Selin AYAN - türkiye imsad

İMSAD Sürdürülebilirlik Komitesi Paylaşım
Günleri Toplantısı
Selin AYAN
15.03.2016
Dünya’da Çimento tüketimi son 10 yılda her yıl ortalama %7.4 artmıştır.
Kaynak : Global Cement Report 10th Edition
Türkiye çimento üretim, tüketim ve ihracatında Dünya’da önde gelen
ülkeler arasında yer almaktadır.
2013E : 75 Mt
2013E : 63 Mt
En Büyük İhracatçı Ülkeler - 2012
16,0
13,8 13,3
14,0
11,511,5 11,4
12,0
10,1
9
10,0
8,0
6,0
4,0
2,0
0,0
Kaynak : Global Cement Report 10th Edition
8,3 7,7
7,5
ÇİMSA Hakkında Genel Bilgiler;
Çimsa Verileri
Türkiye Operasyonları
5,5 m ton klinker kapasitesi
(1,1 m ton beyaz çimento
klinker kapasitesini içerir.)
2,5 milyon m3 Hazır beton
satışı (2012)
Uluslararası Terminaller
8 uluslararası terminal
Çalışan sayısı :
yaklaşık
1000
ÇİMSA ÇİMENTO FABRİKALARINDA
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK ALANLARINDA
GERÇEKLEŞTİRİLEN EN İYİ
UYGULAMALAR:
1. Eskişehir Çimento Fabrikası Aty Hazırlama
Ve Alternatif Yakıt Birlikte İşleme Tesisi (Hot
disc)
2. Çimento Atık Gaz Isısından Elektrik Üretimi ve
Verimlilik (WHR)
1. ATIKLARIN ÇİMENTO FABRİKALARINDA BERTARAFI: BİRLİKTE İŞLENMESİ
Çimento üretimi girdilerinin tamamı doğal kaynaklardır



Birincil Hammaddeler: Kalker, Kil, Marn, Tras, …

Birincil Yakıtlar: Kömür, Petrokok, Linyit, Fuel-oil, Doğal gaz...
Birlikte İşleme, çimento fabrikalarında, birincil yakıt ve hammaddelerin
kabul kriterlerine uygun atıklar ile ikame edilmesidir.

Alternatif Yakıt/Hammadde olarak kabul edilen atıklar, organik kısmın ısıl
değeri olarak veya mineral kısmın malzeme değeri olarak geri kazanılmasıdır.

Alternatif Yakıtlar: Önemli ısıl değere sahip atıklar, ATY(Atıktan Türetilmiş
Yakıt), ÖTL(Ömrünü Tamamlamış Lastikler) Atık Yağ, Sintine Atığı, …

Alternatif Hammaddeler: Ca, Si, Al ve Demir gibi mineral bileşeni uygun
olan atıklar, Curuf, Uçucu Kül, Seramik Atıkları, Döküm Kumu …
Atık Yönetim Hiyerarşisi
 Çimento sektöründe Birlikte
İşleme; temiz, profesyonel ve
güvenirliği ispat edilmiş çok
elverişli bir yöntemdir.
Atık hacmi
Önleme
Azaltım
Malzeme Geri Kazanımı (Geri
dönüşüm & yeniden kullanım
Birlikte İşleme
Yakma
Kimyasal-Fiziksel
Arıtma
Düzenli
depolama
Kontrolsüz
yakma veya
vahşi
depolama
(R1) Enerji üretimi amacıyla başlıca yakıt olarak kullanma,
Avrupa Adalet Divanı, atıkların çimento fırınlarında yakıt olarak
kullanılmasını yakma değil, “geri kazanım” olarak sınıflamıştır.
(Dava C-228/00 13 Şubat 2009 No.lu Mahkeme Kararı)
Alternatif Yakıt Çeşitleri
Alternatif Yakıtlar
Sıvı
Katı
•
•
•
•
•
Atıktan Türetilmiş Yakıt
(ATY),
Belediye Katı Atıkları (ATY),
Endüstriyel Atık,
• Kağıt/Karton
• Çocuk Bezi
• Ahşap, Talaş
Tehlikeli: Kontamine Atıklar
ÖTL
Biyokütle
• Ahşap, Talaş,
• Pirinç Kabuğu
• Zeytin
Çekirdeği
Tehlikeli Olmayan
•
Evsel nitelikte
Atıksu Arıtma
Çamuru
Tehlikeli
• Endüstriyel Arıtma
Tesisi Çamuru
• Atık Yağ
• Sintine
• Solvent
• Boya Çamuru
Çimento Fabrikaları Alternatif Yakıt Termal İkame Oranları
Dünyadaki Alternatif Yakıt Termal İkame oranı (2010) (%)
Dünya
Çin
0
CIS
1
Hindistan
1
Türkiye
2
Orta Doğu
2
Afrika
2
Güney Amerika…
Orta Amerika
Asya (Çin,CIS,Japonya…
Kuzey Amerika
Japonya+Okyanusya
Brezilya
Avrupa
0
Türkiye’deki Alternatif Yakıt Termal İkame Oranı (%)
12
2,89
3,0
2,38
2,5
2,0
1,68
1,73
1,5
0,85
1,0
6
10
10
0,54
0,57
%
%
%
%
%
%
%
%
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
0,5
14
15
0,0
19
0
31
10
20
30
40
25,04
27,40
20,81
8,29
2,66
20102011201220132014
ATY HAZIRLAMA TESİSİ VE ÖTL STOK SAHASI
ATY Hazırlama Tesisi :6000 m2
ÖTL Stok Sahası : 1500 m2
Çimsa Eskişehir Çimento Fabrikası
ATY Hazırlama ve Alternatif Yakıt Birlikte İşleme Tesisi
Çimsa Eskişehir Çimento Fabrikası
ATY Hazırlama ve Alternatif Yakıt Birlikte İşleme Tesisi
Birlikte İşlenen Alternatif Yakıt Cinsleri
Eskişehir Fabrikasına tedarik edilen alternatif yakıtlar, Hazırlama Tesisinde
ön işlemden geçerek, ÇİMSA Atık Kabul Kriterlerine uygun olarak, ATY
üretilmektedir.
Üretilen ATY ile ÖTL, birlikte veya ayrı ayrı işlenmektedir.
ATY üretmek için Hazırlama Tesisinde Kullanılan Alternatif Yakıtlar:
•Kontamine Atıklar (Yağ, mürekkep gibi atıklar ile kirlenmiş Ambalajlar,
Kağıtlar, Plastikler, Elbiseler, Koruyucu Eldiven, Tekstil Malzemeleri.......)
•Tehlikesiz Atıklar (Endüstriyel Atıklar)
Diğer Beslenen Alternatif Yakıtlar:
•Sıvı Atıklar (II. Kategori Atık Yağ, Atık Fuel Oil, Hidrolik Yağlar,
Susuzlaştırılmış Sintine, ...)
ATY Hazırlama Tesisindeki Kontamine Atıklar
ATY Hazırlama Tesisi Akım Şeması
ATY Hazırlama Tesisi Ekipmanları
Primer Kırıcı
Sekonder Kırıcı
Elektromagnetik Seperatör
ATY Taşıyıcı Bant
ATY Hazırlama Tesisinde Üretilen ATY
ATY rutubeti < %15, orijinal alt ısıl değeri 4000 ± 500 kcal/kg
değerinde olan alternatif yakıttır.
Ömrünü Tamamlamış Lastik (ÖTL)
Ömrünü Tamamlamış Lastik (ÖTL), kırpılmış veya tüm olarak ATY ile
birlikte veya ayrı ayrı Hotdisc Birlikte İşleme tesisine beslenmektedir.
ÖTL Rulolu Taşıyıcı
Hot Disc Alternatif Yakıt Birlikte İşleme Odası
Hotdisc refrakter kaplı döner bir tabladan oluşmaktadır. ATY ve ÖTL’ nin
sıcak hava yardımı ile yanması sağlanıp, 1000-1100 oC sıcaklık elde
edilerek, birlikte işlenmesi sağlanır.
Birlikte İşleme
Niçin Atık Yakıyoruz?
Çünkü,
Atık bertaraf ederken üretime zarar vermeden fosil
yakıtlardan tasarruf sağlıyoruz, böylece doğal kaynak
korunmuş oluyor.
Çünkü,
Atıklar 1400°C sıcaklıkta tamamen yok ederek herhangi bir
atık ve kül oluşmamaktadır. Böylece hem madde hem de
enerji kazanımı sağlamış oluyoruz. Ayrıca ek bir bertaraf
sistemine gerek kalmadığından da toplam CO2 salınımında
azalma meydana getiriyoruz. Alternatif yakıtların çimento
fabrikalarında birlikte işlenmediği durumda, bu alternatif
yakıtların ve yan ürünlerin İnsineratörlerde yakılması ya da
düzenli depolanması zorunluluğu doğacak olup, eşdeğerleri
oranında sera gazı emisyonları salınacaktır.
Çünkü,
Güvenli atık bertarafı yaparak vahşi depolama alanlarının
azaltılması ile birlikte önemli bir toplumsal sorunu
çözüyoruz. Böylece, topluma ve çevreye fayda sağlamış
oluyoruz.
Çünkü,
Ürünlerimizin kalitesi üzerinde hiçbir olumsuz etkisi yok.
Çünkü,
Doğaya değer verirken aynı zamanda ekonomiye de katkı
sağlıyoruz.
Çünkü,
Çimsa, çevreye, canlıya, ekonomiye ve dünyaya değer
veriyor.
ALTERNATİF YAKITLARIN CO2 SALIM KATSAYILARI
Yakıt
kg CO2/GJ*
Kömür
Fosil Yakıtlar
Alternatif Yakıtlar
96
Petrol koku
92,8
Linyit
101
Atık yağ
74
ÖTL (Ömrünü Tamanlamış Lastik)
85
Karışık endüstriyel atık (ATY)
83
Kurutulmuş arıtma çamuru
1 GJ enerji üretimi Kömür yerine;
1 GJ enerji üretimi Kömür yerine;
ATY ile yapılırsa; % 13,5 CO2 tasarrufu
ÖTL ile yapılırsa; % 11 CO2 tasarrufu
sağlanabilir
-110
Birlikte İşlemenin Emisyonlar Üzerinde Olumsuz Bir Etkisinin
Olmaması
 HCL, HF, Dioxin ve Furanlar
 Klorürlü asitler alkali operasyon koşulları altında nötralize olmakta
 Dioksin ve Furanlar yüksek sıcaklıkta ve uzun bekleme süresi sonucu
parçalanmakta ve hızlı soğuma ile tekrar proseste oluşmamaktadır.
 Ağır Metaller
 Ağır metal emisyonları girdilerin özelliklerine bağlıdır
 Eser elementlerin bir çoğu klinkere neredeyse %100 bağlanmakta,
ancak, özellikle Civa, Talyum, ve Kadmiyum uçuculukları yüksek
olduğu için Alternatif yakıt ve Alternatif Hammaddeler kullanılmadan
önce ciddi bir kabul ve denetim prosedüründen geçmelidir.
 NOx, SO2, PAH,VOC
 Atık yakıt kullanımından çok proses koşullarından etkilenmektedir
 SO2: Proses gereği ortamda bulunan CaO ve Alkaliler ile birleşerek,
klinker’ e bağlanır.
 NOx: Daha yüksek emisyon oluşturmazlar, bazı durumlarda daha
düşük bile olabilir.
 Toz
 Toz emisyonları arasında bir fark yoktur.
2. Çimsa Mersin Fabrikası Atık Gaz Isısından Elektrik Üretim
Tesisi – Şematik Diyagram (WHR: WASTE HEAT RECOVERY)
Atık Gazdan Elektrik Üretimi
Çimento üretim tesisi atık gazları, önısıtıcı ve soğutma gazlarıdır.
Çimento Atık Gazdan Elektrik Üretim Tesisi
«Atık Gazdan Elektrik Üretim Projesi» ile, Mersin Fabrikamızın elektrik
ihtiyacının %20’si karşılanmaktadır.
Mersin Fabrikamız ;
1. Tesis
2. Tesis
3. Tesis
4. Tesis
: 1.250.000 Ton/Yıl Gri Klinker
: 500.000 Ton/Yıl Beyaz yada 625.000 Ton/Yıl Gri Klinker
: 650.000 Ton/Yıl Beyaz Klinker
: 45.000 Ton/Yıl Kalsiyum Alümünatlı Klinker
Atık Gazdan Elektrik Üretim Projesi ;
Proje Amacı
: 1. Tesis ve 2. Tesis Ön Isıtıcı ve Soğutma Üniteleri
atık gazlarını kullanarak elektrik üretmektir.
Proje Yatırımı
: 23.5 Milyon USD
Kurulu Kapasite
: 9.8 MW
Yıllık Üretim Hedefimiz
: 60.000.000 kWh/Yıl
Mersin Fabrika Yıllık Elektrik Tüketimi : 300.000.000 kWh/Yıl
Fabrika Elektrik İhtiyacı Karşılama Oranı
CO2 Emisyon Azaltma
: 20 %
: 30.000 ton/yıl
Mersin Fabrika Atık Gazdan Elektrik Üretim Projesi
Atık Gazdan Elektrik Üretim Projesi ;
Proje Başlangıcı
: Mayıs 2010
Proje Süresi
: 24 Ay
Tesis Devreye Giriş Tarihi
: 14 Nisan 2012
Yıl
Net elektrik üretimi (Mwh/yıl)
CO2 tasarruf miktarı
(tCO2/y)
49.013
46.533
23.919
21.964
2013
2014
1.Tesis Soğutma Kazan
Türbin ve Jeneratör Binası
2. Tesis Soğutma Kazan
Türbin ve Jeneratör
Çimento Atık Gazdan Elektrik Üretim Tesisi – Avantajları
 Klinker
üretim hattında 400°C altındaki atık
gazlardaki ısıyı kullanarak elektrik üretimi
 Kullanılan
teknoloji ve tesisin mevcut durumuna
göre 30 – 40 Kwh/ ton-klinker elektrik üretimi
 Ek
fosil yakıt kullanımı ve ısı tüketimi olmaması
 Ek
sera etkisi yaratan gaz emisyonu olmayışı
Neden WHR?
 Enerji ihtiyacının her geçen
gün artması
 Enerji kaynaklarının azalması
ile artan enerji maliyetleri
Fosil yakıtların sebep olduğu
sera gazlarının Küresel ısınma
potansiyelleri
Temiz ve yenilenebilir enerji
kaynaklarına ihtiyaç
Teşekkürler,