ARKADAŞLAR ÖNEMLİDİR

Demansı olan birisi için
iyi bir arkadaş mısınız?
HAKKIMIZDA
ALZHEIMER’S
AUSTRALIA
Aşağıdaki sorulara cevap vererek kendinizi
değerlendirin, arkadaşlık notunuzu yükseltme
yollarını bulabilirsiniz.
1 Pek iyi değil 5 İyi arkadaş
Alzheimer’s Australia, demansı (bunama) olan kişileri,
ailelerini ve bakıcılarını temsil eden ulusal bir üst kurumdur.
Vizyonumuz, demansla yaşayan kişilere değer verip
desteklerken, demansa engel olmada kararlı bir toplum
oluşturmaktır.
Olumlu ve destekleyici konuşurum
1
2
3
4
5
Alzheimer’s Australia, demansı olan kişilerin yaşamlarını
iyileştirmek için bilgi, destek, savunuculuk, eğitim
hizmetleri ve programları sunar.
Yeni şeyler yapmayı denerim
1
2
3
4
5
Mizah kullanırım
1
2
3
4
5
Düzeltmem veya tartışmam
1
2
3
4
5
Sabırlı ve esneğim
1
2
3
4
5
Cevaplayamayacağı sorular sormam
1
2
3
4
5
İyimserim
1
2
3
4
5
Dikkatle dinlerim
1
2
3
4
5
Duyguları hakkında konuşmasına izin veririm
1
2
3
4
5
İltifat ederim ve kutlarım
1
2
3
4
5
FIGHTDEMENTIA.ORG.AU
Şefkatliyim ve sevgimi gösteririm
1
2
3
4
5
ULUSAL DEMANS YARDIM HATTI
Arkadaşıma bir yetişkin olarak davranırım
1
2
3
4
5
Sağduyulu davranırım
1
2
3
4
5
Bildiği rutinleri izler, düzenli ziyaret ederim
1
2
3
4
5
Kaynaklardan ve desteklerden haberim var
1
2
3
4
5
“Hafızanızı ve becerilerinizi kaybetmek zaten zor,
arkadaşlarınızı kaybetmek daha da zor”
Alzheimer’s Australia, demansı olan kişilerin, ailelerinin ve
bakıcılarının savunucusu olup, demansın erken dönemlerinde olan kişileri, ailelerini ve bakıcılarını, seslerini ve
deneyimlerini paylaşmaya ve savunmada yerlerini almaya
teşvik ediyoruz.
Hizmetlerimiz hakkında ayrıntılı bilgi edinmek ve bize nasıl
yardımcı olacağınızı öğrenmek için, fightdementia.org.au
adresinde web sitemizi ziyaret edebilir veya Ulusal
Demans (Bunama) Yardım Hattını (National Dementia
Helpline) 1800 100 500 numaradan arayabilirsiniz.
An Australian Government Initiative
1800 100 500
veya Yazılı ve
Sözlü Tercümanlık Servisi aracılığıyla
131 450
ARKADAŞLAR
ÖNEMLİDİR
Demanslı bir arkadaşınızla
bağınızı nasıl koruyabilirsiniz
(Bell & Troxell, 2002, A Dignified Life, s152).
TURKISH | ENGLISH
ANLA ALZHEIMER’S
EĞİT AUSTRALIA
ANLA ALZHEIMER’S
EĞİT AUSTRALIA
Are you a good friend to
someone living with
dementia?
ABOUT
ALZHEIMER’S
AUSTRALIA
Complete this self assessment and consider how
you can find ways to improve your friend rating.
1 Not so good to 5 Good friend
Alzheimer’s Australia is the national peak
body representing people with dementia,
their families and carers. Our vision is a
society committed to the prevention of
dementia while valuing and supporting
people living with dementia.
Alzheimer’s Australia provides information,
support, advocacy, education services and
programs to improve the lives of people
living with dementia.
I use positive and supportive language
1 2
3 4 5
I try new things to do
1 2
3 4 5
I use humour
1 2
3 4 5
I do not correct or argue
1 2
3 4 5
I am patient and flexible
1 2
3 4 5
I don’t ask questions he/she can’t answer
1 2
3 4 5
I am optimistic
1 2
3 4 5
I listen carefully
1 2
3 4 5
I allow my friend to talk about feelings
1 2
3 4 5
I compliment and congratulate
1 2
3 4 5
I am affectionate and caring
1 2
3 4 5
FIGHTDEMENTIA.ORG.AU
I treat my friend as an adult
1 2
3 4 5
NATIONAL DEMENTIA HELPLINE
I use common sense
1 2
3 4 5
I use familiar routines, regular visits
1 2
3 4 5
I am familiar with resources and support
1 2
3 4 5
(Bell & Troxell, 2002, A Dignified Life, p152).
“It’s hard enough losing your memory and
abilities without losing your friends as well”
Alzheimer’s Australia is an advocate for
people with dementia, their families and
carers and encourages people with early
stage dementia, their families and carers to
share their voices and experiences and take
part in advocacy.
For more information about our services and
to find out how you can help us, visit
fightdementia.org.au or call the
National Dementia Helpline 1800 100 500
An Australian Government Initiative
1800 100 500
or via the
Translating and Interpreting Service
131 450
How to stay connected to a
friend living with dementia
ANLA ALZHEIMER’S
EĞİT AUSTRALIA
KAYNAKÇA
Bu kitapçık, bir Vakfın cömert desteği ile Alzheimer’s
Australia Vic tarafından yürütülen, Arkadaşlar ve Can
Yoldaşları (Friends and Companions) projesinden
uyarlanmıştır.
Alzheimer Scotland, Lochaber Branch (2003) I’ll Get By
with a Little Help from My Friends: Information for friends
of people with dementia. Alzheimer Scotland.
Bell, V. & Troxell, D. (1997) The Best Friends Approach to
Alzheimer’s Care.Health Professionals Press: Baltimore,
USA.
Bu kitapçığın oluşturulmasında aşağıdaki kişilerin
değerli katkılarını belirtmek isteriz: Linda Gordon, Denise
Wissman, Kath Harper ve kendi hikayelerini bizimle
paylaşan proje dostları. İsimler ve diğer kimlik belirten
ayrıntılar değiştirilmiştir.
Bell, V. & Troxell, D. (2001) The Best Friends Staff: Building a
culture of care in Alzheimer’s programs. Health
Professionals Press: Baltimore, USA.
Bell. V. & Troxell, D. (2002) A Dignified Life: The best friends
approach to Alzheimer’s care, a guide for family carers.
Health Communications: Deerfield Beach, USA.
Bezant, E. & Eaves, P. (2006) Stolen Moments. Writing to
Inspire: Quinns Rocks, WA 6030.
Crisp, J. (2000) Keeping in Touch with Someone who has
Alzheimer’s. Ausmed Publications: Melbourne.
NOT: Yukarıdaki bütün kaynakları bölgenizdeki
Alzheimer’s Australia kütüphanelerinde bulabilirsiniz.
Sorumluluk reddi:
Bu kitapçık bilgi vermeyi amaçlamaktadır. Kitapçık tıbbi tavsiye vermeye çalışmaz.
Alzheimer’s Australia ve çalışanları burada sağlanan bilgilerde olabilecek hatalardan ve
eksikliklerden sorumlu değildir.
© Lynton Crabb Photography: Fotoğraflar s1, 2, 5, 14, 19
Diğer fotoğraflar: istockphoto
ISBN 978 1 921570 42 1
© 2012 Alzheimer’s Australia Vic ABN 14 6 71 840 186
© Lynton Crabb Photography
REFERENCES
This booklet has been adapted from the Friends and
Companions workshop - a project undertaken by
Alzheimer’s Australia Vic which was generously
supported with funding from a Trust.
We would like to acknowledge the following people
who contributeed to the development of this book:
Linda Gordon, Denise Wissman, Kath Harper, and
those friends of the project who shared their stories
with us. Names and other identifying personal
details have been changed.
Disclaimer:
This booklet is for information purposes. The booklet does not purport to provide
medical advice. Alzheimer’s Australia and its employees are not liable for any error
or omission in the information provided.
© Lynton Crabb Photography: photos p1, 2, 5, 14, 19
Other photos: istockphoto
ISBN 978 1 921570 42 1
© 2012 Alzheimer’s Australia Vic ABN 14 6 71 840 186
© Lynton Crabb Photography
İÇİNDEKİLER
Giriş3
4
İyi arkadaş nasıl olur?
Bir arkadaşımıza demans (bunama) teşhisi konulursa
5
6
Demansla ilgili gerçekler
Demansın yaygın işaretleri ve belirtileri
7
9
Akılda tutulacak noktalar
10
Bir şeyler değişince
İletişim ve bağ kurma
11
İyi bir iletişim için Yapılması ve Yapılmaması gerekenler12
Uğraşlar13
Farklı Katılım düzeyleri
15
17
Arkadaşınızla birlikte yapabileceğiniz şeyler
Ziyaretinizden en iyi verimi alabilmeniz için öneriler
18
Kaynakça Alzheimer’s Australia hakkında
Demansı olan birisi için iyi bir
arkadaş mısınız?
arka yaprak
arka kapak
arka yaprağın içi
Anla ve Eğit
1
CONTENTS
Introduction3
4
What makes a good friend?
When a friend is diagnosed with dementia
5
Dementia facts
6
7
Common signs and symptoms of dementia
Helpful things to remember
9
10
When things change
Communication and connection
11
Do’s and Don’ts for good communication
12
Interests13
Different levels of participation 15
Interests to experience with your friend
17
Tips for making the most of your visit 18
References
About Alzheimer’s Australia Are you a good friend to someone
living with dementia?
back flap
back cover
inside back flap
Understand and Educate
1
2
Anla ve Eğit
2
Understand and Educate
GİRİŞ
Arkadaşlıklar önemlidir. Arkadaşlar
hayatın iniş ve çıkışlarında bize yol gösterir.
Arkadaşlar bizi olduğumuz gibi kabul eder.
Bir arkadaşımız demans hastalığıyla yaşamını
sürdürüyorsa, bu özel ilişkimizi nasıl koruyabiliriz?
Bağlantımızı koparmadan nasıl anlamlı bir ilişki
kurabiliriz, birlikte güzel zaman geçirmek için
neler yapılabilir?
Yukarıda yer alanlar, bu kitapçıkta değinmeye
çalıştığımız önemli sorulardan bazıları. Öyle
umut ediyoruz ki, bu kitapçıkta yer alan bilgiler
ve öneriler, demansı olan arkadaşınızla farklı
ve anlamlı iletişim yolları keşfederek bağınızı
sürdürmenize yardımcı olacaktır.
“Arkadaşım adımın ne olduğundan tam olarak emin değilken
bile benim kim olduğumla ilgili çok sevdiği ve ‘çok önemli
bir kişi’ olmam gibi temel bir duyguya sahipti. Bu sözler,
son ziyaretimde yanından geçen bir kişi ona kim olduğumu
sorduğunda söyledikleriydi.”
(Crisp, 2000, Keeping in Touch
with Someone who has Alzheimer’s, s4)
Anla ve Eğit
3
INTRODUCTION
Friendships matter. Friends help us
navigate life’s ups and downs. Friends
accept us as we are.
What can we do to maintain this special bond
when a friend is living with dementia? How
do we stay connected in ways that are
meaningful, and what interests can we
continue to enjoy together?
These are some of the important questions
this booklet aims to address. We hope the
information and suggestions in this guide
help you stay connected, as you discover
different and meaningful ways to be with a
friend living with dementia.
“Even when my friend became unsure of my exact
name, she still had a sense of my basic identity as a
much-loved and ‘very important person’. These were
her own words during my last visit to her in reply to a
passer-by who asked who I was.” (Crisp, 2000, Keeping in Touch with
Someone who has Alzheimer’s, p4)
Understand and Educate
3
İYİ ARKADAŞ NASIL OLUR?
• İyi arkadaş sizi olduğunuz gibi kabul eder (önyargılı
değildir)
• İyi arkadaş dinlemesini bilir
• İyi arkadaş yanınızda olur
• İyi arkadaşla başkalarıyla paylaşamayacağınız şeyleri
paylaşırsınız
• İyi arkadaşlar birbirlerini eşit düzeyde görürler
Gerçek dostlar ve onları bizim için böyle önemli yapan
yukarıda belirtilenler gibi iyi arkadaş özelliklerini taşıyan kişiler,
bir elin parmaklarını geçmez. Bir hastalığın etkisinde olmak,
böyle yakın ve özel dostluklara olan ihtiyacı ortadan kaldırmaz.
Aslında, dostlarımıza en çok ihtiyacımızın olduğu zamanlardır
bunlar. Ne var ki, bilinmeyenin verdiği korku, gördüğümüz
değişiklikler arkadaşlığımızı eskiden olduğu gibi sürdürmemizi
etkiler.
Ortaya çıkan değişiklikler demansın bir sonucudur, ama
arkadaşlığın önemli unsurları hala bizimle kalır.
“Bir daha geri gelmesi mümkün olmayan
şeyler için kaygılanmayı bırakıp, önem
verdiğimiz kişileri mevcut halleriyle
oldukları gibi kabullenip, değer vererek
demansla mücadeleyi kolaylaştırabiliriz”
(Crisp, 2000, s12)
4
Anla ve Eğit
What makes a good friend?
• A good friend accepts you as you are
(is non-judgemental)
• A good friend listens
• A good friend is there for you
• You can share things with a good friend that you might
not share with others
• Good friends respect each other as equals
We can probably count on one hand our really good
friendships and the qualities, such as those above, that
make them so important to us. The need for these close
and special friendships does not diminish because a
disease process occurs. In fact, the chances are that this
is when we need our friends most. Yet, often the fear of
the unknown, or the changes that we see, interfere with
our ability to continue with the friendship as we knew it.
Changes will occur as a result of dementia, but important
elements of the friendship still remain.
“It is easier to cope with dementia
in someone for whom we care if we
give full value to the person that
they are now rather than fretting
endlessly over what is no longer
possible” (Crisp, 2000, p12)
4
Understand and Educate
BİR ARKADAŞIMIZA DEMANS TEŞHİSİ
KONULMUŞSA
Demansı olan kişilerin
arkadaşları, arkadaşlarına
demans teşhisi konulduğunu
duyunca ‘feci şekilde şok
olduklarını’ ya da ‘yanlış bir şeyler
olduğundan şüphelendiklerini’
söylemektedirler.
‘Bu durum bende büyük bir
gerginlik yarattı; çok uzun bir
süredir arkadaştık.’ Bir arkadaş ise,
demansın gerçekten ne demek
olduğunu, hastalığın belirtilerinin
ne olduğunu veya nasıl ilerlediğini
bilmediğini belirtti. Diğer bir kişi,
kayıp duygusunu anlatırken: ‘Nasıl
yardımcı olacağımı bilmiyorum’ dedi.
Demanslı kişi de güçlü duygular
hisseder. Onlar da aşağıdaki
duyguları hissediyor olabilirler:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Kayıp
Üzüntü
Kafa karışıklığı
Endişe
Utanç
Korku
Hayal kırıklığı
Kızgınlık
Paranoya
Yukarıda yer alan duygular, herhangi
bir ilişkinin normal yanları olup,
arkadaşlar arasındaki bağı test
ederler. Yani, iyi bir arkadaşlığınız
varsa, yaşamınızdaki eksikliğini hep
hissedeceksiniz demektir, daha
sonra bağlantınızı sürdürmediğinize
pişman olabilirsiniz.
Anla ve Eğit
5
When a friend is diagnosed
with dementia
Friends of people living with
dementia have reported
feeling, ‘terribly shocked’ to
learn of their friend’s diagnosis
or that they, ‘suspected
something was wrong’.
‘It stressed me a lot; we’ve been
friends for such a long time.’ One
friend said they did not really
know what dementia meant,
did not know the symptoms
of the disease or how it would
progress. Another expressed
feeling at a loss: ‘I don’t know
how to help’.
Feelings are powerful for the
person with dementia too. They
may experience:
• Loss
• Sadness
• Confusion
• Anxiety
• Embarrassment
• Fear
• Frustration
• Anger
• Paranoia
Any of the above feelings is a
normal part of any relationship
and can test the connection
between friends. However, if
you’ve had a good friendship,
you’ll miss having your friend in
your life and later on you might
regret not having kept in touch.
Understand and Educate
5
DEMANSLA İLGİLİ
GERÇEKLER
• Demans (bunama) hafıza, akıl, sosyal beceri ve normal duygusal tepkiler
olarak tanımlanan şeylerin kaybını tanımlayan geniş kapsamlı bir
terimdir.
• Demansı olan her bireyin durumu farklı olduğu gibi, demansın ilerleyişi
de her birey için farklı olacaktır.
• Demans bir hastalık süreci olup ilerleme gösterir ve geri dönüşü yoktur.
• Risk yaşla artar ama normal yaşlanmanın bir parçası DEĞİLDİR. 65 yaş ve
ilerisinde daha fazla görülür (85+ kişilerde, her 4 kişiden 1’inde demans
görülür), bununla birlikte 30, 40 ve 50’li yaşlardaki kişilerde de görülür.
• Alzheimer’s hastalığı demansın (bunama) en yaygın rastlanan biçimi olup
vakaların %50 ila %70’ini oluşturmaktadır.
• Diğer demans çeşitleri arasında damarsal demans, ön-şakak lobu
dejenerasyonu, Lewy cisimciği hastalığı ve alkole bağlı demans (Korsakof
sendromu) bulunmaktadır.
• Demansın birçok çeşidinin tedavisi yoktur; bununla birlikte bazı kişilerde,
bazı belirtileri azaltmaya yarayan ilaçlar ve bazı alternatif tedaviler
bulunmuştur.
• Demansı olan kişiler, aileleri ve arkadaşları için destek hizmetleri
mevcuttur. Bu destek hizmetleri, demansla yaşamını sürdüren kişilerin
yaşam kalitesinde olumlu değişiklikler yapacaktır.
6
Anla ve Eğit
Dementia
facts
• Dementia is a broad term which describes a loss of memory, intellect, social skills and what could be considered normal emotional reactions.
• Every person with dementia is unique and the progression of dementia will be different for everyone.
• Dementia is a disease process that is progressive and irreversible.
• Risk increases with age but is NOT a part of normal ageing. It is more common at 65 years and over (1 in 4 people aged 85+ have dementia) but it can also affect those in their 30s, 40s and 50s.
• Alzheimer’s disease is the most common form of dementia and accounts for between 50% and 70% of cases.
• Other dementias include vascular dementia, fronto-temporal lobar degeneration, Lewy body disease and alcohol-related dementia (Korsakoff’s syndrome).
• There is no cure for most forms of dementia; however, medications and some alternative treatments have been found to relieve certain symptoms for some people.
• Support is available for the person with dementia, their families and friends. This support can make a positive difference to the quality of life of those living with dementia.
6
Understand and Educate
DEMANS’IN YAYGIN GÖRÜLEN
İŞARETLERİ VE BELİRTİLERİ
Değişikliğin
görülebileceği
alanlar
Örnek
HAFIZA
yeni olmuş olayları ve yeni bilgileri
hatırlayamamak
DİL
şeyleri tanımlamak için kelime
bulmakta veya şeylerin isimlerini
hatırlamakta zorlanmak
GÖRSEL-MEKANSAL
BECERİLER
mahalle dükkanları gibi, bildiği
yerleri bulmakta zorluk çekmek
PLANLAMA
alışveriş listesi yapmak gibi,
yapılacak işleri düzenlemekte
zorlanmak
SIRALAMA
işleri belli bir sırada yapmakta zorluk
çekmek, örneğin çay yapmak veya
giyinmek
BİLGİ
nasıl para sayılacağı gibi,
önceki bilgileri hatırlamakta ve
uygulamakta zorlanmak
DUYGULAR
çevresiyle daha az ilgileniyor ve
daha az bağlantı kuruyor olmak veya
daha endişeli görünmek
İÇGÖRÜ
açıkça görülmesine rağmen, kendi
davranışlarının ve sonuçlarının
gerçekten farkında olmamak
“Belirtileri ortadan kaldıramayız, ama
etkilerini azaltabilir ve hayatı onlar için daha
yaşanılabilir yapabiliriz.” (Crisp, 2000, s8)
Anla ve Eğit
7
Common signs and
symptoms of dementia
These may
include changes
to
Example
MEMORY
not being able to recall recent
events or information
LANGUAGE
problems finding the words to
describe or name things
VISUO-SPATIAL
SKILLS
difficulty finding the way to
familiar places like the local shop
PLANNING
being unable to organise tasks
such as making a shopping list
SEQUENCING
difficulty doing things in a
particular order, such as making
a cup of tea or getting dressed
KNOWLEDGE
being unable to recall and apply
stored knowledge like how to
count money
EMOTIONS
appearing to be less interested
and connected, or perhaps more
anxious
INSIGHT
being honestly unaware of their
own behaviour and its
consequences, despite clear
evidence to the contrary
“We cannot abolish their symptoms, but we
can lessen the effects and help to make their
life more worth living” (Crisp, 2000, p8)
Understand and Educate
7
AKILDA TUTULACAK
NOKTALAR
• Demanslı kişiler kendi dünyalarına bir anlam vermek,
kafa karışıklığıyla ve diğer belirtilerle baş etmek için çok
uğraşmaktadırlar.
• ‘Kendinizi onların yerine koymaya’ hazırlıklı olmak, inkarı
aşmaya ve kabullenmeye yardımcı olacaktır.
• Bir kişinin hafıza kaybı dolayısıyla yaptığı hataları ve
karıştırmaları kişisel olarak almayın.
• Kafa karışıklığı, yasa bürünme ve kayıp duygusu, hatta
kızgınlık demansın yol açtığı normal duygulardır.
• Arkadaşlığınızın, ailenin aşırı duygusal etkileşiminden uzak
tutulan, rahat bir ilişki olmasını sağlayın.
• Kendinize, böyle zamanlarda bir insanın iyi bir arkadaşa ihtiyaç
duyduğunu hatırlatın.
• Mümkün olduğunda, kişinin sevdiklerine ve bakıcılarına
dostça ziyaretler yapın.
• Arkadaşınız adınızı unutabilir ama sizi sevdiğini hatırlayacaktır.
(Bell & Troxell, 2002, A Dignified Life, ss20, 95).
“Onlar için, en azından dostluğunuzla
yanlarında olmanız, hala kendilerine özen
gösterdiğiniz ve birbirinizle ilgilendiğiniz
anlamına gelmektedir.” (Crisp, 2000, s8)
Anla ve Eğit
9
Helpful things
to remember
• People living with dementia are working very hard to make sense of their world, to see through the confusion and deal with their symptoms.
• Being prepared to ‘walk a mile in their shoes’ will help overcome denial and gain acceptance.
• Don’t take personally mistakes and mix ups due to a person’s memory loss.
• Feelings of confusion, grief and loss, and even anger, are normal feelings caused by dementia.
• Let your friendship remain a relaxed relationship without the emotional overtones of family interactions.
• Remind yourself that what a person needs at this time is a really good friend.
• Be, when possible, a friendly visitor to the person’s loved one or carer.
• Your friend may forget your name but they will remember that they like you.
(Bell & Troxell, 2002, A Dignified Life, pp20, 95).
“It can simply mean being there for them as a
friendly presence, still giving attention to and
responding to each other.” (Crisp, 2000, p8)
Understand and Educate
9
BİR ŞEYLER
DEĞİŞİNCE
• Arkadaşınız demansın etkisiyle sizinle neler paylaştığını birlikte
geçirdiğiniz güzel zamanları unutabilir. Ama demansa rağmen, kişinin
aslı orada olmaya devam edecektir.
• Bireyin o andaki haline odaklanın ve neler yaşadığını takdir edin.
• Unutmayın, başkalarıyla bağlantı kurmaları benlik duygularına ve
kendilerini değerli hissetmelerine yardımcı olacaktır. Bir kişiye davranış
şekliniz, o kişiye yaşamınızda nasıl bir yer verdiğinizi ve o yerin sizin için
değerinin ne olduğunu, güçlü bir şekilde hatırlatabilir.
• Zaman içerisinde arkadaşınızla etkileşiminiz değişebilir, ama paylaştığınız
ilgi alanlarının temeli devam edebilir.
• Bir arkadaşla birlikte olmak, en basitinden onların tanıdık ve rahatlatıcı
varlıklarından dolayı zevk verir. Demanslı arkadaşınızın insanlarla
bağlantı kurmanın sağladığı güven duygusuna olan ihtiyacının giderek
arttığını fark edebilirsiniz.
• Arkadaşınızla ilişkiniz fiziksel bir yakınlık içermeyen nitelikte olsa bile,
hafif bir dokunuşun – elini tutma, koluna girme veya sarılma- önemi
artabilir.
(Crisp, 2000, s5)
10
Anla ve Eğit
when things
change
• A friend living with dementia may forget some of the shared experiences and interests you have both enjoyed. But, despite dementia, the essential part of the person survives.
• Focus on the person they are now and respect what they are dealing with.
• Remember that contact with others helps maintain a sense of identity and worth. How you behave towards a person can be a powerful reminder to the person of their role in your life and the value of that role to you.
• While your interactions with your friend may change over time, the essentials of the interests you shared can survive.
• Simply being with a friend is a pleasure because of their familiar, comforting presence. You may find that, more and more, the friend living with dementia needs the reassurance of human contact.
• Even if your relationship with your friend was not physically demonstrative, you may find that gentle touch – holding hands, linking arms, or a hug – becomes more important.
(Crisp, 2000, p5)
10
Understand and Educate
İLETİŞİM VE
BAĞLANTI KURMA
İletişim kurma, kimliğimizi oluşturma ve başkalarıyla bağlantı
kurmada önemli bir yer tutar. Günlük yaşamımızda alıp verdiklerimizin
içeriği, göreceli olarak o kadar önemli olmayabilir. Önemli olan bizi
birbirimize bağlamadaki rolüdür.
Demans ilerledikçe, dil becerileri ve kelime hazinesi yok olmaya başlayabilir,
ama iletişim kurma arzusu yok olmaz. İnsanlar anlamayı ve anlaşılmayı
istemeye devam ederler. Tek yönlüymüş gibi hissetseniz bile, iletişim
kurmaya devam edebilirsiniz.
Arkadaşınız, son zamanlarda olan şeylerin ayrıntılarını veya olayın kendisini
hatırlayamayabilir. Bu olaya verilen önemi ya da önem vermemeyi
göstermez; sadece demansın en büyük etkilerinden biridir.
Hatırlatıcılar kullanarak, arkadaşınıza kendisini aptal hissettirmeden veya
hafızalarını zorlamalarına yol açmadan hatırlamasına yardımcı olabilirsiniz.
Örneğin:
‘Dün arabayla gölün etrafında
yaptığımız gezi gerçekten çok güzeldi.’
‘Bu akşam John ziyarete gelecek, çok
seviniyorum.’
‘Bu kartı sana torunun Sarah’nın
yapmış olması ne kadar güzel bir şey.’
Anla ve Eğit
11
Communication and
connection
Communication is essential for maintaining our identity and
connecting us to others. The content of our everyday exchanges
may be relatively unimportant. What counts is their role in
connecting us together.
Language skills and vocabulary can diminish as dementia progresses
but the desire to communicate does not. People continue to want
to understand and be understood. You can keep the communication
going even when it feels one-sided.
Your friend may forget details of recent events, or the event itself.
This is not an indication of indifference or lack of significance; it is
simply one of the major impacts of dementia.
By using prompts, you can help your friend recall these events
without making them feel stupid or by focussing on their memory.
For example:
‘I really enjoyed our drive around
the lake yesterday.’
‘I am looking forward to John’s
visit this evening.’
‘It was so lovely that your
granddaughter Sarah made this
card for you.’
Understand and Educate
11
İYİ BİR İLETİŞİM İÇİN YAPILMASI
VE YAPILMAMASI GEREKENLER
Aşağıda işe yarayan bazı temel iyi iletişim kuralları yer almaktadır.
İyi bir iletişim için yapılması
gerekenler:
• Basit bir dil kulanın
• Tekrar edin
• Sorularınızı veya
söyleyeceklerinizi teker teker
söyleyin
• Olumlu bir dil kullanın (örneğin,
‘haydi bu anın tadını çıkaralım’)
• Yapılması gerekenin çoğunu
yapın, boşlukları doldurmasına
yardımcı olun ama tamamen siz
yapmayın.
• Konuşmanızın hızını arkadaşınızın
hızına ayarlayarak, zamanlamayı
iyi yapın ve yorgunluk işaretleri
için uyanık olun
• Mizahı elden bırakmayın
• Unutmayın, konuşma ortadan
kalkınca vücut dili ve sözsüz
iletişim (örneğin sesinizin tonu)
çok daha önemli olmaya başlar.
12
Anla ve Eğit
İyi bir iletişim için yapılmaması
gerekenler:
• Ne dediğine değil, ne demek
isteğine önem verin
• Çok fazla seçenek sunmayın
• Tartışmayın veya yüzüne
vurmayın
• Onunla siz üstünmüşsünüz gibi
yukarıdan konuşmayın
• Onun hakkında yanınızda
değilmiş gibi konuşmayın
• Çok hatırlama gerektiren sorular
sormayın
• Gerekmedikçe, önceden bir sürü
bilgi vermeyin.
Do’s and Don’ts for
good communication
The following basics of good communication do work.
Do’s for good communication:
Don’ts for good communication:
• Keep language simple
• Don’t take the person literally
• Use repetition
• Don’t offer too many choices
• Ask one question or make one •
statement at a time
•
• Use positive language (for •
example, ‘let’s enjoy the moment’)
•
• Do most of the work, help fill in blanks but don’t take over
•
• Use good timing by matching your conversational pace to your friend’s and be alert to signs of fatigue
• Use humour
•
12
Remember body language and non-verbal communication (for example your tone of voice) become even more important when language diminishes.
Understand and Educate
Don’t argue or confront
Don’t talk down to the person
Don’t talk about the person as if they were not there
Don’t ask questions that require remembering too much
Don’t give information too far in advance.
UĞRAŞLAR
İlgilendikleri uğraşların sürdürülmesi ne yapıldığına bağlı değildir; birlikte
yapılmasına bağlıdır. İlgilendikleri şeyleri yapmaya devam etmek, herkeste
bir şeyler üretmiş ve katıda bulunmuş olduğu duygusunu yaratır.
Birlikte zaman geçirmenin 3 Temel Unsuru vardır:
1
Zevk alma – geçirilen zamandan her ikinizin de zevk alması.
2
Katılma – mümkün olduğunca her ikinizin de katılması.
3
Yanında olma – onunla birlikte olmak istediğinizi göstermeniz.
Aklınızda bulunsun:
• Her yerde yapılacak bir şeyler vardır.
• Eski hobilerden veya çalıştıkları zamandan kalma becerilerinden bir
şeyler çıkabilir.
• Hiç olmaz gibi düşündüğümüz şeyler işe yarayabilir.
• Yapılan şeyler sadece beş dakika sürebilir.
• Etkinliklerin gönüllü olarak yapılması gerekir.
• Özünde yetişkinler için olmalı.
• Gençler ve çocuklarla yapılan şeyler de işe yarayabilir.
• Etkinliklerin başkaları tarafından başlatılması gerekir.
• Duyuları uyaran etkinlikler zevk verir.
Ve akılda tutulacak bir şey daha:
• Birlikte hiç bir şey yapmadan durmak aslında bir şey yapmak anlamına
gelebilir.
Anla ve Eğit
13
interests
The art of maintaining interests is not what is done; it is in
the doing together. Maintaining interests helps everyone feel
productive and able to contribute.
There are 3 P’s when spending time together:
1
Pleasure – that you both enjoy the time.
2
Participation – that you both get involved as much as possible.
3
Presence – that you show you want to be with the person.
Remember that:
• Interests are everywhere.
• They can tap into past hobbies and skills from working lives.
• Those we think will never work sometimes do.
• They may only last five minutes.
• Activities should be voluntary.
• They should be adult in nature.
• Ones that include young adults and children may work well
• Activities need to be initiated by others.
• Those that stimulate the senses bring pleasure.
And another thing to keep in mind:
• Doing nothing together can actually be doing something.
Understand and Educate
13
14
Anla ve Eğit
14
Understand and Educate
KATILIMIN FARKLI
DÜZEYLERİ
Demansı olan bir kişi daha önceleri kendi başına yaptığı şeyleri
şimdi kendi başına yapamıyorsa, bu şeyleri artık yapmak istemiyor
demek değildir. Hala bir ucundan tutarak yapabilirler.
Aşağıda bu duruma bir örnek yer almaktadır, basit ve zevkli bir iş olan
kurabiye pişirmek gibi bir uğraşta herkesin yapabileceği bir şey bulunur,
kimileri bütün her şeyi kendi başına yapabilirken kimisi ise sadece izleyip
dinleyebilir.
Kurabiye yapmak:
Karar verme, planlama ve tamamlama gibi her aşamasını yapabilirim
Kurabiyenin çeşidine karar verebilir, planlayıp malzemelerini alabilir,
tarifi takip edip kurabiyeleri başarıyla hazırlayıp pişirebilir
Birisi bütün her şeyi hazırlarsa gerisini kendim yapabilirim
Malzemeler hazırlanırsa ve birisi tarifini anlatırsa
kurabiyeleri kendi başına yapabilir.
Bir kısmını yapabilirim
Becerisine bağlı olarak malzemeleri ölçebilir,
karıştırabilir veya kurabiyelere şekil verebilir
Birisi gösterirse yapabilirim
İzleyerek ve biraz yardımla gösterilen bir
işlemi tekrar edebilir
İzleyip gözleyebilirim
Kurabiyelerin olup olmadığını söyleyebilir,
fırının saatinin çalmasını bekleyebilir
Bu konuda konuşabilirim
Kendi kurabiye yapma
deneyimlerini anlatabilir
Eleştirebilirim
Kurabiyeyi tadabilir
İzleyip dinleyebilirim
Siz kurabiye
yaparken izleyip
(Bell & Troxell, 2001, The Best Friends
dinleyebilir
Staff, kitabından uyarlanmıştır s204)
Anla ve Eğit
15
Different levels
of participation
Just because a person living with dementia cannot do things
as independently as they once did does not mean they are not
interested in doing these things. They will still be able to play
a part.
Here is an example where a simple, pleasurable interest such as
making biscuits includes a role for everyone, from the person
who can do the whole activity by themselves to the person who
can simply watch and listen.
Making biscuits:
I can initiate, plan and complete all aspects
Able to decide on kind of biscuits, able to plan, buy ingredients, can follow
the recipe and successfully prepare and cook the biscuits
I can do it all if someone sets it up
Able to make the biscuits once the ingredients are set out and
recipe is explained by another person
I can do some part of it
Can either measure, mix, or shape biscuits depending on ability
I can do it if someone shows me
Able to repeat one step with prompting and help
I can watch and monitor
Able to tell you if the biscuits look right,
listen for the oven clock to ring
I can talk about it
Able to talk about own
experiences of making biscuits
I can critique
Able to taste biscuits
I can watch and be
Able to watch and
listen while you
make the
(Adapted from Bell & Troxell, 2001,
biscuits
The Best Friends Staff, p204)
Understand and Educate
15
ANNEM VE LOUISE
‘Annemin en eski arkadaşı Louise, Annemin artık kendisini tanıdığından emin
olamadığı için onu ziyaret ederken tuhaf hissettiğini söyledi. Annemin ileri
derecede demansı var. Tanıdığına dair çok az tepki veriyor ve sözlü iletişim
kuramıyor.
Annem ve Louise, birlikte gemi gezisine çıkmaktan ve daha sonra geziyi yeniden
hatırlamaktan zevk duyarlardı. Louise’e kısa bir sabah ziyareti yapıp yanında
birkaç ilginç seyahat broşürü götürmesini önerdim. Annem bu ziyaretten
gerçekten çok hoşlandı. Gülümsedi ve resimleri işaret ederek gösterdi. Her
ikisinin de yaşamlarının merkezinde arkadaşlıklarının olduğunu görmek çok
rahatlatıcıydı.’
16
Anla ve Eğit
Mum and Louise
‘Mum’s oldest friend, Louise, told me she felt awkward when visiting as
she had no idea if Mum actually knew her anymore. Mum had quite
advanced dementia. She was showing little recognition and could not
communicate verbally.
One of the things Mum and Louise had enjoyed doing was going on a
cruise together and re-living their travels. I suggested to Louise that she
try a short, morning visit and take in a few interesting travel brochures.
Mum really enjoyed this visit. She smiled and pointed at the pictures. It
was a great relief as the friendship was a central part of both their lives.’
16
Understand and Educate
ARKADAŞINIZLA BİRLİKTE
YAPABİLECEĞİNİZ
ŞEYLER
Arabayla gezmeye gidin Parkta oturun
Dini bir törene katılın Dondurma yiyin
Arabayla yakın bir yerde golf oynayın
Küçük bir açık hava pazarına gidin Ortak bir
arkadaşı ziyaret edin Sakin bir kafede kahve
için Balkonda oturun Kuşları seyredin Köpeği
yürüyüşe çıkarın Fotoğraflara bakın Birlikte
gazete okuyun Çamaşırları katlayın Tohum ekin
Sakin bir galeri gezin Top oynayın Çay yapın Bozuk
paraları veya pulları sınıflandırın Portakalları sıkıp
portakal suyu yapın Kartpostal yapıp içini yazın TV izleyin
Radyodan maç dinleyin Müzik çalıp şarkı söyleyin Eski
günlerden konuşun Birlikte basit bir bulmaca veya yapboz
çözün Çok sevdiğiniz şarkıları veya türküleri söyleyin
Ezberden şiir okuyun Bir tahta parçasını zımparalayın Masaj
keyfi yapın Bir çekmeceyi toplayın Birbirinizin saçını tarayın
Birlikte mangal yapın Fidanlık gezin Kurabiye yapın Çiçekleri
sulayın
Kesik resimlerden kolaj yapın
Torunlardan biriyle birlikte oynayın ...
Anla ve Eğit
17
Interests to
experience with
your friend
Go for a drive Sit in the park Attend a
religious service Eat an ice cream
Practice golf at a driving range Go to a
small outdoor market Visit a mutual friend
Have a coffee in a quiet cafe Sit on the veranda
Watch the birds Walk the dog Look at photos
Read the newspaper together Fold the washing
Plant seeds Visit a quiet gallery Kick a ball Make a
cup of tea Sort coins or stamps Squeeze oranges to
make fresh juice Make and write cards Watch TV Listen
to the cricket on the radio Play music and sing Reminisce
Do a simple quiz or puzzle together Sing favourite hymns
and songs Recite poetry Hand sand a piece of wood Enjoy a
massage Tidy up a drawer Brush each other’s hair Cook a BBQ together
Visit the nursery Bake biscuits Water the flowers
Make a collage from cut out pictures
Play with a grandchild together ...
Understand and Educate
17
ZİYARETİNİZDEN EN İYİ
VERİMİ ALABİLMENİZ
İÇİN ÖNERİLER
• Rahat olun, zorla neşeli olmaya çalışmayın ve kendiniz gibi olun.
• Esnek olun – işler planlandığı gibi gitmeyebilir.
• Sohbeti ve birlikte yapacaklarınızı başlatanın siz olabileceğini baştan
kabul edin.
• Yanınızda paylaşabileceğiniz bir şey götürün.
• Bir ziyaret rutini oluşturun: merhaba deyin ve kendinizi tanıtın.
• Ayrılırken, yeniden gelmek için izin isteyin, gülümseyin ve el sallayın.
• Aceleye getirmeyin. Arkadaşınızın kim olduğunuzu ve niye orada
olduğunuzu kavraması zaman alabilecektir.
• Unutmayın, sessiz kalmaları her zaman olumsuz bir anlam taşımaz.
• Sakin ve tanıdık bir yer seçin ve her şeyi bir anda yapmayın, teker teker
yapın.
• Mümkünse ve arzu ediyorsanız, kısa bir süre için bile olsa düzenli
aralıklarla ziyaret edin.
• Ziyaretiniz hatırlanmasa bile, birlikteyken hoşlarına gitmiştir.
• Kendinize haksızlık etmeyin; bazı ziyaretler sonrasında üzüntü
duyabilirsiniz.
18
Anla ve Eğit
Tips for
making the
most of your visit
• Be relaxed, be yourself and avoid forced cheerfulness.
• Have a flexible attitude – things may not go to plan.
• Accept that you may have to initiate conversation and things to do.
• Take something with you to share.
• Establish a visiting routine: say hello and introduce yourself.
• As you leave ask if you may visit again, smile and wave.
• Don’t rush things. Your friend may need time to register who you are and why you are there.
•
•
•
•
•
18
Remember that silence is not necessarily a negative thing.
Choose a quiet, familiar location and introduce one thing at a time.
If possible, and desirable, visit with some regularity, even
for a brief time.
While your last visit may not be remembered, it was enjoyed
at the time.
Be kind to yourself; it’s possible some visits may leave
you feeling sad.
Understand and Educate
‘‘Demansı olan bir kişiyi değiştiremem ama
kendi yaklaşımımı değiştirebilirim”
20
Anla ve Eğit
‘‘I can’t change the person with dementia
but I can change my response”
20
Understand and Educate
ANLA ALZHEIMER’S
EĞİT AUSTRALIA
KAYNAKÇA
Bu kitapçık, bir Vakfın cömert desteği ile Alzheimer’s
Australia Vic tarafından yürütülen, Arkadaşlar ve Can
Yoldaşları (Friends and Companions) projesinden
uyarlanmıştır.
Alzheimer Scotland, Lochaber Branch (2003) I’ll Get By
with a Little Help from My Friends: Information for friends
of people with dementia. Alzheimer Scotland.
Bell, V. & Troxell, D. (1997) The Best Friends Approach to
Alzheimer’s Care.Health Professionals Press: Baltimore,
USA.
Bu kitapçığın oluşturulmasında aşağıdaki kişilerin
değerli katkılarını belirtmek isteriz: Linda Gordon, Denise
Wissman, Kath Harper ve kendi hikayelerini bizimle
paylaşan proje dostları. İsimler ve diğer kimlik belirten
ayrıntılar değiştirilmiştir.
Bell, V. & Troxell, D. (2001) The Best Friends Staff: Building a
culture of care in Alzheimer’s programs. Health
Professionals Press: Baltimore, USA.
Bell. V. & Troxell, D. (2002) A Dignified Life: The best friends
approach to Alzheimer’s care, a guide for family carers.
Health Communications: Deerfield Beach, USA.
Bezant, E. & Eaves, P. (2006) Stolen Moments. Writing to
Inspire: Quinns Rocks, WA 6030.
Crisp, J. (2000) Keeping in Touch with Someone who has
Alzheimer’s. Ausmed Publications: Melbourne.
NOT: Yukarıdaki bütün kaynakları bölgenizdeki
Alzheimer’s Australia kütüphanelerinde bulabilirsiniz.
Sorumluluk reddi:
Bu kitapçık bilgi vermeyi amaçlamaktadır. Kitapçık tıbbi tavsiye vermeye çalışmaz.
Alzheimer’s Australia ve çalışanları burada sağlanan bilgilerde olabilecek hatalardan ve
eksikliklerden sorumlu değildir.
© Lynton Crabb Photography: Fotoğraflar s1, 2, 5, 14, 19
Diğer fotoğraflar: istockphoto
ISBN 978 1 921570 42 1
© 2012 Alzheimer’s Australia Vic ABN 14 6 71 840 186
© Lynton Crabb Photography
REFERENCES
This booklet has been adapted from the Friends and
Companions workshop - a project undertaken by
Alzheimer’s Australia Vic which was generously
supported with funding from a Trust.
We would like to acknowledge the following people
who contributeed to the development of this book:
Linda Gordon, Denise Wissman, Kath Harper, and
those friends of the project who shared their stories
with us. Names and other identifying personal
details have been changed.
Disclaimer:
This booklet is for information purposes. The booklet does not purport to provide
medical advice. Alzheimer’s Australia and its employees are not liable for any error
or omission in the information provided.
© Lynton Crabb Photography: photos p1, 2, 5, 14, 19
Other photos: istockphoto
ISBN 978 1 921570 42 1
© 2012 Alzheimer’s Australia Vic ABN 14 6 71 840 186
© Lynton Crabb Photography
Demansı olan birisi için
iyi bir arkadaş mısınız?
HAKKIMIZDA
ALZHEIMER’S
AUSTRALIA
Aşağıdaki sorulara cevap vererek kendinizi
değerlendirin, arkadaşlık notunuzu yükseltme
yollarını bulabilirsiniz.
1 Pek iyi değil 5 İyi arkadaş
Alzheimer’s Australia, demansı (bunama) olan kişileri,
ailelerini ve bakıcılarını temsil eden ulusal bir üst kurumdur.
Vizyonumuz, demansla yaşayan kişilere değer verip
desteklerken, demansa engel olmada kararlı bir toplum
oluşturmaktır.
Olumlu ve destekleyici konuşurum
1
2
3
4
5
Alzheimer’s Australia, demansı olan kişilerin yaşamlarını
iyileştirmek için bilgi, destek, savunuculuk, eğitim
hizmetleri ve programları sunar.
Yeni şeyler yapmayı denerim
1
2
3
4
5
Mizah kullanırım
1
2
3
4
5
Düzeltmem veya tartışmam
1
2
3
4
5
Sabırlı ve esneğim
1
2
3
4
5
Cevaplayamayacağı sorular sormam
1
2
3
4
5
İyimserim
1
2
3
4
5
Dikkatle dinlerim
1
2
3
4
5
Duyguları hakkında konuşmasına izin veririm
1
2
3
4
5
İltifat ederim ve kutlarım
1
2
3
4
5
FIGHTDEMENTIA.ORG.AU
Şefkatliyim ve sevgimi gösteririm
1
2
3
4
5
ULUSAL DEMANS YARDIM HATTI
Arkadaşıma bir yetişkin olarak davranırım
1
2
3
4
5
Sağduyulu davranırım
1
2
3
4
5
Bildiği rutinleri izler, düzenli ziyaret ederim
1
2
3
4
5
Kaynaklardan ve desteklerden haberim var
1
2
3
4
5
“Hafızanızı ve becerilerinizi kaybetmek zaten zor,
arkadaşlarınızı kaybetmek daha da zor”
Alzheimer’s Australia, demansı olan kişilerin, ailelerinin ve
bakıcılarının savunucusu olup, demansın erken dönemlerinde olan kişileri, ailelerini ve bakıcılarını, seslerini ve
deneyimlerini paylaşmaya ve savunmada yerlerini almaya
teşvik ediyoruz.
Hizmetlerimiz hakkında ayrıntılı bilgi edinmek ve bize nasıl
yardımcı olacağınızı öğrenmek için, fightdementia.org.au
adresinde web sitemizi ziyaret edebilir veya Ulusal
Demans (Bunama) Yardım Hattını (National Dementia
Helpline) 1800 100 500 numaradan arayabilirsiniz.
An Australian Government Initiative
1800 100 500
veya Yazılı ve
Sözlü Tercümanlık Servisi aracılığıyla
131 450
ARKADAŞLAR
ÖNEMLİDİR
Demanslı bir arkadaşınızla
bağınızı nasıl koruyabilirsiniz
(Bell & Troxell, 2002, A Dignified Life, s152).
ANLA ALZHEIMER’S
EĞİT AUSTRALIA
ANLA ALZHEIMER’S
EĞİT AUSTRALIA
Are you a good friend to
someone living with
dementia?
ABOUT
ALZHEIMER’S
AUSTRALIA
Complete this self assessment and consider how
you can find ways to improve your friend rating.
1 Not so good to 5 Good friend
Alzheimer’s Australia is the national peak
body representing people with dementia,
their families and carers. Our vision is a
society committed to the prevention of
dementia while valuing and supporting
people living with dementia.
Alzheimer’s Australia provides information,
support, advocacy, education services and
programs to improve the lives of people
living with dementia.
I use positive and supportive language
1 2
3 4 5
I try new things to do
1 2
3 4 5
I use humour
1 2
3 4 5
I do not correct or argue
1 2
3 4 5
I am patient and flexible
1 2
3 4 5
I don’t ask questions he/she can’t answer
1 2
3 4 5
I am optimistic
1 2
3 4 5
I listen carefully
1 2
3 4 5
I allow my friend to talk about feelings
1 2
3 4 5
I compliment and congratulate
1 2
3 4 5
I am affectionate and caring
1 2
3 4 5
FIGHTDEMENTIA.ORG.AU
I treat my friend as an adult
1 2
3 4 5
NATIONAL DEMENTIA HELPLINE
I use common sense
1 2
3 4 5
I use familiar routines, regular visits
1 2
3 4 5
I am familiar with resources and support
1 2
3 4 5
(Bell & Troxell, 2002, A Dignified Life, p152).
“It’s hard enough losing your memory and
abilities without losing your friends as well”
Alzheimer’s Australia is an advocate for
people with dementia, their families and
carers and encourages people with early
stage dementia, their families and carers to
share their voices and experiences and take
part in advocacy.
For more information about our services and
to find out how you can help us, visit
fightdementia.org.au or call the
National Dementia Helpline 1800 100 500
An Australian Government Initiative
1800 100 500
or via the
Translating and Interpreting Service
131 450
How to stay connected to a
friend living with dementia
Demansı olan birisi için
iyi bir arkadaş mısınız?
HAKKIMIZDA
ALZHEIMER’S
AUSTRALIA
Aşağıdaki sorulara cevap vererek kendinizi
değerlendirin, arkadaşlık notunuzu yükseltme
yollarını bulabilirsiniz.
1 Pek iyi değil 5 İyi arkadaş
Alzheimer’s Australia, demansı (bunama) olan kişileri,
ailelerini ve bakıcılarını temsil eden ulusal bir üst kurumdur.
Vizyonumuz, demansla yaşayan kişilere değer verip
desteklerken, demansa engel olmada kararlı bir toplum
oluşturmaktır.
Olumlu ve destekleyici konuşurum
1
2
3
4
5
Alzheimer’s Australia, demansı olan kişilerin yaşamlarını
iyileştirmek için bilgi, destek, savunuculuk, eğitim
hizmetleri ve programları sunar.
Yeni şeyler yapmayı denerim
1
2
3
4
5
Mizah kullanırım
1
2
3
4
5
Düzeltmem veya tartışmam
1
2
3
4
5
Sabırlı ve esneğim
1
2
3
4
5
Cevaplayamayacağı sorular sormam
1
2
3
4
5
İyimserim
1
2
3
4
5
Dikkatle dinlerim
1
2
3
4
5
Duyguları hakkında konuşmasına izin veririm
1
2
3
4
5
İltifat ederim ve kutlarım
1
2
3
4
5
FIGHTDEMENTIA.ORG.AU
Şefkatliyim ve sevgimi gösteririm
1
2
3
4
5
ULUSAL DEMANS YARDIM HATTI
Arkadaşıma bir yetişkin olarak davranırım
1
2
3
4
5
Sağduyulu davranırım
1
2
3
4
5
Bildiği rutinleri izler, düzenli ziyaret ederim
1
2
3
4
5
Kaynaklardan ve desteklerden haberim var
1
2
3
4
5
“Hafızanızı ve becerilerinizi kaybetmek zaten zor,
arkadaşlarınızı kaybetmek daha da zor”
Alzheimer’s Australia, demansı olan kişilerin, ailelerinin ve
bakıcılarının savunucusu olup, demansın erken dönemlerinde olan kişileri, ailelerini ve bakıcılarını, seslerini ve
deneyimlerini paylaşmaya ve savunmada yerlerini almaya
teşvik ediyoruz.
Hizmetlerimiz hakkında ayrıntılı bilgi edinmek ve bize nasıl
yardımcı olacağınızı öğrenmek için, fightdementia.org.au
adresinde web sitemizi ziyaret edebilir veya Ulusal
Demans (Bunama) Yardım Hattını (National Dementia
Helpline) 1800 100 500 numaradan arayabilirsiniz.
An Australian Government Initiative
1800 100 500
veya Yazılı ve
Sözlü Tercümanlık Servisi aracılığıyla
131 450
ARKADAŞLAR
ÖNEMLİDİR
Demanslı bir arkadaşınızla
bağınızı nasıl koruyabilirsiniz
(Bell & Troxell, 2002, A Dignified Life, s152).
ANLA ALZHEIMER’S
EĞİT AUSTRALIA
ANLA ALZHEIMER’S
EĞİT AUSTRALIA
Are you a good friend to
someone living with
dementia?
ABOUT
ALZHEIMER’S
AUSTRALIA
Complete this self assessment and consider how
you can find ways to improve your friend rating.
1 Not so good to 5 Good friend
Alzheimer’s Australia is the national peak
body representing people with dementia,
their families and carers. Our vision is a
society committed to the prevention of
dementia while valuing and supporting
people living with dementia.
Alzheimer’s Australia provides information,
support, advocacy, education services and
programs to improve the lives of people
living with dementia.
I use positive and supportive language
1 2
3 4 5
I try new things to do
1 2
3 4 5
I use humour
1 2
3 4 5
I do not correct or argue
1 2
3 4 5
I am patient and flexible
1 2
3 4 5
I don’t ask questions he/she can’t answer
1 2
3 4 5
I am optimistic
1 2
3 4 5
I listen carefully
1 2
3 4 5
I allow my friend to talk about feelings
1 2
3 4 5
I compliment and congratulate
1 2
3 4 5
I am affectionate and caring
1 2
3 4 5
FIGHTDEMENTIA.ORG.AU
I treat my friend as an adult
1 2
3 4 5
NATIONAL DEMENTIA HELPLINE
I use common sense
1 2
3 4 5
I use familiar routines, regular visits
1 2
3 4 5
I am familiar with resources and support
1 2
3 4 5
(Bell & Troxell, 2002, A Dignified Life, p152).
“It’s hard enough losing your memory and
abilities without losing your friends as well”
Alzheimer’s Australia is an advocate for
people with dementia, their families and
carers and encourages people with early
stage dementia, their families and carers to
share their voices and experiences and take
part in advocacy.
For more information about our services and
to find out how you can help us, visit
fightdementia.org.au or call the
National Dementia Helpline 1800 100 500
An Australian Government Initiative
1800 100 500
or via the
Translating and Interpreting Service
131 450
How to stay connected to a
friend living with dementia