pdf formatı

Transkript

pdf formatı

Hata! Belgede
belirtilen
metne
1
ĠSG
Elemanıstilde
ĠNTES
Dersrastlanmadı.
Notları
Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ ELEMANI
SEVĠYE 4
EĞĠTĠM NOTU
ULUSAL MESLEK STANDARTI
REFERANS KODU: 09UMS0029-4
B.SELĠN KALIN
MAKĠNE MÜHENDĠSĠ
Ġġ GÜVENLĠĞĠ UZMANI (A) -ÇEVRE GÖREVLĠSĠ
ĠSG Elemanı ĠNTES Ders Notları
ĠÇĠNDEKĠLER
SAYFA
1. Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠNE (ĠSG) GĠRĠġ
3
2. RĠSK DEĞERLENDĠRME FAALĠYETLERĠNĠN YÜRÜTÜLMESĠ
2.1 ÇalıĢma Sahasındaki Tehlikelerin Tespit Edilmesi
2.2 Risk Değerlendirme Ekibinin OluĢturulması
2.3 ĠSG Önlemleri ve Uygulamaları
2.4 ĠSG Önlemlerinin Uygulanmasında Geri Bildirimler
3. SAHANIN GENEL ĠSG KONTROLLERĠNĠN YAPILMASI
3.1 ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği ile Ġlgili Ölçümleme ĠĢlemleri
3.2 Uygulama Sahasında ĠSG Kontrollerinin Yapılması
3.2.1 Ġskelelerin ve Merdivenlerin ĠSG Kurallarına ve Mevzuata Uygunluğu
3.2.2 KiĢisel Koruyucuların Uygunluğu, Kullanımı ve Muhafazası
3.2.3 Yüksekte ÇalıĢma Sistemlerinin ĠSG Kurallarına Uygunluğu
3.2.4 Asma Ġskele ve Bina Cephe Asansörlerinin ĠSG Kurallarına Uygunluğu
3.2.5 Bakım, Onarım ve Devreye Alma ĠĢlemleri
3.2.6 Saha, Sosyal Tesisler ve Sigara Ġçme Alanlarının Tertip, Düzen ve ĠSG Kontrolü
3.2.7Sahadaki Korkuluk, GeçiĢ, Rampalar, Ġksalar ve Tehlikeli BoĢlukların ĠSG Kontrolü
3.2.8 Stok Sahası ve Depoların Kontrolü, Ġstifleme Kuralları, Atık Alanları
3.2.9 Trafik ve Aydınlatma Düzeninin Kontrolü
3.3 Sahada ÇalıĢan KiĢilerin KiĢisel ĠSG Önlemlerinin Kontrolü
3.3.1 KiĢisel Koruyucu Donanımlar (KKD)
2
3.3.2 ĠSG Kimlik Kartları
3.3.3 Elle Kaldırma ve TaĢıma ĠĢleri
4. KULLANILAN Ġġ ARAÇ VE GEREÇLERĠNĠN ĠSG KONTROL ĠġLEMLERĠ
4.1 ĠĢ Makinelerinin, Donatılarının ve Binek Araçların Kontrolü
4.2 Basınçlı, Parlayıcı, Patlayıcı Ekipman ve Teçhizatın Kontrolü
4.3 Elektrikli, Mekanik El Aletleri ve Tesisatın Kontrolü
4.4 Uyarı ve Ġkaz ĠĢaretlerinin Kontrolü
4.5 Makinelerin ve Tezgahların Kontrolü
5. ACĠL DURUMLARDA UYGULANACAK ĠġLERĠN YÜRÜTÜLMESĠ
5.1 Acil Durum Ekipmanı ve Acil ÇıkıĢ Yollarının Kontrolü
5.2 Acil Aydınlatma ve Ġkaz Sistemlerinin Kontrolü
5.3 Ġlkyardımla Ġlgili Kontroller
6. YANGIN ÖNLEME VE UYGULAMA ĠġLEMLERĠNĠN YÜRÜTÜLMESĠ
6.1 Yangın Söndürme Ekipmanları ve Alarm Sistemlerinin Kontrolü
6.2 Yanıcı, Parlayıcı Madde Depolarının Kontrolü
6.3 Yangına Neden Olabilecek Durumlarda ÇalıĢma Ortamının Güvenliği
7. KAYIT VE RAORLAMA ĠġLEMLERĠNĠN YÜRÜTÜLMESĠ
7.1 ĠSG‟ye Uygun Olmayan Hususların Raporlanması
7.2 Denetim ve Disiplin Uygulamalarının Takibi
7.3 ĠSG Uygulamalarına ĠliĢkin Geri Bildirimler
3
1.Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠNE (ĠSG) GĠRĠġ
ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Elemanı Meslek Tanımı : ĠĢ sağlığı ve Güvenliği Elemanı (ĠnĢaat) Seviye 4; ĠnĢaatlarda iĢ
kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesi amacıyla iĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili genel saha kontrolünü yapan,
risk değerlendirme faaliyetlerini yürüten, iĢ araç ve gereçlerinin iĢ sağlığı ve güvenliği açısından kontrol edilmesi,
acil durum uygulama, yangın önleme, kayıt ve raporlama iĢlemleri ile mesleki geliĢime iliĢkin faaliyetleri yürüten
nitelikli kiĢidir.
ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi (OHSAS 18001): Meslek tanımında belirtilen faaliyetlerin yerine
getirilebilmesi için öncelikle çalıĢanların sağlık ve güvenliğini korumayı hedefleyen bir sistem oluĢturulmalıdır.
ÇalıĢanların sağlık ve güvenliğini korumak sistemin birinci amacı olmakla birlikte, yanı sıra üretimin ve iĢletmenin
güvenliğini korumayı da hedeflemelidir.
Sistemde çalıĢanlar, yönetenler ve denetleyenlerin rol ve sorumlulukları açık hale getirilmeli ve mutlaka
çalıĢanların katılımı sağlanmalıdır.
ĠĢyeri ortamındaki fiziksel ve kimyasal etmenler, üretim araç ve gereçlerinin tehlikeleri, kullanılan ham madde ve
yardımcı maddelerin zararlı etkileri çalıĢanların iĢ sağlığı ve güvenliği sorunlarının temelini oluĢturmaktadır.
Bu sorunları ortadan kaldıracak sağlık ve güvenlik önlemlerinin saptanması ve uygulamaya konulması üretim
sürecinde sistemli çalıĢma ile mümkündür. ĠĢ kazası ve meslek hastalıklarını önlemeye yönelik yapılan bu sistemli
çalıĢmalara iĢ sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi denir.
Mevzuatta ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği:
ĠĢ sağlığı ve güvenliğini sağlamak; hem insani bir zorunluluk, hem de yasal bir yükümlülüktür. Ulusal
Mevzuatımızda ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Öncelik Sırasına Göre:
1.
ANAYASA
4
2.
ULUSLARARASI SÖZLEġMELER
3.
KANUNLAR
4.
TÜZÜKLER
5.
YÖNETMELĠKLER
6.
TEBLĠĞLER
ĠĢ Sağlığı ve Güvenliğinin birinci yasal dayanağı anayasadır.
Anayasamızın ilgili bazı maddelerinde:
Hiç kimsenin zorla çalıĢtırılamayacağı, çalıĢmanın herkes için bir hak ve ödev olduğu, devletin çalıĢanların hayat
seviyesini yükseltmek, çalıĢma hayatını geliĢtirmek, çalıĢanları ve iĢsizleri korumak, çalıĢmayı desteklemek,
iĢsizliği önlemeye elveriĢli ekonomik bir ortam yaratmak ve çalıĢma barıĢını sağlamak için gerekli tedbirleri alması
gerektiği ifade edilmektedir.
ĠĢ Sağlığı ve Güvenliğinin ikinci yasal dayanağı uluslararası sözleĢmelerdir. Türkiye‟nin de üye
olduğu Uluslararası ÇalıĢma Örgütü (ĠLO) SözleĢmelerinin bazıları:
•
ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği ve ÇalıĢma Ortamına ĠliĢkin 155 Sayılı SözleĢme”
13.01.2004/5038
•
“ĠĢ Sağlığı Hizmetlerine ĠliĢkin 161 Sayılı SözleĢme”
13.01.2004/5039
ĠĢ Sağlığı Güvenliğinin üçüncü yasal dayanağı kanunlardır.

5510 SS ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu,

4857 Sayılı ĠĢ Kanunu,

6331 Sayılı ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
RG: 01.01.2007/26200
RG: 10.06.2003/25134
RG: 30.06.2012/28339
Dördüncü yasal dayanak olan Tüzüklerden ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili;

Sosyal Sigorta Sağlık ĠĢlemleri Tüzüğü Tarih : 26.5.1972, Yayımlandığı R. Gazetenin Tarihi : 22.6.1972,
1978 ve 1985 de yapılan değiĢikliklerle halen yürürlüktedir. Diğer Tüzükler kaldırılmıĢtır.
5
BeĢinci yasal dayanak olan Yönetmeliklerden Bazıları;

ÇalıĢanların ĠĢ Sağ. Ve Güv. Eğitimlerinin Usul Ve Esasları Hak. Yönetmelik RG: 15.05.2013/28648

ĠĢ Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık Ve Güvenlik ġartları Yönetmeliği

ĠĢ Güvenliği Uzman. Görev, Yetki, Sorum. Ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik RG: 9.12.2012/28512

ĠĢ Sağlığı Ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği

ĠĢ Sağlığı Ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği

ĠĢyeri bina ve eklentilerinde alınacak sağ. ve güv. önlemlerine iliĢkin yönet.
RG: 17.07.2013/28710

ĠĢyerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik
RG: 18.06.2013/28681

KiĢisel koruyucu donanımların iĢyerlerinde kullanılması hakkında yönetmelik
RG: 02.07.2013/28695

Makina Emniyeti Yönetmeliği
RG: 03.03.2009/27158

Sağlık Ve Güvenlik ĠĢaretleri Yönetmeliği
RG: 11.09.2013/28762

Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan iĢlerde mesleki eğitime dair yönet.

Tozla Mücadele Yönetmeliği
RG: 05.11.2013/28812

Yapı ĠĢlerinde ĠĢ Sağlığı Ve Güvenliği Yönetmeliği
RG: 05.10.2013/28786

Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik
RG: 19.12.2007/26735

Kimyasal Maddelerle ÇalıĢmalarda Sağ. ve Güv. Önlemleri Hak. Yönetmelik
RG: 12.08.2013/28733

Ġlkyardım Yönetmeliği
RG: 29.07.2015/29429
RG: 25.04.2013/28628
RG: 29.12.2012/28512
RG: 29.12.2012/28512
RG: 13.07.2013/28706
6331 Sayılı ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kanununa Genel Bir BakıĢ
30.06.2012 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 6331 sayılı yeni ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile 4857 Sayılı
ĠĢ Kanunda olduğu gibi
•
Devletin görev ve sorumluluğu
•
ĠĢverenin görev ve sorumluluğu
•
ÇalıĢanların görev ve sorumluluğu, tanımlanmıĢtır.
Devlet,
•
Konuyla ilgili kanun, tüzük ve yönetmelikler çıkartarak bunların uygulama ve takibini yapmakla
sorumludur.
•
Ayrıca, ĠĢ sağlığı ve güvenliğindeki geliĢmeleri takip ederek uygulanmasını da sağlar.
6
Ülkemizde bu çalıĢmaları ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı yürütmektedir.
ĠĢverenler,
•
ĠĢyerlerinde iĢ sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri
noksansız bulundurmak,

ĠĢyerinde alınan iĢ sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyulup uyulmadığını denetlemek, zorundadır.

ĠĢçilerin kiĢisel korunma araçlarını sağlamak ve onların kullanıldığını da denetlemek,

ĠĢyerinde geniĢ anlamda doğmuĢ ve doğabilecek tüm tehlikeleri önlemek, bu zorunluluk sonucu olarak
iĢyerinde, iĢveren bakımından tam anlamı ile geniĢ bir kontrol mekanizması kurmak zorundadır.

ĠĢçileri, karĢı karĢıya bulundukları mesleki riskler, alınması gerekli tedbirler, yasal hak ve sorumlulukları
konusunda bilgilendirmek,

Gerekli iĢ sağlığı ve güvenliği eğitimini vermek, zorundadır. ĠĢe alım, iĢ değiĢikliği, yeni iĢ
ekipmanlarının kullanımına baĢlanmasında ve yeni üretim tekniklerinde çalıĢanlara eğitim verilmelidir.
ĠĢçiler,

Sağlıklı ve güvenli bir çalıĢma ortamı için iĢyerinde düzenlenecek olan iĢ sağlığı ve güvenliği eğitimlerine
katılmak ve bu konudaki talimatlara uymakla,

ĠĢ yerinde uygulanan güvenlik ve sağlık kurallarına uymakla,

ÇalıĢma esnasında gerekli dikkat ve özeni göstermekle,

ĠĢyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalardaki güvenlik donanımlarını, kurallara uygun olarak
kullanmak ve bunları keyfi olarak çıkarmamak ve değiĢtirmemekle yükümlüdürler.

Tehlike yaratabilecek davranıĢlardan kaçınmak,

Tehlike yaratabilecek durumları derhal en yakın amirine bildirmek,

ĠĢveren vekilleri ve iĢçi temsilcileri ile iĢbirliği yapmak,

ĠĢverenin iĢ güvenliği konusunda verdiği talimatlara uymak,

ĠĢyerinde bulunan iĢaret ve levhalara uymak zorundadırlar.
2. RĠSK DEĞERLENDĠRME FAALĠYETLERĠNĠN YÜRÜTÜLMESĠ
ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Madde:10 ĠĢverene ĠĢyerinde Risk değerlendirmesi, kontrol, ölçüm ve
araĢtırma yükümlülüğü getiriyor;
(1) ĠĢveren, iĢ sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür.
Risk değerlendirmesi yapılırken aĢağıdaki hususlar dikkate alınır:
7
a) Belirli risklerden etkilenecek çalıĢanların durumu.
b) Kullanılacak iĢ ekipmanı ile kimyasal madde ve müstahzarların seçimi.
c) ĠĢyerinin tertip ve düzeni.
ç) Genç, yaĢlı, engelli, gebe veya emziren çalıĢanlar gibi özel politika gerektiren gruplar ile kadın
çalıĢanların durumu.
(2) ĠĢveren, yapılacak risk değerlendirmesi sonucu alınacak iĢ sağlığı ve güvenliği tedbirleri ile
kullanılması gereken koruyucu donanım veya ekipmanı belirler.
(3) ĠĢyerinde uygulanacak iĢ sağlığı ve güvenliği tedbirleri, çalıĢma Ģekilleri ve üretim yöntemleri;
çalıĢanların sağlık ve güvenlik yönünden korunma düzeyini yükseltecek ve iĢyerinin idari yapılanmasının
her kademesinde uygulanabilir nitelikte olmalıdır.
(4) ĠĢveren, iĢ sağlığı ve güvenliği yönünden çalıĢma ortamına ve çalıĢanların bu ortamda maruz kaldığı
risklerin belirlenmesine yönelik gerekli kontrol, ölçüm, inceleme ve araĢtırmaların yapılmasını sağlar.
Risk değerlendirme faaliyetlerinde ilk adım iĢyerlerinde görünen ya da görünmeyen tehlikelerin tespit
edilmesidir.
2.1. ÇalıĢma Sahasındaki Tehlikelerin Tespit Edilmesi:
Tehlike: Ġnsanların yaralanması veya sağlığının bozulması veya bunların birlikte gerçekleĢmesine sebep olabilecek
zarar verme potansiyeli olan her kaynak, durum veya iĢlem tehlikedir.
Tehlike insana, iĢyerine, tesislere, hammaddeye, ürüne ve sürece etki edebilir, kazalara, hastalıklara, makine
hasarlarına sebep olabilir.
Bu tehlikelerin kaza, hastalık, maddi ve manevi her türlü zarara dönüĢmesine yol açan faktörler ile bunların
boyutlarının analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaĢtırılması ise ikinci adımdır.
Tehlikeler tanımlanırken çalıĢma ortamı, çalıĢanlar ve iĢyerine iliĢkin olarak aĢağıda belirtilen bilgiler toplanır.
a) ĠĢyeri konumu, bina ve eklentileri.
b) ĠĢyerinde yürütülen faaliyetler ile iĢ ve iĢlemler.
c) Üretim süreç ve teknikleri.
ç) ĠĢ ekipmanları.
d) Kullanılan maddeler.
e) Artık ve atıklarla ilgili iĢlemler.
f) Organizasyon ve hiyerarĢik yapı, görev, yetki ve sorumluluklar.
g) ÇalıĢanların tecrübe ve düĢünceleri.
ğ) ĠĢe baĢlamadan önce ilgili mevzuat gereği alınacak çalıĢma izin belgeleri.
h) ÇalıĢanların eğitim, yaĢ, cinsiyet ve benzeri özellikleri ile sağlık gözetimi kayıtları.
8
ı) Genç, yaĢlı, engelli, gebe veya emziren çalıĢanlar gibi özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalıĢanların
durumu. Kısmi süreli çalıĢanlar, yüklenici firma çalıĢanları, ziyaretçiler, iĢletme dıĢında görevli çalıĢanlar
i) ĠĢyeri ile ilgili yasal yükümlülükler varsa iĢyerinin teftiĢ sonuçları.
j) Meslek hastalığı kayıtları.
k) ĠĢ kazası kayıtları.
l) ĠĢyerinde meydana gelen ancak yaralanma veya ölüme neden olmadığı halde iĢyeri ya da iĢ ekipmanının
zarara uğramasına yol açan olaylara iliĢkin kayıtlar.
m) Ramak kala olay kayıtları. (Kayıt ve raporlama iĢlerinin yürütülmesi bölümünde bilgi verilmiĢtir)
n) Makine, cihaz ve tesislerin üretici kullanım ve bakım talimatları, kimyasal maddelerin malzeme güvenlik
bilgi formları, varsa iĢyeri test ve ölçüm sonuçlarından yararlanılabilir
o) Ortam ve kiĢisel maruziyet düzeyi ölçüm sonuçları.
ö) Varsa daha önce yapılmıĢ risk değerlendirmesi çalıĢmaları.
p) Acil durum planları.
r) Sağlık ve güvenlik planı ve patlamadan korunma dokümanı gibi belirli iĢyerlerinde hazırlanması gereken
dokümanlar.
ĠnĢaat ĠĢ yerlerinde yapılan iĢlere örnek olarak;
1– Kazı, yarma ve doldurma iĢleri
2– Hafriyat
3– ĠnĢaat
a) Bina
b) Set, baraj
c) Yol, demiryolu, havai hat
ç) Tünel
d) Metro
e) Köprü
f) Çelik yapı
9
g) Ġskele, liman, dalga kıran, gemi
ğ) Kanalizasyon, lağım
h) Kuyu
ı) Kanal
i) Duvar
j) Sıva, badana, boya iĢleri
k) Elektrik tesisatı
l) Sıhhi tesisat
m) Kalorifer tesisatı
n) Dülgerlik
o) Marangozluk
4– Prefabrike elemanların inĢası ve sökümü
5– Montaj iĢleri
6– DeğiĢtirme ve donatma
7– Tadilatlar
8– Yenileme
9– Tamir
10– Söküm
11– Yıkım
12– Restorasyon
13– Bakım, boyama ve temizleme
10
14– Drenaj
15– Bu ekte belirtilen iĢlerde kullanılan sabit ve hareketli makine ve tesisleri kullanma.
16– Her türlü malzeme, araç, gereç, hammadde kaldırma, taĢıma ve depolama iĢleri
ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Risklerini Ġçeren ÇalıĢmalara Örnek Olarak;
1–Özellikle, yapılan iĢin ve iĢlemlerin niteliği veya iĢyeri alanının çevresel özelliklerinden dolayı, çalıĢanların
toprak altında kalma, bataklıkta batma veya yüksekten düĢme gibi risklerin fazla olduğu iĢler.
2– ĠĢin yürütümü dolayısıyla kullanılan ve çalıĢanların sağlık ve güvenlikleri için risk oluĢturan maddelerle
yapılan iĢler.
3– Denetimli ve gözetimli alanların belirlenmesini gerektiren iyonlaĢtırıcı radyasyonla çalıĢılan iĢler.
4–Yüksek gerilim hatları yakınındaki iĢler.
5–Boğulma riski bulunan iĢler.
6–Kuyu, yer altı kazıları ve tünel iĢleri.
7–Patlayıcı madde kullanımını gerektiren iĢler.
8–Fiziksel özelliklerine bağlı olarak yüksek ses, titreĢim, basınç farkı, toz oluĢması gibi risklerin fazla olduğu
iĢler.
9–Ağır prefabrike elemanların montaj ve söküm iĢleri.
Toplanan bilgiler yardımıyla Kayıt ve Raporlama ĠĢlemlerinin Yürütülmesi bölümünde belirtilen kontrol listeleri
hazırlanır.
AraĢtırmalar kazaların %98‟inin çalıĢanların tehlikeli davranıĢlarından ve iĢyerindeki tehlikeli durumlardan
kaynaklandığını göstermektedir. ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Sisteminin hedefi “Tehlikeli Durum ve Tehlikeli
DavranıĢlara” müdahale etmek ve ortadan kaldırmaktır.
Tehlikeli DavranıĢlara Örnek Olarak;
•
ÇalıĢanın bedensel ve zihinsel gücüne uygun olmayan iĢlerde çalıĢması,
•
ĠĢle ilgili yeterli eğitim, beceri ve deneyime sahip olmamak
•
Dalgınlık ve dikkatsizlik,
11
•
Makine koruyucularını çıkarmak,
•
Tehlikeli hızla çalıĢmak,
•
Görevi dıĢında iĢ yapmak,
•
ĠĢ disiplinine uymamak,
•
ĠĢe uygun makine kullanmamak,
•
Yetkisiz ve izinsiz olarak tehlikeli bölgede bulunmak,
•
KiĢisel koruyucuları kullanmamak,
•
Makine ve tezgâhları kapasiteleri üzerinde çalıĢtırmak, zorlamak veya amacı dıĢında kullanmak,
•
ĠĢyeri ortamındaki fiziksel ve kimyasal etmenlerden (sıcaklık, nem, buhar, toz, ıĢık, gürültü v.b.)
kaynaklanan tehlikeli davranıĢlar,
•
Emniyetsiz yükleme, taĢıma, istifleme,
•
Tehlikeli yerlerde çalıĢma,
•
ġaĢırma, kızgınlık, üzüntü, telaĢ, ĢakalaĢma vb.
•
ĠĢini sevmemek, benimsememek
Tehlikeli Durumlara Örnek Olarak;
•
Üretim sürecinde kullanılan teknoloji ve üretim araçlarının niteliği,
•
Makine ve tezgâhların yerleĢim düzeninde, hammaddelerin ve üretilen ürünlerin depolama ve istifleme,
yükleme ve taĢınmasında yapılan yanlıĢlıklar (düzensiz iĢyerleri)
•
Güvensiz ve sağlıksız iĢyeri koĢulları,
•
Bakım ve kontrollerin yetersiz olması,
•
Yönetimden kaynaklanan hatalar,
•
Makine ve tezgâhların koruyucularının olmaması veya yetersiz olması,
•
Göstergelerin kolay okunmaması veya anlaĢılır olmaması,
•
TopraklanmamıĢ elektrikli makineler,
12
•
ĠĢe uygun olmayan el aletleri,
•
Makinelerden kaynaklanan gürültü, titreĢim ve toz
•
Kontrol ve testleri yapılmamıĢ basınçlı kaplar,
•
Kullanılan alet ve teçhizatın kusurlu olması,
•
Emniyetsiz yapılmıĢ alet ve makineler,
•
Yetersiz ve bakımsız bina, alet ve makineler,
•
Yetersiz ya da fazla aydınlatma,
•
Yetersiz havalandırma,
2.2. Risk Değerlendirme Ekibinin OluĢturulması,
Risk değerlendirmesi, iĢverenin oluĢturduğu bir ekip tarafından gerçekleĢtirilir. Risk değerlendirmesi ekibi
aĢağıdakilerden oluĢur.
(1) a) ĠĢveren veya iĢveren vekili.
b) ĠĢyerinde sağlık ve güvenlik hizmetini yürüten iĢ güvenliği uzmanları ile iĢyeri hekimleri.
c) ĠĢyerindeki çalıĢan temsilcileri.
ç) ĠĢyerindeki destek elemanları.
d) ĠĢyerindeki bütün birimleri temsil edecek Ģekilde belirlenen ve iĢyerinde yürütülen çalıĢmalar, mevcut
veya muhtemel tehlike kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi çalıĢanlar.
(2) ĠĢveren, ihtiyaç duyulduğunda bu ekibe destek olmak üzere iĢyeri dıĢındaki kiĢi ve kuruluĢlardan hizmet
alabilir.
(3) Risk değerlendirmesi çalıĢmalarının koordinasyonu iĢveren veya iĢveren tarafından ekip içinden
görevlendirilen bir kiĢi tarafından da sağlanabilir.
(4) ĠĢveren, risk değerlendirmesi çalıĢmalarında görevlendirilen kiĢi veya kiĢilerin görevlerini yerine
getirmeleri amacıyla araç, gereç, mekân ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karĢılar, görevlerini yürütmeleri
sebebiyle hak ve yetkilerini kısıtlayamaz.
(5) Risk değerlendirmesi çalıĢmalarında görevlendirilen kiĢi veya kiĢiler iĢveren tarafından sağlanan bilgi ve
belgeleri korur ve gizli tutar.
Ekip tehlikeleri tanımlama, riskleri belirleme ve analiz etme, risk kontrol tedbirlerinin kararlaĢtırılması,
dokümantasyon, yapılan çalıĢmaların güncellenmesi ve gerektiğinde yenileme çalıĢmaları yaparak risk
değerlendirme çalıĢmalarını gerçekleĢtirilir.
13
Bu çalıĢmalar yapılırken ihtiyaç duyulan her aĢamada çalıĢanların sürece katılarak görüĢlerinin alınması
sağlanır
2.3. ĠSG Önlemleri ve Uygulamaları
Önlemler için öncelikle; tehlike kaynaklarından çıkabilecek risklerin belirlenmesi gerekmektedir.
Risk: Tehlikeli bir olayın veya durumunun meydana gelme olasılığı ile yol açabileceği yaralanma veya zararın
ciddiyet derecesinin birleĢimidir
Yani;
RĠSK= tehlikenin meydana gelme olasılığı X zararın büyüklüğü
Olası risklere örnek olarak;
Bir veya birden fazla kiĢinin çeĢitli boyutlarda yaralanması (uzuv kaybı, kesikler, ezilmeler, kırıklar, yanıklar vb.)
Bir veya birden fazla kiĢinin meslek hastalığına yakalanması,
Bir veya birden fazla kiĢinin ölümü,
ĠĢyerinin tamamında veya bir kısmında hasar,
Makine, tesis ve cihazlarda çeĢitli boyutlarda hasar,
ĠĢ kaybı, zaman kaybı, üretim kaybı, itibar kaybı,
Psikolojik rahatsızlıklar, verilebilir.
Risklerin önlenebilmesi için öncelikle tehlike kaynakları kontrol altına alınmalıdır. Kontrol altına almada ise Ģu
öncelikler sıralamasına dikkat edilmelidir:
1) Tehlike veya tehlike kaynaklarının ortadan kaldırılması.
2) Tehlikelinin, tehlikeli olmayanla veya daha az tehlikeli olanla değiĢtirilmesi
3) Tehlikeyi/riski toplu koruma önlemleri ile en aza indirmek,
4) Tehlikeyi/riski uygun kiĢisel koruyucu donanım ile en aza indirmek.
Devam eden risklerle mücadelede ise riskin büyüklüğünü tahmin etmek ve mevcut kontrollerin yeterliliğini dikkate
alarak riskin kabul edilebilir olup olmadığına karar vermek, risk değerlendirmesi yapmak gerekmektedir. Risk
değerlendirmede belirlenen risklerin hangi sıklıkta oluĢabileceği ile bu risklerden kimlerin, nelerin, ne Ģekilde ve
hangi Ģiddette zarar görebileceği belirlenir. Bu belirleme yapılırken mevcut kontrol tedbirlerinin etkisi de göz
önünde bulundurulur.
14
Ulusal veya uluslararası standartlar esas alınarak seçilen risk değerlendirme yöntemlerden biri veya birkaçı bir
arada kullanılarak riskler değerlendirilir.
ĠĢyerinde birbirinden farklı iĢlerin yürütüldüğü bölümlerin bulunması halinde her bir bölüm için değerlendirme
tekrarlanır.
Değerlendirme ayrı ayrı bölümler için yapılması halinde bölümlerin etkileĢimleri de dikkate alınarak bir bütün
olarak ele alınıp sonuçlandırılır.
Risk değerlendirme çalıĢmalarının yazılı hale getirilmesi.
(1) Risk değerlendirmesi asgarî aĢağıdaki hususları kapsayacak Ģekilde dokümante edilir.
a) ĠĢyerinin unvanı, adresi ve iĢverenin adı.
b) GerçekleĢtiren kiĢilerin isim ve unvanları ile bunlardan iĢ güvenliği uzmanı ve iĢyeri hekimi olanların
Bakanlıkça verilmiĢ belge bilgileri.
c) GerçekleĢtirildiği tarih ve geçerlilik tarihi.
ç) Risk değerlendirmesi iĢyerindeki farklı bölümler için ayrı ayrı yapılmıĢsa her birinin adı.
d) Belirlenen tehlike kaynakları ile tehlikeler.
e) Tespit edilen riskler.
f) Risk analizinde kullanılan yöntem veya yöntemler.
g) Tespit edilen risklerin önem ve öncelik sırasını da içeren analiz sonuçları.
ğ) Düzeltici ve önleyici kontrol tedbirleri, gerçekleĢtirilme tarihleri ve sonrasında tespit edilen risk seviyesi.
(2) Risk değerlendirmesi dokümanının sayfaları numaralandırılarak; gerçekleĢtiren kiĢiler tarafından her
sayfası paraflanıp, son sayfası imzalanır ve iĢyerinde saklanır.
(3) Risk değerlendirmesi dokümanı elektronik ve benzeri ortamlarda hazırlanıp arĢivlenebilir.
Ek:2.2 Örnek Risk Değerlendirme Formu
Risk değerlendirmesinin yenilenmesi
(1) YapılmıĢ olan risk değerlendirmesi; tehlike sınıfına göre çok tehlikeli, tehlikeli ve az tehlikeli
iĢyerlerinde sırasıyla en geç iki, dört ve altı yılda bir yenilenir.
(2) AĢağıda belirtilen durumlarda ortaya çıkabilecek yeni risklerin, iĢyerinin tamamını veya bir bölümünü
etkiliyor olması göz önünde bulundurularak risk değerlendirmesi tamamen veya kısmen yenilenir.
a) ĠĢyerinin taĢınması veya binalarda değiĢiklik yapılması.
b) ĠĢyerinde uygulanan teknoloji, kullanılan madde ve ekipmanlarda değiĢiklikler meydana gelmesi.
c) Üretim yönteminde değiĢiklikler olması.
ç) ĠĢ kazası, meslek hastalığı veya ramak kala olay meydana gelmesi.
d) ÇalıĢma ortamına ait sınır değerlere iliĢkin bir mevzuat değiĢikliği olması.
e) ÇalıĢma ortamı ölçümü ve sağlık gözetim sonuçlarına göre gerekli görülmesi.
15
f) ĠĢyeri dıĢından kaynaklanan ve iĢyerini etkileyebilecek yeni bir tehlikenin ortaya çıkması.
ÇalıĢanların bilgilendirilmesi
ĠĢyerinde çalıĢanlar, çalıĢan temsilcileri ve baĢka iĢyerlerinden çalıĢmak üzere gelen çalıĢanlar ve bunların
iĢverenleri; iĢyerinde karĢılaĢılabilecek sağlık ve güvenlik riskleri ile düzeltici ve önleyici tedbirler hakkında
bilgilendirilir.
ÇalıĢanların risk değerlendirmesi çalıĢması yapılırken ihtiyaç duyulan her aĢamada sürece katılarak görüĢlerinin
alınması sağlanır.
2.4. ĠSG Önlemlerinin Uygulanmasında Geri Bildirim
ĠSG önlemlerinin etkin olarak uygulanıp uygulanmadığını kontrol için bir plan oluĢturulur, bu planda önlemler ile
ilgili;
*ĠĢ ve iĢlem basamakları,
*ĠĢlemi yapacak kiĢi ya da iĢyeri bölümü,
*ĠĢlemi takip edecek sorumlu kiĢi,
*ĠĢlem baĢlama ve bitiĢ tarihi ile benzeri bilgileri bulunmalıdır. Bu planlar iĢverence uygulamaya konulur.
Hazırlanan planların uygulama adımları düzenli olarak izlenir, denetlenir ve aksayan yönler tespit edilerek gerekli
düzeltici ve önleyici iĢlemler tamamlanır. Uygulama adımları izlenirken Kayıt ve Raporlama ĠĢlemlerinde örneği
verilen Saha Tespit ve Öneri Raporu veya benzeri bir raporla yapılan çalıĢma kayıt altına alınır.
Önlemler uygulanırken toplu korunma önlemlerine, kiĢisel korunma önlemlerine göre öncelik verilir ve
uygulanacak önlemlerin yeni risklere neden olmaması sağlanır.
Belirlenen risk için önlemlerin hayata geçirilmesinden sonra yeniden risk seviyesi tespiti yapılır. Yeni seviye, kabul
edilebilir risk seviyesinin üzerinde ise bu maddedeki adımlar tekrarlanır.
Alınan önlemlerin yeterliliği, tespit edilen diğer aksaklıklar ve önerileri hakkında çalıĢanlardan gelebilecek yazılı
veya sözlü geri bildirimlerin kayıt altına alınarak değerlendirilmesi ile ilgili bir çalıĢma planı oluĢturulur. Yazılı
bildirimler için Kayıt ve Raporlama ĠĢlemlerinde örneği verilen Geri Bildirim Formu veya benzeri o iĢyerine özel
hazırlanmıĢ bir form kullanılabilir. Sözlü bildirimler çalıĢanlarla karĢılıklı görüĢmeler sonucunda alınan bilgilerden
oluĢur ve görüĢmeyi yapan sorumlu personel tarafından kayıtlara alınır.
Değerlendirilen riskler, kontrol tedbirlerine karar verilmek üzere etkilerinin büyüklüğüne ve önemlerine göre en
yüksek risk seviyesine sahip olandan baĢlanarak sıralanır ve yazılı hale getirilir.
DüĢük düzeyde risklerin bu düzeyde kalması sağlanır.
Orta düzeyde risklerin bu düzeyin altına düĢürülmesi, kabul edilemez seviyelere çıkmaması
yapılmalıdır. DüĢük ve orta riskler kabul edilebilir.
16
için çalıĢmalar
Kabul Edilebilir Risk: KuruluĢun, yasal zorunluluklara ve kendi iĢ sağlığı ve güvenliği politikasına göre,
tahammül edebileceği düzeye indirilmiĢ risktir.
Yüksek ve/veya yasal gereklerle bağdaĢmayan riskler kabul edilmez, özellikle ölüm, ağır yaralanma veya
meslek hastalığı ile sonuçlanabilecek riskler için derhal önlem alınması veya çalıĢmanın durdurulması sağlanır.
3.SAHANIN GENEL ĠSG KONTROLLERĠNĠN YAPILMASI
3.1 ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği ile Ġlgili Ölçümleme ĠĢlemleri:
ÇalıĢma ortam ve Ģartları, özel risk taĢıyan iĢ ekipmanı ve iĢler nedeniyle çalıĢanlar gürültüye, toza,
titreĢime, aĢırı sıcak, soğuk, nem veya yetersiz aydınlatmaya bağlı risklerle karĢılaĢabilmektedir. Belirtilen bu risk
kaynakları iĢyerinde yapılan risk değerlendirmesi çalıĢmalarında ele alınmalı ve sonuçlarına göre gereken
durumlarda ölçümler yaptırılarak maruziyet değerleri belirlenmelidir.
ĠĢyeri Ortam Ölçümleri

Gaz, toz ölçümleri,

Gürültü ölçümleri,

TitreĢim ölçümleri,

Termal konfor Ģartlarının: Sıcaklık, Nem, Hava Akım Hızı ve Radyan ısı ölçülmesi,

Aydınlatma ölçümleri,

Havalandırma ölçümleri.
ÇalıĢma ortamındaki gaz ve tozlar, hava kirliliği; havada katı, sıvı ve gaz Ģeklindeki yabancı maddelerin insan
sağlığına, canlı hayatına ve ekolojik dengeye zarar verecek miktar, yoğunluk ve sürede atmosferde bulunmasıdır.
Yanma Gazları (SO2, NOX ,CO), Tozlar, Tozda ağır metaller, Uçucu Organik Buhar ve BileĢikler (VOC) hava
kirleticilerinin baĢında gelir. Isınmadan, motorlu taĢıtlardan ve/veya sanayiden kaynaklanan hava kirliliği
olabilmektedir. Ortamdaki hava kirleticiler risk sınırlarını aĢtığında insanlar üzerinde zehirlenme, solunum yolu
hastalıkları, beyin ve iç organlarda tahribat ve benzeri ölüme kadar gidebilecek çok ciddi sorunlara yol açabilir.
Genel Olarak Maruziyetin önlenmesi ve azaltılması için;
a) Toz, gaz ve benzeri kirleticilerin oluĢmadığı veya daha az olduğu çalıĢma yöntemi seçilmesi,
b) Maruziyet süresi ve düzeyinin sınırlandırılmalı, riskli çalıĢma mümkün olan en az sayıda kiĢi ile
yapılmalı.
c) Yapılan iĢe göre mümkün olan en düĢük düzeyde risk yayan uygun iĢ ekipmanının seçilmesi,
17
d) ĠĢyerinin ve çalıĢılan yerlerin uygun Ģekilde tasarlanması ve düzenlenmesi,
e) ĠĢ ekipmanını doğru ve güvenli bir Ģekilde kullanmaları için çalıĢanlara gerekli bilgi ve eğitimin verilmesi,
f) ĠĢyeri, iĢyeri sistemleri ve iĢ ekipmanları için uygun bakım programlarının uygulanması,
g) Yeterli dinlenme aralarıyla çalıĢma sürelerinin düzenlenmesi, Ģeklinde tedbirler alınmalıdır.
Toza ve titreşime maruz riskli bir çalışma örneği.
Riskler, belirtilen tedbirler ile tamamen önlenemiyor ise, uygun koruyucu donanımlar temin edilerek risk
kabul edilebilir seviyelere düĢürülmelidir. Koruyucu donanımların çalıĢanlar tarafından kullanılması sağlanmalı,
saha kontrolleri yapılarak koruyucu donanım kullanmadan çalıĢmaya izin verilmemelidir. ÇalıĢanlara olası riskler
ve korunma yöntemleri, alınması gereken tedbirler ve koruyucu donanımların kullanımı, muhafazası, temizlik ve
bakımı hakkında eğitim verilmelidir. Düzenli sağlık takipleri yapılarak kayıtları tutulmalı, kabul edilebilir risk
seviyeleri aĢılmamalıdır.
TireĢimin insan vücudu üzerindeki etkisi;
TitreĢimin frekansına ve maruziyet süresine bağlı olarak etkisi de değiĢmektedir.
Çok düĢük frekanslı titreĢimin etkileri (2Hz den az); Merkezi sinir sistemi Ģikayetleri meydana gelebilir, bulantı,
kusma, soğuk ter olabilir. Maruziyet bitince belirtiler belli bir süre sonra ortadan kalkar.
DüĢük frekanslı titreĢimin etkileri;(2Hz-30Hz arası); Genel olarak titreĢimli el aleti kullanan iĢçilerde, elde dolaĢım
bozuklukları ve daha sonra uyuĢukluk Ģeklinde Ģikayetler görülebilir. Maruziyet sürerse omuz baĢlarında ağrı,
yorgunluk, soğuğa karĢı hassasiyet artması olur. Fonksiyon bozukluğu olarak uyku bozuklukları, baĢ ağrısı ve
o
yorgunluk görülebilir. Parmaklarda titreĢim sonrası 8-10 C ısıya kısa süre maruziyet ile beyazlaĢma olur, avuç içi
de beyazlaĢır (beyaz parmak hastalığı). Ön kol ve omuz kaslarında ağrılar görülebilir.
18
Bütün vücudu titreĢime maruz kalan bazı iĢçilerde disk kayması denilen bel ağrıları olabilir. TitreĢimin
etkisi en fazla düĢük frekanslarda görülür. TitreĢimin frekansı arttıkça, oluĢan etki azalır.
ĠSG ölçümleri risk değerlendirmesi sonucuna göre belirlenen periyodik aralıklarla yapılmalı, iĢyerinde çalıĢanların
maruziyetinin bulunduğu koĢullarda herhangi bir değiĢiklik olduğunda bu ölçümler tekrarlanmalıdır.
Risk değerlendirmesi ve yapılan ölçüm sonuçları, raporlar, alınan tedbirler ve uygulamada yapılan kontrollerin
tamamı yazılı hale getirilerek iĢyerinde muhafaza edilmelidir.
3.2 Uygulama Sahasında ĠSG Kontrollerinin Yapılması:
Yapı ĠĢlerinde ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin 14. Maddesi ĠĢverene yapı iĢlerinin yapıldığı
iĢyerlerinde kullanılan makine, araç, ekipman, malzeme ve çalıĢma yöntemlerinin ilgili teknik mevzuata ve iĢ
sağlığı ve güvenliği yönünden kabul görmüĢ, uyumlaĢtırılmıĢ ulusal veya uluslararası standartlara uygun olmasını
sağlama yükümlülüğü getiriyor.
ĠĢ ekipmanının kontrolü
(1) ĠĢyerinde kullanılan iĢ ekipmanının kontrolü ile ilgili aĢağıdaki hususlara uyulur.
a) ĠĢ ekipmanının güvenliğinin kurulma ve montaj Ģartlarına bağlı olduğu durumlarda, ekipmanın
kurulmasından sonra ve ilk defa kullanılmadan önce ve her yer değiĢikliğinde ekipmanın, periyodik kontrolleri
yapmaya yetkili kiĢiler tarafından kontrolü yapılır, doğru kurulduğu ve güvenli Ģekilde çalıĢtığını gösteren belge
düzenlenir.
b) ĠĢverence, arızaya sebep olabilecek etkilere maruz kalarak tehlike yaratabilecek iĢ ekipmanının;
- Periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kiĢilerce periyodik kontrollerinin yapılması,
- ÇalıĢma Ģeklinde değiĢiklikler, kazalar, doğal olaylar veya ekipmanın uzun süre kullanılmaması gibi iĢ
ekipmanındaki güvenliğin bozulmasına neden olabilecek durumlardan sonra, arızanın zamanında belirlenip
giderilmesi ve sağlık ve güvenlik koĢullarının korunması için periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kiĢilerce
gerekli kontrollerin yapılması, sağlanır.
c) Kontrol sonuçları kayıt altına alınır ve yetkililer her istediğinde gösterilmek üzere uygun Ģekilde saklanır.
(2) ĠĢ ekipmanı iĢletme dıĢında kullanıldığında, yapılan son kontrol ile ilgili belge de ekipmanla birlikte
bulundurulur.
19
(3) Hangi tür iĢ ekipmanın kontrole tabi tutulacağı, bu kontrollerin hangi sıklıkla ve hangi Ģartlar altında
yapılacağı ile kontrol sonucu düzenlenecek belgelerle ilgili usul ve esaslar Ek-2.4 Periyodik Kontrol Tablosunda
belirtilmiĢtir.
Özel risk taĢıyan iĢ ekipmanı
ÇalıĢanların sağlık ve güvenliği yönünden, özel risk taĢıyan iĢ ekipmanlarının kullanılmasında aĢağıdaki
önlemler alınır.
a) ĠĢ ekipmanı, sadece o ekipmanı kullanmak üzere görevlendirilen kiĢilerce kullanılır.
b) Bu ekipmanların tamiri, tadili, kontrolü, bakımı ve hizmete alınması bu iĢleri yapmakla özel olarak
görevlendirilen kiĢilerce yapılır.
3.2.1 Ġskelelerin ve Merdivenlerin ĠSG Kurallarına ve Mevzuata Uygunluğu
Ġskelelerin;
1. Sağlamlık ve dayanıklılık hesapları bulunmalıdır, bu hesaplar yapılmadan iskeleler kullanılamaz.
2. Kurma, kullanma ve sökme planı bulunmalıdır. Bu plan; yapı iĢlerinde inĢaat mühendisi, inĢaat teknikeri
veya yüksek teknikeri tarafından yapılır veya yaptırılır.
3. Ġskelenin taĢıyıcı elemanlarının kayması; yeterli sağlamlıktaki taĢıyıcı zemine sabitlenerek, kaymaz araçlar
kullanarak veya aynı etkiye sahip diğer yöntemlerle önlenmelidir. Yüksekte çalıĢma sırasında tekerlekli iskele
kullanılıyorsa kazara hareket etmesi önlenmelidir.
4. Ġskele platformlarının boyutu, Ģekli ve yerleĢtirilmesi yapılan iĢin özelliklerine ve taĢınan yüke uygun ve
güvenli çalıĢma ve geçiĢlere izin verecek Ģekilde olması gerekir. Ġskele platformları normal kullanımda, elemanları
hareket etmeyecek Ģekilde kurulmalı. Platform elemanları ve dikey korkulukların arasında düĢmelere neden
olabilecek tehlikeli boĢluklar bulunmamalıdır.
5. Kurma, sökme veya değiĢiklik yapılması sırasında iskelenin kullanıma hazır olmayan kısımları, Güvenlik
ve Sağlık ĠĢaretleri Yönetmeliğine uygun Ģekilde genel uyarı iĢaretleri ile iĢaretlenmeli ve tehlikeli bölgeye giriĢler
fiziki olarak engellenmelidir.
6. Ġskelelerin kurulması, sökülmesi veya üzerinde önemli değiĢiklik yapılması, görevli inĢaat mühendisi,
inĢaat teknikeri veya yüksek teknikeri gözetimi altında, özel riskleri ve ayrıca aĢağıda belirtilen hususları kapsayan
konularda yapacakları iĢle ilgili yeterli eğitim almıĢ çalıĢanlar tarafından yapılmalıdır.
a) Ġskelelerin kurulması, sökülmesi veya değiĢiklik yapılması ile ilgili planların anlaĢılması,
b) Ġskelelerin kurulması, sökülmesi veya değiĢiklik yapılması sırasında güvenlik,
c) ÇalıĢanların veya malzemelerin düĢme riskini önleyecek tedbirler,
20
ç) Ġskelelerde güvenliği olumsuz etkileyebilecek değiĢen hava koĢullarına göre alınacak güvenlik önlemleri,
d) Ġskelelerin taĢıyabileceği yükler,
e) Ġskelelerin kurulması, sökülmesi veya değiĢiklik yapılması iĢlemleri sırasında ortaya çıkabilecek diğer
riskler.
Gözetim yapan kiĢi ve ilgili çalıĢanlara gerekli talimatları da içeren kurma ve sökme planları verilmelidir.
Ġskele kullanımı sırasında yapılması gereken kontroller:
TaĢıyabileceği azami yük sınırlarına uyulmalıdır.
Platformlar yük mesnetlerine tam olarak oturtulmalı ve iki baĢtan 10 cm. taĢmıĢ olmalıdır. Uygun
durumdaki korkuluklar, ara korkuluklar ve etek tahtaları bulunmalıdır.
Sıva, badana, tamirat gibi iĢlerde kullanılan yük taĢımayan iskelelerde geniĢlik en az 80 cm.
Duvar ve kaplama iĢlerinde kullanılan, yük taĢıyan iskelelerde geniĢlik en az 120 cm. olmalıdır.
Dikmeler arası; yük taĢıyan iskelelerde 2,40 m. taĢımayanlarda ise 3 m. den fazla olmamalıdır.
Çelik borulu iskelelerde, iskele yapımına uygun boru kullanılacaktır. Yeteri kadar çapraz boru bağlantısı ile
binadan ayrılmayacak Ģekilde bağlanacaktır. Boru ekleri en çok 6 m. de bir yapılacaktır. Boru baĢları, özel
metal baĢlıklarla tabana yerleĢtirilecek ve statik elektriğe karĢı topraklanacaktır.
21
Asma iskeleler ( hareketli iskeleler ) uzunlukları en fazla 8 m. ve 3 - 4 askısı olacak, askılar 3 m. den fazla
aralıklı olmayacaktır.
YağıĢlı havaların sonrasında iskele kullanılmadan önce mutlaka kontrol edilmelidir.
Ġskelelerde çalıĢırken; sandalet, demirli ve kaygan ayakkabı giyilmemeli, iskele üzerinde koĢma, zıplama
vb. ani hareketler yapılmamalıdır.
Geçitlere, merdivenlere geliĢigüzel malzeme, alet ve araç bırakılmamalıdır.
Hareketli ÇalıĢma Ġskelelerinde Güvenlik
Ġskele tekerleklikleri kullanıma baĢlamadan önce fren koluyla sabitlenmelidir.
Ġskeleyi hareket ettirmeden önce iskele üzerinde açıkta duran malzemelerin düĢmesini engelleyici güvenlik
önlemleri alınmalıdır.
Ġskeleyi kot farkı bulunan zeminler üzerinden atlatılmamalı.
Üzerinde insan varken iskele kesinlikle hareket ettirilmemelidir.
Kullanımdan sonra iskeleler devrilmeye karĢı sabitlenmelidir.
Ġskele sökümünde dikkat edilecek hususlar:
 Ġskele sökümüne en üstten baĢlanmalıdır.
 Ġskele bina bağlantıları kalasların alınmasından sonra ve yukarıdan aĢağıya sırayla sökülmelidir.
 SökülmüĢ malzeme doğrudan yere atılmamalı, bağlanarak indirilmelidir.
 Söküm baĢlamadan iskele takviye ve çaprazlarından hiçbir eleman alınmamalıdır.
Merdivenler;
Sabit merdivenlerin; iĢyerinin büyüklüğüne, yapılan iĢin özelliğine, iĢyerinde bulunabilecek azami kiĢi
sayısına göre, ateĢe dayanıklı yanmaz malzemeden, sağlam, yeterli geniĢlik ve eğimde, etrafı düĢmelere karĢı
uygun korkuluklarla çevrili olması sağlanır. Merdivenler, ilgili mevzuatın öngördüğü hükümler esas alınarak sağlık
ve güvenlik yönünden risk oluĢturmayacak Ģekilde yapılır.
22
Yüksekteki sabit veya geçici çalıĢma yerlerine ulaĢmak için seçilen bu araçlar, yakın bir tehlike durumunda
çalıĢanların tahliyesini de mümkün kılacak Ģekilde olmalıdır.
4 basamaktan fazla olan merdivenlerin boĢluk taraflarında sağlam korkuluklar bulunması zorunludur. (2)
Seyyar merdivenleri ancak düĢük risk nedeniyle daha güvenli bir iĢ ekipmanı kullanımı gerekmiyorsa,
kısa süre kullanılacaksa veya iĢverence değiĢtirilmesi mümkün olmayan iĢyeri koĢullarında ve aĢağıda belirtilen
Ģartlara uymak kaydıyla yüksekte yapılan çalıĢmalarda kullanılabilir.
1. Kullanımı sırasında sağlam bir Ģekilde yerleĢtirilmelidir. Basamakları yatay konumda olacak Ģekilde
düzgün, sağlam, ölçüsü uygun, sabit pabuçlar üzerinde durmalıdır. Asılı duran seyyar merdivenler güvenli bir
Ģekilde tutturulur, ip merdivenler hariç, yerlerinden çıkarılması ve sallanması önlenir.
2. Kullanımı sırasında üst veya alt uçları sabitlenerek veya kaymaz bir malzeme kullanılarak veya aynı
korumayı sağlayan diğer tedbirlerle, ayaklarının kayması önlenir. Platformlara çıkmakta kullanılan seyyar
merdivenleri, platformda tutunacak yer bulunmadığı durumlarda, güvenli çıkıĢı sağlamak için platform seviyesini
yeteri kadar aĢacak uzunlukta tesis edilir. Uzatılıp kilitlenebilir ve eklenebilir merdivenler, parçalarının birbirinden
23
ayrı hareket etmeleri önlenecek Ģekilde kullanılır. Mobil merdivenler, üzerine çıkılmadan önce hareketleri
durdurulur ve sabitlenir.
3. Merdiven ayakları altına takoz koyarak veya iki merdiven uç uca birbirine bağlanarak yükseltilmemelidir.
4. Merdivenlerin eğimleri tabanla 60 dereceyi geçmemelidir.
5. Basamak geniĢliği çubuktan yapılmadığı hallerde 13 cm. olmalıdır.
6. Seyyar merdivenler ahĢap olarak yapıldığında 4 m. uzunluğunu geçmeyecektir. 4 m. den uzun el
merdivenleri çelik boru veya profilden yapılmalıdır.
7. Merdiven ayakları sağlam zemine dayanacaktır. Zeminin kaygan olması durumunda merdivenin ayaklarına
lastik takoz takılarak kayması önlenecektir.
8. Merdiven üst basamağından sonra kollar en az 50 cm. daha uzun olacak ve uçlarına kanca takılacaktır.

Araç/yaya trafiğinin olduğu yerlerde, merdivenlerin etrafı çevrilerek emniyet sağlanmalıdır.

Dayamalı merdivenler üzerinde aĢağıdaki durumlarda çalıĢılmamalıdır:
– ÇalıĢma esnasında kullanılan malzemelerin ilave tehlike arz ettiği durumlarda.
– Merdiven üzerinde kullanılacak ekipmanların iki elle kullanılmasının gerektiği durumlarda.
Ayrıca çok parçalı merdivenler, açmalı merdivenler, tırmanma merdivenleri de çalıĢma alanlarında
çok sık olarak kullanılmaktadır. (4)
24
ÇOK PARÇALI MERDĠVEN
AÇMALI MERDĠVEN
TIRMANMA MERDĠVENĠ
3.2.2 KiĢisel Koruyucularla ilgili Kurallara Uyulup Uyulmadığının Kontrolü
Risk değerlendirme çalıĢmaları sonucunda belirlenen kiĢisel koruyucu donanımların belirtilen çalıĢma alanlarında
ve burada görevli herkes tarafından kullanılması zorunludur. Saha kontrollerinde bu husus gözden kaçırılmamalı,
riskli durumlara izin verilmemelidir.
ÇalıĢma alanlarına koruyucu donanım kullanımı ile ilgili ikaz levhaları, talimatlar konmalı, çalıĢanlara
bilgilendirme ve hatırlatmalar yapılmalı. Gerektiğinde tekrarlanan eğitimlerle çalıĢanların bilinçlendirilmesi
sağlanmalıdır.
ÇalıĢanlar, iĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili aldıkları eğitim ve bu konudaki talimatlar doğrultusunda kendilerine
sağlanan kiĢisel koruyucu donanımları doğru kullanmakla, korumakla, uygun yerlerde ve uygun Ģekilde muhafaza
etmekle yükümlüdür.
25
Bir arıza veya eksikliği bildirilen kiĢisel koruyucu donanımlar arızalar giderilmeden ve gerekli kontrolleri
yapılmadan kullanılmaz. ÇalıĢanlara verilen kiĢisel koruyucu donanımlar her zaman etkili Ģekilde çalıĢır, temiz ve
bakımlı olmalı, gerektiğinde yenileri ile değiĢtirilmelidir. KiĢisel koruyucu donanımlar her kullanımdan önce
kontrol edilmelidir.
3.2.3 Yüksekte ÇalıĢma Sistemlerinin ĠSG Kurallarına Uygunluğu
Yüksekte çalıĢma; Seviye farkı bulunan ve düĢme sonucu yaralanma ihtimalinin oluĢabileceği her türlü alanda
yapılan çalıĢma, yüksekte çalıĢma olarak kabul edilir.
DüĢmeler; Merdivenden veya basamaktan, iskelelerden, çatıdan, döĢemedeki açıklıklardan, zeminde kayarak,
zeminde bir cisme takılarak gerçekleĢebilir. Ayrıca duran veya hareket halindeki araçlardan, ağaçtan, direk
tepesinden, yer seviyesinden daha aĢağı kotlara (çukura, boĢluğa) veya bir yerden diğer bir yere atlarken de
düĢmeler olabilir
DüĢme kazalarının nedenleri: Risklerle ile ilgili önleme planının olmaması, eğitim eksikliği, iĢe uygun eleman
çalıĢtırılmaması, yetersiz iĢ güvenliği önlemleri, kiĢisel koruyucu donanım kullanılmaması, yüksekte çalıĢma
güvenlik ekipmanının olmaması, kontrol ve denetimlerin yetersizliği.
Yüksekte yapılan çalıĢmalarda aĢağıdaki hususlara uyulmalıdır;
a) Yüksekte yapılması zorunlu olmayan montaj ve benzeri çalıĢmaların mümkün olduğunca öncelikle yerde
yapılması sağlanmalıdır.
b) Yapılacak çalıĢmaların önceden planlanması ve organize edilmesi, bu planlama yapılırken yüksekten
düĢme ile ilgili hususlara risk değerlendirme raporunda ve acil durum planında yer verilmelidir.
c) ÇalıĢanların, çalıĢma yerlerine güvenli bir Ģekilde ulaĢmaları uygun araç ve ekipmanlarla sağlanmalı. Sabit
veya seyyar merdivenler, insan taĢımaya uygun vinç ve asansörler vb.
Yüksekteki geçici çalıĢma yerlerine ulaĢmak için en uygun yol ve araçlar, geçiĢlerin sıklığı, söz konusu yerin
yüksekliği ve kullanım süresi göz önüne alınarak belirlenir. Seçilen bu araçlar, yakın bir tehlike durumunda
çalıĢanların tahliyesini de mümkün kılacak Ģekilde olmalı. UlaĢımda kullanılan yol, araç ve platformlar ile katlar
veya ara geçitler arasındaki geçiĢlerde düĢme riski ortadan kaldırılmalıdır.
26
ÇalıĢanları kaldırma veya taĢımada kullanılan iĢ ekipmanlarında;
 TaĢıma kabininin düĢme riski uygun araçlarla önlenir,
 Kullanıcının kendisinin kabinden düĢme riski önlenir,
 Özellikle cisimlerle istenmeyen temas sonucu, kullanıcının çarpma, sıkıĢma veya ezilme riski önlenir,
 Herhangi bir olay neticesinde kabin içinde mahsur kalan çalıĢanların tehlikeye maruz kalmaması ve
kurtarılması sağlanır.
 ġayet, çalıĢma yerinin özelliği ve yükseklik farklılıklarından dolayı taĢıma kabininin düĢme riski, alınan
güvenlik önlemlerine rağmen önlenemiyorsa, emniyet katsayısı daha yüksek güvenlik halatı ile teçhiz edilip,
her çalıĢma günü kontrol edilir.
ç) ÇalıĢma yerlerinde çalıĢanların güvenliği öncelikle, güvenli korkuluklar, düĢmeyi önleyici platformlar,
bariyerler, kapaklar, çalıĢma iskeleleri, güvenlik ağları veya hava yastıkları gibi toplu koruma tedbirleri ile
sağlanır. Yapı alanı içindeki tehlikeli kısımlar(boĢluklar, açıklıklar, kırılgan çatı ve diğer yüzeyler) açıkça
sınırlandırılmalı ve buralara görünür Ģekilde yazılmıĢ uyarı levhaları konulmalı ve geceleri kırmızı ıĢıklarla
aydınlatılmalıdır.
d) Cam, saç ve çimento harçlı levhalardan yapılmıĢ veya eskimiĢ, yıpranmıĢ ve dayanıklılığı azalmıĢ çatılarda,
çatı merdiveni kullanılmalı ve buralarda tam güvenlik sağlanmadıkça çalıĢılmamalıdır.
27
e) Toplu koruma tedbirlerinin düĢme riskini tamamen ortadan kaldıramadığı,
uygulanmasının mümkün
olmadığı, daha büyük tehlike doğurabileceği veya geçici olarak kaldırılmasının gerektiği hallerde, yapılan iĢlerin
özelliğine uygun bağlantı noktaları veya yaĢam hatları oluĢturularak tam vücut kemer sistemleri veya benzeri
güvenlik sistemlerinin kullanılması sağlanmalıdır. ÇalıĢanlara bu sistemlerle beraber yapılan iĢe ve standartlara
uygun bağlantı halatları, kancalar, karabinalar, makaralar, halkalar, sapanlar ve benzeri bağlantı tertibatları; gerekli
hallerde iniĢ ve çıkıĢ ekipmanları, enerji sönümleyici aparatlar, yatay ve dikey yaĢam hatlarına bağlantıyı sağlayan
halat tutucular ve benzeri donanımlar verilerek kullanımı sağlanmalıdır.
f) Yapı iĢleri sırasında ve yapı iĢleri bitirilip yapı kullanıma geçtikten sonra yüksekte yapılacak çalıĢmalarda
kullanılmak üzere oluĢturulacak yatay ve dikey yaĢam hatları için gerekli olan bağlantı noktaları ve yapısal
düzenlemeler, projenin hazırlık aĢamasında belirlenerek sağlık ve güvenlik planı ve sağlık ve güvenlik dosyasında
yer almalıdır.
g) Yüksekte güvenli çalıĢma donanımlarının, yasal mevzuata uygun düzenli olarak kontrol ve bakımlarının
yapılması sağlanmalı, uygun olmayan donanımların kullanılması engellenmelidir.
ğ) Bu alanlarda çalıĢanlara yüksekte çalıĢmayla ilgili tehlike ve riskler konusunda bilgilendirme yapılarak
gerekli eğitim verilmelidir.
h) Yüksekte yapılan çalıĢmalar iĢveren tarafından görevlendirilen ehil bir kiĢinin gözetim ve kontrolü altında
gerçekleĢtirilmelidir.
ı) Sisli ve alaca karanlık havalarda, çalıĢma devam ettiği sürece, iskeledeki merdiven ve asansör baĢları ve
çalıĢılan döĢemeler boydan boya uygun Ģekilde aydınlatılmalıdır. Yeterli aydınlatma sağlanamadığı durumlarda
çalıĢmaya izin verilmemelidir.
Betonarme platformların döĢeme kenarlarında, asansör, merdiven, baca, Ģaft, aydınlatma boĢluklarında, duvar
ve perde duvar gibi yapı elemanları üzerindeki pencere ve benzeri boĢluklarda çalıĢanların veya malzemelerin
düĢmesini engelleyecek toplu koruma tedbirleri alınır. Bu gibi yerlerde kullanılan güvenlik ağları; ilgili ulusal
standartlara, ulusal standart bulunmaması halinde ilgili uluslararası standartlara uygun olması sağlanır ve yapılan
iĢe uygun tipte güvenlik ağı seçilir. Yapı alanında kullanılan güvenlik ağının kullanma kılavuzu iĢyerinde
bulundurulur. Güvenlik ağları standartlara ve kullanım kılavuzuna uygun Ģekilde kurulur.
ÇalıĢanların sağlık ve güvenliklerini olumsuz etkileyebilecek hava koĢullarından korunması sağlanır, kuvvetli
rüzgâr alan iĢyerlerinde gerekli güvenlik tedbirleri alınmadan yüksekte çalıĢma yapılmaz.
Yüksekte yapılan çalıĢmalarda kullanılan el aletleri ve diğer malzemelerin düĢmelerini engelleyecek tedbirler
alınır.
28
Yapı alanında, düĢen cisimlere karĢı öncelikle toplu korunma önlemleri alınır, tehlike oluĢturabilecek bölgelere
giriĢler önlenir veya gerektiğinde kapalı geçitler yapılır.
Yapı alanında, çalıĢanlara uygun baĢ koruyucu donanımlar verilerek kullanımı sağlanır.
Yapı alanında, malzemelerin hangi yükseklikten olursa olsun doğrudan yere atılmaması, dengeli ve güvenli bir
Ģekilde indirilerek uygun bir yere istif edilmesi sağlanır. Atık malzemelerin uzaklaĢtırılması için moloz kaydırakları
gibi güvenli çalıĢma yöntemleri tercih edilir.
3.2.4 Asma Ġskele ve Bina Cephe Asansörlerinin ĠSG Kurallarına Uygunluğu
Asma iskele ve bina cephe asansörleri ĠĢ Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik ġartlarında belirtilen
standartlarda, makine Emniyet yönetmeliğine uygun belgeli ekipmanlar olmalı, sertifikaları, kullanım, bakım
kılavuzları, planları bulunmalıdır. Genel baĢlıklarıyla iĢ ekipmanlarının;
Hareketli parçalarıyla temas riskinin bulunduğu hallerde; tehlikeli bölgeye ulaĢmayı önleyecek veya bu bölgeye
ulaĢılmadan önce hareketli parçaların durdurulmasını sağlayacak uygun koruyucular veya koruma donanımları
bulunmalıdır.
Varsa ve güvenliği etkiliyorsa kumanda cihazları açıkça görülebilir ve tanınabilir özellikte olmalı ve uygun Ģekilde
iĢaretlenmelidir.
Kumanda cihazları zorunlu haller dıĢında, tehlikeli bölgenin dıĢına yerleĢtirilmeli ve bunların kullanımı ek bir
tehlike oluĢturmamalı. ĠĢ ekipmanlarının çalıĢtırılması, bu amaç için yapılmıĢ kumandaların ancak bilerek ve
isteyerek kullanılması ile sağlanmalı.
Operatörleri, ana kumanda yerinden tehlike bölgesinde herhangi bir kimsenin bulunmadığından emin olmalı, bu
mümkün değilse makine çalıĢmaya baĢlamadan önce otomatik olarak devreye girecek sesli ve ıĢıklı ikaz sistemleri
bulunmalı.
Bakım iĢleri, ancak iĢ ekipmanı kapalı iken yapılabilir. Bunun mümkün olmadığı hallerde, bakım iĢleri
yürütülürken gerekli önlemler alınır, yazılı talimatlar hazırlanır veya bu iĢlerin tehlike bölgesi dıĢında yapılması
sağlanır.
ÇalıĢanların güvenliğinin sağlanmasında zorunlu olan ikaz ve iĢaretler bulunmalıdır.
Sadece tasarım ve imalat amacına uygun iĢlerde ve Ģartlarda kullanılmalıdır.
29
Özel ġartlar;
Ġskele taĢıyıcı sistemi için kullanılacak halatlar, hareketi sağlayan mekanik tesisat ve motor tertibatı, fren
sistemleri, çalıĢma platformu ve diğer güvenlik teçhizatları her gün iĢe baĢlamadan önce kontrol edilmelidir.
Kontrol sonucu kayıt altına alınır, uygunsuzluklar varsa belirtilir, müdahale konusunda yetkili birimlere haber
verilerek ekipmanın kullanılmaması konusunda gerekli önlemler (kilitleme, ikaz levhaları vb) alınır.
Ġskelelerin hareketlerini sağlayan makine, teçhizat ve vinçlerin, kullanılmaya baĢlanmadan önce, montajını
gerçekleĢtiren yetkili teknik elemanlarca kullanıma elveriĢli olduklarına dair belgeler hazırlanarak, bu belgeler
iĢyerinde bulundurulmalıdır.
Ġskelelerin, çalıĢma sırasında sağa sola veya ileri geri hareket etmeden asılı kalması sağlanmalıdır.
Ġskelelerin taĢıyabileceği azami yük miktarı kolay fark edilebilecek Ģekilde belirtilerek, bu miktardan fazla
yükleme yapılmasına izin verilmemelidir.
Asma iskelelerde merdiven kullanılmamalıdır.
Ġskeleler, çalıĢma konumunda devreye sokulabilecek durdurma fren sistemleriyle donatılmalı. Ayrıca iskelelerde
düĢmeyi önleyici teçhizat ve ikincil fren sistemleri bulunmalıdır. Halatlı kaldırma tertibatlarında çalıĢma
konumunda güç kaynağının kesilmesi durumunda otomatik olarak devreye giren ayrı bir tutma freni bulunmalıdır.
Güç tahrikli halatlı asma iskele sistemlerinde, aĢırı yük algılama sistemleri, otomatik hız algılayıcı sistemler, en
düĢük ve en yüksek çalıĢma seviyelerinde devreye girecek halat sonu sınır anahtarları, yapıdan kaynaklanan
30
tehlikeli durum varsa çarpıĢmayı önleyici düzenekler, iskele platformunun yatay düzlemde kalmasını sağlayan
eğim algılayıcılar gibi güvenlik sistemleri bulunmalıdır.
Güvenlik sistemlerinin üretici talimatları ve yasal mevzuatta belirtilen Ģekilde ve sürelerde kontrol ve bakımları
yapılmalı, kayıtları tutulmalıdır.
Ġskele sistemlerinde çalıĢan sayısı kadar dikey yaĢam hattı oluĢturulmalıdır. ÇalıĢanlara bağlantı aparatları ve halat
tutucularıyla beraber tam vücut kemer sistemleri verilerek kullanımı sağlanmalıdır. Dikey yaĢam hatlarının üst
uçları uygun bir yere sağlam ve güvenli bir Ģekilde sabitlenmelidir.
Halatlı sistemlerde halatların sarıldığı ve geçtiği mekanik teçhizatlardan kurtulmalarını, hareket sırasında çekme
sisteminde halatların kaymasını önleyen tedbirler alınmalıdır.
Ġskelelerin, iniĢ ve çıkıĢ yollarında herhangi bir engel bulunmaması için gerekli tedbirler alınmalıdır.
Üretici talimatları ve ilgili mevzuatta belirtilen periyodik kontrol ve bakımlar bu konuda yeterliliğe sahip ve
yetkilendirilmiĢ kiĢilerce yapılarak kayıtları tutulmalıdır
3.2.5 Bakım, Onarım, Devreye Alma ĠĢlemleri
Makine, tezgâh ve tesislerin daha uzun sürelerle, arızasız ve problemsiz olarak çalıĢmasını sağlamak, beklenmedik
arızalar sebebiyle tehlikeli durumların ortaya çıkmasını, kaza, yaralanma, malzeme hasarları ve zaman kaybını
önlemek için yapılan her türlü planlı temizlik, ayar, kalibrasyon iĢlemlerinin tamamı bakımdır. Onarım; Tespit
edilen veya aniden ortaya çıkan arızalara yapılan müdahaledir.
Devreye alma; Kurulumu tamamlanmıĢ, her açıdan göreve hazır hale gelmiĢ cihaz, makine ve tesislerin uzman
kiĢilerce kullanıma alınmasıdır.
31
Bakım, onarım, devreye alma çalıĢmalarının yeterli güvenlik tedbiri alınmadan yapılması birçok kazalara ve
meslek hastalıklarına sebep olmaktadır.
ĠĢyerlerinde, bakım-onarım iĢlemleri için; bir sistem yerleĢtirilmeli, talimatlar ve yönergeler hazırlanmalıdır.
Yönergelerde ve talimatlarda, çalıĢma izin Ģartları net olarak belirlenmeli, iĢi yapanların, bundan sorumlu olanların,
bu izinleri imzalayacak kiĢilerin belirlenmesi, bu kiĢilerin de doğru ve etkin karar vermeleri gerekmektedir.
Yönergelerin yanında eğitim ve denetim hizmetleri asla göz ardı edilmemelidir.
Sözlü emirler, yanlıĢ duymalara ve yanlıĢ anlaĢılmalara sebep olabileceğinden dolayı, verilen talimatların tamamı
yazılı olmalıdır.
YerleĢtirilecek sistemde;
•
Yapılacak iĢ,
•
ĠĢi kimin denetleyeceği,
•
Alınacak güvenlik tedbirleri,
•
ĠĢe baĢlamadan önce çalıĢanlar tarafından alınacak gerekli tedbirler,(Örneğin; fiziksel kilitleme aygıtlarının
takılması, tehlike uyarı iĢaretlerinin asılması gibi)
•
Bu sistemde; yöneticilerin, iĢçilerin, müteahhitlerin ve diğer Ģahısların uymaları gerekli tedbirler ve Ģartlar
açık ve net bir Ģekilde belirlenmelidir
•
ÇalıĢma alanının güvenli olup olmadığının tespiti ve güvenli hale getirilmesi,
•
ÇalıĢma izninin kaldırılmasından önce yapılması gerekli iĢlemlerin belirtilmesi, bu iĢlemlerin kimler
tarafından yapılacağının açık olarak yazılması, belge sisteminin yerleĢtirilmesi, gerekmektedir.
•
Kazaların bir kısmı da, bakım ve onarım sonrası, yapılan normal çalıĢmalarda meydana gelmektedir.
Bakım ve onarım esnasında yapılmıĢ olan değiĢikliklerden operatörün haberdar edilmemesi bu tür kazalara
neden olabilmektedir.
•
Bakım ve onarımlarda tespit edilen önemli hususların kayda alınması, daha sonraki kontrollerde bu
kayıtlara dikkat edilmesi gereklidir.
32
•
Makine tezgâh ve tesislerde normal çalıĢmalar esnasında görülen değiĢik durumlar, arızalar, kayda
alınmalı, büyük yenileme ve bakım çalıĢmaları esnasında bu kayıtlar dikkate alınmalıdır.
•
ĠĢyerinde bu tür kayıt sisteminin oluĢturulmaması, ĠĢletmeleri ve idarecileri Ģahısların hafızalarına bağımlı
kılar ki buda doğru değildir.
•
Bakım ve onarımlar, uzman kiĢiler tarafından, üreticilerin talimatları doğrultusunda yapılmalıdır. Makina
bakım ve onarım iĢlerinde görevli olan kiĢilerin, makina yapımcılarının önerileri hakkında yeterli
bilgilerinin bulunması gerekmektedir.
•
Bakım defteri bulunan makinelerde bakımla ilgili iĢlemler günü gününe bu deftere iĢlenmelidir.
•
Makine veya tezgâh durdurulmadan tamir bakım yapılmamalı, hareketli kısımlarda (kayıĢ-kasnak
sistemleri, diĢli, kaplın operasyon noktalarında) bulunan koruyucu kapaklar sökülmemelidir.
•
Koruyucu kapakların kaldırılması gerektiğinde, güç kesilmeli, Ģalter kilitlenmelidir. Bakım ve onarım
iĢlemi yapıldıktan sonra koruyucu kapaklar tekrar yerlerine düzgün olarak takılmalıdır.
•
Kilitlemeli koruyucular ve makinelerin küçük parçalarında operatörü korumak için bulundurulan güvenlik
aygıtları aynı zamanda bakımcıyı da korurlar.
•
Ancak büyük çaptaki makinelerde ve tesislerde, tehlikeli alana giren ve tesisat çalıĢtırıldığında gözden uzak
olduğu için görülemeyen bakımcıların korunması için özel tedbirler alınmalıdır. Kapalı alanlarda yapılan
çalıĢmalarda mutlaka dıĢarda bir gözetmen bulunmalıdır.
• Bakım ve onarım iĢlerinde uygun ve yeterli aydınlatma sağlanmalıdır. Rutubetli ve iletken ortamlarda
düĢük gerilimli (24 volt )aydınlatma cihazları kullanılmalıdır. Sistemin enerjisi kesilmeli, kullanılan seyyar
elektrikli cihazların yalıtımının uygun ve sağlam olmasına dikkat edilmelidir.
33
•
Bina ve tesisatta yüksekte yapılacak bakım ve onarım iĢlerinde, geçici olarak uygun ve güvenli sabit
merdivenli platformlar, geçit ve iskeleler yapılmalıdır, gerekli önlemler alınmalı ve çalıĢan iĢçilere uygun
kiĢisel korunma araçları verilmeli, çalıĢanlar da bunları kullanmalıdır.
•
Bakım ve onarım iĢleri çalıĢmalar durdurulmadan yapıldığı durumlarda, alınacak güvenlik tedbirleri daha
önceden tespit edilmeli ve uygulanmalıdır.
• Zararlı, zehirli gazların bulunduğu, havalandırmanın yeterli olmadığı yerlerde (tehlikeli gaz, buhar veya
sislerin meydana gelebileceği tank veya depolarda) yapılan çalıĢmalarda,
malzemeler verilmelidir.
34
gerekli kiĢisel koruyucu
• Bu gibi yerlerde tecrübeli ve usta iĢçiler çalıĢtırılmalı, kiĢisel koruyucuları kullanmaları temin edilmeli, bir
veya birkaç kiĢi gözlemci olarak görevlendirilmelidir. Muhtemel bir zehirlenme durumunda ilk yardım
yapacak malzeme ve kiĢiler hazır bulundurulmalıdır.
•
Yakınlarda hendek, çukur ve diğer kazı iĢlerinin yapıldığı durumlarda, uygun Ģekilde payandalar ve
korkuluklar konulmalı ve buralar geceleri ıĢıklandırılmalıdır.
•
Basınçlı kazanlar ve kaplar basınç altında iken onarılmamalıdır. Onarılacak tank veya depoların diğer tank
veya depolarla olan bağlantıları
•
kesilmelidir.
Onarılan tank veya depoların içinde mekanik karıĢtırma tertibatı bulunduğu durumlarda, onarıma
baĢlanmadan önce karıĢtırma tertibatının güç kaynağı ile irtibatı kesilmeli ve karıĢtırıcı uygun Ģekilde
takozlanmalı, desteklenmeli veya bağlanmalıdır.
•
Ġçinde parlayıcı, patlayıcı maddelerin bulunduğu kapların kaynakla tamir bakımının yapıldığı durumlarda,
bu depolar tamamen temizlenmeli (buharla vb), daha sonra içine su doldurulduktan (veya azot veya
karbondioksit gibi asal gazlar ile veya benzeri ile doldurulacak) sonra, yetkili teknik elemanların
nezaretinde usta kiĢilere bu kaynak iĢleri yaptırılmalıdır.
35
•
Bu depolar, buharla yıkanabilecek ve içine su doldurulabilecek durumda değilse, çok özel olarak
temizlenmeli, raspalanmalı, 24 saat su verilmek suretiyle karıĢtırılarak, en az iki saat havalandırılmalı,
ilgililerce kontrol edilmeli, deponun uygun Ģekilde temizlenmediği kanaatine varılırsa, su veya buharla
temizlemeye ve havalandırma iĢlemine devam edilmelidir.
TAM KĠLĠTLEME/ETĠKETLEME KONTROL LĠSTESĠ
Alınan Önlemler
 Tüm makinelerin ve aygıtların, temizleme, bakım, ayarlama veya hazırlama gibi iĢlemler sırasında,
tam-kilitleme veya bağlantının çözülmesi veya takozlama yolu ile harekete geçmesi önleniyor.
 Elektrik tesisatı üzerindeki devre-kesicilerin, üzerinde çalıĢılan tüm devreleri, kontrol donanımları
dâhil, devre-dıĢı bırakması sağlanmıĢ.
 Tüm ana vana ve valfler tam-kilitlenebilir durumda.
 Tam-kilitleme yapılmadan önce, sistemdeki kalıntı enerjinin (mekanik, hidrolik,basınçlı hava gibi)
uygun biçimde boĢalması sağlanıyor.
 Tam-kilitlemeye yetkili personele, ancak kendi anahtarları ile açılabilen kilitler verilmiĢ.
 Tam-kilitlemeye yetkili personelin kendi ellerindeki anahtara sahip çıkmaları ve bunları
baĢkalarına vermemeleri sağlanmıĢ.
 Tam-kilitleme yapılmıĢ durumlarda, kilidin açılmasında tek yetkili, tehlikeye maruz kiĢi veya
kiĢilerdir.
 Tam-kilitlemeden sonra, enerjisi kesilmiĢ olması gereken sistemler kontrol edilmeden iĢe
baĢlanmıyor: bu kontrol sırasında, tehlikede olabilecekler uyarılıyor.
 Tüm makinelerin durma konumunda olduğu (gereğinde durdurma düğmesine basılarak) kontrol
edilmeden, kesilmiĢ olan enerji devreye sokulmuyor.
 Devreyi kendi kilitleri ile kesilmiĢ olan kiĢilerin kimler olduğunun izlenebileceği yöntemler
kullanılıyor.
 Acil durumlarda kullanılacak sayı ve nitelikte, uyarı etiketleri ve güvenlik kilitleri var.
36
 Operatörün yerinden ayrılması durumunda kendiliğinden veya kaza ile harekete geçebilecek aksam
veya donanımın çalıĢması önleniyor.
 Enerjinin kesilememesi durumunda, yapılacak tüm çalıĢmalar için özel önlemler alınıyor.
3.2.6 Saha, Sosyal Tesisler ve Sigara Ġçme Alanlarının Tertip, Düzen ve ĠSG Kurallarına Uygunluğu
Dinlenme ve barınma yerleri
Özellikle, çalıĢan sayısının fazla olması, iĢin niteliği veya çalıĢma yerinin uzak olması ve benzeri nedenlerin
sağlık ve güvenlik yönünden gerektirmesi halinde, çalıĢanlara, kolay ulaĢılabilen dinlenme veya barınma yerleri
sağlanmalıdır. Tüm alanlarda temizlik ve düzen yönünden görevlendirilmiĢ çalıĢanlar tarafından düzenli kontroller
yapılarak sürekli uygunluk temin edilmelidir.
Dinlenme ve barınma yerleri, sağlık Ģartları ve dıĢ etkilerden korunma bakımından yeterli nitelikte, uygun bir
yere, zemini düzeltilerek kurulur ve drenaj için gerekli tedbirler alınır.
Dinlenme, barınma ve sosyal amaçlı kullanılan tesisler, yanıcı olmayan ve kolay tutuĢmayan malzemeden inĢa
edilir. Barınma amacıyla çadır ve branda kullanılmaz. Meskûn mahal dıĢında, yol, demiryolu, köprü inĢaatı gibi
açık havada yapılan çalıĢmalarda, barınma ve benzeri ihtiyaçları gidermek amacıyla, sadece yanmaz
malzemelerden yapılmıĢ çadırlar kullanılabilir.
Barınma yerlerinin ısıtılmasında, duman, gaz ve yangın tehlikesine karĢı gerekli tedbirler alınır, mangal,
maltız, açık ateĢ vb. kullanılmaz. Bu yerlerde uygun ve yeterli hijyenik Ģartlar, aydınlatma, havalandırma ve termal
konfor Ģartları sağlanır. ĠĢyeri binaları ile bunlara yapılacak her çeĢit ek ve değiĢiklikler, yapılan iĢin özelliğine
uygun nitelik ve yeterli sağlamlıkta inĢa edilmelidir. Deprem ve Binaların Yangından Korunması Hakkında
Yönetmeliklere uygun olmalıdır.
Elektrik tesisatı, yangın veya patlama tehlikesi oluĢturmayacak Ģekilde projelendirilip tesis edilir ve çalıĢanlar
doğrudan veya dolaylı temas sonucu kaza riskine karĢı korunur.
Barınma yerlerinde kullanılan ısıtma, soğutma ve havalandırma sistemleri, elektrik tesisatları ile
aydınlatmalar için gerekli güvenlik tedbirleri alınarak yeterli ve uygun araçlar sağlanır, yangına neden olmayacak
Ģekilde tesis edilip, kullanıma alınır.
37
Barınma yerlerinde, çalıĢanların kullanmaları için yeterli sayıda karyola, ranza, yatak, battaniye ve benzerleri
iĢveren tarafından sağlanır. Yatak, battaniye ve benzerleri temiz bir halde bulundurulur, gerektiğinde dezenfekte
edilir.
Dinlenme ve barınma yerlerinin yeterli geniĢlikte olması sağlanır ve bu yerlerde çalıĢanlar için yeterli sayıda
masa ve arkalıklı sandalye buldurulur. Dinlenme ve barınma yerlerinde sigara içmeyenlerin sigara dumanından
korunmaları için gerekli tedbirler alınır.
Sabit barınma tesislerinde; bir dinlenme odası, bir boĢ vakit değerlendirme odası, yeterli duĢ, tuvalet, lavabo
ve temizlik malzemesi bulundurulur. Bu yerlerde temizlik malzemeleri ile üst baĢ temizliği için gerekli araç-gereç
ve makineler sağlanır.
Soyunma yeri ve elbise dolabı
ĠĢ elbisesi giyme zorunluluğu olan çalıĢanlar için, yeterli büyüklükte, uygun aydınlatma, havalandırma,
termal konfor ve hijyen Ģartlarını haiz, kadın ve erkek çalıĢanlar için ayrı ayrı soyunma yerleri sağlanır.
ÇalıĢanların soyunma yerleri dıĢındaki yerlerde giysilerini değiĢtirmelerine izin verilmez. Soyunma yerlerinin
kolayca ulaĢılabilir ve yeterli kapasitede olması ve buralarda yeterli sayıda oturma yeri bulunması sağlanır.
Soyunma odalarında her çalıĢan için çalıĢma saatleri içinde giysilerini koyabilecekleri yeterli büyüklükte
kilitli dolaplar bulundurulur. Nemli, tozlu, kirli, tehlikeli maddeler ile çalıĢılan yerlerde ve benzeri iĢlerde iĢ
elbiseleri ile harici elbiselerin ayrı yerlerde saklanabilmesi için yan yana iki bölmeli veya iki ayrı elbise dolabı
sağlanır. Soyunma yeri gerekmeyen iĢyerlerinde çalıĢanların elbiselerini koyabilecekleri uygun bir yer ayrılır.
DuĢlar ve lavabolar
Yapılan
iĢin
veya
sağlıkla
ilgili
nedenlerin
gerektirmesi
halinde,
çalıĢanların
yıkanmalarının,
temizlenmelerinin gerektiği her durumda, kadın ve erkek çalıĢanlar için ayrı ayrı olmak üzere sıcak ve soğuk su
imkânı bulunan uygun yıkanma yerleri ve duĢlar tesis edilir. DuĢlar, çalıĢanların rahatça yıkanabilecekleri
geniĢlikte, dıĢarıdan içerisi görünmeyecek, uygun havalandırma, aydınlatma, termal konfor ve hijyen Ģartları
sağlanacak Ģekilde yapılır.
DuĢ tesisi gerektirmeyen iĢlerde, çalıĢma yerlerinin ve soyunma odalarının yakınında, gerektiğinde sıcak suyu
da olan, lavabolar bulunur. Lavabolar erkek ve kadın çalıĢanlar için ayrı ayrı yapılır.
DuĢlar ve lavaboların her zaman çalıĢanların kullanımına hazır halde olması sağlanır, buralarda gerekli
temizlik malzemeleri bulundurulur. DuĢ veya lavaboların soyunma yerlerinden ayrı yerlerde bulunması
durumunda, duĢ ve lavabolar ile soyunma yerleri arasında kolay geçiĢ yolları sağlanır.
38
Tuvaletler ve lavabolar
ÇalıĢma, dinlenme, yıkanma ve soyunma yerlerine yakın yerlerde, kadın ve erkek çalıĢanlar için ayrı ayrı
olmak üzere, yeterli sayıda tuvalet ve lavabolar tesis edilir. Tuvalet ve lavabolarda, uygun havalandırma,
aydınlatma, termal konfor ve hijyen Ģartları sağlanır ve gerekli temizlik malzemeleri bulundurulur.
Tuvalet ve lavabolar, insan ve çevre sağlığı yönünden risk oluĢturmayacak Ģekilde su depolarına, su geçen
yerlere, gıda maddelerinin depolandığı veya iĢlendiği yerlere uzak Ģekilde yerleĢtirilir.
Temizlik ve Düzen
ÇalıĢma alanının düzenli ve temiz tutulması sağlanır. Sivri uçları veya keskin kenarları bulunan malzeme ve
atıklar düzenli periyotlarla çalıĢma alanlarından uzaklaĢtırılır. UzaklaĢtırılması mümkün olmayan sivri veya keskin
kenarları bulunan malzemelerin saplanma riskine karĢı gerekli koruyucu malzemeler ile korunması/kaplanması
sağlanmalıdır.
Buz, kar, yağmur, kullanılan malzemeler ve diğer etkenlerle kaygan hale gelen çalıĢma yerleri ve geçitler
temizlenerek kaymayı önleyici tedbirler alınmalıdır.
ÇalıĢma alanında malzemelerin, yıkılma ve devrilmeleri önlenmeli, kazaya sebep olmayacak Ģekilde istif
edilmeleri sağlanmalıdır.
Sigara Ġçme Alanları
ÇalıĢma alanının tamamında sigara içilebilecek ve sigaranın yasak olduğu alanlar belirlenmeli ve kolay fark
edilebilir Ģekilde iĢaretlenmelidir. Ortak kullanılan kapalı alanlar, yanıcı, parlayıcı, patlayıcı madde depolanan
veya kullanılan alanlar ve benzeri ateĢle yaklaĢmanın tehlike oluĢturabileceği alanlarda sigaranın tehlikeli ve yasak
olduğunu belirten talimat ve ikaz iĢaretleri bulunmalıdır. ÇalıĢanlar bu alanlar hakkında yazılı talimatlarla
bilgilendirilmelidir. Sigara içilebilecek alanlarda yangına karĢı önlem alınmalı, görevlendirilecek çalıĢanlarla
düzenli temizlik ve kontrolleri yapılmalıdır.
3.2.7 Sahadaki Korkuluk, Geçit, Rampa, Tehlikeli Alan ve BoĢlukların ĠSG Kurallarına Uygunluğu
Korkuluklarda;
Platformdan en az bir metre yükseklikte ve herhangi bir yönden gelebilecek en az 125 kilogramlık yüke
dayanıklı ana korkuluk,
39
Platforma bitiĢik, en az 15 santimetre yüksekliğinde topuk levhası,
Topuk levhası ile ana korkuluk arasında açıklıklar 47 santimetreden fazla olmayacak Ģekilde konulan ara
korkuluk, bulunması sağlanır.
Geçitlerde;
Merdiven, koridor, geçiĢ yolu, yükleme yeri ve rampa dâhil bütün yolların, yaya ve araçların güvenli
hareketlerini sağlayacak ve yakınlarında çalıĢanlara tehlike oluĢturmayacak Ģekil ve boyutlarda olması sağlanır.
ĠĢyeri içerisindeki eriĢim yollarının engebeli, çukur, kaygan olmaması sağlanır ve bakımları yapılır.
ÇalıĢma platformları ve geçitler kiĢileri düĢmekten ve düĢen cisimlerden koruyacak Ģekilde yapılır,
boyutlandırılır, kullanılır ve muhafaza edilir.
ĠĢyerinde yayalar tarafından veya malzeme taĢımada kullanılan yolların, bulunabilecek azami kullanıcı
sayısına ve yapılan iĢin niteliğine uygun boyutlarda olması sağlanır ve bu yollar açıkça iĢaretlenir. Malzeme taĢınan
yollarda yayalar için yeterli güvenlik mesafesi bırakılır.
40
Araç geçiĢ yolları ile kapılar, yaya geçiĢ yolları, koridorlar ve merdivenler arasında yeterli mesafe bulunması
sağlanır. ÇalıĢma mahallerinde yapılan iĢ, kullanılan makine ve malzeme göz önüne alınarak, çalıĢanların
korunması amacıyla araç geçiĢ yolları açıkça iĢaretlenir.
Yapılan iĢin özelliği nedeniyle malzeme veya çalıĢanların düĢme riski bulunan tehlikeli alanlara, görevli
olmayan kiĢilerin girmesi uygun araç ve gereçlerle engellenir. Tehlikeli alanlara girme yetkisi olan kiĢilerin
korunması için uygun tedbirler alınır, bu alanlar açıkça iĢaretlenir.
Yüksek geçit, platform veya çalıĢma sahanlıklarının serbest bulunan bütün tarafları ile çalıĢanların yüksekten
düĢme riskinin bulunduğu yerlere, düĢmelere karĢı uygun korkuluklar yapılır. Bu korkuluk ve ara elemanlarının
yükseklikleri, dayanımı ve açıklıkları çalıĢma alanının güvenliğini sağlayacak ve buralardan düĢme riskini ortadan
kaldıracak nitelikte olur.
Rampalar;
Yükleme yeri ve rampalar, taĢınacak yükün boyutlarına uygun olmalı, en az bir çıkıĢ yeri bulunmalıdır.
Yükseklik, geniĢlik bilgileri, taĢınabilecek toplam yük ağırlığı kolay görülebilir bir Ģekilde yazılmalı,
iĢaretlenmelidir.
Belirli bir geniĢliğin üzerinde olan yükleme yerlerinde teknik olarak mümkünse her iki uçta da çıkıĢ yeri
bulunmalıdır. Yükleme rampalarında iĢçilerin düĢmesini önleyecek yeterli güvenlik önlemi alınmalıdır.
Araç giriĢ çıkıĢları kontrol altına alınmalı aynı anda birden fazla aracın bulunmaması ikaz levhaları, kontrol ve
talimatlarla sağlanmalıdır.
Ġksalar;
Kazı sırasında ya da sonradan temel çukuru yanlarındaki malzemelerin kayarak temel zemini veya çukuruna inĢaat
alanına dolmasını önlemek için kazı yan yüzleri çeĢitli Ģekillerde kaplanır. Bu iĢleme “Tahkimat“, “Tahkim” denir.
En çok uygulanan tahkimat yöntemlerinden biride iksadır. Riskli yüzeylere tahkimat yapılmadan önce kavlak
41
kontrolü yapılmalıdır. Ayrılan, askıda duran, kopma eğilimde olan taĢ, kaya ve toprak kütleleri düĢürülerek yüzey
temizlendikten sonra iksa yapılmalıdır.
Yapılan iksa sağlamlığı, yeterliliği ve riskli yüzeyde bir değiĢim olup olmadığı sık sık kontrol edilmelidir.
Her vardiya öncesi ve yağıĢlı havalardan sonra kontroller yapılmalı, kontrol sonuçları yazılı olarak tutulmalı, riskli
bir durum yoksa saha sorumlularının izni ile çalıĢma baĢlatılmalıdır.
Kazıların her bölümü ilgili saha sorumlusu tarafından her gün en az bir defa kontrol edilmeli ve çalıĢılmasında bir
sakınca olmadığı sonucuna varılırsa iĢe devam edilmelidir. ÇalıĢılmasında sakınca olduğu anlaĢılırsa sakınca
giderilinceye kadar iĢ durdurulmalıdır.
Her iki halde de, durum yazılı kayda alınmalı ve imzalanmalıdır.
Sert kaya, sert Ģist, betonlaĢmıĢ çakıl, sert kalker, killi Ģist kaya, gre ve konglomera gibi kendini tutabilen
zeminlerde yetkililerin gerekli gördüğü hallerde ve Ģevsiz yapılmak zorunluluğu bulunan 150 santimetreden daha
derin kazılarda, yan yüzler uygun Ģekilde desteklenmek veya iksa edilmek suretiyle tahkim olunacak ve iksa için
kullanılacak kalas baĢları, kazı üst kenarından 20 cm. yukarı çıkarılacaktır. Ġksanın yeterliliği iĢ süresince kontrol
edilerek sonuçlar kaydedilecektir.
150 santimetreden daha derin olan kazı iĢlerinde, iĢçilerin inip çıkmaları için yeteri kadar el merdivenleri
bulundurulacaktır. Ġksa tertibatının ve desteklerinin, inip çıkma için kullanılmasına izin verilmeyecektir.
Tehlikeli BoĢluklar;
Betonarme platformların döĢeme kenarlarında, asansör, merdiven, baca, Ģaft, aydınlatma boĢlukları gibi
döĢemelerde süreksizlik meydana getiren boĢluklarda, duvar ve perde duvar gibi yapı elemanları arasında
süreksizlik meydana getiren pencere ve benzeri boĢluklarda çalıĢanların veya malzemelerin düĢmesini engelleyecek
toplu koruma tedbirleri alınmalıdır. Bu boĢluklar sağlam bir Ģekilde tamamen kapatılmalı veya bu alanlara
ulaĢmayı önleyecek korkuluk sistemleri kullanılmalıdır. BoĢlukların üzerlerinin kapatılması halinde bu kapakların
sağlam olması ve herhangi bir sebeple yetkililerden izinsiz açılmaması için önlem alınmalı, çalıĢanlara yazılı
talimatlar verilmeli ve iĢaretleme yapılmalıdır. BoĢluklar düĢen insanları veya cisimleri tutabilecek güvenlik
ağlarıyla da kapatılabilir.
42
Herhangi bir sebeple betonarme platform kenarındaki korkuluğun bir kısmının geçici olarak kaldırılmasının
gerektiği durumlarda, bu alanlarda düĢmeyi önleyici diğer güvenlik tedbirleri alınır ve çalıĢanlara uygun kiĢisel
koruyucu donanımlar verilir.
3.2.8 Stok Sahası ve Depoların Kontrolü
Depolar: ÇeĢitli mal, malzeme ve maddelerin gerektiğinde kullanılmak üzere muhafaza edildiği yerlerdir. Silolar,
tank çiftlikleri, basımevi depoları, antrepolar, ahırlar, ambarlar, eĢya emanet ve muhafaza yerleri, arĢivler ve
benzeri yerler bu sınıfa girer.
Parlayıcı ve patlayıcı maddeler ile akaryakıtların imal edildiği, depolandığı, doldurma-boĢaltma ve satıĢ iĢlerinin
yapıldığı yerler yüksek tehlikeli yerler olarak değerlendirilir.
Yakıt depoları, yangına dayanıklı bölmelerle korunmuĢ bir hacme yerleĢtirilir veya yakıt tankları açık alanda ise
çevresinde yangın riskine karĢı yeterli önlem alınır. Çevredeki diğer yancı maddelerin, ateĢ kaynaklarının
uzaklaĢtırılması, iĢaretleme, algılama ve alarm sistemleri, yangın müdahale araçlarının oluĢturulması, metal
kısımların topraklanması ve benzeri önlemler.
43
Depolama alanlarında yeterli doğal havalandırma veya suni havalandırma sağlanmalı, soba, ocak ve benzeri açık
ateĢ kaynağı bulundurulması ve tedbir alınmaksızın kaynak yapılması yasaklanmalıdır.
Suyun söndürme etkisinin yeterli görülmediği veya su ile reaksiyona girebilecek maddelerin bulunduğu,
depolandığı ve üretildiği hacimlerde uygun tipte söndürme sistemi tesis edilmelidir.
Kolay yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı maddeler ile benzeri maddelerin depo alanları sosyal tesis alanlarından yeterli
uzaklıkta güvenli bir mesafede olmalıdır.
Yapı alanının düzenli tutulması ve yeterli temizlikte ve güvenlikte olması iĢverenin yükümlülüklerinden biridir.
ÇeĢitli malzemeler ve özellikle tehlikeli malzeme ve maddeler için uygun depolama alanları ayrılması ve bu
alanların sınırlarının belirlenmesi gerekmektedir.
Atık ve artıkların depolanmasını, atılmasını veya uzaklaĢtırılmasını sağlayacak çözümler oluĢturulmalıdır.
Sivri uçları veya keskin kenarları bulunan malzeme ve atıklar düzenli periyotlarla çalıĢma alanlarından
uzaklaĢtırılmalı. Yapı alanından uzaklaĢtırılması mümkün olmayan sivri veya keskin kenarları bulunan
malzemelerin saplanma riskine karĢı gerekli koruyucu malzemeler ile korunması/kaplanması sağlanmalıdır.
Depo alanlarında ve çevresinde buz, kar, yağmur, malzemeler ve diğer etkenlerle kaygan hale gelen çalıĢma yerleri
ve geçitler temizlenerek kaymayı önleyici tedbirler alınmalıdır.
Yapı alanında malzemelerin, yıkılma ve devrilmeleri önlenmeli, kazaya sebep olmayacak Ģekilde istif edilmeleri
sağlanmalıdır.
Yapı alanında, yanıcı veya patlayıcı maddelerin depolandığı depo alanlarında ve patlayıcı ortam oluĢan çalıĢma
alanlarında bakım, onarım iĢleri dahil her türlü çalıĢmalarda ÇalıĢanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden
Korunması Hakkında Yönetmelik hükümleri ve Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu
Sistemlerle Ġlgili Yönetmelik hükümlerine uygun çalıĢılır.
44
Patlayıcı maddeler üretici tarafından belirtilen koĢullarda saklanır ve depolanır.
Patlayıcı maddelerin ve kapsüllerin depolanması, taĢınması ve kullanılması, sadece bu konuda yetkili ve uzman
kiĢiler tarafından yapılır. Bu iĢler, çalıĢanlar için risk oluĢturmayacak Ģekilde organize edilir ve yürütülür.
Patlayıcı maddeler özel sandıklar içinde taĢınır ve bu sandıkların içine baĢka bir madde konulamaz. Kapsüllerle
diğer patlayıcı maddeler, aynı kap içinde bir arada bulundurulamaz ve taĢınamaz.
Parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı maddelerin üretildiği, iĢlendiği ve depolandığı yerlerde, yüksek bina ve
bacalar ile direk veya sivri çıkıntılar gibi yüksek yerler bulunan binalarda, yıldırıma karĢı yürürlükteki mevzuatın
öngördüğü tedbirler alınır ve tesisler kurulur.
Patlayıcı ve tehlikeli maddelerin imal edildiği, iĢlendiği ve depolandığı iĢyeri binalarında taban, tavan, duvar ve
çatıların Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmelik hükümlerine uygun olması sağlanır.
Basınçlı gaz tüplerinin depolanmasında aĢağıda belirtilen Ģartlara uyulması mecburidir:
a) Dolu tüplerin sıcaklık değiĢmelerine, güneĢ ıĢınlarına, radyasyon ısısına ve neme karĢı korunması bakımından
ilgili standart hükümlerine uyulur.
b) Dolu tüpler, iĢyerlerinde tehlike yaratmayacak miktarda depolanır. Tüpler, yangına en az 120 dakika dayanıklı
ayrı binalarda veya bölmelerde, radyatör ve benzeri ısı kaynaklarından uzakta bulundurulur ve tüplerin
devrilmemesi veya yuvarlanmaması için gerekli tedbirler alınır.
c) Tüpler, içinde bulunan gazın özelliğine göre sınıflanarak depolanır ve boĢ tüpler ayrı bir yerde toplanır.
ç) Tüplerin depolandığı yerlerin, uygun havalandırma tertibatının ve yeteri kadar kapısının bulunması gerekir.
d) Yanıcı basınçlı gaz ihtiva eden tüplerin depolandığı yerlerde ateĢ ve ateĢli maddeler kullanma yasağı uygulanır.
e) Tüplerin depolandığı yerlere ikaz levhaları konulur.
Tuvalet ve lavabolar, insan ve çevre sağlığı yönünden risk oluĢturmayacak Ģekilde su depolarına, su geçen
yerlere, gıda maddelerinin depolandığı veya iĢlendiği yerlere uzak Ģekilde yerleĢtirilir.
45
ĠĢyerlerinde atık ve birikinti suların aktığı ve toplandığı yerler, özel veya genel bir kanalizasyona veya fosseptiğe
bağlanır ve uygun bir kapak ile örtülür, bu yerlerin çalıĢılan mahalden yeteri kadar uzakta bulunması sağlanır. Atık
su kanalizasyon kotunun kurtarmadığı durumlarda ise cebri olarak drenaj yapılarak taĢmanın önlenmesi
sağlanmalıdır.
ÇeĢitli malzemeler ve özellikle tehlikeli malzeme ve maddeler için üretici talimatlarında önerilen uygun depolama
alanları oluĢturulmalı ve bu alanların ilgili mevzuatlara uygunluğu sağlanmalıdır.
Ayrıca yapı alanında malzemelerin, yıkılma ve devrilmeleri önlenir, kazaya sebep olmayacak Ģekilde istif
edilmeleri sağlanır. Ġstif ve depo alanları yaya ve araç yol güzergâhlarından, sıcak iĢlem alanlarından tehlikeli,
yanıcı ve patlayıcı malzeme ve iĢ alanlarından uzakta olmalıdır.
Yanıcı veya patlayıcı maddelerin depolandığı alanlarda ÇalıĢanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden
Korunması Hakkında Yönetmelik hükümleri dikkate alınarak yeterli tedbir alınması sağlanmalıdır.
Depo alanlarında sorumlu kiĢiler belirlenmeli, izinsiz giriĢleri önlemek için bariyer, kilit ve ikaz levhaları
kullanılmalıdır. Depolanan malzemelerin malzeme güvenlik bilgi formlarında belirtilen hususlara uygun depolama
ve iĢaretlemeleri yapılmalıdır.
Stok Sahalarının Tespiti
Kum Deposu
Harç yapılan yerlere yakın olmalı ve etrafında araçların manevrası için yeterli mesafe bulunmalıdır.
Çakıl Deposu
Beton hazırlanan tesise yakın olmalı, araçlar kolayca döküp uzaklaĢabilmelidir.
Kazıdan Çıkan Toprak
Kazılardan çıkan toprak Ģantiye içinde dolgu olarak kullanılacaksa, bu durum proje safhasında tespit edilerek ara
stok sahaları belirlenmelidir.
Çimento Depoları
Beton hazırlanan tesise yakın olmalıdır. Çimento, beton veya taĢ zemin üzerine konursa rutubetin etkisiyle
bozulabileceğinden, çimento depolarının döĢemeleri adi ahĢap döĢeme ile kaplanmalıdır.
Betonarme demirleri stoklama ve hazırlama yeri
46
Stok sahası ve demir hazırlama sahası yükleme ve indirme için kolay ulaĢılabilir, vinçlerin etki alanı içinde
olmalıdır.
Betonarme demirleri kullanılmadan uzun süre bekletilecekse, yağıĢlarla aĢırı derecede paslanmamaları, yağıĢlı
havaların demir kesme bükme iĢlemlerini etkilememesi için demir kesme ve bükme makineleri bir sundurma
altında olmalıdır.
Demircilik iĢleri
Sıcak demircilik iĢlerinin yapılacağı yerler kereste ve benzeri gereç depolarından uzakta düĢünülmelidir.
Soğuk demircilik iĢleri için ayrılan yerler, diğer gereç depoları ve iĢyerine uygun uzaklıkta tanzim edilmelidir.
3.2.9 Trafik ve Aydınlatma Düzeninin Kontrolü
Merdiven, koridor, geçiĢ yolu, yükleme yeri ve rampa dâhil bütün yolların, yaya ve araçların güvenli hareketlerini
sağlayacak ve yakınlarında çalıĢanlara tehlike oluĢturmayacak Ģekil ve boyutlarda olması sağlanır. ĠĢyeri
içerisindeki eriĢim yollarının engebeli, çukur, kaygan olmaması sağlanır ve bakımları yapılır.
ĠĢyerinde yayalar tarafından veya malzeme taĢımada kullanılan yolların, bulunabilecek azami kullanıcı sayısına ve
yapılan iĢin niteliğine uygun boyutlarda olması sağlanır ve bu yollar açıkça iĢaretlenir. Malzeme taĢınan yollarda
yayalar için yeterli güvenlik mesafesi bırakılır.
Araç geçiĢ yolları ile kapılar, yaya geçiĢ yolları, koridorlar ve merdivenler arasında yeterli mesafe bulunması
sağlanır. ÇalıĢma mahallerinde yapılan iĢ, kullanılan makine ve malzeme göz önüne alınarak, çalıĢanların
korunması amacıyla araç geçiĢ yolları açıkça iĢaretlenir.
Yapılan iĢin özelliği nedeniyle malzeme veya çalıĢanların düĢme riski bulunan tehlikeli alanlara, görevli olmayan
kiĢilerin girmesi uygun araç ve gereçlerle engellenir. Tehlikeli alanlara girme yetkisi olan kiĢilerin korunması için
uygun tedbirler alınır, bu alanlar açıkça iĢaretlenir.
Yüksek geçit, platform veya çalıĢma sahanlıklarının serbest bulunan bütün tarafları ile çalıĢanların yüksekten
düĢme riskinin bulunduğu yerlere, düĢmelere karĢı uygun korkuluklar yapılır. Bu korkuluk ve ara elemanlarının
yükseklikleri, dayanımı ve açıklıkları çalıĢma alanının güvenliğini sağlayacak ve buralardan düĢme riskini ortadan
kaldıracak nitelikte olur.
ĠĢyerlerinin gün ıĢığıyla yeter derecede aydınlatılmıĢ olması esastır. ĠĢin konusu veya iĢyerinin inĢa tarzı nedeniyle
gün ıĢığından yeterince yararlanılamayan hallerde yahut gece çalıĢmalarında, suni ıĢıkla uygun ve yeterli
aydınlatma sağlanır. ĠĢyerlerinin aydınlatmasında TS EN 12464-1: 2013; TS EN 12464-1.2011: 2012; standartları
esas alınır.
47
ÇalıĢma mahalleri ve geçiĢ yollarındaki aydınlatma sistemleri, çalıĢanlar için kaza riski oluĢturmayacak türde olur
ve uygun Ģekilde yerleĢtirilir.
Aydınlatma sisteminin devre dıĢı kalmasının çalıĢanlar için risk oluĢturabileceği yerlerde yeterli aydınlatmayı
sağlayacak ayrı bir enerji kaynağına bağlı acil aydınlatma sistemi bulunur.
3.3 Sahada ÇalıĢan KiĢilerin KiĢisel ĠSG Önlemlerinin Kontrolü
3.3.1 KiĢisel Koruyucu Donanımlar (KKD)
ÇalıĢanı, yürütülen iĢten kaynaklanan, sağlık ve güvenliği etkileyen bir veya birden fazla riske karĢı koruyan,
çalıĢan tarafından giyilen, takılan veya tutulan, bu amaca uygun olarak tasarımı yapılmıĢ tüm alet, araç ve gereçleri
ifade eder.
KiĢisel koruyucu donanım, risklerin, toplu korunmayı sağlayacak teknik önlemler, iĢ organizasyonu veya çalıĢma
yöntemleriyle önlenemediği durumlarda, çalıĢanları sağlık ve güvenlik risklerinden korumak amacıyla kullanılır.
Tüm kiĢisel koruyucu donanımlar; Kendisi ek risk yaratmadan ilgili riski önlemeye, iĢyerinde var olan koĢullara
ve kullanan iĢçinin sağlık durumuna, ergonomik gereksinimlerine uygun olmalıdır.
Gerekli ayarlamalar
yapıldığında kullanana tam olarak uymalıdır.
Tek kiĢi tarafından kullanılması esas olan kiĢisel koruyucu donanımların, zorunlu hallerde birkaç kiĢi tarafından
kullanılması halinde, bu kullanımdan dolayı sağlık ve hijyen problemi doğmaması için her türlü önlem alınacaktır.
Seçilen koruyucu donanımlar KiĢisel Koruyucu Donanım Yönetmeliğine uygun olmalı, CE iĢareti ve Türkçe
kullanım kılavuzu bulunmalıdır.
Birden fazla riskin bulunduğu ve çalıĢanın bu risklere karĢı aynı anda birden fazla kiĢisel koruyucu donanımı
kullanmasını gerektiren durumlarda, bir arada kullanılmaya uygun olan ve bir arada kullanıldığında söz konusu
risklere karĢı koruyuculuğu etkilenmeyen kiĢisel koruyucu donanımlar seçilmelidir.
KiĢisel koruyucu donanımların kullanım Ģartları ve özellikle kullanılma süreleri; riskin derecesi, maruziyet sıklığı,
her bir çalıĢanın iĢ yaptığı yerin özellikleri ve kiĢisel koruyucu donanımın performansı dikkate alınarak belirlenir.
KiĢisel koruyucu donanımlar, iĢveren tarafından ücretsiz verilir, imalatçı tarafından sağlanacak kullanım
kılavuzuna uygun olarak bakım, onarım ve periyodik kontrolleri yapılır, ihtiyaç duyulan parçaları değiĢtirilir,
hijyenik Ģartlarda muhafaza edilir ve kullanıma hazır bulundurulur.
ÇalıĢanlar kiĢisel koruyucu donanımları hangi risklere karĢı kullanacağı konusunda bilgilendirilmeli, kullanımı
konusunda uygulamalı olarak eğitim verilmelidir.
48
KiĢisel koruyucu donanımlar çalıĢanların kolayca eriĢebilecekleri yerlerde ve yeterli miktarlarda bulundurulmalıdır.
KiĢisel koruyucu donanımların kullanım, bakım ve temizliği ile ilgili kullanım klavuzunda belirtilen hususlar
doğrultusunda talimatlar hazırlanmalı, bu talimatlar çalıĢanlar tarafından kolay anlaĢılır olmalı ve talimatlara uygun
hareket edilmelidir.
Kullanım kuralları; ĠĢ yerinde devam eden riskler değerlendirilir ve çalıĢanların sağlık ve güvenliği yönünden
kiĢisel koruyucu donanım kullanılması gereken durumlar KiĢisel Koruyucu Donanımların ĠĢyerlerinde Kullanılması
Hakkında Yönetmelik yardımıyla belirlenir. KiĢisel Koruyucu Donanım Yönetmeliğinde verilen listeden gerekli
olanlar temin edilir. ÇalıĢanların bu kiĢisel koruyucu donanımları uygun Ģekilde kullanmaları için her türlü önlem
alınır.
KKD lerin Kullanım Yerleri;
Plastik Baretler
Darbe tesirlerinden korunmak için kullanılır,
DüĢme mesafesine bağlı olarak 10 –15 kg ağırlığındaki cisimlerin etkilerinden korur,
Demir-çelik, madencilik, bina, gemi ve tünel inĢaatlarında kullanılır,
Yalıtkan özelliği nedeni ile 600 V‟a kadar güvenlik sağlar,
Elektrik iĢlerinde kullanılan, yüksek düzeyde yalıtkan plastik baretler ise 30.000 Volt‟a kadar bozulmadan
koruyucu özelliğini göstermelidir.
Sert, sağlam, güneĢ ıĢınına, yağa, neme dayanıklı, plastik malzemeden yapılmalıdır.
Plastik baretler, asgari 300 gr. ağırlığında olup, iyi kullanıldığı takdirde 5 yıl süreyle kullanılabilir.
BileĢiminde polietilen oranı fazla olan plastik baretler, sıcak ortamlarda yumuĢadığından, bu yerlerde
kullanılmamalıdır.
Alüminyum Baretler:
ĠĢyerinde duran engellere çarpma riskine karĢı kullanımı uygundur.
Elektriksel kaza ihtimalinin çok düĢük olduğu yerlerde kullanılmalıdır.
Alüminyumdan yapıldığından sıcak çalıĢma ortamında kullanılabilir.
Hafif ve ısıya dayanıklı olması nedeniyle, plastik baretlerin kullanılamayacağı iĢler için elveriĢlidir.
49
Petrol kuyuları, rafineri ve kimyasallarla çalıĢılan tesislerde kullanılır.
Kulak Koruyucuları
Yapılan istatistikler, çalıĢanların % 25‟inin iĢitme kaybı ile karĢılaĢtığını göstermektedir.
ĠĢyerlerindeki gürültü seviyesinin (85 db)‟in altında olması gerekir. Daha yüksek gürültü seviyesinin bulunduğu
yerlerde, aĢağıda belirtilen uygun kulak koruyucuları kullanılmalıdır:
Kulak tıkaçları ve benzeri cihazlar,
Tam akustik baretler,
Endüstriyel baretlere uyan kulaklıklar,
Kapalı devre haberleĢme alıcısı olan kulak koruyucuları,
Ġç haberleĢme donanımlı kulak koruyucuları.
Gözlükler
UçuĢan parçalar ve tehlikeli ıĢınlardan korunmada kullanılır. ġeffaf, renkli camdan veya plastikten yapılmıĢtır.
Yandan da gelecek tehlikeler için kenar perdeli olanları kullanılır.
50
Fincan Tipli Muhafazalı Gözlükler
Gözlük camının herhangi bir nedenle kırılmasıyla, parçaların göze batmasını önlemek için, camlar fincanların
üzerine sıkıca yerleĢtirilmiĢtir. Camları kolayca değiĢebilir.
TaĢçı Tipi Gözlükler: Camlar tamamen Ģeffaftır. Parça sıçramalarına karĢı kullanılır.
Tozdan Koruyucu Gözlükler : Ġnce, kolayca uçuĢan toz partiküllerine karĢı kullanılır, gözleri bütünüyle kapsar ve
kenarları Ģakak kemiklerine iyice oturur.
Kaynak Tipi Gözlükler : Zararlı ıĢınlara karĢı kullanılır.
51
Miğferler
BaĢın üst kısmını, kulakların arkasında kalan bölgeyi, yüz ve boyun kısmını korumada kullanılır. Ön
kısımlarında, filtre koruma camı yerleĢtirilecek Ģekilde hazırlanmıĢ pencere vardır. Miğfer uygun bir kayıĢ
tertibatı ile baĢa tutturulur, ancak baĢa değmez. Kaynak miğferleri, ısıya dayanıklı olup aynı zamanda
enfraruj ıĢınlarının etkilerine karĢı koruma sağlar.
Yüz Siperleri
Hızla uçuĢan parçalar ve tehlikeli sıvı fıĢkırmalarına karĢı ve sıcak metal iĢleme yapılan iĢyerlerinde kullanılır.
Yüz siperleri, yalıtkan ve kıvılcımlanmaz türden olmalı ve üzerlerinde bu özellikleri belirten etiket bulunmalıdır.
52
Solunum Sistemi Koruyucuları
ĠĢyeri havasında bulunan zararlı maddeler; metal tozları, çözücüler (solventler) çeĢitli zehirlenmelere sebep
olurlar. Silis, amyant, kömür tozları gibi zararlılar pnömokonyoz olarak adlandırılan akciğer hastalığına neden
olurlar. Bu ve benzer zararlıların, maksimum konsantrasyon değerlerini geçmeleri durumunda, uygun
aspirasyon sistemleri kullanılmalıdır. Ancak bu sistemlerin kurulamadığı veya yetersiz kaldığı durumlarda,
solunum sistemi koruyucularının kullanılması gerekmektedir.
Hava Temizleyici Maskeler: ( 4 grupta incelenir.)
1) Mekanik Filtre Tipi (Partikül Tutucu) Maskeler:
•
Metal ve silis tozlarına karĢı kullanılır,
•
Ortamda asılı duran toz partikülleri solunum esnasında, filtre tarafından tutulur,
•
Kısa sürede toz ile dolar, bu nedenle sık değiĢtirilmelidir,
•
Filtre renginin koyulaĢması, koruma özelliğini kaybettiğini gösterir.
2) Kimyasal Filtre Tipi Maskeler:
Havada bulunan toz, gaz, duman ve toksik partiküllere karĢı kullanılır.
Kimyasal filtreler farklı renk kodlarıyla tanımlanırlar ve sadece koruma sağladığı zararlı etkene
karĢı kullanılmalıdır.
Bunlardan bazıları;
 Mavi Bandlı: Karbonmonoksit,
53
 YeĢil Bandlı: Amonyak, Metilamin,
 Mavi Bandlı : Azotoksitlere (NO-P3) karĢı,
 Kırmızı Bandlı : Civa Buharlarına (Hg-P3) karĢı geliĢtirilmiĢ özel filtrelerdir
3) Toz Maskeleri
 Genellikle, selülozik elyaftan yapılmıĢ basit maskelerdir.
 ( 0,2 – 5 mikron) arasındaki tozlara karĢı kullanılır.
 Kullanma süresi çok kısadır, sadece ağız ve burun bölgesini kapatır.
4) Kanisterli (Filtre Kutulu) Gaz Maskeleri
Tüm olarak yüzü kaplayan, sırtta taĢınan filtre kutusuna bağlı olan ve organik buhar, asit gazları, NH3,
CO veya bunların farklı bileĢimlerinden oluĢan zararlılara karĢı kullanılır.
Gaz yoğunluğunun düĢük olduğu, geniĢ alanlarda kullanılır.
Hava Beslemeli Maskeler:
ĠĢyeri havasında bulunan zararlı etkilerden korunmak üzere, hortum vasıtasıyla dıĢarıdan hava verilir. Tehlikeli
konsantrasyonlardaki toz, sis, buhar veya gaz içeren tanklar, kuyular ve vb. yerlerde kullanılırlar.
54
Temiz Havası Kendinden Olan Maskeler: (Oksijen Beslemeli)
Zararlı gazların yüksek konsantrasyonlarında ve oksijen yokluğunda, tam bir solunum sağlarlar.
ÇeĢitli tipleri vardır, sırtta taĢınanları her yerde kullanılabilir, ancak ağır olması bir dezavantajdır.
Kimyasal kartuĢların belirli kullanma süreleri vardır, son kullanma tarihi dolan kartuĢlar değiĢtirilmelidir.
Filtreler, neme ve mekanik zararlara karĢı korunmalıdır.
Koruyucu Eldivenler
El ve cilt yaralanması ihtimali olan, cildin tehlikeli maddelerle, karıĢımlarla temasının önlenemediği yerlerde
mutlaka eldiven kullanılmalıdır.
Kullanımı, bakımı ve seçimi için üretici talimatlarına uyulmalıdır.
Yapılan iĢin niteliğine, Ģekline ve gerekli kavrama ihtiyacına göre uygun eldiven seçilmelidir.
Özel koruyucu eldivenler:
 Makinelerden (delinme, kesilme, titreĢim ve benzeri)
 Kimyasallardan,
 Elektrik ve ısıdan, koruyan eldivenlerdir.
55
Özel koruyucu eldiven çeĢitleri:
 Tek parmaklı eldivenler,
 Parmak kılıfları,
 Kolluklar,
 Ağır iĢler için bilek koruyucuları (bileklik),
 Parmaksız eldivenlerdir.
El Koruyucuları
 Sıyrılma, kesilme ve darbelere karĢı korur.
 Nem ve suya karĢı, doğal veya sentetik kauçuk, su geçirmez kumaĢ, plastik ve cam yününden yapılmıĢ
eldivenler kullanılır.
 Darbe ve sıkıĢtırmaya karĢı, eldivenlerin uçlarına çelik yüksükler konulur.
 Ağır döküm parçaları ile çalıĢılırken, içerisine çelik bileĢikler yerleĢtirilerek takviye edilmiĢ eldivenler
kullanılır.
 Keskin kenarlı aletlerden doğabilecek tehlikelere karĢı, tel dokumayla takviye edilmiĢ eldivenler kullanılır.
 Sıcak malzeme ile çalıĢılan yerlerde; kromlu deri, amyant, alüminyum kumaĢ veya cam elyaflı
malzemelerden yapılmıĢ eldivenler kullanılır.
56
 Asit, yağ ve diğer kimyasal maddelerle çalıĢılırken, sıvıları ve ince tozları geçirmeyen, kauçuk, PVC, ateĢe
dayanıklı branda, cam elyafı, su geçirmez deri gibi malzemelerden yapılmıĢ eldivenler kullanılır.
 Elektrik Kazalarına karĢı: ManĢetleri eli, bileği Ģok ve yanıklardan koruyacak kadar uzun olan lastik
eldivenler kullanılır. Bu eldivenler 90.000 volta
3 dakika dayanmalıdır. Bu eldivenler, diğer plastik
eldivenlerle karıĢtırılmamalıdır. Bu eldivenlerin üzerinde, etkili olabileceği voltaj değeri belirtilmelidir.
 Radyasyondan Korunmak için:
KurĢun ile empreyne edilmiĢ lastikten üretilen eldivenler kullanılır.
Deri Önlükler
Kaynak iĢleri,
Demir dövme iĢleri,
Döküm iĢlerinde kullanılır.
Ayak ve Bacak Koruyucuları
57
 Normal ayakkabılar, botlar, çizmeler, uzun botlar, güvenlik bot ve çizmeleri,
 Bağları ve kancaları çabuk açılabilen ayakkabılar,
 Tabanı ısıya dayanıklı ayakkabı ve ayakkabı kılıfları,
 Isıya dayanıklı ayakkabı, bot, çizme ve tozluklar,
 Termal ayakkabı, bot, çizme ve kılıfları,
 TitreĢime dayanıklı ayakkabı, bot, çizme ve kılıfları,
 Anti statik ayakkabı, bot, çizme ve kılıfları,
 Ġzolasyonlu ayakkabı, bot, çizme ve kılıfları,
 Zincirli testere operatörleri için koruyucu bot ve çizmeler,
 Tahta tabanlı ayakkabılar,
 Takıp çıkarılabilen ayak üst kısmı koruyucuları,
 Dizlikler,
 Tozluklar,
 Takılıp çıkarılabilen iç tabanlıklar (ısıya dayanıklı, delinmeye dayanıklı, ter geçirmez),
 Takılıp çıkarılabilen çiviler (buz, kar ve kaygan yüzeylere karĢı).
 Parmak koruyuculu ayakkabılar, Yuvarlanan ve ağır malzemelerle çalıĢılan iĢlerde,ayak parmaklarının
korunması için kullanılır.
 Ġletken Ayakkabılar: Patlayıcı maddelerle çalıĢılan yerlerde, insan vücudunda oluĢan statik elektriğin,
tehlikesiz bir Ģekilde, toprağa iletilmesi için kullanılır.
 Kıvılcım Çıkarmayan Ayakkabılar:
Patlayıcı madde imalinde, benzin ve hidrokarbon içeren tankların
temizlenmesinde güvenle kullanılır.
 Yalıtkan Ayakkabılar: Elektrik Ģoku kazalarında koruyucudurlar. Üst kısmı deri, taban ve topukları özel
kauçuktan imal edilir. Kuru ve sağlam haldeyken tesirli bir koruma sağlar.
 Bot ve Çizmeler: Sulu, çamurlu ve asitli ortamlarda altı lastik veya plastik botlar ve çizmeler kullanılır.
 Tozluklar: Bacakları, ateĢe ve sıçrayan kıvılcımlara karĢı korumak için; döküm iĢlerinde ve fırınlarda
kullanılır. Mutlaka, pantolon altına ve ayakkabı üzerine giyilmelidir. ErimiĢ maddelerle yapılan
çalıĢmalarda, özellikle diz kapağını örten, yanmaz malzemeden yapılmıĢ tozluklar kullanılır.
58
ĠĢ Ayakkabıları kullanım yerlerinden bazıları;
Delinmez tabanlı emniyet ayakkabıları
Karkas ve temel iĢleri, yol çalıĢmaları
Ġskelelerde yapılan çalıĢmalar
Karkas yapıların yıkım iĢleri
Kalıp yapma ve sökme iĢlerini de kapsayan beton ve prefabrike parçalarla yapılan çalıĢmalar
ġantiye alanı ve depolardaki iĢler
Çatı iĢleri
Delinmez taban gerektirmeyen emniyet ayakkabıları
Çelik köprüler, çelik bina inĢaatı, sütunlar, kuleler, hidrolik çelik yapılar, yüksek fırınlar, çelik iĢleri ve
haddehaneler, büyük konteynırlar, büyük boru hatları, vinçler, ısı ve enerji santrallerinde yapılan iĢler
Fırın yapımı, ısıtma ve havalandırma tesisatının kurulması ve metal montaj iĢleri
Tadilat ve bakım iĢleri
Yüksek fırınlar, ergitme ocakları, çelik iĢleri, haddehaneler, metal iĢleri, demir iĢleme, presle demire Ģekil
verme, sıcak presleme iĢleri ve metal çekme fabrikalarında yapılan iĢler
TaĢ ocaklarında ve açık ocaklarda yapılan iĢler, kömür iĢletmelerinde yapılan dekapaj iĢleri
TaĢ yontma ve taĢ iĢleme iĢleri
Düz cam ve cam eĢya üretimi ve iĢlenmesi
Seramik endüstrisinde kalıp iĢleri
Seramik endüstrisinde fırınların kaplanması
Seramik eĢya ve inĢaat malzemesi kalıp iĢleri
TaĢıma ve depolama iĢleri
Konserve yiyeceklerin paketlemesi ve dondurulmuĢ etle yapılan iĢler
Gemi yapım iĢleri
Demiryolu manevra iĢleri
Kaymayı önleyici ve delinmeye dayanıklı ayakkabılar
Çatı iĢleri
59
Kaygan zeminde çalıĢma gerektiren ve delinme riski içeren iĢler
Yalıtkan tabanlı koruyucu ayakkabılar
Çok sıcak veya soğuk malzemelerle yapılan çalıĢmalar
Kolayca çıkarılabilen emniyet ayakkabıları
ErgimiĢ maddelerin ayakkabıdan içeri girme riski bulunan iĢler
Vücut Koruyucuları
DüĢmelere karĢı kullanılan donanım:
DüĢmeyi önleyici ekipman (gerekli tüm aksesuarlarıyla birlikte),
Kinetik enerjiyi absorbe eden frenleme ekipmanı (gerekli tüm aksesuarlarıyla birlikte),
Vücudu boĢlukta tutabilen donanım (paraĢütçü kemeri).
Ġskelelerde çalıĢma,
Prefabrik parçaların montajı,
Direk ya da sütunlarda çalıĢma,
Çatı ĠĢlerinde kullanılmalıdır.
Güvenlik Halatları
Kule/yüksek vinç kabinlerinde çalıĢma
Ambarlarda kullanılan istifleme ve boĢaltım ekipmanlarının yüksek kabinlerinde çalıĢma
Sondaj kulelerinin yüksek bölümlerinde çalıĢma
Kuyu ve kanalizasyonlarda yapılan çalıĢmalarda kullanılmalıdır.
Koruyucu giysiler
Koruyucu iĢ elbisesi (iki parçalı ve tulum),
Makinelerden korunma sağlayan giysi (delinme,kesilme ve benzeri),
Kimyasallardan korunma sağlayan giysi,
Ġnfrared radyasyon ve ergimiĢ metal sıçramalarına karĢı korunma sağlayan giysi
Isıya dayanıklı giysi,
Termal giysi,
Radyoaktif kirlilikten koruyan giysi,
Toz geçirmez giysi,
Gaz geçirmez giysi,
60
Floresan maddeli, yansıtıcılı giysi ve aksesuarları (kol bantları, eldiven ve benzeri),
Koruyucu örtüler.
Iklime Dayanıklı Giysi
Açıkta, soğuk ve yağmurlu havada çalıĢma
Yansıtıcı Giysi
ÇalıĢanların açıkça görülmesi gereken yerlerde yapılan çalıĢmalar. Reflektörlü yelek ve iĢ giysileri.
3.3.2 ĠSG Kimlik Kartları; iĢyerinde bulunan herkesin adı soyadı, T.C. kimlik no, doğum tarihi, mesleği, görevi,
çalıĢtığı bölüm ve kan grubunun yazılı olduğu tanıtım kartı bulunmalıdır. Özellikle acil durumlarda hızlı
müdahale, çalıĢan bilgilerine hızlı eriĢim için önem taĢımaktadır. ĠĢyeri personel birimi tarafından hazırlanan
kimlik kartı iĢe giriĢ iĢlemleri tarafından çalıĢana verilir. ÇalıĢan görev alanı ve süresi içerisinde kimlik kartını
herkesin kolay görebileceği Ģekilde yakasına takmak zorundadır. ĠĢyerine özel olarak hazırlanan kimlik kartları
giriĢi izne bağlı olan alanlara giriĢte kullanılmak veya giriĢ çıkıĢ saatlerini belirlemek üzere tasarlanabilir, farklı
kullanım amaçları olabilir.
61
3.3.3 Elle Kaldırılma ve TaĢıma ĠĢleri
Elle taĢıma iĢi; bir veya daha fazla çalıĢanın bir yükü kaldırması, indirmesi, itmesi, çekmesi, taĢıması veya hareket
ettirmesi gibi iĢler esnasında, iĢin niteliği veya uygun olmayan ergonomik koĢullar nedeniyle özellikle bel veya
sırtının incinmesiyle sonuçlanabilecek riskleri kapsayan nakletme veya destekleme iĢlerini ifade eder.
Yükün elle taĢınmasının kaçınılmaz olduğu durumlarda, elle taĢımadan kaynaklanan riskleri azaltmak için uygun
yöntemler kullanılmasını sağlanmalı ve gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.
Risk oluĢturabilecek durumlar;
1. Yük; Çok ağır veya çok büyükse, kaba veya kavraması zorsa, dengesiz veya içindekiler yer değiĢtiriyorsa,
vücuttan uzakta tutulmasını veya vücudun eğilmesini veya bükülmesini gerektiren bir konumdaysa, özellikle bir
çarpma halinde yaralanmaya neden olabilecek yoğunluk ve Ģekildeyse, elle taĢınması, özellikle sırt ve bel incinmesi
riskine neden olabilir.
2. ĠĢ; Çok yorucu ise, sadece vücudun bükülmesi ile yapılabiliyorsa, yükün ani hareketi ile sonuçlanıyorsa, vücut
dengesiz bir pozisyonda iken yapılıyorsa, bedenen çalıĢma Ģekli ve harcanan güç, bilhassa sırt ve bel incinmesi
riskine neden olabilir.
3. ÇalıĢılan yer; ĠĢi yapmak için yeterli geniĢlik ve yükseklikte değil ise, zeminin düz olmamasından kaynaklanan
düĢme veya kayma tehlikesi varsa, çalıĢma ortam ve Ģartları, çalıĢanların yükleri güvenli bir yükseklikte veya
uygun bir vücut pozisyonunda taĢımasına uygun değil ise, iĢyeri tabanında veya çalıĢılan zeminlerde yüklerin
indirilip kaldırılmasını gerektiren seviye farkı varsa, zemin veya üzerinde durulan yer dengesiz ise, sıcaklık, nem
veya havalandırma uygun değil ise, sırt ve bel incinmesi riskini artırabilir.
4. ÇalıĢma Ģekilleri; Özellikle vücudun belden dönmesini gerektiren aĢırı sık veya aĢırı uzun süreli bedensel
çalıĢmalar, yetersiz ara ve dinlenme süresi, aĢırı kaldırma, indirme veya taĢıma mesafeleri, iĢin gerektirdiği, çalıĢan
tarafından değiĢtirilemeyen çalıĢma temposu risk oluĢturabilir.
5. ÇalıĢanların; Yapılacak iĢi yürütmeye fiziki yapılarının uygun olmaması, uygun olmayan giysi, ayakkabı veya
diğer kiĢisel eĢyaları kullanmaları, yeterli ve uygun bilgi ve eğitime sahip olmamaları, durumunda da risk olabilir.
ÇalıĢma olası riskler yönünden değerlendirilerek, yüklerin elle taĢınmasına gerek duyulmayacak Ģekilde iĢ
organizasyonu yapmak ve yükün uygun yöntemlerle, özellikle mekanik sistemler kullanılarak taĢınmasını sağlamak
için gerekli tedbirler alınmalıdır. ÇalıĢanlara elle kaldırma ve taĢıma iĢlerindeki riskler ve korunma yöntemleri
hakkında eğitim verilmelidir. ÇalıĢma ortamına asılacak yazılı talimat ve resimlerle risklere dikkat çekilmelidir.
62
Elle yapılan taĢıma iĢlerinde iĢ sağlığı ve güvenliği yönünden ortaya çıkabilecek risklerden, özellikle sırt ve bel
incinmelerinden iĢçileri korumak için tedbir alınmalıdır.
TAġIMA EKĠPMANLARI, KELEPÇELER
63
• Yükün elle taĢınmasının kaçınılmaz olduğu durumlarda, yükle ilgili risk faktörleri dikkate alınarak elle
taĢımadan kaynaklanan riskleri an aza indirecek düzenlemeler yapılmalıdır.
• Yüklerin doğru olarak nasıl taĢınacağı ve yanlıĢ taĢınması halinde ortaya çıkabilecek riskler hakkında iĢçilere
yeterli bilgi ve eğitim verilmelidir.
AĢağıda belirtilen özelliklere sahip yüklerin elle taĢınması sırt ve bel incinmesi riski oluĢturabilir;
-
Çok ağır veya çok büyükse,
-
Kaba veya kavranılması zor ise,
-
Dengesiz veya içindekiler yer değiĢtiriyorsa,
-
Vücuttan uzakta tutulmasını veya vücudun eğilmesini veya bükülmesini gerektiren bir konumda ise,
-
Özellikle bir çarpma halinde yaralanmaya neden olabilecek yoğunluk ve Ģekilde ise.
Risklerden korunmak için yükte, iĢyeri ortamında ve iĢçide alınması gereken tedbirler;
Yük;
-
Ağırlık veya boyutu azaltılabilir,
-
Daha kolay kavranabilir hale getirilebilir,
64
-
Daha sabit hale getirilebilir,
-
Üzerindeki yağ, kir, su, aĢındırıcı madde, keskin köĢeler, pürüzlü yüzeyler vb. azaltılabilir.
ĠĢyeri Ortamında;
-
Engelsiz taĢıma alanları sağlanabilir,
-
Zemin durumu ve yapısı iyileĢtirilir, (kaymaya, takılıp düĢmeye sebep olmamalıdır)
-
Ortam ısısı ve havalandırma yeterli olmalıdır,
-
Kuvvetli hava akımı (rüzgâr) olmamalıdır,
-
Aydınlatma yeterli olmalıdır.
ĠĢçiler;
-
Fiziki yapıları yapılacak iĢi yürütmeye uygun olmalı,
-
Uygun giysi, ayakkabı ve kiĢisel eĢyalar kullanmalı,
-
Yeterli ve uygun bilgi ve eğitime sahip olmalı,
-
Kaldırma araçları kullanmadan yük taĢınacağı zaman bel kemiği ile mide ve sırt kaslarının hasar
görmemesine çok özen gösterilmelidir.
-Kaldırmada sırt yerine daha kuvvetli olan kol ve bacak kasları kullanılmalıdır,
65
4.KULLANILAN Ġġ ARAÇ VE GEREÇLERĠNĠN ĠSG KONTROL ĠġLEMLERĠ
4.1 ĠĢ Makinelerinin, Donatılarının ve Binek Araçlarının Kontrolü
ĠĢ makinelerinin kurulması, sökülmesi, nakli, çalıĢtırılması, kontrol, bakım ve onarımı makine imalatçısının
talimatları doğrultusunda yapılmalıdır. Bu talimatlar çalıĢanların anlayabileceği Ģekilde düzenlenmeli, görevli
çalıĢanlara bilgilendirme eğitimleri verilmelidir. Talimatların bir nüshası çalıĢma alanına kolay görülebilecek bir
Ģekilde asılmalı ve talimata uygun çalıĢılması konusunda kontroller yapılmalıdır. Kontrollerde tespit edilen
aksaklıklar ile ilgili önlem alınmalıdır.
ĠĢ Makinelerinin üretici talimatları doğrultusunda belli periyotlarda, günlük, haftalık, aylık veya çalıĢma
saatine göre kontrol ve bakım programları yapılmalıdır. Yapılan programlar yazılı hale getirilerek yapılan çalıĢma
ve kayıtlar ilgili kiĢiler tarafından imzalanmalıdır. Programlarda, kontrol ve bakımların, kimler tarafından, nasıl
yapılacağı net olarak belirlenmelidir.
Bakımlarda kullanılan malzemelerin standartlara uygun, kaliteli malzemeler olması ve bazı parçaların
ömürleri tayin edilerek, tahrip olmadan ve kazaya sebebiyet vermeden değiĢtirilmesinin sağlanması gerekmektedir.
Operatörlerin, her gün gerekli kontrolleri yapmaları, makinadaki emniyet tertibat ve teçhizatlarını çok iyi
bilmeleri, çalıĢmaya baĢlamadan önce bu tertibatların yerinde olduğundan, uygun ve çalıĢır durumda olduğundan
emin olmaları gerekmektedir.
Operatörler, güvenli kullanım ile ilgili yeterli eğitim almıĢ ve mesleki yeterliliğe sahip sertifikalı kiĢiler
olmalıdır.
ĠĢ makineleri, bunları kullananlara ve diğer çalıĢanlara en az risk oluĢturacak Ģekilde yerleĢtirilmeli ve
kullanılmalıdır. Bu amaçla, iĢ makinesinin kendisi ve hareketli kısımları ile çevresinde bulunan çalıĢanlar, diğer
makine, tesis veya yapılar arasında yeterli mesafe bulunması sağlanmalıdır.
66
ĠĢ makinesinde kullanılan ya da üretilen enerjinin veya maddelerin güvenli bir Ģekilde temini ve
uzaklaĢtırılması sağlanmalıdır. Örneğin yakıt ikmali ve çalıĢma sırasında ortama yayılan egzoz gazı ile ilgili
talimatlar doğrultusunda önlem alınmalıdır.
Kullanımı sırasında yıldırım düĢmesi ihtimali bulunan iĢ makineleri yıldırımın etkilerine karĢı donanımlı
olmalı veya uygun araçlarla korunmalıdır.
ĠĢ makinesi bir çalıĢma alanı içinde hareket ediyorsa, uygun trafik kuralları ile hız sınırları konulur ve bunlar
uygulanır.
ĠĢ makinesinin üzerinde ve çevresinde, görevli olmayan çalıĢanların, diğer insanların bulunmasını önleyecek
gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.
•
Operatör kabininde, üzerinde veya herhangi bir yerinde insan taĢınmamalıdır
•
Kova veya kepçe kaldırma aracı olarak kullanılmamalıdır
•
Dolu veya boĢ kova, insan üstünden geçirilmemelidir
•
Geri manevralarda, makine sesli ve ıĢıklı ikaz sistemlerinin çalıĢtığından emin olunmalı, görüĢün iyi
olmadığı dar, virajlı yerlerde sağlam olmayan zeminlerde bir iĢaretçi yardımcı ile manevra yapılmalıdır.
•
TaĢınan yükler operatörün görüĢ alanını kapatmamalıdır.
ĠĢin gereği olarak iĢ makinesinin çalıĢma alanında bulunulması zorunlu ise, bu çalıĢanların iĢ makinesi
nedeniyle zarar görmesini önleyecek uygun tedbirler alınır. Örneğin sıralı iĢ programı yapılarak iĢ makinelerinin ve
çalıĢanların aynı anda çalıĢmaları önlenir.
ĠĢ makineleri çoğu zaman daha önce hiç çalıĢma yapılmamıĢ, alıĢılmamıĢ ilk defa çalıĢılacak ortamlarda
bulunurlar. Sahada görevlendirilecek makineler, görev yerleri, yapacakları iĢ önceden planlanarak, makine
operatörlerine çalıĢma yerinin Ģartları, riskleri ve dikkat edilmesi gereken hususlar hakkında bilgi verilmelidir. Bu
sebeple operatörle birlikte çalıĢma yerini tanıması, Ģartlarını öğrenmesi, risklerine karĢı gerekli tedbirleri alabilmesi
için ön çalıĢma yapılmalıdır.
Eğer Makine belli bir yola gidecek ise, belli bir yolu gittikten sonra çalıĢma yerine ulaĢacak ise, yol için
gerekli tedbirlerin de alınması gereklidir.
-
Yolda veya çalıĢma esnasında refakatçiye ihtiyaç olup olmadığı belirlenmelidir.
-
ĠĢaretçilerin kullandığı iĢaretlerin manaları bilinmelidir.
-
Yolun durumu, virajlar, delik çukur mania çamur buz olup olmadığı, ağır trafik durumu, kalın toz duman
sis gibi durumlar bilinmelidir.
-
Gerekli iĢaretlerin belirlenmesi, ĠĢaretçi (Manevracı)nın belirlenmesi gereklidir.
tehlikeli sahalarda özel tedbirler alınmalıdır. Bu sahalar;
67
a)
GörüĢün iyi olmadığı karanlık yerler
b)
GörüĢün iyi olmadığı tozlu yerler
c)
Üstten bir malzemenin düĢebileceği yerler
d)
Enerji hatlarının(Havai hatlar ) olduğu yerler
e)
Yeraltı enerji hatlarının olduğu yerler
f)
Yeraltı gaz borularının olduğu yerlerdir.
Buralarda tehlikenin durumuna göre gerekli tedbirler alınmalı ve bu Ģekilde çalıĢmaya baĢlanmalıdır.
ġantiye de kullanılan binek araçların kullanım, kontrol ve bakımları araç üretici talimatlarına uygun olarak
yapılmalı. Araç kullanacak kiĢilerin yasal olarak zorunlu belgelere sahip kiĢiler olmaları, Ģantiye sahası içinde
belirlenen talimatlara, hız ve ikaz levhalarına, trafikte ise ilgili kural, levha ve talimatlara uymaları gerekmektedir.
Yetkisiz kiĢilerin veya tehlikeli Ģekilde araç kullanan kiĢilerin Ģantiye araçlarını kullanmalarına izin verilmemelidir.
Kullanım, bakım ve kontrollerle ilgili talimatlar hazırlanarak ilgili kiĢilerin bilgisine sunulmalı, talimatlara uygun
hareket edilmesi sağlanmalıdır.
Kullanım talimatında; Araçların hangi amaçlarla, nerelerde ve kimler tarafından kullanılabileceği, 3. ġahıslarla
ilgili yasaklar, trafik kontrolü, cezalar, trafik kazaları, araç arızaları, zimmetli araçlar, geçici görev nedeni ile
kullanılan araçlar ve benzeri durumlarda yapılması gerekenler, haber verilecek kiĢiler açık olarak belirtilmelidir.
Kontrol ve bakım talimatlarında; Araçların kimler tarafından, hangi periyotlarda ve ne Ģekilde kontrol edileceği,
bakımlarının yapılacağı, tutulması gereken kayıtlar, gerektiğinde alınması gereken servis hizmetleri ile ilgili
iĢlemler, alınması gereken izinler belirtilmelidir.
4.2 Basınçlı, Parlayıcı ve Patlayıcı Ekipman ve Teçhizatın Kontrolü
Basınçlı kap : Ġç basıncı 0.5 bardan büyük olan kap ile bunlar ile bağlantılı borular, emniyet donanımları ve
basınçlı aksesuarlar; flanĢ, nozul, kaplin, destekler, kaldırma kulpları vb. elemanları kapsar.
Basınçlı kap çeĢitleri;

Kazanlar,

Gaz tüpleri,

Hava tankları,

LPG tankları,

Kompresörler,

Boru hatları,
Basınçlı kaplardan kaynaklanan sağlık ve güvenlik ile ilgili tehlikeler
1- Ġnfilak Tehlikesi
68
2-Parçalanma Tehlikesi
3-Boğulma–zehirlenme
4-Yangın–patlama
5-Kimyevi ve termal yanıklar
Ġnfilak ve Parçalanma Tehlikelerinden Korunmak Ġçin;

Basınçlı ekipmanların iĢletme ve bakımı üretici talimatlarına uygun olarak yetkili elemanlarca sağlanmalı
ve kayıtları tutulmalıdır.

Basınçlı ekipmanlar üretici talimatları doğrultusunda yerleĢtirilmeli; Belirlenen kullanım ve depolama
alanları direk güneĢ ıĢığından korunaklı, sıcak iĢlem alanlarından uzak, yeterince havadar, olası bir
patlamada parça fırlamasına dayanıklı ayrı bölümler olmalıdır.

Ekipmanların risk alanı belirlenmeli ve yetkisiz kiĢilerin yaklaĢması fiziksel engeller ve ikaz levhaları ile
önlenmelidir.

Ekipmanların bulunduğu alan diğer çalıĢma alanlarından, tesislerden yeterince uzak olmalıdır.

ÇalıĢmalar mümkün olan en az sayıda elemanla yürütülmelidir.

Yanıcı ve yakıcı gaz tüpleri ayrı ayrı depolanmalı ve darbelerden korunmalıdır.

Basınçlı kapların periyodik kontrol ve basınç dayanım testleri yaptırılmalı, kayıtları tutulmalıdır. ĠĢ
Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güv. ġartları Yönetmeliği Ekinde yer alan Ek.2.4 Periyodik
Kontrol Tablosunda kontrol periyotları ve kontrol kriterleri ile ilgili standart numaraları verilmiĢtir.

Basınçlı ekipman üzerinde varsa hareketli parçalar koruyucu kapaklarla kapatılmalıdır.

Elektrik tesisatı patlamaya dayanıklı (exproof) olmalıdır. Statik elektriğe karĢı önlem alınmalıdır.

Bir arada depolanması tehlikeli olan gaz tüpleri için aralarında yeterli güvenlik mesafesi bulunan ayrı
alanlar oluĢturulmalıdır. Örneğin Yanıcı gaz tüplerinin (asetilen, lpg, hidrojen) ve Yakıcı gaz tüplerinin
(oksijen) bir arada depolanması tehlikeli ve yasaktır.
Boğulma ve Zehirlenme Tehlikelerinden Korunmak Ġçin;

Kullanılan hammaddeden kaynaklanabilecek boğulma veya zehirlenme riski belirlenmeli.

Riskli bölgede yeterli genel veya lokal havalandırma ihtiyacı belirlenmeli.

Gaz detektörü ve alarm cihazları tesis edilmeli.

Görevli çalıĢanlara olası riskler ve korunma yöntemleri hakkında eğitim verilmelidir.

KiĢisel koruyucu donanımlar temin edilerek, çalıĢanlara teslim edilmeli ve kullanımı sağlanmalıdır.

Riskli alanlarda en az eleman ile çalıĢılmalıdır.

Tehlike bildiren, koruyucu donanım kullanmayı emreden, yasak bölgeleri belirten ve benzeri ikaz levhaları
asılmalıdır.
69
Yangın ve Patlama Tehlikelerinden Korunmak Ġçin;

Yanıcı ve patlayıcı ortamlarda sıcak iĢ yapılması gerektiğinde yetkililerden iĢ izini alınmadan çalıĢma
yapılamaz. AteĢ kaynaklarının kullanılmasına izin verilmez, ikaz levhaları ve eğitimlerle çalıĢanlar
bilgilendirilir.

Bu bölümlerde çalıĢanlar ve bakım, onarımcılar yangın ve ilk yardım konularında eğitim almalıdır.

Sıcak çalıĢma sonrası geç tutuĢan maddelerde göz önüne alınarak yeterli bir süre yangın kontrolleri
sürdürülmelidir.

Yakıt deposu vb. parlayıcı madde depoları, ambalaj ve atıkları üzerinde kaynak çalıĢması yapmaktan
mümkün olduğunca kaçınılmalı veya içi tamamen boĢaltılıp, temizlenip, havalandırıldıktan sonra
yapılmalıdır.

ÇalıĢma alanında kullanılan madde yangınında etkili yangın söndürme cihazları bulundurulmalı, riskli
alanın dıĢında kolay görülebilir ve eriĢilebilir durumda olmalıdır. Yerleri iĢaret levhası ile tanımlanmalı,
kullanım talimatları bulunmalıdır.
Kimyevi ve Termal Yanıklardan Korunmak Ġçin;

Kimyevi ve termal yanıklara sebep olan maddeler bunlardan korunma ve ilk yardım konusunda çalıĢanlar
eğitilmelidir.

ĠĢ bitiminde son kontrol ve testler yapılmalıdır.

Bu iĢlerde çalıĢmalar özel izinle, yetkililer nezaretinde yapılmalıdır.

Olası kimyevi ve termal yanıklara karĢı maske, bot, tozluk, iĢ elbisesi, deri önlük vb. kiĢisel koruyucu
donanımlar kullanılmalıdır.
Ekipmanlar ilgili standartlara uygun imal edilmiĢ ve ĠĢ Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik
ġartları Yönetmeliğine ve imalatçı talimatlarına uygun bakım ve kontrolleri yapılıyor olmalıdır.
Ekipmanların depolama koĢulları ile ilgili imalatçı talimatlarına harfiyen uyulmalı, ayrıca ÇalıĢanların Patlayıcı
Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulmalıdır.
Bir arada depolanabilecek veya depolanamayacak ekipmanlar, depo alanlarının sıcaklık, basınç, aydınlatma ve
benzeri Ģartları, depolama yöntemi, darbe ve ateĢ kaynaklarından korunması gibi hususlar bir kontrol listesi
oluĢturularak ve uygunluk sağlanarak yerine getirilmelidir.
70
4.3 Elektrikli ve Mekanik El Aletleri ve Tesisatın Kontrolü
El aletleri; çeĢitli maddeleri sıkıĢtırmak, karıĢtırmak, kesmek, düzeltmek, asmak, zımbalamak, delmek, ısıtmak,
çevirmek, sürmek, Ģekil vermek veya iĢaretlemek için kullanılır.
El aletleri keskin kenarlı, sivri uçlu, kare Ģeklinde, kıskaç ağızlı ve olağandıĢı sıcak veya soğuk olabilir.
El Aletleriyle Kazaların BaĢlıca Nedenleri;
Yapılan iĢe uygun olmayan el aleti kullanmak,
Aletleri yöntemine uygun kullanmamak,
Yetersiz bakım ve hasarlı el aleti kullanmak
Uygun olmayan depolamadır.
Önleyici Tedbirler;
ĠĢe baĢlamadan önce kullanılacak el aletlerinin belirlenerek, temin edilmelidir.
Temin edilen el aletlerinin sağlam olup olmadığı kontrol edilmeli, sağlam olmayanlar iĢaretlenerek ve ilgili kiĢilere
haber verilerek tamire gönderilmeli yerine yenisi temin edilmelidir. Arızalı el aletleri kesinlikle kullanılmamalıdır.
Kıvılcımın tehlikeli olduğu yerlerde ve iĢlerde kullanılan el aletleri kıvılcım çıkarmayan cinsten olmalıdır
El aletleri yalnız kalifiye kimseler tarafından, serleĢtirilir ve onarılır.
Keskin kenarlı veya sivri uçlu el aletleri kullanılmadıkları zaman keskin kenar ve uçlarının koruyucu (deriden kılıf
veya baĢlıklar) altına alınması gerekir.
El aletleri döĢemelere, geçitlere, merdiven sahanlıklarına veya iĢçilerin çalıĢtığı ya da geçtiği yerlere veya
geçenlerin baĢlarına düĢebilecekleri yüksek yerlere bırakılmamalıdır.
Keskin ve sivri el aletlerinin cepte taĢınması, takım çantasına geliĢi güzel bırakılması kazalara sebep olmaktadır,
dikkat edilmelidir.
El aletlerini güvenli bir Ģekilde kullanabilmesi için çalıĢanların yeterli ve etkili eğitim alındığından emin
olunmalıdır.
El aletlerinde bulunması zorunlu koruyucu kapaklar varsa, yerinde olduğundan emin olunmalıdır.
71
El aleti kullanırken kullanılması gereken kiĢisel koruyucu donanım varsa kullanıldığından emin olunmalıdır.
Elektrikli el aletleri hiçbir zaman hasarlı bağlantı kablosu ile kullanılmamalı, ve sadece yalıtımlı saplarından
tutularak çalıĢtırılmalıdır.
Altında elektrik, gaz veya su Ģebekelerinin bulunma olasılığı olan yerlerde delme veya kesme yapılmamalı,
yetkililere haber verilerek önlem alınması sağlanmalıdır.
Enerji dağıtım tesisleri ve elektrikle çalıĢma
Enerji dağıtım tesisleri, yangın veya patlama riski oluĢturmayacak Ģekilde tasarlanarak kurulur ve iĢletilir. KiĢilerin,
doğrudan veya dolaylı teması sonucu elektrik çarpması riskine karĢı korunması sağlanır.
Elektrikle ilgili bütün ekipman ve bağlantıların kurulması, sökülmesi, tamirat ve tadilat iĢleri sadece ilgili
mevzuatın öngördüğü yetkili elektrikçiler tarafından yapılır.
Elektrik tesisatı, topraklama tesisatı, paratoner tesisatı ile akümülatör ve transformatör ve benzeri elektrik ile ilgili
tesisatın periyodik kontrolleri elektrik mühendisleri, elektrik tekniker veya yüksek teknikerleri tarafından yapılır.
Periyodik kontrol kriterleri ve süreleri Ek:2 Periyodik Kontrol Tablosunda verilmiĢtir.
Elektrikli tesisatın bütün parçalarının, güç gereksinimleri için yeterli kapasite ve kalitede ve iĢyerindeki çalıĢma
koĢullarına dayanıklı olması sağlanır.
Ana pano ve tali elektrik panolarında uygun kaçak akım rölesi kullanılır.
ÇalıĢanların eriĢebileceği yerlerde bulunan elektrik panoları, tevzi tabloları ile kontrol tertibatı ve benzeri tesisat,
kilitli dolap veya hücre içine konulur. Bakım, onarım ve yenileme nedeniyle tesisatta gerilimin kesilmesi
gerektiğinde uyarı ve koruma amacıyla gerekli tedbirler alınır.
Elektrik bağlantıları için uygun bağlantı elemanları kullanılır, açık uçlu kablolarla bağlantı yapılmaz.
Sabit ve seyyar iletkenler ile teçhizatların dıĢ etkenlerden korunması sağlanır, eskimiĢ veya yıpranmıĢ olanlar
kullanılmaz.
Elektrik teçhizatı, iletim hatları ve elektrikli aletlerin üzerlerinde voltajları belirtilir.
Elektrikle çalıĢan iĢ ekipmanlarının gövde güvenlik topraklaması yapılır.
72
Elektrikli el aletlerinin kullanılması gereken yerlerde, yeteri kadar topraklanmıĢ elektrikli prizler
bulundurulmalıdır. Bu prizlerin yeterince bulunmamasından dolayı, el aletlerinin fiĢleri sökülmekte, kablolar düz
olarak bağlanmaktadır. Bu da çeĢitli kazalara yol açmaktadır.
Nemli ıslak yerlerde, metal malzemelerin çoğunlukta olduğu yerlerde, 42 Volt gerilim kullanılmalıdır.
Elektrik kabloları muntazaman döĢenmiĢ olmalı, kırık fiĢ ve prizler onarılmalı, sigortalar kapalı dolap içerisinde
bulundurulmalıdır.
Enerji dağıtım tesislerinin, özellikle de dıĢ etkilere maruz kalan tesislerin, kontrol ve bakımlarının düzenli olarak
yapılması sağlanır.
Nemli ve ıslak yerler ile parlama ve patlama tehlikesi oluĢturabilecek tozlu yerlerde;
-Aydınlatma lambaları, fiĢ ve prizler ile anahtarlar su damlalarına ve toza karĢı tamamen korunmuĢ tipte (etanĢ)
olmalı,
-Sigortalar tehlikeli ortamın dıĢında bulundurulmalı,
-Yıpratıcı etkisi olan buhar ve dumana açık metal parçalar, örneğin koruyucu boya ya da dayanıklı gereçler
kullanılarak korozyona karĢı korunmalıdır.
Her türlü elektrik kullanımı ve elektrik tesisatının iĢletilmesiyle ilgili olarak, bu Yapı iĢlerinde ĠĢ Sağlığı ve
Güvenliği Yönetmelik hükümleri yanında ilgili diğer mevzuat hükümleri de uygulanır.
Ġnsanları elektrik çarpmasından korumak için genel olarak:
-Koruyucu yalıtma,
-Üzerinde durulan yerin yalıtılması,
-Küçük gerilim kullanma,
-Sıfırlama ve
-Topraklama, gibi düzenler kullanılır.
Ayrıca son mevzuat değiĢikliği ile TEDAġ'ın da zorunlu kıldığı Kaçak akım rölesi (diğer adıyla hayat koruma) iĢ
güvenliği adına çok güzel bir teknik ilerlemedir.
Koruyucu yalıtma: Normalde gerilim altında olmayan ancak yalıtım hatası sonucu elektriklenebilen parçaların
izoleli yapılmasıdır.
73
Elektrik iĢlerinde kullanılan penseler, karga burunlar, tornavidalar ve benzer el aletleri, uygun Ģekilde yalıtılmıĢ ve
yağdanlıkların, süpürgelerin, fırçaların ve diğer temizlik araçlarının sapları, akım geçirmeyen malzemeden yapılmıĢ
olmalıdır.
Üzerinde durulan yerin yalıtılması: Yerleri değiĢmeyen sabit elektrikli makina ve araçlarla, elektrik panolarının
taban alanına tahta ızgara, lastik paspas vb. konulmak suretiyle yapılan bir korunma önlemidir.
Bu korunma önlemi, herhangi bir elektrik kaçağında insanı toprağa karĢı yalıttığı için elektik çarpılması
gerçekleĢmez.
Küçük Gerilim Kullanma: Bir yalıtım hatasında elektrik çarpmasının etkili olmaması için, elektrikli araçların 42
voltluk gerilimle çalıĢtırılmasıdır. Bu korunma önlemi yapılan elektrikli araçları ayrıca topraklamaya gerek yoktur.
Kazan içinde veya buna benzer dar ve iletken kısımları bulunan yerlerle ıslak yerlerde, alternatif akım ile çalıĢan
lambalar kullanıldığı takdirde küçük gerilim kullanılmalıdır.
Sıfırlama: Elektrikli makina ve araçların gövde kısımlarının (yani Ģaselerinin) nötr iletkenine bağlanmasıdır.
Topraklama
Elektrik enerjisinin kullanıldığı yerlerde, üzerinde akım taĢıyabilecek madeni kısımların toprak ile yapılan
elektriksel bağlantı düzenine topraklama denir. (diğer anlatımla makina Ģasesi ile yeryüzündeki toprağın birbirleri
ile bağlanmasıdır)
Elektrikle çalıĢan tüm makina ve tezgahlar, tornalar, frezeler, planyalar, vargeller, hızarlar, matkaplar,
kompresörler vb. nin Ģaselerine gözle muayene edilebilen topraklama hatları çekilmelidir.
Ayrıca çelik konstrüksiyonlu metal çatılar da yıldırıma karĢı etkili bir Ģekilde topraklanmalıdır.
Topraklama devresi, düĢük dirençli iletkenden (bakır veya alüminyumdan) yapılmıĢ olmalı, bağlandığı cihazın
devresinde meydana gelecek en büyük kaçak akımı iletecek kapasitede olmalı, mekanik ve kimyasal etkilerden
korunmuĢ olarak çekilmelidir.
74
Kaçak akım rölesi : Tüketici devrede, gelen ve giden akımların birbirlerine eĢit olmadığı durumlarda, devreyi
otomatik olarak kesen bir koruma cihazıdır. Özellikle yerleri sürekli değiĢen elektrikli aletlerde kaçak akım rölesi
kullanılması son derece önemlidir.
Alçak Gerilimde (1000 V altındaki gerilim) Alınması Gerekli Önlemler
•
Üzerinde çalıĢma yapılacak tesis kısımları gerilim dıĢı bırakılmalıdır
•
Gerilim dıĢı bırakılması mümkün değilse; çalıĢma izni veya hizmet talimatı düzenlenerek çalıĢmaya
baĢlanmalıdır
•
ÇalıĢmalarda yalıtkan tabure, yalıtkan paspas veya kuru tahta gibi yalıtkan bir malzeme üzerine
çıkılarak çalıĢma yapılmalıdır
•
Çıplak iletkenler civarında çalıĢma yaparken, yalıtkan baret ve uygun iĢ elbisesi giyilmelidir.
Yüksek Gerilimde (1000v üzerindeki gerilim) Alınması Gerekli Önlemler
•
Genel kural olarak; çalıĢma yapılacak tesiste elektrik kesilmelidir
•
Elektrik kesilen mahal, koruma altına alınmalı, kilitlenmeli ve uyarı levhası asılmalıdır
•
Gerilim yokluğu stanka ile kontrol edilmeli
•
Topraklama ve kısa devre iĢlemleri tam olarak yapılmalı
•
ÇalıĢma yeri sınırlandırılmalı
•
ÇalıĢma izni yazılı olarak alınmalı
•
Yüksek gerilimde, ehil ve tecrübeli kiĢiler çalıĢtırılmalı
•
Yüksek gerilimdeki çalıĢmalar, yetkili teknik bir kiĢinin gözetiminde yapılmalı
Enerji nakil hatları ile yanından geçtikleri yapı, makine, tesis ve benzerlerinin en çıkıntılı bölümleri ile arasında en
büyük salınım konumunda en az aĢağıda verilen yatay uzaklık bulunmalıdır. (Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri
Yönetmeliği Madde:44/i)
75
Gerilim (KV)
0-1
Yatay uzaklık
1 metre
1-36
2+L metre (Direk arası açıklık 50 mt yi geçerse her 1 mt
açıklık için L=2cm eklenecek)
36-72,5
3 metre
72,5-170
4 metre
170-420
5 metre
Enerji nakil hatlarının en büyük salgı durumunda üzerinden geçtikleri yer veya cisimlerle (araç, tesis, makine ve
benzeri) olan en küçük düĢey uzaklıkları; Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği Madde:44/h de verilmiĢtir.
Örneğin;
Araç geçmesine elveriĢli yollardaki hava hattı iletkenlerinin en büyük salgılı durumda yere olan uzaklığı 31.5 KV
için en az 7 metre olmalıdır.
4.4 Uyarı ve Ġkaz ĠĢaretlerinin Kontrolü;
ĠĢyerinde yapılan risk değerlendirmesi sonuçlarına göre; çalıĢma yöntemleri, iĢ organizasyonu ve toplu korunma
önlemleriyle iĢyerindeki risklerin giderilemediği veya yeterince azaltılamadığı durumlarda, uyarı ve ikaz
iĢaretlerini bulundurmak ve uygun Ģekilde kullanmak zorunludur. Bu çalıĢmaların tamamı “Sağlık ve Güvenlik
ĠĢaretleri Yönetmeliği‟ne” uygun olarak yapılmalıdır.
Uyarı ve ikaz iĢaretleri; Özel bir amaç, faaliyet veya durumu iĢaret eden levha, renk, sesli ve/veya ıĢıklı sinyal,
sözlü iletiĢim ya da el–kol iĢareti yoluyla iĢ sağlığı ve güvenliği hakkında bilgi veren, tehlikelere karĢı uyaran ya da
talimat veren iĢaretlerdir. ĠĢyerinde kullanılan sağlık ve güvenlik iĢaretleri hakkında çalıĢanlar veya temsilcileri
bilgilendirilmeli, iĢaretlerin anlamları ve bu iĢaretlerin gerektirdiği davranıĢ biçimleri hakkında, çalıĢanlara eğitim
verilmelidir. ÇalıĢanlar iĢyerinde bulunan uyarı ve ikaz iĢaretlerine uymak zorundadır, yetkililerin izni dıĢında
levhaların yerlerinin değiĢtirilmesi, önlerinin kapatılması veya kaldırılması yasaktır. Düzenli kontrollerle iĢaret
levhalarının belirlenen yerlerde uygun bir Ģekilde bulunması sağlanmalı, uygun olmayan levhalar yenileriyle
değiĢtirilmelidir.
76
ĠĢaret levhaları özel bir tehlike olan yerlerin ve tehlikeli cisimlerin hemen yakınına, genel tehlike olan yerlerin
giriĢine, engeller dikkate alınarak, görüĢ seviyesine uygun yükseklik ve konumda, iyi aydınlatılmıĢ, eriĢimi kolay
ve görünür bir Ģekilde yerleĢtirilecektir.
ĠĢyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine ĠliĢkin Yönetmelik hükümleri saklı kalmak
Ģartıyla, doğal ıĢığın zayıf olduğu yerlerde iĢaretlerde floresan renkler, reflektör malzeme veya yapay aydınlatma
kullanılacaktır.
ĠĢaret levhasının gösterdiği durum ortadan kalktığında, iĢaret levhası da kaldırılacaktır.
Elektrik nakil hatlarının bulunduğu alanlarda yapılan çalıĢmalarda, bariyerler veya ikaz levhalarıyla araçların ve
tesislerin elektrik hattından uzak tutulması sağlanır. Ayrıca araçların hat altından geçmesinin zorunlu olduğu
durumlarda bariyerler ile güvenli bölgenin dıĢına çıkılması önlenir. Yer altı elektrik hatları ile ilgili planlar çizilir
ve bu hatlar iĢaretlenir.
Elektrik tesislerinde uygun yerlere aĢağıdaki levhalar asılmalıdır:
1) Elektrik akımının neden olduğu kazalarda yapılacak ilk yardımla ilgili yönergeler,
2) Tesisin bağlama Ģeması,
3) Tesisin iĢletilmesi sırasında alınması gereken özel önlemlerle ilgili kısa yönerge.
“ DĠKKAT ENERJĠ NAKĠL HATLARINA VE DĠREKLERE YAKLAġMA “
77
“ DĠKKAT TOPRAK ALTI KABLOSU KAZI YAPMAK YASAKTIR “
Kullanılacak iĢaret levhaları
1. Yasaklayıcı iĢaretler
Temel nitelikler
- Daire biçiminde,
- Beyaz zemin üzerine siyah piktogram (levha üzerinde kullanılan Ģekil), kırmızı çerçeve ve diyagonal
çizgi
Sigara Ġçilmez
Sigara içmek ve açık alev
Yaya giremez
kullanmak yasaktır
Suyla söndürmek yasaktır
Ġçilmez
ĠĢ makinası giremez
Dokunma
Yetkisiz kimse giremez
2. Uyarı iĢaretleri
Temel nitelikler
- Üçgen Ģeklinde
- Sarı zemin üzerine siyah piktogram ve siyah çerçeve
78
Parlayıcı madde veya
Patlayıcı madde
Toksik (Zehirli) madde
AĢındırıcı madde
Radyoaktif madde
Asılı yük
ĠĢ makinası
Elektrik tehlikesi
Tehlike
Lazer ıĢını
Oksitleyici madde
Kuvvetli manyetik alan
Engel
yüksek ısı
ĠyonlaĢtırıcı olmayan
radyasyon
DüĢme tehlikesi
79
Biyolojik risk
DüĢük sıcaklık
Zararlı veya tahriĢ edici
madde
3. Emredici iĢaretler
Temel nitelikler
- Daire biçiminde,
- Mavi zemin üzerine beyaz piktogram (mavi kısımlar iĢaret alanının en az %50‟sini kapsayacaktır)
Gözlük kullan
Baret tak
Eldiven giy
Maske kullan
ĠĢ ayakkabısı giy
Yaya yolunu kullan
Koruyucu elbise giy
Yüz siperi kullan
Emniyet kemeri kullan
Genel emredici iĢaret (gerektiğinde
Kulak koruyucu tak
baĢka iĢaretle birlikte
kullanılacaktır)
4. Acil çıkıĢ ve ilkyardım iĢaretleri
Temel nitelikler
- Dikdörtgen veya kare biçiminde,
80
- YeĢil zemin üzerine beyaz piktogram (yeĢil kısımlar iĢaret alanının en az %50‟sini kapsayacaktır)
Acil çıkıĢ ve kaçıĢ yolu
Yönler (Yardımcı bilgi iĢareti)
Ġlk Yardım
Sedye
Göz duĢu
Güvenlik duĢu
Acil yardım ve ilk yardım telefonu
5. Yangınla mücadele iĢaretleri; Yangınla mücadele ekipmanın bulunduğu yeri belirtmek veya kaçıĢ yollarını
tarif etmek için kullanılır.
Temel nitelikler
- Dikdörtgen veya kare biçiminde,
- Kırmızı zemin üzerine beyaz piktogram
81
Yangın Hortumu
Yangın Merdiveni
Yangın Söndürme
Cihazı
Acil Yangın Telefonu
Yönler (Yardımcı bilgi iĢareti)
ĠĢaretlerin Kullanıldığı Yerler;
Borular ve kaplar üzerindeki iĢaretler;
Ġçinde tehlikeli maddelerin bulunduğu veya depolandığı kaplar ile bunları taĢıyan borular uyarı iĢaretleri ile
iĢaretlenir.
ĠĢaretlerle birlikte tehlikeli maddenin adı ve/veya formülü ve tehlikesi hakkında ek bilgiler de bulunabilir.
Ġçinde tehlikeli madde bulunan borular, vanalar, supaplar ve bunlarla ilgili parçalar, taĢındıkları maddelere göre
ayrı renklerde boyanır ve kolay görülebilen yerlere belirti iĢaretler konulur ve kollu veya saplı vana ve muslukların
üzerinde, bunların açık veya kapalı olduklarını gösteren iĢaret veya tertibat bulundurulur.
ĠĢaretler; katlanmaz, kendinden yapıĢkanlı ya da boyama biçiminde yapılır ve görünür yüzeylere yerleĢtirilir.
Borular üzerinde kullanılan iĢaretler, vanalar ve bağlantı yerleri gibi tehlikeli noktaların yakınına görünür Ģekilde
ve uygun aralıklarla konulur.
Önemli miktarlarda tehlikeli madde içeren paketler veya konteynerler yönetmelikte belirtilen Ģartlara göre
etiketlenmemiĢ ise, bunların depolandığı alanlar, odalar veya kapalı yerler, yönetmeliğe uygun ikaz iĢareti ile
iĢaretlenir.
DeğiĢik tehlikeli maddelerin bir arada depolandığı yerlerde, genel tehlikeyi belirten uyarı iĢareti kullanılabilir.
Bu iĢaret veya etiketler depolama bölgesinin yakınına ya da depo için kullanılan odanın giriĢ kapısına yerleĢtirilir.
Engeller ve tehlikeli yerlerde kullanılan iĢaretler;
Engellere çarpma, düĢme ya da nesnelerin düĢme tehlikesinin bulunduğu yerler ile iĢletme tesisleri içinde
çalıĢanların çalıĢmaları esnasında dolaĢtıkları bölgeler arası birbirini takip eden sarı ve siyah ya da kırmızı ve
beyaz renk Ģeritleriyle iĢaretlenir. Böylelikle tehlikeli bölgelere geçiĢ engellenir.
ĠĢaretlerin boyutu, engelin ya da tehlikeli bölgenin büyüklüğü ile orantılı olur.
Sarı–siyah ya da kırmızı–beyaz Ģeritler yaklaĢık olarak 45 derece açıyla ve aynı büyüklükte boyanır.
82
Örnek:
Trafik yollarının iĢaretlenmesi;
ÇalıĢma yerlerinin kullanım biçimi ve ekipmanlar, çalıĢanlar için risk oluĢturuyorsa; araç trafiğine açık yollar,
zemin rengi de dikkate alınarak, açıkça seçilebilir Ģekilde, sarı ya da beyaz renkli sürekli Ģeritlerle belirtilir.
ġeritler; araçlar ile araçlara yakın bulunabilecek nesneler arasında ve araçlarla yayalar arasında, emniyetli bir
mesafeyi belirtecek Ģekilde çizilir.
Tesislerin açık alanlarındaki sürekli trafiğin olduğu yollar, uygun bariyerler ve kaldırımlar yoksa, uygulanabilir
olduğu ölçüde, yukarıda belirtildiği Ģekilde iĢaretlenir.
ĠĢ Makineleri ve Kaldırma Araçlarıyla Yapılan ĠĢlemlerde ĠĢaretleme;
ĠĢ makinelerinin çalıĢma alanları, yükleme, indirme sahaları ve nakliye yollarında giriĢleri, makinelere yaklaĢmayı,
nakliye yollarında, yük altında ve yakınında bulunmayı yasaklayan iĢaret ve levhalar konmalıdır. ĠĢaretlerin yanı
sıra gerekli hallerde çalıĢmalar, yetiĢtirilmiĢ iĢaretçiler tarafından verilecek el ve kol iĢaretlerine göre yapılır.
Kaldırma araçları, iĢ makineleri ve kamyonlarda geri manevralarda ve kaldırılan yükün hareketi,
esnasında
çalıĢanları uyarmak için sesi açıkça iĢitilebilen zil, ıĢıklı iĢaret ve benzerleriyle iĢaret verilir ve bunlar hareket
halinde devamlı olarak çalıĢır.
Araçlarda onarım yapılıyorsa, araçların üzerine ve uygun yerlere, onarım yapıldığına dair uyarma levhaları konulur.
Kaldırma Araçlarının kaldıracakları en ağır yükler, kabinlerin içinde veya dıĢında bilgilendirme iĢareti olarak
belirtilir ve kaldırılabilecek en ağır yükten fazlası kaldırıldığında, durumu bildiren sesli ve ıĢıklı otomatik bir
uyarma tertibatı bulundurulur.
Araçlarda kullanılan zil sesleri, ıĢıklı iĢaretler iĢyerindeki diğer sinyal seslerinden ve ıĢıklı iĢaretlerden farklı, diğer
makinaların meydana getirdiği gürültüleri bastıracak kadar kuvvetli, kolayca fark edilebilen olmalı ve aynı
iĢyerinde çalıĢan tüm araçlar ikaz sesleri, ıĢıkları aynı özellikte olmalıdır.
Ağır parçaların ekip halinde kaldırıldığı veya taĢındığı hallerde, önceden belirtilen kodlanmıĢ hareket ve iĢaretler
kullanılır.
83
4.5 Makinelerin ve Tezgâhların Kontrolü;
Bütün makinalar ve tezgahlar, aĢağıdaki asgari özellikler göz önünde tutularak, görünür, okunur ve silinemez bir
Ģekilde iĢaretlenmelidir:
- Ġmalatçının veya yetkili temsilcisinin ticari unvanı ve tam adresi,
- Makinanın tanımı,
- CE ĠĢaretlemesi
- Seri veya tip tanımlaması,
- Varsa seri numarası,
- Ġmalat yılı, yani imalât iĢleminin tamamlandığı yıl.
Ayrıca, üretici tarafından hazırlanmıĢ Türkçe nakliye, kurulum, kullanım, bakım ve söküm talimatları bulunmalıdır.
Orijinal talimatların baĢka bir dilde olması halinde beraberinde Türkçeye çevirisi yer almalıdır.
Talimatlarda makine operatörlerinin eğitimi ile ilgili bilgiler bulunmalı ve burada belirtilen yeterliliğe sahip kiĢiler
dıĢında makinelerin, tezgâhların kullanımına izin verilmemelidir. Talimatlarda bakım, kontrol, varsa testlerle ilgili
kriterler, periyotları ve kimler tarafından yapılacağı belirtilmelidir. Talimatlar doğrultusunda iĢ planları yapılarak
kullanım, kontrol ve bakımlar takip edilmeli, çalıĢmaların tamamı yazılı hale getirilmeli görevli ve sorumlular
tarafından imzalanmalıdır.
Makine ve tezgâhların periyodik kontrolleri;
Periyodik kontrol aralığı ve kriterleri standartlar ile belirlenmemiĢ iĢ ekipmanlarının periyodik kontrolleri, varsa
imalatçının öngördüğü aralık
ve
kriterlerde
yapılır.
Bu
hususlar,
imalatçı tarafından
belirlenmemiĢ ise
iĢ ekipmanının periyodik kontrolü, bulunduğu iĢyeri ortam koĢulları, kullanım sıklığı ile kullanım süresi gibi
faktörler göz önünde bulundurularak, yapılacak risk değerlendirmesi sonuçlarına göre, belirlenecek aralıklarda
yapılır. Belirlenen periyodik kontrol aralığının ĠĢ Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik ġartları
Yönetmeliğinde belirtilen istisnalar dıĢında bir yılı aĢmaması gerekir.
Uyarı sistemleri;
Bazı makine ve tezgahlar çalıĢırken, çalıĢma alanında olası denetimsizlikten meydana gelebilecek bir hata
sonucunda kiĢilerin sağlık ve güvenliğinin tehlikeye girebileceği durumlar olabilmektedir, bu nedenle uygun bir ses
veya ıĢık sinyali verecek sistemlerle donatılmıĢlardır.
Uyarı sistemleri belirgin olmalı ve kolayca algılanabilmelidir. Operatör, her zaman bu tür uyarı sistemlerinin
çalıĢır, görünür ve duyulabilir vaziyette olmasını kontrol edecek ve gerektiğinde tamir ve bakımını yaptıracaktır.
Makinalar iĢletmeye alındıklarında kiĢileri riske atmadan çalıĢtırılabilecek, ayarlanabilecek ve bakımı yapılabilecek
Ģekilde tasarımlanmalı ve imal edilmelidir, sadece öngörülen Ģartlar altında değil, olası yanlıĢ kullanımları da
dikkate alınarak tasarlanmalı, makine emniyet yönetmeliğine uygun olmalıdır.
Makina ve tezgahlar üzerindeki bilgi ve uyarılar :
84
Bilgi ve uyarılar kolayca anlaĢılabilen sembol veya Ģemalardan oluĢmalı, yazılı bilgi ve uyarılar Türkçe olmalıdır.
Silinen, kaybolan ve görüĢ alanı dıĢında kalan yazı, sembol ve Ģemalar tekrar hazırlanmalı veya temin edilmeli ve
uygun yerlerine konmalıdır.
Kumandalar, görüntülü ekran ve butonlar,
Makine ve tezgahların kumanda, açma, kapama, hız, devir vb. butonları üzerinde ihtiyaç duyulan bilgiler
belirsizliğe yer vermeyecek Ģekilde ve kolay anlaĢılan bir Ģekilde bulunmalıdır. Bunlar operatörü aĢırı yoracak
derecede fazla olmamalı, açık ve net olmalıdır.
Görüntülü ekranlar veya makina ile operatör arasındaki diğer interaktif iletiĢim araçları kolayca anlaĢılabilmeli ve
kullanımı kolay olmalıdır. Kullanımı uygun olmayan, arızalı veya yetersiz olanlar uygun hale getirilmelidir.
DüĢen veya fırlayan parçalardan kaynaklanan risklere engel olmak için makine ve tezgahlar üzerinde tedbirler
alınmalıdır.
Makinelerin ve tezgâhların eriĢilebilir parçaları yaralanmalara sebep olma olasılığı taĢıyabilecek keskin kenar,
keskin köĢe ve pürüzlü yüzeylere sahip olmamalıdır.
Makinaların hareketli parçaları bir kazaya neden olabilecek temas etme risklerini önleyecek biçimde tasarlanmalı
ve imal edilmeli veya riskin devam ettiği durumlarda, üzerleri koruyucu kapaklarla kapatılmıĢ olmalıdır. Koruyucu
kapaklar;
-
Sağlam bir yapıda olmalı,
- Yerlerine sağlam bir Ģekilde sabitlenmeli,
- Ġlave herhangi bir tehlikeye ortaya çıkarmamalı,
- Kolayca devreden çıkarılmamalı veya kolayca by - pass edilememeli,
- Tehlike bölgesinden yeterli uzaklığa yerleĢtirilmeli,
- Üretim iĢlemin izlenmesini asgari engel olmalı ve
- ÇalıĢmanın yapılması gereken alana özellikle eriĢimi kısıtlayarak, mümkünse mahfazanın
çıkarılmasına veya koruyucu tertibatın devreden çıkarılmasına gerek kalmaksızın, aletlerin
takılmasına ve/veya değiĢtirilmesine ve bakım amaçlarıyla gerekli çalıĢmanın yapılmasına imkân
vermeli.
85
Makine ve tezgâhların periyodik kontrolleri, makine mühendisleri, makine tekniker veya yüksek teknikerleri
tarafından yapılır.
Elektronik kumanda sistemi ile donatılmıĢ makine ve tezgâhların periyodik kontrolü; makine veya mekatronik
mühendisi ile elektrik mühendisleri ve/veya bunların teknikerleri tarafından birlikte yapılır.
5. ACĠL DURUMLARDA UYGULANACAK ĠġLER
Acil durum: ĠĢyerinin tamamında veya bir kısmında meydana gelebilecek yangın, patlama, tehlikeli kimyasal
maddelerden kaynaklanan yayılım, doğal afet gibi acil müdahale, mücadele, ilkyardım veya tahliye gerektiren
olaylardır.
6331 sayılı ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve ĠĢ yerlerinde Acil Durumlar Hakkında yönetmelikte,
ĠĢverenin;
86
a) ÇalıĢma ortamı, kullanılan maddeler, iĢ ekipmanı ile çevre Ģartlarını dikkate alarak meydana gelebilecek
acil durumları önceden değerlendirerek, çalıĢanları ve çalıĢma çevresini etkilemesi mümkün ve muhtemel acil
durumları belirlemesi ve bunların olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirleri alması,
ĠĢyerinde meydana gelebilecek acil durumlar aĢağıdaki hususlar dikkate alınarak belirlenir:
• Risk değerlendirmesi sonuçları.
• Yangın, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım ve patlama ihtimali.
• Ġlk yardım ve tahliye gerektirecek olaylar.
• Doğal afetlerin meydana gelme ihtimali.
• Sabotaj ihtimali.
b) Acil durumların olumsuz etkilerinden korunmak üzere gerekli ölçüm ve değerlendirmeleri yaparak, acil
durum planlarını hazırlaması,
Acil durum planı: ĠĢyerlerinde meydana gelebilecek acil durumlarda yapılacak iĢ ve iĢlemler dahil bilgilerin ve
uygulamaya yönelik eylemlerin yer aldığı plandır. Plan tesis veya bina ile bunların bulunduğu çevre ve bölgede
etkili olabilecek olası,
Yangın temel olmak üzere,
Deprem,
Patlama,
Tehlikeli Kimyasallar,
Biyolojik Olaylar,
Su, Hava, Ġklim ve Diğer Toprak Bazlı Olaylar,
Terör, SavaĢ, Kasıt ve Kazalara, karĢı hazırlanmıĢ olmalıdır.
Planda iĢyeri, iĢyerinin bölümleri ve aĢağıdaki bilgileri içeren kroki bulunmalıdır.
1) Yangın söndürme amaçlı kullanılacaklar da dâhil olmak üzere acil durum ekipmanlarının bulunduğu
yerler.
2) Ġlkyardım malzemelerinin bulunduğu yerler.
3) KaçıĢ yolları, toplanma yerleri ve bulunması halinde uyarı sistemlerinin de yer aldığı tahliye planı.
4) Görevlendirilen çalıĢanların ve varsa yedeklerinin adı, soyadı, unvanı, sorumluluk alanı ve iletiĢim
bilgileri.
5) Ġlk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla mücadele konularında iĢyeri dıĢındaki kuruluĢların
ve iĢyerinde haber verilmesi gereken yetkililerin irtibat numaraları.
87
Hazırlanan kroki iĢyeri içinde kolayca görülebilecek yerlerde asılı olarak bulundurulur.
Acil durum planının uygulama adımlarının düzenli olarak takip edilebilmesi ve uygulanabilirliğinden emin olmak
için iĢyerlerinde yılda en az bir defa olmak üzere tatbikat yapılır, denetlenir ve gözden geçirilerek gerekli düzeltici
ve önleyici faaliyetler yapılır. GerçekleĢtirilen tatbikatın tarihi, görülen eksiklikler ve bu eksiklikler doğrultusunda
yapılacak düzenlemeleri içeren tatbikat raporu hazırlanır.
5.1 Acil Durum Ekipmanı ve Acil ÇıkıĢ Yollarının Kontrolü;
Acil durumlarla mücadele için iĢyerinin büyüklüğü ve taĢıdığı özel tehlikeler, yapılan iĢin niteliği, çalıĢan sayısı
ile iĢyerinde bulunan diğer kiĢileri dikkate alınarak; önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve
benzeri konularda uygun donanıma sahip ve bu konularda eğitimli yeterli sayıda kiĢi görevlendirilir, araç ve
gereçleri sağlanarak, eğitim ve tatbikatları yaptırılır ve ekiplerin her zaman hazır bulunmaları sağlanır.
Özellikle ilk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla mücadele konularında, iĢyeri dıĢındaki kuruluĢlarla
irtibat sağlanarak gerekli düzenlemeler yapılmalıdır,
Acil durumlarda enerji kaynaklarının ve tehlike yaratabilecek sistemlerin olumsuz durumlar yaratmayacak ve
koruyucu sistemleri etkilemeyecek Ģekilde devre dıĢı bırakılması ile ilgili gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.
Varsa alt iĢveren ve geçici iĢ iliĢkisi kurulan iĢverenin çalıĢanları ile müĢteri ve ziyaretçi gibi iĢyerinde bulunan
diğer kiĢiler acil durumlar konusunda bilgilendirmelidir.
Acil durumları, yangını önleyici ve bunların olumsuz sonuçlarını sınırlandırıcı gerekli tedbirler alınmalı, özellikle
acil durumlarda ihtiyaç duyulabilecek ekipman ve araç-gereçler;
Acil çıkıĢ yolları ve kapıları,
Acil aydınlatma sistemleri,
Algılama ve uyarı sistemleri,
Yangın söndürme sistemleri,
Ġlk yardım ekipmanları her an hazır bulundurulmalıdır. Kullanma talimatları hazırlanmalı, periyodik bakım ve
kontrolleri yaptırılarak, kayıtları tutulmalıdır.
Tüm çalıĢanlar acil durum planları ile arama, kurtarma ve tahliye, yangınla mücadele, ilkyardım konularında
görevlendirilen kiĢiler hakkında bilgilendirmeli, iĢe yeni alınan çalıĢana, iĢ sağlığı ve güvenliği eğitimlerine ilave
olarak acil durum planları ile ilgili bilgilendirme yapılmalıdır.
88
Olası bir acil durum sonrası çalıĢanların bu durumun olumsuz etkilerinden korunması için bulundukları yerden
güvenli bir yere gidebilmeleri amacıyla izlenebilecek uygun tahliye düzenlemeleri acil durum planında belirtilmeli
ve çalıĢanlara önceden gerekli talimatlar ve eğitimler verilmelidir.
Acil durum müdahale ve tahliye yöntemleri oluĢturulurken çalıĢanlar dıĢında müĢteri, ziyaretçi gibi iĢyerinde
bulunması muhtemel diğer kiĢiler de göz önünde bulundurulmalıdır.
Tahliye sonrası, iĢyeri dâhilinde kalmıĢ olabilecek çalıĢanların belirlenmesi için sayım da dâhil olmak üzere gerekli
kontroller yapılmalıdır.
Acil çıkıĢ yolları ve kapıları;
a) Doğrudan dıĢarıya veya güvenli bir alana açılmalı ve önlerinde ya da arkalarında çıkıĢı önleyecek hiçbir
engel bulunmamalıdır.
b) Herhangi bir tehlike durumunda, bütün çalıĢanların iĢyerini derhal ve güvenli bir Ģekilde terk etmelerini
mümkün kılacak Ģekilde belirlenmeli. Gerekli durumlarda bu konuyla ilgili planlar hazırlanarak düzenli tatbikatlar
yapılımalıdır.
c) Sayısı, nitelikleri, boyutları ve yerleri; yapılan iĢin niteliğine, iĢyerinin büyüklüğüne, kullanım Ģekline,
iĢyerinde bulunan ekipmana ve bulunabilecek azami kiĢi sayısına göre belirlenir ve Binaların Yangından
Korunması Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olması sağlanır.
ç) Acil çıkıĢ kapılarının, acil durumlarda çalıĢanların hemen ve kolayca açabilecekleri Ģekilde olması
sağlanır. Bu kapılar dıĢarıya doğru açılır. Acil çıkıĢ kapısı olarak raylı veya döner kapılar kullanılmaz.
d) Acil çıkıĢ yolları ve kapıları ile buralara açılan yol ve kapılarda çıkıĢı zorlaĢtıracak hiçbir engel
bulunmaması, acil çıkıĢ kapılarının kilitli veya bağlı olmaması sağlanır.
e) Acil çıkıĢ yolları ve kapıları, Güvenlik ve Sağlık ĠĢaretleri Yönetmeliğine uygun Ģekilde iĢaretlenir.
ĠĢaretlerin uygun yerlere konulması ve kalıcı olması sağlanır.
f) Aydınlatılması gereken acil çıkıĢ yolları ve kapılarında, elektrik kesilmesi halinde yeterli aydınlatmayı
sağlayacak ayrı bir enerji kaynağına bağlı acil aydınlatma sistemi bulundurulur.
Acil durum asansörü
Acil durum asansörü; bir yapı içinde yangına müdahale ekiplerinin ve bunların kullandıkları ekipmanın üst
ve alt katlara makul bir emniyet tedbiri dâhilinde hızlı bir Ģekilde taĢınmasını sağlamak, gerekli kurtarma
89
iĢlemlerini yapmak ve aynı zamanda engelli insanları tahliye edilebilmek üzere tesis edilir. Asansör, aynı zamanda
normal Ģartlarda binada bulunanlar tarafından da kullanılabilir. Ancak, bir yangın veya acil durumda, asansörün
kontrolü acil durum ekiplerine geçer.
5.2 Acil Aydınlatma ve Ġkaz Sistemlerinin Kontrolü
Acil durum aydınlatma sistemi; Ģehir Ģebekesi veya benzeri bir dıĢ elektrik beslemesinin kesilmesi, yangın,
deprem gibi sebeplerle bina veya yapının elektrik enerjisinin güvenlik maksadıyla kesilmesi ve bir devre kesici
veya sigortanın açılması sebebiyle normal aydınlatmanın kesilmesi hâllerinde, otomatik olarak devreye girerek
yeterli aydınlatma sağlayacak Ģekilde düzenlenir.
Bütün kaçıĢ yollarında, toplanma için kullanılan yerlerde, asansörde ve yürüyen merdivenlerde, yüksek risk
oluĢturan hareketli makineler ve kimyevi maddeler bulunan atölye ve laboratuvarlarda, elektrik dağıtım ve
jeneratör odalarında, merkezi batarya ünitesi odalarında, pompa istasyonlarında, kapalı otoparklarda, ilk yardım ve
emniyet ekipmanının bulunduğu yerlerde, yangın uyarı butonlarının ve yangın dolaplarının bulunduğu bölümler ile
benzeri bölümlerde ve aĢağıda belirtilen binalarda, acil durum aydınlatması yapılması Ģarttır:
a) Hastaneler ve huzur evlerinde ve eğitim amaçlı binalarda,
b) Kullanıcı yükü 200'den fazla olan bütün binalarda,
c) Zemin seviyesinin altında 50 veya daha fazla kullanıcısı olan binalarda,
ç) Penceresiz binalarda,
d) Otel, motel ve yatakhanelerde,
e) Yüksek tehlikeli yerlerde,
f) Yüksek binalarda.
Acil durum aydınlatmasının normal aydınlatmanın kesilmesi hâlinde en az 60 dakika süreyle sağlanması Ģarttır.
KaçıĢ yolları üzerinde aydınlatma seviyesi en az 1 lux olacak Ģekilde yapılır.
Normal aydınlatma maksadıyla kullanılan aydınlatma armatürleri, acil durum dönüĢtürme kitleri monte edilerek ve
gerekli bağlantılar yapılarak bağımsız acil durum aydınlatma armatürlerine dönüĢtürülebilir.
Birinci ve ikinci derece deprem bölgelerinde, acil aydınlatma, kendi baĢlarına çalıĢabilen bataryalı acil aydınlatma
armatürleri ile sağlanmalıdır.
90
Ġkaz sistemleri; algılama, alarm verme, kontrol ve haberleĢme fonksiyonlarını ihtiva eden komple bir
sistemdir. Algılama sisteminin ve parçalarının standartlara uygun olarak üretilmesi, tasarlanması, tesis edilmesi ve
iĢletilmesi Ģarttır.
El ile yangın uyarısı, yangın uyarı butonları ile yapılır. Yangın uyarı butonları yangın kaçıĢ yollarında tesis
edilir. Yangın uyarı butonlarının, bir kattaki herhangi bir noktadan o kattaki herhangi bir yangın uyarı butonuna
yatay eriĢim uzaklığının 60 m'yi geçmeyecek Ģekilde yerleĢtirilmesi gerekir. Engelli veya yaĢlıların bulunduğu
yerlerde bu mesafe azaltılabilir. Tüm yangın uyarı butonlarının görülebilir ve kolayca eriĢilebilir olması gerekir.
Yangın uyarı butonları, yerden en az 110 cm ve en fazla 130 cm yüksekliğe yerleĢtirilir. Yangın uyarı butonlarının
kullanılmasının zorunlu olduğu yerler için; Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik
Algılama sisteminin gerekli olduğu ve fakat duman algılama cihazlarının kullanımının uygun veya yeterli
olmadığı mahallerde, sabit sıcaklık, sıcaklık artıĢ, alev veya baĢka uygun tip algılama cihazı kullanılır. Bütün
algılama cihazlarının periyodik testler ve bakımlar için ulaĢılabilir olması gerekir. Binada otomatik yağmurlama sistemi,
otomatik veya el ile çalıĢan diğer gazlı, kuru kimyevi tozlu veya benzeri sabit söndürme sistemi bulunuyor ise, yangın
ikaz sisteminin bu sistemler devreye girdiğinde otomatik algılama yapması sağlanmalıdır.
Bir yangın algılama ve uyarı sisteminin devreye girmesi hâlinde, sesli ve ıĢıklı olarak veya data iletiĢimi ile ilgili
birimlere alarm verilmelidir.
Yangın kontrol panellerinden, sesli ve ıĢıklı uyarı cihazlarına, sesli tahliye sistemi amplifikatör ve
hoparlörlerine ve acil durum kontrol cihazlarına giden bütün sinyal ve besleme kablolarının yangına karĢı en az 60
dakika dayanabilecek özellikte olması Ģarttır.
Acil aydınlatma, yönlendirme ve yangın algılama ve uyarı sistemleri; iĢyeri yetkilisinin sorumluluğu altında,
ilgili standartlarda belirtilen sistemin gerektirdiği periyodik kontrole, teste ve bakıma tabi tutulur. Yapılan
çalıĢmaların kaydı tutulur.
5.3 Ġlk Yardımla Ġlgili Kontroller
Ġlk Yardım; Herhangi bir kaza veya yaĢamı tehlikeye düĢüren bir durumda, sağlık görevlilerinin olay yerine gelene
kadar veya ileri yaĢam desteği sağlanacak bir kuruma gidene kadar, hayatın kurtarılması ya da durumun kötüye
gitmesini önleyebilmek amacı ile olay yerinde; tıbbi araç gereç aranmaksızın, eldeki olanaklar ile yapılan ilaçsız
uygulamalardır.
Ġlkyardım tanımında belirtilen amaçlar doğrultusunda hasta veya yaralıya; müdahaleleri ve uygulamaları yapan
kiĢinin ilk yardım eğitimi almıĢ sertifikalı kiĢiler olması gerekmektedir. ĠĢ sağlığı ve güvenliği kapsamında;
a) Az tehlikeli iĢyerlerinde, her 20 çalıĢan için 1 ilkyardımcı,
b) Tehlikeli iĢyerlerinde, her 15 çalıĢana kadar 1 ilkyardımcı,
c) Çok tehlikeli iĢyerlerinde, her 10 çalıĢana kadar 1 ilkyardımcı,
bulundurması zorunludur.
Ġlkyardımda öncelikli amaç;
91
•
Ortam güvenliğini sağlamak,
•
Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak,
•
YaĢamsal fonksiyonların sürdürülmesini desteklemek,
•
Hasta/yaralının durumunun kötüye gitmemesi için gereken önlemleri almak,
•
ĠyileĢmeyi kolaylaĢtırmak.
Ġlkyardımda temel ilke;
•
Koruma
•
Bildirme
•
Kurtarma
Koruma; Kaza sonuçlarının ağırlaĢmasını yada baĢka kazaların oluĢmasını önlemek için olay yerinin
değerlendirilmesi ve olay yerinde oluĢabilecek tehlikeleri belirleyerek güvenli bir çevre oluĢturmaktır. Ġlkyardım
eğitimi olmayan kiĢileri olay yerinden uzak tutmak, bilinçsiz müdahalelere izin vermemektir. Reflektör, bariyer,
emniyet Ģeridi vb. ile tehlikeli alan sınırlandırılmalıdır.
Bildirme; Olay / kaza veya hastalığın mümkün olduğu kadar hızlı bir Ģekilde 112 acil yardım hattına ve iĢyeri
yetkililerine bildirmektir. Acil yardım hattı, en yakın donanımlı hastane, iĢyeri yetkililerinin, acil yardım ekibinin
irtibat telefonları çalıĢanların kolay görebileceği yerlere asılmalıdır.
Acil yardım (112) çağrısı sırasında dikkat edilmesi gereken hususlar konusunda tüm çalıĢanlar bilgilendirilmelidir;
•
Sakin olunmalı
•
112 merkezi tarafından sorulan sorulara net ve anlamlı cevaplar verilmelidir;
•
Kesin yer ve adres bilgileri verilirken, olayın olduğu yere yakın bir caddenin yada çok bilinen bir yerin adı
verilmelidir,
•
Kendinizi tanıtmalı ve telefon numaranız istenirse verilmelidir.
•
Hasta/yaralı(lar) ın adı ve olayın tanımı yapılmalıdır,
•
Hasta/yaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir,
•
Eğer herhangi bir ilkyardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği belirtilmelidir,
•
112 hattındaki sağlık personeli tarafından verilen talimatlar yerine getirilmelidir,
•
112 hattında bilgi alan sağlık personeli , gerekli olan tüm bilgileri aldığını söyleyinceye kadar telefon
kapatılmamalıdır.
Kurtarma (Müdahale): Olay yerinde hasta / yaralılara müdahale ilk yardım sertifikalı kiĢiler tarafından hızlı ancak
sakin ve kendinden emin bir Ģekilde yapılmalıdır. Olası kaza veya hastalıklar sonucu müdahale sırasında ihtiyaç
duyulabilecek ilk yardım malzemeleri iĢyerinde belirlenmiĢ alanlarda bulundurulmalıdır.
92
Yapı alanının büyüklüğü, yapılan iĢin niteliği ve kaza riskine göre, gerektiğinde iĢyerinde bir ya da daha fazla ilk
yardım ve acil müdahale odası bulunması ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliğinin 10 ve 11 inci madde
ve Ġlkyardım Yönetmeliği hükümlerine göre sağlanır. Yönetmeliğin ekinde belirtilen ekipmanlar temin edilir.
Ġlkyardım odaları yeterli ilk yardım malzeme ve ekipmanı ile teçhiz edilir ve sedyeler kullanıma hazır halde
bulundurulur. Bu yerler, Sağlık ve Güvenlik ĠĢaretleri Yönetmeliğine uygun Ģekilde iĢaretlenir.
ÇalıĢma koĢullarının gerektirdiği her yerde ilkyardım ekipmanları kolay eriĢilebilir yerlerde bulundurulur ve Sağlık
ve Güvenlik ĠĢaretleri Yönetmeliğine uygun Ģekilde iĢaretlenir. Acil servis adresleri ve telefon numaraları görünür
yerlerde bulundurulur. Düzenli denetimlerle ilk yardım ekipmanlarının belirlenen yerlerde, yeterli miktarda ve
uygun koĢullarda bulundurulması sağlanır.
Koruma ve bildirmeden sonra ilk yardımcının müdahale ile ilgili yapması gerekenler;
Bilinç kontrol edilmeli, bilinç kapalı ise hasta / yaralıların öncelikle
•
Hava yolu açıklığının değerlendirilmesi (Airway),
•
Solunumun değerlendirilmesi (Breathing)
•
DolaĢımın değerlendirilmesi (Circulation) (ġah damarından 5 saniye nabız alınarak yapılır).
( Bak-Dinle-Hisset),
93
Bilinci açık ise hasta/yaralının korku ve endiĢelerini gidermek, sakinleĢtirmek.
Etraftaki insanları doğru bir Ģekilde yönlendirip organize etmek,
Gerekli müdahalelerde bulunmak,
•
Kırık kemik varlığını yerinde tespit etmek,
•
Hasta/yaralıyı sıcak tutmak,
•
Hasta/yaralının yarasını görmesine izin vermemek,
•
Hasta/yaralıyı hareket ettirmeden ( çok zorunlu kalınırsa en az zarar görecek Ģekilde hareket
ettirilebilir ) müdahale yapmak (Ancak, ağır hasta/yaralı bir kiĢi hayati tehlikede olmadığı sürece
asla yerinden kıpırdatılmamalıdır.),
•
6.
Hasta/yaralının en uygun yöntemlerle en yakın sağlık kuruluĢuna sevkini sağlamak gerekir.
YANGIN ÖNLEME VE UYGULAMA ĠġLEMLERĠ
6.1. Yangın Söndürme Ekipmanları ve Alarm Sistemlerinin Kontrolü
ĠĢyerinin büyüklüğüne, yapılan iĢin özelliğine, iĢyerinde bulunan ekipmanlara, kullanılan maddelerin fiziksel
ve kimyasal özelliklerine ve iĢyerinde bulunabilecek azami kiĢi sayısına göre, iĢyerinde etkili ve yeterli yangın
söndürme ekipmanı ile gerektiğinde yangın detektörleri ve alarm sistemleri bulundurulmalıdır.
Yangın söndürme ekipmanları kolay kullanılır nitelikte olmalı, görünür ve kolay eriĢilir yerlere konulmalı ve
önlerinde engel bulundurulmamalıdır.
Yangın söndürme sistemleri;
-
Sulu söndürme sistemleri
-
Köpüklü, gazlı ve kuru tozlu sabit otomatik söndürme sistemleri
-
TaĢınabilir söndürme cihazları
Yangın söndürme sistemleri, Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik kapsamında yangın
öncesinde ve sırasında kullanılan sabit söndürme tesisatlarını kapsar.
Her türlü yangın söndürme sistemlerinin, ilgili yönetmeliklere ve standartlara uygun olarak tasarlanması, tesis
edilmesi ve iĢletilmesi zorunludur.
Kurulan yangın söndürme tesisatının, binada bulunanlara zarar vermeyecek, panik çıkmasını önleyecek ve yangını
söndürecek Ģekilde tasarlanması, tesis edilmesi ve çalıĢır durumda tutulması gerekir.
94
Yangın söndürme sistemlerinin; her yapıda meydana gelebilecek olan yangını söndürecek kapasitede olması ve
yapının ekonomik ömrü boyunca, otomatik veya el ile gereken hızda devreye girerek fonksiyonunu yerine
getirebilmesi gerekir.
Kurulması gereken sabit yangın söndürme sistemlerinin ve tesisatının nitelikleri, kullanılacak teçhizatın cinsi,
miktarı ve yerleĢtirilmeleri; binanın ve binada bulunabilecek malzemelerin yangın türüne göre belirlenir. Sistemde
kullanılacak bütün ekipmanın sertifikalı olması Ģarttır.
Periyodik kontrol, test ve bakım gerektiren sistemlerin bina veya iĢyeri sahibi, yöneticisi sorumluluğunda ilgili
mevzuat ve üretici talimatları doğrultusunda yaptırılması gerekir.
TaĢınabilir söndürme cihazları, TaĢınabilir söndürme cihazlarının tipi ve sayısı, mekânlarda var olan durum ve
risklere göre belirlenir. Buna göre;
a) A sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde, öncelikle çok maksatlı kuru kimyevi tozlu veya sulu,
b) B sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde, öncelikle kuru kimyevi tozlu, karbondioksitli veya köpüklü,
c) C sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde, öncelikle kuru kimyevi tozlu veya karbondioksitli,
ç) D sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde, öncelikle kuru metal tozlu,
söndürme cihazları
bulundurulur.
DüĢük tehlike sınıfında her 500 m2, orta tehlike ve yüksek tehlike sınıfında her 250 m² yapı inĢaat alanı için 1 adet
olmak üzere, uygun tipte 6 kg‟lık kuru kimyevî tozlu veya eĢdeğeri gazlı yangın söndürme cihazları
bulundurulması gerekir.
Otoparklarda, depolarda, tesisat dairelerinde ve benzeri yerlerde ayrıca tekerlekli tip söndürme cihazı
bulundurulması mecburidir.
Söndürme cihazları dıĢarıya doğru, geçiĢ boĢluklarının yakınına ve dengeli dağıtılarak, görülebilecek Ģekilde
iĢaretlenir ve her durumda kolayca girilebilir yerlere, yangın dolaplarının içine veya yakınına yerleĢtirilir.
Söndürme cihazlarına ulaĢma mesafesi en fazla 25 m olur. Söndürme cihazlarının, kapı arkasında, yangın dolapları
hariç kapalı dolaplarda ve derin duvar girintilerinde bulundurulmaması ve ısıtma cihazlarının üstüne veya yakınına
konulmaması gerekir. Söndürme cihazlarının yerlerinin Güvenlik ve Sağlık ĠĢaretleri Yönetmeliğine uygun Ģekilde
iĢaretlenmesi, yanında kullanım talimatlarının bulunması gerekir. Talimatlar üretici talimatlarıyla uyumlu, açık,
kolay anlaĢılır olmalıdır.
Yangın söndürme cihazlarının periyodik kontrolü ve bakımı ilgili TS ISO standardına göre yapılır. Söndürme
cihazlarının bakımını yapan üreticinin veya servis firmalarının dolum ve servis yeterlilik belgesine sahip olması
gerekir. Servis veren firmalar, istenildiğinde müĢterilerine belgelerini göstermek zorundadır. Söndürme cihazlarının
standartlarda belirtilen hususlar doğrultusunda yılda bir kez yerinde genel kontrolleri yapılır ve dördüncü yılın
sonunda içindeki söndürme maddeleri yenilenerek hidrostatik testleri yapılır. Cihazlar dolum için alındığında,
söndürme cihazlarının bulundukları yerleri tehlike altında bırakmamak için, servisi yapan firmalar, bakıma aldıkları
95
yangın söndürme cihazlarının yerine, aldıkları söndürücü cihazın özelliğinde ve aynı sayıda kullanıma hazır yangın
söndürme cihazlarını geçici olarak bırakmak zorundadır.
Yangın söndürme ekipmanlarının yerleri acil durum planı kapsamında hazırlanan iĢyeri krokisinde gösterilmelidir.
ĠĢyerlerinde bağımsız kaçıĢ, çıkıĢ ve merdivenler ile yangınla ilgili bütün özel düzenlemelerin Binaların
Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olması esastır.
Yangın algılama ve alarm sistemleri, el ile, otomatik olarak veya bir söndürme sisteminden aldığı uyarılardan biri
veya birkaçı ile devreye girer.
Alarm sistemini oluĢturan bütün kabloların ve uzak kontrol ve denetim merkezlerine iletiĢim maksadıyla
kullanılan bütün hatların; kopukluk, kısa devre ve toprak kaçağı gibi arızalara karĢı sürekli olarak denetim altında
tutulması gerekir.
Alarm sisteminin herhangi bir sebeple devre dıĢı kalması hâlinde, tekrar çalıĢır duruma getirilinceye kadar
korumasız kalan bölgelerde ilave güvenlik personeli ile denetim yapılır ve gerekli tedbir alınır.
Kontrol ve bakımları ilgili standart ve üretici talimatlarına göre yaptırılır ve her an çalıĢır vaziyette olmaları
sağlanır.
Yangın söndürme ekipmanlarının yerleri, kullanımı ve alarm sistemleri, alarm sonrası nasıl hareket edileceği
hakkında tüm çalıĢanlara eğitim verilmeli, yazılı talimatlarla bilgilendirilmelidir.
6.2. Yanıcı, Parlayıcı Madde Depolarının Kontrolü
Yapı alanında, yanıcı, parlayıcı veya patlayıcı maddelerin depolandığı depo alanlarında ve patlayıcı ortam
oluĢan çalıĢma alanlarında bakım, onarım iĢleri dahil her türlü çalıĢmalarda ÇalıĢanların Patlayıcı Ortamların
96
Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik hükümleri ve iĢ ekipmanları ve koruyucu sistemlerin
kullanımında Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemlerle Ġlgili Yönetmelik
hükümlerine uygun çalıĢılır.
Yanıcı, Parlayıcı Madde Kontrolü:
Yanıcı, parlayıcı madde kullanılıyorsa, öncelikle;
-
Birimde günlük ihtiyaca yetecek kadar bulundurmak,
-
BoĢ malzeme kaplarını biriktirmeden uygun metotlarla uzaklaĢtırmak,
-
Yanıcı maddelerin depolanması ile ilgili kurallara uymak gerekir
Yanıcı ve parlayıcı maddeler tehlikeli maddeler sınıfında yer almaktadır. Depolama hacimlerinin genel
özellikleri;
Parlayıcı maddeler üretilen veya iĢlenen veya depolanan tek katlı binalarda duvarların yanmaz veya yangına
120 dakika dayanıklı olması gerekir. Çok katlı binalarda ise, binaların en üst katında olmak Ģartıyla ilgili
yönetmeliklerde (Binaların Yangından Korunması Hakkında ve Kimyasal Maddelerle ÇalıĢmalarda ĠĢ Sağlığı ve
Güv. Yönetmelikleri) öngörülen ölçüde bu maddelerin üretilmesine veya iĢletilmesine veya depolanmasına
müsaade edilir.
Herhangi bir amaçla tehlikeli madde bulundurulan yapılarda, tehlikeli maddenin miktarlarına ve tehlike
sınıfına bağlı olarak çevre güvenliği sağlanır.
Binaya ulaĢım yollarının sürekli olarak açık tutulması ve bu yollar üzerine park yapılmaması gerekir.
Parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı maddelerle çalıĢılan iĢyerlerinin tabanları, düz, yanmaz, sızdırmaz,
herhangi bir cismin çarpmasıyla kıvılcım çıkarmaz malzemeden yapılacak ve kolay temizlenir, hafif meyilli tarzda
inĢa edilecek, kapıların statik elektriğe karĢı topraklaması yapılacaktır.
Tabanda yangın söndürme cihazlarının vereceği fazla su ve kimyasal maddelerin ve iĢyerindeki bütün
sıvıların eĢiklerden taĢmasını önleyecek Ģekilde toplanmasını ve bir depoya veya dinlendirme kuyusuna girmesini
sağlayacak drenaj sistemi bulunacaktır.
Birden fazla bölümleri bulunan iĢyerlerinde, bölümlerden her birinin, biri doğrudan doğruya, diğeri genel
koridora açılan, en az iki kapısı bulunacaktır.
Asansörler ve merdivenler yanmaz malzemeden yapılmıĢ ve binanın diğer kısımlarından ayrı bölmelerde
veya binanın tamamıyla dıĢında kurulmuĢ olacaktır. Asansörlerin kapıları kendiliğinden kapanan, toz geçirmez
Ģekilde yapılacaktır.
97
Binalardaki giriĢ ve çıkıĢ kapılarının, pencerelerin, panjurların ve havalandırma kanallarının kapaklarının
basınç karĢısında dıĢarıya doğru açılması ve tehlike anında bina içinde bulunanların kolayca kaçabilmelerini veya
tahliye edilebilmelerini sağlayacak biçimde yapılması gerekir.
Parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı özellikteki çeĢitli kimyasal maddelerin iĢyeri havasında bulunan
miktarları, belli ve gerekli zaman aralıkları içinde ölçülecek. ĠĢyeri havasında bulunmasına müsaade edilen ve
orada çalıĢanların sağlıklarını bozmayacak olan en çok miktardan fazla olup olmadığı belirlenerek, gerekiyorsa
ilave havalandırma yapılacak, tedbirler alınacaktır. Aspiratör kullanımında motorları kapalı tipten olacak veya
motor ve diğer kısımları iĢyeri dıĢında bulundurulacaktır.
Parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı maddelerin bulunduğu yerlerde bu maddeleri veya bunların buhar ve
gazlarını tutuĢturabilecek sıcaklık derecesine yükselen veya kıvılcım veya çıplak alev çıkaran ısıtma sistemi
kullanılmayacaktır.
Parlayıcı gaz veya buharların havaya karıĢması ile patlama tehlikesi bulunan yerlerdeki elektrik alet ve
teçhizatı, tehlikeli alanın dıĢına kurulacak veya etanj yapılmıĢ olacak ve bu teçhizat, alev geçirmez tipte yapılacak,
sigortalar daima tehlike bölgesi dıĢına konacaktır.
Sigara ve benzerlerinin içilmesi; kibrit, çakmak, ateĢ kızgın veya akkor halinde cisimler ile parlayabilecek
veya yangın doğurabilecek her türlü maddenin taĢınması ve kullanılması yasaktır.
Bu hususları sağlamak için giriĢ-çıkıĢ kapılarında gerekli kontroller yapılacak, kolay ve iyi görülen yerlere
gerekli uyarı levhaları konacaktır (Ġzinsiz içeriye girmenin ve kibrit, çakmak, ateĢ ve kıvılcım veren alet ve benzeri
cisimlerin içeriye sokulmasının yasak olduğu ayrı ayrı levhalar halinde ana giriĢ kapılarına). ĠĢçilerin sigara
içebileceği yerler ve ateĢli maddelerle çalıĢılmasına müsaade edilen bölümler, riskli alanlardan ayrı ve yeterince
uzak yerlerde olacak ve bu yerler uygun levhalarla tanımlanacaktır.
Bulundurulan maddenin cinsine ve özelliğine göre etkili olabilecek tipte ve yeterli sayıda yangın söndürme
sistemi veya cihazları bulundurulacaktır.
Parlayıcı maddelerin üretildiği, iĢlendiği ve depolandığı yerlerde, yıldırıma karĢı yürürlükteki mevzuatın
öngördüğü tedbirler alınır ve tesisler kurulur. Depo taban, tavan, duvar ve çatıların Binaların Yangından Korunması
Hakkındaki Yönetmelik hükümlerine uygun olması sağlanır.
Parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı maddelerin üretildiği, iĢlendiği ve depolandığı iĢyerinin etrafı duvar,
tel örgü veya tel kafesle çevrilmiĢ ve giriĢ çıkıĢlar kontrol altına alınmıĢ olacaktır. Yabancı Ģahıslar, ancak sorumlu
98
kiĢilerin refakatinde içeriye girebileceklerdir. ÇalıĢma alanları, depolar sürekli olarak sorumlu kiĢiler tarafından
olası risklere karĢı ve alınan tedbirlerin yeterliliği yönünden kontrol edilecektir.
6.3. Yangın OluĢumuna Neden Olabilecek Durumlarda ÇalıĢma Ortamının Güvenliği
Parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı maddelerin üretildiği, iĢlendiği ve depolandığı alanlarda alınan
tedbirlerin görevlendirilmiĢ çalıĢanlar tarafından sürekli olarak kontrol edilmesi sağlanmalıdır. Tedbirlerin
yeterliliği ve uygulanabilirliği belirlenmeli gerekiyorsa ilave tedbirler alınmalıdır.
Yangın ve tahliye tatbikatları yapılarak algılama ve alarm sistemlerinin, yangın söndürme sistemlerinin
uygunluğu, sağlamlığı kontrol edilmelidir. ÇalıĢanların yangın ve diğer acil durumlarda nasıl davranacakları
söndürme sistemlerinin ve cihazların kullanımı ile ilgili bilgi ve davranıĢları kontrol edilmeli, tatbikatlar ve ölçme
değerlendirme yöntemleri ile belirlenmelidir. Belirlenen veriler doğrultusunda teorik ve uygulamalı eğitimler,
tatbikatlar tekrarlanmalıdır.
Bir yangın anında özellikle tahliye, müdahale ve acil yardım konularının etkili ve hızlı yapılması son derece
önemlidir. Bu nedenle acil kaçıĢ yollarının ve kapılarının açık olduğundan, üzerlerinde, önlerinde geçiĢi
zorlaĢtıracak bir engel bulunmadığından emin olunmalıdır. Yangın söndürme, arama, kurtarma ve ilk yardım
ekiplerinin ve Ġtfaiye ve ambulans gibi profesyonel kurtarma ve yardım kuruluĢlarının yangın bölgesine hızlı ve
güvenli bir Ģekilde ulaĢmalarını sağlayacak ulaĢım yollarının açık olduğundan geçiĢi zorlaĢtıracak bir engel
olmadığından emin olunmalıdır.
ĠĢyeri krokileri, depo alanlarını, çalıĢma alanlarını tarif eden yön levhaları, toplanma alanları, söndürme
sistemleri, cihazların yerleri, ilk yardım malzemelerinin yerleri, sorumluların, görevli kiĢilerin iletiĢim bilgileri
kolay görülebilir, eriĢilebilir durumda olmalıdır. Söndürme sistemleri veya cihazların çalıĢır vaziyette ve belirlenen
miktarlarda ve yerlerde bulunduğundan emin olunmalıdır.
7.
KAYIT VE RAPORLAMA ĠġLEMLERĠNĠN YÜRÜTÜLMESĠ
7.1 ĠSG’ye Uygun Olmayan Hususların Raporlanması
Kontrol Listeleri; her bir çalıĢma alanının amiri ile birlikte iĢyerinin tamamı için risk analiz raporu hazırlanırken
kullanılmak üzere genel ve gerekiyorsa özel kontrol listeleri hazırlanmalıdır. Genel kontrol listesinde olası tüm
tehlikeler sıralanır, tehlikenin varlığı biliniyorsa evet, tehlike yoksa hayır iĢaretlenir. Tehlikenin varlığı veya
yokluğu konusunda emin olunamıyorsa özel kontrol listeleri hazırlanır, ayrıntılı araĢtırma ve gözlem yapılır. Bu
Ģekilde kontrol listelerinde olası tehlikeli ortam ve davranıĢların tamamına yer verilir.
Ek:2.1 Örnek Kontrol Tablosu
Uygunsuzluklar, alınan önlemler ve kayıtları; Risk analiz raporunda belirlenen iĢ, iĢlemler, tüm çalıĢma alanları
ve çalıĢanlar düzenli saha kontrolleriyle gözlemlenmeli sonuçları bir raporla kayıt altına alınmalıdır. Raporda
99
gözlem tarihi, çalıĢma alanı, belirlenen uygunsuzluklar (resim ve yazı ile), alınması gereken önlemler, sorumlu kiĢi
ve önlemler için termin tarihi belirtilir. Hazırlanan rapor iĢyeri sorumlusunun, ilgili bölüm Ģefinin, varsa ilgili alt
iĢveren sorumlusunun bilgi ve imzasına sunulur. Alınması gereken önlemler aynı rapor tekrar hazırlanmak üzere
kontrol edilir.
Ek.2.3. Saha Tespit ve Öneri Raporu
Ramak kala olayların kayıtları; Ramak Kala Olay: iĢyerinde meydana gelen; çalıĢan, iĢyeri ya da ekipmanını
zarara uğratma potansiyeli olduğu halde zarara uğratmayan olaydır. Ġstatistiklere göre her 300 ramak kala olayda 29
yaralanmalı kaza, her 29 yaralanmalı kazada 1 ölümlü veya ağır yaralanmalı kaza gerçekleĢmektedir. Bu bakımdan
ramak kala kayıtlarının tutulması, risk değerlendirme çalıĢmalarında kullanılması, iĢyerinde iĢ kazalarını önlemek
için önem taĢımaktadır. Kayıtlar bir form hazırlanarak tutulabilir.
Ek.2.4.Ramak Kala Olay Takip Formu
Kaza , hastalık ve olaylarla ilgili kayıtlar;
6331 Sayılı ĠĢ sağlığı ve Güvenliğinin 14. Maddesi bütün iĢ kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydının
tutulmasını, gerekli incelemelerin yapılarak bunlar ile ilgili raporların düzenlenmesini,
ĠĢyerinde meydana gelen ancak yaralanma veya ölüme neden olmadığı halde iĢyeri ya da iĢ
ekipmanının zarara uğramasına yol açan veya çalıĢan, iĢyeri ya da iĢ ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olan
olayların incelenerek bunlar ile ilgili raporların düzenlenmesini,
AĢağıdaki hallerde belirtilen sürede Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimde bulunulmasını zorunlu kılmaktadır.
a) ĠĢ kazalarını kazadan sonraki üç iĢ günü içinde.
b) Sağlık hizmeti sunucuları veya iĢyeri hekimi tarafından bildirilen meslek hastalıklarını, öğrendiği
tarihten itibaren üç iĢ günü içinde.
Bildirimler elektronik ortamda e-bildirge ile veya ıslak imzalı olarak kuruma yapılabilir.
Yaralanmalı, ölümlü iĢ kazaları ve meslek hastalıklarının bildiriminin yapılması, kıl payı atlatılan kazalarda dahil
tüm iĢ kazalarının ise kayıtlarının tutulması zorunludur. ĠĢ kazaları ile meslek hastalıkları kayıtlarının, iĢyerindeki
kiĢisel sağlık dosyalarında gizlilik ilkesine uyularak saklanması gerekmektedir. Kayıtlarda kaza veya meslek
hastalığı ile ilgili tutanaklar, raporlar, resim, kroki, tahlil, tetkik ve benzeri her türlü bilgi ve belgeler ile alınan
tedbirler yapılan çalıĢmalar ile ilgili belgeler bulunmalıdır.
7.2 Denetim ve Disiplin Uygulamalarının Takibi
4857 Sayılı ĠĢ Kanun‟da iĢçinin iĢ görme borcu ve 6331 ĠSG Kanunu Madde 19 da ise iĢ görme borcunu yerine
getirirken yerine getirmesi gereken yükümlülükler tanımlanmıĢtır.
ÇalıĢanlar, iĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili aldıkları eğitim ve iĢverenin bu konudaki talimatları doğrultusunda,
100
kendilerinin, yakınındaki diğer çalıĢanların sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düĢürmemekle yükümlüdür.
ÇalıĢanların, iĢveren tarafından verilen eğitim ve talimatlar doğrultusunda yükümlülükleri Ģunlardır:
a) ĠĢyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tehlikeli madde, taĢıma ekipmanı ve diğer üretim araçlarını
kurallara uygun Ģekilde kullanmak, bunların güvenlik donanımlarını doğru olarak kullanmak, keyfi olarak
çıkarmamak ve değiĢtirmemek.
b) Kendilerine sağlanan kiĢisel koruyucu donanımı doğru kullanmak ve korumak.
c) ĠĢyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda sağlık ve güvenlik yönünden ciddi ve yakın
bir tehlike ile karĢılaĢtıklarında ve koruma tedbirlerinde bir eksiklik gördüklerinde, iĢverene veya çalıĢan
temsilcisine derhal haber vermek.
ç) TeftiĢe yetkili makam tarafından iĢyerinde tespit edilen noksanlık ve mevzuata aykırılıkların
giderilmesi konusunda, iĢveren ve çalıĢan temsilcisi ile iĢ birliği yapmak.
d) Kendi görev alanında, iĢ sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için iĢveren ve çalıĢan temsilcisi ile iĢ birliği
yapmak.
ĠĢveren iĢyerinde alınan iĢ sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyulup uyulmadığını denetlemek, zorundadır. Yapılan
denetimlerde sözlü uyarılara rağmen iĢ sağlığı ve güvenliği kurallarına uymayan Ģirket ya da alt yüklenici
personeline iĢveren ceza uygulaması yoluna gidebilir.
Bu süreç genel olarak iĢyerinde hazırlanan bir disiplin yönetmeliği ile takip edilir, iĢyerinde bulunan tüm
çalıĢanları kapsar.
Disiplin yönetmeliğinde amaç, kapsam, sorumlular (disiplin kurulu), uyarı veya cezaya sebep olabilecek
durumlar ve bu durumlar sonrasında uygulanacak aĢamalar belirtilir.
Disiplin yönetmeliğinin amacı çalıĢanın, 4857 sayılı ĠĢ Kanunu‟nun da belirtilen haklı nedenle derhal feshe neden
olacak ağırlıkta olmamakla birlikte, iĢ sözleĢmesine ve kanuna aykırı davranıĢları, fiziki ve mesleki yetersizliği,
iĢyerinin normal iĢleyiĢini ve yürüyüĢünü bozan, iĢ görme borcunun gerektiği Ģekilde yerine getirilmesini
engelleyen, iĢ yerindeki uyumu olumsuz yönde etkileyen hallerde önce sözlü devamı halinde yazılı olarak
uyarılması ve savunmasının alınmasıdır. ÇalıĢana uyarıya sebep olan olay ile ilgili eğitim verilir, savunması alınır
ve takibi yapılır. Yönetmelikte belirtilen Ģekilde sözlü, yazılı uyarılar, para cezası ve benzeri uygulamalar
sonrasında devamı halinde disiplin kurulu kararı uygulanır. ÇalıĢana tebliğ edilen uyarı yazılarının bir örneği sicil
dosyasına konulmak üzere personel birimine veya varsa insan kaynaklarına gönderilir.
Yazılı Ġhtar Gerektiren Durumlara Örnek Olarak ;
Yöneticisinin bilgisi olmaksızın iĢe geç gelmek, iĢten erken ayrılmak,
ĠĢyeri kurallarına aykırı davranıĢ sergilemek,
Görev ve sorumluluklarını yerine getirmemek veya talimatlar uymayacak Ģekilde yerine getirmek,
Ġlgisizlik ve düzensizlik ,
Ekip çalıĢmasını aksatacak, tehlike yaratabilecek tavır ve davranıĢlarda bulunmak,
101
Görevi baĢından izinsiz ayrılmak veya görev saatlerinde baĢka iĢlerle uğraĢmak,
ĠĢyerinde açıkça duyurulmuĢ ve uygulanmakta olan talimat ve yönetmeliklere uymamak,
ĠĢçi sağlığı ve iĢ güvenliği ile ilgili kurallara uymamak, iĢyerinin zorunlu kıldığı eğitim, test, aĢı vb. uygulamaları
yerine getirmemek veya takibinde gereken hassasiyeti göstermemek,
Gerektiğinde yöneticileri tarafından kendisinden istenen rapor, bilgi, belge vb. zamanında vermemek veya yanlıĢ
bilgi vermek,
Kendi sorumluluğunda olan makine, malzeme ve tesisata gerekli özeni göstermemek, dikkatsiz ve tehlikeli bir
Ģekilde kullanmak.
Yazılı ihtar cezası kiĢinin performans değerlendirmesinde, terfi veya görev değiĢikliklerinde
ve iĢ sözleĢmesinin feshi hallerinde dikkate alınır. Sözlü, yazılı ihtar, kınama duruma göre süreç iĢ akdinin feshine
kadar gidebilir. Mevzuat kapsamında hazırlanacak disiplin yönetmeliği prosedüründe detaylı bir Ģekilde süreç ile
ilgili bilgi verilir. Disiplin yönetmeliğinin yanı sıra çalıĢanların motivasyonunu arttırmak sürece katılımlarını teĢvik
etmek amacıyla ödül sistemi de yerleĢtirilebilir. Ödül sistemi ile ilgili süreçte net bir Ģekilde belirtilerek
çalıĢanların bilgisine sunulur. Ödül ve ceza sistemi bir arada yürütülebilir.
Ek.2.5 Örnek Ceza Formu
7.3 ĠSG Uygulamalarına ĠliĢkin Geri Bildirimler
Ġsg çalıĢmalarında özellikle risk değerlendirme çalıĢmalarında ve belirlenen risklerle ilgili alınan tedbirlerin
uygulanması sonrasında çalıĢanlardan gelecek geri bildirimler son derece önemlidir. Belirlenen riskler dıĢında
baĢka risklerin olup olmadığı, alınan tedbirlerin yeterliliği konusunda geri bildirimler yardımcı olur, hassasiyetle
değerlendirilmesi gerekir. Geri bildirimlerin alınması ile ilgili belirlenen çalıĢma yöntemi ve önemi hakkında
çalıĢanlara bilgilendirme eğitimleri verilir, sürece katılmaları sağlanır. Geri bildirimler çalıĢanlardan sözlü veya
yazılı olarak alınabilir, sözlü bildirimler görevlendirilmiĢ personeller tarafından kayda alınır. Alınan bildirimler
ilgili bölüm sorumluları ve ĠSG çalıĢanları tarafından, risk analiz ekibi veya ĠSG kurulu tarafından değerlendirilir,
çözüme kavuĢturulur ve geri bildirimi yapan çalıĢana bilgi verilir. Yapılan çalıĢmaların tamamı yazılı hale getirilir.
Ek.2.6. Örnek Geri Bildirim Formu
102
Ek 2.1 ÖRNEK KONTROL TABLOSU
Değerlendirilen konu
Evet
1. ġantiye sahasına giriĢ ve çıkıĢlar kontrol altında mı?
2. ÇalıĢma sahasında kaya, toprak v.b. kayma tehlikesi var mı?
3. Pürüzlü ya da kaygan yüzeyler (kayma, tökezleme, düĢme
vb.) var mı?
4. Hendek, çukur v.b. düĢmeye sebep olabilecek kazı alanları
var mı?
5. ĠĢçiler çalıĢma alanlarına güvenli bir Ģekilde ulaĢabiliyorlar
mı?
6. ÇalıĢma ortamında sağlığı tehdit edici toz, gaz, gürültü var
mı?
7. Hareket eden araç ve makineler var mı?
8. ĠĢ makinelerinin hareket alanına ve kamyonların yol
güzergâhına insanların giriĢi engelleniyor mu?
9. Hareketli iĢ makineleri geri manevralarında sesli ve ıĢıklı
iĢaret verecek Ģekilde bir donanıma sahip mi?
10. Makinelerin hareket eden parçalarına, keskin ve pürüzlü
yüzeylerine eriĢim engelleniyor mu?
11. ĠĢ makinesi, kamyon ve insanların hareket alanı içinde
malzeme, araç, gereç, atık ambalaj, kablo vb. var mı?
12. Sıcak ya da soğuk yüzeyler, malzemeler vb. var mı?
13. Yüksekte çalıĢma, tırmanma noktaları, geçitler (yüksekten
düĢmeye sebep olabilecek) var mı?
14. El aletleri kullanılıyor mu?
103
Hayır
Bilmiyorum
15. Yüksek basınçlı ekipmanlar var mı?
16. Elektrik tesisatı ve elektrikli ekipmanlar var mı?
17. ĠĢyerinde yangın tehlikesi var mı?
18. ĠĢyerinde patlama tehlikesi var mı?
19. Tehlikeli kimyasal maddeler kullanılıyor mu?
20. Yapılan tüm iĢlerde yeterli aydınlatma sağlanıyor mu?
21. Gece çalıĢma yapılıyor mu?
22. Çok sıcak, soğuk ya da yağıĢlı havalarda çalıĢma yapılıyor
mu?
23. Ağır malzemelerin taĢınmasında kullanılmak üzere uygun
kaldırma araçları sağlanmıĢ mı?
24. Vücudu zorlayan çalıĢma, kaldırma ve taĢıma var mı?
25. ĠĢyerinde sıcak iĢlem yapılıyor mu?
26. ĠĢyerinde biyolojik tehlike (virüsler, parazitler, mantarlar,
bakteri )
yaratacak ortamlar var mı?
27. ĠĢyerinde stres, Ģiddet, kaba kuvvet, saldırı olmuĢ mu?
28. Sosyal tesislerde sağlık ve güvenliği tehdit eden durumlar
var mı?
29. Bütün çalıĢanların mevzuatta zorunlu tutulan sağlık raporları
var mı?
30. Sağlık gözetimi ve ilkyardım imkânı sağlanmıĢ mı?
31. Mesleki yeterlilik gerektiren iĢlerde çalıĢanların belgeleri
var mı?
32. ĠĢyerindeki potansiyel riskler konusunda ve genel ĠSG
eğitimi almamıĢ iĢçi var mı?
104
Ek.2.2 RĠSK DEĞERLENDĠRME FORMU
105
Ek.2.2.1 ÖRNEK RĠSK DEĞERLENDĠRME FORMU
106
Ek.2.2.2 ÖRNEK RĠSK KONTROL FORMU
107
Ek.2.3. SAHA TESPĠT VE ÖNERĠ FORMU
108
Ek.2.4 RAMAK KALA OLAY TAKĠP FORMU
109
Ek.2.5 Ceza Formu
ĠĢyeri
Ġlgili KiĢi
Meslek
Kontrol Tarihi
Kontrol Saati
Belirlenen
Eksiklik
Ceza Gerekçesi
ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği konusunda, yapılan iĢyeri kontrollerinde sözlü uyarılara ve iĢyeri
eğitimlerindeki ikazlara rağmen, uygun olmayan hal ve davranıĢ göstermek
Verilen Ceza
Yazılı Ġhtar
Ġhraç
Not: Ceza ile ilgili yaptırımlar İSG Kurulu kararlarıyla veya iş sözleşmesinde belirlenen kararlar doğrultusunda
olacaktır.
Kontrolü Yapanlar
……………………
…………………..
Altyüklenici Yetkilisi
ĠĢ Güvenliği ġefi
……………………
ġantiye ġefi
Onama
………………………
Proje Müdürü
Tebellüğ Eden
Tebliğ Eden
………………………
………………………
Ġki nüsha olarak düzenlenen bu ceza kağıdının bir nüshası tebligatı müteakip ilgiliye verilmiĢ, diğer nüshası ise
muhafaza edilmek üzere özlük dosyasına konulmuĢtur.
….. / ….. / 2009
…………………
Personel ve Ġdari ĠĢler ġefi
110
Ek.2.6 GERĠ BĠLDĠRĠM FORMU
Bildirim Yapan Ad, Soyad
Meslek
Ġmza
ĠĢyerinizdeki Güvenlik Önlemleri Yeterli mi?
EVET
HAYIR
Cevabınız HAYIR ise TESBĠT ETTĠĞĠNĠZ EKSĠKLER VE ÖNERĠLERĠNĠZ nelerdir?
ĠSG ÖNLEMLERĠNĠN YETERLĠ
OLMADIĞI DURUMLAR:
BU DURUMLA ĠLGĠLĠ ÖNERĠLERĠNĠZ:
111
Ek:2.6 PERYODĠK KONTROL TABLOSU
KONTROL
PERĠYODU
(Azami Süre)
EKĠPMAN ADI
(Ġlgili standardın
ön-gördüğü
süreler saklı
PERĠYODĠK KONTROL KRĠTERLERĠ
(Ġlgili standartlar aĢağıda belirtilmiĢtir.)**
kalmak koĢulu
ile)
Standartlarda
Buhar kazanları
süre
TS 2025 ve TS EN 13445-5 standartlarında
belirtilmemiĢse
belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.
1 Yıl
Standartlarda
Kalorifer kazanları
süre
TS EN 12952-6 standardında
belirtilmemiĢse
belirtilen kriterlereuygun olarak yapılır.
1 Yıl
TaĢınabilir gaz tüpleri
(DikiĢli, dikiĢsiz)
Standartlarda
TS EN 1802, TS EN 1803, TS EN 1968, TS
süre
EN 13322, TS EN 14876, TS EN ISO 9809
belirtilmemiĢse
ve TS EN ISO 16148 standartlarında
3Yıl
TS EN 12863
TaĢınabilir asetilen tüpleri
standardında
TS EN 12863 standardında
belirtilen
sürelerde
Standartlarda
Manifoldlu asetilen tüp demetleri
süre
belirtilmemiĢse
1 Yıl
Standartlarda
Manifoldlu tüp demetleri
süre
belirtilmemiĢse
1 Yıl
112
TS EN 12755 ve TS EN 13720
standartlarında belirtilen kriterlere uygun
olarak yapılır.
TS EN 13385 ve TS EN 13769
standartlarında belirtilen kriterlere uygun
olarak yapılır.
SıvılaĢtırılmıĢ gaz tankları (LPG, ve
benzeri) (yerüstü) (1)
SıvılaĢtırılmıĢ gaz tankları (LPG, ve
benzeri) (yer altı)
(1)
Kullanımdaki LPG tüpleri
TS 55, TS 1445, TS 1446, TS EN 12817 ve
10 Yıl
TS EN 12819 standartlarında belirtilen
kriterlere uygun olarak yapılır.
TS EN12817, TS EN 12819 standartlarında
10 Yıl
Standartlarda
TS EN 1440:2008+A1:2012, TS EN 14767,
süre
TS EN 14795, TS EN 14914 standartlarında
belirtilmemiĢse
1 Yıl
Standartlarda
Basınçlı hava tankları(2), (3)
süre
belirtilmemiĢse
1 Yıl
Kriyojenik tanklar
TS 1203 EN 286-1, TS EN 1012-1:2010, TS
EN 13445-5 standartlarında belirtilen
kriterlere uygun olarak yapılır.
TS EN:13458 –
TS EN 1251-3, TS EN:13458 – 3, TS EN
3 standardında
13530-3 ve TS EN 14197-3, standartlarında
belirtilen
belirtilenkriterlere uygun olarak yapılır.
sürelerde.
Tehlikeli sıvıların(4) bulunduğu tank ve
depolar
API 620, API 650, API 653, API 2610
10 Yıl(5)
standartlarda belirtilen kriterlere uygun olarak
yapılır.
(1)
LPG tanklarında bulunan emniyet valfleri ise 5 yılda bir kontrol ve teste tabi tutulur.
(2)
Seyyar veya sabit kompresör hava tankları ile basınçlı hava ihtiva eden her türlü kap ve bunların sabit
donanımı.
(3)
Kademeli sıkıĢtırma yapan kompresörlerin her kademesinde hidrostatik basınç deneyi, basınçlı hava tankları
ile bunların sabit donanımlarının, o kademede müsaade edilen en yüksek basıncının 1,5 katı ile yapılır.
(4)
Tehlikeli sıvılar: aĢındırıcı veya sağlığa zararlı sıvılardır.
(5)
Tahribatsız muayene yöntemleri kullanılır.
(*)
Periyodik kontrol süreleri API 510 standardı esas alınarak belirlenen basınçlı ekipmanlarda; basınçlı
ekipmandaki içerik (basınç ve benzeri) kayıpları ile korozyon gibi nedenlerle meydana gelen bozulmalar
dikkate alınarak yapılan risk değerlendirmesi ve yönetimi çerçevesinde belirlenen periyodik kontrol süreleri,
ekipmanın kalan ömrünün yarısını ve her halükarda beĢ yılı aĢmaması gerekir.
(**)
Periyodik kontrol kriteri için referans olarak tabloda belirtilen standartlar örnek olarak verilmiĢ olup burada
belirtilmeyen ya da Yönetmeliğin yayımı tarihinden sonra yayımlanan konuyla ilgili standartların da dikkate
alınması gerekir.
113
Kaldırma ve iletme ekipmanları
Standartlarda aksi belirtilmediği sürece, kaldırma ve iletme ekipmanları, beyan edilen yükün en az 1,25
katını, etkili ve güvenli bir Ģekilde kaldıracak ve askıda tutabilecek güçte olur ve bunların bu yüke dayanıklı ve
yeterli yük frenleri bulunur.
Kaldırma ve iletme ekipmanlarının periyodik kontrolleri, makine mühendisleri ve makine tekniker veya
yüksek teknikerleri tarafından yapılır. Söz konusu periyodik kontrollerin tahribatsız muayene yöntemleri ile
yapılması durumunda, bu kontroller sadece TS EN 473 standardına göre eğitim almıĢ mühendisler ve aynı eğitimi
almıĢ tekniker veya yüksek teknikerler tarafından yapılabilir.
Yukarda belirtilen kriterler saklı kalmak kaydı ile bir kısım kaldırma ve iletme ekipmanının periyodik
kontrol kriterleri ve kontrol süreleri aĢağıdaki tabloda belirtilmiĢtir.
KONTROL
PERĠYODU
(Azami Süre)
EKĠPMAN ADI
ön-gördüğü
süreler saklı
kalmak koĢulu
ile)
TS 10116, TS EN 280 + A2, TS EN 818-6 + A1, TS EN
Standartlarda
Kaldırma ve/veya iletme
süre
araçları (1), (2),(3)
belirtilmemiĢse
1 Yıl
1495 + A2, TS EN 1709, TS EN 12079-3, TS EN 129277, TS EN 13157+A1, TS EN ISO 13534, TS ISO 789-2,
TS ISO 3056, TS ISO 4309, TS ISO 7592, TS ISO 99271, TS ISO 11662-1, TS ISO 12480-1, TS ISO 12482 –
1, FEM 9.751, FEM 9.752, FEM 9.755 ve FEM 9.756
standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.
31/1/2007 tarihli ve 26420 sayılı Resmî Gazete‟de
Standartlarda
Asansör (Ġnsan ve Yük
süre
TaĢıyan) (4)
belirtilmemiĢse
1 Yıl
yayımlanan Asansör Yönetmeliği ile 18/11/2008 tarihli ve
27058 sayılı Resmî Gazete‟de yayımlanan Asansör Bakım
ve ĠĢletme Yönetmeliği‟nde yer alan hususlar saklı kalmak
kaydıyla TS EN 81–3, TS EN 13015, TS ISO 9386-1 ve
TS ISO 9386-2, standartlarında belirtilen kriterlere göre
yapılır.
Yürüyen merdiven ve
Standartlarda
TS EN 13015 standardında belirtilen Ģartlar kapsamında
114
yürüyen bant
süre
yapılır.
belirtilmemiĢse
1 Yıl
Standartlarda
Ġstif Makinesi
süre
(forklift, transpalet, lift)
belirtilmemiĢse
1 Yıl
Yapı Ġskeleleri(5),(6)
(1)
TS 10689, TS EN 1757-2, TS ISO 5057, TS 10201 ISO
3184, TS ISO 6055, TS ISO 1074 ve FEM 4.004
standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.
Standartlarda
TS EN 1495 + A2, TS EN 1808 ve TS EN 12811-3
süre
standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak ve
belirtilmemiĢse
yönetmelikte kurulum, kullanım ve sökümde belirtilen
6 Ay
hususlar dikkate alınarak yapılır.
Vinçlerin periyodik kontrollerinde yapılacak olan statik deneyde deney yükü, beyan edilen yükün en az
1,25 katı, dinamik deneyde ise en az 1,1 katı olması gerekir.
(2)
Mobil kaldırma ekipmanlarının dıĢında kalan kaldırma ekipmanları için kararlılık deneyi ise gerek
görüldüğünde ilgili standartlarda belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.
(3)
Kapasitesinin altında kullanılacak kaldırma araçlarında beyan edilen kaldırılacak azami yük görünecek
Ģekilde iĢaretlenir. Beyan edilen yükün üstünde bir ağırlığın kaldırılmasının söz konusu olduğu durumlarda
kaldırma aracı kaldırılacak yükün miktarı esas alınarak yukarıda belirtilen kriterler çerçevesinde teste tabi
tutulmadan kullanılamaz. (Beyan yükü; kaldırma aracında iĢveren tarafından beyan edilen kaldırılacak
maksimum ağırlıktır.)
(4)
Elektronik kumanda sistemi ile donatılmıĢ kaldırma ve iletme ekipmanının periyodik kontrolünde makine
ve elektrik ile ilgili branĢlarda periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kiĢiler birlikte görev alır.
(5)
Ġskelelerin periyodik kontrolleri mühendislik ve mimarlık fakültelerinden inĢaat ve makine mühendisliği
ile mimarlık bölümü mezunları makine ve inĢaat teknikeri veya yüksek teknikerleri, gemi inĢası iĢlerinde ise
gemi inĢaatı mühendisi tarafından yapılır.
(6)
(**)
Ġskeleler, üzerlerinde taĢıyabileceği azami yük görünecek Ģekilde iĢaretlenir.
Periyodik kontrol kriteri için referans olarak tabloda belirtilen standartlar örnek olarak verilmiĢ olup
burada belirtilmeyen ya da Yönetmeliğin yayımı tarihinden sonra yayımlanan konuyla ilgili standartların da
dikkate alınması gerekir.
Tesisatlar
Ġlgili standartlarda aksi belirtilmediği sürece, tesisatların periyodik kontrolleri yılda bir yapılır.
115
Elektrik tesisatı, topraklama tesisatı, paratoner tesisatı ile akümülatör ve transformatör ve benzeri elektrik
ile ilgili tesisatın periyodik kontrolleri elektrik mühendisleri, elektrik tekniker veya yüksek teknikerleri tarafından
yapılır.
Elektrik dıĢında kalan diğer tesisatın periyodik kontrolleri makine mühendisleri, makine tekniker veya
yüksek teknikerleri tarafından yapılır.
Yukarda belirtilen kriterler saklı kalmak kaydı ile bir kısım tesisatın periyodik kontrol kriterleri ve kontrol
süreleri aĢağıdaki tabloda belirtilmiĢtir.
KONTROL
PERĠYODU
(Azami Süre)
EKĠPMAN ADI
ön-gördüğü
süreler saklı
kalmak koĢulu
ile)
21/8/2001 tarihli ve 24500 sayılı Resmî Gazete‟de
Yayınlanan Elektrik Tesislerinde Topraklamalar
Elektrik Tesisatı, Topraklama
Tesisatı, Paratoner
Standartlarda süre
belirtilmemiĢse
Yönetmeliği, 30/11/2000 tarihli ve 24246 sayılı Resmî
Gazete„de yayımlanan Elektrik Kuvvetli Akım
Tesisleri Yönetmeliği ve 4/11/1984 tarihli ve 18565
1 Yıl
sayılı Resmî Gazete‟de yayımlanan Elektrik Ġç
Tesisleri Yönetmeliği ile TS EN 60079 standardında
belirtilen hususlara göre yapılır.
Akümülatör, Transformatör
Yangın Tesisatı ve Hortumlar,
Motopomplar, Boru Tesisatı
1 Yıl
Ġmalatçının belirleyeceği Ģartlar kapsamında yapılır.
Standartlarda süre
Projede belirtilen kriterlere uygun olup olmadığının
belirtilmemiĢse
belirlenmesine yönelik olarak yapılır. Ayrıca TS 9811,
1 Yıl
TS EN 671-3, TS EN 12416-1 + A2, TS EN 12416-2 +
A1, TS EN 12845 + A2 standartlarında
Yangın Söndürme cihazı
TS ISO 11602-2
TS ISO 11602-2 standardında belirtilen kriterlere
standardında
uygun olarak yapılır.
belirtilen
116
sürelerde
Havalandırma ve Klima Tesisatı
(**)
1 Yıl
Projede belirtilen kriterlere uygun olup olmadığının
belirlenmesine yönelik olarak yapılır.
Periyodik kontrol kriteri için referans olarak tabloda belirtilen standartlar örnek olarak verilmiĢ olup burada
belirtilmeyen ya da Yönetmeliğin yayımı tarihinden sonra yayımlanan konuyla ilgili standartların da dikkate
alınması gerekir.
Tezgâhlar
Makine ve tezgâhların periyodik kontrolleri Periyodik kontrol aralığı ve kriterleri standartlar ile
belirlenmemiĢ varsa imalatçının öngördüğü aralık ve kriterlerde yapılır. Bu hususlar, imalatçı tarafından
belirlenmemiĢ ise iĢ ekipmanının periyodik kontrolü, bulunduğu iĢyeri ortam koĢulları, kullanım sıklığı ile
kullanım süresi gibi faktörler göz önünde bulundurularak, yapılacak risk değerlendirmesi sonuçlarına göre,
belirlenecek aralıklarda yapılır. Belirlenen periyodik kontrol aralığının bu Yönetmelikte belirtilen ĠĢ
Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güv. ġartları Yönetmeliği dıĢında bir yılı aĢmaması gerekir.
Makine ve tezgâhların periyodik kontrolleri, makine mühendisleri, makine tekniker veya yüksek
teknikerleri tarafından yapılır.
Elektronik kumanda sistemi ile donatılmıĢ makine ve tezgâhların periyodik kontrolü; makine
veya mekatronik mühendisi ile elektrik mühendisleri ve/veya bunların teknikerleri tarafından birlikte yapılır.
117

pdf formatı

Transkript

Benzer belgeler

Ders İçeriği - TOBB Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu

güvenlik bilgi formu

Örnek Proje - Prof.Dr Akgün Alsaran

• Trisomy 21 (vakaların %95`i) • Translokasyon • Mozaik

PARAFLU UP READY Cod. 1687

iş sağlığı ve güvenliği elemanı (seviye 4) - Betoncu

Broşürü görüntüle - Honeywell Building Solutions

güvenlik bilgi formu