ATIKTAN TÜRETİLMİŞ YAKIT(ATY) - Kadir ALP
Transkript
ATIKTAN TÜRETİLMİŞ YAKIT(ATY) - Kadir ALP
ATIKTAN TÜRETİLMİŞ YAKIT(ATY) REFUSE DERİVED FUEL(RDF) SOLİD RECOVERED FUEL(SRF) Prof.Dr. Kadir ALP İTÜ Çevre Mühendisliği Bölümü Maslak/Sarıyer/İstanbul [email protected] 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 1 Program • • • • Tanımlar Yasal Durum ATY Sınıflandırması ATY Üretimi – ATY karakterizasyonu ve sınıflandırma – ATY Üretiminde Kullanılacak Atık Kodları • • • • ATY Kullanıcıları ATY Kullanımı ve etkileri ATY Üretim Maliyetleri Avrupa’da ve Türkiye’de ATY Üretim ve Kullanım Potansiyeli – Lisanslı tesis sayısı – Lisanslı kullanıcı sayısı 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 2 • Bu sunum Çevre ve Orman Bakanlığı’nca oluşturulan ATY Özel İhtisas Komisyonu tarafından üretilen materyaller kullanılarak hazırlanmıştır. 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 3 ATY ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU • • • • • • • • • Komisyon üyeleri Dr. Kadir ALP(İTÜ) Dr. Aysel ATIMTAY(ODTÜ) Dr.Ülkü YETİŞ(ODTÜ) Dr. Şenol YILDIZ(İSTAÇ) Oğuz AYDİNÇ(Nuh Çim.-TCMB) Aksel CESUR(İZAYDAŞ) Canan DEMİRÖZ(TÇMB) Çevre ve Orman Bakanlığı – Betül DOĞRU – Ahmet VARIR 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 4 TANIM • "Atıktan Türetilmiş Yakıt (ATY)" teriminin herhangi bir resmi tanımı mevcut değildir ve ülkeden ülkeye farklı şekilde yorumlanmaktadır . • Atık terimi, evsel atıklar ve ticari atıklar için genel bir terimdir ve İngilizce konuşan ülkelerde, RDF (Refuse Derived Fuel) genellikle, evsel atıkların, ticari atıkların veya endüstri -proseslerinden çıkan tehlikeli ve tehlikesiz atıkların içinden ayrılmış yüksek ısıl değere sahip olan kısmından türetilen yakıtlar için kullanılmaktadır. 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 5 TANIM • Evsel atıktan türetilmiş yakıtlar için kullanılan başka terimler de bulunmaktadır. Örnek olarak; • Tehlikesiz Katı Atıklardan Türetilmiş Yakıt (SRFSolid Recovered Fuel), • Geri Kazanılmış Yakıt (REF-Recycled Fuel), • Kağıt ve Plastik Yakıt (PPF- Paper Plastik Fuel) ve • Prosesle İşlenmiş Yakıt (PEF-Processed Engineered Fuel) • gibi. 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 6 TANIM • SRF, REF, PDF, PPF ve PEF, genellikle geri kazanılamayacak kadar kirlenmiş olan, evsel atığın yanabilir kuru kısmını (örneğin, plastikler ve/veya kağıt) ifade etmektedir. • Bu yakıtlar, karışık atık kısımlarından türetilmiş ATY’ye nazaran, yakıldığında daha yüksek ısıl değere, düşük nem oranına ve düşük kül miktarına sahiptir[CEN/TS 15359:2006] . 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 7 İSİMLENDİRME • Evsel Katı Atıklardan elde edilen kalorifik değeri yüksek kısımlarla ilgili olarak – – – – – – Refuse Derived Fuel (RDF) Recovered Fuel (REF), Solid Recovered Fuel(SRF) Packaging Derived Fuel (PDF), Paper and Plastic Fraction (PPF) Processed Engineered Fuel (PEF) ve terimleri kullanılmaktadır. 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 8 İSİMLENDİRME • Endüstriyel atıklardan(lastik ve solventler gibi) özel proses adımları ile belirli kalitede üretilmiş atıklara da – Tire Derived Fuel(TDF) – Secondary Fuel(SF), – Substitute Fuel(SF) ve – Substitute Liquid Fuel (SLF) gibi adlar verilmektedir 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 9 TANIM • SRF CE N/TS 15359’da verilen özelliklere sahip, yakma ve beraber yakma tesislerinde enerji geri kazanımı için kullanılan ve tehlikesiz atıklardan üretilmiş katı yakıt olarak tanımlanır. 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 10 ATY üretiminde Kullanılan Atıklar • • • • • • A.Evsel Katı Atıklar B.Endüstriyel Atıklar Plastik ve kağıt/karton atıkları( ticari ve endüstriyel faaliyetlerden kaynaklanan) § Ambalaj atıkları § Üretim atıkları Atık Lastikler , Biyokütle atıkları § Bitkisel atıklar(sap, saman, kabuk vb), § Kontamine olmamış ahşap atıkları § Kağıt ve kağıt üretimi atık çamurları § Kurutulmuş evsel atıksu arıtma çamurları § Tekstil atıkları , § Hayvansal atıklar Araçların parçalanmasından oluşan atıklar (automative shredder residues - ASR) 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 11 ATY Üretiminde Kullanılan Atıklar • Yüksek kalorifik değere sahip tehlikeli atıklar § § § § • – – – 26.04.2011 Atık yağlar , Endüstriyel çamurlar , Emprenye edilmiş ağaç talaşları Atık solventler Halı atıkları ve kırpıntılar Tekstil Çocuk bezi üretim atıkları Anod çamurları ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 12 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 13 Dies einSRF-treating Beispiel-Diagramm Input ofistthe plant 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 14 Stand 01/04 Dies ist solid recovered ein Beispiel-Diagramm fuel/ SRF/ „Fluff“ 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 15 Stand 01/04 ATY’NİN AVANTAJLARI ATY ısıl bakımdan linyit ile mukayese edilebilir ATY teknolojik ve ekolojik olarak işlenebilir İlave CO2 ve CH4 emisyonuna yol açmaz Sera gazlarının etkisinin azaltılmasına katkı sağlar Depolama sahalarının daha uzun süre kullanımına imkan verir • Kaynak kullanımını azaltır • İlk yatırım ve işletme maliyetlerinde azalmaya imkan verir • • • • • 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 16 Isıl değere göre standardize edilmiş eser element Dies ist ein Beispiel-Diagramm Envanteri linyit(mavi) and SRF (kırmızı) mg/kJ olarak Cd Tl Hg Sb As Pb Cr Co Cu Mn Ni V Zn Be Se Te 100,0000 10,0000 [mg/kJ] 1,0000 0,1000 0,0100 0,0010 0,0001 26.04.2011 0,0000 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 17 ATY Sınıflandırması • ATY üretimi ve kullanımına yönelik düzenlemeler ATY’nin belirli özelliklere sahip olacak şekilde üretilecek ve kullanılacak şekilde sınıflandırılmalarını gerektirmektedir. • Böylece hem ATY üretiminde kullanılabilecek atık türleri ve kodları hem de bu atıkların fiziksel ve kimyasal (boyutları, katı,sıvı ve macunumsu formları, kalorifik değerleri,nem, halojen ve ağır metal içerikleri vb) yapılarına göre ATY türleri belirlenebilecek ve standardize edilebileceklerdir. 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 18 Avrupa Birliği’ nde Hukuki Çerçeve • AB’ye üye ülkelerde yapılan uygulamalar hakkındaki araştırmalar, Avrupa Birliğin’de ATY’nin üretimini ve kullanılmasını etkilemekte olan atık yönetimi, enerji politikaları ve aşağıda bahsedilen alanlarda farklılıklar bulunduğunu göstermektedir: • Atık yönetim politikası; • ATY’nin tanımı; • Kalite kriterleri; • Ürün veya atık olma koşulları (statüsü); • Yetkilendirme prosedürü; • Birlikte yakıldığında (uçucu madde) salım sınırları; ve • Enerji politikası. 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 19 Atık Yönetim Politikası • AB’ye ve üye ülkelerin mevzuatlarında, çöp depolama sahasına gönderilecek evsel atık artan oranda sınırlandırılırken, bazı ülkelerdeki birleştirilmiş atık yönetim politikasının stratejik bir parçası olarak evsel atık üretiminden elde edilen atıktan türetilmiş yakıt ve ondan yararlanılma durumu önemle gösterilmiştir: 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 20 Atık Yönetim Politikası • • • Halihazırda geri-dönüştürme ve gübreye-dönüştürmede (yani, Avusturya, Almanya, Hollanda, ve Finlandiya) göreceli olarak yüksek seviyelere ulaşan Üye Ülkelerde ATY üretimi ortak nokta olarak görünmektedir, çünkü kaynağında ayırma işleminin en verimli şekilde yapılması geride sadece ATY üretimi için uygun olan ve geri dönüştürülemeyen atık malzemeler bırakmaktadır. Bu bağlamda, “mekanik ve biyolojik atık arıtma tesisleri ”, Çöp Depolama Sahası Direktifiyle uyum içinde olmasını sağlayacak bir yol olarak, kalan atığın biyolojik olarak bozunur kısmını kararlı (stabil) hale getirme gibi daha özel bir amaçla kullanılabilir. Böyle koşullarda kalan atığın biyolojik bozunmaz olan bileşeni; geri-dönüştürülebilir, yeniden kullanılabilir veya ek yakıt olarak yakılabilir. Ve kararlı hale getirilmiş biyolojik atık, bozunabilirliğindeki azalma dolayısıyla Çöp Depolama Sahası Direktifi’ndeki hedeflerin kapsamından çıkacak ve çöp depolama sahasına gönderilecektir. MBT deki büyüme, üye ülkelerin, Çöp Depolama Sahası ve Atık Yakma Direktifi çerçevesinde "işlenmiş" terimininden ne anladıkları ölçüsünde olacaktır. 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 21 Atık Yönetim Politikası • MBT 'nin kütlesel atık yakma hususunda daha esnek bir çözüm olarak önerilmesi için gayet iyi nedenler de mevcuttur. Sadece prosesin biyolojik arıtma safhası modüler yapılmakla kalmayıp (karışık atığın işlenmeyi bırakıp, kaynağında-ayırılmış atığı gübreye çevirme işlemine dönmeyi mümküm kılmak için), ayni zamanda birlikteyakma tesislerinde ATY'nin kullanılması, yoğun sermaye gerektiren özel atık yakma (veya ısıl arıtma) tesislerine yatırım yapma ihtiyacını ortadan kaldırır. • ATY'nin termik tesislerde birlikte-yanması da, kitlesel atık yakma kapasitesinin sınırlı olduğu ülkelerde (ör. Finlandiya) geniş uygulama alanları bulmaktadır. 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 22 ATY’nin üretimi ve kullanılması hususunda kalite standardı • Avrupa Atık İşleme Tesisleri Federasyonu EURITS tarafından yayımlanan standardlar uygulanmaktadır. Finlandiya ve İtalya’daki ATY ile ilgili kalite standardları 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 23 ATY için kalite standardları (EURITS, 2003) İtalya Karakteristik Su Isıl değeri Kül Klor Kükürt Azot Potasyum sodyum 3) Aluminyum Civa Kadmiyum Kurşun ve Bakır Manganez Krom Çinko Nikel Arsenik Kadmiyum+Civa 26.04.2011 Finlandiya1) Kalite Sınıfı DL7 Birim I II % KJ/kg % % (m/m)2) % (m/m)2) % (m/m)2) <25 15,000 20 0.9 0.6 - 0.01 0.01 0.01 <0.15 <0.20 <1.00 <0.50 <0.30 <1.50 <1.50 <0.50 <2.50 % (m/m)2) - 0.01 <0.20 <0.40 <0.50 % (m/m)2) Mg kg-1 mg kg-1 - 0.01 0.1 0.1 4 5 6 <0.1 <1.0 <0.2 <4.0 <0.5 <5.0 mg kg-1 200 mg kg-1 mg kg-11 mg kg-1 mg kg-1 mg kg-1 mg kg-1 300 400 100 500 40 9 mg kg-1 7 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY ÇOB Üretimi Kullanımı ve Etkileri 24 İzin Prosedürü • Tehlikeli ve tehlikesiz atıkları diğer atıklarla birlikte yakan (co-incineration) işletmeleri, her ülkede lisans veren ilgili otoritelerden konuyla ilgili olarak izin ya da lisans almak zorundadır. Endüstriyel proseslerde ATY’nin birlikte yakılması için de, IPPC Direktifi gerekleri doğrultusunda lisans alınması zorunludur 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 25 İzin Prosedürü • Bazı ülkelerde, izin prosedürünün içinde, çevresel değerlendirme ve kamuoyu araştırması da yer almaktadır (ör.; İspanya, Birleşik Krallık). • Bazı ülkeler, basitleştirilmiş yetkilendirme prosedürleri oluşturarak (ör. İtalya), veya bu uygulamayı destekleyecek özel yönetmelikler yayınlayarak (ör. Portekiz), gerek bu işe özel, gerekse endüstriyel tesislerde evsel atıklardan ve diğer atıklardan hazırlanan ATY’nin kullanılmasını ilgili düzenlemelerle etkin bir şekilde teşvik etmektedirler 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 26 İzin Prosedürü • Türkiye’de ise Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği ve Atık Yakma Direktiflerinin açıklama getirdiği bir lisans süreci olup 3 yıllık süreyle atık yakıt kullanımına izin verilmektedir. Lisans süresince atık yakıt kullanan çimento fabrikaları kontrol ölçümlerini yaptırarak raporlama yapmakta ve Çevre Bakanlığı nezaretinde atık yakıt kullanımı gerçekleştirilmektedir. 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 27 Kirletici Madde Emisyon Standartları • ATY yakan çimento tesisleri için konulan emisyon standartları (ELV-Emission Limit Values), Tehlikeli Atıkları Birlikte Yakma Direktifi çerçevesi uyarınca, ülkeden ülkeye değişiklik göstermektedir. • Avrupa'da ikincil yakıtların çimento tesislerinde birlikte yakıldığı durumlarda, tipik emisyon standartları verilmiştir. 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 28 Enerji piyasası ve iklim değişiklikleri • Enerji piyasasında meydana gelen değişiklikler, atığın bir enerji kaynağı olarak daha yaygın kullanılma ihtimalini etkilemektedir. Enerji piyasası serbestleştikçe, bu piyasa daha fazla rekabet içinde olacaktır. • AB üye ülkeleri, karışık atıktan enerji üretilmesine gerçekten yardımcı olacak destek projelere ya halihazırda sahiptirler ya da gerçekleştirmek için planlama yapmaktadırlar. Kyoto protokolü hedefine ulaşmak için, biyolojik atıklar (örneğin kereste atıkları) Finlandiya gibi ülkelerde anahtar rol oynayacaktır. Bazı ülkelerde (örneğin İtalya), Yenilenebilir Enerji Direktifi (2001/77/EC) tarafından kapsanmamış olmasına rağmen, ATY’den üretilen elektriğin, "yenilenebilir enerji" olarak kabul edilmesi gerektiği konusundaki tartışmalar sürmektedir. 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 29 Atığı yakmak yerine geri dönüştürmenin iklim değişiklikleri üzerindeki etkileri (Smith vd., 2001) 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 30 ATY’nin Statüsü • Çimento fırınlarında kullanılan ek yakıtlar için şartnamelere bağlı olarak ön arıtmadan geçmiş tehlikeli atıkların, hala bir atık olarak var sayılıp, sayılmayacağı konusunda belirli bazı AB’ye üye ülkeler arasında tartışmalar mevcuttur. Örneğin, Birleşik Krallık’ta, "Cemfuel" olarak hazırlanan atığın içeriği bir atık mıdır veya yakıt mıdır üzerinde bir tartışma mevcuttur. 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 31 ATY’nin Statüsü • Birleşik Krallık Yüksek Mahkemesi, Birleşik Krallık Çevre Temsilciliğinin sınıflandırma sistemini desteklemiş ve Atık Direktifi gereğince “Cemfuel” atık statüsünde kalmıştır. Diğer üye ülkeler de (örneğin; Belçika ve Fransa), kalitesinin kontrolu ve kirletici madde salım kontrolunun yanında, ikincil yakıt hareketleri üzerinde sıkı bir denetim sağlamak ve kayıt altında tutmak için, atık olarak kalmasını tercih etmişlerdir. • Bu sonuncu stratejik kararın, bu tür malzemelerin fiyatlarını, bunları ek yakıt olarak kullanan endüstriler için, oldukça aşağı çektiği veya eksi değere düşürdüğü öne sürülmüş ve bu tartışmalara yol açmıştır. Bu türden atık malzeme yakan bir şirketin böyle bir yakıt için para vermesi gerekmeyecek, aksine atığın bertaraf edilmesi için üstüne para alacaktır. 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 32 ATY Sınıflandırması • “Katı Atıklardan Türetilmiş Yakıtlar" ile ilgilenmek üzere Nisan 2000 tarihinde oluşturulan CEN çalışma grubu tarafından getirilen katı atıklardan türetilmiş yakıtlar için sınıflandırma sistemi CEN/TSE 15359:2006:E Standartı olarak yayınlanmıştır 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 33 ATY Sınıflandırması • Bu şekilde standardize etme yaklaşımı – ATY üretim teknolojilerinin belirlenmesine, – bu alanda faaliyette bulunacak kuruluşların teknolojik yeterliliklerinin ve lisanslandırma ihtiyaçlarının kolaylaştırılmasına, – ATY kullanıcılarının da proses ve teknolojik alt yapıları ile ilişkili olarak hangi ATY türlerini kullanabileceklerinin belirlenmesinde yararlı olacaktır. 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 34 SRF çevrimi-Kabul noktasında uygulanan sınıflar ve özellikler ((CEN/TC 343’ göre ) 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 35 ATY Sınıflandırması • ATY kalitesi çevresel (emisyonlar), Kullanıcı için işletme riski(teknolojik) ve ekonomik kriterlere göre belirlenmektedir. • Anahtar parametreler ekonomik kriterler olarak “ısıl değer” , teknolojik kriter olarak “klor” ve emisyon kriteri olarak da “civa” parametreleri öne çıkmıştır. • “SRF –Özellikleri ve Sınıflandırılması “’na yönelik olarak prCEN15359 dokümanında verilen metodolojiye göre oluşturulmuş sınıflandırma her parametre için beş sınıf içermektedir. 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 36 Katı atıklardan türetilmiş yakıtlar için (ATY) sınıflandırma sistemi (CEN/TS 15359:2006:E) Sınıflandırılacak İstatistiksel özellik ölçü Birim Sınıflar 1 2 3 4 5 ≥20 ≥15 ≥10 ≥3 1 2 3 4 5 ≤0.2 ≤0.6 ≤1.0 ≤1.5 ≤3 1 2 3 4 5 ≤0.02 ≤0.03 ≤0.08 ≤0.15 ≤0.50 ≤0.04 ≤0.06 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri ≤0.16 ≤0.30 ≤1.00 37 Net kalorifik Ortalama değer değer (NCV) MJ/kg (ar) ≥25 Klor (Cl) % (d) Sınıflar Hg (Hg) 26.04.2011 Ortalama değer mg/MJ (ar) Medyan Yüzde (80nci dereceden) Sınıflar Evsel Atıklardan ATY Üretim Prosesleri • Evsel atıklardan ATY hazırlamada kullanılan temel prosesler; • Kaynağında ayırma , • Mekanik ayırma ile gruplama , • Ebad küçültme(dilimleme, parçalama ve öğütme) , • Ayırma ve eleme , • Karıştırma(harmanlama), • Kurutma ve pelletleme, • Paketleme ve • Depolama 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 38 Evsel Atıklardan ATY Üretim Prosesleri • Evsel katı atıklardan yüksek kalorili ATY üretimi için iki farklı teknoloji geliştirilmiştir. • • Mekanik Biyolojik Arıtma Tesisleri • • Kuru Stabilizasyon Prosesleri • Mekanik Biyolojik Ön Arıtma tesislerinde metaller ve inert katılar ayrılarak, organik kısımlar da elenerek kompostlaştırma gibi ilave stabilizasyon adımları için uzaklaştırılırlar. Böylece yüksek kalorifik değere sahip atık fraksiyonları olan kağıt, plastik ve tekstil gibi kuru bileşenler elde edilir. 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 39 Evsel Atıklardan ATY Üretim Prosesleri • ATY “kuru stabilizasyon” prosesi ile de üretilebilir. Bu, inert ve metalleri alındıktan sonra kalan atıkların, bir kompostlaştırma adımından sonra etkili bir şekilde kurutulması(ve stabilize edilmesi) ile gerçekleştirilmektedir. Böylece yüksek kalorifik değere sahip ve yakma amaçlı kullanıma uygun bir ATY elde edilmektedir. Yüksek kalorifik değere sahip ürün elde eden ve Almanya’da geliştirilen bu proses ticari olarak “Trockenstabilat’ adı ile bilinmektedir. • Ambalaj malzemelerinden elde edilmiş ATY(Packaging derived fuel (PDF)) veya işlenmiş yakıt( process engineered fuel (PEF)) genellikle kaynağında ayrılmış ve örnek olarak içecek madde ambalajı olarak kullanıldığı için geri kazanılması mümkün olmayan karton ve kaplanmış karton gibi malzemelerden veya PVC ile kirletilmiş PE/PET şişelerden ATY’ye göre daha yüksek ısıl değere sahip yakıtlar elde edilebilmektedir. 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 40 Evsel Atıklardan ATY Üretim Prosesleri Ülke İşlem Tipi ATY Oluşturma Oranı,% Avusturya MBT 23 Belçika MBT 40-50 Finlandiya MT Değişken Hollanda MT 35 İngiltere MT 22-50 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 41 MBT Metodolojisine Göre ATY Dies ist einKütle Beispiel-Diagramm Üretimi Dengesi (Değerler kütle % olarak verilmiştir) Ticari Atıklar = 100% Evsel Katı Atık = 100% Biyolojik arıtma 20 % 22,8 % 6,2 % 10 % MWI metal su Biyolojik arıtma 50 % MWI 10 % 2,5 % metal 50 % 26.04.2011 su 9% ATY 28,5 % ATY ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 42 Endüstriyel Atıklardan ATY Üretimi • Çok sayıda endüstriyel atık, ikame yakıt veya ikincil yakıt olarak Avrupa ülkelerinde kullanılmaktadır. Bunlar; • Ticari ve endüstriyel faaliyetlerden gelen kağıt/karton ve plastikler • Ambalaj atıkları veya standard dışı ürünler • Atık lastikler • Biyokütle atıkları (Sap ve saman, kontamine olmamış ahşap atıkları, kurutulmuş arıtma çamurları) • Tekstil atıkları • Eski araç sökümünden elde edilen atıklar ve • Tehlikeli atıklar(yüksek ısıl değere sahip ) – – – – 26.04.2011 atık yağlar Endüstriyel çamurlar Atık emdirilmiş ağaç talaşları ve atık solventler ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 43 Katı ve sıvı atık yakıtların hazırlanmasında kullanılan atık türleri konusunda bazı örnekler [ Langenkamp ve Nieman, 2001; Scori, 2002;Eucopro, 2003;[Pretz, vd., 2003;[TWG, 2004] Hazırlanacak atık yakıtın türü Atığın türü Katı atık yakıt 26.04.2011 Örnekler Macun-kıvamlı atıklar (ağırlıklı olarak tehlikeli atıklar) Yüksek viskoziteye sahip çözücüler, yağ tortuları, damıtım artıkları, endüstriyel çamurların işlenmesinden elde edilen çamurlar (mekanik endüstri, kimyasal endüstri, ilaç endüstrisi, vb.), boya ve vernik tortuları, mürekkep tortuları, poliol, zamklar, reçineler, gres ve hayvansal yağlar, diğer macun atıklar. Toz atıklar (temel olarak tehlikeli atıklar) Karbon siyahı, toner tozu, boyalar, kullanılmış katalizörler, yüzey-aktifler, diğer tozlar Katı atıklar (temel olarak tehlikeli atıklar) Kirlenmiş polimerler, emdirilmiş odun talaşı, atık su arıtmadan gelen çamurlar, reçineler, boyalar, zamklar, kullanılmış aktif karbon, kirlenmiş topraklar, hidrokarbon çamurları, kirlenlmiş emici-maddeler (absorbent), kimyasal ve ilaç endüstrisinden organik artıklar, kullanılmış plastik ambalaj, atık kereste, diğer katı atıklar Sıvı atık yakıt hazırlamak için Polimerleşme tehlikesi bulunan sıvılar uygun olmayan sıvı atıklar (temel olarak tehlikeli atıklar) Tehlikesiz katı atıklar Evsel ve ticari atıklar, ambalaj atıkları, ahşap, kağıt, mukavva, mukavva kutular (02, 03, 15, 17, 19, 20), tekstil atıkları, lifler (04, 15, 19, 20), plastikler (02, 07, 08, 12, 15, 16, 17, 19, 20), diğer malzemeler (08, 09, 15, 16, 19) karışık toplanmış atıklardaki yüksek kalorifik değere sahip kısımlar (17, 19, 20), inşaat yapım ve yıkım atıkları, kentsel atıkların kaynağında ayırılmış kısımları, ticari ve endüstriyel atıklar ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY 44 Üretimi Kullanımı ve Etkileri Katı ve sıvı atık yakıtların hazırlanmasında kullanılan atık türleri konusunda bazı örnekler [ Langenkamp ve Nieman, 2001; Scori, 2002;Eucopro, 2003;[Pretz, vd., 2003;[TWG, 2004] Harmanlama (karışım) ile elde edilen sıvı atık yakıtlar Organik sıvı atık yakıt Çözücüler, ksilenler, toluenler, beyaz alkol, aseton, temizleyici ve yağ giderici çözücüler, petrol artıkları, damıtım artıkları, şartname-dışı organik sıvı ürünler Akışkanlaştırma ile elde edilen sıvı atık yakıtlar Organik sıvı atık yakıt Kullanılmış çözücüler, macun-kıvamlı organik atıklar, (mürekkep tortular, boya tortuları, yapıştırıcı atıkları, vb.), petrol artıkları, boya tozu gibi toz atıklar, filtre birikintileri, organik kimyasal sentez artıkları, bitkisel ve hayvani yağlar, kullanılmış iyon-değişimli reçineler, damıtım artıkları, güzellik endüstrisi atıkları Emülsiyonlardan sıvı atık yakıtlar Organik sıvı atık yakıt Mekanik ve metalurji endüstrilerinden yağ emülsiyonları, petrolün arıtılması ve ürünlerinin biriktirilmesi ve depolanmasından kaynaklanan petrol ihtiva eden atıklar ve çamurlar, petrolün damıtılmasından, rejenerasyonundan, üretim hatalarından kaynaklanan atıklar, gres gibi macun atıklar, mürekkep ve yapıştırıcı atıkları, boy tozu gibi toz atıklar, yıkama tozu atıkları, kostik gibi kullanılmış bazlar, kullanılmış yağlar 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 45 ist einProsesi Beispiel-Diagramm ATYDies Üretimi Akım Şeması 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 46 Stand 01/04 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 47 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 48 Sıvı ve yarı sıvı tehlikeli atıklardan katı yakıtın hazırlanması örnek üretim şeması [Eucopro, 2003] 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 49 Sıvı atık yakıtın viskozitesi ayarlanarak hazırlanması için örnek üretim şeması [Eucopro, 2003] 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 50 Sıvı ve yarı sıvı atıklardan emülsiyonların hazırlanması için örnek üretim şeması [Eucopro, 2003; TWG, 2004] 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 51 ATY Üretim Tesisleri Teknolojileri • ATY üretiminde kullanılan atık türüne göre belirli kalitede ATY üretmek üzere kurulacak tesislerde standart ünitelerin yer alması gerekmektedir. • En geniş anlamda bu tür ünitelerin kombinasyonları ele alınmış ve incelenmiştir. • Bu kombinasyonlar ATY üreticilerinin lisanslandırılması sırasında dikkate alınacaklardır. 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 52 Karışık evsel katı atıktan ATY üretim tesisi genel akım şeması 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 53 Organik atık içermeyen karışık ve nemli katı atıklardan ATY üretimi 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 54 Organik atık içermeyen karışık katı atıklardan Kurutma Gerektirmeyen ATY üretimi 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 55 Tek tip atıktan ATY üretimi (kurutma işlemi gerektirmeyen) 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 56 Hacimli atık içermeyen tek tip atıktan ATY üretimi 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 57 Evsel ve Endüstriyel Kaynaklı Üretilen ATY Kalitesi ATY Kaynağı Evsel atıklar Evsel Isıl Değer (MJ/kg) 12-16 Kül,% Klor(% w) 15-20 0,5-1 13-16 5-10 0,3-1 0,1-0,2 25-35 5-7 <0,1-0,2 <0,1 10-20 10-15 0,2-1 1-5 <0,1 Ticari 16-20 atıklar Endüstriyel 18-21 atıklar Hafriyat 14-15 atıkları 26.04.2011 Sülfür(%w) Nem(%w) 10-35 3-10 <0,1 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 15-25 58 Avrupa’da Üretilmiş ATY ‘lerin Kalitelerinin Mukayesesi 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 59 Avrupa’da Üretilmiş ATY ‘lerin Kalitelerinin Mukayesesi(Devam) 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 60 Avrupa Ülkelerinde ATY Üretim Potansiyeli • Avrupa Birliği Ülkelerinde tehlikesiz ve tehlikeli atıklardan ATY üretimi yapan tesislerin sayısı ve kapasiteleri 1970’li yıllardan sonra petrol bunalımı dolayısı ile hızla artmıştır. • Günümüzde İklim değişikliğine neden olan CO2 gibi sera gazları dolayısı ile bazı sektörlerin ATY Kullanımını tercih etmeleri de kapasitelerin artırılmasında etkili olmaktadır. 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 61 Bilinen tesislerin sayısı Ülke Tehlikeli Tehlikesiz Bilinen kapasite (kt/yıl) Tehlikeli Tehlikesiz Belçika 12 Y Danimarka 4 13 Almanya 16 34 Yunanistan 0 0 İspanya 33 5 204 Fransa 54 Y 542 1400 İrlanda 2 Y İtalya 27 2080 Lüksemburg 0 Y Hollanda 1 Y Avusturya 8 10 Portekiz 0 Y 165 Finlandiya 7 37 106 800 İsveç Y Y Birleşik Krallık Y Y İzlanda 1 Y Norveç 2 Y TOPLAM 140 126 852 4445 Y: Mevcut fakat herhangi bir veri yok. Not: Bu tablo içindeki rakamlar, tesislerin veya kapasitelerin gerçek ATY değerlerini yansıtmıyor olabilir. Buna ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu yolaçan başlıca nedenler olarak; piyasa çok hareketli ve rakamlar çok zaman içinde değişiyor ve/veya 26.04.2011 TWG tarafından herhangi bir veri sağlanamadı. İçindekısa 62 bazı konularda rakam bulunmayan tablo hücreleri Üretimi Kullanımı ve Etkileri için herhangi bir bilgi sağlanamadı. 2005 yılı için Avrupa'da tehlikesiz katı atıklardan türetilmiş yakıt (ATY) piyasası tahmini/potansiyeli [Pretz vd., 2003] Ülke Belçika Danimarka Almanya Yunanistan İspanya Fransa İrlanda İtalya Lüksemburg Hollanda Avusturya Portekiz Finlandiya İsveç Birleşik Krallık İzlanda Norveç Belçika Toplam Üretim - İhracat/İthalat + Tüketim Δ 2000 kt/yıl toe/yıl kt/yıl toe/yıl kt/yıl toe/yıl % 100 0 3000 500 1000 1000 500 1000 50 1000 500 500 350 500 600 0 0 150 10750 50000 100 0 4000 500 1000 0 500 1000 50 600 500 500 350 1000 600 0 0 150 50000 veri yok veri yok 0 2000000 250000 500000 0 250000 500000 25000 240000 250000 250000 120000 4500000 300000 0 +1000 veri yok veri yok -1000 veri yok veri yok veri yok -400 veri yok veri yok veri yok +500 veri yok +500000 veri yok veri yok -500000 veri yok veri yok veri yok -160000 veri yok veri yok veri yok +200000 veri yok 75000 veri yok veri yok 1500000 250000 500000 500000 250000 500000 25000 400000 250000 250000 120000 250000 300000 0 75000 5220000 400 100 Notlar: toe/yıl = yıl başına ton petrol eşdeğeri (katı-atıklardan geri-kazanılmış yakıtın ısıl değeri olarak 21 MJ/kg varsayılmıştır, Finlandiya ve Hollanda'da bu değerden düşük olmasına, ve petrolün ısıl değer olarak 42 MJ/kg olmasına rağmen). Δ 2000 = 2000 yılından gelen fark katı atıklardan geri kazanılmış yakıtın (ATY), hiç bir şekilde Avrupa Birliği dışına ihraç edilmediği varsayılmıştır. Bu tablodaki değerler bilgi verme amaçlıdır, ve tüm Avrupa Komisyonu genelinde ortak kullanılan kararlaştırılmış tanımlara karşılık gelmemektedir. ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY 63 Not: Bu 26.04.2011 çizelge içindeki rakamlar tesisler veya kapasite hakkında yansıtmıyor Üretimigerçeği Kullanımı ve Etkileriolabilir. Buna yolaçan başlıca nedenler olarak; piyasa çok hareketli ve rakamlar çok kısa zaman içinde değişiyor ve/veya bazı konularda TWG tarafından herhangi bir veri sağlanamadı. İçinde rakam bulunmayan tablo hücreleri için herhangi bir bilgi sağlanamadı. ATY Üretiminde İzin Verilecek Atık Kodları • Ülke koşullarına göre ATY üretiminde kullanımına izin verilecek atıkların kodları belirlenmelidir. • Aşağıda bu amaçla önerilen 5 ana kategori halinde atık kodları verilmiştir. 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 64 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 65 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 66 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 67 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 68 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 69 ATY Kalitesinin İzlenmesi • ATY üretimi yapan tesisler atık kodu lisanslarına göre ve kapasitelerine göre ürettikleri ATY’lerin kalitesini numune alarak analizle belirlemek mecburiyetindedir. 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 70 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 71 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 72 ATY ÜRETİMİNİN ÇEVRESEL ETKİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ • ATY’nin üretimi, en az iki farklı tipte çevresel etkilerin ortaya çıkmasına neden olur: • Süreçte kullanılan enerjinin tüketiminden ortaya çıkan yükler (çoğunlukla elektrik veya tesiste yada şantiyede buhar üretimi) • Prosesten ortaya çıkan atıkların havaya atılması (mekanik işlemlerden dolayı ortaya çıkan partiküller, kurutma veya presleme proseslerinden ortaya çıkan buharlar) veya prosesten çıkan atıksuların (yıkama veya sıyırma işlemleri gibi su içeren prosesler) alıcı ortama boşaltılmasıdır. 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 73 • Koku ve hijyen problemlerinden dolayı ortaya çıkan olumsuz etkiler (mikrobiyolojik kirleticiler) atık maddelerinin işlendiği her safhada meydana gelebilir. Bu etki, hızlı biyolojik parçalanmaya tabi tutulan organik maddelerin oranının bir fonksiyonudur. 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 74 VOC, Koku Ve Toz • Atıkların ön işlemeye tabi tutulmasından kaynaklanan hava emisyonları, işlenen atık tipine ve kullanılan süreçlere bağlıdır. • Emisyon izleme ve raporlama işlemi, ulusal mevzuat çerçevesinde gerçekleştirilir. VOC, koku ve toz emisyonları için azaltma teknikleri gerektiğinde uygulanır. • Toz genellikle, torba filtrelerle azaltılır. • Ses ve koku için karşı önlemler değerlendirilmelidir. • VOC'yu azaltma teknikleri, diğer tekniklerin yanı sıra biyolojik işlemleri, aktif karbonu ve termal işlemleri içerir 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 75 Variller Ve Metaller • Manyetik separatörler ile ayrılan metaller ilgili yönetmelik gereklerine uygun şekilde bertaraf edilmelidir. • Taşımada kullanılan varil vb. metal kaplar öncelikle lisanslı varil yıkama/geri dönüşüm tesislerine gönderilmelidir. • Bunun tercih edilmediği durumda lisanslı bertaraf tesisine gönderilmesi esastır. 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 76 Atıksu • ATY hazırlama tesislerinden kaynaklanan her türlü atıksular ilgili mevzuat çerçevesinde deşarj edilirler. ATY hazırlama tesislerinin atık kabul ve depolama ünitelerinden yağmur suyu ile oluşacak atıksuların toplanması ve ilgili mevzuat çerçevesinde arıtılması esastır. 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 77 Çevresel Etkileri Değerlendirme Metodolojisi • ATY için çevreyle ilgili sorunlarda ve konularda karar verme sürecine yardımcı ve destek olması amacıyla bir takım yöntemler belirlenmiş bulunmaktadır. Konunun doğası gereği, eldeki mevcut sorunlara ve amaçlara, uygun olan yöntemin seçiminde genel olarak aşağıda belirtilmiş bulunan ve birbirleriyle örtüşen özellikler arz eden en az dört farklı metodoloji uygulanmaktadır. • • Çevresel etki değerlendirmesi ÇED; • Risk analizi; • Yaşam döngüsü analizi (LCA); ve • Madde akış analizi (MFA). 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 78 ATY üretimi ve kullanımı için sistem şeması (Avrupa Komisyonu Çevre Genel Müdürlüğü, CO5087-4, 2003) (*E/M: enerjinin girişi ve/veya malzeme kaynakları) 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 79 ATY Tüketen Sektörler ve Etkileri 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 80 Ana Teknolojiler ve Ağır Metallerin Dağılımı • Avrupa Komisyonu tarafından hazırlanan rapora göre, atıktan türetilmiş yakıtlar termik enerji santralleri, kağıt endüstrisi, çimento sektörü ve yüksek fırınlarda kullanılabilmektedir [Avrupa Komisyonu Çevre Genel Müdürlüğü, CO5087-4, 2003] 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 81 ATY Ekonomisi • ATY Üretim Tesislerinin Yaklaşık Maliyetleri • ATY Üretiminde kullanılacakteknolojiler ve bunların yaklaşık maliyetleri ayrı ayrı verilmiştir. 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 82 Karışık evsel katı atıktan ATY üretim tesisinde kullanılan ekipmanların yaklaşık fiyatları (İSTAÇ A.Ş., 2010) *Belirtilen fiyata elektrik ve panolar, mekanik ve elektrik montajı, nakliye ve işletmeye alma hizmetleri ile tesisin yapılacağı arazi ve tesisin inşaat giderleri dahil değildir. Kullanılan Ekipmanlar Kapasite (t/saat) Yaklaşık Fiyatlar Poşet parçalayıcılı döner elek 20-30 250.000 € - 450.000 € Kaba kırıcı (ön parçalayıcı) 6-25 240.000 € - 500.000 € Magnetik separatör 5-15 15.000 € - 45. 000 € Balistik separatör 15-25 195.000 € - 300.000 € Son parçalayıcı 6-20 225.000 € - 500.000 € Kurutucu 6-10 500.000 € - € Konveyörler 750 €/m - 2.000 €/m Vibration Cute 15-25 75.000 € - 120.000 € Hava sınıflandırıcı 5-10 60.000 € - 110.000 € Eddy akımlı separatör 5-15 20.000 € - 50.000 € TOPLAM* 26.04.2011 € -€ ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 83 Katı atıktan ATY üretim tesisi yatırım maliyeti ve işletme giderleri (Nuh Çimento A.Ş., 2010) Yatırım&İşletme Yaklaşık Fiyatlar ATY tesisi yatırım maliyeti 2.000.000 € Personel giderleri 9,54 €/t Su giderleri 0,1 €/t Koku giderici kimyasal 2,5 €/t Elektrik gideri 4,40 €/t Bakım gideri 5,0 €/t Laboratuar gideri 1,98 €/t 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 84 Organik atık içermeyen karışık ve nemli atıklardan ATY üretim tesisinde kullanılan ekipmanların yaklaşık fiyatları (İSTAÇ A.Ş., 2010) * Belirtilen fiyata elektrik ve panolar, mekanik ve elektrik montajı, nakliye ve işletmeye alma hizmetleri ile tesisin yapılacağı arazi ve tesisin inşaat giderleri dahil değildir. Kullanılan Ekipmanlar Kapasite (t/saat) Yaklaşık Fiyatlar Kaba kırıcı (ön parçalayıcı) 6-25 240.000 € - 500.000 € Magnetik separatör 5-15 15.000 € - 45.000 € Balistik separatör 15-25 195.000 € - 300.000 € Son parçalayıcı 6-20 225.000 € - 500.000 € Kurutucu 6-10 500.000 € - € Konveyörler 750 €/m - 2.000 €/m Vibration Cute 15-25 75.000 € - 120.000 € Hava sınıflandırıcı 5-10 60.000 € - 110.000 € Eddy akımlı separatör 5-15 20.000 € - 50.000 € TOPLAM* 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 1.5 M €- € 85 yaklaşık fiyatları (İSTAÇ A.Ş., 2010) Belirtilen fiyata elektrik ve panolar, mekanik ve elektrik montajı, nakliye ve işletmeye alma hizmetleri ile tesisin yapılacağı arazi ve tesisin inşaat giderleri dahil değildir. Kullanılan Ekipmanlar Kaba kırıcı (ön Kapasite (t/saat) Yaklaşık Fiyatlar 6-25 240.000 € - 500.000 € Magnetik separatör 5-15 15.000 € - 45.000 € Balistik separatör 15-25 195.000 € - 300.000 € Son parçalayıcı 6-20 225.000 € - 500.000 € parçalayıcı) Konveyörler 750 €/m - 2.000 €/m Vibration Cute 15-25 75.000 € - 120.000 € Hava sınıflandırıcı 5-10 60.000 € - 110.000 € Eddy akımlı separatör 5-15 20.000 € - 50.000 € 26.04.2011 TOPLAM* ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 86 €- € Tek tip atıktan ATY üretim tesisinde kullanılan ekipmanların yaklaşık fiyatları (İSTAÇ A.Ş., 2010) * Belirtilen fiyata elektrik ve panolar, mekanik ve elektrik montajı, nakliye ve işletmeye alma hizmetleri ile tesisin yapılacağı arazi ve tesisin inşaat giderleri dahil değildir. Kullanılan Kapasite Ekipmanlar (t/saat) Kaba kırıcı (ön 6-25 parçalayıcı) Son parçalayıcı Yaklaşık Fiyatlar 240.000 € 500.000 € 6-20 225.000 € 500.000 € Konveyörler 750 €/m - 2.000 €/m TOPLAM* 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 0.5 M € - 1 M € 87 ATY tesisi işletme verileri [Caputo ve Pelagagge (2001)] ATY tesisinin fiili durumdaki yaklaşık işletme giderleri Tablo 46.’da verilmiştir. (a) (b) (c) Üretim Maliyeti Kapasite Amortisman İşletme Gideri [(b)+(c)]/ (a) (t/saat) (Euro/saat) (Euro/saat) (Euro/ton) 6 4,73 3,62 1,39 Hava separatör 5 0,95 0,87 0,36 Kurutucu 6 7,09 10,12 2,87 Belt konveyör - 0,35 0,43 - Çekiçli öğütücü 6 3,55 21,69 4,21 Peletleyici 4 4,73 3,62 2,09 Eddy akımlı separatör 15 1,14 0,48 0,11 Magnetik separatör 15 0,34 0,16 0,03 Ekipman Yoğunlaştırıcı (tane küçültücü) Ayıklama ünitesi (el ile) 26.04.2011 Kırıcı (parçalayıcı) 23,65 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY ve Etkileri 15 Üretimi Kullanımı 2,96 3,62 0,44 88 ATY tesisi işletme giderleri (80 ton/gün) [Yatırım ve Kurutma Hariç (İSTAÇ A.Ş., 2010)] Biri Açıklama (TL/ay) m 1. Maliyet Elektrik 50.440 kw/sa 815 at Tesisin kurulu gücü TL/saa 0,17 t Saatlik Elektrik Enerjisi Tüketim Bedeli TL/saa 138,5 5.000 1 TL/ton Kaba kırıcı bakım maliyeti 1 TL/ton İnce kırıcı bakım maliyeti 0,5 3. 26 gün, 14 saat/gün- Aylık Elek. Enerj. Tüket. Bakım Giderler 2. t Diğer TL/ton ekipman Personel 11.800 TL/kiş 4 Su 26.04.2011 2.360 i/ay 1 Personel Aylık Ücret 5 kişi Çalışan Personel Sayısı ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY 0,2 TL/tonÜretimi Kullanımı veTon başına su tüketim bedeli Etkileri 6 Laboratuar 400 89 1.000 EUROPEAN OVERVIEW: SRF market potential By assuming a 10% substitution rate in power plants, SRF market potential (*) in EU15 amounts to 57 mio t/y, t/y, with: avoided CO2 up 100 mio t/y a saving of fossil fuels around 30 Mtep/y a turnover of around 14 billion € per year. * The potential market value has been calculated considering: - a gate fee equal to 100 €/ton MSW, that is roughly equivalent to a gate fee of 200 €/ton SRF ÇOB 2011and AtıkCHP, Yönetimi - a SRF price equal to 20 €/ton SRF for cement kilns and Sempozyumu 60 €/ton SRFATY for power plants 26.04.2011 Üretimi Kullanımı ve Etkileri 90 EUROPEAN OVERVIEW: SRF market potential* fossil fuel potential market substitution by EU15 HQ-SRF (Mio ton SRF/year) % Plant type potential market value EU15 (Mio €) ERFO SCENARIO * Cement kilns 15/30 3,5 - 7 770 - 1540 Power plants 2/4 6,5 - 13 1.690 - 3.380 17 3740 6.200 - 8.660 CHP ind. boilers tot 27 - 37 SCENARIO WITH POWER PLANTS @ 10% Power plants 10 tot 33 54 - 57 avoided emissions of CO2 (Mton/y) 94 - 100 saving of fossil fuels (Mtep/y) 27 - 29 8580 13.100 - 13.860 * Source ERFO – European Recovered Fuel Organisation: “SRF: achieving environmental and energy-related goals markets”, June 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu 200626.04.2011 (estimates refer to SRF derived from ÇOB High Calorific Fraction of MSW, ATY bulky waste, mixed commercial waste and 91 from Üretimi Kullanımı ve Etkileri production specific wastes) EUROPEAN OVERVIEW: SRF current production* Data on current production and use show that SRF has been, so far, not extensively exploited as an option for MSW management. In particular, SRF use has so far been quite limited in power plants given the lack of market power of Low Quality SRF. O v e r v ie w SRF P r o d u c tio n 2005 P la n ts N um ber SRF k t/a C em ent k t /a A u s tr i a B e l g iu m D en m ark F in la n d F ra n ce G erm a n y >10 5 1 21 0 29 600 100 12 300 0 17002200 130 100 50 9001200 500600 S ee ha rd co al 200300 G ree c e Ita l y N e t h e rla n d s 9 49 8 200? 180 0 50 0 0 0 40 0 P o r tu g a l S p a in Sw eden UK to ta l 3 0 12 4 200 1000 300400 ? 0 ? 100 40005000 P ow er p la n t h a rd coal k t/a P ow er plan t lig n ite k t /a CHP k t/ a M SW I k t/a B la s t f u rn a c e k t/a E x p o rt k t/a 250 220 ? -? 0 0 -5 0 50100 300 1300? 100 400 0 0 0 300400 0 0 -? 0 * Source ERFO – European Recovered Fuel Organisation: “SRF: achieving environmental and energy-related goals markets”, 2011 AtıkCalorific YönetimiFraction Sempozyumu ATY bulky waste, mixed commercial waste and June 2006. (estimates refer to SRF derivedÇOB from High of MSW, 26.04.2011 92 Üretimi Kullanımı ve Etkileri from production specific wastes ) TEŞEKKÜRLER Prof.Dr.KadirALP ATY Özel İhtisas Komisyonu19.04.2011 26.04.2011 ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY Üretimi Kullanımı ve Etkileri 93
Benzer belgeler
Selin AYAN - türkiye imsad
Alternatif Yakıt/Hammadde olarak kabul edilen atıklar, organik kısmın ısıl
değeri olarak veya mineral kısmın malzeme değeri olarak geri kazanılmasıdır.