekkâhâ
illes sâbirûn.)
(28/80) Ve ilim verilenler: "Size yazıklar olsun! İmân
edie ve sâlih amel yapanlar için Allah'ın sevabı daha
hayırlıdır. Buna, sabredenlerden başkası kavuşturulmaz." dediler.
*********
100
¤åß¡ ¢éۀ €æb€× b€àπ €¤‰€üa ¡ê¡‰a€†2¡ €ë ©é2¡ b€ä1¤ 
€ ‚
€ π ›XQ
›€åí©Š–
¡ n€ ä¤ à¢ Û¤ a €åß¡ €æb€×b€ß€ë >¡éܨ£ Ûa ¡æ뢅 ¤åß¡ ¢é〠뢊–
¢ ä¤ í€ §ò÷€ Ï¡
(Fe hasefnâ bihî ve bidârihil arda fe mâ kâne lehu
min fietin yensurûnehu min dûnillâhi ve mâ kâne
minel muntasırîn.)
(28/81) “Sonra, onu ve onun sarayını yere geçirdik.
Onun Allah'tan başka yardım edecek bir (dost) grubu
yoktu ve yardım edilenlerden de olmadı.”
*********
Konyalı M.Vehbi’nin “Büyük
eserinden ilgili kısımları aktaralım;
Kûr’ân
Tefsiri”
isimli
Kaarûn'un helâkine birçok sebepler varsa da Kazî,
Taberi, Ni-sâbûrî, Hâzin ve Medarik'in beyanlarına nazaran
son sebep şöyledir :
Zekât Âyeti ahkâmına tevfikan Hz. Mûsâ Kaarûn'dan
malının zekâtını isteyince Kaarûn kendi vermekten imtina'
ettiği gibi Benî İsrail'i teşvik eder ve «Size Hz. Mûsâ her ne
emrettiyse tuttunuz. Şimdi de malınızı elinizden almak
ister. Bunun çaresini düşünmeli» der. Çünkü; her türlü
ezayı Hz. Mûsâ'ya reva görmekten çekinmez bir münafıktı.
Binaenaleyh; bir fahişeye Hz. Mûsâ'ya bayram günü mele-i
nâsta iftira etmek üzere bin dinar verir ve Kaarûn Hz.
Mûsâ'ya bu iftirayı yapmakla Benî İsrail'in zihnini iğfal ve
itaattan çıkaracağım zannıyla ömrünün âhir günü bayram
mevkiine kemâl-i azamet ve gururla gelir, Mûsâ (a.s.)
vaazının zinaya müteallik bahsinde zina eden kimseyi
recmederiz deyince Kaarûn »Sen zina edersen dahi hüküm
öyle midir?» der. Hz. Mûsâ da «Evet. Benim hakkımda da
hüküm böyledir deyince Kaarûn «Benî İsrail senin hakkında
filân hatunla zina etti diyorlar» dedi, hatunu çağırdı. Lâkin
hatun doğruyu söyleyip Kaarûn'un iftira etmek üzere
kendisine bin dinar verdiğini açıktan beyan etmekle
Kaarûn'u rüsvâ ve Hz. Mûsâ'yı tebrie etti. Cenab-ı Hakkın
hakkı izhar ettiğine şükrolmak üzere Hz. Mûsâ secdeye
101
kapandı, Kaarûn'un helâkini Rabbisinden istedi. Cenab-ı
Hak arzı Hz. Mûsâ'-nın emrine muti' kıldı. Benî İsrail Hz.
Mûsâ tarafına geçti. Kaarûn'un yanında yalnız iki kişi kaldı.
Mûsâ (a.s.) arza emretti. Kaarûn'un olduğu taraf hareket
etti, Kaarûn yere battı. Benî İsrail'in süfehası «Hz. Mûsâ
Kaarûn'un malına tama' etti. Helâkine sebep oldu» demeleri
üzerine Hz. Mûsâ kendiyle beraber Kaarûn'un bilcümle
emvalinin batmasını Cenab-ı Hak'tan istirham etti, bilûmum
malı da beraber battı, herkes şerrinden kurtuldu. Çünkü,
hiçbir eseri kalmadı, ancak helâki; ilâyevmilkıyam âleme
darb-ı mesel olarak kaldı. Zira; nifakın neticesi helâk ve
felâkettir. İşte âlemde her zaman ehl-i imânâ ya karşı bir
takım münafıklar bulunmaktadır.
*********
¤åß¡ ¢éۀ €æb€× b€àπ €¤‰€üa ¡ê¡‰a€†2¡ €ë ©é2¡ b€ä1¤ 
€ ‚
€ π ›XQ
›€åí©Š–
¡ n€ ä¤ à¢ Û¤ a €åß¡ €æb€×b€ß€ë >¡éܨ£ Ûa ¡æ뢅 ¤åß¡ ¢é〠뢊–
¢ ä¤ í€ §ò÷€ Ï¡
(Ve asbehallezîne temennev mekânehu bil emsi
yekûlûne vey keennellâhe yebsutur rızka li men
yeşâu min ıbâdihî ve yakdiru, lev lâ en mennallâhu
aleynâ le hasefe binâ, vey keennehu lâ yuflihul
kâfirûn.)
(28/82) “Ve dün onun yerinde olmayı temenni
edenler,
sabahlayınca
"Vay!
Öyleyse
Allah,
kullarından dilediğinin rızkını genişletir ve daraltır .
Eğer Allah bizi nîmetlendirmiş olmasaydı, mutlaka
bizi de yere geçirirdi. Vay! Demek ki kâfirler, felâha
ermez." dediler.
*********
€æë¢†í©Ší¢ ü €åí©ˆÜ€£ Û¡ b€èÜ¢ Ȁ v
¤ 〠¢ñ€Š
¡ ¨üa ¢‰a€£†Ûa €Ùܤ m¡ ›XS
›€åî©Ôn€£ ࢠܤ Û¡ ¢òj€ Ó¡ b€ÈÛ¤ a€ë a6¦…b€π ü€ë ¡¤‰€üaó¡Ï a¦£ìÜ¢ Ç¢
(Tilked dârul âhıretu nec’aluhâ lillezîne lâ yurîdûne
uluvven fîl ardı ve lâ fesâdâ, vel âkıbetu lil muttekîn.)
102
(28/83) “İşte bu ahiret yurdu ki onu, yeryüzünde
üstün olmak ve fesat çıkarmak istemeyenlere tahsis
ederiz. Akıbet (güzel sonuç) muttekîlerindir.”
€æë¢†í©Ší¢ ü €åí©ˆÜ€£ Û¡ b€èÜ¢ Ȁ v
¤ 〠¢ñ€Š
¡ ¨üa ¢‰a€£†Ûa €Ùܤ m¡ ›XS
›€åî©Ôn€£ ࢠܤ Û¡ ¢òj€ Ó¡ b€ÈÛ¤ a€ë a6¦…b€π ü€ë ¡¤‰€üaó¡Ï a¦£ìÜ¢ Ç¢
(Men câe bil haseneti fe lehu hayrun minhâ ve men
câe bis seyyieti fe lâ yuczellezîne amilûs seyyiâti illâ
mâ kânû ya’melûn.)
(28/84) “Kim iyilik ile gelirse o taktirde ona, ondan
daha hayırlısı vardır. Ve kim kötülük ile gelirse, işte o
zaman kötü amel yapanlar "yaptıklarından başkası ile
cezalandırılmazlar.”
*********
6§…b€È߀ ó¨Û¡a €Ú¢£…¬a€ŠÛ€ €æ¨a¤ŠÔ¢ Û¤ a €Ùî¤ Ü€ ǀ €€ŠÏ€ ô©ˆÛ€£ a €£æ¡a ›XU
§45€™ ó©Ï €ìç¢ ¤å߀ €ë ô¨†è¢ Û¤ b¡2 €õ¬bu
€ ¤å߀ ¢á܀ Ǥ €a ¬ó2©£ €‰ ¤3¢Ó
›§åî©jߢ
(İnnellezî farada aleykel kur’âne le râdduke ilâ
meâdin, kul rabbî a’lemu men câe bil hudâ ve men
huve fî dalâlin mubîn.)
(28/85) “Muhakkak ki Kur'ân'ı sana farz kılan, elbette
seni dönülecek yere döndürecek olandır. De ki:
"Kimin hidâyet ile geldiğini ve kimin apaçık dalâlette
olduğunu, Rabbim daha iyi bilir."
*********
ü¡a ¢lb€nØ
¡ Û¤ a €Ùî¤ Û€ ¡a ó¬Ô¨ ܤ í¢ ¤æ€a a¬ìu
¢ ¤Šm€ €oä¤ ×
¢ b€ß€ë ›XV
›9€åí©ŠÏ¡ b€Øܤ Û¡ a¦Šî©è€Ã €£å〠ì¢Øm€ 5€Ï €Ù2¡£ €‰ ¤åß¡ ¦òà€ y
¤ €‰
(Ve mâ kunte tercû en yulkâ ileykel kitâbu illârahmeten min rabbike fe lâ tekûnenne zahîren lil kâfirîn.)
103
(28/86) “Ve Rabbin tarafından sadece bir rahmet
olarak,
bu
kitâbın
sana
ilka
edileceğini
(ulaştırılacağını) sen ümit etmezdin. Öyleyse sakın
kâfirlere yardımcı olma!”
¤oۀ ¡Œã¤ ¢a ¤‡¡a €†È¤ 2€ ¡éܨ£ Ûa ¡pb€í¨a ¤åǀ €Ù〣 ¢£†–
¢ í€ ü€ë ›XW
›7€åî©×¡Š'
¤ ࢠۤ a €åß¡ €£å〠ì¢Øm€ ü€ë €Ù2¡£ €‰ ó¨Û¡a ¢Ê¤…a€ë €Ùî¤ Û€ ¡a
(Ve lâ yasuddunneke an âyâtillâhi ba’de iz unzılet
ileyke ved’u ilâ rabbike ve lâ tekûnenne minel
muşrikîn.)
(28/87)
“Ve Sana indirildikten sonra, Allah'ın
Âyetlerinden sakın seni alıkoymasınlar. Ve Rabbine
davet et. Ve sakın müşriklerden olma!”
*********
ü¡a €éÛ¨ ¡a ¬ü <€Š
€ ¨a b¦èÛ¨ ¡a ¡éܨ£ Ûa €É߀ ¢Ê¤†m€ ü€ë ›XX
¡éî¤ Û€ ¡a€ë ¢áØ
¤ z
¢ Û¤ a ¢éۀ 6¢éè€ u
¤ €ë ü¡a ¥ÙÛ¡ b€ç §õ¤ó(
€ ¢£3×
¢ ®€ìç¢
›€æì¢Èu
€ ¤Šm¢
Ve lâ ted’u meallâhi ilâhen âhar, lâ ilâhe illâ hû, kullu
şey’in hâlikun illâ vechehu, lehul hukmu ve ileyhi
turceûn.
(28/88) “Ve Allah ile beraber başka bir ilâh'a dua
etme (ibadet etme). O'ndan başka ilâh yoktur. O'nun
vechi hariç herşey helâk olucudur. Hüküm O'nundur.
Ve O'na döndürüleceksiniz. ”
*********
Senin zâtında zâten mevcut olanı başka yerlerde
arayarak çağırma ve çağırsan da zâten yoktur.
**************
Sohbet
tarihi
(06/07/2007)
Pazar,
(02/03/2008) Pazar bitiş, kavacık İstanbul.
104
başlangıç
(Heze min fazlı rabb’î)
rabb’imize şükrederiz nihayet
bu kitabımızında özetle böylece kaydı neticelenmiş oldu.
Cuma Ramazanın yirmi ikinci günü.
Gayret bizden muvaffakiyyet Hakk’tan’dır.
(Terzi Baba Tekirdağ) (10/08/ 2012
KAYNAKÇA
1. KÛR’ÂN VE HADîS :
2. VEHB
: Hakk’ın hibe yoluyla verdiği ilim.
3. KESB
: Çalışılarak kazanılan ilim.
4. NAKİL
: Muhtelif eserlerden, Mesnevi’i şerif,
İnsân-ı Kâmil, Fusûsu’l Hikem ve
sohbetlemizden müşahede ile toplanan ilim.
“DAHA EVVELCE ÇIKAN KİTAPLARIMIZ”
(Gönülden Esintiler)
1. Necdet Divanı:
2. Hacc Divanı:
3. İrfan Mektebi, Hakk Yolu’nun Seyr defteri:
4. Lübb’ül Lübb Özün Özü,(Osmanlıca’dan
çeviri):
5. Salât- Namaz ve Ezan-ı muhammedi’de Bazı
hakikatler:
“İngilizce, İspanyolca”
105
6. İslâm’da Mübarek Geceler, bayramlar ve
Hakikatleri:
7. İslâm, İmân, İhsân, İkân, (Cibril Hadîs’i):
8. Tuhfetu’l Uşşâkiyye, (Osmanlıca’dan çeviri):
9. Sûre-i Rahmân ve Rahmâniyyet:
10. Kelime-i Tevhid, değişik yönleriyle:
11. Vâhy ve Cebrâil:
12. Terzi Baba (1) ve Necm Sûresi:
13. (13) On üç ve Hakikat-i İlâhiyye:
14. İrfan mektebi, “Hakk yolu”nun seyr defteri ve
şerhi
15. 6 Pey- (1) Hz. Âdem Safiyyullah
(a.s.)
16. Divân (3)
17. Kevkeb. Kayan yıldızlar.
18. Peygamberimizi rû’ya-da görmek.
19. Sûre-i Feth ve fethin hakikat-i.
20. Terzi Baba Umre (2009)
21. 6 Pey-(2) Hz. Nûh Neciyyullah:
(a.s.)
22. Sûre-i Yûsuf ve dervişlik:
23. Değmez dosyası:
24. 6 Pey-(3) Hz. İbrâhîm Halîlûllah: (a.s.)
25. Köle ve incir dosyası:
26. Bir zuhûrât’ın düşündürdükleri:
27. Genç ve elmas dosyası:
28. Kûr’ân’da Tesbîh ve Zikr:
29. Karınca, Neml Sûresi:
30. Meryem Sûresi:
31. Kehf Sûresi:
106
32. İstişare dosyası:
33. Terzi Baba Umre dosyası: (2010)
34. Bakara dosyası:
35. Fâtiha Sûresi:
36. Bakara Sûresi:
37. Necm Sûresi:
38. İsrâ Sûresi:
39. Terzi Baba: (2)
40. Âl-i İmrân Sûresi:
41. İnci tezgâhı:
42. 4-Nisâ Sûresi:
43. 5-Mâide Sûresi:
44. 7-A’raf Sûresi:
45. 14-İbrâhîm Sûresi:
46. İngilizce, Salât-Namaz:
47. İspanyolca, Salât-Namaz:
48. Fransızca İrfan mektebi:
49. 36-Yâ’sîn, Sûresi:
50. 76-İnsân, Sûresi:
51. 81-Tekvir, Sûresi:
52. 89-Fecr, Sûresi:
53. Hazmi Tura:
54. 95-Tîn, Sûresi:
55. 28- Kasas, Sûresi:
56. İrfan-Mek-Şer-Fransızca-Baba:
57. 20-TÂ HÂ Sûresi:
58. Mirat-ül-İrfan-ve-şerhi:
107
59. 6 Pey-(4) Hz. Mûsâ Kelîlmullah: (a.s.)
60. 6 Pey-(5) Hz. Îsâ Rûhullah:
61. 6 Pey-(6) Hz. Muhammed:
61. Bir ressam hikâyesi:
63. İnci mercan tezgâhı
64. Ölüm hakkında:
65. Reşehatt’an bölümler:
66. Risâle-i Gavsiyye:
67. 067-Mülk Sûresi:
68. 1-Namaz Sûrereleri:
69. 2-Namaz Sûrereleri:
70. Yahova Şahitleri:
71. Mü-Geceler-Fran-les-nuits:
72. Îman bahsi:
73. Celâl ve İkram:
74. 2012 Umre dosyası:
75. Gülşen-i Râz şerhi:
Mektuplar ve zuhuratlar serisi:
81- 12- Terzi Baba-(1)
82- 39- Terzi Baba-(2)
----------------------------Terzi Baba İnternet dosyaları----------------------------108
(a.s.)
(s.a.v.)
83-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-384-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-485-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-586-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-687-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-788-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-889-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-990-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-1091-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-1192-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-1293-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-1394-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-1495-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-1596-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-1697-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-1798-Terzi-Baba-Mek-ve-zu-Ke-Kara-bi-dosyası-1899-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar -19100-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar -20101-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar -21102-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar -22103-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar -23104-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar -24105-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar -25106-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar -26-
109
NECDET ARDIÇ
Büro : Ertuğrul mah.
Hüseyin Pehlivan caddesi no. 29/4
Servet Apt.
59 100 Tekirdağ.
Ev : 100 yıl Mahallesi uğur Mumcu Cad.
Ata Kent sitesi A Blok kat 3 D. 13.
59 100 Tekirdağ
Tel (ev)
: (0282) 261 43 18
Cep
: (0533) 774 39 37
Veb sayfası: Amerika: <http:// necdetardic. org/
Veb sayfası: Amerika: <www.necdetardic.info>
Veb sayfası: Almanya: <www.terzibaba.com>
Radyo adresi (form): <terzibaba13.com>
İnternet, MSN Adresi:
Necdet Ardıç
<[email protected]
110