Untitled - Setting Scoliosis Straight

Sponsorlardan
Rady Çocuk Hastanesi San Diego
Rady Çocuk Hastanesi San Diego, skolyoz araştırmalarına, eğitsel çalışmalara
ve hasta haklarını korumaya yönelik çabalara verdiği destek için Harms Çalışma
Grubu ve Setting Scoliosis Straight Vakfı’yla birlikte çalışmaktan gurur duyar. Rady
Çocuk Hastanesi’nde bizler, daha iyi bir skolyoz tedavisi için eğitimin çok önemli
olduğuna inanıyoruz. Umarız ki bu el kitabı aileniz için değerli bir kaynak olur.
Miami Çocuk Hastanesi
Miami Çocuk Hastanesi bu skolyoz el kitabının sponsorlarından biri olmaktan
gurur duyar. İlk basımı skolyoz tedavisinin çeşitli yönleri konusunda birçok aileye
yardım etmişti. Hiç şüphesiz, bu basımdan da birçok aile yararlanacaktır. Harms
Çalışma Grubu’nu ve Setting Scoliosis Straight Vakfı’nı böylesi başarılı bir el
kitabı oluşturdukları için tebrik ederiz.
Nemours/Alfred I. duPont Çocuk Hastanesi Omurga ve
Skolyoz Merkezi
Nemours/Alfred I. duPont Çocuk Hastanesi, ailelere bu yolculuk sırasında rehberlik
edebilmek için Harms Çalışma Grubu ve Setting Scoliosis Straight Vakfı ile işbirliği
yapmaktan mutluluk duyar. Skolyoz tedavisinde ve çocuk sağlığında öncüler
olarak, yol boyunca ailelerin eğitim ve destek gereksinimlerini anlıyoruz. Skolyoz
için bu kapsamlı yol haritasını oluşturan Harms Çalışma Grubu ve Setting Scoliosis
Straight Vakfı’na teşekkür ederiz.
Cincinnati Çocuk Hastanesi Crawford Omurga Merkezi
Cincinnati Çocuk Hastanesi Crawford Omurga Merkezi tüm hastalarımızın düzgün
omurgaya sahip olması hedefine yardımcı olmaya odaklanmıştır. Multidisipliner
ekibimiz hastayı hem fiziksel hem de duygusal olarak tedavi eder. Harms Çalışma
Grubu ve Setting Scoliosis Straight Vakfı’nın oluşturduğu, tanı ve tedavi süreci içinde
büyük önemi olan aile desteği ve eğitimi ihtiyacına hizmet eden bu olağanüstü
skolyoz kaynağına destek olduğumuz için gururluyuz.
Acıbadem Omurga Sağlığı Merkezi̇
Türkiye’nin öncü sağlık kurumu Acıbadem Sağlık Grubu olarak, multidisipliner bir
anlayışla sunduğumuz hizmetlerden biri de omurga sağlığı. Acıbadem Omurga
Sağlığı Merkezi, omurgada oluşabilecek her türlü sağlık sorununun tanı ve
tedavisine odaklanıyor. Özellikle skolyoz alanında, ailelerin eğitiminin bu sürecin
ayrılmaz bir parçası olduğuna inanıyoruz. Harms Çalışma Grubu ve Setting
Scoliosis Straight Vakfı’nın hazırladığı, ailelere rehberlik edecek bu değerli el
kitabına sponsor olmaktan mutluluk duyuyor; kendilerini kutluyoruz.
Yapımcıdan
Setting Scoliosis Straight Vakfı ile Harms Çalışma Grubu’na üye
doktorların hazırladığı “Adolesan İdiopatik Skolyoz, Siz ve Aileniz
İçin A’dan Z’ye Skolyoz Rehberi” adlı bu el kitabını sizlere sunmaktan
gurur duyuyoruz. Bu el kitabı, meslektaşlarımızla hastalarımızın tecrübeleri ve geri bildirimleri ışığında hazırlanmış, iki yıldan uzun süren
bir emeğin ürünüdür. Bu el kitabının her köşeye ulaşarak hastalarımız,
aileleri ve sağlık çalışanları için önemli bir eğitim desteği olacağına
inanıyor ve bu sayede hastalarımıza daha iyi destek olabileceğimizi
umuyoruz.
Acıbadem Sağlık Grubu’na teşekkürlerimizle
“Adolesan İdiopatik Skolyoz, Siz ve Aileniz İçin A’dan Z’ye Skolyoz
Rehberi” adlı bu el kitabını Acıbadem Sağlık Grubu aracılığıyla
Türkiye’deki skolyoz hastaları ve ailelerine kazandırmaktan son
derece mutluyuz. Bu çok değerli kaynağın hasta ve ailelerinin skolyoz
konusundaki eğitimine katkıda bulunacağını ümit ediyoruz. Ayrıca bu
el kitabını Türkçeye uyarlayan Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanları
Prof. Dr. Ahmet Alanay ile Prof. Dr. Muharrem Yazıcı’ya teşekkür
ederiz.
İÇİNDEKİLER
Giriş
2. Rota: Cerrahi Tedavi
Omurga Anatomisi. . . . . . . . . 2
Cerrahinin Amaçları. . . . . . . 30
Skolyoz Nedir? . . . . . . . . . . . 3
Cerrahi Nedir? . . . . . . . . . . 30
Skolyozun Sebepleri Nelerdir?. 4
Cerrahinin Zamanlaması . . . 31
İdiopatik Skolyoz Tipleri . . . . . 5
Karar Verme . . . . . . . . . . . . 32
Skolyoz Ne Sıklıkla Görülür?. . 6
Cerrah Seçme . . . . . . . . . . 33
Tanı
Skolyozun Tespiti . . . . . . . . . . 7
Okul Taraması. . . . . . . . . . . . 7
Görünümdeki Değişiklikler . . . 8
Bir Uzmana Gitmek . . . . . . . 10
Tanısal Testler . . . . . . . . . . . 11
İlerleme Riski . . . . . . . . . . . . 14
İskelet Gelişimini
Değerlendirmek. . . . . . . . . . 15
Tedavi Seçenekleri . . . . . . . . 18
I. Rota: Ameliyat Dışı Tedavi
Gözlem. . . . . . . . . . . . . . . . 19
Cerrahi İşlemler . . . . . . . . . . 34
Özel İmplantlar . . . . . . . . . 37
Kemik Greftleri ve Füzyon . . 38
Yöntemi Seçmek. . . . . . . . . . 38
Merkezi Seçmek . . . . . . . . . 39
Omurilik Monitorizasyonu . . 39
Ameliyat Öncesi Görüşme . 40
Hastanede. . . . . . . . . . . . . . 41
Ameliyattan Sonra Yaşam Devam
Ediyor
Evde İyileşme Dönemi. . . . . . 44
Ameliyat Sonrası Yaşam . . . 45
Korseleme. . . . . . . . . . . . . . 21
Kişisel Bir Yolculuk
Jamie’nin Hikayesi . . . . . . . 46
Korse Tipleri . . . . . . . . . . . . 22
Öneriler . . . . . . . . . . . . . . . 47
Korselemenin Etkinliği . . . . . 24
Korse Seçmek . . . . . . . . . . . 27
Korse Kullanımı İçin İpuçları . 28
Eğriliğin İlerlemesi . . . . . . . . 29
Ek
İnternet Sayfaları . . . . . . . . . 48
Sık Sorulan Sorular . . . . . . . 49
Sözlük. . . . . . . . . . . . . . . . . 51
Diğer Skolyoz Tipleri . . . . . . 54
Araştırma . . . . . . . . . . . . . . 55
Harms Çalışma Grubu
Hakkında. . . . . . . . . . . . . . . 56
Giriş
Ergenlik
çağının nedeni bilinmeyen
skolyozu (Adolesan idiopatik skolyoz)
hakkındaki bu el kitabı, bu yolculuğa
başlarken size yol göstermek üzere,
önünüzdeki yoldan daha önce geçmiş
kişilerin deneyimlerinden yararlanılarak
yazıldı.
Ergenlik çağında ortaya çıkan nedeni bilinmeyen skolyozlu
hastaların tedavisiyle kazandığımız tecrübeden biliyoruz ki;
her ailenin bu hastalıkla tanışması ve hastalık hakkında bilgi
edinmesi değişik şekillerde oluyor. Bu el kitabında sunulan
bilgilerin skolyoz tedavisi yolculuğunuz sırasında size yardımcı
olmasını umarız.
Kalli, 2002’deki omurga ameliyatından sonra
1
Omurga Anatomisi
Omurga, omur adı verilen ve diskler ile birbirinden ayrılan, 24
ayrı kemikten meydana gelir. Diskler, omurganın esnek olmasını
sağlar.
Omurganın 3 bölgesi vardır: 7 servikal (boyun) omur, 12 torasik
(göğüs) omur ve 5 lomber (bel) omur. Ayrıca lomber omurgadan
daha aşağıda birbiriyle birleşmiş olan 5 tane omur, sakrum
kemiğini oluşturur.
Omurga, omuriliği içinde barındırır ve korur. Omurilikten dallanan spinal sinirler, omurlar arasında bulunan boşluklardan dışarı
çıkarlar.
2
Skolyoz Nedir?
Omurga, ön veya arkadan bakıldığında düz
olmalıdır. Skolyoz varlığında, sağa ya da sola
doğru kayma görürsünüz. Nüfusun yaklaşık
%10’unda küçük (10 dereceden daha az) eğrilikler
olur ve bunların işlev ya da sağlık üzerine bir
etkisi yoktur. Bu duruma Spinal Asimetri adı
verilir.
Tanı koymak için bir röntgen filmi
çekildiğinde, omurganın eğriliği bir açı
olarak derece cinsinden ölçülür ve Cobb
Açısı olarak adlandırılır. Skolyoz,10 derecenin üzerindeki eğrilik olarak tanımlanır.
Skolyoz omurganın en sık göğüs ile bel
bölgelerinde oluşur ve bu bölgelerden birini
veya her ikisini içerebilir. En sık eğrilik şekli,
göğsün sağ tarafında oluşan eğriliktir.
Yandan (lateralden) bakıldığında, omurgada bazı doğal eğrilikler bulunur. Boyun ve
bel bölgelerinde normal olarak öne doğru çukurluk
(lordoz) bulunurken, yuvarlak sırt (kifoz) ise genellikle torasik (sırt bölgesi) omurgada mevcuttur.
3
Skolyozun Sebepleri Nelerdir?
Skolyoz, altta yatan farklı hastalıklar nedeniyle meydana gelebilir ancak en çok görülen şekli idiopatik (nedeni bilinmeyen)
skolyozdur. Bilim insanları, idiopatik skolyozun genetik bir
durum olduğunu belirlemiştir ve halen skolyoza neden olan
gen karışımlarını ayırt etmek için çalışmaya devam etmektedir.
Skolyozun ilerleme (eğriliğin büyüyüp büyümeyeceği) riskini
belirlemeye yardımcı olabilecek bir test geliştirilmiştir.
Bu sayede, gelecekte daha erken tanı konması ve her hasta
için “en iyi” tedavinin seçilmesi sağlanabilir.
en
Ned n?
Be
DNA
Bütün genetik şifremizi
barındıran malzeme
4
Eldeki bazı kanıtlar, omurların ön (anterior) ile arka (posterior)
kısımları arasındaki eşitsiz büyüme hızlarının skolyozun
sebeplerinden biri olduğunu düşündürür.
İdiopatik Skolyoz Tipleri
İdiopatik skolyoz, gelişmeye başladığı yaşa göre tanımlanır.
İnfantil başlangıçlı
idiopatik skolyoz:
0-3 yaş
Juvenil başlangıçlı
idiopatik skolyoz:
4-9 yaş
Adolesan başlangıçlı
idiopatik skolyoz:
10-18 yaş
Her yaş grubunun tedaviyle ilgili kendine has gereksinimleri
ve zorlukları vardır.
5
Skolyoz Ne Sıklıkla Görülür?
İdiopatik (nedeni bilinmeyen) skolyozun, ergenlerin (adolesan)
yüzde 2 ile 3’ünde var olduğu düşünülmektedir. Bu grubun
500’ünden birinde aktif tedavi gerekecektir.
5 bin hastadan birinde, eğrilik cerrahi gerektirecek dereceye kadar ilerler. Küçük dereceli skolyozlarda kız ve erkekler eşit oranda
etkilenirken, ilerleyici eğrilik gelişme olasılığı erkeklere kıyasla
kızlarda 8 kat daha fazladır.
Eğril
dere ik
cesi
6
Tanı
Skolyozun Tespiti
Bir çocukta skolyoz varlığını ilk kim tespit edebilir?
• Rutin bir muayene sırasında çocuk hastalıkları uzmanı
veya aile hekimi
• Okulda görevli hemşire
• Antrenör veya beden eğitimi öğretmeni
• Ebeveynler
• Çocuğun kendisi
• Diğer aile bireyleri veya arkadaşlar
• Başka bir sebeple çekilen röntgen
filmini gören hekim
Okul Taraması
ABD’de bazı eyaletler, devlet okullarındaki çocukların erken ergenlik döneminde skolyoz açısından taranmasını zorunlu kılar.
Genellikle kızlar 5. veya 6. sınıfta, erkekler de 6. veya 7. sınıfta
incelenirler. Bu tarama genellikle bir okul hemşiresi tarafından
yapılır.
7
Görünümdeki Değişiklikler
Görülebilecek birkaç özellik vardır:
Bir omuz diğerinden daha
•
yüksektir.
• Bir kürek kemiği (skapula)
daha çıkıktır.
• Bir kalça diğerinden daha
yüksektir.
• Bir bacak daha uzun
gözükür.
• Belde asimetri vardır.
• Gövde ve göğüs kafesi bir
tarafa kaymıştır.
• Baş, kalçaların arasında
ortalanmamıştır.
• Elbiseler asimetrik durur ve
çocuk belden aşağı eğildiğinde
bir taraf daha yüksek görünür.
Özellikle deneyimsiz gözlemciler için skolyozun bu bulgularından
bazılarını görmek çok zor olabilir.
8
Görünümdeki bu değişikliklerin sebebi nedir?
Skolyoz 3 boyutlu bir deformitedir. Eğrilik meydana
geldiğinde, omurga aynı
zamanda kendi ekseni
etrafında döner. Vücut
şeklindeki değişikliğin şiddeti
ve tipi eğrilik şekline göre
değişir. Ayrıca her kişinin
vücudu, skolyoza farklı yanıt
verdiği için bireyler arasında
farklılıklar olur.
Omurga eğrildikçe kaburgalar da
döner ve bükülürler.
Skolyoz nasıl fark edilir?
Ergenlik öncesinde veya ergenlikte bedende hızlı değişiklikler
meydana gelir. Çocuklar tipik olarak bedenleri hakkında daha
gizleyici olurlar. Bu yüzden genellikle ebeveynler çocuklarını,
değişiklikleri kolayca anlayabilecekleri koşullarda göremezler.
Skolyoz nedeniyle beden şeklinde meydana gelen erken
değişiklikler, belli belirsiz olabilir ve önemli bir eğriliğe rağmen
dışarıdan görülen şekil bozukluğu küçük olabilir. Ayrıca skolyoz
genellikle ağrılı bir durum değildir.
Katie, 2001’deki omurga
ameliyatından sonra
kayağa geri döndü.
9
Bir Uzmana Gitmek
Skolyoz konusunda bir endişe varsa yapılacak ilk işlem, bir
çocuk doktoru veya aile hekimine muayene olmaktır.
Doktor tam bir muayene yapacaktır,
bunun sonucunda sizi skolyoz konusunda
deneyimli bir uzmana yönlendirebilir.
Skolyoz tanısını kesinleştirmek için bir
röntgen çektirmek gerekecektir. En iyisi,
skolyoz için sürekli tarama yapan
bir merkezde röntgen çekilmesidir.
Röntgenler hasta ayakta dik dururken
çekilmelidir. Omurganın genel dizilimini
en iyi şekilde değerlendirmek için her bir
bölgenin ayrı ayrı filmini almaktansa,
omurganın bütün bölümleri tek bir film
içine alınmalıdır.
Uzmana gidildiğinde neler yapılacak?
• Hastanın sağlık özgeçmişi ve
ailedeki skolyoz öyküsü hakkında
bilgi alınacaktır.
• Hastanın boyu ölçülecektir.
• Bir fizik muayene yapılacaktır.
• Öne Eğilme Testi yapılacaktır.
10
• Omurganın röntgenleri
çekilecektir.
• Muayene ile röntgenlerin
sonuçları incelenecek ve sizlere
açıklanacaktır.
• İlk sorular cevaplanacaktır.
• Bir tedavi planı önerilecektir.
Tanısal Testler
Öne Eğilme Testi nedir?
Omurgada bir eğrilik ortaya çıktığında ve omurga
döndüğünde, göğüs kafesi ve/veya belde bir asimetri oluşur.
Dönme miktarını (açı olarak) ölçmek için bir skolyometre
kullanılır.
Gövde dönüşü (rotasyon) bel - sırt düzeyindeki öne eğilme ile
ölçülmekte olup, skolyozun ciddiyetinin bir yansımasıdır. 5-7
dereceden daha fazla rotasyonun varlığı, skolyoz olabileceğini
akla getirir.
11
Skolyoz röntgende neye benzer?
Skolyoz, eğrilik ya da eğriliklerin oluştuğu bölgeye göre
tanımlanır [göğüs (torasik) omurgası, bel (lomber) omurgası,
göğüs-bel (toakolomber) omurgası]. Skolyoz bir veya daha
fazla bölümde olabilir: Tek, çift veya üçlü eğrilikler. Eğriliğin
yönü sağa veya sola doğru olabilir.
12
Eğriliğin boyutları nasıl ölçülür?
Eğriliğin boyutları, röntgen filmi üzerinde bir açı olarak ve derece
cinsinden ölçülür. Buna Cobb Açısı veya Cobb Ölçümü adı verilir.
Ne zaman MRG veya daha ileri tanısal inceleme
önerilir?
Sık görülmeyen eğrilik tipi (ör. göğsün sol tarafındaki eğrilik) veya
diğer belirtilerin varlığında ek incelemeler önerilir. MRG (manyetik
rezonans görüntüleme), omurilik probleminin tanısında kullanılır.
13
İlerleme Riski
Eğrilik daha artacak mı?
Skolyozun ilerleyip ilerlemeyeceğini bilmek her zaman kolay
olmayabilir. Ancak ilerleme riskini artıran pek çok faktör mevcuttur. Skolyozun ilerlemesi için en yüksek riskli dönem, eğriliklerin
ayda bir veya iki derece arttığı, ergenlikteki hızlı boy uzaması
dönemidir.
İlerlemenin tahmininde en önemli iki faktör:
1. Eğriliğin boyutları
2. Uzamanın daha ne kadar devam edeceği
Amanda, 2009’daki omurga ameliyatından
sonra softball’a döndü.
14
İskelet Gelişimini
Değerlendirmek
Uzmana her gidişte, bir boy
ölçümü yapılır. Aralarında aylar
olan iki ölçüm arasında boyda
uzama olmaması, büyümenin
tamamlandığını bilmenin en kesin yoludur. Buna ek olarak Risser
İşareti adı verilen, kalça üzerindeki
kemik olgunluk belirteci röntgende
görülür; bu da ne kadar daha kemik
olgunlaşmasının kaldığını gösterir.
Ergenlik işaretlerinin varlığı da
dikkate alınır. Kızlarda adet
görülmeye başlanması ve meme
büyümesi kullanılırken, erkeklerde
yüzde kıllanma ve ses değişiklikleri
değerlendirilebilir. İskelet gelişimiyle
ilgili bu göstergeler, her zaman
paralellik göstermeyebilir ve el kemiklerindeki büyüme merkezlerinin
değerlendirilmesi tavsiye edilebilir.
15
Risser İşareti nedir?
Risser İşareti iskelet olgunluğunun değerlendirilmesi için
kullanılır. İskelet tam olarak olgunlaştığında, bir büyüme
kıkırdağı şapkası, leğen kemiğinin tepesini (iliak kanat)
örter ve kemikleşir. Bu olay ergenlik döneminde meydana
gelir. Bu büyüme kıkırdağı kemiğe dönüşür ve röntgende
görünür hale gelir. İskelet olgunlaştıkça, kıkırdak şapka
ilk olarak leğen kemiğinin dış kenarında görülür (Risser
1) ve 18 ila 24 aylık bir süre içinde tüm kemiği kaplayacak şekilde büyür. İskelet olgunluğunun evreleri Risser 0-5
olarak sınıflandırılır, kıkırdak şapkanın ortaya çıkışından
öncesi sıfır iken, tam olarak örtülmesi dört olarak belirlenir.
Kıkırdak şapkanın iliak kanat ile birleşmesi (Risser 5) omurga büyümesinin tamamlandığını gösterir.
16
El ve el bileği filmi neyi gösterir?
El ve el bileği filmi, eldeki kemiklerin büyüme plaklarını
gösterir.Bu büyüme plakları büyüme sırasında açık kalırlar.
İskelet olgunlaşması süresince belirli bir sırayla kapanırlar ve
bu aslında Risser işaretinden daha güvenilirdir.
El röntgen filmleri iskelet yaşını (gerçek kemik yaşı) gösterir
ve iskelet yaşı kronolojik yaş (doğumdan beri geçen yıllar)
ile aynı olabilir veya olmayabilir. El röntgen filmleri, iskelet
gelişiminin tamamlanmasına ne kadar kaldığını belirlemede
yardımcı olabilir.
17
Tedavi Seçenekleri
Skolyoz, eğriliğin büyüklüğü ve şiddetine göre
ameliyat ya da ameliyat dışı yöntemlerle tedavi
edilebilir. Cerrahi dışı yöntemler arasında,
eğriliğin ilerleyişini gözlemlemek veya korse kullanmak vardır.
Eğer eğrilik, büyüme tamamlandıktan sonra bile
ilerlemeye devam edeceği bir noktaya ulaşırsa
cerrahi tedavi düşünülebilir.
18
I. Rota :
Ameliyat Dışı Tedavi
(nedeni bilinmeyen) skolyoz ile başvuran hasta
İdiopatik
Hafif
Eğrilik
Orta
Eğrilik
Büyüme
tamamlandı mı?
Büyüme
tamamlandı mı?
Evet
Evet
Hayır
Tedaviye
gerek yok
Şiddetli
Eğrilik
Hayır
Her 3-5 yılda
bir takip et
Muayene ve
röntgenler ile
takip et
Korse uygulamayı
düşün
Cerrahi tedaviyi
düşün
Gözlem
Gözlem, hastanın her 4 ila 12 ayda bir muayene ve röntgenler için uzmana gelmeye devam etmesi anlamına gelir.
Ziyaretlerin sıklığı çocuğun, büyümenin hangi evresinde
olduğuna göre değişir. Farklı günlerde çekilen röntgen ölçümleri
arasında küçük oynamalar (beş dereceye kadar) olabileceği
için, kıyaslamalı röntgen filmlerinin 4 ile 6 aydan daha sık
çekilmemesi önerilir. İlerleyici eğrilikler genellikle ayda 1-2
derece artar, bu nedenle dört aydan daha sık olarak yapılan
röntgen incelemeleri gerçek ilerlemeyi güvenilir olarak belirleyemez. Tek başına gözlem, büyümenin halen devam ettiği
kişilerde 20-25 dereceden az olan eğrilikler için, büyümenin
tamamlandığı kişilerde de 40-45 dereceden daha az olan
eğrilikler için önerilir.
19
Eğrilik ilerler mi?
Genelde kişinin yaşı ne kadar küçük, iskelet olgunluğu ne
kadar az ve skolyoz tanısı konduğunda eğrilik(ler) ne kadar
büyükse, ilerleme potansiyeli de o kadar büyüktür.
Unutmayın, küçük eğriliklerin çoğu küçük kalır.
Aşağıdaki tablo, ilk Risser İşareti’nin ortaya çıkmasından
önceki yaklaşık 18 aylık sürede ergenlerin büyüme hızını
(büyüme hızı doruk evresi olarak adlandırılır) gösteriyor.
Ergenlerin boyu uzamaya devam edecek, ancak aşağıda
da gösterildiği gibi bu daha yavaş bir hızda olacaktır.
Erkeklere kıyasla kız çocuklar, bu hızlı büyüme evresini
daha kısa sürede tamamlar. Bu evre genellikle ilk adetin
görülmesinden hemen öncedir.
20
Korseleme
Takip edilen eğrilik kötüleştiğinde sonraki
adım nedir?
25-40 derece arasındaki eğrilikler için birkaç farklı senaryo
vardır:
1. Eğer eğrilik kötüleşmiş, ancak halen 40 dereceden azsa ve
büyüme tamamlanmışsa, bu tür eğriliklerin erişkinlikte ilerleme
riski düşüktür.
2. Eğer eğrilik kötüleşmiş ancak ameliyat önerilecek kadar
değilse fakat halen büyümeye devam ediyorsa, gözlem gerekir
ve bir korse kullanılması düşünülebilir.
Korseleme nedir?
Skolyoz tedavisinin bir aşamasında, bir korsenin yararlı olup
olmayacağı konusunda doktorun hastayla konuşması gerekebilir. Eğriliğin ilerleyici olduğu ve iskeletin daha büyüyeceği
durumlarda, korselemenin daha fazla ilerlemeyi engellemek
için etkili olabileceği anlatılır.
Korseleme sıklıkla, eğriliklerin 20-25 dereceyi geçtiği ve korse
uygulamasıyla ameliyatı engellemeye yetecek kadar büyüme
zamanının kaldığı durumlarda tercih edilir. Korselemenin
amacı, ilerlemeyi durdurmaktır. Korseleme, bir eğrilikte ancak
çok ender olarak gözle görülür veya kalıcı bir düzelme sağlar.
21
Korse Tipleri
Skolyoz korsesi nedir?
Skolyoz korsesi, gövde ve kalçaları saran, eğriliğe ters yönde
basınç uygulayan sert bir plastik korsedir (ortez adı da
verilir). Korselemenin dayandığı teoriye göre, eğriliğe
dışarıdan uygulanan basınç omurganın daha normal
gelişmesine izin verebilir.
Korse neye benzer?
Çeşitli korse şekilleri vardır; bunların bir kısmı tüm gün,
diğerleri sadece geceleri takmak için tasarlanmıştır.
22
Hangi korseyi kullanması gerektiğini hasta
nasıl bilecek?
Hangi korsenin kullanılacağına eğriliğin şekli, ana eğriliğin
yerleşimi ve doktorun tercihine göre karar verilir. Daha önce
de belirtildiği gibi, omurgada eğriliğin meydana gelebileceği 3
bölge vardır: Üst göğüs, göğüs ve bel. Bu bölgelerdeki eğrilikler
bir arada olabilirler. Üst göğüs eğrilikleri, omurganın bu kısmının
diğer kemik yapılar tarafından bloke olması nedeniyle genellikle
koltukaltı korselemesi için uygun değildir.
En çok önerilen korse tipi, sürekli (doktorunuz “sürekli”yi size
tanımlayacaktır) olarak takılan TLSO (torako–lumbo–sakral ortez)
korsesidir. Bu korse, torakal (göğüs) bölgesi ve çift eğrilikler
için kullanılabilir. Tek bir lomber (bel) eğrilik için bazı doktorlar sadece gece takılan bir korse önerirler. Bir röntgen filmi ve
fizik muayene ile en çok hangi korsenin etkili olma potansiyeli
olduğu belirlenir. Korse kullanımı ve özel korse tipleri konusundaki görüşler, deneyimli skolyoz uzmanları arasında belirgin
değişiklikler gösterir.
23
Korselemenin Etkinliği
Korselemek mantıklı bir tercihtir. Ancak bazı hastalara
yardımcı olmasına rağmen, tüm hastalarda tutarlı bir şekilde
etkili olmaması nedeniyle tartışılmaya devam etmektedir.
Uzmanlar, korselemenin bazı bireylerde bir dereceye kadar ilerlemeyi engellediğini, bu sayede ameliyata gerek
bırakmadığını belirtmektedirler. Bazı eğrilikler korse kullanılsa
bile ilerleyip ameliyat gerektirebilirler. Bunun aksine, korse
kullanılmadığı halde bazı eğrilikler ilerlemeyecektir.
Doktorlar ve bilim insanları korseleme sorusuna cevap vermek için çalışırken, şu anda bilemediğimiz diğer bir konu
da skolyozun ilerlemesinin herhangi bir kişide engellenip
engellenemeyeceğidir. Bu nedenle korse, hem korseye hiç
ihtiyacı olmayan ergenler hem de korse kullanmalarına
rağmen eğrilikleri artacak olan ergenler tarafından kullanılır.
Eğer korseleme bir eğriliğin ilerlemesini engellemede başarılı
olacaksa, o zaman korsenin takılması gerekir. Etkinlik doza
bağlıdır ve daha uzun süreli korse kullanımı daha etkin bir
tedavi anlamına gelir.
Skolyozun doğal seyrini (eğriliğin zaman içinde nasıl
davranacağını) belirlemek şu anda mümkün değil ancak
gelecekte bu bilgiyi verebilecek bir test geliştirilme
aşamasındadır. Etkinlik konusundaki tartışmalar sürmesine
rağmen, korseleme ancak geride anlamlı derecede bir büyüme
kalmış (Risser 0-2) ve hasta da korse kullanma konusunda çok
azimli ise mantıklı olmaktadır. Eğer hasta korseleme ile devam
etmeyi tercih ederse, hastanın hoşlandığı spor veya diğer
faaliyetlere katılmaya devam etmesi çok önemlidir.
24
Hastalar, korse kullanmaları önerildiğinde şöyle tepkiler
verebilirler:
BUNU
giymemi mi bekliyorsunuz?
ASLA OLMAZ!
Giyeceğim ama okulda değil.
Giysilerimin altına giyebilir miyim?
Öyleyse yeni kıyafetler alacağım demektir.
Yaşasın alışveriş!
Ameliyat olurum daha iyi.
Ameliyat OLMUYORUM!
Her gün giyeceğim.
25
Spor ya da diğer faaliyetler skolyozu daha da kötüleştirmez.
Bu nedenle lütfen spor yapmaya ve aktif olmaya devam edin.
Korse seçilmezse sırada ne var?
Korseleme yerine gözlem de makul bir seçenektir. Doktorunuz
ne sıklıkla röntgen çektireceğinizi ve muayene olacağınızı
söyleyecektir, ancak bu süre genellikle 4-12 ayda birdir.
Skolyozun daha kötüleşmesini engelleyecek başka
tedaviler var mı?
Skolyozun ilerlemesini engellediği iddia edilen başka tedaviler
de vardır. Bunlar arasında akupunktur ve akubasınç, elektrik
uyarısı, biyogeribildirim (biofeedback), fizik tedavi, mıknatıslar,
beslenme ve vitamin takviyeleri, kiropraktik manipulasyon,
ayakkabı ortezleri ve daha az geleneksel tedavilerin diğer türleri
bulunur. Bugüne kadar bunlardan hiçbirinin skolyoz üzerine
herhangi bir etkisinin olduğu bilimsel olarak kanıtlanamamıştır.
Josh, 2008’deki omurga ameliyatından sonra
26
Korse Seçmek
Doktor, bir korse yapması için ortez uzmanına reçete
yazacaktır. Sigortanın kapsama durumu korse seçeneklerini
etkilese de, doktor sıklıkla güvendiği ve daha önce beraber
çalıştığı bir ortez uzmanına yönlendirecektir. Korsenin teslimi
yaklaşık iki ila dört hafta sürer.
Doktor daha sonra korsenin uymasını kontrol edecek ve
etkinliğini ölçmek için (eğrilik ne kadar düzeliyor) bir röntgen
çektirecektir. Korse teslim edildikten birkaç hafta sonrasına
bir randevu ayarlanmasına yardımcı olacaktır. Hasta bundan
sonra, eğriliğin gidişatını izlemek için belirli aralıklarla
muayene ve filmler için gelecektir.
Korsenin ne kadar süre takılması gerekir?
Bir korse, ergenin büyümesi bitene veya eğriliğin artık ameliyat önerilecek dereceye ilerlediği duruma kadar kullanılır.
Kızların çoğunda ilk adetten 18-24 ay sonra büyüme durur.
Erkek çocukları ergenliklerinin geç dönemine kadar büyümeye
devam edebilir, bu nedenle kızlardan daha uzun süre korse
kullanmaları gerekir.
Korselemeye bağlı psikolojik etkiler var mıdır?
Ergenlik yılları hızlı değişikliklerin olduğu, kişinin
kendisiyle etrafındakiler arasındaki farklara ve akranların
baskısına daha duyarlı olduğu bir dönemdir. Korse kullanım
zorunluluğu, bir ergenin zaten zor olan bir yaşam dönemine
uyum sağlamasını etkiyebilir.
27
Korse Kullanımı İçin İpuçları
Ergenlere:
• Korse üzerine uyacak yeni elbiseler
almanın tadını çıkarın.
• Korse kullanmadan önce yaptığınız
herşeye devam edin.
• Korseden utanmayın, o tıpkı
dişinizdeki teller gibi. Geçici!
• Sizi beden dersinden muaf tutmasını
beklemeyin.
• Korseye bir ad takın.
• Zor, ama yapabilirsiniz.
Ebeveynlere:
• Çocuklarınızı spor ve aktivitelere
devam ettirin.
• Onlara ara sıra bir mola izni verin: “Evet, korse giyiyorum.
Arkadaşında kalmasına, tatile veya
Fark ediliyor mu?”
özel bir organizasyona izin verin.
• Hem siz, hem de ergen çocuğunuz
için zor olduğunu kabul edin.
• Ergen çocukları korse kullanan
ebeveynler ile konuşun.
• Ergen çocuğunuza gayretlerinde
destek olun.
28
Eğriliğin İlerlemesi
Eğer skolyoz erişkinlikte daha kötü olacak veya yaşamın ileri
dönemlerinde ciddi sağlık sorunlarına yol açacak noktaya gelmişse,
cerrahi önerilebilir.
Cerrahi ne zaman önerilebilir?
Bu, kısmen büyümenin evresine, eğriliğin yerleşimine ve eğrilik
şekline göre değişir.
Genel olarak:
• Eğer bir eğrilik 40 dereceye ulaşırsa, büyüme tamamlanmamış
olsa bile cerrahi girişim önerilebilir.
• İskelet olgunlaştığında 40-45 dereceden daha az olan
eğriliklerde ilerleme eğilimi azdır, ancak bel eğriliklerinin 35-40
derece gibi daha düşük bir eşik değeri vardır.
• İskelet olgunlaştığında 50 derecenin üzerinde olan eğriliklerin
erişkinlik boyunca ilerleme riski yüksektir, ancak daha yavaş bir
hızda (yılda yaklaşık bir ila iki derece) ilerlerler. Cerrahi önerilme
olasılığı yüksektir.
• İskelet olgunlaştığında, 40-50 derece arasında olan eğriliklerin
bir kısmı ilerler, diğerleri ilerlemez. Tedavi önerileri çeşitlidir.
29
II. Rota:
Cerrahi Tedavi
Cerrahinin Amaçları
Cerrahinin amaçları skolyozun daha fazla ilerlemesini engellemek ve omurgayı olabilecek en güvenli şekilde düzeltmektir.
İlerlemenin durdurulması, yaşamın ilerleyen yıllarında ağır
skolyozla (yetmiş ile seksen dereceden daha ileri olan eğrilikler)
birlikte olan ciddi sağlık sorunlarını engelleyecektir. Büyük
eğrilikler ile birlikte olabilecek problemlerin bazıları nefes alma
güçlüğü, kalp sorunları, kas zayıflığı ve ağrıdır.
Cerrahi Nedir?
Ameliyat sırasında eğrilik, güvenli bir düzeltmenin mümkün
olabileceği en yüksek oranda düzeltilir. Bunu yapmak için
implantlar (genellikle çubuklar, vidalar, teller ve/veya kancalar),
eğriliğin olduğu omurga kısmındaki omurlara tutturulur.
Düzeltme sağlandıktan sonra, implantlar üzerine kemik grefti
yerleştirilir. Zaman içinde bu kemik grefti mevcut kemik ile
kaynar (bir araya gelir) ve bu bölgede sağlam bir kemik sütunu
oluşturur. İmplantlar, kemikler birbirine kaynayıncaya kadar
omurgayı düzeltilmiş pozisyonda tutmak için bir iç korse görevi
görür. Bu görev kemiğin kaynamasına kadar (yaklaşık 6-12 ay)
sürer.
Kemiklerin kaynaması sonucunda omurganın bu bölgesinde
büyüme potansiyeli ortadan kalkar, ki büyüme skolyozun
kötüleşmesine neden olmuştur. Her bir omur yılda yaklaşık bir
mm büyür ve olası boy kaybı, eğriliğin (eğriliklerin) düzeltilmesi
ile kazanılan boy miktarı ile dengelenir. Kaynama (füzyon),
ayrıca birleştirilen omurga kısımlarındaki hareketi durdurur.
Esneklikteki kayıp hafif olup gövde işlevini çok az kısıtlar.
30
Cerrahinin Zamanlaması
“Çocuğumun büyümesi tamamlanana kadar beklememiz gerekmiyor mu?
Neden şikayetlere yol açana kadar beklemiyoruz?”
Orta derece skolyozda, çocuğunuzun herhangi bir sağlık sorunu
olmayabilir. Ağrı veya diğer belirtiler ortaya çıkmadan önce ameliyat
önerilmesinin çeşitli sebepleri vardır.
Erişkinlerdeki büyük ve sert eğrilikler ile kıyaslandığında, bir çocuk veya
ergendeki küçük ve esnek eğrilikleri düzeltme ameliyatı daha basit olup
daha az sayıda omurun kaynatılması (füzyon) gerekebilir.
Ayrıca ergenlik döneminde iyileşme daha
kolay, yaşam (okul, aile,
kariyer açısından) daha az
karmaşıktır.
31
Karar Verme
Kendinizi eğitin ve sorular sorun. Sorulacak en önemli
soruların aşağıdakiler olmasını öneririz:
• Şu anda ameliyat olmanın risk ve faydaları nelerdir?
• Şu anda ameliyat olmamanın faydaları nelerdir?
• Önerilen cerrahi işlemin riskleri ve faydaları nelerdir?
Herkesin cevapları değerlendirmesi, risk ile faydaları tartması
biraz farklıdır, ancak bu sorular kararın verilmesini sağlayacak
bilgiyi incelemek için mükemmel bir başlangıç noktasıdır. Doktorunuz, deneyimlerini paylaşmak isteyen diğer hasta ve aileleriyle
görüşmenize yardımcı olabilir.
İkinci bir görüş alınsa?
İyi fikir. Bir uzman, çocuk hekimi, aile hekimi veya internetten, kime
gidileceğine dair öneriler alabilirsiniz. Bazı ebeveynler ve aileler,
böylesi bir durumda olan kişileri tanıyor olabilirler. Bu kişilere
cerrahlarıyla olan deneyimlerini sormak yardımcı olabilir, ancak
biz bu konuda uzmanlaşmış olan bir omurga cerrahından ikinci
görüş almanızı öneririz.
Ameliyat istenmiyorsa sırada ne var?
Ameliyat olmamayı seçmek, gözlem ile takip edilmeyi seçmek
demektir. Sizi tedavi eden doktor, hastanın röntgenler ile ne sıklıkla
takip edilmesi gerektiğini söyleyecektir. Ameliyat sınırında olan
eğriliklerin korselenmesinin faydası ya hiç yoktur ya da azdır.
Eğrilik büyüyebileceği için, doktorunuzun takibi altında röntgen
filmleri ve muayene ile skolyozun gözlenmesi önemlidir.
32
Cerrah Seçme
Bir cerrah seçmek, ardından birlikte bir ameliyat planı
oluşturmak (hangi işlemin seçileceğine karar vermek) ve ameliyat için bir tarih belirlemek sonraki adımlardır.
Cerrah nasıl seçilmeli?
Seçeceğiniz cerrahın
• Bu konuda eğitim almış ve uzmanlaşmış olması
• Çocuk ve ergen omurga deformitelerinin tedavisinde
uzmanlaşmış olması
• Ergenlerin omurga ameliyatı sırasında ve sonrasında bakımı
konusunda deneyimli bir hastane ve hastane ekibi ile birlikte
çalışıyor olması
• Çocuk omurga deformitelerinin tedavisinde başarılı deneyimleri olması önerilir.
Ameliyat planı nedir?
Skolyozu cerrahi olarak tedavi etmenin birden fazla yolu
vardır. Omurganın hangi seviyelerinin kaynatılacağı (füzyon)
ve hangi yaklaşım/işlem ile yapılacağına karar verilmesi
gerekir. Cerrahlar ya sırttaki bir kesiden ya da göğüs veya
karnın yan tarafından girerek omurgaya ulaşırlar. Yaklaşım(lar)
öncelikle eğriliğin şekline, fiziksel şekil bozukluğuna ve iskeletsel olgunluğa göre değişir.
33
Cerrahi İşlemler
Omurgaya cerrahi yaklaşımda iki genel yöntem vardır:
Sırttan (posterior) ve önden/yandan (anterior).
En sık uygulanan yaklaşım sırttan olup Enstrumentasyonlu Posterior
Spinal Füzyon olarak bilinmektedir. Bu işlemde, omurga boyunca
bir kesi yapılır, vidalar ve/veya kancalar omurlara tutturulur;
sonrasında da çubuklar, vida veya kancalara tutturulur. Bu vidalar
ve kancalar, çubukları sabitlemek için tutunma noktaları olarak
işlev görürler. Omurganın düzeltilmiş pozisyonda kaynaması
için omurga üzerine kemik greftleri konur. Bütün eğrilik tipleri bu
yaklaşım ile tedavi edilebilir.
Enstrumentasyonlu Posterior Spinal
Füzyon
34
Enstrumentasyonlu Anterior Spinal Füzyon, karnın yan tarafı ya
da göğüsten yapılan bir kesi ile gerçekleştirilir. Tedavi edilecek tek
bir eğrilik varsa bu iyi bir seçenek olabilir. Kaynatılacak (füzyon
yapılacak) her bir omurun ön (anterior) kısmına yan taraftan girilerek
her omura bir veya iki vida yerleştirilir. Daha sonra rodlar, omurga
boyunca vidalara tutturulur.
Omurlar arasındaki diskler çıkarılarak yerlerine kemik greftleri
yerleştirilir ya da bazı olgularda bazı seviyelere kafesler konur.
Bunlar, omurganın düzeltilmiş pozisyonda kalmasına izin verir.
Bu yaklaşım, omurganın göğüs bölgesindeki tekil eğrilikler için bir
seçenek olup, ayrıca tekli lumbar eğrilikler için de oldukça uygundur.
Enstrumentasyonlu Anterior Spinal
Füzyon
35
Bazı özel durumlarda, hem anterior hem de posterior
yaklaşımlar daha küçük kesiler ile yapılabilir. Bazı eğrilik
tipleri için en uygun seçenek Kombine Anterior ve Posterior
yaklaşımdır. Kombine yaklaşımlar, çok genç hastalar ile daha
sert eğrilikleri olanlar için kullanılırlar. Enstrumentasyonlu
Torakoskopik Anterior Spinal Füzyon, göğüs bölgesindeki
dört veya beş küçük kesiden yapılır. Bu yaklaşım en çok tekil
sağ göğüs eğrilikleri için uygundur.
Anterior Disk Eksizyonu /
Füzyonu ile birlikte
Enstrumentasyonlu Posterior Spinal Füzyon
36
Özel İmplantlar
İmplantlar metalden
üretilir. Bu metaller,
paslanmaz çelik, titanyum veya kobalt kromdur. Kullanılabilecek
çok çeşit implant
bulunur. Cerrahların
implant konusunda
bireysel tercihleri olup
bunun nedenlerini
hastaları ile paylaşırlar.
İmplantlar
İmplantlar ne kadar kalacak?
İnfeksiyon veya rahatsızlık gibi ender durumlar haricinde,
implantlar ömür boyu vücut içinde kalırlar. Çubuklar, omurgayı
düzeltilmiş pozisyonda tutarlar, omurlar kaynayıncaya ve kuvvetli
bir kemik sütunu oluşuncaya kadar bir iç korse görevi görürler.
Kemikler birbirine kaynadığında implantların görevi biter, çünkü
düzeltmeyi yerinde tutan füzyondur. Ancak implantları (çubuklar,
kancalar ve vidalar) çıkarma ameliyatı büyük ameliyattır ve çoğu
durumda da gereksizdir.
37
Kemik Greftleri ve Füzyon
Omurgayı düzeltilmiş pozisyonda tutan kemik greftleri, farklı
kaynaklardan elde edilir. Bu kaynaklar cerrahi yaklaşıma göre
değişir, muhtemelen ameliyat sırasında omurgadan elde edilen
kemik ile tamamlayıcı kemik ürünlerinden oluşur.
Füzyonun etkileri nelerdir?
Füzyon, omurgayı düzeltilmiş pozisyonda tutmak ve skolyozun
ilerlemesini durdurmanın yanı sıra omurganın o noktasındaki
büyümeyi de durdurur. Bu ergen hastalar için sorun oluşturmaz.
Çünkü omurganın düzeltilmesiyle bir miktar uzama sağlanmış
olur.
Bunlara ek olarak, omurganın kaynatılan kısmı artık esnek
değildir. Bu durum sırt omurlarında ciddi sorun oluşturmaz,
çünkü omurganın bu kısmı çok az doğal harekete sahiptir. Ancak lumbar (bel) omurları daha esnektir ve bu alandaki füzyon
hareketi bir miktar kısıtlar. Bel hareketinin sadece birkaç lomber
diskte yoğunlaşması, bu disklerin daha çabuk aşınmasına neden
olacağından, mümkün olan en az sayıda lomber omuru kaynatmak için her türlü çaba sarfedilir.
Yöntemi Seçmek
En iyi yöntem, eğriliğin şekline, iskeletin olgunluğuna, fiziksel
deformitenin boyutlarına ve cerrahın tercihlerine göre değişir.
Her ameliyatın riskleri ve faydaları vardır. Bu seçenekleri cerrah
ile tartışmak cerrahi planlamanın bir parçası olacaktır.
38
Merkezi Seçmek
Bir hastanede olması gerekenler
• Uzman çocuk anestezisti
• Uzmanlaşmış Çocuk Hastalıkları Bölümü
• Çocuk Yoğun Bakım Ünitesi (YBÜ)
• Ameliyat sırasında omurilik
monitorizasyonu
• Ağrı tedavisi ve diğer çocuk uzmanlarının
varlığı
Omurilik Monitorizasyonu
Önce biraz daha anatomi: Omurilik ve sinirler vücudun istemli ve istemsiz aktivitelerini kontrol ederler;
hareket, duyu, mesane ve bağırsak işlevleri bunlardan
birkaçıdır. Beyin, duyusal sinir uçlarından omuriliğe,
omurilik tarafından da kendisine iletilen bütün
mesajları işlemden geçirir ve omurilikten gelen
mesajlarla kasları harekete geçirir.
Ameliyat boyunca, omuriliğin ve sinirlerin mesaj gönderme ve alma yetenekleri, ayrıca beynin bu
mesajlara yanıtı izlenir. Bunun amacı, bir problemi gösterebilecek omurilik ve sinir sinyallerini
yakalamaktır. İnceleme, gelişmiş bir bilgisayar sistemi
kullanan eğitimli bir profesyonel tarafından yapılır.
Bu monitorizasyon ameliyat sonrası omurilik işlev
bozukluğunu önemli derecede azaltır.
Do ğru
Yolda
39
Ameliyat Öncesi Görüşme
Ameliyat tarihine nasıl karar verilebilir?
Çeşitli faktörler vardır, örneğin cerrahın ve hastanın ajandası
gibi. Altı ila on iki aydan daha uzun süre boyunca beklemenin
risklerini cerrah ile konuşun. Bazı olgularda, bu zaman içinde
omurganın ek seviyelerinin kaynatılmasını gerektirecek düzeye
erişen ilerleme olabilir. Bekleyişin ne kadar süre ile güvenli
olduğuna karar vermenizde bir cerrah size yardımcı olabilir.
Bir plan ve tarih belirlendi. Sırada ne var?
Ameliyattan hemen önceki dönemde, planlanan cerrahi konusunda ek bir konuşma için hasta ve ailesi, cerrah ve ekibi
ile buluşacaktır. Bu ziyarette, ek röntgen filmleri gerekebilir.
Bu ziyaret soru sormak için mükemmel bir fırsattır, ancak bu
sürecin herhangi bir anında sorularınız ve endişeleriniz için
cerrahınızın ofisini aramaktan çekinmeyin.
Cerrahın ekibi, sigorta şirketlerinden onam alınmasında, işlem
için hazır olması gereken kan ürünlerinin ve cerrah tarafından
önerilebilecek ek tanısal testlerin ayarlanmasında yardımcı
olacaklardır.
Bu noktada, hasta ile ailesi hastaneyi dolaşma ve bu deneyimi
yaşamış ailelerle görüşme fırsatı bulabilirler.
40
Hastanede
Ameliyat günü geldi. Neler olabilir?
• Daha fazla kağıt işi
llııkk
aatt
h
h
aa
R riiddee
R
r
İİllee
• Anestezist (hastayı uyutacak kişi) ile görüşmek
• Cerrahlar ve asistanları ile görüşmek
• Aynı soruları soran birçok değişik kişi ile karşılaşma
• Ameliyattan önce sorular sormak için bir fırsat
• Ebeveynler için dakikaların saatler gibi geçtiği uzun bir
gün, hastalar için saniyeler gibi geçen bir gün
• Hastane çalışanlarından destek ve sabır
• Ameliyatın ardından cerrahla görüştükten sonra hissedilen büyük bir rahatlık, ailenin bir araya gelişi ile daha
da büyük bir rahatlama
Brianna’nın omurgası. 15 yaşında, 2009’da omurga ameliyatı geçirdi.
41
Ameliyat bitti. Sırada ne var?
Ameliyattan sonra hastaların çoğu, anesteziden
uyanırken yakından izlenebilmeleri için Ayılma
Odası’na giderler.
Ayılma Odası’nda geçirilen süreden sonra, hastanedeki odalarına nakledilirler.
Hasta hastanede muhtemelen bir haftadan daha
kısa süre kalacaktır. Bu süre içinde ağrı kontrolü,
oturma, yürüme, yemek yeme, bağırsak ve mesane
rutinleriyle eğitim gibi eve gitmeden önce hastanın
katetmesi gereken kilometre taşları olacaktır.
Bireyler farklı hızlarda iyileşir ve cerrahların ameliyat sonrası tedavileri de değişkenlik gösterir.
Hastalar, işlemin büyüklüğüne göre hastanede ortalama 3-7 gün kalır.
Ağrı kontrolü, diyet ve mesane/bağırsak rutinleri,
mideyle bağırsakların ne kadar süre içinde normale
döndüğüne ve bağırsak seslerinin ne kadar zamanda duyulduğuna göre değişir. Bağırsak sesleri
yeniden duyulmaya başladığı zaman hasta yiyip
içebilir. Bu çoğunlukla sıvılar ile başlar, sonra katı
gıdalara doğru gider. Daha sonra da ağızdan ağrı
kesicilere geçilir. Tipik olarak, bu geçiş olana kadar
mesane sondası yerinde kalır. Kabızlık; anesteziye,
ağrı kesicilere ve azalmış aktiviteye bağlı olarak
sıklıkla gözlenen bir durumdur. Tıbbi ekip bu konuda yardımcı olacaktır.
42
Ne zaman taburcu olunabilir?
Kişiden kişiye farklılıklar olmasına rağmen genel olarak ebeveynler,
ergenlerin iyileşmesinde her geçen gün bir ilerleme göreceklerdir.
İlerlemelerin sırası:
Sürekli yatakta yatmaktan koridorda turlar atmaya
•
• Damardan verilen ağrı kesicilerden ağızdan alınan ağrı kesicilere
• Hiçbir şey yiyip içememekten tekrar yiyip içmeye
• Sonda ile idrar yapılmasından normal idrar yapmaya
Ebeveynler, ilk başlarda sinirliyken ve çocuklarının bakımında her
şeyi hemşirelerin yapmasını beklerken, sonrasında bunu hemşireler
yerine kendilerinin yapabileceğinden emin olduklarını göreceklerdir.
Yapabilirler!
Bu kilometre taşları geçildiğinde, hasta evine gitmeye hazırdır.
Kalli, 2005’teki omurga ameliyatından sonra
43
Ameliyattan Sonra Yaşam
Devam Ediyor
Evde İyileşme Dönemi
Ameliyattan sonra evdeki ilk haftalarda, aşağıdakilere odaklanılır:
• Ağrı tedavisi ve narkotik ağrı kesicilerin bırakılması
• İştah normale döndükçe sağlıklı beslenme
• Çocukların kendi bakımları konusunda bağımsızlıklarına
geri dönüşleri (ebeveynler sıklıkla bu haftaların yeni doğan
bir bebeğe sahip olmak gibi olduğunu söyler)
• Artan aktivite ve dayanıklılık
• 3-6 hafta sonra okula geri dönüş
Ameliyattan altı hafta sonra, birçok ergen:
• Kendisini iyi hisseder, ameliyat öncesi enerji düzeyi normale
dönmüştür.
• Aktivite/spor kısıtlamaları haricinde normal yaşamına geri
dönmüştür.
• Narkotik ağrı kesicilere ihtiyaç duymaz.
Ryan, 2010’daki omurga ameliyatından sonra yeniden pilot koltuğunda
44
Ameliyat Sonrası Yaşam
Ameliyattan sonra altıncı hafta ile bir yıl arasında aktivite
kısıtlamaları devam edebilir.
• Kısıtlanan aktiviteler, iyileşmekte olan kemiklere çok fazla yük
bindirip kaynamalarını engelleyebilecek aktivitelerdir.
• Yıl ilerledikçe birçok cerrah kademeli olarak kısıtlamaları
azaltacaktır.
• Cerrah tarafından izin verilmedikçe kaçınılması gereken aktiviteler arasında zorlayıcı sporlar, beden eğitimi, ağır kaldırma ve
omurganın aşırı dönmesi veya gerilmesi bulunur.
Ameliyattan bir yıl sonra:
• Spor ile aktivitelerde kısıtlama yoktur ve yaşam yeniden normale
döner!
• Cerrah ne sıklıkla kontrole gelineceğini söyler. Önerilen
kontrollere gelmek çok önemlidir.
Yaşamınızın geri kalanı:
• Yaşamın farklı evreleri süresince cerrahinin fiziksel etkileri
azalacaktır.
• Komplikasyon gelişme olasılığı düşüktür.
• Skolyoz aile içinde devam edebilir, bu yüzden bir sonraki nesle
dikkat edilmeli.
• Meslek seçimi konusunda hiçbir kısıtlama yoktur.
• Kadın hastalar normal gebelik ve doğum bekleyebilirler.
• Sırt açısından sağlıklı bir yaşam tarzı önerilir (kilonun korunması,
aktif kalınması, tütün kullanılmaması).
45
Kişisel Bir Yolculuk: Jamie’nin Hikayesi
“Benim ismim Jamie ve şu anda
20 yaşındayım. On dört yaşında,
sekizinci sınıfın ortasında iken
bana skolyoz tanısı kondu. Doktorun ofisinde otururken bu haberi
aldığımda yıkılmış, kalbi kırılmış
ve kafası karışmış bir haldeydim.
Skolyozun ne olduğundan bile emin
değildim, tek bildiğim ciddi bir
hastalığım olduğu ve yaşamımın daha
sonraki yıllarında hayatımı tehdit edecek komplikasyonların engellenmesi
için ameliyat gerektiğiydi. Aklıma ilk
gelen ‘Nasıl futbol oynayacağım?’
sorusu oldu. Futbol, dört yaşımdan
beri hayatım olmuştu.
Omurgamı düzeltmek için ameliyat olacağımdan, futbola bir yıl ara vermek
zorunda kalmak, anlayamayacağım bir şeydi. Ancak ailemin ve doktorların
çok ihtiyaç duyduğum destekleri sayesinde, ameliyatın sağlıklı bir yaşam
sürebilmek için kabul etmem gereken bir şey olduğunu gördüm. Ameliyatı
düşündüğümde kafamdaki soru işaretleri yüzünden korkuyordum, ancak
doktorumu tanıdığımda ve yeteneğini öğrendiğimde sakinleşip rahatladım.
Ameliyattan önceki o korkulu günleri düşünüyorum da, kararımın ne kadar
doğru olduğunu şimdi görüyorum. Sonuç inanılmazdı. Ameliyat öncesine
kıyasla görünüşümden çok memnunum. Ailem, arkadaşlarım, futbol takımı
ve en önemlisi de böylesi olağandışı bir ameliyat yapan doktorlarımdan
aldığım destek için de minnettarım. Destek ve azim, ameliyat ile iyileşme
dönemini kolayca atlatabilmemi sağladı.
Futbol oynamaya geri dönmek için, bana izin verildiği andan itibaren fizik
tedavide aralıksız saatler geçirmeye dikkat ettim. Normal iyileşme dönemi
bir yıl iken ben altı aydan sonra futbol oynadım, yine normal süreden daha
önce koştum ve etrafımdakilerin motivasyonu sayesinde çok daha fazlasını
yaşadım. Bu süreç içinde karşılaştıklarımla son derece pozitif bir deneyim
yaşadım. Şimdi her zamankinden daha kuvvetliyim. Beni bugün olduğum
kişi yaptığı için, ameliyat öncesi ve sonrasında yaşadığım hiçbir günden
vazgeçmem.”
46
Öneriler
1. Bir doktor ziyareti sırasında beklenmeyen veya istenmeyen haberler aldığınızda, bundan sonraki diğer bilgilere
odaklanmanız zor olabilir. Lütfen ziyaret üzerinde düşünme
vakti bulduktan sonra doktorla konuşmak için geri dönün. Bütün
sorularınızın cevaplanmış olması önemlidir.
2. Sorularınızı yazın.
3. Kendinizi eğitin. Bilgi sizi
güçlendirir ve bilinçli kararlar
almanızı sağlar.
4. Başkasıyla konuşun; ebeveynler,
çocuklar/ergenler ve tıbbi ekip.
Kayci, 2005’teki
omurga ameliyatından sonra
5. Birbirinizi dinleyin; ebeveynler, çocuklar/ergenler ve tıbbi ekip.
6. Karar vermek ve güvenilir bir ilişki kurmak için beraber çalışın.
Radyoloji teknikeri olmak için
eğitim gören Lisa 2000’de
omurga ameliyatı oldu.
47
Sonuç
Ergenlik çağının nedeni bilinmeyen skolyozu (Adolesan idiopatik skolyoz) tedavi edilebilir bir hastalıktır. Yaşam aktivitelerine
katılımınızı ve yaşamdan zevk almanızı etkilemez.
Burada sunulan bilgilerin size yardımcı olduğunu umuyor ve bu
bilgilerin çok genel olduğunu hatırlamanızı istiyoruz.
Bunlar size seçenek sunulduğunda genel bir çerçeve oluşturmayı
amaçlar, ancak size belirli tedaviler önerme amacında değildir.
Skolyoz karmaşık bir bozukluktur, zorluklar da olacaktır. Ancak
bizler, bu zorluklara göğüs gereceğinize eminiz.
Ek
İnternet Siteleri
Güvenilir bilgi veren internet siteleri vardır.
Bunlardan bazıları:
48
Setting Scoliosis Straight
www.settingscoliosisstraight.org
Amerikan Ortopedik Cerrahlar Akademisi
www.aaos.org
Skolyoz Araştırma Derneği
www.srs.org
Kuzey Amerika Çocuk Ortopedi Derneği
www.posna.org
Ulusal Skolyoz Kurumu
www.scoliosis.org
Skolyoz Derneği
www.scoliosis-assoc.org
Çocuk Sağlığı
www.kidshealth.org/scoliosis
Sık Sorulan Sorular
1.Skolyoz nedir? Skolyoz, omurgadaki eğriliktir.
2. Skolyoz olduğu nasıl anlaşılır? Bazen gözle görülemeyebilir ancak bir
omzun ve kalçanın diğerinden daha yukarıda olduğunu, bir kürek kemiğinin
daha çıkık olduğunu veya gövdeniz ile kalçanızın eşit durmadığını görebilirsiniz.
3. Skolyozun nedenleri nelerdir? Ağır sırt çantası taşımak, yeterince süt
içmemek, kötü postür? Hayır, skolyoz yaptığınız ya da yapmadığınız bir şey
yüzünden olmaz. Genetik bir durumdur.
4. Skolyoz ağrı yapar mı? Hafif ile orta derece skolyozu olan ergenler,
skolyozu olmayıp sırt ağrısı olan ergenler ile kıyaslandıklarında, sırt ağrısı
oranı daha yüksek değildir.
5. Skolyoz ne kadar yaygın görülür? Nüfusun yüzde 2-3’ünde skolyoz bulunur.
6. Skolyoz genetik midir? Skolyoz, kızlarda daha sık görülen bir genetik durumdur. Günümüzde bilim insanları skolyoza neden olabilecek DNA genetik
belirteçlerini belirlemeye çalışıyor.
7. Skolyozun kötüleşip kötüleşmeyeceğini anlamanın bir yolu var mı? Şu
aşamada hayır, ancak genetik araştırmaların bir kısmı bu soruya yanıt arıyor.
8. Yine de egzersiz yapılabilir mi? Evet, aktif olmaya devam etmek genel
sağlık için önemlidir. Skolyozu daha iyi ya da kötü yapabilecek herhangi bir
egzersiz veya aktivite yoktur.
9. Skolyozun tedavisi nedir? Genellikle üç seçenek vardır: Rutin kontroller ve
röntgen filmleri ile takip etmek, korse takmak, ameliyat olmak.
10. Alternatif tedaviler var mı? Kiropraktik, fizik tedavi, vitaminler vb. alternatif yöntemlerin skolyozun doğal seyrini etkileyeceğine dair herhangi bilimsel
veri yoktur, ancak zarar verdiklerine dair bir bulgu da yoktur.
11. Korsenin amacı nedir? Amaç eğriliğin büyümesini engellemek, böylece
ameliyatın önüne geçmektir.
12. Korse skolyozu daha iyi yapar mı? Kalıcı olarak değil. Eğrilik(ler) korse
ile bir miktar düzelir, ancak korse çıkarıldığında eğrilikler ilk hallerine dönebilir.
13. Korse devamlı takılmak zorunda mı? Bazı korseler sürekli (günde 20-23
saat) takılırken, bazıları sadece uyku sırasında takılır. Eğer korseyi sürekli
kullanıyorsanız spor, beden eğitimi ve diğer aktivitelere devam etmeniz önemlidir. Bu süre içinde korseyi çıkarabilirsiniz.
49
14. Korse ne kadar süre kullanılmalı? Korseyi, büyüme tamamlanana kadar
kullanmalısınız.
15. Ameliyatın amacı nedir? Ameliyatın amacı, skolyozun kötüleşmesini
engellemek ve eğrilikleri güvenli bir şekilde düzeltmektir.
16. Ne tür bir ameliyat olunmalı? Enstrumentasyonlu spinal füzyon,
eğriliğinizin (eğriliklerinizin) yerleşimine göre değişir. Ameliyat, vücudunuzun yan (anterior) veya arka (posterior) kısmından yapılan bir kesi ile
gerçekleştirilir. Bazı eğrilik şekilleri her iki yöntemle de tedavi edilebilir.
17. Ameliyat için hastanede ne kadar kalınıyor? 5-7 gün.
18. Ameliyat nedeniyle ne kadar süre okula gidilemiyor? 3-4 hafta.
19. Tekrar ne zaman spora dönülebiliyor? Cerrahlar arasında öneriler
değişir, ancak birçok kişi spor ve aktivitelere bir yıl sonra dönebilir.
20. Yara izi neye benzeyecek? Herkes farklı bir şekilde iyileşmesine rağmen,
kesi izleri zaman içinde solmaya ve daha az belli olmaya eğilimlidir.
Amaç, düz ve ciltle aynı renkte ince bir çizgi olarak iyileşmesidir. Bu soruyu
cerrahınıza lütfen sorun.
21. Eğer sırtta metal varsa havaalanındaki alarmı çaldırır mı? Bu pek olası
değildir.
22. İleride tekrar ameliyat olunması gerekir mi? Yeniden ameliyat enderdir,
ancak omurganızın sorunsuz iyileştiğinden emin olmak için cerrahınızla olan
kontrollere en az iki ila beş yıl süreyle gelmeniz önemlidir.
23. Peki ameliyat olunmazsa? Bunu cerrahla konuşmanızı öneririz. Ameliyat
olmanın ve olmamanın riskleriyle faydalarını bilmek, karar vermenizde etkili
olacaktır.
24. Hastanın çocuğunda da skolyoz çıkabilir mi? Mümkündür.
Çocuklarınızda skolyoz olma olasılığı daha yüksektir, ancak bir ya da iki
nesil atlayabilir.
25. Skolyoz cerrahı nasıl seçilmeli? Cerrahınızın skolyozlu kişilerin tedavisinde belirgin bir deneyimi olmalı, sizinkine benzer birçok ameliyat yapmış
olmalı, işlemi siz ve ailenizle konuşurken rahat olmalıdır.
50
Sözlük
Bu el kitabını okurken, hiç ihtiyacınız olacağını düşünmediğiniz bir
eğitimi alıyor olacaksınız. Buna yeni bir kelime haznesi de dahildir, bu nedenle sık kullanılan bazı kelimeleri veya kalıpları buraya
ekledik. Belirtilen internet sayfalarının bir kısmında daha kapsamlı
ve kullanıcı dostu sözlükler vardır. Bu tanımlamalar size yardımcı
olacaktır.
Öne Eğilme Testi: Birçok hekim ve okul hemşiresi tarafından
kullanılan, skolyotik eğriliğe bağlı dönmenin miktarını derece cinsinden ölçmek için yararlanılan bir test.
Allogreft Kemik: Başka bir kişiden alınıp cerrahi kaynatma (füzyon)
ihtiyacı olan kişide kullanılabilecek şekilde sterilize edilen kemik.
Anterior: Ön
Anterior Spinal Füzyon: Ardışık omurların ön kısmının (vertebral
cisim) birbirine kaynatıldığı cerrahi yaklaşım. Omurların ön kısmına
ulaşmak için, gövdenin yan tarafından bir kesi yapılır. Sonra
omurlararası diskler çıkarılır ve yerlerine kemik greftleri konur.
Bazen füzyona yardımcı olması için instrumentasyon yerleştirilir.
Eğriliğin Apeksi: Skolyotik eğrilikte yana doğru en fazla kaymış
olan omur. Genellikle eğriliğin en sert, orta kısmıdır.
Otojen (Otolog) Kemik: Bir kişinin vücudunun başka bir yerinden
alınıp aynı kişide başka bir noktaya konan kemik (örneğin kalça
ve kaburga kemikleri omurga füzyonuna yardımcı olmak için
kullanılabilir).
Kemik Grefti: Füzyona yardımcı olması için implantların üzerine
veya diğer kemiklerin arasına yerleştirilen kemik (allogreft veya
otolog).
Servikal: Boynun yedi omuru ile ilgili.
Cobb Açısı: Bir omurga eğriliğinin derece cinsinden büyüklüğünü
(boyutunu) gösteren röntgen filmi ölçümü.
Koksiks: Omurganın en altta yer alan kısmı, sakrumun altında yer
alır; kuyruk sokumu olarak da bilinir.
Kompansatuar Eğrilik: Vücudun dengesini sağlayabilmek (başı
kalçanın hizasında tutmak) amacıyla, esas eğriliğin altında veya
üstünde oluşan eğrilik.
51
Korpektomi: Bir omurun tamamının veya bir kısmının cerrahi olarak
çıkarılması, ayrıca vertebral kolon rezeksiyonu olarak da adlandırılır.
Dekompansasyon: Omurganın bir bölümünün komşu bölümün üstünde
veya altında ortalanmadığında meydana gelen denge kaybını gösteren
gövde kayması, dekompansasyon örneğidir.
Disk: Tüm omurların ön kısımları arasında yer alan, omurganın yükleri
emmesine ve esnekliğine izin veren, yumuşak, sıvı dolu yapı.
Eksizyon: Doku, kemik veya tümörün çıkarılması.
Faset Eklem: Omurların yan tarafına yerleşmiş, hareketi sağlayan, bazen
çıkartılarak ek kemik grefti olarak da kullanılabilen eklem.
İdiopatik: Nedeni bilinmeyen.
Internal Fiksasyon veya Enstrumentasyon: Omurganın hareketli bölümlerinin düzeltilmesi ve birleştirilmesi amacıyla implantlar (bir iç korse)
kullanılarak hareketsiz kılma işlemi.
Lateral: Vücudun orta hattından uzakta yerleşimli.
Lomber: Göğüs omurgası ve sakrum kemiği arasında yer alan omurga
bölümü, beş omurdan oluşur.
Kifoz: Önden arkaya doğru olan yuvarlak eğrilik. Sagital plan deformitesi
veya kamburluk da denir.
Medial: Omurganın orta hattına yakın yerleşimli.
Osteotomi: Kemiğin kesilmesi.
Pedikül: Her bir omurun ön ve arka kısımlarını birbirine bağlayan, köprü
şeklindeki omur bölümü.
Pedikül Vidası: Arkadan yerleştirilen, pedikülden geçip omur gövdesinin
ön kısmına uzanan vida, spinal çubuk için çapa görevi görür.
Posterior: Arka
Posterior Spinal Füzyon: Sırttan yapılan bir kesi ile omurganın
posterior (arka) bölümlerinin birbirine kaynatıldığı cerrahi işlem.
Primer Eğrilik: Skolyotik deformitenin ana eğriliği (eğrilikleri), genellikle
oluşan ilk eğrilik (eğrilikler) olup tedavi gerektiren en büyük eğriliktir.
Psödoartroz: Düzeltici omurga cerrahisi sonrası kemiklerin birleşmemesi
durumu (kaynamama da denir).
52
Kaburga Tümseği: Skolyoz ilerledikçe kaburgaların dönmesine bağlı
oluşan çıkıntı.
Rotasyon: Skolyoz varlığında omurganın dönmesi, üç boyutlu bir
deformite meydana getirir.
Sakrum: Kalçalar arasında, omurganın alt kısmını oluşturan
birbirine birleşmiş beş omur.
Skolyometre: Skolyotik eğriye eşlik eden rotasyonu (dönmenin)
derece cinsinden ölçen alet.
Skolyoz: Omurganın bir kısmının lateral eğriliği, genellikle rotasyon
ile birliktedir.
Spinal Kanal: Omurganın ön ve arka bölümleri arasındaki uzun
kanal, içinde omurilik bulunur.
Spinal Kolon: Omurgadaki omurlar tarafından meydana getirilen
kemik ve disk sütunu.
Spinal İmplantlar: Omurgayı sabitlemek için kullanılan metal aletler
(vidalar, rodlar, kancalar, teller).
Spinal Enstrumentasyon: Skolyotik eğrinin düzeltilmesini sağlamak
için implantların omurgaya tutturulması.
Spinal Füzyon: İki veya daha fazla komşu omurun kemik grefti ile
birleştirilmesi veya sabitlenmesi.
Spondilolistezis: Bir omurun diğeri üzerinden öne doğru kayması
(genellikle L5’in S1 üzerinden kayması şeklindedir).
Yapısal Eğrilik: Esnek olmayan ve genellikle füzyona dahil edilen
eğrilik.
Torasik: Omurganın servikal ve lomber bölümleri arasında kalan,
göğüs kafesinin on iki kaburgasının kıkırdak aracılığıyla birleştiği
on iki omur.
Torakolumbosakral Ortez (TLSO): Eğriliğin ameliyat gerektirebilecek
düzeye ulaşmasına engel olmak amacıyla, skolyotik eğriye ters
baskı uygulamak için kişiye özel kalıplandırılmış sert korse.
Torakoplasti: Bir kaburga parçasının rezeksiyonu/çıkarılması, bazen kaburga çıkıntısının daha fazla düzeltilmesi amacıyla yapılır.
Omur: Omurgayı oluşturan otuz üç kemikten her biri.
53
Diğer Skolyoz Tipleri
Skolyozun en sık görülen nedeni idiopatik (nedeni
bilinmeyen) skolyoz olmakla birlikte, başka nedenler de vardır.
Nöromuskuler: Serebral Palsi, Muskuler Distrofi ve
Spina Bifida gibi altta yatan bir nörolojik durum
skolyoz gelişimine neden olabilir.
Konjenital: Doğumda vardır, omurların
ayrılmaması (birleşmiş bir omur bloğu vardır) veya
tam oluşmaması (hemi-vertebra) omurgada eşitsiz
büyüme ve skolyoz meydana getirir.
Sendromik: Skolyoz, Marfan veya
Nörofibromatosis gibi sendromların bir parçasıdır.
Sendromlardaki skolyoz, nöromuskuler, konjenital veya idiopatik skolyozun özelliklerinden birini
taşıyabilir.
Diğer: Daha önceden kalp/göğüs ameliyatı
geçirmiş olup göğüs duvarında güçsüzlük olan bireyler veya tümör ya da radyasyon nedeniyle daha
önce ameliyat olmuş kişiler bunun örnekleridir.
54
Yarışmacı triatlet Kayla, 2002’de
geçirdiği skolyoz ameliyatı sonrası
Araştırma
Skolyozun birçok yönü araştırılmış olup araştırılmaya da devam
edilmektedir. Bunlar arasında sebepleri, çeşitli tedavi seçenekleri
ve uzun dönemdeki etkileri yer alır.
Dikkate değer bazı araştırma konuları arasında şunlar yer alır:
• Genetik araştırma
• Korselemenin etkinliği
• Füzyonsuz tedavi
• C
errahi tedavi uygulanmış olan ergenler üzerindeki uzun
dönem etki çalışmaları
Araştırmalardan öğrenilen bilgi, mevcut tedavi seçeneklerini
geliştirmiştir. Devam eden çalışmalar bunları daha ileriye götürecektir.
Başardın!
55
Harms Çalışma Grubu Hakkında
Bu el kitabı, her gün skolyozlu hastaların tedavisini yapan
hemşireler ve cerrahlar tarafından yazıldı. Harms Çalışma Grubu,
kariyerlerini skolyozlu hastaları en iyi nasıl tedavi edilebileceklerini
öğrenmeye adamış bir gruptan oluşur. Bu kişiler, sayıları binlere
varan hastalarının cerrahi sonuçlarını çok detaylı inceler.
Grup, çeşitli tedavi seçeneklerinin sonuçları üzerinde çalışır; bu
sonuçları analiz eder ve bulgularını hakemli bilimsel dergilerde
yayınlar. Bunların sonucunda tıp dünyasını ve kamuoyunu
bilgilendirir.
Kendini hastalara adamış ve gelecekteki skolyoz tedavi bilimini ilerletmeye odaklanmış Harms Çalışma Grubu, bu hedefleri çokmerkezli
araştırmalarla gerçekleştirir. Skolyoz hekimlerinin tüm hastalar için
en iyi tedaviyi sunmasına olanak veren birçok araştırma yayınına
katkıda bulundukları için hastalarımıza teşekkür ederiz.
Setting Scoliosis Straight, Harm Çalışma Grubu’nu desteklemek
amacıyla kurulan ve kar amacı gütmeyen bir vakıftır. Bu el kitabının
üretimine ve Setting Scoliosis Straight‘in çabalarına yardım etmek
isterseniz, lütfen www.settingscoliosisstraight.org adresini ziyaret
ederek bağışta bulunun. Bir seferlik veya her yıl yapılan bağışlar
büyük bir etki yaratabilir.
56
Yol Ekibimize
Özel Bir Teşekkür
Bu el kitabının oluşturulması;
• Setting Scoliosis Straight (www.settingscoliosisstraight.org)
• On The Edge Design
• NebCal Printing’in
katkı ve çabaları olmadan mümkün olmazdı.
57
El kitabını edinmek için
“Adolesan İdiopatik Skolyoz, Siz ve Aileniz İçin A’dan Z’ye Skolyoz
Rehberi”ni Acıbadem hastaneleri ve tıp merkezlerinden alabilirsiniz.
Geri bildiriminiz bizi mutlu eder!
“Adolesan İdiopatik Skolyoz, Siz ve Aileniz İçin A’dan Z’ye Skolyoz
Rehberi” hastalarımız ve meslektaşlarımızın kapsamlı geri bildirimiyle
oluşturuldu. Bizimle düşünce, öneri ve şikayetlerinizi paylaşmak isterseniz,
aşağıdaki formu doldurup e-posta veya posta ile gönderebilirsiniz.
TEŞEKKÜR EDERİZ!
2535 Camino Del Rio South, Suite 325 San Diego CA 92108
[email protected]
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
58
Bu el kitabı aşağıdaki dernekler tarafından onaylanmıştır:
www.scoliosis.org
www.posna.org
www.srs.org
www.epos.org
www.geeraquis.org
www.coachina.org
turkishspine
www.turkomurga.org.tr
59
NİSAN 2013
Varış noktası:
Başarı!
• 2535 Camino Del Rio South, Suite 325
San Diego CA 92108 • [email protected]
• www.settingscoliosisstraight.org