docSayı 5
download 
Şikayet Transkript
Sayı 5
GEÇMİŞTEN WIKILEAKS’E KARŞI TARİHÎ TEDBİRLER 01 0 0 02 0 03 2013 2 SOSYAL HAYAT Hamam Ruhsal ve bedensel arnma Başar 2012 Olimpiyat Oyunlar’nda yüzümüzü güldürenler Söyleşi Leyla ile Mecnun’un Erdal Bakkal’: Cengiz Bozkurt SOSYAL MEDYA BİLGİSAYAR OYUNLARI KİTAP-SİNEMA MAGAZİN English Summary of Contents Beş ylda çok yol kat ettik TÜVTURK ailesinin değerli üyeleri ve saygdeğer TÜVTURK dostlar, Araç muayeneniz için randevu alÛn! TÜVTURK Araç Muayene ÚstasyonlarÛ’na gelmeden önce lütfen randevu alÛn, sÛra beklemek zorunda kalmayÛn. Randevu ve bilgi için tuvturk.com.tr 11 Ocak 2008 tarihinde Elazğ’da açlan ilk araç muayene istasyonunda yaptğmz birinci araç muayenesinin üzerinden tam beş yl geçti. Ülkemizin trafik güvenliği seviyesinin yükseltilmesi için bir milât olarak kabul edilebileceğini düşündüğümüz o günden beri durmadan çalşarak hep daha iyi hizmet vermeyi hedefledik. Bir milyar TL yatrmla; 189 tanesi, rekor bir süre olan 12 ay içinde olmak üzere 196 sabit araç muayene istasyonu, iki motosiklet muayene istasyonu açtk ve 73 gezici istasyonu hizmete aldk. On milyon arac istasyonlarmza kabul ettik. Bu on milyon araç sahibine, periyodik muayene, tadilat muayenesi, tespit, tekrar muayenesi ve egzoz gaz emisyon ölçümü olmak üzere tam 40 milyon muayene hizmeti verdik. Seyir için güvenli olmadğn tespit ettiğimiz dokuz milyon aracn kusurlarn gidermesini temin ederek, trafikte tekrar emniyetli bir şekilde seyretmesini sağladk. 5 bine yakn kişiyi zaman içinde istihdam ettik, 4 bine yakn teknik çalşanmza mesleki eğitim verdik. Sosyal sorumluluğunun farknda bir kurum olarak destekçisi olduğumuz Trafikte Sorumluluk Hareketi kapsamnda gerçekleştirdiğimiz saha ve eğitim etkinlikleriyle 500 bin, televizyon ve radyolar araclğyla milyonlarca kişiye ulaştk. Beşinci yl sonunda yüzde 90’lara varan müşteri memnuniyeti ve yüzde 80’ler seviyesinde marka bilinirliğine erişmiş olmann mutluluğunu yaşyoruz. TÜVTURK’ün, ülke çapnda, “bağmsz, tarafsz, dürüst” bir teknik denetim kuruluşu olarak başarl bir model oluşturma vizyonunda önemli bir yol kat ettiği inancndayz. Elbette tüm bu süreç boyunca hiçbir zaman yalnz değildik. İmtiyaz sözleşmesini imzaladğmz günden beri bizi yönlendiren ve destekleyen Ulaştrma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlğ ile örnek bir işbirliği sergilediğimizi düşünüyoruz. Ulaştrma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlğ’nn yan sra, birçok farkl alanda ortak çalşmalar yürüttüğümüz; Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlğ’na, Çevre ve Şehircilik Bakanlğ’na, Milli Eğitim Bakanlğ’na, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Jandarma Genel Komutanlğ’na, sivil toplum kuruluşlarna ve araç muayenesinin öneminin fazlasyla farknda olarak yapc eleştirileriyle daha iyiye ulaşmamza yardmc olan basn mensuplarna teşekkürü bir borç biliyoruz. BEŞİNCİ YIL SONUNDA YÜZDE 90’LARA VARAN MÜŞTERİ MEMNUNİYETİ VE YÜZDE 80’LER SEVİYESİNDE MARKA BİLİNİRLİĞİNE ERİŞMİŞ OLMANIN MUTLULUĞUNU YAŞIYORUZ. TÜVTURK Araç Muayene İstasyonlar projesine en başndan beri özveriyle katk sağlayan bütün çalşanlarmza ve tedarikçilerimize sonsuz şükranlarmz sunuyoruz. Tüm TÜVTURK hissedarlar, çalşanlar ve iş ortaklar için başarlarla dolu geçen bu beş yldan sonra, bizden beklentilerin artk daha da yükseldiğinin bilinciyle çtay yukarlara taşmak için hep birlikte yorulmadan çalşacağz. Önümüzdeki dönemde artan bir ivmeyle yeni başarlara imza atacağmza olan inancmz tam. Bu duygu ve düşüncelerle hepinizi saygyla selamlyor, 2013 ylnn sağlkl ve bol kazançl günler getirmesini temenni ediyorum. KEMAL ÖREN TÜVTURK Genel Müdürü TÜVTURK Araç Muayene ÙstasyonlarÚ TÜVTURK, bir TÜV SÜD - DOÙUÜ - BRIDGEPOINT ortaklÛØÛdÛr. www.tuvturk.com.tr İSTASYON 3 İÇİNDEKİLER 10 36 24 06 Haberler Dünya ve Türkiye'de öne çkan haberler 10 Hayat Ruhsal ve bedensel arnma: Hamam 16 Başar Londra Olimpiyat Oyunlar’nda madalya alarak yüzümüzü güldüren beş ismin öyküsü 20 Kariyer Bilişim hukuku önümüzdeki on yllarn en geçerli kariyer alanlarndan birisi olacak 24 Söyleşi Cengiz Bozkurt ile söyleşi 30 Tarihten sayfalar Wikileaks’e karş tarihî tedbirler 36 Yeme-İçme Doğu’nun egzotik tatlar 40 Sağlk Sağlkla ilgili ilginç ve faydal bilgiler, sevindirici gelişmeler 46 Uzman Gözüyle Traktör muayenesi 48 Sosyal Medya Sosyal medyadaki gelişmeler 50 Popüler Kültür Seyahat, festival, kitap, sinema... 54 Çocuk Bu bilgiler sizi şaşrtacak 56 TÜVTURK TÜVTURK'ten haberler 60 English Summary İmtiyaz Sahibi TÜVTURK Kuzey Taşt Muayene İstasyonlar Yapm ve İşletim A.Ş. Adna Kemal Ören Yönetim Yeri Büyükdere Caddesi, No: 255 Kat: 17-18 Maslak-Şişli-İSTANBUL Yayn Yönetmeni Figen Kayralc Yayn Koordinatörü M. Koray Özcan (Sorumlu Müdür) Görsel Yönetmen Kemal Toğanç Yapm Yeri Doğuş Grubu İletişim Yaynclk ve Ticaret A.Ş. Doğuş Power Center Ahi Evran Polaris Caddesi No: 4 Maslak 34398 İstanbul Tel: 0212 304 00 00 (Santral) Bask yeri Ömür Matbaaclk A.Ş. Beysan Sanayi Sitesi Birlik Cad. No: 20 Haramidere-Beylikdüzüİstanbul Tel: 0212 422 76 00 Yayn Türü Üç aylk yaygn süreli yayn, TÜVTURK Araç Muayene İstasyonlar kurumsal yayndr, parayla satlmaz. [email protected] 4 İSTASYON HABERLER TÜRKİYE’NİN İLK ‘MİNYATÜR KIZILÖTESİ KAMERASI’ Newsweek internete yenildi ■ 80 yl önce, 17 Şubat 1933’te ■ TÜBİTAK’n desteğiyle ODTÜ’lü akademisyenler tarafndan üretilen kzlötesi görüntüleme sensörünün ardndan Dünya 2040’ta yok olmayacak ■ Bu haber Mayalar’n 21 Aralk kehaneti gibi bir kehanet değil. ABD Ulusal Havaclk ve Uzay Dairesi NASA, yaptğ gözlemler sonucu 2040’ta Dünya’nn yaknndan geçecek olan 2011 AG5 adl asteroidin çarpma olaslğnn 100’de 1 olduğunu açklamş, hatta bu olaslğn yüzde 1’in de altnda olabileceğini belirtmişti. Bunun üzerine Gemini Gözlemevi de, 140 metre genişliğindeki 2011 AG5’in Dünya’ya çarpmas halinde ortaya çkacak olan 100 megatonluk enerjinin İkinci Dünya Savaş’nda Japonya’ya atlan atom bombalarndan binlerce kat daha güçlü olacağn ifade etmişti. Çok küçük bir ihtimal de olsa, çarpşma olaslğ ve etkileri üzerine harekete geçen Birleşmiş Milletler (BM) tarafndan kurulan Dünya’ya Yakn Gök Cisimleri Eylem Ekibi (NEO) de, Şubat aynda daha iyimser bir açklamada bulunarak 2011 AG5’in Dünya’ya çarpma ihtimalini 625’te 1 olarak açklad. Buna rağmen olas çarpşma tarihin 5 Şubat 2040 olarak belirtildi. Her ne kadar asteroidin çarpma olaslğ 625’e 1 olarak verilmiş olsa da tehlike yine de küçümsenecek gibi değildi. Çalşmalarna devam eden NASA, Hawaii’deki Mauna Kea yanardağndaki Gemini-8 meteor teleskobuyla yaplan gözlemlerini artrd. Ve Gemini8’den gelen son gözlem sonuçlar herkese rahat bir nefes aldrd: Dünya, 2011 AG5 asteroidinin olas yörüngeleri arasnda yer almyordu Türkiye’de ilk defa soğutmasz minyatür kzlötesi kamera üretildi. Savunma sanayiinde güvenlik amaçl kullanlan kzlötesi kameralar çok yüksek maliyetle üretiliyor. Oysa Türkiye, ilk defa kullanlan etkin küçültme tekniği sayesinde söz konusu kameralar diğerlerine oranla 10 kat daha ucuza üretti. Böylece bu konuda dünyada önemli bir rekabet gücüne kavuşma, hatta lider olma frsat elde etti. Kzlötesi termal kameralarn gelecekte otomotiv, güvenlik, savunma, havaclk ve tp gibi ileri teknolojiyle iç içe olan alanlarda kullanlmas hedefleniyor. Araçlara yerleştirilecek kzlötesi kamerayla araçlar yayalara çarpmamak için otomatik olarak durabilecek. Yetkililer, bu sistemin Avrupa Birliği mevzuatnda da öngörüldüğünü ve ileride her arabada zorunlu hale geleceğini belirtiyor. İleride bu kameralar daha da küçültülüp cep telefonunun içine girebilecek. Böylece, cep telefonuna bakarak güvenli yürümekten, cep telefonuyla ateş ölçmeye ve duvar içindeki boru hatlarnn, s kaçak ve kayplarnn da rahatlkla tespit edilmesi mümkün olacak. GÖKTÜRK-2’DEN İLK GÖRÜNTÜLER ■ Türkiye’nin yerli keşif uydusu Göktürk-2, 18 Aralk 2012’de En mutlu insanlar Latin Amerikallar ■ Gallup Araştrma Şirketi en mutlu insanlarn yaşadğ ülkeleri belirlemek için bir araştrma yapt. “Geçen yl iyi dinlendiniz mi, sayg gördünüz mü, çok fazla gülümsediniz ya da güldünüz mü, enteresan bir şey duyup yaptnz m, önceki gününüzden keyif aldnz m” gibi sorularn sorulduğu araştrmann sonuçlar oldukça ilginç. Sonuçlara göre en mutlu insanlar Latin Amerikallar. Panama ve Paraguay, en mutlu insanlarn bulunduğu ülkeler sralamasnda baş çekiyor. Bu iki ülkeyi El Salvador, Venezuela, Trinidad ve Tobago, Tayland, Guatemala, Filipinler, Ekvador ve Kosta Rika takip ediyor. Amerika Birleşik Devletleri 33. srada yer alrken Almanya ve Fransa, Somali ile birlikte 47. sray paylaşyor. Araştrmaya göre en karamsarlar insanlar Singapur’da yaşyor. Bu sonuçlar zenginlik ve gelişmişlik gibi kriterlerin mutlu olabilmek için yeterli olmadğn gösteriyor. Tam tersine, yoksul ama daha Çin’deki Jiuquan Frlatma Üssü’nden Türkiye saatiyle 18.13’de uzaya frlatld ve 12 dakika sonra, saat 18.25’te 686 kilometre yüksekteki yörüngesine oturdu. Uydudan ilk sinyal TÜBİTAK UZAY tarafndan yerli olarak geliştirilen ve sorunsuz bir şekilde çalşan haberleşme sistemleri, uçuş bilgisayar ve uydu üzerindeki diğer sistemler araclğyla, saat 19.39’da Norveç Trömso’den alnd. Bunu takiben TÜBİTAK UZAY ekibinin yoğun gözlem çalşmalar başlad. İlk sinyalin ardndan uydudan alnan scaklk, akm, gerilim ve kamerayla ilgili bilgiler anlk değerlendirdi ve uydu kameralarnn dünyann dört bir yanndan çektiği görüntüler gelmeye başlad. İlk görüntüler, ABD, Brezilya ve Hindistan’dan gelirken, Türkiye’den ilk net görüntü ise İzmir’den alnd. Uydu üç yer istasyonu üzerinden günlük ortalama 30 kez geçiyor ve Dünya üzerinde günde 15 tur atyor. Doğuş Holding’e ödül ■ Türkiye Kurumsal Sosyal Sorumluluk Derneği (TKSSD) tarafndan 2009 ylndan bu yana düzenlenen “KSS Çözümleri Pazaryeri” etkinlikleri, farkl sektörlerden şirketlerin kurumsal sosyal sorumluluk alannda geliştirdikleri projelerini sergileyerek, şirketlerin bu alandaki bilgi ve deneyimlerini diğer şirketlerle paylaşmalarn sağlayacak etkili bir platform sunuyor. Platform, ayn zamanda, sosyal sorumluluk konusunda toplumsal bilinç yaratarak gelecek için hedefler oluşturulmasna katk sağlyor. Bu yl 9 Aralk’ta “İşletme 2023; Cumhuriyet’in 100. Ylnda Kurumsal Sosyal Sorumluluk Pazaryeri” ad altnda gerçekleştirilen pazaryeri etkinliğinde Doğuş Holding, Kurumsal Sorumluluk Raporu ile “2012 Kurumsal Sosyal Sorumluluk İletişim ve Raporlama Ödülü”ne layk görüldü. KSS projeleri, Cumhuriyet’in 100. yl 2023 ylnda şirketlerin ‘aklc, sürdürülebilir ve kapsayc’ uygulamalara sahip işletmelere dönüşmesi gibi kriterler göz önüne alnarak değerlendirilerek ödüllendi. Doğuş Holding Kurumsal İletişim Bölüm Başkan Deniz Bayel Feyizoğlu, Doğuş Grubu olarak Birleşmiş Milletler Küresel İlkeler Sözleşmesi’nin imzalandğ 2007’den bu yana her yl çok farkl sektörlerde faaliyet gösterdiklerini belirtti. Feyzioğlu, “Farkl paydaş gruplarna sahip şirketlerden oluşan Grubumuzun KSS alanndaki çalşmalarn kapsayan bir raporlama yapyoruz. Önümüzdeki dönemde de Küresel Raporlama Girişimi (GRI) yayn hayatna başlayan dünyann lider haber dergisi Newsweek, 2013 itibaryla sadece internette yaynlanacak. İnternetin gazete ve dergi gibi yazl basn için ciddi bir rakip platform haline geldiği uzun zamandr konuşuluyordu. Bu haber, internet ve basl medya arasndaki rekabette dijital dünyann gittikçe daha güçlendiğinin ciddi bir kant. Newsweek’in baslacak son saysnn siyah beyaz kapak fotoğrafnda, derginin New York’un Manhattan semtindeki binas yer alyor. Fotoğrafn üzerindeyse, mikro paylaşm sitesi Twitter’daki hashtag’ler gibi #lastprintissue (son basl say) yazyor. Bir twitter okuru söz konusu hashtag için, “Bir mağdurun son nefesinde katilinin kimliğini yazmas gibi” ifadesini kullanyor. Derginin basl hayatna son verme kararnn alnmasnda okuyucularn internete kaymas ve bu nedenle reklam gelirlerinin azalmasnn rol oynadğ belirtiliyor. Bundan böyle yalnzca internette çkacak olan dergi basl dergilerdeki ilanlara daha çok para ödeyen reklamverenleri kaybedecek, buna karşlk bask, posta ve dağtm gibi kalemlerde tasarruf edecek. HABERLER ARTIK KAMERALAR DA AKILLANDI Nokia’nn yeni amiral gemisi ■ Uzun bir süredir telefon pazarnda ciddi bir hamlesi olmayan Nokia, yeni amiral gemisi Lumia 920’i piyasaya sürerek sessizliğini bozdu. Nokia Lumia 920 hem tasarm, hem de yenilikçi özellikleriyle markann geçmiş günlerini hatrlatyor. Windows Phone 8’in yeni donanm özellikleri ve uygulama dükkan sayesinde kullanclar, Apple’n iPhone ve Android sistemlerinin yannda yeni bir alternatife kavuşmuş oldular. Lumia rakiplerine göre biraz ağr olsa da gelişmiş özellikleriyle bu ağrlğ imaj ağrlğna dönüştürmeyi başaryor. Şk, minimal tasarmn yan sra teknik özelliklerine ksaca bakarsak, en dikkat çekici özelliği 4.5 inçlik IPS ekran. Ekran 768x1280 piksel çözünürlük sunarken 4 inçlik iPhone 5’den daha büyük. Dahili 32 GB belleği olan Lumia 920’nin harici hafza kart desteği yok. Telefonda 1 GB RAM bellek ve çift çekirdekli 1.5 GHz işlemci kullanlyor. Lumia 920’nin kablosuz temassz şarj özelliği ve özel aksesuar serisi çkarmas kullanclarn ilgisini ikiye katlad. Türkiye fiyat 1600 lira. 8 İSTASYON Windows 8’in grafik arayüz devrimi: Masaüstü öldü, yaşasn kare kutular! ■ Akll telefonlarn en çok hangi sektörü etkilediğini sorsalar, kuşkusuz fotoğraf makineleri deriz. Kamera özelliğinin cep telefonlarna girmesi, kompakt dijital kamera satşlarn bir hayli olumsuz etkilemişti. Özellikle akll telefonlarla birlikte iyice telefona kayan fotoğraf, yeniden eski günlerine dönebilir mi? Samsung’un Galaxy Camera’s bu soruya yant veriyor. Şirket yenilikçi bir yaklaşmla klasik kompakt fotoğraf makinesini Android’li mini bir tablete çeviriyor. Sadece o kadar olsa iyi, 3G, 4G ve Wi-Fi ile internete bağlanabiliyor. 4.8 inç büyüklüğünde Super Clear LCD ekran kullanrken 1.4 GHz hznda 4 çekirdekli işlemciye sahip. 1 GB RAM ve Android 4.1 Jelly Bean işletim sistemi de cabas. 16 Megapiksel çözünürlük sunan Galaxy Camera her an internete bağlantsyla, çektiğiniz her fotoğraf ve videoyu annda paylaşabilmezin ötesinde aplikasyonlar, müzik ve oyunlaryla fotoğraf makinesinin bir hayli ötesinde. MICROSOFT’TAN KARESEL AÇILIM: WINDOWS 8 ■ Teknolojik ürünler alannda heyecanl günler yaşadğmza kuşku yok. Akll telefonlarla yükselen dalga, tabletlerle frtnaya dönüştü. Şirketler ard ardna yeni ürünlerini piyasaya çkaryorlar. Bu ortamda en radikal çkşlardan birini Microsoft Windows işletim sistemiyle yapt. 2012 başnda beta sürümleri çkan Windows 8 işletim sistemi piyasaya resmen çkt. Ardndan bu sistemi kullanan bir çok yeni ürün de piyasada yerini ald. Windows 8’in kuşkusuz en büyük özelliği akll telefonlardan bilgisayarlara, tabletlerden oyun konsollarna kadar şirketin dokunmatik kullanc grafik arayüzüne geçmiş olmas. Kare kutular şeklinde tasarlanan arayüz yllarn masaüstü (desktop) mantğn tarihe gömüyor. İstenildiği gibi düzenlenebilen kare kutular anlk verileri içinde göstererek kullancya dinamik bir kullanm vaat ediyor. Bu yeni arayüz ve buna uygun tasarlanan yeni kuşak ve tablete dönüşebilen dizüstü bilgisayarlarsa işin en eğlenceli ksm. Katlanabilir klavyeler, ters dönüp tablet olan dizüstüler… Windows 8 dokunmatik kullanm özelliğiyle tasarm açsndan üreticilerin önüne yeni ve ilginç olanaklar sunuyor. Windows 8 konusundaki ikinci kritik gelişmeyse şirketin RT adyla bugün Android tabletlerin kullandğ donanm üzerinde çalşabilecek yeni bir işletim sistemi de çkarmş olmas. Android sistemiyle rekabet etmesi hedeflenen Windows RT, ilk defa şirketin kendi tableti olan Surface’de kullanld. Kendi özel uygulamalar ve dükkan olacak RT sistemi diğer üreticiler tarafndan da kullanlabilecek. Microsoft’un grafik arayüzündeki üçüncü önemli noktaysa akll telefonlara yönelik Windows Phone 8’in Türkiye’de kullanclarla buluşmas oldu. Yine kutulardan oluşan dokunmatik grafik arayüz Windows 8’e esin kaynağ olmuştu. Yaz aylarnda ABD’de tantm yaplan Nokia Lumia ve HTC ürünleri Türkiye’de satşa çkt. Bir çok kullanc tarafndan geçer not alan ve büyük oranda beğenilen akll telefon işletim sisteminin uygulama marketi de hzla büyüyor. Xbox Live, Office Mobile gibi eğlence ve ofis servislerinin yan sra Nokia’nn harita ve müzik servisleri de kullanclar tatmin edecek özellikler sunuyor. Hem tablet hem dizüstü ■ Microsoft, Surface adn verdiği ürünle Windows açsndan PC ve tablet arasnda oluşan uçurumu kapatmay planlyor. Surface, tasarm hem tablet hem de gerektiğinde dizüstü bilgisayar olabilecek tek bir tasarm anlayşn oturtmaya çalşacak. Surface üzerinde hem Windows’un RT denilen tablet sistemi, hem de PC’lerde çalşan Windows 8 Pro sistemiyle kullanlabilecek. 10.6 inç ekrana sahip Surface’in RT modelinin kalnlğ 9.3 milimetre olurken özel dokunmatik klavye klf da bir hayli ilgi çekmeyi başard. 676 gr ağrlğndaki Surface RT, 32 ve 64 GB’lk iki farkl bellek modeliyle piyasaya sunulacak. Google Nexus seriye bağlad ■ Google, akll cihazlarn tam bir seri haline getirdi. Önce Asus’la 7 inçlik 199 dolara satlan bir Nexus tablet duyuran Google hz kesmedi ve önce Samsung’la 10 inçlik Nexus tableti ve ardndan da LG ile birlikte üreteceği 4 inçlik akll telefonu tantt. Böylece şirket, Nexus 4, Nexus 7 ve Nexus 10 ile akll seri yapmş oldu. Geçtiğimiz ay Türkiye pazarna giren Nexus 7 fiyat ve özellikleriyle kullanclardan tam puan almay başard. Nexus 10’un ilk incelemelerinden gelen verilerse oldukça heyecan verici. Android’i üreticilerin kendi arayüz eklentileri olmadan saf haliyle kullanmak isteyenlere tavsiye edilir. iPad mini piyasaya çkt Doğuş Dergileri artk iPad’de ■ Doğuş Yayn Grubu National Geographic Türkiye, Vogue, GQ ve National Geographic Kids dergileriyle iPad’de. Dört dergi de interaktif içeriğiyle basl derginin sadece dijital bir kopyas olmann çok ötesinde özelliklere sahip. Dergiler, iPad’e özel olarak üretilen animasyonlar, videolar ve ses kaytlaryla, okuyucuyla sayfalar birleştiren interaktif özellikleriyle Türkiye’de bir ilki gerçekleştiriyor. iPad’lerde Newsstand üzerinden yaynlanan dergilere abone olma imkan da bulunuyor. Çözünürlükte en iyisi: HTC 8X ■ Türkiye pazarna giren ikinci Windows Phone 8 sistemli markaysa HTC oldu. Şirket 8X adn verdiği en gelişmiş Windows’lu telefonu 4.3 inçlik Super LCD 2 ekran kullanrken 1280x720 piksel HD çözünürlüğe sahip. İnç başna 341 pikselle ürün rakiplerin ilerisinde. Polikarbonat renkli kasa tasarm ve inceliğiyle dikkat çeken HTC 8X’de çift çekirdekli 1.5 GHz Snapdragon işlemcisi kullanlrken 1 GB RAM bulunuyor. Türkiye’de 1.600 liraya satşa çkan akll telefon Avea ve Vodafone üzerinden kampanyayla alnabiliyor. ■ iPad teknoloji alannda resmen devrim yapmş ve tablet devrini başlatmşt. Ancak 10 inç ekran boyunda srar eden Apple, kullanclarn talebine dayanamad ve 7.8 inçlik iPad mini’yi üretti. 1024x768 piksel ekran çözünürlüğü sunan tablet 1 Ghz hznda A5 işlemci kullanyor. 4G desteği bulunan tabletin 5 megapiksel arka kameras bulunuyor. iPad mini’nin ABD fiyat 329 dolardan başlyor. İSTASYON 9 HAYAT Takunya tkrtlar, ağr ahşap kapnn gcrts, kurnalardan dökülen suyun sesi ve scaklk... İçeriye adm atar atmaz bedeninizi kaplayan buğu gerçek dünyayla aranza bir perde çekiyor. Perdenin ardnda scak su, buhar, kese, göbektaş, muhabbet ve huzur var. Galatasaray Hamam’nn müşterileri keselendikten sonra, göbektaşna uzanarak lk ve loş sessizliğin tadn çkaryor. 10 İSTASYON B ugün kendimi şmartmaya karar verdim. En yakn arkadaşmla birlikte, gösterişli bir sultan hamamnn lklğndayz. Üzerimizde peştamaller, ayaklarmzda takunyalar, elimizde sabunlar, keseler, taraklar... Birazdan kap açlacak, su, buhar ve köpükten oluşan buğulu dünyann içinde kaybolacağz. Bedenimizle birlikte ruhumuzu da, bütün kirlerden arndrmay vaat eden hamamn halvetlerinde sultanlara yaraşr, şifa, keyif ve muhabbet dolu bir gün geçireceğiz. Ağr ahşap kapnn açlmasyla bedenimizi yoğun bir scaklk kaplyor... Göbektaşna sere serpe uzanmş kadnlar; kimi keseleniyor, kimi köpüklere bulanmş masaj yaptryor. Bir tas dolusu scak suyu başmdan aşağ döküyorum. Bir tas, bir tas daha... Bu loş kubbenin altnda kendimi ana rahminde gibi hissediyorum. Scak, korunakl, bütün kayglardan uzak... Bu hislerimde hamam sefasna düşkün annemin rolü olmal. Elimden tutup beni ilk kez hamama götürdüğünde, henüz ilkokula bile başlamamştm. Soğuk bir kş günüydü ve bütün mahalle toplaşp çoluk çocuk hamam yoluna düşmüştük. Çantalarmz temiz çamaşrlar, keseler, beyaz sabunlar ve havlularla doluydu. Soyunup hamama girdiğimizde yaşadğm şaşknlğ hâlâ hatrlyorum. Süslü kurnalar, mermer sütunlar, dev göbektaşyla, o güne kadar gördüğüm en ilginç yerdi. Herkes bir kurnann başna geçti, önce tas tas su dökündüler, sonra gülüş cümbüş bir muhabbete daldlar. Kimi göbektaşna uzand, kimi saçlarna kna yakt, kimi rastk çekti gözlerine. Bense göbektaşna uzandm, çevremdeki mrltl konuşmalar ve musluklardan akan suyun sesini dinlemeye başladm. Sonra gazozlar içildi, bir kadn şarklar söyledi, hamamc kadn kocaman bir tabak soyulmuş meyve ikram etti. Hamamdan çktğmzda hepimiz mis gibi sabun kokuyorduk. Büyüdükçe iki günlük iş gezilerinde bile, gittiğim kentin hamamn keşfetmek benim için tatl bir kaçamaktan öte, geleneğe dönüştü. Bu arada öğrendim ki, bir şehrin günlük hayatn gerçek boyutuyla öğrenmenin en kestirme İSTASYON 11 HAYAT yolu hamamdan geçiyor. Nasl olsa orada bir kadnla tanşyorsunuz ve o size şehirle ilgili efsaneleri, dedikodular, âdetleri, yemek tariflerini, kadnlarn srlarn, erkeklerin haylazlklarn yalansz dolansz anlatyor. Şehirdeki en iyi antikac kimdir, en ucuz hallar hangi dükkânda satlr, en temiz ve ucuz pansiyon nerede, hepsini hamamda tanştğnz kadnlardan öğrenebilirsiniz. Mardin’de bayrama iki gün kala yaplan gece hamamna gitmeseydim, oradaki çokkültürlülüğün ne demek olduğunu, belki tam olarak anlayamayacaktm. Arap güzelleri, Kürt gelinleri, Süryani teyzeler, altn bilezikli ağa eşleri, yoksul köylüler, süslü genç kzlar... Neşe içinde zlgt çekip dolma yiyor, birbirlerine baklava, çay ikram ediyorlard. Delikanl anneleri ise hamamda kz bakyordu. I. Murat’n 14. yy’da Bursa’y aldktan sonra onarlmasn sağlayp halkn kullanmna sunduğu Eski Kaplca, modern kentin ortasnda Bizans’tan bugüne devam eden bir kültürü temsil ediyor. ANADOLU’DA KADINLARIN SOSYALLEŞME MEKANI Büyük kentlerde uzun süre küçümsenen hamam kültürü son yllarda yeniden hareketlenmeye başlad. Pek çok Anadolu şehrindeyse kafe ve barlara gidemeyen kadnlarn birarada eğlenip sosyalleştikleri özel yerler olmaya devam ediyor. Tpk geçmişteki gibi... Osmanl’da kadnlarn tek başna sokağa çkmalar hoş karşlanmadğ için, yanlarnda erkek olmadan sadece hamama gidebilirlerdi. Sanrm her şey böyle başlamş olmal: “Madem başka bir seçenek yok, öyleyse kendi dünyan yarat!” Kapal kaplar, kafesli pencereler, ipek peçeler ardnda yaşamaya mecbur braklan kadnlar kendilerine dantel gibi işledikleri, çok renkli, zengin ve eğlenceli bir dünya yarattlar. Kendine özgü srlar barndran bu efsane yüzyllardr dilden dile anlatlyor, ressamlar, edebiyatçlar, sinemaclar onlardan ilham almaya devam ediyor. Geçmişten günümüze ulaşan an ve öyküler kadnlarn belirli aralklarla, birlikte hamam sefas yapmaya gittiklerini anlatyor. Üstelik bu öyle sradan bir ziyaret değil. Öncesinde ciddi bir hazrlk yaplyor ve bu hazrlkta halayklara (kadnn her şeyinden sorumlu köle kzlar) çok iş düşüyor; çiçek motifleriyle bezenmiş hamam bohças gözden geçiriliyor, işli havlular, peştamaller, gümüş pullu, sedef işli nalnlar, kildanlar, sabunluklar, keten keseler, lavanta kokulu sabunlar, şifa taslar, fildişi taraklar, gümüş sapl aynalar ve halis gül yağlaryla dolduruluyor. Kuşüzümlü yaprak sarmalar, şerbetler, börekler, köfteler ve meyveler alnyor. Hep ayn hamama gidildiği için, konağn kâhyas hamama önceden haber verip, camekânda soyunma odas, scaklkta da halvet ayrtyor. Hatrl müşterisinin gönlünü hoş etmek isteyen hamamc kadn da soyunma yerlerini ve halveti hazr tutuyor. Harem ve Türk hamam konularnda araştrmalar bulunan Prof. Dr. Nurhan Atasoy, Osmanl dönemi kadnlar için hamam âdetlerini uygulama biçimlerinin sosyal statü sembolü olduğunu söylüyor: “O dönemde hamamlar, ayn zamanda kadnlarn kendi konum ve itibarn gösterdiği yerlermiş. Bu nedenle herkes bütçesine göre cömert davranr ve hamamda para harcamaktan çekinmezmiş. Paşa kzlarn ve kocas varlkl kadnlar ykayan halayklar ya da hamamc kadnlar, karşlğnda bol bahşiş alrmş”. Günümüzdeyse düzenli olarak hamama giden kadn- 12 İSTASYON Eskiden gelin hamamndan önce evde yaplan kna gecesi eğlenceleri, günümüzde hamama da taşnyor. Baz hamamlar farkl bütçelere uygun olarak düzenledikleri gelin hamamyla kna gecesini birleştiriyor, hamam eğlencesinden sonra kna seremonisi başlyor (üstte). Eskinin süslü sedef kakmal nalnlarnn yerine hamamlarda artk tek tip desenli ahşap takunyalar giyiliyor (solda). Çemberlitaş Hamam’nn büyük bir avluya bakan soyunma odalarnn önündeki korkuluklara asl peştamaller kurumay bekliyor (sağda). larn amac, bir yandan temizlenirken, diğer yandan da günlük koşturmadan biraz uzaklaşmak, tabir yerindeyse “mola vermek”! Ama bu öyle öğle aras ksa molalardan değil! Çemberlitaş Hamam’nn Kadnlar Bölümü Sorumlu Müdürü Elçin Çelik, “Hamam keyfinin sras, kurallar, âdetleri var” diyor. “Öyle hemen sabunlanp üç tas su döküp çkmak yakşk almaz. Hem zaten aceleniz bile olsa Türk hamam sizi iki saatten önce brakmaz. Önce halveti ve kurna başn seçmeli, oturacağnz yeri, âdet üzerine sular dökerek temizlemeli ve scak–soğuk musluklarn ayarlamalsnz. Kurnann dolmasna yakn, sular başnzdan dökmeye başlayabilirsiniz. Aman, sakn hemen saçnz şampuanlamaya kalkşmayn. Vücudunuza sabun değerse, keselenmek zorlaşr! Bu yüzden hamamda hemen ykanmaya geçilmez. Önce slanmak, snmak ve ardndan göbektaşna uzanp, altta yanan külhann scaklğn vücudun her hücresinde hissetmek ve adamakll ter atmak gerekiyor.” Renkli törenlerle dolu Türk hamam kültürü doğumdan düğüne insan yaşamndaki pek çok önemli olayn kutlanp, kutsandğ bir sahne ayn zamanda. Gelin aday hamamda belirlenir de düğün hazrlklar hamamda yaplmaz m? Yüzyllar öncesinden günümüze kadar ulaşan gelin hamam geleneği, damadn kadn akrabalar, gelinin arkadaşlar, eş dost, konu komşunun davet edildiği şaşaal bir tören. Konuklardan önce hamama götürülen gelin, hazrlklar kontrol ediyor, yemeklerin sunumunu düzenliyor ve davetlileri karşlayp, buzlu şerbetler sunuyor. Yemek ve eğlence faslndan sonra gelin, türküler, dualar ve mutluluk dilekleri arasnda ykanyor, ardndan da göbektaşnn etrafnda üç kez dolaştrlyor. Hamamdan çkmadan önce, annesi ve kaynvalidesi başndan aşağ sular döküyor. Suyla birlikte dökülen bozuk paralar bolluk ve bereketi, serpilen çörek otlarysa kem gözlerden korunmay simgeliyor. Gelin hamamna gelenlere hediyeler vermek, çalgclara ve hamamc kadna bahşiş dağtmak da anneyle kaynvalideye düşüyor. Günümüzde ünlü tarihi hamamlarla birlikte, beş yldzl otel hamamlar da farkl bütçelere uygun gelin hamamlar düzenliyor, kna seremonileri yapyor. Ama bu İSTASYON 13 HAYAT HAMAM KÜLTÜRÜNÜN EŞSİZ PARÇALARI Nalnlar, şifa taslar, ibrikler, peştamaller, sabunluklar, bohçalar... Osmanl hamam kültürünün bu nadide parçalar koleksiyonerlerin de ilgi alanna giriyor. Dr. Ercan Topçu’nun 5 bin parçalk “Ab– Hayat” koleksiyonunda 19. yy’da Osmanl’da kullanlan 24 cm yüksekliğinde Şam işi naln (solda), 19. yy Osmanl, İstanbul işi hamam tas (üstte, sağda), 20. yy baş Osmanl, Mardin–Siirt işi sabunluk (üstte, en sağda), 19. yy Osmanl, Kayseri işi hamam tas (yanda), 18. yy Osmanl, üzerinde Ermenice “iyi günlerde kullan Prapion” yazl hamam kazan (yanda, en sağda). çocuklar, külhancnn yanna sğnrlarmş. Ne de olsa ateş sürekli yanyor, hamam hem scak hem de kalacak yeri çok. Zaten külhancya da odunlar taşyacak, külleri boşaltacak birileri lazm... Külhanda yaşamaya başlayan bu çocuklara, biraz da alay etmek için külhanbeyi diyorlar. Tabii bu çocuklar hamamdan para kazanamyor. Dolaysyla dilencilik, hrszlk, tulumbaclk onlarn işi oluyor. Zaman zaman mahallenin belals olsalar da, özde merhametli ve delikanllk raconuna uygun olarak çocuklar koruyor, yaşllara hürmet gösteriyor, hamamclarla, tulumbaclara yardm ediyorlar. Bu yüzden mahallenin sevgisini kazanyorlar.” TELLAKSIZ HAMAM OLMAZ hazrlklar eskisi gibi gelin ve ailesi değil, hamam işletmecileri yapyor. Hamamn sunduğu paket programn içinde yemekler, kna tepsisi, ikramlar hatta geleneksel kyafetler bile var... Doğumdan 40 gün sonra anneyle bebeğinin hamamda temizlenmesiyse Lohusa Hamam olarak adlandrlyor. Anadolu’da yaygn bir inanşa göre, yeni doğanlar, diğer bebeklerle karşlaşmasn diye, 40 gün dşarya çkartlmyor. Çünkü bu karşlaşmann bebeği zayflattğna inanlyor. Lohusa Hamam geleneğine göre, bebeği doğurtan ebe önce bebekle anneyi, içine altn para konmuş tasla ykyor, ardndan dualar okuyarak krkladğ bir tas suyu, lohusann başndan aşağ döküyor. Adndan dolay erkek eğlencesi olarak alglansa da Asker Hamam da kadnlarn başlattğ bir gelenek. Annelerin, çocuklar askere gittikten 10–15 gün sonra düzenlediği bu özel güne akraba ve komşular davet ediliyor. Askere gitmek, yetişkin erkek olmann önemli bir adm olarak görüldüğü için bu gelenek bir kutlama havasnda gerçekleşiyor. Asker için dualar ediliyor ve “su gibi gidip gelsin” temennilerinde bulunuluyor. Hamam, kadnlar kadar erkekler için de önemli. Erkeklerin kadnlar gibi ipekli peştamalleri, gümüş nalnlar olmasa da, esnaf hamam, damat hamam ve sünnet hamam gibi gelenekleri var. Onlar için özel hizmet veren esnaf ve gece hamamlar günümüzde de varlğn sürdürüyor. Sanat tarihçi Prof. Dr. Nurhan Atasoy, külhanbeylerin, hamamda külhancnn yanna sğnan çocuklardan yetiştiğini anlatyor: “Osmanl döneminde, yoksul ve kimsesiz 14 İSTASYON Erkekler hamamnn en güçlü karakteriyse tellaklar. Görevleri erkek müşterileri ykamak ve keselemek. Tellaklğa başlama yaş oldukça erken; 13–15 aras. Ama başlamak da sanldğ kadar kolay değil. Tellak yamağ olarak işe başlayacak olan gencin, güzel yüzlü, güzel vücutlu, neşeli, hareketli ve hoş sohbet olmas gerekiyor. Hatta öyle ki, 1630 ylnda, “tellaklarn yakşkl, canl olmalar, iyi kese atmalar ve müşterilerini sabunla ve temiz keseyle ykamalar”na dair bir nizamname bile yaynlanmş. 18. yüzyln ilk yllarna kadar, tellaklarnn hemen hepsi Arnavut kökenliymiş. Söylentiye göre, çkardğ isyanla III. Ahmet’in tahttan inmesine ve Lale Devri’nin kapanmasna neden olan Patrona Halil de Beyazt Hamam’nda çalşan bir tellakmş. Ancak bu olay sonrasnda tahta geçen I. Mahmut ilk iş olarak bir ferman yaynlamş ve Arnavut tellaklarn hamamlara alnmamasn buyurmuş. Hamamlarn gözde mekânlar olmasnn en önemli nedenlerinden biri de özgün mimarileri. Anadolu’daki tarihi hamamlarn büyük bir ksm, antik Roma hamamlarnn üstünde yer alyor. Her ne kadar Roma geleneğinin devam olsa da, kaplcalardaki havuzun yerine hamamda göbektaşnn bulunmas İslam dininde, akar ve ayağ olmayan durgun suda ykanmann caiz olmamasyla ilişkilendiriliyor. Türk Hamam kitabnda Orhan Ylmazkaya, hamama aralksz 700 yl boyunca ruh verenin Selçuklu ve Osmanl olduğunu söylüyor. İlk olarak Bursa ve Edirne’de yaplan klasik Osmanl hamamlar, İstanbul sultan hamamlaryla birlikte hamam kültürünü hem mimari hem de sosyal anlamda zirveye taşmş. 15. yy ile 16. yy’n ilk yllarnda, Osmanl İmparatorluğu topraklarnda, Anadolu’dan Balkan şehirlerine kadar yüzlerce hamam inşa edilmiş. Osmanl’nn ilk başkenti olan Bursa, hamam ve özellikle kaplcalar açsndan çok zengin. Şehirde Osmanl ve hatta Roma döneminden kalan hamam ve kaplcalar, günümüzde de kullanlyor. Rivayete göre Bizans Kraliçesi Theodora, gençliğinin ve güzelliğinin srrn Çekirge’deki Eski Kaplca’nn sularna borçluymuş. Evliya Çelebi, Bursa’nn diğer hamamlarn Seyahatnamesi’nde şöyle anlatyor: “Çekirge Sultan Kaplcas büyük bir evliyann nazargâhdr. Suyu uyuz ve cüzzam hastalar için çok faydaldr. Suyundan 40 gün içen miskin, Allah’n emri ile krk yllk cüzzamndan kurtulur. Sesi davudi olur. Kükürtlü Kaplcas’nn suyu son derece ac, kükürtlüdür. Kzl uyuz olanlar ykannca faydasn görürler. Yeni Kaplca İmareti kurşun örtülü binalardr. Süleyman Han buraya gidip nikris hastalğn- dan kurtulunca veziri Sar Rüstem Paşa’ya ‘Buraya büyük bir hamam yap’ diye ferman buyurmuş. Seyyahlar böyle sanatl, büyük hamam görmedik, derler. Havuzun çerçevesinde ham mermerden; ejder, arslan kelleleri, resimleri vardr ki, ağzlarndan scak su akar. Soğukluk denen yerde bir şadrvan vardr ki suyu kubbeye kadar çkar, hele uzun gecelerde kaplcalar Kafuri mumlar ile aydnlatlr, herkes dostuyla havuza girer. Kimi tavus, kimi güvercin taklas atp yüzücülük ve çeşitli oyunlar oynarlar.” Eskişehir’deki hamam kültürü, Bursa’da olduğu gibi Osmanl’dan daha eskiye dayanyor. Antik Dorylaion kentinin kuruluş yeri olarak gösterilen Eskişehir merkezindeki scak sular bölgesi günümüzde de şehir halkn bedensel ve ruhsal yorgunluklarndan arndryor. Yeralt sular açsndan bir hayli zengin olduğu için, şehrin hemen her mahallesinde büyük havuzlu hamamlar var. Halen kullanmda olan İstanbul’un en gösterişli hamamlar ise genellikle 16. yüzylda ve çoğu da “Haseki Sultanlar”n emriyle yaplmş. III. Murat’n annesi Nurbanu Sultan’n yaptrdğ Çemberlitaş Hamam, Osmanl ruhuyla, modern ihtiyaçlar uyum içinde barndryor. Hamamn işletmecisi Ruşen Baltac, Aydn Söke’de hamamn üstündeki bir evde doğmuş ve çocukluğunun ilk yllar kubbeler arasnda oyun oynayarak geçmiş. Babas Ali Baltac ile days Hüseyin Bayrak’n, İstanbul’a gelip, Çemberlitaş Hamam’n kiralamasyla birlikte okul dşndaki tüm zamanlarn hamamda geçirmeye başlamş. “Hamam stmak, odun taşmak, temizlik yapmak, çay ve gazoz satmak, kapda broşür dağtmak hep benim işimdi” diyor. Konuk listesinde Florence Nightingale, Alman İmparatoru II. Wilhelm, Ömer Şerif, Harrison Ford, Rudolf Nurayev, Cameron Diaz, Kate Moss gibi ünlü isimlerin yer aldğ Cağaloğlu Hamam ise bugüne kadar pek çok Hollywood filmine sahne olmuş. Buras babadan oğula geçen bir yönetimle işletiliyor. Çağ Çağdaş, genç kuşağn yenilikçi yöneticilerinden. Tpk Çemberlitaş gibi Cağaloğlu Hamam’nda da, geleneksel doku korunuyor ve gelin hamamndan çeşitli hamam eğlencelerine kadar pek çok hizmet veriliyor. Türk hamamnn sosyal yaşama, mimariye ve sanata kattğ değer yeniden keşfedilirken, sağlkla ilişkisi de tekrar tanmlanyor: Plastik, Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Uzman Prof.Dr. Ferit Demirkan, “Türk hamamnn sağlğa da pek çok yarar var” diyor ve ekliyor: “İnsan derisi üç haftada bir kendini yeniliyor ve kese yaptrmak ölü hücreleri temizliyor, yağlarn yaklmasna yardmc oluyor. Ancak terlemek en az kese kadar önemli. Vücuttaki zehirli toksinler, hamamda terle birlikte atldğ için temizlik gerçek anlamn buluyor. Vücuttan toksinlerin atlmasyla, kaslar gevşeyip rahatlyor, ağrlar çözülüyor. Buharn ise cildin nemlenmesinden, üst solunum yollarnn açlmasna ve hatta periferik damarlarn genişleyip dolaşmn düzelmesine kadar pek çok faydas var. Bu yüzden en az ayda bir hamama gitmek sağlk ve güzellik açsndan çok yararl.” Türk hamam ticarette, sanatta, kültürde A nadolu ve İstanbul hamamlar mimarisi, işlevi ve kültürüyle ulusaldr. Termal kaynaklardan beslenen benzerlerine lca ya da kaplca (kapl lca) denilmişken Arapça “scak yer” anlamndaki hamam sözcüğünün Türkçe’ye nasl girdiği konusunda bir çalşma yoktur. Türk hamamlarnn ilk kurucular, yüzyllar boyu Anadolu’nun en büyük endüstri kolunu oluşturan dericilerdir. Bu sektörün en zor ve her gün ykanmak durumundaki müşterileri debbağlar, yani sepicilerdi. Yerleşim yerlerinin ve çarşlarn kenar semtindeki tabakhanelerde, hayvan postlarn tiksindirici doğal maddeler kullanarak havuz ve yalaklarda dövüp tabaklayan debbağlar, akşamlar bu pislik ortamndan çknca hamamda ykanr, tertemiz giyinir, Pir Ahi Evran’n örgütlediği Ahibaba dergâhna giderek dinlenir, söyleşir, ibadet eder, yardmlaşr, eğlenirlerdi. Kaplcalarla hamamlarn yapsal ve işleyiş fark, su kaynaklar ve stma sistemlerinden kaynaklanr. Kaplcalarda termal dolu havuzda, halvet küvetlerinde kür ve banyo yaplrken, kaplcalardaki büyük havuzun yerini hamamlarda, orta boşluktaki göbektaş alyor. Göbektaşnn ve döşemetaşlarnn altnda cehennemlik, duvar içlerinde de tüteklik denen buharla stma kanallar bulunuyor. İstanbul’da da Fetih’ten (1453) sonra sukemerlerinden aşrma suyla çalşan Türk hamamlar çoğunlukla eski Roma hamamlarnn yerini almştr. Yüz yllk bir gelişmeden sonra, Mimar Sinan’n, Ayasofya (Haseki Hürrem) ve Atik Valide (Çemberlitaş) hamamlarndaki mimari yorumlamalaryla klasik “İstanbul çifte hamam” kimliğini kazanmş. İstanbul ve Anadolu kent hamamlarnda gelişen gelenek ve folklor, töresel âdetlerden müziğe, eğlenceye, yiyecek içeceklere, hamam takm taklavatna, halk diline yerleşmiş örneğin “hamama giren terler”, “hamamda kurna düğünde zurna”, “hamam suyuyla dost ağrlamak”, “hamam kapsnda kl satmak“, “hamam naln suratl” vb. deyimlere değin çok zengin bir kültür oluşturmuştur. Koleksiyonerlerin ilgisini çeken parçalar arasnda Osmanlca yazl sabunlar da var. Bu konu National Geographic Türkiye dergisinden özetlenerek alnmştr, NG Türkiye abone hatt: 444 18 59 veya 0 850 222 18 59 İSTASYON 15 BAŞARI Harika geçen bir sezonu Olimpiyat altnyla taçlandrmak A 2012’de YÜZÜMÜZÜ GÜLDÜRENLER Koca bir yl geride kalrken 2012’nin Türk sporu açsndan en sevindirici yanlarndan biri, belki de en sevindiricisi Londra’da düzenlenen Yaz Olimpiyat Oyunlar’nda kürsüye çkan ve boyunlarna madalya takan sporcularmzd. 16 İSTASYON Asl Çakr Alptekin’in aldğ altn madalya Türkiye’nin Olimpiyat Oyunlar’nda atletizm dalndaki ilk altn madalyas oldu. sl Çakr Alptekin harika bir sezon geçireceğinin sinyalini İstanbul’da düzenlenen Dünya Salon Atletizm Şampiyonas’nda vermişti. Kadnlar 1500 metre yarşndaki performansyla büyük alkş alyordu Asl, özellikle de son 400 metredeki eforuyla bronz madalyay boynuna takp Türkiye’ye dünya salon atletizm şampiyonalar tarihindeki ilk madalyay getirirken. Ama Asl, bununla da yetinmeyecekti. Haziran aynn sonunda Helsinki’de düzenlenen Avrupa Atletizm Şampiyonas’nda bir yeni başar hikâyesine daha imza atlacakt Asl Çakr Alptekin tarafndan. Elemelerde kendisini zorlamayan 27 yaşndaki atlet, finalde 4:05.31’lik derecesiyle bitiş çizgisini ilk srada geçerken 2002’de Münih’te düzenlenen Avrupa Atletizm Şampiyonas’nda Süreyya Ayhan’n yarş tamamladğnda yaşattğ sevincin bir benzerini yaşatyordu. Tam 10 yl sonra yine 1500 metrede Avrupa şampiyonluğunu bir Türk atlet kazanyordu. Asl’nn durmaya niyeti yoktu. Beş gün sonra düzenlenen Diamond League’in Paris ayağnda en iyi derecesini 5.5 saniye geliştirirken beş hafta sonraki Yaz Olimpiyat Oyunlar için gözdağ veriyordu. Asl Çakr Alptekin için harika geçen sezonu bir Olimpiyat madalyasyla taçlandrmamak için hiçbir sebep yoktu. O da bunu başard. Rahat bir tempoda geçen elemelerin ardndan yar finalde en iyi dereceyi yaparak finale kalyordu Asl. Cuma günü koşulacak final öncesinde Asl’nn Britanyallarn madalya beklediği ismi Lisa Dobriskey, Ruslarn dünyaca ünlü atletleri Tatyana Tomashova, Afrika ktasnn formda isimleri, Abeba Aregawi, Hellen Obiri gibi zorlu rakipleri vard. 6 Ağustos Cuma akşam saatler 22:55’i gösterirken yaklaşk 4 dakika sonra Türkiye spor tarihinin en büyük başarlarndan birinin elde edileceğinden kimsenin haberi yoktu. Kadnlar 1500 metre yarş sona erdiğinde Asl Çakr Alptekin dünyann elit atletlerini geride brakrken Türk atletlerinin de ne kadar üst düzey birer sporcu olduğunu cümle aleme gösteriyor, koca bir sezon boyunca aktlan aln terinin, harcann emeğin ne kadar değerli olduğunu bize anlatyordu. Asl Çakr Alptekin’in aldğ altn madalya Türkiye’nin Olimpiyat Oyunlar’nda atletizm dalndaki ilk altn madalyas oluyordu. ST U FO R ST E R /ST AFF/G E T T Y I MAG E S SPO R T /G E T T Y I MAG E S T U R K E Y İSTASYON 17 BAŞARI Bir ylda iki podyum Yozgat’n bir köyünden... H 18 İSTASYON EZ R A SH AW/ ST AFF /G ET T Y I MA GE S SPO R T /G E T T Y IMAG E S T UR K E Y Gamze Bulut, Londra 2012’de kariyerinin de en iyi derecesini koşarak gümüş madalyay boynuna takt. Nur Tatar, Londra 2012’de mücadele eden tek kadn tekvandocuydu. Vanl kzlarn rol modeli S porda zirvede kalmak en zor işlerden biri, üstelik bunu yllarca sürdürmek. Servet Tazegül son üç yldr yenilmeyen bir tekvandocu. Pekin 2008’de aldğ bronz madalya ile Türk sporu için çok önemli bir başar elde etmişti 24 yaşndaki sporcu. Pekin’de elde ettiği başarnn ardndan son üç ylda üst üste iki Avrupa şampiyonluğu kazanan Servet Tazegül, 2011’de Güney Kore’de dünya şampiyonu olarak sikletinin en iyisi olduğunu göstermişti. Katldğ bütün Avrupa, dünya şampiyonalar ile olimpiyatlarda madalya kazanan Servet’e, “Tekvanonun Messi”si yakştrmas yaplyor. Pekin 2008’de podyuma çkan Servet, Londra 2012’de kendisinden beklentileri boşuna çkartmad. Annesini yeni kaybetmesine karşn profesyonellik anlayşndan ödün vermedi ve Londra 2012 hazrlklarn sürdürdü Tazegül. Bir önceki olimpiyatta bronzla yetinmişti, Londra’da ise daha iyisini yapmak istiyordu. İstediğini de elde etti Servet. Çeyrek finalde Ukraynal rakibini yar finalde de Britanyal rakibini geçerek altn madalya için mindere çkyordu. Finalde olimpiyat şampiyonluğu için tandk bir rakibi, İranl Muhammed Bagheri’yi yenmesi gerekiyordu 24 yaşndaki sporcunun. 2011’de dünya şampiyonluğunu kazanrken de Bagheri’yi finalde yenen Servet, tarihin tekerrürden ibaret olduğunu gösterircesine müsabakadan galibiyet ayrlyordu. Londra 2012’deki ilk altn madalyamz kazanrken Servet Tazegül de annesine verdiği sözü tutuyordu. O nun spora başlamas ağabeyi Kadir’e özenmesine dayanyor. Nur Tatar, tekvando gibi çoğu kişinin tercih etmediği bir spora, üstelik de Van’da başladğnda henüz 7 yaşndayd. Avrupa Küçükler Tekvando Şampiyonas’nda iki defa Avrupa şampiyonluğunu kazanrken büyükler seviyesinde elde edeceği başarnn sinyallerini veriyordu. 18 yaşndayken katldğ Avrupa Şampiyonas’nda gümüş madalya kazanan Nur Tatar, bu yl ise Manchester’da düzenlenen turnuvada Avrupa şampiyonu oluyordu. Dşardan bakldğnda kolay gibi görünse de Nur’un ve bir sporcunun yaşadğ skntlar babas Nizamettin Tatar şöyle anlatyordu; “Ben kzmn ayaklarndaki moraltlar, ayağndaki sanclar, ayağndaki sakatlklar, sabahlara kadar inim inim inlerken baş-ucunda beklediğim günleri hatrladm. Biz bu işe inandk. Van’daki hocalarmz bu işe inandlar. Buraya kadar kolay gelinmedi.” Londra 2012’de mücadele eden tek kadn tekvandocuydu Nur Tatar. Buna karşn rakiplerini tek tek yenerek finale kadar gelmeyi başard. Finalde Güney Koreli rakibine yenilse ve olimpiyat gümüşünde kalsa da elde ettiği başarnn daha büyük anlamlar vard. Nur’un gösterdiği performanstan, elde ettiği başardan etkilenen onlarca genç kz ve çocuk spora, tekvandoya başlamak istedi. Sadece Van’da 1000 kz çocuğu Nur Tatar sayesinde tekvandoya başlad. Bir sporcu için bundan daha büyük bir başar olabilir mi… Servet Tazegül hem Pekin 2008’de hem de Londra 2012’de madalya kazanan tek sporcumuz. SCO T T H EAV E Y/ST AFF /G ET TY IMA GE S SPO R T /G E T T Y IM AG ES T U R KE Y enüz 10 yaşndayken, güreşçi olmak istediğini ailesine söyleyip hem eğitimini sürdürüp hem de başarl olmak çoğu çocuktan beklenmeyecek bir davranş. Rza Kayaalp bunu başaran ender insanlardan üstelik de Yozgat’n bir köyünde yaşarken. Kayaalp, sporcu olmak için ailesi tarafndan yönlendirilen bir çocuk değil. O, kendisi için sporun ne denli önemli olduğunu ailesine de anlatarak, iyi bir gelecek sağlanmasna yardmc oldu. Güreşe başlamasnn ardndan altyaplarda elde edilen başarlar büyükler seviyesinde de devam etti. 2009 ve 2010 Dünya Şampiyonlar’nda elde edilen dünya üçüncülüğü Rza için yeterli değildi. 2011’de İstanbul’da düzenlenen Dünya Şampiyonas’nda kazanlan altn madalya onun ailesine verebileceği en büyük hediyeydi. Kayaalp için dünya şampiyonluğunun ardndan en büyük hedef, Londra 2012’de alnacak bir olimpiyat altnyd. Hayalini kurduğu olimpiyat altn için son 16’da Ukraynal rakibini devirirken çeyrek finalde de Birleşik Amerikal güreşçiyi yeniyordu. Rza’nn altn madalyaya ulaşmas için iki rakibini daha geçmesi yeterliydi. Fakat yar finalde Kübal rakip karşsnda alnan mağlubiyet, Rza Kayaalp’in olimpiyat altn hayallerini Rio’ya ertelemesi anlamna geliyordu. Altn olmamşt ama kariyerinin ilk Olimpiyat madalyasna ulaşmak için bir şans daha vard. Gürcü güreşçi karşsnda alnan galibiyet, hem Rza Kayaalp’in ilk olimpiyat madalyas hem de Türkiye’nin Londra 2012’de aldğ ilk madalya oluyordu. mazdk ama gerçekleşti. Helsinki’de elde edilen başary Londra’ya da taşd Gamze Bulut. 1500 metre finali başladğnda ilk 400 metreyi lider geçen Gamze, son tura kadar bu liderliğini sürdürdü. Son turda gerilere düşmeye başlasa da Gamze, genç bir atletten beklenmeyeni başard yarşn bitimine 20 metre kala rakiplerini geride brakarak bitiş çizgisini ikinci srada geçerken Londra 2012’nin bizim için en tarifsiz ann yaşatyordu. 4:10.40’lk derecesiyle kariyerinin en iyi derecesine imza atan Gamze Bulut, Olimpiyat gümüşüne de ulaşyordu. Türk atletizminde Süreyya Ayhan ile tam 10 yl önce Münih’teki Avrupa Şampiyonas’nda altn madalyay alrken yüreğimiz hzl hzl atmaya başlamşt. Bir yl sonra Paris’teki Dünya Şampiyonas’nda gelen gümüş madalyayla birlikteyse, istenirse ve azmedilirse başarnn gelebileceğini anladk. Pekin’de Elvan bize bambaşka bir pencere açt hem 5 bin hem 10 bindeki gümüşlerle. Londra 2012’de ise Süreyya Ayhan ile başlayan ve Elvan Abeylegesse ile devam eden ivmenin nerelere ulaşabileceğini canl gözlerle izleme şansn yaşatt Asl Çakr Alptekin ile birlikte 20 yaşndaki Gamze Bulut. CLI VE BRU NSK I LL/ST AFF/G E T T Y I MAG E S SPORT /G E TTY I MAG E S TU RKEY CAME R O N SPE NCE R/ST AFF/G E T T Y I MAG E S SPORT /G E T T Y I MAG E S T U RK E Y Rza Kayaalp G enç bir atletin bir ylda elde edebileceği en büyük başarlar ne olabilir: Eğer o yl düzenleniyorsa, bir Avrupa ya da dünya şampiyonasnda veyahut bir olimpiyatta madalya kazanarak podyuma çkmak. Peki, bir Türk atlet hele hele kadn bir Türk atlet için bunu başarmak, üstelik de ayn yl iki kere büyük iki organizasyonda. Zor, hatta imkansz demek mümkün. Ama bunun olabileceğini gösterdi Gamze Bulut. 1992 doğumlu bu genç atletin ismini 2012’nin başnda bilen kişi says çok da fazla değildi. Onu, ilk önce Helsinki’deki Avrupa Atletizm Şampiyonas’nda fark ettik. Asl Çakr Alptekin ile birlikte final koşan iki atletimizden biriydi. Asl’nn madalya alabileceğini, podyuma çkabileceğini düşünürken, Gamze’nin ise derecesini geliştirmesinin yeterli olacağn düşünüyorduk. Ama o, bizi yanltt. Genç atlet, yarşn başndan itibaren liderliği alrken, son 500 metrede Asl Çakr Alptekin ile birlikte rakiplerinden koparak bitiş çizgisini ilk srada geçerek duble yaptklarnda yaşanlan mutluluğun tarifi imkanszd. Bu tablonun aynsn bir ay içerisinde göreceğimizi söyleseler inan- Tekvandonun Messi’si İSTASYON 19 KARİYER BİLGİ KENDİ HUKUKUNU YARATIYOR İletişim ve bilişim alanndaki teknolojilerin her geçen gün artmas, bilgi toplumu denilen yeni bir dünya düzeni yaratt. Bu yeni ve her gün değişen dünya düzeninin kurallarn ise bilişim hukuku belirlemeye çalşyor. B ilişim, yani bilginin iletişimi. Yani bilginin snrlar zorlayan bir hz ve yaygnlkla bütün dünya tarafndan ayn anda paylaşlmas. Çok değil, 20 yl öncesine gidildiğinde hepimize yabanc olan bilişim kavram bugün artk ticaretin, siyasetin, sanatn, sporun, popüler kültürün etrafnda şekillendiği bir çat işlevi görüyor. Ve bilişim kavram bir iş kolu olarak ortaya çktğ günden bu yana kendi ekonomik, sosyal ve kültürel dinamiklerini üretiyor. Kişilere ve kurumlara her alanda büyük faydalar, sonsuz olanaklar ve müthiş bir özgürlük alan sunan bu teknolojiler, ne yazk ki beraberinde ciddi sorunlar da getirdi. İnternet, bir yandan doğrudan doğruya kullanclara yönelik etik ve hukuki sorunlarn da alan olurken öte yandan zaman geçtikçe yalnzca bilgi paylaşm ve iletişim arac olarak kullanlmasnn ötesinde farkl amaçlar için de kullanlabileceği anlaşld. Teknolojinin yaramaz çocuklar hacker’larn ortaya çkmas, terör örgütlerinin 20 İSTASYON faaliyetlerini sanal dünyaya taşmalar, fikri mülkiyet haklaryla kişilik haklarna yaplan tecavüzlerin ciddi boyutlara ulaşmas, kişisel bilgilerin izinsiz kullanm, interaktif altyapnn hrszlk amacyla da kullanlr hale gelmesi, haksz rekabet, birtakm gruplarn amaçlarna yönelik olarak bilgilerin çarptlmas, nefret suçlarnn ve çocuk pornografisinin yaygnlaşmas gibi nedenlerle yeni dünya düzeninin, yeni bir hukuk formatna ihtiyaç duyduğu gün yüzüne çkt. Böylece bilişim hukuku denilen yeni bir hukuk dal doğdu. Türkiye’de 90’l yllarn sonlarnda internet kullanm yeni yeni yaygnlaşrken, interneti hayatlarna daha önce sokmay başaran ülkeler çoktan sanal dünya uygulamalarndan kaynaklanan sorunlar için çare aramaya başlamşlard. Ülkemizde henüz internet cafe bulunmadğ dönemlerde dünya çocuk pornosu sektörünün yllk cirosu 5 milyar dolarn üzerindeydi. Sorunlarn giderilmesi ve yaptrm uygulanmas konusunda karşlaşlan en büyük zorİSTASYON 21 KARİYER SINIRLARI ÖZGÜRLÜĞE MÜDAHALE ETMEDEN ÇİZMEK TÜRKİYE’NİN 2010 YILININ KASIM AYINDA İMZA ATTIĞI “AVRUPA KONSEYİ SİBER SUÇ SÖZLEŞMESİ” DİJİTAL SUÇLARLA MÜCADELEDE YENİ BİR DÖNEM BAŞLATTI. luk ise, internetin ulus ötesi niteliği nedeniyle yerel kanunlarn tek başna hukuk dş uygulamalara yetecek güce sahip olmamasyd. ÇÖZÜM ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER İnternetin yaps gereği suçun işlendiği yerle zarara uğranlan yer çoğu zaman ayn olmadğndan, zarar görenin yaşadğ ülkede var olan hukuksal korumann, suçluya ve suça müdahale etmesi imkansz oluyordu. Bu nedenle gerek dünya ticaretinin küresel rekabet koşullarnn korunmas, gerekse sanal alem suçlaryla mücadele edilebilmesi için, uluslararas sözleşmeler düzenleme yoluna gidildi. İmzalanan sözleşmelerin yaptrm içermemesi, ancak sözleşmeye imza koyan devletlerin ulusal mevzuatlarn bu sözleşmeler şğnda düzenlemeleri ve 22 İSTASYON yaptrmlar belirlemeleri yolu benimsendi. Bu doğrultuda hazrlanan sözleşmelerden iki tanesi, yol haritasn belirleme noktasnda büyük önem taşyor: 23 Kasm 2001’de Avrupa Birliği’ne üye ülkeler ile ABD, Kanada, Japonya ve Güney Afrika’nn katlmyla imzalanan ve Türkiye’nin Kasm 2010’da katldğ “Avrupa Konseyi Siber Suç Sözleşmesi” ve fikri mülkiyet haklarnn korunmasna yönelik olarak Dünya Ticaret Örgütü’ne üye ülkeler için bağlayclğ bulunan TRIPS, yani Ticaretle Bağlantl Fikri ülkiyet Haklar Sözleşmesi. Bu süreçte, internetin getirdiği demokratik özgürlük ortamn kullanan kişiler; öncelikle düşünce, sonra düşünceyi açklama, daha sonra iletişim özgürlüğünün ve bunun unsurlar olan haber ve bilgi alma ve verme özgürlüğünün snrlanmasn, internette ticaret yapanlar da, çalşma ve sözleşme yapma özgürlüklerinin kstlanmasn istemiyordu. İşin içine kitlelere ayn anda ulaşmann gücü ve etkisi büyüdüğü için buna paralel geliştirilmek istenilen snrlamalar ve hukukla kesişme noktalar artt ve bir mayn tarlasna girildi. Tartşma; “internete özgü yeni yasalar yapp, bu anarşiye son verelim” diyenlerle, “eldeki yasalar yeter, internetin zaten sahibi yok, bunun yasal düzenlemesi filan olmaz, kendiliğinden gelişir ve o kendiliğinden gelişme süreciyle bunun hukuku da şöyle ya da böyle oluşur” diyenler arasnda yaşand. Bir tarafta kişisel özgürlükler, öbür tarafta güvenlik sorunlar... Kitle iletişimi söz konusu olduğunda özgürlüğün özünü ortadan kaldrmayacak biçimde snrlarnn çizilmesi gerekiyor. Bu ilişkileri düzenleyen alan ise hukukun alan. Bilgi Üniversitesi rektör yardmcs ve Hukuk Fakültesi öğretim üyesi Prof. Yaman Akdeniz* kendisine iletilen internette suç ile özgürlükler arasndaki snr nerede başlayp, nerede bitiyor sorusuna şöyle cevap vermiş: “Buna bir cevap vermek çok zor. İnternet çokuluslu bir ağ. Ülkeler arasndaki kültürel ve yasal farkllklardan dolay suç ile özgürlükler arasndaki snr belirlemek mümkün değil. Örneğin, Alman hükümeti, internetin Nazi propagandas için kullanlmas konusunda hassasiyet gösteriyor. ABD ve İngiltere rkçlğn tehlikeleri konusunda nispeten daha esnek bir tavr gösterirken, cinsellikle ilgili daha kat bir tutum sergiliyor. Türk hükümeti de terörist kuruluşlarn, online faaliyetleri konusunda, daha hassas olabilir. Otoriter ülkeler genellikle erişimi ellerinde tutarak interneti kontrol etmeye çalşyorlar. Bu tip ülkelerde ‘gizli dinleme’ de yaplyor. Demokratik ülkelerde ise erişim kontrolü diye bir şey yok. Avrupa Konseyi tarafndan geliştirilen ‘Cyber-Crime Convention’ uzun vadede kanunlarn çerçevesini oluşturacak. Korsan ve virüs saldrlarnn yan sra çocuk pornografisi ve telif haklarn da kapsayan anlaşma suçlarla mücadele için gizli dinleme ve üye ülkeler arasnda bilgi paylaşm konularnda yaptrm getiriyor. Ancak internetin bu kadar çekici oluşunun özgürlüğünden kaynaklandğ unutulmamal. Bilginin internette serbestçe dolaşmasn engellemeye yönelik çabalar her zaman sonuçsuz kalacak ve yeni yollar bulunacaktr.” Öte yandan diğer alanlarda olduğu gibi oluşturulduktan sonra 30 yl hiç dokunulmayacak kanunlar yaplamyor zira internet o kadar dinamik, sürekli değişen ve gelişen bir platform ki alt ay sonrasn kestirmek mümkün değil. Dolaysyla brakn Türkiye’de, Dünya’da bile hukukun interneti yakalamas çok da olas görünmüyor. Özen gösterilmesi gereken nokta ise geliştirilecek hukuk düzenlemelerinin bilişim sektöründe, özellikle internetteki gelişmelerin hzn kesecek, engelleyecek tarzda olmamas. Ayrca, uluslararas sözleşmeler ve direktiflere uygun olmayan bir yasal düzenlemeyi getirilirse, brakn internetle hukukun bir araya gelmesini, bu düzenleme demokrasiye de aykr olacaktr. Internetin öyle bir yaps var ki, bu gerçekleştirilmediği takdirde uluslara- ras işbirliği koşullarnda hukuki normlar ve kişisel verileri korumak mümkün değil. Bugün geldiğimiz noktada artk Facebook, Twitter ve FriendFeed gibi paylaşm siteleri üzerinde gelişen kişisel bilgi güvenliğiyle ilgili hukuki sorunlardan tutun da sanal medyada sahip olunan değerlerin kişinin vefatnn ardndan hangi vasiyet kanunlarna göre, kime ve nasl devredilebileceği gibi sorunlarla uğraşlyor. Bu tür sitelerin birer sosyal ağ uygulamas olarak dayandklar Web 2.0, uygulamalar, insanlarn katks yani toplu zeka (collective intelligence) ile besleniyor, büyüyor. Hukuk sistemi de bu tür yeni ve tamamen farkl internet uygulamalarnn dinamikliğinin farknda olan zihinlere sahip uygulayclara ihtiyaç duymakta. Öyle gözüküyor ki, özellikle hukuk, teknoloji ve bilgi iletişimine merakl olanlar için bilişim hukuku önümüzdeki on yllarn en geçerli kariyer alanlarndan birisi olacak. * 1994 ylndan beri bilgisayar suçlar ve internet hukukuyla ilgilenen Prof. Yaman Akdeniz, 1997 ylnda İngiltere’de CyberRights & Cyber-Liberties UK” (Siber Haklar ve Özgürlükler) örgütünü kurdu.www.cyber-rights.org adresinden ulaşabileceğiniz örgüt, düşünce özgürlüğü, sansür, gizlilik, internet kullanclarnn görüşmelerinin izlenmesi, dinlenmesi, internette kişisel bilgilerin korunmas, bu bilgilerin kötü amaçla kullanlmas (SPAM) ve internet erişiminin herkese açk olmas konularnda mücadele veriyor. Leeds Üniversitesi’nde internet hukuku, siber suçlar ve ceza hukuku dersleri veren Akdeniz, Avrupa Birliği, OECD ve BM’nin internetle ilgili politikalar üzerine araştrmalar yapt. İSTASYON 23 SÖYLEŞİ Daha şapkada çok tavşan var Son dönemin en popüler, en çok izlenen dizilerinden biri olan “Leyla ile Mecnun”un ünlü Erdal Bakkal’, Cengiz Bozkurt oldukça öne çkan bu karakterin üzerine yapşmasndan korkmuyor. “Siz izin vermezseniz karakterler üzerinize yapşmaz” diyor ve ekliyor: “Üstelik daha şapkamda çok tavşan var.” RÖPORTAJ: YASEMİN BAY FO T O Ğ R AF: U Ğ U R U ÇA N A 24 İSTASYON çgözlü, çkarc, paragöz… Ama tüm bu olumsuz sfatlarna rağmen bizler onu çok seviyoruz. Çünkü hem çok komik, hem içimizden biri adeta… Leyla ile Mecnun dizisinin en komik tiplemelerinden biri olan Erdal Bakkal’dan, bakkallarn ‘şah’ndan söz ediyoruz. Dizide her mühim karar onun bakkalnn önünde çay içerek alnyor, söylediği sözler, danslar, yorumlar sosyal medyada çokça konuşuluyor. Tüm bunlarn ardnda ise kuşkusuz Erdal Bakkal tiplemesine hayat veren isim Cengiz Bozkurt’un muhteşem oyunculuğu yatyor. Uzun yllar Londra’da yaşayan ve orada ksa filmler çeken, tiyatro sahnesinden izleyiciyle buluşan Cengiz Bozkurt’u Türkiye’de ilk olarak Parmaklklar Ardnda adl dizi sayesinde tandk. O dizide pek sevilmeyen bir gardiyan olarak karşmzdayd. Sonra pek çok tiyatro oyununda izledik onu: Kent Oyuncular tarafndan sahnelenen Inishmore’lu Yüzbaş ile Anna Karenina’da, Aksanat Yeni Kuşak Tiyatro’da Aşk Delisi ile Küller Küllere – Bir de Yolluk’ta... Aralarnda Celal Tan ve Ailesinin Aşr Açkl Hikayesi, Kaybedenler Kulübü, Berlin Kaplan’nn da yer aldğ pek çok sinema filminin de kahramanyd. Ama geniş kitlelere kendini Leyla ile Mecnun dizisiyle sevdirdi hiç şüphesiz. Biz de bu pek çok sevilen karakterin yaratcs Cengiz Bozkurt ile bir araya geldik. Hem şahane bir oyunculuk performans sergilediği Erdal Bakkal karakterini konuştuk, hem diziyi… Üstelik önümüzdeki günlere dair projelerini de öğrendik… Erdal Bakkal tiplemesini nasl yarattnz? Erdal Bakkal karakterini oluştururken nasl bir yol izlediniz? Ben bu projeye dahil olduğumda Burak Aksak iki bölümü çoktan yazmş, TRT’ye göndermiş, TRT’den Bilen Ata da bu diziyi çekse çekse Onur Ünlü çeker deyip senaryoyu Eflatun Film’e göndermişti. O aşamada dahil oldum diziye. Her şey bir hafta içinde oldu bitti. Hatta diğer birçok karakterin kast yaplmş, biraz küçük rol diye bana çekinilerek teklif edilmişti Erdal Bakkal. İyi bir şeyler çkaracağm konusunda kendime güvenim tamd. Senaryo çok iyiydi. Onur Ünlü inanlmaz şeyler katyordu sette, bize de çkp oynamak kald. Bir iki tane stratejik saylacak kararlar aldm, sonraki bölümlerde. Dizideki hakim dil olan ‘hac, hafz’lara katlmadm. Erdal Bakkal’n kendi, ayr dilini yaratmam gerekir diye düşündüm, öyle yaptm ve İSTASYON 25 SÖYLEŞİ Onur Ünlü bir hayal fabrikas Ayn zamanda dizinin yönetmeni Onur Ünlü’nün yönettiği Celal Tan ve Ailesinin Aşr Ackl Hikayesi adl filminde de rol aldnz. Onur Ünlü ile çalşmak nasl, sizin ve diğer oyuncularn üzerindeki etkisi hakknda neler söylersiniz? Onur Ünlü tam zamanl bir hayal fabrikas. Onla çalşmann zevkini burada tarif edebilmem mümkün değil. Görmeniz lazm. Her memlekete lazm cinsinden egzantrik bir insan… bu da işledi. Diğer oyuncu arkadaşlarmn paslar, destekleri, Burak’n tükenmeyen enerjisi olmasa tabii ki buraya gelmezdi bu karakter. Sizce nasl bir karakter Erdal Bakkal? Paragöz, patavatszlk mertebesinde dobra, neşeli, ailesini seven, küçük dünyasn içindeki büyük hayalleriyle seven bir mahalle adam. Son bölümlerde daha m huysuzlaşt Erdal Bakkal? Neden böyle bir yola doğru gidiyor? Zengin olma hayalleri gerçekleşmedikçe huysuzlaşyor sanki. Valla 80 bölüm sürekli artan bir ilgiye, böylesine bir komedi dizisinde karşlk vermek kendi içinde bir meydan okuma. Yükselen çtaya yetişmek için şekilden şekle giriyoruz. Senaristimiz Burak’n da işi zor. Patavatsz, paragöz, kendi çkarlarn ve bakkaln her şeyin önüne koymasna rağmen Erdal Bakkal Leyla ile Mecnun’un en sevilen tiplemelerinden biri. Siz bunu neye bağlyorsunuz? Ben bunu Erdal Bakkal’n herkese çok tandk gelmesine bağlyorum. Hemen herkesin hayatnda, etrafnda bir Erdal Bakkal vardr mutlaka. Onun için samimi ve gerçek geliyor seyirciye. Böyle bir karakterin yaşadğna ikna olmakta zorlanmyorsunuz. Uzun zamandr Erdal Bakkal’n baba olmasn bekliyoruz. Nasl bir baba olacak sizce? Biz de bekliyoruz heyecanla. Müşfik, çocuğuna tapan bir baba olur gibi geliyor bana. Ama tilkilik de öğretir galiba zavall çocuğa. Dizide Leyla karakteri üç sezondur değişiyor. Bu durum dizide rol alan bir oyuncu olarak sizi etkiliyor mu? Bu beni etkilemiyor. Karakter tutarsa aslnda çalşma günlerim azalyor, tutmazsa hikaye tekrar bize yükleniyor gibi oluyor. Tek etkisi bu. Biz zaten Mecnun ve Leyla dizisi olduk. Mecnun sabit 26 İSTASYON Leyla değişiyor. Ama şu anda Leyla karakterini canlandran Melis’in (Birkan) performansn beğeniyorum. Tutmuş bir işe ortadan girmek zordur, onu başard bence. Dizinin ad Leyla ile Mecnun ama diziyi götüren asl karakterler Erdal Bakkal, Yavuz Hrsz, İsmail Abi, İskender Baba ve Mecnun. Leyla’dan rol mü çaldnz? En büyük aşk ulaşlamayan aşktr. Leyla bizim dizide ulaşlamayan, bizlerse hemen etrafnzdaki ulaşlabileni temsil ediyoruz. Bize karş seyircinin kendini daha yakn hissetmesi çok doğal. Leyla’dan değil ama hayatn içinden rol çaldk. Cengiz Bozkurt’un dizideki “işi” bakkallkla snrl değil. Leyla ile Mecnun’un hayalgücü snrlarn zorlayan senaryosu gereği klktan klğa girmek zorunda. Dizide ne kadar doğaçlama yapyorsunuz? Çok yapyoruz. Doğaçlama eğlendiriyor bizi, diri tutuyor. Monotonlaşmaya karş bir panzehir… Dizide çok güzel koşuyor ve dans ediyorsunuz. Nasl tepkiler geliyor size? Üniversitelere her gittiğim söyleşide mutlaka Erdal Bakkal dans yaptryorlar. En son Krklareli, Uludağ ve Yakndoğu üniversitelerindeydim. Pop yldzlar gibiyiz okullarda. Erdal Bakkal karakterinin üzerinize yapşmasndan, bundan sonra gelecek tekliflerin Erdal Bakkal gibi bir karakter ekseninde olmasndan endişe duyuyor musunuz? Böyle bir endişe duymuyorum. Çünkü siz izin ver- HEMEN HERKESİN HAYATINDA, ETRAFINDA BİR ERDAL BAKKAL VARDIR MUTLAKA. ONUN İÇİN SAMİMİ VE GERÇEK GELİYOR SEYİRCİYE. BÖYLE BİR KARAKTERİN YAŞADIĞINA İKNA OLMAKTA ZORLANMIYORSUNUZ. mezseniz karakter size yapşmaz. Daha şapkada çok tavşan var; endişeye mahal yok. Erdal Bakkal karakterini canlandrmaya başladktan sonra sizi karakterinizde en çok şaşrtan ne oldu? Bir şey olmad valla. Kostümlerimi giyince Erdal oluyorum. Kedileri de ikna ettiğimize göre şaşlacak bir durum yok. Dizinin tüm tiplemelerinin bir nevi buluşma noktas Erdal Bakkal. Bütün önemli kararlar Erdal Bakkal’da çay içilirken veriliyor. Set nasl geçiyor? Hayli eğlenceli gibi görünüyor biz izleyicilere… Evet, bakkal her zaman mahallenin kalbidir. Set her zaman çok eğlenceli olmasa da biz kayt başladğ anda eğlenceye çeviriyoruz. Çekim öncesi her dizi setinde olduğu gibi sancl ve sorunlu olabiliyor. Dizinin bu kadar çok beğenilmesinin ve insanlar tarafndan sahiplenilmesinin nedeni nedir sizce? Sahte bir şeyin olmamas. Hayallerimizle, yaşadklarmzla, her anyla gerçek bir dizi. Çakma değil, buraya, bize ait. Komplekssizce kendimizle alay edebilen, komik durumlarmzn en beklenmedik bir anda bile altn çizen bir yerdeyiz. Seyirci çok özlemiş böyle bir işi. İngiltere’de 14 yl yaşadnz. Oras size, oyunculuğunuza neler katt? İngiliz komedisi iğnelemeye ve aşağlamaya dayal bir komedidir. Ben de çok severim. Orada hem mizah anlayşm hem tiyatroya ve oyunculuğa bakşm radikal değişikliklere uğrad. Oraya gidene, eğitim alp, profesyonelce çalşana kadar ODTÜ’de 3 aylk dramaturji çalşmalar yapp, bir masann etrafnda birbirimizi yiyor, Alman tiyatrosunun Türkiye’deki hâkimiyeti sebebiyle rejiye yükleniyorduk. İngiliz geleneği metin tiyatrosuna dayanr, oyuncuya inisiyatif alan brakr. Ceberut, İSTASYON 27 SÖYLEŞİ Egzoz GazÛ Emisyon Ölçümünü YaptÛrdÛnÛz mÛ? FOTOĞRA F: UĞUR UÇA N 2000 YILINDA BEŞ ARKADAŞ LONDRA’DA ARCOLA THEATRE’I KURDUK VE ÇOK İYİ YÖNETMENLERLE, OYUNCULARLA ÇALIŞTIK. KISACASI İNGİLTERE’DEN ÇOK DONANIMLI OLARAK DÖNDÜM TÜRKİYE’YE. İngiltere’de tam 14 yl yaşayan oyuncu, babasnn rahatszlğ üzerine Türkiye’ye dönme karar almş. kibirli yönetmenlere yedirmez, ezdirmez oyuncusunu pek. Dramaturji diye bir meslek grubu yoktur. İlk provaya tam ezber gelir oyuncular, iki haftalk mesaiyle oyun çkar. Az laf çok iş de denebilir. Yönetmen arkadaşm Mehmet Ergen’in öncülüğünde 2000 ylnda beş arkadaş Arcola Theatre’ kurduk Londra’da ve çok iyi yönetmenlerle, oyuncularla çalştk. Londra tiyatrosu olarak çok ses getirdik. Her gün oyun oynadk ve her ay oyunu değiştirdik, hâlâ da öyledir. Ksacas İngiltere’den bilgi ve deney konusunda çok donanml olarak geri geldim Türkiye’ye. Neden Türkiye’ye dönme karar aldnz? Babam pankreas kanserine yakalanmşt. Her şeyi bir günde brakarak, eşyalarm arabama koydum ve üç günde Türkiye’ye geldim. Tam o sralar Londra’daki başarmz Türkiye’den duyulmuş, Kenter Tiyatrosu Mehmet’e (Ergen) oyun çevirip, yönetmesi talebiyle gelmişti. Mehmet srarla bu oyunda oynamam ve Türkiye’deki sektöre oyuncu olarak girmem konusunda srarc oldu. Bu da hayatm değiştirdi. Yedi yldr kşlar burada, yazlar Londra’da yaşyoruz. Babam bir dizi ameliyat ve tedavinin sonunda teşhisten bir buçuk yl sonra kaybettik. Özellikle İngiltere’deyken ksa filmler çekiyordunuz. Önümüzdeki günlerde ksa filmler çekmeyi düşünüyor musunuz? Evet, çok isterim. Orada ayn zamanda bunun eğitimini de veriyorduk. Yalnz şu anda zaman maalesef yok, en büyük sorun da bu. Daha temiz bir çevre ve yakÛt tasarrufu için egzoz gazÛ emisyon ölçümünüzü mutlaka yaptÛrÛn. UluslararasÛ standartlara uygun egzoz gazÛ emisyon ölçümünü, araç muayene istasyonlarÛmÛzda yaptÛrabilirsiniz. Randevu ve bilgi için tuvturk.com.tr Arcola Theatre ile de organik bir bağnz var. Orada çalşmalarnz sürüyor mu? Ben kşn tamamn burada geçirip bir ylbaşnda filan Londra’ya gidebildiğim için organik bağm kopmuş oldu. Ama bizim tiyatromuz kurumsallaşt. Sekiz maaşl çalşan, yöneticileri var. Genel sanat yönetmeni hâlâ Mehmet Ergen’dir, yöneticisi ise kurucu ekipten Leyla Nazl’dr. Önümüzdeki günlerde yeni sinema veya tiyatro çalşmalarnz var m? Nelerdir? Ya da siz özellikle ne yapmak istiyorsunuz? 21 Aralk’ta Kod Ad Venüs adl, Kbrs’ta çektiğimiz bir film vizyona girdi. Ben Adamos diye Rum bir karakteri canlandryorum ve filmin tamamnda İngilizce konuşuyorum. Leyla ile Mecnun tüm zamanm aldğ için başka şeyler yapmak maalesef zor. Birkaç ay içinde Londra’dan İngiliz yönetmen arkadaşm Ben Hopkins’in filminde oynayacağm. Filmin bir ksm burada bir ksm orada çekilecek. Pek çok filmde ve tiyatro oyununda izleyici karşsna çktnz. Ama Erdal Bakkal tiplemesiyle geniş kitleler tarafndan tannr oldunuz. Siz bu durumu nasl karşlyorsunuz? Benim asl çkş işim Sinop’ta çekilen Parmaklklar Ardnda dizisiyle oldu aslnda. Türkiye beni Gardiyan Ekrem’le tand ama Leyla ile Mecnun bambaşka bir iş oldu tabii ki. Ben de komedinin tadn çkaryorum. Onun dşnda hayatmda değişen pek bir şey yok; öncesine göre... TÜVTURK Araç Muayene ÙstasyonlarÚ 28 İSTASYON TÜVTURK, bir TÜV SÜD - DOÙUÜ - BRIDGEPOINT ortaklÛØÛdÛr. www.tuvturk.com.tr Güven verir. De¤er katar. TARİHTEN SAYFALAR ATİ LOM K İ Ç MÖ 330 MÖ 300’ 0’LE 0’ L R MA LE M LA LATY TY T YA-AR A-AR ARSL S A AN NTE TEPE PE İK DİP ZL İ G OK GİZLİL Başlangçta kelime ve bilginin iktidar vard. Tarih boyunca devletler ve hükümdarlar, diplomatik yazşmalarn ve srlarn korumak için yaratc yöntemler geliştirdiler. Dün olduğu gibi bugün de iktidarn ve onu korumann yolu, bilgiyi gizlemek ve gizleneni bulmaktan geçiyor. Ama artk Wikileaks’ten sonra, belki de eski klasik usullere geri dönülecek. İşte farkl coğrafya ve kültürlerden, Antik Çağ’dan 20. yüzyla gizli belge yazma, saklama, iletme, szdrma ve ele geçirme teknikleri... MÖ Ö 330 300’ 0 LE 0’ L R ME M Z ZO OPO POTA TA TAMY AMY MYA A Kille iyice kapat, silindir mührü bas Şahsa yazl tablet, toprak zarfn içinde Mühür, tarih öncesi çağlarda da aidiyet bildirmenin ötesinde, malzemenin bulunduğu yerde korunmasn ya da güvenle yerine ulaşmasn sağlyordu. Malatya Arslantepe’de yaklaşk MÖ 3300-3000’lere tarihlenen en eski saray yaplarndan birinde bulunan 5 bin kadar bulla (kil parças) parçasnn çoğunda, bilinen ilk mühür basklar görülmektedir. Damgalar 150 kadar farkl mührü, yani kalabalk bir yönetici grubu olduğunu gösterir. Kişiler herhangi bir şeyin içerisindeki malzemenin kendilerine ait olduğunu ya da kendilerinin kontrolünden geçtiğini göstermek için bunu skca bağlar, ipleri yumuşak bir kil parças ile skştrr ve üzerine mühürlerini basarlard. Kil kuruyunca mühür izi de kurur ve mühürlü kil tahrip edilmeden açlamazd. Tercihe göre değişik figürler, dinî konular, desenlerle bezenmiş bu mühürleri hazrlamak çok zor ve pahal bir işti. Her biri farkl olduğu için, ilgili malzemenin mühür sahibince kapatldğ rahatlkla anlaşlrd. Mühürlü kil parçalar açldktan sonra muhataplar tarafndan saklanr. Ayn mühür bir daha kullanldğnda eski kil sayesinde kontrol edilebilirdi. Silindir mühürler MÖ 4. bin yln ikinci yarsndan MÖ 1000’lere kadar Anadolu, Ortadoğu, İran ve Msr gibi bölgelerde ambarlar, küp, torba, kutu, sepet gibi taşma malzemesini korumak ve ilgiliyi tanmlamak için kullanld. Yaznn kullanlmaya başladğ dönemlerde de bu mühürler kil tabletlerin üzerine baslrd. Genellikle 2,5 cm yüksekliğinde, 1,5 cm çapnda olan bu taş mühürler, hem gönderilen mesajn açlmadğn hem de mesajn sahibini teyit ediyordu. Yaznn Mezopotamya’da yaklaşk MÖ 3300’lerden itibaren kullanlmaya başlamas ile sözlü bilgiler kayt altna alnr oldu. Ticarette, bölgeler, devletler, insanlararas ilişkilerde bir dönüm noktas olan yaznn kullanm, ksa süre sonra güvenlik sorunlarn ortaya çkard. Uzaktaki muhataba yazlan özel bilgilerin başkalarnca okunmasn önlemek için oluşturulan tedbirlerin en ilginçlerinden biri, kil tabletin yine kilden bir kaplama, yani kilden bir zarf içerisine alnmasdr. Bazlar krlmş olarak günümüze ulaşan bu zarflardan hâlâ açlmamş örnekler vardr. Ülkemizde Kayseri yaknlarndaki Kültepe antik Kaneş’te bulunan Asur ticaret kolonisi kazlarnda ortaya çkarlan zarfl kil tabletler, MÖ 1800’lerden günümüze ulaşmştr. Kayseri-Kültepe’de bulunan çivi yazl tablet, başkalarnca okunmamas için bir tablet zarfn içine yerleştirilmiş. Kil üzerinde 5 bin yllk mühür izleri... Killer, kabartma desenlerin sardğ küçük bir el silindiri vastasyla mühürleniyordu. Trabzon hükümdar III. Aleksios Komnenos ve eşi Teodora’nn altn mühürlü fermann süsleyen minyatür, 1374. Bizans İmparatoru İoannes Komnenos’un kurşun mührü, 12. yüzyl. 30 İSTASYON İSTASYON 31 TARİHTEN SAYFALAR ATİ LOM K İ Ç İK DİP İZL G K O GİZLİL MÖ 250 5 0’ 0 LE L R AN ANTİ T K ÇİİN Tİ MÖ 100 00’L ’LER ER ROM OMA A Görünmez mürekkep ve Sezar Şifresi Kurşun mühürlü metinler Bizans’tan yadigar kald Bir Ortaçağ klasiği: Yumurta diplomasisi Gizlilik konusunda en tavizsiz uygulamalara imza atan milletlerin başnda Çinliler gelir. Antik dönemde başlayp uzun süre devam ettirdikleri bir “diplomatik” haberleşme uygulamas, iletilecek mesaj ipek kumaş üzerine yazp, bunu balmumuna batrp top şeklinde elçiye yutturmakt. Gerisi tahmin edilebilir. Yine antik dönemde uygulanan diğer bir yöntem de, sürekli gizli yazşma yapan taraflar için cevap anahtarna benzeyen, üzerinde ilk bakşta bir anlam ifade etmeyen deliklerin bulunduğu eş tabletler hazrlamakt. Sradan ticaret yazşmalar görünümündeki tabletlerin üzerine bu kalplar yerleştirildiğinde, gizli mesaj ortaya çkard. Modern çağlarda yaygn olan gizlilik uygulamas ise Çin hükümdarlarnn huzurlarna kabul ettikleri Avrupal diplomatlara Çin’den uzun süre ayrlma izni vermemeleriydi. Roma diplomasisi ile özdeşleşmiş gizlilik pratiklerinden en yaygn, görünmez mürekkep kullanmakt. Gizli mesaj, gizli nitelikte olmayan bir belge veya mektubun satraralarna görünmez mürekkeple yazlrd. Görünmez mürekkep olarak süt, idrar, meyve suyu kullanlrd. Belge, mum alevinde stldğnda, görünmez mürekkebin rengi koyulaşarak belirginleşirdi. Jül Sezar tarafndan kullanlan ve daha sonra Sezar Şifresi olarak anlan basit şifreleme yöntemi de yine Romallarn gizli mesaj iletme yöntemlerinden biriydi. Tekli ikame yöntemine dayanan bu basit şifre, her harfi alfabede kendinden sonra gelen üçüncü harfle değiştirmekten ibaretti. Daha büyük bir gizliliğin arzu edildiği durumlarda kelimeler arasndaki boşluk da kaldrlrd. Bugünden baklnca, krlmas son derece kolay gözüken bu şifreleme tekniği, kriptolojinin bilinen ilk örneği saylyor. Roma dönemi boyunca özel metinler ve sevk edilecek malzeme iyice kapatlr ya da bağlanr; iplerin ucu balmumu gibi malzeme ile kaplanp üzerleri de yüzük şeklindeki mühürlerle mühürlenirdi. Bizans döneminde bu gelenek devam etti, ama 4. yüzyldan itibaren kurşun mühürler kullanlmaya başlad. Sadece hükümdar metinlerinde altn ve gümüş mühürler de kullanlrd. Özellikle fermanlar bir iple bağlandktan sonra ipin iki ucu metal pulun ortasndaki delikten geçirilir, ardndan bullaterion denilen ve içerisinde kişinin isteğine göre metinler ve figürler bulunan mühür bu metal üzerine baslrd. İp ya da mühür koparlmadan açlamadğ için metinler koruma altnda olurdu. Bu mühür ilgili yere ulaştğnda, ayn zamanda sahte bir evrak olmadğn da garantilerdi. Kurşun mühür kumaşlarn, depolarn, torba, kutu gibi içerisinde eşya ya da mal sevk edilen her çeşit malzemenin, harem dairelerinin kapsnn mühürlenmesinde de kullanlrd. İstanbul Ayasofya Müzesi’nde İmparator İoannes Komnenos ve eşi Eirene’nin yapya yaptğ büyük bir bağş gösteren mozaikte, imparatoriçe elinde bu tür mühürlü bir ferman tutmaktadr. Belgeler üzerinde korunan kurşun mühürlerden güzel bir koleksiyon da Aynaroz manastrlarnn arşivlerinde saklanmaktadr. Kurşun mühür geleneği Bizans ile bağlantl Balkan devletlerinde de vard. Günümüzde de birçok devlet dairesinde depolar ya da müzeler halen benzer şekilde mühürlenerek korunmaktadr. Ortaçağ’n gizli yazşma uzmanlar Papa’nn rahipleri ve Tapnak Şövalyeleri idi. Önce son derece basit olarak, kelimelerdeki sesli harfleri değiştirerek başladklar şifrelemede kazandklar maharet, Gülün Ad ve Da Vinci Şifresi gibi romanlara konu olmuştur. Leonardo da Vinci’den bir nesil sonra yaşayan büyük Leon Battista Alberti, “Avrupa’nn ilk şifrecisi” olarak bilinir. V. Nicholas döneminde Papalk tarafndan mimar olarak işe alnan Alberti, 1467’de yazdğ risalede Avrupa’nn ilk “çok alfabeli ikame prensibi”ne dayal şifresini Papa II. Paulus’un kullanmna sunmuştu. Ortaçağ’da, özellikle geç dönemde kullanlan diğer bir yöntem de “yumurta diplomasisi” idi. 15. yüzylda Napolili bilimadam Giovanni Porta’nn yöntemi yaygnlaşnca, gizli diplomatik yazşmalar yumurta kabuğuna yazlr oldu. Sirkenin içine bir tutam şap atlarak elde edilen karşmla yumurtann kabuğuna yazlan mesaj, kabuktan yumurtann içine szar; kabuktaki izler boya yardm ile gizlenir; mesaj ancak yumurta soyulduktan sonra okunabilirdi. Cilann altndaki yaz, kafa derisindeki mesaj 32 İSTASYON 1400 14 00 0’LLER E AVR V UP U A Balmumuna sarlp elçiye yutturulan kağt MÖ 500 00’L ’LER ’L ER R ANT NTİK İK K YUN U AN A Yunanllarn kullandğ kafa derisine gizli mesaj yazma tekniği Antik Çin’de de kullanld. 3330 DO DOĞU ĞU ROM OMA A Herodotus’a göre Yunanllarn Perslere esir olmaktan kurtulmalarnn en önemli nedeni, yazşmalarn gizli tutabilmeleri olmuş. Bu bağlamda tarihe geçen ve belgelerin gizliliğini sağlayan ilk uygulama, cilas zmparalanan tahtaya gizli bilginin kaznmas ve tahtann tekrar cilalanmasdr. Perslerin arasnda yaşamaya başlayan sürgündeki Sparta kral Demaratu, Serhas’n Persepolis’i inşa etmeye başladğn ve nihayetinde Sparta’ya saldracağn Kleomenes’e bu yöntemle bildirir. Yunan-Pers münasebetlerinde, iletilmesi ivedi olmayan ama çok gizli olan bilgiler ise belgeyi iletecek olan elçinin traş edilen kafasna dövdürülür ve saçlarnn yeniden uzamas beklenirdi. Elçinin kafas, mesajn muhatab tarafndan yeniden traş edilir, gizli mesaj bu şekilde okunurdu. Jül Sezar Viyana’daki heykelinde özel belgelerine skca sarlmş şekilde tasvir edilmiş. Bizans imparatoriçesi Eirene ve eşinin Ayasofya’ya yaptğ bağş gösteren altn mühürlü fermann betimlendiği mozaik. 1 00 15 0 -1170 700’ 0’LE 0’ LER LE R VE VENE NE NEDİ EDİ DİKK FR KFRAN A SA AN A Kraln istihbarat ofisi XV. Louis’nin Fransa’da dolaşan bütün yazşmalar srdaşlarna açtrp, okutup, yeniden kapattrdğ Kara Oda’nn (Cabinet Noir) ilk örneği, aslnda Venedik şehrindeydi. 16. yüzylda Avrupa “postas”nn çok büyük ksm Venedik üzerinden iletildiğinden, Venedikli tüccarlar para karşlğnda diplomatik yazşmalar okur, kopyalar ve yeniden mühürleyerek dolaşma sokard. Çoğunlukla paray veren Papa, yazşmalar okunanlar da mevcut veya muhtemel Papalk düşmanlaryd. Özellikle İngiltere’nin Tudor Hanedan’nn yazşmalar, Venedikli tüccarlara çok sayda papalk altn kazandrmştr. Kendini Versailles Saray’nn “Oval Salon”una kapayan XV. Louis, resmî diplomasiye alternatif, kişisel bir diplomasi de yürütmüştü. Kraln bilgi kaynaklarndan Charles Genèvieve d’Éon, belge taşrken kadn klğna girerdi. XV. Louis İSTASYON 33 TARİHTEN SAYFALAR İ Ç İK DİP İZL G K O GİZLİL 1 00’L 18 00’LLER AVR 00 V UP UPA A 1400 14 00 0’L ’LER E DE ER DEN N İİT TİB İBAR AREN AR E OSM EN SMAN AN NLI İMP MPAR AR RAT ATOR ORLU OR L ĞU LU Güvercin ayağna bağlanan hayatlar 2. Dünya Savaş’nda bir “Amerikan Güvercinin kritik haberleşmeler için kullagüvercini”. Kümese, “Fransa’daki nlmas aslnda çok eski tarihlere dayanyor. askerlerimizin hayatn kurtaran Eski Msr’da ve Herodotus tarihinde buna kuşlar” yazs aslmş. ilişkin izlere rastlanyor. Yine antik Çin’de, Cengiz Han’n seferleri srasnda, Abbasi halifeleri döneminde, Selçuklular ve Osmanllarda askerî, diplomatik, gizli mesajlarn bu rn iletilmesi de özellikle savaşlar srasnda güveryolla iletildiği biliniyor. Anadolu’daki birçok kalecinlerle gerçekleştirildi. Fotoğrafn icadndan sonra, de, örneğin Adyaman’daki Yeni Kale’de, bu iş için özel olarak yaplmş güvercinlikler bugün hâlâ göçok sayda gizli belge ve görüntü içeren mesajlar bürülebilir. Haçl Seferleri srasnda Selahaddin Eyyuyük oranda küçültülebiliyor; ilaç tüplerine benzer bi tarafndan kullanlan “Bağdat güvercinleri” veya ağz kapakl alüminyumdan bir kap içine konuluAnadolu’daki tarihî isimleriyle “salma kuşlar”nn o yordu. Bu küçük tüp ya güvercinin ayağna ya da tarihlerde Bizansllar tarafndan da yetiştirildiği ve sağlam tüylerinden birine bağlanyordu. 19. yüzyln Bat’ya da götürüldüğü anlaşlyor. Evliya Çelebi’de ikinci yarsnda, Avrupa’da pek çok ülkenin askerî de bahsi geçen bu haberleşme yönteminin, modern güvercinlik şebekesi vard. Güvercinler, uzun yllar anlamda “posta güvercini” adn almas ise 1800’leraskerî, diplomatik bilgileri güvenli şekilde ulaştrdde gerçekleşti. Diplomatik gizlilik içeren mesajlalar; telgrafn yaygnlaşmasyla gözden düştüler. 1 00 19 0’LLER E ABD B -A AVR V U UP PA 34 İSTASYON 1900 19 00’L ’LER ER ABD BD-A -AVR VRUP UPA A Mor makine, Enigma ve nokta içinde mikrofilm Soğuk Savaş’ taşyan diplomatik çantalar ABD 2. Dünya Savaş’nda Japonlar’n diplomatik yazşmalar için kullandğ Mor Makine’nin (Purple Machine) bütün gizlerini çözmüştü. Bu yazşmalara erişim son derece snrl tutuldu. Ekip, Başkan Roosevelt’in bile belgeleri okuduktan sonra elinde tutmasna izin vermiyordu. 1941’de Japonlarn 227 diplomatik mesajnn 223’ü çözülmüştü. Baz tarihçilerin “Pearl Harbour basknndan ABD’nin haberi vard” iddias, mesajlarn 1960’larda yaymlanmasyla ortaya atld. Şifreleme ve şifre krma yarşnn başkahramanlarndan biri de hiç şüphesiz Enigma makineleriydi. Bunlarn tamam çözüldü. Nazilerin kullandklar diğer Enigm a bir mesaj gizleme yöntemi de mikrofilm noktalaryd. Gizli yazşmalar mikrofilm haline getiriliyor; daktilo makinesi ile vurulan bir nokta boyutuna indirgeniyor ve bu nokta, gizli olmayan bir belgede, bir cümlenin sonuna yine nokta olarak yerleştiriliyordu. “Diplomatik çanta” ya da Franszca söylenişiyle “valise diplomatique” terimi, diplomatik misyonu olan belge veya eşyalarn taşndğ her türlü paket için kullanlr. Bir zarf, kese veya büyük bir konteyner şeklinde olabilecek bu “çanta”nn mahremiyet seviyesi yüksektir. Bu paketlerin üzerinde statülerini belli eden bir işaret olduğu sürece, bu çantalar dokunulmazdr. Terimin popülerlik kazanmas Soğuk Savaş yllarna rastlar. 1961’de Viyana’da yaplan “Diplomatik İlişkiler Kongresi”ne katlan 200’e yakn ülke, aralarnda kullanacaklar diplomatik çantann kullanm pratiklerine resmiyet kazandrd. Buna göre, diplomatik kuryelerin taşdğ bu çantalar sadece resmî belge ve araçlar içerebilirdi, gönderildikleri kişiden başkas tarafndan açlamaz ve alkonulamazd. Diplomatik çanta: Mahrem belgeleri ulaştrmann en sağlam yolu. Osmanl döneminde hassas ve gizli bilgi içeren belgeler, işinin ehli sanatkarlar tarafndan taklit edilemez ve çözülemez biçimde yazlrd. Divan- Hümayun’dan çkan yazlar yazanlar, saklayanlar ve muhatabna iletecek olanlar, özel eğitim görmüş, dürüst, güvenilir, sr saklayan, yazşma usullerini ve kanunlar bilen seçilmiş kişilerdi. Siyakat yazs: Yüksek gizlilik Siyakat, harflerin yazlş, ifade biçimi, yazm tekniği gibi kendine özgü kurallar dolaysyla okunmas ve yazlmas özel eğitim ve uzmanlk isteyen bir yaz çeşidiydi. İşlemlerin zamannda ve hzlca yazlmas, kağttan tasarruf (siyakatle yazlmş bir sayfalk bir yaz, rika yazs ile 5-6 sayfa tutar), meseleyi ksa ve özlü bir şekilde kaydetme ihtiyac yannda; siyakatn asl önemi, bir tür şifre özelliği taşmas, bilginin gizliliği ve güvenliğini sağlamasyd. 15. yüzyldan itibaren kullanlmaya başlayan siyakat, bütün mali muamelatn, tapu-tahrir kaytlarnn yazlmasnda 19. yüzyln son çeyreğine kadar kullanlmştr. Bütün mali kaytlar hemen tamamyla siyakatle yazlmştr; buna tapu-tahrir defterleri de eklenince Osmanl Devleti’nin iktisat tarihi ile alakal belgelerin tetkikinin siyakat yazsn bilmeyi gerektirdiği anlaşlr. Ksaltma ve kalplardan, kendine has deyimlerden, ekseriyetle noktasz yazlan harflerinden dolay okunmas ve yazlmas zor olan siyakat, bilhassa mali hususlarda yüksek güvenlik gerektiren veya gizli kalmas gereken belgelerde, üzerine ilave bilgi eklenmesi veya değişiklik yaplmas gibi müdahalelerin önüne geçmek için geliştirilmişti. Osmanllar, siyakat yazsn İlhanllarn kullandklar usulü esas alarak, ancak zaman içinde kendi ihtiyaçlar çerçevesinde geliştirerek Fatih döneminden 19. yüzyl sonlarna kadar kullandlar. II. Mahmud döneminden itibaren yavaş yavaş kullanmdan düşen, Tanzimat sonras muhasebe kaytlarnda kullanmna son verilen siyakat eski önemini kaybetmiş; 19. yüzyln sonuna gelindiğinde bunu okuyup yazabilecek kişi bulunamaz olmuştur. SER VERİP, SIR VERMEYEN MEMUR: Server Dede Arşiv Arş Ar rrşşiv iv Belgelerinde Bel Be B eellgge gel eelleri eriind er nnde ddee Siyakat Siiya S yyakkat at Yazs, Yaz Y Ya azs s ss, 1989 198 9989 8899 ATİ LOM K Bir tür şifre olan siyakat yazsyla yazlmş, okunmas son derece zor bir ödeme emri, 1777. Osmanllarda belge ve bilginin güvenliğinin sağlanmasnda alnan ilk tedbir, personelin güvenilir kişilerden seçilmesiydi. Bu şahslarda aranan özellikle r, dürüst ve güvenilir olmalar, sr saklamalar, yazşma usulleri ve kanunlar bilmeleriydi. Server Dede’nin hikayesi, bu tip memura trajik bir örnektir. 1767’de taputahrir defterlerinin -devletin arazi ve mal varlğnn kaydedildiği defterler- saklandğ Defterhane’de memur olan Server Efendi, bir gece padişahn talep ettiği bir defteri: “Padişahm af buyursun. Kanun üzere gece dşarya defter çkarlmaz” diyerek göndermez. Gazaba gelen Sultan III. Mustafa, Server Efendi’nin idamn emreder. Fakat sonra, gece dşar defter çkarlmasnn Fatih döneminde bir kanunla yasaklanmş olduğu ortaya çknca, Server Efendi için bir türbe yaplmasn emreder. Hikaye halk arasnda yaylr. Server Efendi’nin mezar da ziyaretgah olur. Server Dede’nin Sultanahmet’te Tapu Kadastro Müdürlüğü’ndeki mezartaş ve kitabesi: “Ser verip sr vermeyen Server Dede Ruhuna ihlâs ile el-fatiha” Sene: 1180 (1767) Bu konu NTV Tarih dergisinden özetlenerek alnmştr, NTV Tarih abone hatt: 444 18 59 veya 0 850 222 18 59 İSTASYON 35 YEME-İÇME Dosa (Hint Krebi) Doğu’nun egzotik tatlar Hemen hemen her yemeğinde birden fazla baharat kullanlan Hint mutfağ doğduğu topraklar kadar gizemli tariflerle dolu. bir yemek) ve Xacuti (haşhaş, hindistan cevizi, kurutulmuş ac biber ile kuzu eti ya da tavuk etinden yaplr) gibi dünyaca tannmş yemekleriyse Portekiz miras. Dini inanşlarn yeme-içme kültürünü büyük oranda etkilediği Hindistan’da özellikle müslüman nüfusun fazla olduğu kesimlerde et tüketimi oldukça az. Kültür, rk yaps ve coğrafi farkllklar Hint yemeklerini çeşitlendiren önemli unsurlar. Bu açdan ülke mutfağn bölgelere göre değerlendirmek daha doğru. Tarmsal verimliliğin yüksek olduğu Kuzey Hindistan’da yemeklerde daha çok buğday ve tahl ürünleri kullanlrken, güneyde ana malzeme pirinç. Kuzeyde yemeklere tat katmak için soğan ve kişniş; güneyde ise hindistan cevizi ve egzotik baharatlar tercih ediliyor. Doğu Hindistan yani Bengal bölgesinde ise daha çok hardal gibi sert aromal baharatlar kullanlyor. Bengalliler krmz et yerine daha çok deniz ürünlerini tercih ediyor. Ülkenin en zengin yemek seçenekleri Kuzeybat bölgelerinde sunuluyor. Buradaki en popüler yemek, pilav ve kuzu etinden yaplan Biryani. Genel kannn aksine Hint mutfağ sadece vejetaryen tariflerden oluşmuyor. Vejetaryenlik domuz etini haram sayan müslümanlarn ve inekleri kutsal sayan Hindularn yoğun olarak yaşadğ güney bölgelerde hakim. Bu yüzden Güney Hindistan’da daha çok pilav tüketiliyor ve yemekler daha baharatl. Güney mutfağnn önemli bir özelliği de yemeklerin tabak, kaşk, çatal kullanlarak değil elle yenmesi. Güneylilerin inanşlarna göre elle yemek, yemeği doğrudan hissetmenizi sağlyor. Bölgeye özgü ye- MALZEMELER 2 fincan pirinç ½ yar haşlanmş pirinç (tercihe göre) 3-4 fincan siyah mercimek 1 yemek kaşğ çemen otu tohumu Bit rutam tuz HAZIRLANIŞI Siyah mercimek ve pirinçleri bir gece önceden ykayp en az sekiz saat suda bekletin. Eğer yar haşlanmş pirinç kullanmayacaksanz, suda bekleyen karşm biraz pişirdikten sonra akşkan kvama gelecek kadar karştrcdan geçirin. Karşm krep hamuru kvamna gelince geniş bir kabn içine dökerek, scak bir ortamda 8 ila 10 saat mayalanmasn bekleyin. Hazrlanan karşm kzgn tavaya ince yapraklar şeklinde yayp pişirebilirsiniz. Elde ettiğiniz mayal karşm buzdolabnda 5 ila 6 gün saklayabilirsiniz. HİNT MUTFAĞI YAZI: BURCU SEVER Kolay Kuzu Biryani MALZEMELER 1 yemek kaşğ balti köri ezmesi 500 gr yağsz küp küp doğranmş kuzu eti (bacak, steak, boyun filet) 200 gr basmati pirinç (soğuk sudan geçirilmiş) 400 ml et suyu (kuzu ya da tavuk) 200 gr spanak HAZIRLANIŞI Geniş scak bir tavada, köriyi aromas yaylana kadar stn ve kuzu etlerini ekleyin. Her taraf kahverengi olana kadar pişirin. İçine pirinçleri atn ve iyice karştrn. Su kaynaya kadar bekleyin ve kapağn tapatp, orta ateşte 15 dakika pirinçler pişene kadar bekletin. Servis etmeden önce spanak yapraklarn da ekleyip karştrn ve beş dakika daha buharyla pişmeye brakn. ÜSTTE: NICHOL A S DEV ORE/STONE/G ETTY IMA G E S T UR K EY 36 eyaletten oluşan, nüfusu 1 milyar snrnn üzerindeki iki ülkeden (diğeri Çin) biri olan Hindistan’da 16 farkl dil konuşuluyor. Ülkenin kültürel çeşitliliğinde, bu astronomik rakamlarn yan sra tarihi boyunca farkl rk ve kültürlerin işgali altnda kalmasnn etkisi büyük. Bu etkinin en belirgin gözlendiği alanlardan biri de Hint mutfağ. Geçmişi MÖ 7000’e uzanan Hint mutfağnn badem ve kaju gibi kuru yemişlerle yaplan Moğol usulü pişirme teknikleri İran ve Arap; Çay kültürü İngiliz; Vindaloo (krmz et, şarap ve sarmsakla yaplan meklerin çoğu da çatal bçak kullanmna gerek brakmyor zaten. Tamilce şehrine özgü ünlü Dosa en meşhurlarndan. Mayal krep olarak adlandrlabilecek bu yemek pirinç ve siyah mercimekle yaplyor. Genellikle kahvaltlarda sambar ve chutney gibi baharatl soslarla birlikte servis ediliyor. Hindistan’da yemek yerken çatal, bçak ve tabak kullanmamann bir avantaj da bunlarn temizliği konusunda endişe duymanza gerek kalmamas. Hindistan’da nerede ve ne yediğinizin sağlğnzn ve seyahatinizin selameti açsndan önemi büyük. Hindistan’a gidenlerin et yememesi (yenirse de şk ve nispeten lüks restoranlarda yenmesi) daha sağlkl bir tercih olabilir. Çünkü zaten az bulunan etlerin kalitesi oldukça düşük. Hijyen kurallar ise Avrupa standartlarnn çok altnda. Hindistan seyahatleri srasnda en güvenilir ve uygun fiyatl alternatifler, özellikle tren yolculuklarnda istasyon restoranlarnda bulunabilir. MUTFAĞIN TEMEL TAŞI BAHARAT KARIŞIMLARI Etli ya da etsiz bütün Hint yemeklerinin ortak noktas hepsinin kendine has baharatlarla hazrlanyor olmas. Köri, siyah kimyon ve hardal taneleri, tarçn çubuklar ve zencefil Hint yemeklerinde en çok kullanlan baharatlar. Köri bunlar arasnda saylsa da aslnda bir baharat değil, birden fazla baharattan oluşan bir karşm. Körinin bilinen kesin bir reçetesi yok. Tüm dünyada olduğu gibi Hindistan’da da çok sevilen bu baharatn nesilden nesile değişen formülleri var. Usta Hint- li aşçlar kimi zaman bir köri bahar üretmek için 25 çeşitten fazla baharat kullanyor. Ama çoğu tarifin içinde mutlaka kişniş, zerdeçal, kimyon, çemen ve krmz biber bulunuyor. Körinin ac ve ağr tadn dengelemek için Hint yemeklerinin yannda genellikle yoğurt ve meyve veriliyor. Aslnda çoğu yemek yoğurtla servis ediliyor. Hatta baharatl yoğurt karşmlarndan oluşan içecekler de yemekle birlikte geliyor. Hindistan’da baharatlar genellikle tohum halinde satlyor ve kullanlacağ zaman çekilerek taze olarak tüketiliyor. Çok yaygn bir başka kullanm şekli ise masala denilen değişik karşmlar. En popüler masala karşmlarndan biri garam masala. Tipik bir Hint versiyonu garam masalada; siyahbeyaz karabiber, karanfil, tarçn, kimyon tohumu ve siyah, kahverengi ve yeşil kakule bulunuyor. Bunun dşnda chana masala –chana Hintçe nohut anlamna geliyor ve karşm nohut yemeğinde kullanlan bir karşm- ve pirinç pilavnda kullanlan pulau masala kullanm da oldukça yaygn. Hint yemeklerinde kullanlan baharatlar kadar bunlarn nasl kullanldğ da yemeğin lezzetine katkda bulunuyor. Bu yüzden baharatlar genellikle bir tavada ghee denilen hayvansal ya da bitkisel yağlarda stlp yemeklere katlyor. Kişniş, kimyon ve tarçn gibi baharatlar bazen yağsz olarak scak tavada 30 saniye kadar çevrildikten sonra yemeklere ekleniyor. Hiç değişmeyen bir kuralsa yemeklere hafif aromal baharatlarn en son, güçlü aromalarn ise daha önce eklenmesi. İSTASYON 37 SAĞLIK Sağlğn vazgeçilmez şart İYİ BESLENMEK Sürekli iyi ve dengeli beslenmekten bahsedip duruyoruz. Peki sağlkl beslenmek neden bu kadar önemli? D oktor Osman Müftüoğlu’na göre iyi beslenmek sağlğn vazgeçilmez şart. Öyle ki, iyi beslenen ve yeteri kadar hareket eden biri kolay kolay hastalanmyor. Buna bir de düzenli uyku ve huzurlu hayat eklenirse sizi alt etmek neredeyse imkansz. Müftüoğlu iyi beslenmeyi şöyle tanmlyor: “Sadece ne kadar değil, neyi ne oranda, ne sklkta ve nelerle birlikte yediğinizi ayarlamak, daha da önemlisi yiyip içmekten zevk almaktr. İyi beslenmek pahal şeyler tüketmek anlamna gelmez. Semt pazarndaki turp, lahana, karnabahar, maydanoz, istavrit ve hamsi en az altn çilek, mango veya somon füme kadar değerli ve besleyici.” Sağlkl beslenenler kendilerini her zaman daha rahat ve dinç hissediyor. Hastalğa yakalanmalar güç olduğu gibi, hastalandklarnda iyileşme süreçleri de daha hzl. Doğru besinler yeteri miktarda alndğnda, beyin daha iyi çalşyor ve hafza güçleniyor. Vücudun verimi artyor, bağşklk sistemi kuvvetleniyor. Doğru gda tüketimi, iyi yaşlanmann da ilk şart. Yllarla birlikte vücudumuzdaki hücreler, hem genetik yaplar itibariyle hem de çevresel nedenlerle ykma uğruyor. Tükettiğimiz besinlerin bir ksm enerjiye dönü- şürken, kullanlmayan ksm okside olarak kanser gibi hücre yapsnn bozulmasyla ortaya çkan hastalklara zemin hazrlyor, serbest radikaller denilen toksinlere dönüşüyor. İyi beslenen birinin hücreleriyse daha az ykma uğruyor. Ayrca vücut, ykm sürecine karş daha güçlü direniyor. Zira sağlkl sebze ve meyvelerin birçoğu, besinlerin okside olmalarn engelleyen ve bağşklk sistemini güçlendiren antioksidan özelliklere sahip. Baz kanser türleri, şeker hastalğ, hipertansiyon, kalp krizi, felç, obezite, artrit, kemik erimesi, alzheimer hastalğ ve panik atağn kötü beslenmeyle bire bir ilişkisi var. İyi beslenen birinin ruhsal sorunlarla karşlaşma olaslğ daha az. Çünkü stresin vücudunuzu ele geçirmesi zorlaşyor, uyku daha kaliteli oluyor. Kişi ruhsal yönden dayankl hale geldiği için depresyon gibi ruhsal sorunlarla daha az karşlaşyor. Ksacas sağlkl beslenmek hem fiziksel ve psikolojik olarak yüksek yaşam kalitesi için ilk kural. İyi beslenmek daha iyi yaşamak demek. Sağlkl beslenmeye dair önemli bir son notumuz var: Bir sağlk sorununuz varsa, doktorunuz önderliğinde, bu sorunu artran veya azaltan yiyecek ve içecekleri dikkate alarak beslenin. Kötü beslenme Alzheimer’ tetikliyor Panik atak beslenmeyle yakndan alakal Alzheimer hastalğnn yaşllkla birlikte geliştiği düşünülüyor, nedeni tam olarak belirlenemiyordu. Oysa ki son dönemde yaplan araştrma sonuçlar, çocukluk ve orta yaş dönemindeki beslenme alşkanlklarmzn Alzheimer’n belirleyicisi olduğunu söylüyor. Vücutta insülin direncine yol açan bol şekerli gazl içecekler, zararl yağlar içeren kzartmalar ve işlenmiş besinler, vücudun damar duvarnda ve sinir hücrelerinde tahribata yol açyor. Sonuç olarak hafza ve bellekle ilgili sorunlar gelişiyor ve Alzheimer hastalğna davetiye çkyor. Bu hastalktan korunmak, çocuklarmza sağlkl beslenmeyi öğretmekle başlyor. Panik atak beklenmedik zamanlarda ve beklenmedik şekillerde ortaya çkyor. Panik atak nöbeti srasnda hasta, korku, kayg ve bunalma gibi sorunlar öyle yoğun yaşyor ki, yaplan tetkikler sonucunda fiziki bir rahatszlğ olmadğna inanmayarak doktordan doktora dolaşyor. Panik atak psikolojik bir atak ve beslenme düzeniyle yakndan alakal. Dengesiz ve kötü beslenme, bunun dşnda birçok farkl psikolojik sorunun da tetikleyicisi olabiliyor. Psikolojik bozukluklar genellikle B1, B3 ve B12 vitaminlerinin eksikliğinde ortaya çkyor. Bu vitaminlerden yana zengin gdalar beslenme listenize dahil edin: Pirinç kabuğu, sebze-meyve, tam tahl ürünleri, süt, peynir, yumurta, karaciğer, böbrek ve et. Ataklar tetikleyen kötü beslenme alşkanlklar ise şöyle: ■ Kafeinli besinleri fazla tüketmek ■ Her gün fast food ile beslenmek ■ Yumurtann beyazn tam pişmeden tüketmek ■ Fazla karbonhidrat ağrlkl beslenmek ■ Tek tip beslenmek ■ Vejetaryen tip beslenmek ■ Uzun süre aç kalmak ■ Hzl kilo vermek ■ Düşük kalorili diyetler yapmak Sağlkl beslenmek için bunlar mutlaka yapn ■ 38 İSTASYON Güne mutlaka güçlü bir kahvaltyla başlayn. ■ Günde 2,5-3 litre su için. ■ Kola, gazoz gibi şekerli ve kafeinli içeceklerden uzak durun. ■ Haftada 2-3 gün balk tüketin. ■ Bütün yemeklerinizde zeytinyağ kullanmaya özen gösterin. ■ B vitamini açsndan zengin besinleri listenize aln. ■ Geleneksel veya Akdeniz beslenme tarzn tercih edin. ■ Her gün yoğurt ve yumurta gibi proteinli gdalar tüketin. ■ Glisemik indeksi yüksek besinlerden kaçnn: Patates püresi, pirinç pilav, beyaz ekmek, msr gevreği, balkabağ, bezelye, üzüm, incir, kavun ve her türlü şeker bunlarn başlcalar. ■ Şeker ve şekerli gdalardan uzak durun. ■ Mercimek ve nohut gibi kuru baklagillerle tam tahll gdalar tüketin. ■ Ceviz, fndk ve bademi aşrya kaçmadan her gün tüketin. ■ Çay –yeşil ve siyah- ihmal etmeyin. Fakat kahve ve demli çay aşr tüketmeyin. ■ Her gün bir elma yiyin. ■ Yeşil biber, brokoli, lahana, turunçgiller, yeşil yaprakl sebzeler, çilek, tam tahllar, zeytinyağ, yağl balklar, domates, yeşil, sar ve turuncu sebze ve meyveler, siyah üzüm çekirdeği, yeşil ve siyah çay, elma, soğan, yağsz et, mayal ekmek, tahllar ve srgan otu gibi antioksidan besinleri bolca tüketin. İSTASYON 39 SAĞLIK İLAÇLA BİRLİKTE GREYFURT ZEHİRLEYEBİLİYOR GÖZ KURULUĞUNUN GETİRDİĞİ RİSKLER ■ Zaman zaman gözümüzün kuruduğunu hissettiğimizde bunu alerjiye, iklim koşullarna ya da fazla okuma sonucu gözümüzün zorlanmasna bağlarz. Göz kuruluğu gözyaş üretiminin azalmasyla oluşur. Net bir görüş için hayati bir öneme sahip olan gözyaş, enfeksiyonla savaşmann yan sra, gözün önemli ölçüde beslenmesini de sağlyor. Uzun süreli göz kuruluğu, gözün ön ksmnda kalc hasar, enfeksiyon ve görmede ciddi ■ Yeni sonuçlanan Uzmanlar depresyonu gribin zatürreeye çevirmesine benzetiyor: Böyle durumlarda yardm şart. DEPRESYONDAYSAN, DİRENME ■ Depresyonda hissetmemize rağmen psikolog yardmn reddediyoruz. Bazlarmz “deli” veya benzeri sfatlarla tanmlanmaktan korkuyor; kimi depresyonu bir hastalk olarak kabul etmiyor; kimi bunu bir kişilik zayflğ olarak alglayp üstüne gitmekten çekiniyor. Ve bazen sebep yalnzca finansal güçlükler oluyor. Oysa ki, depresyon bedenin yardm çğlğ. Yaşadğmz olaylar hayatla baş etme yeteneğimizin çok üstüne çkabilir. Buna rağmen ayn koşullarda yaşamaya srar ettiğimizde, sistem neredeyse kendini kapatyor ve sizi hayattan el ayak çekmeye zorlar gibi kendini dinlendirmeye çalşyor. İşler bu noktaya geldiğinde yardm almak şart. Bir psikiyatr bunu çok güzel tarif ediyor: “Grip olduğunuzda ilaç bile almadan dinlenerek iyileşebilirsiniz. Ancak grip zatürreeye çevirdiğinde doktor tedavisi olmadan iyileşmeniz imkanszdr. Depresyon da zatürree gibidir. Depresyon dönemlerinizi yardm almadan atlatmaya çalşmak yalnzca sisteminizi daha fazla yormaya yarar. Yaşam koşullarnzla kendi başnza baş edebilecek olsaydnz, zaten depresyona girmezdiniz.” Sonunda hayatnz daha keyifli bir şekilde yaşamak varken neden tükenmiş bir şekilde zorluklarla debelenip durasnz ki... RAKAMLARLA TÜRKİYE’DE 2012’DE İLAÇ KAÇAKÇILIĞI 295 2012 içerisinde yaşanan vaka says 534 Hakknda yasal işlem yaplan kişi says 5 milyon 620 bin 776 Operasyonlarda ele geçirilen ilaçlarn TL cinsinden diğeri 1 milyon 873 bin 592 Ele geçirilen ilaç says 1 milyon 576 bin 101 Ele geçirilen ilaçlar içerisinde cinsel içerikli olanlarn says 200 bin 903 Ele geçirilen zayflama ilac says DİŞ SAĞLIĞINI KORUMANIN KOLAY YOLU ■ Dişleri sarartan ürünlerin başnda sigara, kahve, çay, koyu renkli gazozlar ve meyve sular geliyor. Yllar geçtikçe belirgin hale gelen diş lekelerini oldukça pahal yöntemlerle beyazlatmaya 40 İSTASYON çalşyoruz. Oysa basit yöntemlerle dişlerin beyazlğn ve sağlğn korumak mümkün. Karbonatla dişleri frçalamak bu yöntemlerin başnda geliyor. Kereviz, elma, armut ve havuç, tükürük salgsn artrarak dişlerin arasnda kalan yemek artklarn temizliyor. Diş hekimleri tükürük artrc özelliğiyle sakz çiğnemeyi de hararetle öneriyor. Zira tükürük, dişlerin çürümesine neden olan asidi zararsz hale getiriyor. bir araştrmaya göre greyfurtla birlikte alnan ilaçlar vücutta zehir etkisi yaratabiliyor. Araştrmann sonuçlar greyfurtun ilaçla birlikte tüketildiğinde karaciğer ve bağrsaklarda çözülme işlemini durdurarak aşr doza yol açabildiğini ortaya koydu. Tansiyon, kanser ilaçlar, kolestrol düşürücüler ve organ nakli sonras bağşklk sistemini basklamak için kullanlan ilaçlar bu riski taşyor. Greyfurttaki furanokumarin maddesinin ilaçlar çözen enzimleri öldürdüğünü belirten uzmanlar bunun da ilacn vücudun kaldramayacağ kadar büyük ksmnn sindirim sisteminden çkmasna yol açtğn söylüyor. SÜT MÜ YOĞURT MU? ■ Süt ve yoğurdu birbirinden ayrn. Türkiye’de yaşayanlarn çoğunun sütte bulunan laktoza karş alerjisi var. Yoğurtta ise böyle bir sorun yok. Aksine mayal bir yiyecek olan yoğurdun sahip olduğu probiyotik bakteriler sindirim sistemi için son derece faydal. Süt yüksek oranda kalsiyum içeriyor. Ancak içeriğindeki yoğun protein, vücudun asidik yapsn artrdğ için kemikleri kuvvetlendirmekten ziyade kemiklerden kalsiyumu çekiyor. Öte yandan yoğurt, tam tersine kemik yapsn güçlendiriyor. Bu farklar yüzünden doktor ve diyetisyenlerin tercihi yoğurttan yana. BAHARATTAN ■ Birçok ciddi hastalğn temelinde enfeksiyonlarn yattğn biliyoruz. Üç lezzetli besin, bedeninizi enfeksiyonlara karş koruma görevi üstleniyor: Enginar, antep fstğ ve çilek. Bunlar tüketerek hem ağz tadnz hem bedeninizi koruyun. 10 Bir kutu gazl içecekte tam 10 çay kaşğ şeker bulunuyor. OFİS ÇALIŞANLARINI BEKLEYEN TEHLİKE: DVT KALKAN ■ Sağlğmz üzerindeki iyileştirici ve koruyucu etkilerini uzun zamandr bildiğimiz baharatlarn as takm: Fesleğen, tarçn, ac krmz biber, sarmsak, kimyon, zerdeçal, biberiye, zencefil, keklikotu ve kekik. Yalnz lezzetli yemekler için değil, sağlğnz adna bu baharatlar alşveriş listenizden eksik etmeyin ve olabildiğince sk tüketin. İnsanlk AIDS savaşn kazanyor Lezzetli savaşçlar bozulmalara yol açabilir. Bunun önüne geçmenin en etkili yolu her eczanede bulabileceğiniz suni gözyaş kapsülleri. Kuruluk hissettiğiniz zamanlarda gözünüze damlatacağnz suni gözyaş, gözünüzü hem rahatlatr hem de korur. ■ Dünya Sağlk Örgütü’nün HIV virüsünün yaylmas ve etkileriyle ilgili elde ettiği son veriler virüsle mücadelede başarl olunduğunu ortaya koyuyor. 1 Aralk Dünya AIDS Günü’nde paylaşlan rakamlara göre 2011 yl içerisinde 1 milyon 700 bin kişi HIV bağlantl hastalklar nedeniyle hayatn kaybetti. Bu rakam bundan 10 yl önce 3 milyon 200 bin kişinin AIDS’e yakalandğ ve tamamna yaknn hayatn kaybettiği göz önüne alndğnda hastalkla mücadelede büyük bir aşama kaydedildiğini gösteriyor. ■ Uzun süre oturarak çalşmak Derin Ven Trombozu’na (DVT) yani bacak damarlarnda kan phts oluşmasna yol açyor. Oluşan phtlar zaman geçtikçe damar tkayarak bacağn kesilmesine, kalbe giderek kalp krizine, beyne giderek beyin kanamasna yol açabiliyor. İşin en ürkütücü yan, DVT’ye maruz kalanlarn yüzde 80’inde herhangi bir şişlik, kzarklk veya ağr olmamas. DVT bu nedenle “sessiz katil” olarak da nitelendiriliyor. Bu korkutucu hastalktan korunmann yollar ise zor değil: Gün içinde aralklarla beşer dakika dolaşmak, uçakla uzun mesafe gidiyorsanz saatte bir ayağa kalkarak uçak içinde gezinmek, sigaray brakmak ve sağlkl beslenmek. İSTASYON 41 SAĞLIK STRESİ YEMEK YİYEREK ATLATAMAZSINIZ OMEGA 3 ŞART MI? ■ Omega 3, başta beynimiz olmak üzere bütün organlarmz için yaşamsal bir yağ asidi. Vücut üretmediği için bu maddeyi besinlerle sağlamak zorundayz. Lüfer, istavrit, hamsi gibi yağl balklar, yeşil yaprakl sebzeler, keten tohumu, badem ve cevizi bol miktarda tüketerek omega 3 ihtiyacmzn bir ksmn sağlayabiliyoruz. Ancak uzmanlar bu besinlerdeki omega 3’ün eskiye oranla azaldğn belirtiyor. Çözüm: Omega 3 veya balk yağ kapsülleriyle vücuda destek olmak. ■ Sklnca, üzülünce, kendimizi yalnz hissettiğimizde, gece yars uykudan uyanp koştuğumuz ilk yer genellikle buzdolab olur. Yüksek ihtimalle, böyle anlarda hissettiğimiz şey gerçek açlk değil. Duygusal açlğmz doyurmaya çalşyoruz. Oysa duygusal açlk, sorunun ad konmadkça hiçbir şeyle doymaz. Bütün yediklerimiz de olsa olsa duygusal anestezi görevi görür. Kendinizi birçok kez bu şekilde yemek yerken yakalyorsanz, önce bir durup yaşamnzda tatmin olmadğnz noktalar, hayal krklklarnz, bastrdğnz üzüntülerinizi veya kzgnlklarnz gözden geçirin. Bunlarla Kendinizi baş edebilmenin yolunun buzdolab önüne sklkla kamp kurmaktan geçmediğini, profesyonel buzdolabnn yardma ihtiyacnz olabileceğini önünde unutmayn. yakalyorsanz, profesyonel yardm almann zaman gelmiş olabilir. DİŞİNİZİ FAZLA SIKMAYIN ■ Yaknlarnz geceleri dişlerinizi gcrdattğnz söylerse, bu durumu ciddiye aln. Diş skmak, dişte aşnma ve krlmalardan tutun, çene eklemi sorunlarna, yüz ve kulak ağrlarna kadar birçok hasara neden olabiliyor. Diş hekimleri, aşnma yeni başlamşsa gece diş koruyucusu kullanmay öneriyor. İlerleyen vakalarda ise ağz dengesini bozmadan hasar gören dişlerin tedavisine başlanyor. Diş skmaya neden olan sebeplerin bulunmas ve giderilmesi de şart. 42 İSTASYON 5 Yumurta yemek için 6 sebep Bir zamanlar yasak olan yumurta akland. İşte yumurtann faydal özellikleri: 1 Düşük kalorili bir güç deposu 3 Düşünüldüğünden daha az kolesterol içeriyor 4 En ucuz protein kaynağ MANTAR DEĞİL BİLGİSİZLİK ÖLDÜRÜYOR YIL 2 Vitamin ve mineral zengini 5 Kahvalt dşndaki öğünlerde de tüketebilirsiniz 6 Özellikle beyaz her gün tüketilebilir ABD’de 30 yl süren ve yakn zamanda sonlanan bir araştrmaya göre sigara içilen her 5 yl ölüm riskini yüzde 8 artryor. DONMA OLAYLARINDA BİLİNÇLİ MÜDAHALE ■ Hava sfr derecenin altna düştüğünde, yoğun kar yağşndan kapanan yollarda kalanlar donma riskiyle karş karşya kalabilir. Bu noktada uzmanlarn önemli bir uyars var: Vücudunun tamam donan kişiler, bedenlerinde oluşan buz kristalleri yanlş müdahaleler sonucu önemli yaralanmalara yol açabildiği için kesinlikle battaniyeye sarlmamal; donmuş ksmlar ovuşturulmamal; kurulanmaya çalşlmamal ve soğuk ya da scak malzemeyle müdahale yaplmamal. Kişi hzla soğuktan uzaklaştrlarak ilk olarak donan ksmlar nefesle, üfleyerek stlmaya çalşlmal ve vakit geçirilmeden hastaneye götürülmelidir. Sert kş günlerinde vücudun el, ayak gibi uç ksmlarn scak tutacak korumal çorap ve ayakkab giyilmesi önemli. Fakat abartmamak gerekiyor. Zira parmaklarn hareket etmesini güçleştiren dar ayakkablar ve kat kat giyilmiş kaln çoraplar, kan dolaşmn engellediğinden donma olaylarna davetiye çkarabiliyor. ■ Mantar çok az miktarda tüketildiğinde bile ölümle biten zehirlenmelere yol açabilir. Mantar uzman değilseniz, doğadan toplanan hiçbir mantarn yenilmemesi, yalnzca kültür mantarlarnn tüketilmesi öneriliyor. Kültür mantarlarnn da küflenmemiş ve son kullanma tarihlerinin geçmemiş olmasna dikkat edin. Aksi takdirde onlar da basit zehirlenmelere yol açabilir. Mantar zehirlenmeleri, ilk alt saat içinde bulant, kusma, karn ağrs, yüksek ateş ve kalpte çarpnt şikayetleriyle başlyor ve kişiyi komaya sokacak boyuta ulaşabiliyor. Mantar yedikten sonra benzer şikayetlerle karşlaşrsanz vakit geçirmeden en yakn sağlk merkezine başvurun. Halk arasnda oldukça yaygn olan, mantar yoğurtla tüketildiğinde zehirlemez, pişirildiğinde rengi değişmeyen mantar zehirlemez gibi söylentilerin ise doğruluk pay yok. İnsan için gerekli tüm aminoasitleri içeren mantar, kandaki şeker seviyesini düşürürken kolestrolü de azaltyor. Şekerleme gençleştirir ■ Uzmanlar bedenimizin iyi bir gece uykusunun yan sra, 14:00-16:00 saatleri arasnda 20 dakikay geçmeyecek bir şekerlemeye de ihtiyac olduğunu belirtiyor. Bu ksa uyku belleği keskinleştiriyor, iş verimini artryor ve odaklanmay kolaylaştrarak doğru karar verme mekanizmasn güçlendiriyor. Tek problem patronlar iş arasnda arkanza yaslanp şekerleme yapmanz konusunda ikna etmek. TANSİYON İHMALE GELMEZ ■ Türk Kardiyoloji Derneği verilerine göre Türkiye’de 9 milyon kişi hipertansiyon (yüksek tansiyon) hastas olduğunun farknda bile değil. Oysa çocukluk çağndan başlayarak ylda en az iki defa tansiyon ölçümü yaptrlmas gerekiyor. Büyük tansiyon 13, küçük tansiyon 8’den fazla ise sonuç yüksek tansiyon olarak kabul ediliyor. Genellikle belirti vermeyen hipertansiyonun erken fark edilerek tedavi edilmesi son derece önemli. Zira hipertansiyon, başta kalp krizi ve kalp yetmezliği olmak üzere, beyin kanamas, felç, böbrek yetmezliği, damar tkanklğ gibi ciddi sağlk sorunlarna yol açyor. Hipertansiyon kolay kontrol altna alnabilen bir hastalk, ancak tansiyon tedavisi ömür boyu devam eden bir tedavi tipi. Tansiyonunuz normale indiğinde bile doktora danşmadan ilaç kullanmn brakmayn. İSTASYON 43 OTOMOTİV HAZIRLAYAN: EDMON BEKYAN ÇOCUĞUNUZA HIZ LİMİTİ KOYUN ÜÇÜNCÜ NESİL REXTON W ■ SsangYong, ürün yelpazesinin en üstünde yer alan Rexton W modelini yeni ylla birlikte satşa sundu. Önde ve arkada bağmsz süspansiyonun tercih edildiği üçüncü nesil Rexton W’de ESP, ARP, HDC gibi güvenliği artran destek sistemleri standart olarak yer alyor. Güçlendirilmiş çelikten üretilen, monoblok şasinin kullanldğ yeni SUV, farkl oturma düzeninde yedi kişilik kabine sahip. Satş fiyatnn 79.500 TL’den başladğ modelde, 155 beygir ve 360 Nm tork üreten yeni dizel motor bulunuyor. TOYOTA AİLELERE YÖNELDİ LAMBORGHINI EN HIZLI DÖRT KAPILI MASERATİ Bir yenilik de Maserati’den. Lüks sedan snfnda yer alan Quattroporte sportif hatlaryla olduğu kadar yüksek performansl motorlaryla da coupe’lere nispet yapyor. Dört kapl modelin altnc kuşağ, yerini almaya hazrlandğ modelden daha büyük, hafif (V8, eskisinden 100 kg daha hafif) ve lüks bir yapya sahip. Yeni Quattroporte’de, Ferrari tarafndan geliştirilen ve ikisi de çift turbo destekli yeni 3.8 litre V8 ve 3.0 litre V6 motor seçenekleri yer alyor. 3.8 litrelik versiyon 0-100 km/s hzlanmasn 4.7 saniyede tamamlayp 307 km/s maksimum hza ulaşyor. 4.9 saniyede 100 km/s hza ulaşan V6 versiyonu da V8’den geri kalmyor. 44 İSTASYON ■ Toyota yeni Auris’in ardndan tanttğ ve kompakt MPV snfnda yer alan yeni Verso ile aile otomobilleri snfndaki elini daha da güçlendirdi. Yln ilk çeyreğinde satşa sunulmas planlanan yeni modelde aralarnda yan aynalar, panjur, farlar ve jantlarn da bulunduğu 300’den fazla parça yenilendiği. Kabin de artan malzeme kalitesi ve yeni göstergeler dikkat çekiyor. Yeni modelde yine 1.6 litre benzinli ve daha sessiz çalşan 2.0 litre dizel motor seçenekleri yer alacak. AVENTADOR’UN ÜSTÜNÜ AÇTI ■ Lamborghini, yaz aylarnda satşa sunduğu Aventador’un üstü açk versiyonunu ksa bir süre önce tantt. Üstü açk süper spor otomobil dünyasna yeni standartlar getiren Aventador’un iki parçadan oluşan tavan karbon fiberden üretildi. Bu teknoloji sayesinde burulma direnci artrlrken tavann ağrlğnn da 6 kg’n altnda kalmas sağland. Aventador Roadster’n sürücüsü ve yolcular sürüş deneyimini ne kadar yoğun yaşayacaklarna kendileri karar veriyor. Arka cam, araç içindeki hava akmn düzenlemekle kalmyor ayn zamanda 12 silindirli motordan gelen sesi de kontrol ediyor. Rüzgar deflektörü ise yüksek hzlarda bile, araç içerisinde sessize yakn bir ortam sağlyor. Roadster, cesur ve agresif görünümünü, standart jantlara kyasla 10 kg daha hafif olan özel 20/21 inç jantlarla destekliyor. Yeni model, 700 beygir gücündeki 6.5 litrelik V12 motoru sayesinde 0-100 km/s hzlanmasn 3.0 saniyede tamamlayp 350 km/s maksimum hza ulaşyor. Mercedes denize açld ■ Otomotivde zirveyi paylaşan markalardan olan Mercedes, lüks yat üreticisi İngiliz Silver Arrows firmasyla gerçekleştirdiği ortak çalşma sonucunda bu etkileyici tasarma hayat verdi. “Denizlerin Gümüş Oku” ad verilen ve yaz aylarnda satşa sunulmas planlanan teknenin tasarm sürecinde Mercedes’in klasik yarş otomobillerinden esinlenildi. SLS AMG ve SL modellerinde görev almş tasarmclarn yönlendirdiği çalşmada, otomobillerin iç tasarmlarnda da tercih edilen detaylara rastlanyor. 14 metre uzunluğundaki gövdesi ve panoramik cam tavanyla dikkat çeken teknenin motor seçenekleri ve fiyat henüz açklanmad. ■ Ford, en çok satan modellerinden biri olan Fiesta’y yeniledi. Eskisi gibi sadece küçük bir otomobil olmaktan çkp daha oturakl bir yapya kavuşan otomobilin tasarm da bunu destekliyor. Yeni Fiesta’da sesli komut yardmyla gözlerinizi yoldan ayrmadan telefonunuzu ve mp3 çalarnz kullanabileceksiniz. Güvenliği artran diğer bir özellik olan “Active City Stop” sistemi sayesinde şehir içi kullanmnda dikkatiniz başka bir yerde olsa bile öndeki araç ani bir frenle durduğunda (20 km/s hza kadar) elektronik alglayclar devreye girerek frenleme işlemini sizin yerinize gerçekleştirecek. MyKey sistemi ise aile büyüklerine, çocuklarnn ulaşabilecekleri hz limitini belirleme imkan sunuyor. Fiesta’da 1.4 litrelik motora kyasla yüzde 30 fazla güç üreten ve yüzde 24 orannda daha az tüketen 1.0 EcoBoost benzinli motora ek olarak 1.6 Duratorq TDCi seçeneği de yer alyor. Büyüyen A3 Sportback kilo verdi ■ Kompakt snfa getirdiği son teknoloji özellikleriyle FIAT’TAN ARAZİ ARACI ■ Fiat-Chrysler işbirliğinin ilk ürünü olan ve SUV snfnda yer alan Freemont’un önden çekişli versiyonunda 6 ileri manuel, dört tekerlekten çekişli versiyonunda ise 6 ileri otomatik şanzman kullanld. Üst donanm paketi olan Lounge’da; 6 havayastğ, ABS, ESP, Hillholder, TSC, ERM ve EPP gibi aktif güvenlik sistemleri, 7 koltuklu oturma düzeni, 3 bölgeli klima, DVD/SD/CD/MP3 oynatcl multimedya sistemi, Alpine ses sistemi, 8.4 inç dokunmatik ekran, geri görüş park kameras, stmal deri koltuklar, Bluetooth sesli kontrol sistemi ve 19 inç alaşm jantlar standart olarak sunuluyor. Uzunluğu beş metreye yaklaşan heybetli SUV’a hayat veren 2.0 litrelik MultiJet turbo dizel motor, 100 km’de 6.4 litre yakt tüketiyor. 170 beygirin yardmyla Freemont, 100 km/s hza 11 saniyede ulaştryor. önemli bir hayran kitlesi oluşturan A3 Coupe’nin 5 kapl versiyonu olan A3 Sportback, 2013’ün mart aynda satşa sunuluyor. Markann imzas haline gelen ultra hafif yap teknolojisi sayesinde, selefine göre 90 kg daha hafif olan yeni modelin uzunluğu, genişliği ve yüksekliği artrlmş. Büyüyen boyutlar ve 58 mm uzayan aks mesafesi iç hacimde kendini hemen belli ediyor. Bu da arka koltukta yolculuk edenlerin konforunu artryor. Yeni A3 Sportback’in sürüş deneyimini zenginleştiren Audi Drive Select (Ambition’da standart) sayesinde sürücü bir düğme yardmyla Konfor, Otomatik, Dinamik, Bireysel veya Verimlilik modlarndan birini seçebiliyor. Opsiyonel olarak sunulan 705 Watt gücünde, 14 hoparlörlü ve 5.1 kanal özelliğine sahip Bang&Olufsen ses sistemi de sürüş zevkine güzel bir müziğin eşlik etmesini sağlyor. A3 Sportback, ilk olarak 100 kilometrede ortalama 3,8 litre yakt tüketen 1.6 TDI ve 5,3 litre tüketen 122 beygir gücündeki yeni 1.4 TFSI motor seçenekleriyle sunulacak. İlerleyen aylarda seriye 1.4 TFSI motorun 140 beygir güç üreten bir versiyonu da eklenecek. Bu motor, düşük ve orta yüklerde ikinci ve üçüncü silindirleri devre dş brakarak 100 km’de sadece 4,7 litre yakt tüketiyor. İSTASYON 45 UZMAN GÖZÜYLE Traktör muayenesi 5 FREN TESTİ Başta çift sürmek, yük taşmak gibi birçok işte kullanlan, günümüz tarmnn vazgeçilmez arac traktörün, çalşma prensibi ve muayene admlarnn neler olduğunu TÜVTURK Teknik Eğitmeni Sinan Balkanl anlatyor. Traktörlerde frenler sağ ve sol fren olarak iki ayr pedal ile kumanda edilir. Yol sürüşünde bu iki pedal, bir mandal ile birbirine sabitlenir. Gerekli durumlarda, bu mandal açlarak sadece sol tarafn veya sağ tarafn frenleme yapmas sağlanabilir. 10 6 Güç aktarma kutusu olarak da bilenen PTO; ticari araçlarn ve traktör vb. araçlarn üst yaplar için ekstra güç alnmas gerektiğinde kullanlan, aracn ana şanzmanndan (vites kutusundan) aldğ gücü hidrolik pompa veya mekanik aksamlar vastas ile üst yapya ileten güç aktarma sistemleridir. Güvenlik gereği kuyruk mili kapağ, kuyruk mili çalşmadğ ya da herhangi bir ekipmana bağl olmadğ durumlarda daima takl olmaldr. EMNİYET ÇERÇEVESİ 2 KUMANDA SİSTEMLERİ Traktörlerde hareket 2 ya da 3 adet vites (kumanda) kolu ile sağlanr. Bunlar hz kumanda kolu (hzlyavaş), vites kolu ve mekik kumanda koludur (ileri-geri). Yardmc güç çkş kumanda kollar ise hidrolik kaldrc sistemlerini, yardmc güç çkşn kontrol eder. Ayrca traktörlerin özelliklerine göre çift çeker kumanda kolu ve diferansiyel kilidi kumandalar da mevcuttur. Muayene esnasnda kumanda sistemlerinin fonksiyonlarn yerine getirip getirmediği kontrol edilir. GÖSTERGE PANELİ Gösterge panelindeki kontrol (ikaz) lambalarnn çalşmas kontrol edilir. 3 DÖNER TEPE LAMBASI Karayollar Trafik Yönetmeliği’ne göre traktörlerde flaşörlü yanp sönen, sar şkl, dönerli uyar lambas bulundurulmas zorunludur. Bu lambann aydnlatmadan ayr bir kumanda (anahtar) ile çalşmas gereklidir. DİĞER AKSAMLARIN KONTROLÜ PTO (YARDIMCI GÜÇ ÇIKIŞLARI) 4 1 Traktörlerde fren testi yolda gözlenerek yaplr. Yolda yaplan fren testi srasnda yerde oluşan fren izleri ile durma mesafesi dikkate alnarak fren kuvvetlerinin yeterliliği kontrol edilir. Sağ ve sol tekerleklerde üretilen fren kuvvetlerinin arasndaki fark (fren sapmas) da gözlemlenir. FREN PEDAL KUMANDALARI L astik tekerlekli traktörler; ana işlevi çekme gücü sağlamak olan ve tarm veya ormanclk alanlarnda kullanlan aletleri çekmek, itmek, taşmak veya tahrik etmek için özel olarak tasarlanmş, en az iki dingilli, lastik tekerlekli motorlu araçlardr. Karayolu Trafik Yönetmeliği’nde T Snf araçlar olarak snflandrlmşlardr. Lastik tekerlekli traktörler ile her türlü römorklar ilk üç yaş sonunda ve devamnda üç ylda bir periyodik muayeneye tabidir. Traktörün tescil belgesinde, traktöre ait bir römorkun kayd mevcut ise ve muayeneye bu römork ile birlikte gelinmesi durumunda, traktör römorku ile birlikte muayeneye alnr. Traktörlerin muayene süreçlerinde yaplan kontrol ve testlerle can ve mal emniyeti ile trafik güvenliği açsndan tehlikeli olacak veya tamirine ihtiyaç duyulacak derecede kusurlarnn/eksikliklerinin bulunup bulunmadğ, karayolunda seyir etmesinde saknca olup olmadğ kontrol edilir. Traktör sistemlerinin çalşma ilkeleri otomotiv sistemleri ile paralellik arzetmesine karşn karakteristik özellikleri bulunan sistem ve yaplarla donatlmşlardr. Traktörlere özel sistemlerin muayene esaslarnn başlcalar şunlardr. ▼ 9 Emniyet çerçeveleri traktörün devrilmesi durumunda sürücünün güvenliğini sağlayan bölümdür. Bu parça çalşma yüksekliğinin snrl olduğu alanlarda çalşabilmek için katlanabilir tipte de yaplabilir. Katlama sürücünün güvenliğini azaltacağndan yalnzca gerekli durumlarda kullanlmaldr. Kapal sürücü yeri bulunan kabinli traktörlerde, en az bir adet arka dikiz aynas bulunmaldr. Kabinsiz traktörlerde arka dikiz aynas taklmas isteğe bağldr. Ön ksmda yer alan ağrlklarn bağlant yerleri ve sabitliği, lastikler, jantlar, bijon bağlantlarnn durumu, direksiyon sistemi kontrol edilir. Traktörlerde stepne bulundurulma zorunluluğu yoktur. 11 TADİLATLARIN KONTROLÜ 7 ASKI SİSTEMİ Traktörün ask sistemi, traktöre bağlanacak her türlü ekipmana güç verip kumanda edecek şekilde dizayn edilmiştir. Bu sistemlerde tehlike oluşturacak unsurlarn, bağlant arzalarnn ve yağ kaçaklarnn bulunmamas gereklidir. Traktörde sonradan yaplan kuyruk mili (PTO) veya diğer ekipman tadilatlar proje ve hesaplar ile kontrol edilir. 8 AYDINLATMA SİSTEMLERİ KIRMIZI FLORESAN Traktörün aydnlatma, şkl sinyal cihazlar ve bunlarn fonksiyonlar kontrol edilir. Traktörlerde far ayar kontrol cihaz ile far seviye ayar ölçümü yaplmaz. KIRMIZI REFLEKTİF Çerçeve kalnlğ 45-48 mm arasnda olmaldr “e” veya “E” onay 350-365 mm SARI REFLEKTİF KIRMIZI FLORESAN 200 mm 565-1150 mm 565-1150 mm SOL SAĞ Traktör römorklarnn arka işaret levhalar, aydnlatma ve şkl sinyal cihazlar, geri yanstc (reflektif ) şeritleri kontrol edilir. 46 İSTASYON İSTASYON 47 SOSYAL MEDYA SOSYAL MEDYA DOLU BİR YILI GERİDE BIRAKTIK ■ 2012 nasl geçti? Sosyal medya, 2012’nin en çok duyulan cümlesinde olduğu gibi “hayatmzn vazgeçilmez bir parças oldu.” Bir iletişim arac olmann ötesine geçerek, günlük yaşamlarmza şekil verdi. Çiftler sosyal medyada tanşarak evlendi, boşanmalardan Facebook sorumlu tutuldu. Ebeveynler kendi hesaplarn açt ve çocuklaryla arkadaş oldu. Dizi karakterlerine, doğmamş çocuklara ve hatta evcil hayvanlarn adna bireysel hesaplar açld. Daha fazla Facebook ve Twitter kullanmak için akll telefonlar alnd, internet paketleri aşld. Aralk ayna girerken Türkiye’de Facebook kullanan kişi says 31.822.360’ buldu. Bu zaman diliminde markalar son tüketiciye ulaşmann sosyal medyadan geçtiğini kabullendi ve iletişimlerine hz verdi. Dijital alg gelişti, stratejiler dijital ağrlkl oldu. Benim filtrem senin filtreni döver ■ Instagram’n Facebook tarafndan satn alnmasnn Bütçeler dijitale kaydrld. Kullanclar, özellikle gençler, sosyal ağlarda ürünler/hizmetler hakknda yazlan fikirlere reklamlardan daha çok güveniyorlar. Bu da markalar için ssz braklmamas gereken bir aland. ■ Peki 2013’ten ne bekliyoruz? Mecralar hzn kesmeden gelişmeye devam ediyor. Sosyal medya devrimi olarak nitelendirilen bu hzl hareketin 2013’te çok daha büyük boyutlara, kitlelere ulaşacağn düşünüyoruz. Marka tarafnda kafalar karştran “Sosyal medyada olmal myz?” sorusu 2012’de cevap buldu. Artk nasl var olacaklarn tartşyoruz. Teknolojide bu sene ‘kişiselleştirme’ büyük rol oynayacak. Birçok dijital strateji de bu yönde planlanacak. Tüketicinin markaya yön verdiği bir dönem bizi bekliyor... ardndan Twitter cephesinden de fotoğraf filtreleme haberleri gelmeye devam ediyor. Twitter duyurduğu fotoğraf filtreleme sistemiyle farkl bir uygulamaya gerek duymadan Twitter üzerinden filtreli fotoğraf paylaşlabileceğini açklad. Instagram’n Anroid uygulamasn yaynlamasyla birlikte daha fazla kullancya ulaşmas ve Facebook’a satlmas Twitter’ harekete geçirdi. Instagram’n son derece başarl çalşan Twitter entegrasyonuna rağmen, kullanclarn Instagram kullanmasna gerek kalmadan Twitter’da paylaşmn sağlamak amacyla fotoğraf filtreleme sistemini geliştiren Twitter, aslnda yavaş yavaş önlemlerini alyor diyebiliriz. Instagram CEO’su Kevin Systrom ise yaptğ açklamada Twitter’daki bu gelişmelerin Instagram’ etkilemeyeceğini çünkü Instagram’n sadece bir fotoğraf filtresi olmadğn, bir topluluktan oluştuğunu belirtti. 2013’TE SOSYAL MEDYADA BİZİ NELER BEKLİYOR? ■ 2012 ylnda birçok değişiklik, yenilik, yeni mecralar ve satn almalar oldu. Peki 2013 ylnda bizi neler bekliyor? Tulu Tltay, Topluluk Yönetimi Ekip Lideri, Likeable Istanbul ● Facebook Places Foursquare’e karş ■ Çektiğimiz fotoğraflar paylaşmadan duramyoruz. Düşüncelerimizi ve hislerimizi 140 karaktere sğdrmaya çalşyoruz ve o an nerede olduğumuzu arkadaşlarmzla paylaşyoruz. Sosyal ağlardan belki de en sosyali, lokasyon bazl uygulamalar. En popülerleri ise tabii ki Foursquare ve Facebook Places. Mobil kullanc says 600 milyonu geçen Facebook’ta kullanclarn sadece yüzde 6’s Facebook Places’ kullanyor. Bu say yine de 25 milyon üyeye sahip Foursquare’den daha fazla. Ama saysal değerler Places’n Foursquare’i alt ettiği anlamna gelmiyor. Yaplan araştrmalara göre kullanclar Foursquare’de beş kat daha fazla check-in yapyor. Bunun iki büyük sebebi olduğunu söyleyebiliriz. Birincisi Foursquare’in lokasyon bazl bir servisi Facebook’tan önce sunmuş olmas, ikincisi ise tabii ki oyunlaştrma. Yaplan her check-in ile kazanlan puanlar, rozetler ve mekann “mayor” olabilme gibi özellikleriyle Foursquare, nerede olduğumuzu tüm arkadaşlarmza duyurmay bir yarş ve bir oyun haline getiriyor. Ayrca yaplan check-in zaten Facebook ve Twitter’da da paylaşlabiliyor. Foursquare sayesinde “neden nerede olduğumu tüm arkadaşlarmla paylaşmalym?” sorusunun cevab “çünkü eğlenceli!” haline geldi. Ama tüm bunlar Foursquare’i tepede tutmaya yeterli mi? Bir mekana yaplan check-in says mekann bilinirliğini ve itibarn artrr. Facebook sayfalarnn markalar için web sitesi görevi gördüğü günümüzde checkin saylarnn Facebook sayfalarnda görünmesi de Places’n bir avantaj diyebiliriz. Foursquare’de mekanlar check-in yapanlara özel frsatlar sunsa da, Facebook Places check-in yapanlara benzer frsatlar sunan bir uygulama ile avantajn katlayabilir. Ayrca Places’ kullanabilmek için herhangi bir üyelik gerekmiyorken, Foursquare için ayr bir hesap açmak şart. Foursquare de, Places da avantaj ve dezavantajlar ile henüz gelişme çağnda diyebiliriz. Hangisi eksiklerini kapatp öne geçecek, hep birlikte göreceğiz. Bu konuda Facebook tarafnda da baz gelişmeler görmek mümkün. Instagram’n satn alnmasndan sonra Facebook Camera uygulamasn çkaran Facebook, bu uygulamann iOS versiyonu için 13 filtre seçeneği ekledi. Kullanclar, Instagram benzeri bu yapda çektikleri fotoğraflar filtreyle düzenleyip Facebook albümlerinde ve duvarlarnda paylaşabilecekler. Mobil telefonlarn yaygnlaşmas ve gelişen teknolojiyle birlikte fotoğraf çekme tutkusunun daha geniş kitlelere yaylmas fotoğraf paylaşm uygulamalar arasndaki rekabeti de artryor. Kim yarşrsa yarşsn, sonunda kazanan en güzel fotoğraflar çeken kullanclar olacak. Eser Ylmaz, Proje Yönetimi Takm Lideri, Likeable Istanbul ● ● Hepimizin yakndan takip edip kullandğ lokasyon bazl uygulamalarn en popüleri Foursquare’in satş 2013 ylnda söz konusu olabilir. Özellikle Facebook’un lokasyon bazl uygulamalarda Foursquare’in gerisinde kalmas Facebook’un Foursquare’i satn alma ihtimalini artryor. Facebook’un yeni reklam seçeneklerini de merakla bekliyoruz. 2013, markalarn daha fazla kişiye ulaşmas için farkl algoritmalar ve hedeflemeler içerecek yeni Facebook reklamlarn göreceğimiz bir yl olacak. Oyunlaştrma yeni bir kavram değil, fakat 2013 yl ile birlikte oyunlaştrma konusunda daha büyük gelişmeler olacağn öngörebiliriz. Alternatif pazarlama yollar deneyen büyük şirketlerin artan mobil kullanc saysn da göz önüne alarak gerçekleştirecekleri büyük çapl ve eğlenceli oyunlaştrma örnekleri ile karşlaşabiliriz. ● Başta Facebook ve Twitter olmak üzere birçok sosyal ağn kullanc saylarnda yine büyük artşlar bekleniyor. 1 milyar aşan Facebook’un aktif kullanc saysnn 2013’te de artacağn söyleyebiliriz. ● İş dünyasnn sosyal medyadaki kalbi LinkedIn’de de işler yolunda gideceğe benziyor. Özellikle efektif reklam seçenekleri hem markann hem de iş arayanlarn işini kolaylaştracağa benziyor. ● 2012 ylnda kullanclaryla buluşan ve ksa sürede büyük beğeni ve kullanc toplayan Pinterest de 2013 ylnda markalar ve alşverişe merakl kullanclar için ideal bir sosyal medya arac olacak. Sosyal medyada izleme ve dinleme neden önemli? Geleneksel medya ile yllardr tek tarafl ilerleyen iletişim sosyal medya ile artk çift tarafl devam ediyor. Bir bankaya şikayetinizi iletmek, bir mekandaki deneyiminizi paylaşmak, bir gazeteyi eleştirmek hatta bir haberde yaplan hatay bildirmek için 140 karakter yeterli. Karş tarafn size geri dönüşü ise dakikalar alyor! Tabii ki sosyal ağlarda kendileri hakknda konuşulanlar takip ediyorlarsa... Markalarn bu kadar ulaşlabilir olmas başarl olmalarn da her geçen gün zorlaştryor. Çünkü artk sadece hizmet sunmak ve tantm yapmak yeterli değil. Sürekli tüm ağlar takip edip dinlemeliler. Kurumun kimliğine uygun bir şekilde cevap vererek çözüm bulmallar. Markalar için başarya giden yol artk buradan geçiyor. Süzet Halki, Sosyal Medya Uzman, Likeable Istanbul 48 İSTASYON Sosyal medya sayfalar ve tarafndan hazrlanmştr. İSTASYON 49 OYUN SEYAHAT FUTBOL HEYECANI FIFA 13 İLE DEVAM EDİYOR ■ Her yl olduğu gibi FIFA futbol oyununun yeni versiyonu iOS sürümüyle karşmzda. Bu yl oyunda birçok yenilik yer alyor. Özellikle dokunmatik kontrol tuşlarna yeni özellikler eklenirken grafiklerde de iyileştirmeler var. PES’e göre hâlâ daha iyi bir peformansa sahip. XBOX SONUNDA TÜRKİYE’DE ■ Dünyada en çok talep gören oyun konsollarnn başnda gelen Microsoft şirketinin Xbox ürünü resmen Türkiye’ye geldi. Geçen ay yaplan oldukça etkileyici bir tantm yaplan Xbox’n 360 ürünü Türkçe arayüzüyle kullanlabilecek. Microsoft Türkiye’nin Genel Müdürü Taner Özmen, şirketin artk Türkiye pazarnda yerelleşerek kullanclara daha çok yaknlaşacağnn ve tüm yenilikleri annda pazara getireceklerinin müjdesini verdi. Xbox 360’n resmen satşna başlanmasnn yan sra konsolun merakla beklenen ve dünyada en çok oynanan oyunlardan Halo’nun dördüncü versiyonu da dünyayla ayn anda Türkiye’de tantld. Oyun 6.99 $, iPad/iPhone konsolunun harekete duyarl teknoloji sağlayan Kinect adndaki aksesuarlar da raflarda yerini ald. Xbox oyun konsollar Microsoft’un tüketici pazarna giriş kaps haline gelecek gibi görünüyor. Xbox Live ad verilen online oyun sistemini de yerelleştiren Microsoft Türkiye, böylece kullanclarn birbiriyleriyle oynamasn ve rekabet etmesini sağlyor. Microsoft Türkiye şimdiye kadar girmediği Xbox üzerinden dijital içerik satşna ve servislerine de başlayacağn duyurdu. Bu oldukça önemli bir gelişme. Bu konuda ilk adm Türkçe müzik satşnn başlamas olacak. Yerli ve yabanc milyonlarca müzik parçasna Xbox konsollar üzerinden erişilebileceği gibi Xbox Music uygulamasyla tablet ve akll cep telefonlarndan erişilebilecek. Şirketin dünyada olduğu gibi Türkiye’de de film ve dizi kiralama işine hazrlandğ da Xbox 360 320 GB söylentiler arasnda. Halo 4 Özel tasarm paketi Teknosa’da 1069 TL’ye satlyor. GÖLGELERİN GÜCÜ ADINA ■ Evet doğru duydunuz, evrenin hakimleri, 80’li yllarn efsane çizgi filmi He-Man oyun aplikasyonu oldu. He-Man, She-Ra, Orko, İskeletor… Tüm tandklar oyunda birer kahraman. Eternia ülkesinde geçen oyunda 27 aşama toplam yedi farkl bölge geçiliyor. 0.99 $, iPad/iPhone ALTERNATİF BİR KIŞ TATİLİ İÇİN Şehir hayatndan biraz uzaklaşmak, dinlenmek, temiz hava almak ve huzur bulmak için doğayla iç içe olan bir yer arayanlara, meşhur ve kalabalk kayak merkezleri yerine cennette gibi hissedebilecekleri alt alternatif nokta. SÜMELA MANASTIRI - TRABZON KÜRE DAĞLARI - KASTAMONU Kş lastikleriniz ve zincirlerinizle beraber usta bir şoför eşliğinde biraz zorlu ama keyifli bir yolculuğun sizi beklediğini baştan söyleyelim. Trabzon’un Maçka ilçesine bağl Altndere Köyü’nde bulunan Sümela Manastr, coğrafi konumundan dolay özellikle kşn muhteşem bir manzaraya sahip. MS 365 ile 395 yllar arasnda inşa edildiği tahmin edilen yap, 1150 metre yükseklikte bulunuyor. Yln yaklaşk beş ayn karlar altnda geçiren Manastr, UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alyor. Ziyaretin ardndan Manastr yolu üzerindeki konaklama yerlerinde kalabilirsiniz. Bu dağlarda bulunan Milli Park, Dünya Doğay Koruma Vakf’nn (WWF) belirlediği “Avrupa’daki tehdit altnda ve korunmas gereken dokuz scak nokta”dan biri. Kastamonu ile Bartn arasndaki 34 bin hektarlk parkn en çarpc manzaralar için birbirine 20 km mesafedeki Pnarbaş ve Azdabay’da konaklayabilirsiniz. 4 km uzunluğundaki Horma Kanyonu, Ilca Şelalesi, Valla Kanyonu ve efsanevi Ilgarini Mağaras mutlaka görmeniz gereken noktalar. Azdavay’da Çarşambalar kurulan yerel pazardan alşverişi ve Yankali Konağ’nda yemek pişirmeyi unutmayn. Romanlar’n ve eski başpehlivanlarn geldiği Çalgclar Kahvesi de kş aylarnda daha canl. AYDER YAYLASI - RİZE KARAAĞAÇ - EDİRNE STAR WARS KAHRAMANLARI KUŞ KILIĞINDA ■ Kzgn Kuşlar uzay olayna iyiden iyiye snd. Bu yln başnda Angry Birds Space ile ilk defa uzay ortamna taşnmşt. Astronot Kuşlar sevilmiş olacak ki şirket bu sefer efsane uzay serisi Star Wars kahramanlarn kuş klğna sokuyor. Luke Skywalker’dan R2D2’ya kuş versiyon karakterler bir hayli komik ve eğlenceli. Ücretsiz, Android 50 İSTASYON Asrlk taş köprüler, yar karanlk günlerde başka bir mistisizm barndran cami avlular, yllar öncesinden bir ziyaretçi beklermiş gibi duran hanlar... Edirne kşn kar altnda bir başka güzeldir. Kenti dolaşmaya zamann padişahlarnn günbatmn seyrettiği Meriç Köprüsü’nden başlayabilir, köprünün bitiminde söğüt ağaçlarnn üzerinde karlarla beyaz bir tünel oluşturduğu Lozan Caddesi’nden devam ederek Karaağaç’a ulaşabilirsiniz. Karaağaç’n en geleneksel mekani Fazl’nn Kahvesi. Bit Pazar’nda, Tablet oyuna geldi TALAS - KAYSERİ Kapadokya’nn Paris’i olarak da bilinen Talas, “temiz ve güzel krlar” anlamna geliyor. Tarihi konaklar, dar sokaklar, taş binalar ve kiliseleriyle mutlaka görmeniz gereken yerlerden. Kiçikköy Gölbaş Meydan ve hemen bitişiğindeki Ali Saip Paşa Caddesi’ni ve buradaki muhteşem konaklar, çeşmeleri, Tol Kilise’yi, su kuyularn ve yeralt şehrini görün. Talas Osmanl Evi’nde çayla içinizi stmay, Okutan Konağ’nda yöresel yemeklerden tatmay unutmayn. YEDİGÖLLER - BOLU ■ Ylbaş alşveriş sezonu öncesi teknoloji şirketlerini bir telaş alr. ABD’de Kasm aynda 300 dolara piyasaya çkan Nintendo U Basic konsola ilgi beklenenden yüksek oldu. Geçen yl başnda duyurulan yeni oyun konsolu Nintendo U’nun öne çkan özellikleri bir oyun konsoluna ilk defa 6 inçlik özel bir tabletle kontrol ünitesi eklemesi ve çift ekrana göre tasarlanmş oyunlaryla dokunmatik oyun deneyimini konsollara getirmiş olmasyd. Şirket, daha önce oyun konsolu pazarna harekete duyarl kontrol çubuklarn getirmiş ve bir hayli popüler olmuştu. Şimdi Rize’nin Çamlhemşin ilçesinde, 1350 metre yükseklikte bulunan Ayder Yaylas, kaplcalaryla meşhur. Tarihinin 1700’lü yllara dayandğ tahmin edilen Ayder, 20. yüzyln başlarnda yllarda bölge halk tarafndan dinlence yeri olarak kullanlyordu. Yln her mevsimi ziyaretçi aknna uğrayan Ayder’in yerin 260 metre altndan gelen yaklaşk 50 derece scaklğndaki kaplca suyu, özellikle romatizma ve kireçlenme konusunda sorun yaşayanlara şifa veriyor. de konsollara tableti entegre ederek yeni bir kulvar açmş oldu. Çift ekranl konsolu yeni bir oyun deneyimiyle rakiplerin önüne geçti. Şirket önümüzdeki yln ilk çeyreğine kadar, 30 kadar büyük oyunun konsola uyumlu hale geleceğini de duyurdu. Yolunuz Abant’a düştüyse, Bolu’ya 42 kilometre uzaklktaki Yedigöller, ziyaret edebileceğiniz bir diğer özel nokta. Sazlgöl, İncegöl, Nazlgöl, Küçükgöl, Deringöl, Büyükgöl ve Seringöl göllerinden oluşan bu bölge, yürüyüş yollar, zengin bitki örtüsü ve manzarasyla eşsiz bir yer. Dilek Çeşmesi’nde bir dilek tutup, Kapankaya’dan göl manzarasn seyredebilir ve yine ayn rota üzerindeki 500 yllk Ant Ağac ziyaret edebilirsiniz. İSTASYON 51 SİNEMA-TV AKTİVİTE Broadway rekora doymuyor SEFİLLER BEDEN DİLE GELİRSE ■ Victor Hugo’nun ayn ad taşyan ■ İlyas Odman ismi size tandk geliyor mu? unutulmaz edebiyat eserinin sahne müzikali, “The Kings Speech”in (Zoraki Kral) Oscarl yönetmeni Tom Hooper tarafndan sinemaya uyarlanyor. Filmde Fransz Devrimi’nin arifesinde hapishaneden şartl tahliye ile salnan Jean Valjean’n (Hugh Jackman) yeni bir hayat kurabilme ve bu srada müfettiş Javert (Russel Crowe) ile mücadelesi anlatlyor. Ksaca söylemek gerekirse, kendisi bir koreograf ve dansç. Ancak sadece bu tanmlamalar kullanmak Odman’n çalşmalarn anlatabilmek için pek de yeterli değil. Genellikle beden ve bedenin krlganlğ üzerine performanslar sergileyen Odman, ODTÜ Dans Tiyatrosu ile kariyerine başlad. Dans hayatna ODTÜ’de başlamş olmasnn en büyük avantajlarndan biri ise batdan ithal edilen klasikleşmiş bale anlayşndan ve geleneksel etkilerden uzak, çağdaş bir eğitim alma şansn yakalamş olmasyd. Bedeniyle pek barşk olmamas onu beden üzerine çalşmaya ve hiç konuşmadan kendini, dertlerini beden diliyle ifade etmeye itti. Bunun en güzel örneklerinden biri ise 2007 ylnda hazrladğ Camadamlar projesiydi. Odman, bira bardağ gibi farkl materyallerin günlük kullanmlarn alşk olduğumuzun dşna çkarak kullanmş ve performanslarn bunlar üzerinden gerçekleştirmişti. Beyhan Murphy, Bürge Öztürk ve Alpaslan Karaduman gibi farkl koreograflarla çalşmas zengin bir beden dili dağarcğ kazanmasn sağlad. Yurtdşnda da birçok performans sahneleyen İlyas Odman’n son projesi ise Perform 2012 adn taşyor. Türkiye ile Hollanda arasndaki diplomatik ilişkilerin 400. yl çerçevesinde Rotterdam, Amsterdam ve Utrecht’te sergilenen gösteriler Odman’n da aralarnda bulunduğu dört dansçnn birbirlerinin en derin srlarna ulaşmak amacyla karşlkl olarak snrlar zorlamas temasna odaklanyor. Odman bu yl ayrca Altdan Sonra Tiyatro grubunun sahnelediği İlyas Odman’n “Kumbarac50 Üçlemesi”nin son oyunu olan Dertsiz “Bugün, Hiçbir Oyun’un da koreografisine imza att. SİNEMA CM101MMXI FUNDAMENTALS ■ Cem Ylmaz’n birkaç yldr gerçekleştirdiği stand-up gösterilerinin bir derlemesi olan film “Korsan DVD’ci” temal fragmanyla sosyal medyada çok konuşulmuştu. İzleyicisine bol kahkaha vaad eden film, Cem Ylmaz gösterilerini kaçranlara güzel bir frsat sunuyor. Film bir stand-up’ beyaz perdeye aktararak bir ilki de gerçekleştiriyor. 52 İSTASYON Şey” gösterisi Salon İKSV’de ve yurtdşnda birçok festivalde sergilenmişti. ■ “Tiyatro ve sahne sanatlar ölüyor mu” tartşmalar süredursun Broadway başarlarna her geçen gün bir yenisini ekliyor. ABD’nin dünyaca ünlü tiyatro ve müzikal merkezi Broadway son olarak bir sezonda en çok gelir elde etme rekorunu krd. Broadway’de geçtiğimiz sezon gösterimi yaplan 42 oyun, toplamda 1558 hafta gösterimde kalarak 1 milyar 60 milyon dolar gelir getirdi. Gişe rekorlarnn sahibi ise The Lion King ve Spider Man müzikalleri oldu. Broadway 90’larn sonunda bir dönem krize girmiş fakat yeni oyunlarn hazrlanmas, teknolojinin işin içine daha geniş çapl dahil edilmesi sayesinde son 10 ylda gelirlerini iki katna çkarmay başarmşt. Cyrano’yu kaybettik ■ Onu, kocaman burnuyla sahnede harikalar yarattğ Cyrano de Bergerac rolüyle tanmştk. Çocuk yaşta İstanbul Şehir Tiyatrosu’yla başlayan tiyatro geçmişine yazarlk, tiyatro yönetmenliği, sinema filmleri ve dizilerde oyunculuğu da eklemişti. Perdenin dev ismi Mücap Ofluoğlu 11 Aralk 2012’de aramzdan ayrld. 1920’de İstanbul’da doğan Ofluoğlu, 2007’de Uluslararas Tiyatro Eleştirmenleri Birliği’nin Onur Ödülü’nü, 2006’da verilen 10’uncu Afife Tiyatro Ödülleri’nde ise Nisa Serezli Aşkner Özel Ödülü’nü almşt. FOTOĞRAFIN GÜCÜ ADINA ■ Yeni ylla birlikte İstanbul sanatseverlerin ilgisini çekecek birçok büyük sergiye ev sahipliği yapmaya hazrlanyor. Bunlarn biri de İstanbul Modern’de 30 Ocak 2013’te başlyor. İstanbul Modern günümüzün en prestijli fotoğraf ödüllerinden biri olan Prix Pictet’in finalistlerini bir sergide biraraya getiriyor. Uluslararas bir fotoğraf yarşmas olan ve günümüzde yaşanan toplumsal ve çevresel sorunlarla ilgili küresel bir bilinç yaratmay kendine görev edinen Prix Pictet, dünya çapndaki en önemli fotoğraf ödüllerinden biri olarak kabul ediliyor. İlk olarak 2008 ylnda başlayan Prix Pictet’in bu yl dördüncüsü düzenleniyor. Bundan önceki yllarda Su, Toprak ve Büyüme başlklarnda yaptklar fotoğraf yarşmasnn bu ylki temas ise Güç. İçinde çelişkiler de barndran Güç temas, fotoğraf sanatçlarna geniş bir yaratclk alan sunuyor. Çünkü toplumsal ve çevresel felaketlere ve umutsuzluğa yol açan güçler, ayn zamanda umudu ve yenilenmeyi teşvik ediyor. Bu çelişki de sanatçlarn yaratclklarn besleyen kaynaklarn temelini oluşturuyor. Her yl dünya çapndaki çevresel ve sosyal konulara dair önemli mesajlar içeren fotoğraflar ortaya çkarmay amaçlayan Prix Pictet’in düzenlediği sergilerin bir diğer özelliği ise finalistlerin tpk bir müzisyenin dünya turnesi gibi belli başl ülkelerin şehirlerini ziyaret ediyor olmas. Bu sayede çalşmalarn küresel bir boyuta taşyan Prix Pictet’in bu ylki 12 finalistinin fotoğraflar ilk olarak Londra’da sergilendi. Ardndan Münih, Paris ve Beyrut’a giden serginin İstanbul’un ardndan son durağ 2014 ylnda San Diego’daki Museum of Photographic Arts olacak. BİRİNCİLİK ÖDÜLÜ FRANSA’YA 12 finalistin arasndan birinci seçilen isim Fransz Luc Delahaye oldu. Kariyerine fotomuhabiri olarak başlayan Delahaye, 1980’li yllarn ortalarnda Fransz haber ajans SIPA Press’e katld ve savaş muhabirliği üstüne uzmanlaşt. 1994’te ise Magnum Fotoğraf Ajans’na ve Newsweek’e bağl çalşmaya başlad. Güç temasna dair Prix Pictet’e yolladğ Haiti’deki yağmalamalardan Irak’taki pusu fotoğraflarna kadar çekmiş olduğu bütün kareleriyle 65 bin Pound değerindeki ödüle layk görüldü. Delahaye’nin dramatik yoğunluğu ve anlat yapsyla adeta bir belgesel yaklaşmna sahip fotoğraflarnn en önemli karakteristik özellikleri ise tarafszlğ, dürüstlüğü ve her birinin zengin detaylara sahip olmas. Serginin diğer finalistleri olan Robert Adams, Daniel Beltra, Mohamed Bourouissa, Philippe Chancel, Edmund Clark, Carl De Keyzer, Rena Effendi, Jacqueline Hassink, An-My Le, Joel Sternfeld ve Guy Tillim’in fotoğraflarnn da görülebileceği Prix Pictet: Güç sergisini 28 Nisan 2013’e kadar Pazartesi hariç her gün İstanbul Modern’de ziyaret edebilirsiniz. KİTAP TUĞLA VE GÜNLER YÜRÜMEYE BAŞLADI ■ Murathan Mungan’n yeniden gün şğna çkmasn istediği ilk yazlarn içeren yeni kitab Tuğla, toplamda 10 bölüm ve 37 yazdan oluşuyor. Yazarn düz yaz serisinin son kitab olma özelliği taşyan Tuğla’daki hikayeler 1970’lerin ikinci yarsndan günümüze dek uzanyor. Her bölüm için ksa bilgilendirme notlar da yazan Mungan’n son kitab ayn zamanda yazarn mesleğindeki mihenk taşlarn okuyucusuyla paylaşmas adna da büyük önem taşyor. ■ Uruguayl yazar Eduardo Galeano, Ve Günler Yürümeye Başlad kitabnda 1 Ocak’tan 31 Aralk’a kadar her gün için tarih boyunca yaşanmş olan özel hikayelere değiniyor. İnsanlk tarihinin en yüz kzartc gerçeklerini anlatan Galeano, kitab okurken, biraz utanmanza ve biraz da kendinizi rahatsz hissetmenize neden oluyor. Kitap soykrmlardan idamlara kadar unutulmamas gereken anlara değiniyor. İSTASYON 53 ÇOCUK İtalya’da otomattan HAVAALANLARINDA GÖREV YAPAN KÖPEKLER İÇİNDE ORTALAMA 500 BAGAJI KONTROL EDEBİLİR. ultimate veggie extra marinara Günde 8800 litre havayı içine çekersin. three cheese DİŞ MACUNU İCAT EDİLMEDEN ÖNCE BAZI İNSANLAR DİŞLERİNİ KÖMÜRLE TEMİZLİYORDU. satın alabilirsin. HAREKET EDEN BİR ASANSÖRDE ri keurylaena e ş an b nın M19&82M yılınd çuşları . u r ı uzaynde yer al n ü t ü ü b üs OYNANAN 384 SAAT mön BİR KEDİNİN MAKSİMUM HIZI vardır. 54 İSTASYON OMLETİ HAVAYA ATARAK ÇEVİRME REKORU JAPONYA’NIN OSAKA ŞEHRİNDE ŞEHRİNDE B BİR İR BİNANIN TAM ORTASINDAN OTOYOL GEÇ GEÇİYOR. İYOR. ABD’nin New Mexico eyaletindeki bir mağarada 5000 yıllık patlamış mısırlar bulunmuştu. Evinin çatsna uzay çöpü DÜNYANIN EN GENİŞ düşme ihtimali SÜRMÜŞTÜ. SAATTE 50 KİLOMETREDİR. kulakları kanatlarındadır. başparmakları 34 SANİYEDE 30 TAKLADIR. BÜTÜN GÜNLERİ HATIRLIYOR. Bazı kelebeklerin Yarasaların ABD’NİN ABD’NIN KALİFORNİYA KALIFORNIYA EYALETİNDEKİ BİR KADIN 11 YAŞINDAN BERİ YAŞADIĞI OYUNU BİR HAMSTER AİLESİNE DAYANIR. KOKLAYARAK pepperoni & olives AŞAĞIDAKİ BİLGİLER SENİ ŞAŞIRTACAK EN UZUN MONOPOLY HAMSTERLERİN KÖKENİ 1930’DA SURİYE’DE YAŞAYAN 30 DAKİKA taze pizza Garip AMA , Gercek BÜTÜN EVCİL trilyonda birdir. Fil fokları birçok DENİZALTIDAN daha derine dalabilir. BARBIE BEBEK KOLEKSİYONU 6025 BEBEKTEN OLUŞUYOR. Bir deve 10 dakikada 500 bardak su içebilir. Bu konu NATIONAL GEOGRAPHIC KIDS Türkiye dergisinden alnmştr, NG KIDS abone hatt: 444 18 59 veya 0 850 222 18 59 İSTASYON 55 TÜVTURK TÜVTURK’TEN ÜÇ YENİ İSTASYON TÜVTURK Antalya İstasyonu Kaş TÜVTURK, Antalya Kaş, Şanlurfa Birecik ve Sivas Suşehri’nde açtğ üç yeni istasyonla Türkiye genelindeki araç muayene istasyonu says 73’ü gezici, 196’s da sabit olmak üzere 269’a yükseldi. Açlan üç yeni istasyon da iki kanall ve tüm araç türlerine hizmet verecek şekilde tasarland. Bununla birlikte her birinde araç sahiplerinin muayenenin tüm sürecini izleyebilecekleri özel bir bekleme salonu da bulunuyor. Müşteri hizmeti kalitesini yükseltmek için araç sahiplerinden gelen öneri ve şikâyetleri dikkatle izlediklerini söyleyen TÜVTURK Genel Müdürü Kemal Ören, üç yeni istasyonunun bunun bir göstergesi olduğunu belirtti. Kemal Ören, “Yeni açlan istasyonlarmz özellikle taşmaclğn yoğun olduğu ancak yaknnda istasyonumuzun olmadğ noktalarda yer alyor. Bu şekilde araç sahiplerine vakit kazandrmay hedefliyoruz” şeklinde konuştu. İstasyonlarla ilgili detay bilgiye www.tuvturk.com.tr sitesinden ulaşlabilir. TÜVTURK Şanlurfa Birecik İstasyonu Türk işadamlarna uzun süreli vize imkan İş amaçl seyahat eden Türk iş adamlarnn yaşadğ vize sorunlaryla ilgili olarak, Alman Sanayi ve Ticaret Odalar Birliği ile Yukar Bavyera ve Münih Sanayi ve Ticaret Odalar’nn girişimiyle, Dşişleri Bakan Dr. Guido Westerwelle, İçişleri Bakan Dr. HansPeter Friedrich, Alman-Türk Sanayi ve Ticaret Odas temsilcileri ve Türkiye’de ikamet eden Alman ve Alman ortakl şirketlerin temsilcilerinin de katlmyla, 17 Ekim 2012 Çarşamba günü Berlin’deki Bavyera Temsilciliği Binas’nda bir toplant gerçekleştirildi. Türk işadamlarnn sorunlarn aktarmak için davet edilen snrl isim arasnda yer alan TÜVTURK Hukuk Müşaviri Av. Ali Rfat Aykan Türkiye’de Alman Konsolosluğu vize işlemlerinde yaşanan sorunlar etkin bir şekilde dile getirmiştir. Avukat Ali Rfat Aykan Almanya İçişleri Bakan Dr. Friedrich ile birlikte. 56 İSTASYON TÜVTURK Sivas Suşehri İstasyonu ÇOCUKLAR İÇİN ANİMASYON T.C. İçişleri Bakanlğ Emniyet Genel Müdürlüğü, 3-12 yaş grubu çocuklarn trafik güvenliği konusunda bilinçlendirilmesi, onlara trafikte doğru tutum ve davranşlarn kazandrlmas amacyla bir animasyon ve çizgi film yarşmas düzenliyor. Elde edilecek materyal, bilgilendirme çalşmalarnda da kullanlacak. Başvurular 5 Kasm’da başlad, son başvuru tarihi 5 Nisan 2013. Yarşmann ödülleri birinciye 20 bin, ikinciye 15 bin, üçüncüye 10 bin TL olarak açkland. TÜVTURK ve trafik güvenliği için çalşan kurum ve kuruluşlarn işbirliğiyle gerçekleştirilen Trafikte Sorumluluk Hareketi de organizasyona destek veriyor. Yarşmada ele alnacak konular şöyle: Yaya güvenliği, araç içi güvenliği, karşdan karşya geçme, okul servisinde güvenlik; bisiklet, kaykay, paten vb. araçlar kullanrken dikkat edilmesi gereken kurallar, kaldrmda uyulmas gereken kurallar, trafikte gece uyulmas gereken kurallar; trafik levhalarnn tantm ve trafikte yaplmamas gereken tehlikeli hareketler. Yarşmann şartlar ve daha detayl bilgi için www.trafik.gov.tr ve www.trafikhareketi.org internet sitelerini ziyaret edebilirsiniz. Yarşmaya katlacak eserlerin yollanacağ açk adres ise şöyle: Emniyet Genel Müdürlüğü, Trafik Eğitim ve Araştrma Dairesi Başkanlğ / O Blok / Kat: 5, Ayranc Mah. No: 11 Dikmen 06100 Çankaya / Ankara, Tel: 0312 462 21 73 - 462 21 74, Faks: 0312 468 91 43, e-posta: [email protected] Sempozyum Ulaştrma, Denizcilik ve Haberleşme Bakan Binali Yldrm ve İçişleri Bakan İdris Naim Şahin’in katlm ile düzenleniyor. SABAHA KADAR MUAYENE HİZMETİ TÜVTURK, çalşma saatleri içinde araçlarn muayeneye götürmeye zaman bulamayan sürücüler için yeni bir hizmete imza att. İstanbul Anadolu yakasndaki Samandra ile Avrupa yakasndaki Hadmköy Araç Muayene İstasyonlar, ilk olarak 31 Aralk 2012 tarihine kadar iki ay boyunca sabah 4’e kadar hizmet vermeye başlad. Her iki istasyonda da gece hizmeti vermek için, muayeneye gelen araç saysnn artş gösterdiği Kasm ve Aralk aylar öncelikli dönem olarak belirlendi. Hizmetin gördüğü ilgi üzerine Ocak 2013’ten başlayarak hizmetin sürekli olmasna karar verildi. TÜVTURK Genel Müdürü Kemal Ören, bu uygulamann karayolu ve trafik güvenliğine büyük katk sağlayacağn düşündüklerini söyledi. “Birçok araç sahibi, araçlarnn ve sevdiklerinin güvenliği için araç muayenesine önem verse de, çalşma şartlarndan dolay muayenesini aksatabiliyor. Bu hizmetimizle onlarn yükünü biraz da olsa hafifletmeyi, trafik güvenliğine katk sağlamay hedefledik” şeklinde konuşan Ören, bu hizmetten öncelikle gündüz çalştklar için muayeneye zaman ayramayan kamyon, kamyonet gibi ticari araçlarn; otobüs, dolmuş, taksi gibi yolcu taşyan araçlarn ve filo araçlarnn yararlanmasn hedeflediklerini belirtti. Yoğun dönemde araç sahiplerine en iyi şekilde hizmet verebilmek için birçok tedbir aldklarn söyleyen Ören, hiçbir ek ücret ve tarife uygulanmayan bu yeni hizmetin bu kapsamda hayata geçirildiğini, gördüğü ilgi üzerine 2013’te de devam etme karar aldklarn sözlerine ekledi. BİLGİ PAYLAŞIM TOPLANTILARI’NA DEVAM IV. Karayolu Trafik Güvenliği Sempozyumu 2012’de üçüncüsü yaplan Karayolu Trafik Güvenliği Sempozyum ve Sergisi’nin dördüncüsü, 7-8-9 Mays 2013 tarihlerinde Ankara’da düzenlenecek. Organizasyon İçişleri Bakanlğ; Ulaştrma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlğ; Sağlk Bakanlğ, Polis Akademisi ve TÜVTURK işbirliğiyle düzenleniyor. Sempozyum, hazrlanan sonuç bildirgesiyle trafik güvenliği açsndan birçok yeni düzenleme ve çalştayn önünü açyor. İlgili kamu kurum ve kuruluşlar, özel sektör, sivil toplum kuruluşlar ve akademisyenler sempozyumu her yl heyecanla takip ediyor. TÜVTURK tarafndan Emniyet Genel Müdürlüğü ve Jandarma Genel Komutanlğ trafik birimleri mensuplar için ülkemizin çeşitli il ve ilçelerinde gerçekleştirilen Bilgi Paylaşm Toplantlar devam ediyor. Yaplan toplantlarda kurum yöneticilerimiz, TÜVTURK ile ilgili genel bilgilerin yan sra, traktör muayenesi, motosiklet muayenesi, egzoz gaz emisyon ölçümü ve sahtecilikle ilgili verileri de paylaşt. 27 Kasm’da Adana’da ve 28 Kasm’da Mersin’de Kurumsal Gelişim Direktörü Emre Büyükkalfa ve Bölge Müdürü Alper Demirel’in sunumlar ile gerçekleştirilen toplantlar, 12 Aralk 2012’de Edirne’de yine Kurumsal Gelişim Direktörü Emre Büyükkalfa’nn sunumuyla gerçekleştirilen ve Krklareli’nde görev yapan polis ve jandarma ekiplerinin de katlmyla zenginleşen oturum izledi. 2012’nin son toplants 18 Aralk’ta Kahramanmaraş Elbistan ilçesinde 70 kişilik Jandarma ve Emniyet mensubunun katlm ve Bölge Müdürü Alper Demirel’in sunumuyla gerçekleşti. İSTASYON 57 TÜVTURK Almanya Bilgi Paylaşm Ziyareti CAN DOSTLARI YARIŞTI Balkesir, Çanakkale ve Tekirdağ İş Ortağ 2K - TGM A.Ş. ve ilgili istasyonlardan 13 yönetici Münih’te TÜV SÜD’ü ziyaret etti. Murat Dambali, Altan Türk ve Serdar Ilgaz’n ev sahipliğini yaptğ gezinin amac Münih’in içinde ve çevresindeki çeşitli muayene istasyonlarn ve TÜV SÜD Otomotiv test tesislerini ziyaret etmekti. İstasyon Yöneticileri, BMW Dünyas, Olimpiyat Kulesi, Mercedes-Benz müzesi gibi turistik noktalar ve muayene cihazlarnn üreticisi MAHA’nn üretim tesislerini de ziyaret etme frsatn yakalad. Ziyaret sonrasnda bir açklama yapan Murat Dambali, “Bütün misafirlerimiz evlerine TÜV SÜD ve Almanya izlenimleriyle dolu olarak döndüler. Teknik tedarikçi olarak aramzdaki ilişkinin artk çok daha sağlam olduğunu söyleyebiliriz” dedi. Mehmet Nuri Kalmaz ise gezinin kendileri için çok faydal ve verimli geçtiğini belirterek TÜV SÜD yetkililerine teşekkürlerini ilettiler. Can Dostlar Gazetesi Yarşmas’nda ödüller sahiplerini buldu. Yarşmann amac, Can Dostlar Hareketi çerçevesinde 296 ilköğretim okulunda devam eden eğitimlerin etkinliklerinin pekiştirilmesi ve ilköğretim öğrencilerinin etkinlikleri yaygnlaştrma çalşmalarnda katlmc bir rol üstlenmesi. Kendi okul gazetelerini hazrlayarak trafik güvenliği konusunda farkndalk yaratmaya ve bilinç oluşturmaya katkda bulunan okullar arasndan Eskişehir Tepebaş Pilot Binbaş Ali Tekin İlköğretim Okulu birinci seçildi. Jürinin değerlendirmeleri sonucunda Ankara Gölbaş Atatürk İlköğretim Okulu ikinci, Bursa Yldrm Haşim İşcan İlköğretim Okulu üçüncü oldu. Dereceye giren okullara bilgisayar, projeksiyon cihaz ve yazc-fotokopi cihaz armağan edildi. Hediyeler arasnda, Milli Eğitim Bakanlğ tarafndan belirlenen 100 temel eser kitaplarndan birer set de var. Can Dostlar Hareketi kapsamnda bu yl ilki düzenlenen Can Dostlar Gazetesi Yarşmas, önümüzdeki yllarda da devam edecek. 2K yöneticileri ve istasyon amirleri TÜV SÜD’e ait bir istasyonu da ziyaret ettiler. Yarşma birincisi Eskişehir Tepebaş Pilot Binbaş Ali Tekin İlköğretim Okulu öğrencileri kitap hediyeleriyle... POLİS EĞİTİM MERKEZİ İŞBİRLİĞİ II. LASTİK VE CAN GÜVENLİĞİ PANEL VE ÇALIŞTAYI II. Lastik ve Can Güvenliği Panel ve Çalştay, 15-18 Kasm 2012 tarihleri arasnda Antalya Kemer’deki Mirada Del Mar Otel’de gerçekleştirildi. Çalştaya TÜVTURK’ün yan sra çeşitli üniversiteler, kamu kuruluşlar, özel sektör ve sivil toplum kuruluşlar da katld. Katlmclar, Kş Lastiği Mevzuat, Kş Lastiğinde Denetleme, Kş Lastiğinin Tanmlanmas, Lastik Diş Derinliği, Sigorta, Kaza ve Kusur Değerleme gibi konu başlklar hakknda görüşlerini ortaya koydular. Teknik bölümlerine TÜVTURK’ün de katkda bulunduğu toplantnn açlşnda TÜVTURK Genel Müdürü Kemal Ören de araç muayenesi hakknda bir konuşma yapt. Ülkemiz trafik güvenliğinin sağlanmasnda, trafik kazalarnn ve kazalardan kaynakl can kayplarnn azalmas TÜVTURK ve Trafik Polislerinin ortak amacdr. Bu amaç doğrultusunda birbirini destekleyen bu iki kamu hizmetinin daha iyi entegre olmas amacyla Eskişehir Trafik Polis Eğitim Merkezi Müdürü Mehmet Sayar’n desteği ve katklaryla Trafik Polislerinin araç muayenesi hakknda daha iyi bilgilenmesine yönelik çalşmalar başlatld. Merkezde halihazrda eğitim alan 200 Trafik Polisine, İş Geliştirme ve MİY Müdürü Özcan Saka tarafndan yaplan bilgilendirme sunumu sonrasnda Trafik Polisleri 30 kişilik ekipler halinde Eskişehir Merkez istasyonunu ziyaret ettiler ve İstasyon Amiri Serkan Kaplan ve Amir Yardmclar tarafndan araç muayene süreçleri hakknda bilgilendirildiler. 2013 yl içinde 1.500 Trafik Polisinin bu programa katlmas beklenmektedir. İstasyon ziyareti eğitimin en önemli bölümlerinden... Panel açlşnda TÜVTURK Genel Müdürü Kemal Ören bir konuşma yapt. 58 İSTASYON İSTASYON 59 ENGLISH SUMMARY The visitors of Galatasaray Bath sprawl over the navel stone to enjoy the warmth and solitude after having a nice rub. Turkish bath: Physical and spiritual purification Rattling clogs, squeaks of the heavy wooden door, sound of the water pouring from the basins and the heat… The steam which covers your body the moment you step in draws a curtain separating you from the real world. There is hot water, steam, scrubbing, navel stone, chitchat and peace behind the curtain. T oday I decided to spoil myself. We are in the warm room of a grandiose sultana bath with my best friend. Waist clothes wrapped around our bodies, clogs on our feet; soap, bath gloves and combs in our hands… In a few moments, the door will open and we’ll be lost in a magical world of water, steam and foam. The private rooms of the Turkish bath fit for the sultanas promise to purify us bodily and spiritually and we’ll spend a day of healing, joy and chitchat. With the opening of the heavy wooden door, a dense heat surrounds us. Women are sprawled on the navel stone; some are being rubbed with bath gloves, the others are having a foam massage. I pour a bowl of hot water 60 İSTASYON over my head. One after another… I feel as if in my mother’s uterus under this dim dome. Warm, protected and away from all the troubles. My mother who was very fond of the Turkish baths must have played a big role in my feelings. I had nearly started primary school when my mother took me to a Turkish bath with her friends. I still remember my bewilderment when we took off our clothes and entered the bath. With the ornamented basins and the huge navel stone, it was the most interesting place I had seen to until that day. Each one of the women sat by a basin, first they poured water over their heads bowl by bow, they started their chitchat filled with laughter. Some sprawled over the navel stone, some applied henna to their hair while the others drew kohl around their eyes. I sprawled on the navel stone and started listening to the chitchat and flowing water. Then fruit soda were drank, a woman sang a song and the bath administrator offered us a bowl of fruit. When we left the bath, we were all smelling soap. When I was a grown up, exploring the Turkish bath of the city I was visiting even for a day or two became a ritual for me. Doing so, I learned that Turkish baths are the shortest way to get to know the real daily life of a city. The women you meet there will tell you about the myths regarding the city, the gossips, the customs, food recipes, the secrets of the women, the debaucheries of the men without any monkey business. The women forced to live behind the closed doors, windows with wooden grills and the silk veils created a rich, glorious world of color and fun. This legend containing its unique secrets is told by one generation to the other since hundreds of years while still inspiring the artists, literary people and filmmakers. The stories and recollections handed down this day tell us that women would regularly visit the baths. Furthermore, these were no ordinary visits. A serious preparation carried out by the odalisques is made beforehand. The embroidered bath bundles containing embroidered towels, waist clothes, hair clothes, clogs engraved with silver and pearl, soap boxes, linen rub towels, lavender, aromatique soaps, healing bowls, ivory combs, mirrors with silver handles and authentic rose oil are checked if everything is ready. Sherbets, pastries, meat balls and fruit are carries along. Since the same bath is visited regularly, the butler calls the bath and reserves seats in the dressing room and private rooms in the warm area. The Turkish bath culture full of colorful rituals is also a stage where lots of activities from birth to marriages are celebrated and blessed. The bride bath ritual which has reached us from hundreds of years ago is a flamboyant celebration where the women relatives of the groom, friends and relatives of the bride and the neighbors are all invited. The bride who is taken to the Turkish bath before the visitors checks all the preparations, organizes the food service and welcomes the visitors with ice cold sherbet. After the food and entertainment, the bride is washed with prayers, folk songs and happiness wishes. The cleansing of the mother and the baby on the 40th day of the birth is called the Puerperal Bath. According to a belief prevalent in the Anatolia, the newborns aren’t taken out of the house for 40 days so that they don’t meet the other babies because it is believed that these meetings weaken the baby. According to the Puerperal Bath ri- tuals, the midwife first washes the baby and the mother with water she pours down from a bowl containing gold money, then she blesses a bowl of water and pours that water over the puerperal. In the old days, the young boys of the rich families would go to Pera for entertainment and following long drinking parties, the boys not wanting their parents to see them disheveled would end up in Turkish baths where they would sleep and cleanse before heading home to meet their mothers and fathers. Nowadays, monotype clogs with the same designs have taken the places of the pearl engraved clogs of the old days. The waist clothes are hung to dry in front of the dressing rooms looking over the yard of the Çemberlitaş Bath. İSTASYON 61 ENGLISH SUMMARY Historical measures against Wikileaks In the beginning, there was the power of the word and the information. States and kings developed creative methods to safeguard their secrets and the diplomatic correspondence all through history. After Wikileaks, maybe the old classical methods will be in charge again. Here below are some of the methods. 2500 BC ANCIENT CHINA Chinese are the leaders of the nations which have applied the most uncompromising methods regarding confidentiality. One of the diplomatic “communication” methods Chinese used starting from ancient period and continued for a long time was writing the message on a silk cloth and dipping the cloth in wax. This waxed silk cloth would be shaped as a small ball which would be swallowed by the ambassador. Another method used in the ancient period was to prepare matching tablets for the partners communicating confidentially on regular basis. These tablets serving answer keys were bearing holes meaning nothing to regular people. When these molds were placed on the tablets bearing common trade information, the concealed message would appear 500’s BC ANCIENT GREECE According to Herodotus, the most important factor preventing the Greeks from being captured by the Persians was the fact that the Greeks were able to keep the confidentiality of their correspondence. The first method securing the con- fidentiality of the documents and thus made history in this regard was rubbing out the varnish of the wood, engraving the information on this wood later which would be varnished once again. Thus, the information would be concealed. The Spartan king Demaratu which was living in exile among the Persians informed Kleomenes about Serhas building Persopolis and getting ready to attack the Spartans using this specific method about. Among Greeks and Persians, very confidential but not so urgent information would be engraved on the shaved head of the ambassador. The ambassador would grow his hair which would later be shaved once more by the correspondent to read the secret message. 100’s BC ROME The most common confidentiality practice identified with the Roman diplomacy was to use invisible ink. The secret message would be written between the lines of a nonconfidential document with invisible ink. Milk, urine or fruit juice wo- it available to Papa II. Paulus. One other method which was used especially during late by Middle Ages was the “egg diplomacy”. When this method developed by the scientist Giovanni Porta from Napoli in the 15th century became widespread, the secret diplomatic correspondence started to be written on the egg shells. The message written with schappe and vinegar mixture on the egg shell would slowly ooze into the egg and could only be read when the egg shell was stripped. uld be used as invisible ink. When the document was heated by the candle flame, the color of the invisible ink would get darker making the message distinct. OTTOMAN EMPIRE AS OF 1400’s In the Ottoman Empire, The delicate documents containing confidential information would be written by artists in a style which was impossible to copy and decipher. The people who would write, keep and forward these delicate documents were chosen among the specially educated, honest, reliable people who were familiar with the communication manners and laws. 1400’s EUROPE: The secret communication experts of the Middle Ages were the clergymen of Papa and Knights of the Temple. The expertise they developed in encoding which were mentioned in the novels; Name of the Rose and Da Vinci Code. They started out simply by changing the vowels in the words. Great Leon Battista Alberti, who was one generation younger than Leonardo Da Vinci is known as the first European encoder. Alberti who was appointed as an architect by the Vatican during V. Nicholas’s reign wrote the first European code based on “multi alphabet substitution principle” on a pamphlet in 1467 and made An “American pigeon” during the Second World War (right). 1800’s EUROPE: The use of pigeons for critical information transmission date back to ancient times. We can find traces of this the Old Egypt and Herodotus’s history. Also, it is known that the military, diplomatic or secret messages were conveyed using pigeons in Ancient China, during Cenghis Khan’s military expeditions, during the periods of Abbasid Caliphs, Seljuks and Ottomans. This method was named as “post pigeons” in the modern sense in the 1800’s. The messages bearing diplomatic confidentiality were conveyed using pigeons especially during the war periods. Following the invention of photography, it became possible to downsize lots of confidential documents and images. These images would be placed in aluminum tubes which then be tied to the pigeon’s leg or to one of the strong feathers. In the second half of the 19th century, a lot of European countries had military pigeon networks. The pigeons conveyed the military and diplomatic messages safely but later fell from grace with the invention of the telegraph. The technique of engraving confidential messages on the head skin used by the Greeks was also used in the Ancient China (far left). The sculpture in Vienna portrays Jul Ceaser strongly holding the special documents (middle and right). 62 İSTASYON İSTASYON 63 ENGLISH SUMMARY Information creates its own legislation The daily developments in the new communication and information technologies created a new world order called the information society. Law of informatics is trying to identify the order of this new and daily changing new world system. 64 İSTASYON THREE NEW TÜVTURK STATIONS ■ TÜVTURK increased the number of its vehicle inspection stations to 269, 73 mobile and 196 stationary, with the newly opened Antalya Kaş, Şanlurfa Birecik and Sivas Suşehri stations. All of the three stations are designed to have two channels and to serve all kinds of vehicles. Along with the hardware of the stations, there are also special waiting areas for the vehicle owners from where they can watch the whole inspection process. TÜVTURK General Manager Mr. Kemal Ören indicating that they are carefully observing the suggestions and complaints of the vehicle owners to increase the customer service quality said that the newly opened three stations also demonstrate their intention. “The new stations are built where the transportation traffic is dense but there is no inspection station nearby. With our new stations, we intend to help the vehicle owners to save time.” You can find detailed information regarding the stations at the web site, www.tuvturk.com.tr I nformatics or the communication of information… In other words, the wide spread, simultaneous and high speed information shared by the whole world beyond all limitations and boundaries. Only 20 years ago, we were completely strangers to the concept of informatics. Today, informatics is the main structure around which commerce, politics, arts, sports and popular culture take form. And the concept of informatics creates its own economic, social and cultural dynamics from the day it emerged as a new business area. Information technologies which offer immense advantages, infinite possibilities and an enormous freedom area to the people and the establishments unfortunately carried along some serious problems as well. As time passed, internet both became an ethical and juridical problem area for its users and a medium which could be used for different purposes besides communication and information sharing. The emergence of the mischievous boys of technology, the hackers; the terror activities being moved to cyberspace, the high volume of copyright infringements, unauthorized usage of the personal information, the interactive infrastructure being used for theft purposes, unfair competition, spreading misinformation for the benefit of some groups, hate crimes and child pornography all led to the necessity of a new law format and the law of informatics was born. Regarding the international structure of the internet, the place of the crime and the place of the injured party or parties aren’t always the same. Thus, it can’t always be possible to judge the offender and the crime with the laws of the prejudiced party’s country. Therefore, international agreements were made both to secure the global competition conditions of the world trade and to be able to combat TÜVTURK news “The Cybercrime Convention of the European Council” signed by Turkey in November 2010 started a new period regarding the combat against digital crimes. against cybercrimes. These agreements don’t involve any sanctions but the signatory countries are expected to make the necessary amendments in their national legislation system in accordance with the international agreements and adopt the appropriate legislative measures. Two of the agreements made accordingly bear great importance in determining the road maps: “European Council Convention on Cybercrime” signed by the member countries of the European Council, U.S.A., Japan and South Africa on Nov. 23, 2001 (Turkey signed this agreement in Nov. 2010) and TRIPS (trade-related aspects of intellectual property rights) signed between the World Trade Council member countries protecting the intellectual rights. Regarding the borders between freedom and crime on the internet, Professor Yaman Akdeniz, a member of the Faculty of Law of the Bilgi University says, “Defining these borders is very difficult. The authoritarian countries tend to control the internet by monopolizing access to internet. There is no such a thing as internet access control in democratic countries. It should be well kept in mind that the whole charm of the internet comes from the freedom it provides. Every attempt to hamper the free circulation of information on the internet will always fail and new ways will be found.” Westerwelle, Germany’s Minister of Interior Affairs Dr. Hans-Peter Friedrich and the representatives of German companies and German partners of the companies all residing in İstanbul attended the meeting. TÜVTURK’s legal advisor, lawyer Ali Rfat Aykan who was one of the limited names invited to convey Turkish businessmen’s problems effectively told about the problems experienced at the German Consulate in Turkey. COOPERATION WITH THE POLICE TRAINING CENTER ■ While TÜVTURK strives to make the vehicles THE VISA PROBLEMS OF THE TURKISH BUSINESSMEN WERE DISCUSSED safer, Turkish Police Organization focuses on the driver and driving safety in addition to the vehicle safety. With the intention of developing these practices further, it was decided that briefings regarding the vehicle inspections to be given the traffic policemen being trained at the Police Career Training Center in Eskişehir. TÜVTURK Business Development Manager Özcan Saka and 200 policemen attended the first briefing meeting. Following the meeting, traffic polices visited the Eskişehir Central Station in groups of 30 and were informed regarding the inspection processes. 1500 traffic policemen are expected to attend these meetings in 2013. ■ A meeting was organized on Oct. 17, 2012 in the Bavaria Representative Building in Berlin with the initiatives of Chambers of Industry and Commerce of Germany, North Bavaria and Munich regarding the visa problems the Turkish businessmen experience on their business trips to Germany. Minister of Foreign Affairs of Germany Dr. Guido İSTASYON 65 ENGLISH SUMMARY TÜVTURK news PRECIOUS IMPRESSIONS OF GERMANY INSPECTION SERVICE TILL MORNING ■ TÜVTURK started a new service for the drivers who can’t find time to take their vehicles for inspection during working hours. Samandra station on the Asian side and Hadmköy station on the European side of İstanbul started giving service until 4:00 in the morning for two months until Dec. 31, 2012. Upon the attention the night service attracted, TÜVTURK decided to give this service permanently. TÜVTURK General Manager Kemal Ören said that they believed the night inspection will contribute greatly to the highway and traffic safety. “Many vehicle owners, although they pay attention to their vehicle inspection for the safety of their cars and loved ones, from time to time, delay their inspections due to their working hours. With this service, we are aiming to ease their burden and contribute to the traffic safety”. TÜVTURK decided to give the night service in both of the stations during the months of November and December when the number of vehicles coming to inspection increase. Ören said that commercial vehicles like trucks and vans; passenger vehicles like buses, dolmuş and taxis along with fleet vehicles which work during day time and can’t spare time for inspection will primarily benefit from the night inspections. Ören indicated that they took several measures to be able to give the best service during dense periods and that there would be no surcharge on the night inspections which will continue in 2013 as well. 66 İSTASYON ■ In the first two weeks of November 2012, 13 directors of the 2K-TGM Business Associate, operator of TÜVTURK inspection stations in Balkesir, Çanakkale and Tekirdağ regions came to visit TÜV SÜD in Munich, Germany. On their agenda: Trips to various inspections centres in and around Munich and the testing facilities of TÜV SÜD Automotive. Also the wide range of services of TÜV SÜD Auto Services and TÜV SÜD Product Services were presented. Murat Dambali, Altan Türk and Serdar Ilgaz from TÜV SÜD were hosting the stay. Further touristic highlights were the BMW World, the Olympic tower, Museum Mercedes-Benz Stuttgart and MAHA, producer of testing materials which are used every day in Turkey. “All our guests returned home full of impressions of TÜV SÜD and Germany. They have a very close connection to us and our company as technical provider now”, Murat Dambali says. Mehmet Nuri Kalmaz from 2K – TGM told that the visit was very useful and effective. II. TIRE AND LIFE SAFETY PANEL AND WORKSHOP ■ II. Tire and Life Safety Panel and Workshop took place on 15-18 November 2012 at Miranda Del Mar Hotel in Antalya Kemer. TÜVTURK, universities, public institutions, private sector and nonprofit organizations attended the workshop. The attendees presented their opinions regarding topics such a Winter Tire Regulations, Inspection of Winter Tires, Defining Winter Tires, Tire Tread Depth, Insurance and Accident and Fault Evaluation. TÜVTURK attended the technical section of the workshop aditionally TÜVTURK General Manager Kemal Ören made a speech about vehicle inspection, in the opening ceremony. Sevdiklerinize güvenle kavuÝun diye, 5 yÛldÛr azimle çalÛÝÛyoruz! Hizmet vermeye baÝladÛØÛmÛz 11 Ocak 2008 tarihinden bu yana geçen 5 yÛllÛk sürede; 40 milyona yakÛn aracÛ muayene ederek, güvensiz bulunan 9 milyon aracÛn tekrar emniyetli bir Ýekilde trafiØe çÛkmasÛna katkÛda bulunduk. Bu dönem içinde periyodik muayenesini ve egzoz gazÛ emisyon ölçümünü yaptÛrarak ülkemiz karayollarÛnÛ daha güvenli hale getirmemize yardÛmcÛ olan, trafikte sorumluluk bilincine sahip tüm müÝterilerimize teÝekkürü borç biliriz. Bunun yanÛ sÛra tüm araç muayene ve egzoz gazÛ emisyon ölçümü faaliyetlerine vermiÝ olduklarÛ destekten dolayÛ, baÝta UlaßtÚrma, Denizcilik ve Haberleßme BakanlÚ¤Ú’na olmak üzere, Bilim, Sanayi ve Teknoloji BakanlÚ¤Ú’na, Çevre ve Ûehircilik BakanlÚ¤Ú’na, Milli E¤itim BakanlÚ¤Ú’na, Emniyet Genel Müdürlü¤ü’ne, Jandarma Genel KomutanlÚ¤Ú’na teÝekkür ederiz. Trafik ve taÝÛt güvenliØi bilincinin artÛrÛlmasÛ için bu konuyu ülke gündemine getiren basÛn mensuplarÛna, araç muayene faaliyetlerinin trafik güvenliØine olan katkÛsÛna yürekten inandÛklarÛ için öncelikle Türkiye Ûoförler ve Otomobilciler Federasyonu olmak üzere, sivil toplum kurulußlarÚna, yerel yönetimlerimize ve tüm vatandaßlarÚmÚza ÝükranlarÛmÛzÛ sunarÛz. TÜVTURK Araç Muayene ÙstasyonlarÚ TÜVTURK, bir TÜV SÜD - DOÙUÜ - BRIDGEPOINT ortaklÛØÛdÛr. www.tuvturk.com.tr
