Andante no.60 – Henri Dutilleux

A
::1
I
Yrl 8 Savr
.
)
60 | F|YATI:6TL
4
-
AKBANK ODA ORKESTRASI NEDEN KAPATITDI? ERSiN ANTEP YORUMLUYOR T YALQIN
AKYILDIZ DRESDEN SEMPEROPERT TANITIYOR T $EFiK KAHRAMANKAPTAN FAZIT SAYIN
yENi KONCERTOSUNLTN DtrNyA pRoMiyEniNi iZ,nDi r ONUR AYDIN SOPRANO SEZA KIRGIZ
il,g SoHBET ETTi T SAMi KISAoGIU iSTRTINUI OPERA FESTiVALiNiN HiT YAPIMI
MAHI\GoNNY UzERiNE YAZDI T SELEN YILMAZ YUNANISTAN, MUTLU TANBERK LONDRA
izlrninnlERiNi yAZDTLAR sERHAN BALi LEIpZIG MAHLER FEsrivALi crzisittitrl ixittci
ETABINI YAZDI r RENEE FIEMINGIN UNUTULMAZ iSINNEUL KONSERINDEI{ iZINNiUT,TN T
ctinAy BA$oL HEr{RI DUTITT.E[rru rAN[TyoR MURnr OzxoyuNcu, FEyzi ERqiM uFtrK
GAKMAK vE MLTRAT BE$ERDEN KApSAMLI KAYIT Eln$tiniLrni
r
r
=-
.-/
Ooo:
-:
2I
I
o,{
j,l
tvtUzirelilrvr
20. Vnntrl muziQine Fra nstzdamgasr
HENRIDUTILTEUX
cunRy BASoL
[email protected] r
Henri Dutilleux
1916 yrhnda Fransa'nrn Angers qehrinde
diinyaya geldi. Kiigiik yagta miizik egitimine baglayan besteci
Duoai l(onservatuvarr'nda Victor Gallois ile armoni ve kont-
rpuan gahgtr. Ardrndan Paris l(onservatuvan'nda Vincent
d'lndy'nin Trq.ite de Composition iizerine gahgmasr ile klasik
armoni egitiminin temelini alan Dutilleux',1(onseryatuvardqIci
e$itimim ile beraber yatay yazt ilzerine yogunlasttm. Bence
armonive kontrpuana aynt andabaslanmah. Bitylece yaz dilinde bilyilk bir esneklik sa{Iantr" agrklamasryla kendi miizik dili
hakkrnda bizlere ipuglarr veriyor.
1933{938 yrllarr arasrnda Paris I(onservatuvarr,nda aldrgr
e$itim srrasrndaJean ve Noel Gallon ile armoni ve kontrpuan,
Henri Btsser ile kompozisyon, Maurice Emmanuel ile miizik
tarihi gahgmalarrnr siirdiirdii. I(onservatuvardaki son yrhnda
L'qnnesu duroikantaille Prix de Romekazananbesteci o
dcinemde konservatuvarda biittn Fransrz bestecilerin incelenmedigi, bu sebeple de egitimini istedifi yeterlilikte tamamlaymadrgrnr kendisiyle yaprlmrg rciportajlarda belirtiyor.
ikinci Oiinya Savagr'nrn patlak vermesiyle Fransrz ordusuna
katrlan ve piyanist-miizik ogretmeni olarak paris,e yerlegen
Dutilleux o donemde ikinci Viyana Okulu'na tepki duyan
Fransrz Altrhlarrnr ve Arcueil Okulu bestecilerini birbirinden
bagtmsrz inceledi. Fakat estetik olarak Fransrzml.irzi{ine
giizellik, karakter ve zarafet getirdifini diigiindiilii Andr6
Jolivet'yi kendine daha yakrn buldu.
diaque dergisine verdi$i rriportajrnda,,IJluslararas milzilc
dilnyastnda'estetik terdr' olarak adlandrilan on iki ton milzi{i
ve ilcinci Viyana Olculu bestecilerinin gahsmalan - alcademilc
gevrenin tilm onyarglarma ra{men - bana gergelc bir zenginlik
getirdi" agrklamasryla yeni miizige ycinelik olumlu yaklaqrmrnr
dile getirdi. Aynr zamanda, biiytik bir ilgiyle Roussel, Stravinski ve Bartok gibi cinemli bestecileri de dinleyen Dutilleux
kendi yaratrcrhk diinyasnda ilerlemeye devam etti.
Zo
1948 yrhnda egi GenevidveJoy, piyano Sonan,nrn
68 | Andante r Agustos2Oll
I
ilk seslendi-
riligini gerEeklegtirdi. 1951 yrhnda ise Roger D€sormidre Devlet
Orkestrasr eqlifinde dort bdliimden olu5an Birinci Senfoni,sini
ydnetti. ikinci Senfoni'sinin seslendiriligi iEin bu kez yolu
Boston'a diigtii ve iinlii gef Charles Munch tarafrndan eseri
bagarryla seslendirildi. Bu ses getiren icradan sonra Cleveland
Orkestrasr besteciye MEtaboles ismindeki yapltlnln sipariqini
verdi (Bu, bestecinin en Eok seslendirilen eserlerinden biridir). Bunu, Mistislav Rostropovig'in viyolonsel ve orkestra
igin siparig ettigi kongerto takip ettive Tout un monde lo-
ruUzixeiLirvl
adh eserinin seslendiriliginibizzat Rostropovig'in kendisi l97O yrhnda Aixen-Provence'da gerqeklegtirdi. 1977 yrh ise Dutilleux'niin iki onemli yapltlnln daha
seslendiriligine sahne oldu. Ainsi Ia nuit, Parrenin Yayh Dcirtliisii tarafindan bagarrlr bir icrayla dinleyiciye sunuldu. Orkestra igin Timbre, Espace et Mouvement da
aynl yrl seslendirildi. 1985 yrhnda ise iinlii keman virtiiozu Isaac Stern, Schoenberg
veya Berg'in atonal yaztstna yaktn I(eman l(ongertosu -L'arbre des songes'un ilk
icrasrnr gergeklegtirdi.
intain
yrllart arasrnda Franstz Radyosu'nda gegitli gorevlerde bulunmast, diinya
miizi$ini incelemesini, Franstz ve yabanct bestecileri yakrndan tanlmaslnl sa$ladt.
Radyoda edindi$i deneyim onu sinema yonetmenleriyle birlikte qahgmaya sevketti
ve 1945-1953 yrllarr arasrnda, bagta Henri Decoin'ya ait $eytarun Kwt olmak iizere
birqok film igin mi.izik besteledi.
1945-1963
http://enriclassics.conri
http://em i-icons.com
M
Music
From
EMI
yrllan arasrnda Ecole Normale de Musique de Paris'te, 197o'ten sonra ise
Paris I(onservatuvart'nda kompozisyon e$itmenli$i yapan besteci birqok ogrenci
1961 1970
yetigtirmigtir.
Miizik yazrsrndaki yenilikleri
ICasik kompozisyon e$itiminden gelen Dutilleux zaman igersinde geleneksel
formlann drgrna qtkarak, eserlere ozgii formlar olugturur. Ornek olaral< Ainsila
nuit yayh galgrlar dortliisiinde yer alan tema eser boyunca 7 ana boliimde besteci
tarahndan Eegitli bigimlerde birbirine ba$lanmrgtrr. Bu doSal esneklik ve temalartn
qegitli gekillerde yenilenmeleri aynr gekilde Mitsboles ve Tout un monde lointain
adh eserlerde de goriilmektedir. Temadaki srkr deSigimler, temanln eser iEersindeki
tel<rarlarr ile eserlerin formlart, sabit yapr olmaktan grkar. Besteci aynt zamanda
ritim de$iqildiklerini de eserlerinde l<ullanmaktadtr. Messiaen'n Turangalild
Senfonisi ve La fin du temps yayh dortltisiinde kullandr$r ritim de$igikliklerinden
etkilenen Dutilleux "Bence bir eser sadece tek ritim olarak tarumlanmamahdff. Biz
besteciler mt)zigimizde ahstlmamts ttrular bulmahytz. $olc etmelc istiyoruz! iste ben de
tmilar dtsrnda baSlca bir Sey ile Solc etmelc istiyorum" agrklamasryla yaasrndaki ritmik
defigikliklerin sebebini agrklar. Bahsettigi yeni estetik anlayrgrnr, piyano igin besteledi$i Ugtincti Preliid'de ve Mystdre de I'instant adh eserinde gorebiliriz.
WALTER GIESEKING
Poet of the Keyboard (8CD)
2650812
Dutilleux kesinlil< tagtyan ve her detayt hesaplanmrg bir yazt dili kullarur'
Bu konuda, 1965 yrhnda "Ben de$iSik icralann karStstnda de$ilim. Tek is'
tedifim, icrqalann esere kendilerinden de bir Seyler katmalandt. 1zellikle
ba{h olduium telclconu ise tempodur. Bir bestecinin yazdrymm dryma giahr
ise o eser o bestecinin eseri olmaktan g*ar" diyerek ritmin mtzi$inde ne
kadar dnemli oldugunun altrnr gizmigtir. Qa$dag mi.izikte karmaqrkltk ile
netligi bir arada kullanan ender bestecilerden biri olarak sayabilece$imiz
Henri Dutilleux bu zrtltgrn kayna$tnr goyle agrklamrrtni "Dulcas 1grencilerine lcarmastlchlc iEerisinde gahstn derdi. Benim hocam Henri Bilsser ise Sarlct
sdylemeyi unutmaytn, Gounod'u dilSilniln diy e i$ilt v erirdi lci bu Dulcas' run
s|ylemine zttr." Dutilleux'un eserlerinde gcizlenen karakter zrth$tna ornek
olarak Piyano Sonatt'nt gosterebiliriz. 'Yeni-klasikgi" etkiler taglyan eserde
net armonilerle karqrlagtrgrmrz gibi karanhk ve bugulu pasajlar da bulunur.
Formlar ve armoniler drgrnda galgr aletlerinden elde edilebilecek geqitli
renkler de Dutilleux'nun mtizik dilinde kendine yer bulur. 6rnek olarak,
solo viyolonsel iEin yazdrSr Trois strophes sur le nom de Sacher eserinde
(Orkestra qefi Paul Sacher'nin 70'inci yaggiinii sebebiyle besteledigi eserin
temasl eS A C H E Re (mib, la, do, si, mi, re)'den olugmaktadrr) tuqeye yakrn yay kullantmt, collegno gibi modern yay tekniklerini sayabiliriz. Besteci
eserlerinde galgrlarr asla vurmalt galgrlara dciniigtiirmemigtir. Her ne kadar
modern tekniSin getirdi$i yenilikleri eserlerinde kullansa da miizigi melodiden uzak noktalara gottirmemigtir.
50LOt\40N
Tlre i\4aster Pianist (7CD)
2061022
5AN45ON FRANCOTS
The Chopin Recordings (10CD)
Besteledi$i eserlerle gok sayrda cidiil kazanan Henri Dutilleux son olarak
yrhnda miizi$in Nobel'i saytlan Ernst von Siemens ddiilii'ne de$er
goriildti. 2OO9 yrhnda piyanist egi Genevidve Joy'u kaybeden Dutilleux, 95
yagrnda olmastna ra$men, yagadr$r gehir olan Paris'te beste galtqmalannt
EMI
arahksrz siirdiiriiyor. A
T @1a2a$a
4553572
2OO5
=4
Y,1?3,
\!4vrr emrKeri cori t
EMIO
Andante lAgustos2Oll
69