Plasenta Amniyon Plasenta, Amniyon Çoğul Gebelikler Ç ğ

Dönem I-Sunum-5, 2010
Fötogenez (3.
Fö
( ay - doğum)
d ğ )
Plasenta Amniyon
Plasenta,
Çoğul
Ç
ğ Gebelikler
Prof.Dr. Alp
p Can
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi
Histoloji-Embriyoloji ABD
Prenatal Dönemde Büyüme
Haftalar
Ağırlık
Büyüme
hızı
Boy
Büyüme
h
hızı
Pre-embriyon
dönemi
Embriyon dönemi
Fetus dönemi
0-3
4-8
9-38
1.65 μg-16 mg
16 mg-4.5 g
4.5 g-3500 g
x10,000/ay
x 300/ay
x 100/ay
140 μm-5 mm CRL
5 mm-30 mm CRL
3 cm-36 cm CRL
x 36/ay
x 6/ay
x 1.6/ay
9. Hafta
10. Hafta
DIŞ
• Göz kapakları buluşuyor ve
birleşiyor
İÇ
• İlk kas hareketleri
DIŞ
Dış genitalyada cinsiyet
ayırımı yapılabiliyor
Tırnaklar ortaya çıkıyor
Göz kapakları birleşmiş
İÇ
Barsaklar karın içine dönüyor
•
•
•
•
9 haftalık fetusu hıçkırık tutabilir!
Yüksek
ük k seslere
l
reaksiyon
k i
verebilir!
bili
11 Hafta
11.
DIŞ
• Burunda orta köprü oluşuyor
İÇ
• İdrar
İd
ü il k amniyon
üretilerek
i
kesesine bırakılıyor
12 Hafta
12.
DIŞ
• Fetus amniyon sıvısı
yutmaya başlıyor
• Fetus deri uyarımlarına yanıt
veriyor
İÇ
• Ovaryumlar pelvise iner
Fetusun tad cisimcikleri
neredeyse tamamen gelişmiştir.
Amniyon sıvısının tadını bilir
(kimyon, sarımsak, soğan ve
annenin diyetinden bir karışım)
5 Ay
5.
4 Ay
4.
•
•
•
•
•
•
•
DIŞ
Ş
Fetus parmağını emmeye başlar
Gözler yüzün önüne gelir
Başta lanugo belirir
El tırnakları iyi gelişmiştir, ayak
tırnakları gelişmeye başlar
Anne fetus hareketlerini
hisseder
İÇ
Ç
Kemik iliğinde hematopoezis
oluşur
Ovaryumlarda primordiyal
foliküller belirir
•
•
•
•
DIŞ
Ş
Deride verniks kazeoza
birikmeye başlar
Göz kapakları ve kaşlar
ortaya çıkmaya başlar
Lanugo tüm vücut yüzeyini
kaplar
İÇ
Testisler aşağıya inmeye
b l
başlar
6. Ayy
DIŞ
• Lanugo kılları koyulaşır
İÇ
• Sürfaktan salınmaya başlar
FETUSUN DIŞARIDA YAŞAM ŞANSI VARDIR!
6. Ayın sonunda fetus işitebilir.
6
işitebilir
Uterus içi oldukça karmaşık seslerle doludur.
Annenin sesi, barsak ve damar içi üfürümler.
Anne konuşurken fetusun kalp atımı yavaşlar.
7. Ayy
7
•
•
•
•
DIŞ
Kirpikler iyi gelişmiştir
S l uzamaya başlar
Saçlar
b l
(lanugodan daha uzun hale
gelir)
İÇ
Testisler skrotuma inmeye
başlar
Dalakta kan yapımı durmak
üzeredir
8. Ayy
DIŞ
• El tırnakları parmak ucuna
ulaşır
İÇ
• Testisler skrotuma inmiştir
Fetus günde yaklaşık 50 kez hareket eder.
• elini
li i yüzüne
ü ü değdirir,
d ğdi i
• ellerini birleştirir,
• eliyle ayağını veya göbek bağını yakalar,
• bir ayağını diğer dizine değdirir,
değdirir
• uterus duvarını yalar, duvarı ayaklarıyla iterek adeta içinde yürür,
9 Ay
9.
•
•
•
•
•
•
DIŞ
İÇ
Ayak tırnakları parmak
• Büyük miktarda sürfaktan
uçlarına ulaşır
sentezlenir
Lanugo’nun çoğu dökülmüştür • Beyinde myelinlenme başlamıştır
D i verniks
Deri,
ik kazeoza
k
il
ile
kaplıdır
Yaklaşık 1 litre amniyon sıvısı
üretilmiştir
Plasenta 500 g ağırlığındadır
El tırnakları parmak uçlarını
geçmiştir
Görme en son gelişen duyudur.
Fetus uterus içindeyken şiddetli ışığı algılayabilir ve hatta zararlı olabilir!
DOĞUM ZAMANI
• Döllenmeden sonra 266 gün (38 hafta)
gün (40 hafta)
• Son adet tarihinden sonra 280 g
Beklenen Doğum Tarihi
(SAT + 1 yıl) – (3 ay) + 10 gün = BDT (± 10 gün)
Örn : SAT: 8 Ocak 2009
BDT: ?
Doğum Eylemi
Fetus, fetus zarları ve plasentanın kadının üreme
kanalından dışarı atılmasıdır...
Üç aşamalıdır;
1 Dilatasyon aşaması
1.
2. Atılma aşaması
3 Plasenta aşaması
3.
1
2
3
4
6
7
8
5
Desidua Bazalis + Villöz Koryon = Plasenta
koryonik
kavite
13. Haftalık fetus
CRL=9 cm
Plasenta uterusun
% 15-30
15 30’unu
unu
kaplar
2. AY
Doğum aşamasındaki
Pl
Plasenta
t
•Disk şeklinde
•15-20
15 20 cm çapında
•3 cm kalınlığında
•500-600 g ağırlığında
•15-20
5
kotiledon
Hofbauer
hücresi
Spiral arterler
(80-100 adet)
Sinsityolar
MHC antikorlarını
b
barındırmaz
d
150ml kan
(4 kez/dk)
Koryon villusları
4-14m2 yüzey
Föto-Maternal Bariyer
(4. hafta)
1. Sinsityotrofoblastlar
2. Sitotrofoblastlar
3. Mezanşimal
i lb
bağ
ğ dokusu
d k
4. Endotel hücreleri
Föto-Maternal Bariyer
(4. ay)
1. Sinsityotrofoblastlar
2. Endotel hücreleri
Plasentanın İşlevleri
• Gaz
G d
değişimi
ği i i
– O2 (20-30ml/dk), CO2, CO
• Metabolizma ürünlerinin
değişimi
– Besin maddeleri (KH, lipidler,
proteinler, vitaminler)
– Elektrolitler (fetustan
anneye),
) C
Ca ve F
Fe’nin
’ i
depolanması
– Antikorlar (Kompleman,
p
IgG,
g
eritrosit Ab*)
• Hormon üretimi
Plasentanın
l
h
hormon üretimi
– Progesteron (5. aydan başlayarak)
– Östriol (E3)
• Gebelikte salgılanan östrojen tipidir
• miada kadar artan miktarda salgılanır
• sürrenalde
ü
ld sentezlenen
t l
DHEA plasentada
l
t d E3’e
E3’ dö
dönüşür
ü ü
– HCG (insan koryonik gonadotropini) (LH benzeri)
• Sinsityotrofoblast tarafından salgılanır
• İlk 2 ayda salgılanır (8. haftada pik yapar) sonra azalır
– Somatomammotropin (PL)
• Büyümeyi, laktasyonu, lipid ve KH metabolizmasını etkiler
Amniyon ve Umbilikal Kordon (Göbek Bağı)
Göbek Kordonu (Korda umbilikalis)
Amniyon Zarı
Subamniyotik stroma
İ
İntervasküler
kül stroma
Umblikal
b
Arterler
(venöz kan)
Müköz Bağ Dokusu
(Wharton peltesi)
Perivasküler stroma
Umblikal Ven
(arteriyel kan)
Prenatall İzleme
İ l
Yöntemleri
ö
l i
• Amaç embriyo/fetusun büyüme/gelişme
sürecini izlemek
– Ultrason (USG)
– Maternal kan tetkikleri
– Koryon villus biyopsisi (CVS)
y
– Amniyosentez
Riskli gebelikler
Ultrason
• Noninvasiz
• Transabdominal / transvajinal
– Fötus yaşına uygun gelişme eğrisi
• CRL,
CRL biparietal
bi i t l çap, ffemur b
boyu, göbek
öb k çevresii
– Konjenital anomaliler
• Sinir borusu, karın duvarı, kalp, baş-yüz defektleri
– Uterus ortamı (plasenta duruşu vb)
– Amniyon sıvısı, umblikal kan akışı
İkili test
AFP
HCG
Maternal Kan Analizi
• Alfa feto protein (AFP)
– ffetal
t lk
kc ü
üretir
ti ve anne k
kanına geçer
– 14 haftada pik yapar, 30. haftadan sonra
azalır
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Sinir borus defektleri
Omfalosel
Gastroşizis
yükselir
Extrofia vezikale
Amniyotik bant sendromu
Sakrokoksigeal teratoma
İntestinal atrezi
Down Sendromu
düşer
Trisomi 18
Seks kromozumu anomalileri
• HCG (yukarıdaki patolojilerde düşer)
• Serbest Östriol (E3)
( 3)
– Aşırı düşükse Down Sendromu veya Edward Sendromu
Üçlü test
AFP
HCG
Serbest E3
3
Koryon Villus Biyopsisi (CVS)
• USG eşliğinde iğne aspirasyonuyla 5-30 mg plasenta
dokusunun alınması
• Trofoblastlar ayrıldıktan sonra mezanşim dokusundan
hücre
c e kültürü yyapılır
p
• Hızlı tanıya gidilir (kültür süresinin kısa olması
nedeniyle)
• En erken 10-13 haftalarda uygulanır
– AFP, asetilkolin esteraz,
– fetal hücreler (karyotip,
(karyotip FISH
FISH, PCR)
• Fetus kaybı = % 0.2-0.3
Amniyosentez
• USG eşliğinde iğne aspirasyonuyla 20-30 ml
amniyon
i
sıvısını alınması
l
• 15-18 haftalarda uygulanır
– AFP, asetilkolin esteraz,
– fetal hücreler (karyotip, FISH, PCR)
• Fetusun kaybı
k b = % 0.3
Çoğul Gebelikler
(% 1.5-2.9)
• Dizigotik (freternal)
çift zigotlu ikizlik
(1:35)
• Monozigotik (identik)
eş zigotlu ikizlik
(
(1:250)
)
• Trizigotik- tetrazigotik
15 zigotik
i ik !!!
(1:1500 doğum)
Çoğul Doğumların
Ülkelere Göre Dağılımı
Avustralya
1/72
Belçika
1/55
Kanada
1/85
Finlandiya
1/64
Japonya
1/120
İlgiltere
1/70
ABD
1/35
İ
İsveç
1/70
İsviçre
1/80
Anne yaşı – ikizlik insidansı ilişkisi
Dizigotik (freternal)
çift zigotlu ikizlik
İkizlikte
1/3
/ erkek/kız
/
1/3 erkek/erkek
1/3 karışık
Üçüzlükte
18% hepsi erkek
21% hepsi kız
6 % karışık
61%
k
k
Dördüzlükte
5%
% hepsi
h i erkek
k k
10% hepsi kız
87% karışık
Beşizlikte
4% hepsi erkek
4% hepsi kız
92% karışık
Monozigotik (identik)
eş zigotlu ikizlik
İkizlik
Daha çok erkeklerde
Üçüzlük
6% monozygotik (identik)
28% trizygotik (fraternal)
66% karışık (identik ve fraternal)
Dördüzlük
3% monozygotik
36%
6% trizygotik
t i
tik
62% karışık
Beşizlik
0% monozygotik
11% trizygotik
89% karışık
Yapışık ikizler
ikizler= Siyam İkizleri
• Tek zigottan
g
ve tek p
plasenta’dan meydana
y
gelen gebeliklerde görülür
• Cinsiyetleri aynıdır
• Gebeliğin 13. gününde ayrılma defektine
bağlı olduğu düşünülmektedir
• 1:3 oranında kızlarda görülür
• 1:40.000 oranında görülür, ancak
1:200.000 doğum
ğ
g
gerçekleşir
ç
ş (%
( 75’i
75 ilk 24
4
saat içinde ölür)
• Hindistan ve Afrika’daki sıklığı daha
f l d
fazladır
• Yapışık üçüz tarihte bir kez rapor
Siyam İkizleri (1811-1874)
edilmiştir (1800
(1800’lerde
lerde Sicilya
Sicilya’da)
da)
Yapışık ikizlerde ayrılma anomalileri
30 alt tipi mevcut
Abigail and Brittany Hensel
Çok basit ve yalın başlangıçtan harikulade çeşitliliğe giden
süreçte en mükemmel olan nedir diye sorarsanız…
sorarsanız
Evrimleşmektir, derim...
Charles Darwin
Tü l i Kökeni’nden....
Türlerin
Kök i’ d
http://histemb medicine ankara edu tr
http://histemb.medicine.ankara.edu.tr
www.alpcan.com