paralimpik okul günü uygulama el kitabı

PARALİMPİK OKUL
GÜNÜ
UYGULAMA EL
KİTABI
TANITIM
Değerli Öğretmen,
Paralimpik Okul Günü (POG) bilgi kitapçığına hoş geldiniz. Bu kitapçıkta, bir POG’nun
nasıl planlanacağı, yürütüleceği ve takip edileceğinin bilgilerini bulacaksınız. Bu kitapçık
iki ana bölümden oluşur; POG nasıl oluşturulur ve öğretmen eğitimi.
1-Paralimpik Okul Günü (POG)
Bu bölümde Paralimpik Okul Günü (POG) programının takip edilmesi ile ilgili bilgiler
bulunabilir. Nasıl ve nereden başlarız? Hangi aktiviteler planlanacak? POG öncesi
işleyişi ve sonrasında neler dikkate alınır? Ayrıca bu bölüm paralimpik spor adaylarının
eğlenceli ve keyifli bir ortamda eğitilmesini hedefleyen aktivite kartlarıyla tanışmanızı
da sağlar.
2-Öğretmen Eğitimi
Bu bölümde POG’nin düzenlenmesinde yer alan ve ilgilenen tüm kişiler, POG’yi
yürütebilmek için gerekli alt yapı bilgilerini bulacaklar. Paralimpik oyunlar, Paralimpik
hareket ve engelli insanlar hakkında genel bilgiyi içeren başlıkları da kapsamaktadır.
ÖNSÖZ
Okullar daha iyi bir geleceği oluşturmanın temellerini atmak için ideal ortamlardır.
Çocuklar, önyargıları doğuştan getirmez ve beslemezler. Onlar için ‘Engellilik’
yetişkinlerin sık sık negatif anlamlarda kullandığı gibi değildir. Sadece yapabilmek. O
halde, sağlıklı değerlerin ve tarafsız değerlendirmelerin, farklılık yaratmanın, farklı
yeteneklerin kabul edilmesine erken yaşlardan başlanması iyi olmaz mı?
Uluslararası Paralimpik Komitesi (IPC) bu kavramı benimsemiştir. IPC’nin en son amacı
POG programını dünya çapında yaymak ve buna sadece çocukları değil orta öğrenim
seviyesindeki gençleri de katmaktır. İnsanları, kendi kendilerine başarmaları,
sorumluluğun temel kurallarını öğrenmeleri için eğitim sistemlerini kullanmaya teşvik
ederiz; özellikle dünya nüfusunun %10-15’ini oluşturan engelliler için. Dâhil etme fikrini
destekleyerek bakış açılarını değiştirmek: bu aktivitelerin zaman içinde büyük etkileri
olacaktır!
Eğitim ve spor el eledir. Spor, pozitif hedefler ve yapıcı hayat becerileri öğretir.
Eğlenceyi, centilmenlik ve takım ruhunu, barışı ve yardımlaşmanın temellerini öğretir.
IPC, sporun engelli insanların hakları ve kabullenilmelerinde en etkili araç olduğu
inancıyla kuruldu.
Paralimpik Hareketin içinde olan spor ve fiziksel aktivite engelli gençliğin pozitif kimlik
ve kendine güven fırsatı bularak topluma tam katılımının yollarını açar. Spor, olumlu
değişim için çok yönlü bir destektir. Çocukların toplumların geleceği olarak yetenekleri,
toplumların ilerlemesi ve gelişmesi açısından kritik olacaktır. IPC, bütün bu görüşleri
etkili olarak dikkate alır ve Paralimpik Eğitim Programını desteklemek için IPC Eğitim
Komitesi’ni kurmuştur.
Geleceğe bakıldığında, Paralimpik Eğitim Programı, ilerideki gelişmelerin ve geniş ölçekli
gerçekleştirmelerin eşiğindedir. Burada sunulanlar daha anlayışlı, toleranslı, katılımcı
toplum mozaiğinin ilk taşlarıdır.
Sir Philip Craven, MBE
Uluslararası Paralimpik Komitesi Başkanı
GİRİŞ
İnançlar ve inanışlar nedeniyle yanlışlar olmasına rağmen spor, günümüzde modern
toplumları daha aktif ve ilerlemeye açık hale getiren en etkili destektir.
Eğer bu, genel anlamda toplum için doğru ise sporu engelli insanlar için de dikkate
alabiliriz. Bununla birlikte sporun artı değer olarak kazandırdıklarına geniş ölçekte
sporcuları ve sporseverleri de ekleyebiliriz.
Bütün olarak Engelli Sporları Hareketi; özelinde Paralimpik Hareket, topluma ki bunları
alabilecek olanlara temel mesajlar gönderir. Engelli bir atletin dikkat çekici
performansına tanıklık ettiğimizde o engelliliğin hastalık olmadığını aksine sağlıkla,
sağlamlıkla, dinamizmle, iyilikle eşdeğer olduğunun ispatını görürüz.
Kim bilebilir ki, hayatımızın herhangi bir anında, herhangi bir nedenle engelli hale
gelmeyeceğimizi? Bundan da önemlisi çocuklarımızın engelli doğmayacağını… Yaptığı
sporda rekabet içinde olan bazı engelli insanların görüntüsü bize bazı fonksiyonları
sınırlı olsa da diğer yeteneklerinin zarar görmeden kaldığını gösterir.
POG projesini yarının yetişkinleri olarak okul çocuklarının üzerinden normalleşme ve iyi
sağlık mesajları vermek için kullanıyoruz.
Umuyoruz ki birkaç Avrupa Birliği Üyesi ülkede başlayan bu hareket, diğer ülke ve
kıtalarda da toplumdaki engelli insanların spora yönlendirilmesi amacına yardım eder.
Enrique Sanchez-Guijo
Avrupa Paralimpik Komitesi Başkanı
BÖLÜM 1: KAVRAM
POG programı amacına ulaşmak için çoğunlukla fiziksel eğitim ve Paralimpik sporu
kullanır. Amaç, engellilik ve spor ile ilgili yayınlarda olduğu gibi eğitime katılan
öğrencilerde anlayış ve farklılık yaratmaktır. Arzu edilen amaçlara ulaşmak için
POG’nin üç aşamaya bölünmesi önerilir:
1-Etkinlikten Önce:
Bu bölüm çifte görev içerir. Birincisi, katılımcılara alt yapı bilgisi sağlamak ve ikincisi
bir POG’yi tamamlayabilmek için plan hazırlamak.
2-Gerçekleştirme:
Bu, POG aktivitelerinin neşeli ve eğlenceli bir ortamda gerçekleştirildiği esas gündür.
Burada katılımcılar, bir sportif yelpaze ve kültürel aktivitelerin öğrenilmesi için
cesaretlendirilirler. Engelli insanlar için spor tecrübesi fırsatına sahip olacaklardır. Her
ikisi de aktif katılım ve engelli insanlar ile iletişim sağlayacaktır.
3-Etkinlikten sonra:
Bu bölümün amacı, aktivitelerden kazanılan bilgi ve tecrübeleri geliştirecek eğitim
sürecini devam ettirmektir. Katılımcılar, tecrübelerini paylaşma fırsatı bulacaklardır.
Öğretmenler, öğrenme sürecini müfredata göre devam etmesi için teşvik
edileceklerdir.
POG’nin arkasındaki ana fikir esnekliğe ve yaratıcılığa açık olmaktır. Bununla beraber
aşağıda belirtilen genel özellikler dikkate alınabilir.
POG, halen devam eden bir eğitim sürecidir.
Engelli insanlar hakkında farklılık yaratmak ve düşüncelerin değişmesi bir günde
olmayacaktır. Uzun vadeli bir süreçtir ve POG, kabullenmeyi ve saygı görmeyi
hızlandıran bir araç sunar. POG, önceden de açıkça belirtildiği gibi üç aşamayla
yapılandırılmış bir eğitim programıdır. Her aşamanın süresi ve ağırlığı organizatörlerin
kararıdır. Gerçekleştirme günü, arttırılmış bir geri dönüş veya uzun bir hazırlık
dönemimin zirvesi olabilmesi için başlangıç noktası olarak başlangıçta yer alabilir. Her
durumda katılımcıların hazırlanması ve geri dönüş süresi gerçekleştirilen aktiviteler
kadar önemlidir. Bu pozitif ve uzun soluklu öğrenim deneyimi sağlayacaktır.
POG, bilgi transferi hakkındadır.
POG programı sırasında öğretmenler, engelli bir kişi olmanın ne demek olduğunun
gerçekçi ve ruhani portresini göstermeyi amaçlayabilirler. Örnek olarak bir atletin
sadece sportif yetenekleri değil günlük hayatı da değerlendirilir. Eğer POG’nin sonunda
çocuklar, tekerlekli sandalyeyi bir oyuncak olarak görmüşler ise yanlış mesaj iletilmiş
demektir.
POG, öğrencilerin okul çevreleri için de bir eğitim fırsatı sağlar. Bununla beraber, bu
deneyim yakın çevrelerine de (arkadaşlar, aile gibi) iletilebilir.
Öğrencilerden ailelerine, bu iletimde ve POG deneyimi kazanmada yardımcı olması için;
aileler ve diğer yakınlar POG hakkında bilgilendirilir ve hatta çok daha iyisi bazı
aktivitelerin parçası olmaya davet edilebilirler.
POG, farklı öğrenim metotlarına dayanır.
Öğrencileri engelleri ile aktivitelere katmak ana tema olarak oldukça eğlenceli ve
heyecan verici olabilir. Fakat bu aktiviteleri yapmak öğrenmeyi destekler mi? Öğretmen
- öğrenci aktiviteleri, atlet buluşmaları, öğrencilerin kendi deneyimleri ile yaptığı
aktiviteleri içeren iyi dengelenmiş öğretme metotlarının karışımı etkili bir öğrenme
sağlayacaktır.
POG aktivitelerinin geri dönüşe ihtiyacı vardır.
Bu kitapçığın ortaya çıkarılması sırasında yaklaşık 35 POG, 6 farklı Avrupa ülkesinde
gerçekleştirilmişti. Her aktivite için zaman sınırlaması belirgin olarak değişikti; 15
dakikadan dolu dolu 2 saate kadar. Bununla beraber, aktivitelerde zaman sınırı ne
olursa olsun geri dönüş için belirli bir zamanı kapsamalıydı. Bundan dolayı aktivite için
en uygun süre yaklaşık 40-45 dakika olarak önerildi. Bu geri dönüşün büyük oranda yaşa
bağlı olduğu akılda tutulmalıdır ve aktivite sorumlularının, olumlu tepkiler almalarına izin
verecek ortamlar yaratacak şekilde dikkatlice planlanmalıdırlar.
POG, 4 ana değer üzerinde odaklandırılmıştır.
POG değerleri, IPC’nin (Uluslararası Paralimpik Komitesi) amaç ve vizyonunu temel
olarak almıştır. Esas olarak POG, aşağıda belirtilen 4 değeri içermelidir. Önceki
deneyimlere göre bir POG organizasyonu süresince bu 4 değerin birleştiği aktiviteleri
içermesinin dengeli bir program sağladığı görülmüştür. POG, sırasında bu değerlerin
seçiminde yüzeysellikten kaçınılacak derinlikte olunmalıdır.
1-SPORTİF BAŞARILARA DUYARLI OLMAK
-Farklı sporlara adaptasyonlarının farkında olmak.
-Spor sınıflandırması ve engellilik hakkında bilgi kazanmak.
-Başarılı engelli atletler ile tanışma tecrübesi edinmek.
2-BİREYSEL FARKLILIKLARI KABULLENME VE DUYARLI OLMAK
-Bireysel farklılıklardan haberdar olmak.
-Engelli insanlar hakkında bilgi kazanmak.
-Farklı olmayı tecrübe etmek.
3-İNSAN HAKKI OLARAK SPOR
-Engelli insanların da sporun bir parçası olmaya hakları olduğundan haberdar olmak.
-Fiziksel eğitim de dâhil olmak üzere uygulama yöntemleri hakkında bilgi sahibi olmak.
-Erişebilirlik veya erişilemezlik deneyimi edinmek.
-Engelli insanların spora katılımlarının olumlu düşüncelerini tecrübe etmek.
4-SPORDA SOSYAL DESTEK VE TEŞVİK
-Başarı ve başarısızlığı (ve ilgili diğer duyguları) tecrübe etmek.
-Pekiştirmekte kullanılacak en uygun yolların bilgisini kazanmak.
-Engelli atletlerin hikâyelerini dinleyebilmek.
Aktivite Kartlarının Kullanılması
Aktivite kartları POG değerlerine göre sıralandı ve renklerle gruplandı. Her renk belirli
bir değeri ifade eder.
Mavi: Gerçekleştirilen sportif başarılara duyarlı olmak.
Yeşil: Bireysel farklılıkları kabullenmek ve duyarlı olmak.
Kırmızı: Bir insan hakkı olarak spor.
Sarı: Sporda sosyal destek ve teşvik.
Her aktivitenin getirileri ve yaklaşımı farklı öğretim yaklaşımları kullanılarak
iyileştirilebilir. Bu nedenle aktiviteleri gruplandırmada katı kurallar yerine örnekleme
yapılabilir. Yaratıcılık ve öğretme deneyimleri, duyarlılık ve özel amaçlara uyum da
kullanılabilir.
Ek olarak aktivite kartlarının daha genç veya daha yaşlı katılımcılar için uyarlamanın
yolları her kartta sağlanmıştır. Bu uyarlamalar, farklı yaş grupları için farklı
yaklaşımların kullanımlarını içerir. Getirilerin değerlendirilmesi, anahtar olarak kalır ve
odak notası olabilir.
NO
İSİM VE AKTİVİTE
1
Atletizm:
Atletizm (track ve field) becerilerinin uygulanması
2
Boccia:
Boccia yeteneklerinin uygulanması
3
Golbol:
Golbol yeteneklerinin uygulanması
4
Oturarak Voleybol:
Oturarak Voleybol yeteneklerinin uygulanması
5
Tekerlekli Sandalye Basketbolu:
Tekerlekli Sandalye Basketbol yeteneklerinin uygulanması
6
Tekerlekli Sandalye Rugby:
Tekerlekli Sandalye Rugby yeteneklerinin uygulanması
7
Kış Sporları:
Alp disiplini kayağı, kayak kros veya kızaklı buz hokeyi
8
Bir Peri Masalı:
İçerik ile sınıf tartışması
9
Görme:
Görme engellilik simülasyonu
10
Fotoğraf Oyunu:
Benzerlikleri ve farklılıkları tecrübe etme
11
Ekipman:
Engel yolu – adapte edilmiş ekipman nasıl kullanılır
12
Erişilebilirlik:
Okulların erişilebilirliliğini keşfetme
13
Masa Tenisi:
Masa Tenisi yeteneklerini uygulama
14
Futbol:
Futbol yeteneklerini uygulama
15
Dans:
Dansı kapsayan uygulama
16
Paralimpik Oyunlar:
Görsel sunum ve paralimpikler hakkında tartışma
17
Quiz:
Paralimpik Spor Dalları ve Sporcularla ilgili bilgi kazanma
18
Atlet Hikâyesi:
Engelli bir atletle tanışma
19
Sınıflandırma:
Paralimpik sporun fonksiyonel sınıflandırılmasının incelenmesi
20
Sanat:
Sanatsal gösterim
DEĞERLER
Gerçekleştirilen sportif
başarılara duyarlı olmak
Bireysel farklılıkları
kabullenmek ve saygılı
olmak
Bir insan hakkı olarak
spor
Sporda sosyal destek
ve teşvik
2-ETKİNLİKTEN ÖNCE
Antik Yunanlılar der ki: ‘İyi başlamak, bitirmenin yarısıdır.’ Yani bir programı
gerçekleştirmeden önce dikkatli planlama ve iyi organizasyon başarıyı getirir ve
programın amacına ulaşmasını sağlar. Bununla beraber başarılı bir proje onu
düzenleyenlerin kendilerini konuya adama ve sahiplenmelerine ihtiyaç duyar.
POG’den önceki dönem, (en fazla 2 ay) öğretmenlerin öğrencilerini engellerine bağlı
olarak doğru bilgiler ile gerçekçi olarak hazırladıkları süredir. Bu dönemdeki fazla ilgi
aynı haklara sahip (eğitim, kabul edilebilirlik, spor katılımı vb.) engelli insanları strese
sokabilir. Her ayrıntıya girmek gerekli değildir. Örnek olarak; patolojisine bağlı olarak
her engellilik için bu dönemde tıbbi terimler kullanmak (Cerebral Palsy, Muscular
Dystrophy vb). POG aktivitelerinde birçok simülasyon kullanılır. Bununla beraber
öğretmenler öğrencilerini asla gerçeklikten uzaklaşmadan bunun bir simülasyon olduğu
konusunda uyarmalıdırlar.
Öğretmenler öğrencilerini benzerliklere odaklanmak, ilgi alanlarını keşfetmek, engelli
insanların yaygın olarak yapabildiklerini öğrenmek için cesaretlendirebilirler. Aynı
zamanda, bireysel farklılıkların hoşluğuna ve bu farklılıkların her zaman olumsuz anlama
gelmediğine de yönlendirebilirler (Dattilo, 1994).
Yukarıda bahsedilen kavramlar, sınıf içinde veya dışındaki farklı aktiviteler ile
öğrencilerle paylaşılabilecektir. Bağımsız olarak veya diğer öğretmenlerle (Coğrafya,
Tarih, Sosyal Bilimler, vb) iş birliği içinde gerçekleştirilebilir. Bu aktiviteler,
bilgilendirici (İnsan Hakları hakkında konferans), kültürel (doğu – batı spor kültürleri
arasındaki farklılıklar ile ilgili video gösterimi) veya sosyal (drama/oyun) aktiviteleridir.
Bu aşamadaki aktiviteler kitapçıkta yer almamıştır ama sizin POG’nizin işbirliği ile
geliştirilebilecektir.
Bir POG planlarken aşağıdakileri dikkate almak önemlidir;
1-Erken planlamaya dikkat etmek
Etkinlikten en az iki ay önce, Organizasyon Komitesi POG’nin koordinasyon ve
planlanması için desteğini hazırlamalıdır. Komite’nin tavsiye edilen üyeleri, okul
yöneticileri, öğretmenler (fiziksel eğitim öğretmenlerinde ön plana çıkarılanlar ile), bir
spor organizasyonunun temsilcileri ve/veya IPC’nin (Uluslararası Paralimpik Komitesi)
bir üyesi. Ek olarak, proje süresince POG koordinatörü olarak tanımlanabilecek bir kişi.
Bu aşamada komite bir POG düzenlemek için hangi izinlerin gerekli olduğunu
araştırmalıdır. Bazı durumlarda okuldan, yerel veya ulusal yönetimlerden ve ailelerden
izin almaya gerek vardır. Önceden anılan proje amaçlarının ve konuları içeren kısa bir
sunum hazırlanması tavsiye edilir.
2-Şartların değerlendirilmesi
Bir POG planlarken ve hazırlarken ilk olarak POG’nin hangi şartlarda yer alacağını
dikkate almalısınız. Anahtar faktörler aşağıda sıralanmıştır:
a)Öğrenciler: Katılımcı öğrencilerin sayısını, yaşını ve engelli bir insanla tecrübesini
dikkate alın.
b)Oturum Liderleri: Aktivite seanslarını yürütebilecek engelli atletler de dâhil kaç kişi
olduğunu hesaplayın. Bu bireyler oturum liderleri olarak tanımlandı.
c)Yardımcılar: Yardımcı olarak kullanılacak engelli atletler de dâhil, gönüllülerin
olabilirliğini dikkate alın. Fiziksel eğitimde okuyan öğrenciler veya üniversiteler ile
bağlantı kurulması önerilir.
d)Ortam: Okulun çevresini gözden geçirin. Bazı aktiviteler özel ortamlara ihtiyaç
duyar. Mevcut olan spor toplarının sayısı ve/veya aktivitelerin gerçekleştirilebileceği
alternatif yerler (örnek olarak geniş sınıf, park alanı, kafeterya, koridor, vb). Ortam
düzenlenmesinde mekânlara engelli insanların ulaşabilirliğine özel özen gösterin (Bkz.
Bölüm 2, Konu 4; POG kitapçığı)
e)Malzeme: Birçok aktivite özel aletlerin kullanımını önerir. Ayrı ayrı her aktivite için
hangi aletlerin kullanılacağını araştırın.
3-POG Planlanması
a)Tarih: Bir gerçekleştirme günü seçin. Hava şartlarını ve birçok POG aktivitesi
dışarıda gerçekleştirilebildiği için harici şartları dikkate alın.
b)Aktiviteleri seçin: Bu kitapçıkta, her POG’ye temel oluşturacak 20 aktivite
gösterilmiştir. Bunlar, sadece değerlerin konularına göre değişmez ama onları
gerçekleştirmek için gerekli aletlerin ve kaynakların durumu da etkilidir. Aktiviteler,
özel şartlarda gerçekleştirileceklerine dayanarak da seçilebilir. POG kitapçığında
sunulan aktivite kartlarını gözden geçirin ve gerçekleştirilecek olana karar verin.
Aktivite kartlarına genel bakış Bölüm 1’de ve bir POG çizelgesi Bölüm 3’te sunulmuştur.
c)Törenler: Açılış veya kapanış törenleri kültürel bir bileşen olarak günün başında ve
sonunda düzenlenebilir.
d)Oturum liderlerini, yardımcıları ve engelli atletleri seç ve eğit: Bir POG’nin
gerçekleşmesinde görev alan herkes için önemlidir. POG’yi nasıl gerçekleştireceklerine
dair alt yapı bilgisine ihtiyaçları vardır. Bu kitapçık öğretmen eğitimi bölümünün gerekli
bilgilerini sağlamak için kullanılabilir. Ayrıca eğer mümkünse başka bir POG’ye katılmak
yararlı olabilir.
e)Grupları oluştur: Öğrenciler, yaşlarına ve kabiliyetlerine göre gruplandırılabilirler.
Grup büyüklükleri yaklaşık 20 öğrenci olabilir. Bununla beraber daha küçük gruplar
önerilir. Bu, her çocuğun katılım şansı bulmasını sağlayacaktır.
4-Hazırlıklar
a)Finans: POG hazırlanırken, organizasyon ile ilgili finansal harcamaları dikkate almak
önemlidir. Eğer gerekiyor ise harcamaları karşılamak için harici fonları dikkate alın.
Tavsiye edilen sponsorlara yaklaşılabilir: Spor Bakanlığı, Eğitim Bakanlığı, Yerel
Yönetimler, Üniversiteler, Yerel Şirketler, Tekerlekli Sandalye üreticileri ve aileler.
b)Paralimpik atletler: Ulusal Paralimpik Komitenizle temasa geçin. Ulusal Engelliler
Spor Organizasyonları ve/veya yerel kulüpler ile POG aktivelerine dahil edebileceğiniz
engelli atletlerin varlığı hakkında bağlantı kurun. Bu atletlerin, POG aktivitelerinde
değişik roller almalarını göz önüne alın (Örnek olarak, bireysel katılım, takım katılımı,
gösteriler). Tüm Ulusal Paralimpik Komitelerin iletişim bilgileri www.paralympic.org
adresinde bulunabilir.
c)Malzeme organizasyonu: Yerel engelli spor kulüpleri, spor malzemesi üreticileri veya
kiralama şirketleri ile temasa geçerek gerekli malzemeyi toplayın.
d)Halkla
ilişkiler:
POG’nin
tanıtımı
sırasında;
yerel
yönetimlerin,
spor
organizasyonlarının temsilcilerini ve aileleri katılmaya davet etmenizi öneririz. Ek
olarak radyo, televizyon, gazete gibi yerel medya da davet edilebilir.
e)POG öncesi prova: POG gerçekleştirilmeden önce tüm oturum liderleri ve
yardımcıları ile toplanmak çok önemlidir. Bu yöntem, organizasyonun durumunu ve nelere
ihtiyaç duyulduğunu gösterecektir.
3-UYGULAMA
Bu noktada, POG için hazırlıklar tamamlanmıştır. Gerekli malzeme hazır, öğrenciler
farklı aktivitelerde deneyim kazanmaya hazırdır.
Şimdi koordinasyon başarılı POG için anahtardır. POG Koordinatörünün görevi, gün
boyunca sorunsuz gerçekleştirme sağlamaktır. Öğrencilerin bir aktiviteden diğerine
geçişleri için özel dikkat gösterilmelidir. Çizelge (aşağıda örneğini görebilirsiniz) her
aktivite süresini dikkate almış olabilir ama mekânlar arası hareket zamanı da gereklidir
(Bir başka deyişle sınıftan dışarı çıkış süresi). Aktivitelerin kurulması ve gün sonunda
toplanması için görevlilere yeterli zaman sağlanmalıdır.
POG Çizelge örneği:
Grup
1
2
3
4
5
6
Görme
Dans
Resim
Görme
AÇILIŞ TÖRENİ
45 Dakika
Atletizm
45 Dakika
Boccia
Görme
45 Dakika
Dans
Boccia
Boccia
Resim
Atletizm
Görme
Dans
Atletizm
ÖĞLE YEMEĞİ ARASI
45 Dakika
Quiz
Resim
45 Dakika
Resim
Dans
45 Dakika
Görme
Resim
Görme
Quiz
Dans
Boccia
Dans
Boccia
Boccia
Resim
Quiz
KAPANIŞ TÖRENİ
Başarıdaki diğer önemli faktör oturum liderlerinde yatar. Sorumlu oldukları aktiviteleri
öğrencilerine tanıtmaya hazırlıklı olmak zorundadırlar ve onların aktiviteden
yararlanmalarına ve öğrenmelerine yardım edeceklerdir. Aynı zamanda gün boyunca
eğlenceli ve resmi olmayan bir karakter sergileyeceklerdir. Her aktivite bireysel
yaklaşıma ve farklı seviyede iletişime ihtiyaç duyar. Aktiviteleri deneyen öğrencilerin
bireysel tepkilerine açık ve esnek olmak zorundadırlar. POG, katılan herkese eğlenceli
ve heyecan verici olabilir, özellikle de öğrencilere!
4-ETKİNLİKTEN SONRA
POG, bir günlük etkinlik olarak tasarlanmasına rağmen başarısı takip eden aktivitelerle
izlenir. Amaç, POG’den kazanılan bilgi ve deneyimleri gerçek hayata yayabilmektir.
(Örnek olarak aile, topluluk ve toplum)
Takip eden aktiviteler hazırlanırken öğrencilerin yaşları, ortam, öğretmen işbirliği ve
topluluğun desteği dikkate alınmak zorundadır. Takip eden aktiviteler, POG’nin etkisini
arttırmak için bütün ilgili alanlara çekilebilirler: Örnek olarak, öğrenciler resim,
kompozisyon dersleri sırasında sorgulanarak POG deneyimleri hakkında tekrar
düşündürülebilirler. Küçük öğrenciler için renkli kartlar kullanılırken, daha büyük
öğrencilere spor aktiviteleri ve dikkat çekici kampanya afişleri dizayn ettirilebilir.
Coğrafya öğretmenleri, Paralimpik oyunların yapıldığı şehirleri sorabilirler. Sosyoloji
derslerinde öğrenciler, insan hakları ile ilgili kanunlar üzerine tartışabilir. İnsan
biyolojisinde engellilikle ilgili gerçekleri öğrenebilirler. POG’de birçok çalışma kartı
sağlanmıştır. (PSD DVD’sinde mevcuttur) Aktivite kartlarında olduğu gibi aktiviteler, 4
POG değeri (Bkz Bölüm 1) kullanılarak yapılanmaya yönlendirildi. Aşağıdakiler, takip
eden aktivitelerden seçmedir;
1-Sportif başarılara duyarlı olmak
a)Paralimpik oyunlar araştırması: Eğer POG, Paralimpik oyunlar ve diğer spor
olaylarına yoğunlaşsaydı, öğrencilerden gazeteleri veya ilgili bilgi için interneti
araştırmaları istenecekti. Bu aktivitenin mükemmel geliştirilmesi, bir spor olayının
yansılamaları takip edilerek birebir katılımdır. Bu etkinlikte yapılacak başarılı bir
değişiklik, bir spor faaliyetine fiilen katılım ve bunu müteakip fikir yürütme aktivitesi
olabilir.
b)Sporu atlete veya ülkeye uyarlama: POG deneyimine dayanılarak; başarıları ve
ilerlemeleri takip edilerek dersler, bir spora, atlete veya ülkeye uyarlanabilir.
2-Bireysel farlılıklara saygı duyma ve kabullenme
a)Farklılıkları anlama: Öğrenciler, geliştirilmiş engelli simülasyonlarını deneme
fırsatına sahiptirler. Öğrenciler, bir tekerlekli sandalyede veya bir görevlinin
yardımıyla göz bağıyla daha uzun süre geçirebilirler. Bu aktivite, yazılmış tepkiler ile
izlenebilir.
b)Yükselen farkındalık: Yerel engelli gruplarının ve/veya spor kulüplerinin iş birliği ile
öğrenciler POG ile benzer engellilik bilinirliği etkinliği düzenleyebilirler. (Örneğin:
Aktivite kartları 9: Görünüm, 11: Malzeme ve 12: Erişebilirlilik.)
3-İnsan hakları olarak spor
a)Katılabilirlilik: Küçük gruplarda bir öğrenci tekerlekli sandalye kullanarak, diğer bir
öğrenci de göz bağı takarak körlüğü/görme eksikliğini canlandırabilir. Öğrenciler
kasabalarında belirli yerlerin (Örneğin: Tren istasyonu, spor faaliyetleri)
ulaşılabilirliğinin haritasını çıkarabilirler. Aktivite kartları 12: Erişebilirlik
b)Fiziksel eğitime dâhil olma: Bir beden eğitimi dersinde, bir öğrenci tekerlekli
sandalye kullanıcısını ve bir öğrenci göz bağı ile körlüğü/görme engelini canlandırır.
Daha sonra sınıf, kendini hazır hissettiğinde, aktivite hazırlanmasına bütün olarak
katılabilir. Öğretmenin rolü, öğrencilerin yaşına göre değişir. Öğretmen, küçük çocuklar
için etkinlikteki farklı düzenlemelerde rehberlik edebilir. Örnek olarak; a) Ortam –
büyüklük, mesafe; b) Malzeme – uyarlamalar, renk, ağırlık;
c) Grubun büyüklüğü; d)
Oyunun kuralları – dripling, güvenli bölge, oyunun amacı – rekabet edenler ile işbirliği
yapanlar. Daha büyük öğrenciler için, öğretmen sadece yönlendirebilir, cesaretlendirir
ve öğrenci güvenliğini sağlar.
c)Fikir değerlendirmesi: POG sonrası öğrencilerin fikirlerini sınamada değişik teknikler
kullanılabilir; a) Sınıf tartışması (küçük ölçekte, en fazla 10 öğrenci) ; b) Yazılı veya
görsel resim açıklamaları; c) Standart sorular sorulması.
4-Yetkilendirme ve Sporda Sosyal Destek
a)Simgeleştirme: Öğrenciler, Paralimpik sembollerin (Paralimpik semboller, oyunların
amblemleri ve maskotlarını içerir) bilgisine, tarihinin, kahramanlarının bilgisine sahip
olurlar. Paralimpik oyunların ve/veya sporların tanıtımı için afişler yaratırlar.
b)Yardım sağlamak: Diğer daha büyük öğrenciler, engelli insanlara yardım edecek
çeşitli yardım teknikleri keşfetmeyi ve uygun yardımı anlamayı amaçlayan aktivitelere
dâhil edilebilirler. Sınıfta tartışma grubu öğrencileri, sağlanan malzeme (Bkz Bölüm 2,
Kısım 4) ile aydınlatılabilir ve ‘YARDIM’ düzeninde uygun olan veya olmayan yardım
metotları
tanımlanabilir.
Bu
aktivite,
simülasyonlar,
canlandırmalar
ile
zenginleştirilebilir.
Tüm dört değeri de temsil eden bazı aktiviteler kullanılabilir. Vurguladığı değere göre,
aktivite değişecektir.
a)Refleksiyon: Öğrencilere, POG deneyimi ile ilgili düşüncelerini yazarak veya resim
yaparak anlatmaları istenecek (Örnek olarak erişebilirlik, sporun içinde yer almak hakkı,
başarı, vb)
b)Araştırma: Gazeteler veya internet kullanılarak engelli insanlarla ilgili haber ve
görüntüleri istenecek. Öğrenciler, bulduklarını POG değerlerine dayanan bir tartışma
için getirirler.
POG deneyimini takip etmek için çeşitli aktiviteler mevcuttur. Bu liste temel alınarak
birçok aktivite öğrencilerin yaşlarına ve okul durumlarına uygun olarak yaratılabilir.
Sonuç olarak, aktiviteler POG’nin şu hedeflere göre yürütülmelidir:
-POG deneyimini ve bilgisini geliştirmek;
-Okul müfredatı içinde POG deneyimini yaymak;
-Davranış değişikliği için olanaklar yaratmak ve
-Bireysel farklılıklara saygıyı, insan haklarına değeri ve Paralimpik Hareket için anlayış
ve coşkuyu kazandırarak öğrencilere öğretmek.
BÖLÜM 2: ÖĞRETMEN EĞİTİMİ
1-Paralimpik Okul Günü
Paralimpik Okul Günü nedir?
POG, gençliği eğlenceli ve keyifli bir ortamda Paralimpik spor ve engelli yayınları
hakkında eğitmeyi amaçlar. Bu, Paralimpik atletlerle görüştürme, Paralimpik sporların
faydalarını göstermek gibi farklı aktivitelerle gerçekleştirilir. POG programının nihai
amacı, engelli insanların kabulü ve olumlu çalışmaların desteklenmesidir.
POG’ye kimler katılabilir?
Hedef kitle 6-15 yaşları arasındaki öğrencilerdir. Sınırlı uyarlamalar ile (aktivite
kartlarında belirtildiği gibi) her yaştan ve yetenekten öğrenci, bu programa katılabilir
ve öğrenebilir. Bir POG, herhangi sayıda öğrenci ile bir sınıftan bütün okula kadar
gerçekleştirilebilir.
POG nerede yer almalıdır?
POG, en ideal olarak bir okul bünyesinde gerçekleştirilebilir. Bununla beraber,
programın dinamik ve esnek doğasına bağlı olarak; spor kulüpler, yaz kampları vb gibi
değişik mekânlarda da gerçekleştirmek mümkündür.
POG ne zaman düzenlenebilir?
POG, yılın herhangi bir zamanı düzenlenebilir. Mevsime ve okulunuzun alt yapısına bağlı
olarak; bu kitapçıkta belirtilen aktiviteler, içeride ve dışarıda uyarlamaları ile kolaylıkla
gerçekleştirilebilir.
Paralimpik sporları denemek ve Paralimpik atletler ile görüşmek neden önemlidir?
Eğer farklılığı olan bireyler ile yapılan görüşmeler; anlamlı, cana yakın ve sık sık olursa
amaca etkisi olur. Değişen hedefler sırasında, ilişki dikkatlice yapılandırılmak
zorundadır ve belirtilen koşullar uygulanabilir: a) Eşit statüde ilişki, b)Sık görüşmeyi
sağlayacak sosyal ortam, c) Rekabetten çok işbirliğini hedefleyen aktiviteler, d) Cana
yakın ve keyif verici ilişkiler, e) Öğretmenler tarafından tasarlanmış pozitif amaçlar, f)
Bilimsel olarak planlanmış kanıtlar (Horne, 1985). Eşit statüde ilişki, tartışmaların,
fikirlerin, yorumların, alınan yardımların eşit ve iletişim halinde sağlanmasıdır. Bütün
öğrencilerin eşit seviyede ve şartlarda rol aldığı işbirliği ile problem çözme aktivitesi
gibi bir aktivite örnektir. En iyi örnekler, çocukların birlikte çalışma imkânı bulduğu dış
ortam aktiviteleri veya deneysel eğitim projeleridir.
2-Paralimpik Eğitim
Paralimpik Eğitim nedir?
Paralimpik Eğitim yeni bir terimdir. Paralimpik hedefler, bir eğitim sistemi ile
bağdaştırılarak, engelli insanların dikkate alınması ve anlaşılmasını sağlayan etkili bir
eğitim metodunu barındırır.
Paralimpik eğitimin amacı, çocukların ve gençliğin, farklı yetenekteki insanların uyum
içinde bir arada yaşama fikrine destek olacak aktiviteleri oluşturmak ve
desteklemektir. Bu amaçla ilişkili konular şunlardır:
-Engelli insanların anlaşılması ve olumlu düşüncelerin gelişmesini sağlamak.
-Bireysel gelişimlerinde, eşit katılım haklarını anlamalarında gençliğe yardımcı olmak.
-Paralimpik hareketin fikirleri ve eğitim değerine duyarlılığı arttırmak.
-Farklı dillerde ve iletişim formatlarında eğitim programları hazırlamak ve
desteklemek.
Paralimpik oyunların başarısı ve Paralimpik hareketin inanılmaz gelişimi, yeni bir eğitim
dalına ihtiyaç doğurdu: Paralimpik Eğitim. Bugün, Paralimpik Eğitim Seminerleri,
Konferanslarını daha çok duyar olduk. Uyarlanmış fiziksel aktivitedeki bilim adamları,
bu eğitimin okullarda da düşünülebileceğini açıkladılar. Ayrı bir konuymuş gibi değil,
fiziksel eğitimin içinde diğer aktiviteler ile kaynaştırılarak. Bu aktiviteler, bireysel
farklılıkları kabullenmenin, engelli atletlerin başarılarına duyarlı olmanın ve sporun bir
parçası olmaya hakları olduğuna dair duyarlılığı arttırabilir.
Paralimpik Eğitim, eğitim aktiviteleri oluşturarak ve destekleyerek çocuklarda, insan
dayanışması, tolerans ve sessiz duyarlılık duygusunun gelişmesinde yardımcı olur.
Paralimpik Oyunlar Eğitim Programı nedir?
Paralimpik Eğitim programı ile ilk tanışma, 1996 Atlanta Organizasyon Komitesi ile oldu.
Farklı yaşlardaki çocukların eğitim ihtiyaçlarını karşılayacak malzeme setleri
geliştirdiler. Bu, “The Paralympics” olarak adlandırıldı. Ana fikir; engelli insanlar
hakkında genel bir duyarlılık yaratmak, farkları olduğu kadar benzerliklerinin de
olduğunu ön plana çıkarmaktı.
Bu başarılı girişimden sonra Sydney 2000 Organizasyon Komitesi, “Engelleri Kaldır”
ismini verdiği eğitim malzemesini oluşturdu. Genç öğrenciler için çok uygundu. Ana fikir,
engelli atletlerin anlaşılması ve duyarlılık oluşturulmasıydı ve genç Avustralyalılarda
Paralimpik oyunlara ilgi ve destek yarattı.
2002 Salt Lake Organizasyon Komitesi Eğitim Bölümü, dersler, aktiviteler ve
programlar sağlayarak Utah Eyaletindeki öğretmenler ve öğrenciler için güvenilir
öğrenme fırsatları sundu.
2004 Atina Paralimpik oyunları için Paralimpik Eğitim malzemesi ‘1960’tan 2004’e
Paralimpik Oyunlar’ olarak isimlendirildi.
Son olarak da 2006 Paralimpik Kış Oyunları Organizasyon Komitesi, İtalyan çocukları
için ‘Çocuklar Köyü’ adını verdiği eğitim malzemesini hazırladı. Bu Paralimpik eğitim
programlarının başarısı, okullarda Paralimpik değerlerin ve amaçlarının tanıtılması için
en uygun zamanın Paralimpik Oyunların başlamasından aylar öncesinde ve oyunlardan
hemen sonra özellikle, yapıldığı şehirde, bölgede ve ülkede olduğunu gösterdi.
Gelecekte IPC eğitim programlarını oluşturmak için Paralimpik Oyunlarını organize eden
komitelerle daha sıkı ve yakın olarak çalışacaktır.
“Eğitim programlarına genç insanların katılımı, toplumlardaki tüm bireylerin yeni
anlayışlarını besleyecektir. Eğer dünya gençliği arasında hoşgörü ve saygının gelişmesine
izin verilirse, sahne gelecekte çok daha bütünleşmiş bir topluma için hazır olacaktır.”
Sir Philip Craven, Uluslararası Paralimpik Komitesi Başkanı, 2004.
3-Eğitim ve Spora Hak
Engelli insanlar için eğitim; fiziksel eğitim dâhil, bir hak mıdır?
Evet. Eğitimin tüm insanlar ve engelli insanlar için fiziksel aktivite ve spor kadar bir
hak olduğunu beyan eden çeşitli dokümanlar mevcuttur. Çocuk Haklarında, Birleşmiş
Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütünde, Uluslararası Fiziksel Eğitim ve Spor
Antlaşmasında, Engelli İnsanları Eşitlemenin Standart Kurallarında ve Engelli İnsan
Hakları Antlaşmasında referanslar mevcuttur.
Engelli insanlar için spor ve rekreasyon bir insan hakkı mıdır?
Şu an yaygın olarak kabul edilen spora katılım fiziksel aktivite ve antrenmana uygunluğu
sağlama şartıyla, katılımcılara fiziksel ve zihinsel sağlık sonucunu doğurur. Paralimpik
spor, topluma engelli bireylerin amatör veya elit sporcular haline gelmesine olanak
sağlama potansiyelini verir. Herkesin sağlıklı olmaya ve ırk, milliyet, cinsiyet, din ayrımı,
cinsel yönelim ve engellilik gözetmeksizin fiziksel uygunluk ve egzersize katılıma giriş
hakkı vardır. Paralimpik hareketin, inisiyatifi ele alarak gündemin değerini arttırma
yeteneği mevcuttur.
4-İletişim & Erişebilirlik
Engelli bir insana nasıl hitap edip veya onunla nasıl konuşacağım?
Engelli bir insan veya bir sporcuyla konuşurken, röportaj veya sosyal olurken, yapılması
gereken bazı genel kurallar aşağıdaki gibidir.
-Daima önce kimliğini tayin et ve sonra engelini. Bazen bu gerekli değildir veya engelini
belirtmek uygun değildir. Kendinizi bunu yapmak için mecbur hissetmeyin.
-Engelli bir insanla konuştuğunuzda, bunu bir çevirmen ya da bir rehberle olduğundan
fazla dolaysız konuşun.
-Fiziksel engelli bir insanın aynı zamanda işitme engeli veya zihinsel engeli olduğunu da
düşünmeyin.
-Doğal davranın ve her kelimeyi, hareketi izlemeyin. Görme engelli bir insana “Bakar
mısın/Gördün mü?” veya tekerlekli sandalye kullanan birine “Hadi kalk gidiyoruz!” gibi
cümleler kullandığınızda kendinizi mahcup hissetmeyin.
-İnsanlar yardım veya sadaka almak istemezler. Engelli bir insanın kronik hasta veya
sağlıksızlığının çaresiz olmadığını hatırlayın.
-Engelli insanların bağımsız davranabilmek için sizin sabrınıza ve yeterli zamanınıza
ihtiyacı olduğunu unutmayın. Eğer karşınızdaki kişi iletişim yardımı kullanıyor veya bir
öğrenme güçlüğü çekiyorsa, konuşması için ekstra zaman verin.
-Eğer onları anlamazsanız, konuşulanı tekrarlamalarını isteyin.
-Biriyle selamlaştığınızda, eğer siz tokalaşırsanız karşınızdakinden de (ellerinde bir
engeli veya protezi varsa bile) aynı hareketi yapmasını sağlayın. Hangi hareketin uygun
olup olmadığını karşı taraf bilmenizi sağlayacaktır.
-“Trajik”, “acıklı”, “kurban” veya “tekerlekli sandalyeye bağımlı olmak” gibi dokunaklı
kelimeler kullanmaktan kaçının. Yetenekler üzerinde durun ve “tekerlekli sandalye
kullanan” gibi engellilik cümlelerini tercih edin.
-Engelli insanları tasvir etmekten kaçının. (sıra dışı, insanüstü vb)
-Günlük yaşamlarındaki halleriyle onları tasvir edin. Örneğin engelli bir insan bir sporcu
olabilir fakat aynı zamanda bir ebeveyn, inşaat mühendisi, müdür veya gazeteci
olmayabilir.
Engelli bir insana
bulundurmalıyım?
yardım
teklifinde
bulunmadan
önce
neyi
göz
önünde
Engelli bir insanın yardım isteyip istemediğini önceden mutlaka sorun. Yardımınız
gerekmiyor olabilir. Yine de sormanızda yarar vardır. Eğer yardımınız istenirse, en
uygun şekilde yardım etmek amacıyla talimatları dinleyin veya sorun. Kişinin özel alanına
saygı gösterin ve tekerlekli sandalyenin kişinin özel alanının bir parçası olduğunu
unutmayın.
Engelli bir insanla konuşurken en uygun kelime ve ifadeler nelerdir?
SAKININ
KULLANIN
Özürlü insan/sporcu, Sakat insan/sporcu
Engelli insan/sporcu, Paralimpik Sporcu
Fiziksel özürlü
Normal atlet
Paraplejik
Kuadriplejik
Kör
Zeka özürlü
Spastik
Anormal, normalaltı, sakat, deforme
Duçar, sallabaş
Tekerlekli sandalyeye bağımlı
Kötürüm, sakat
Fiziksel engelli
Spor yapmaya elverişli atlet
Paraplejili insan
Kuadriplejili insan
Görme engelli insan
Zihinsel engelli
CP'li birey
Engeli belirt
Kişinin engeli…………….
Tekerlekli sandalye kullanıyor
Fiziksel engelli
Hasta
Engel
Kesik
Ampüte-ampütasyon
Izdırap çekmek
Engeli belirt
Kurban
Engeli belirt
5-Uluslararası Paralimpik Komitesi
Uluslararası Paralimpik Komitesi ve Paralimpik Hareket nedir?
Uluslararası Paralimpik Komitesi (IPC) Paralimpik sporun dünya çapındaki idari organıdır
ve 13 spor dalı için Uluslararası Federasyon şeklinde hizmet verir. IPC, Yaz ve Kış
Oyunlarını, Dünya Şampiyonalarını ve diğer engelli yarışmalarını koordine eder ve
denetler. Aynı zamanda sporcuların yerel, ulusal ve uluslararası seviyelerdeki
gelişimlerini ve istihdamını destekler. IPC’nin vizyonu; “Paralimpik Sporcuların sporla
ilgili üstünlük ve ilham kazanmasını sağlayarak dünyayı ayaklandırıp, coşturmaktır.”
IPC, 22 Eylül 1989’da kurulmuş Uluslararası kâr gütmeyen bir organizasyon olup, 5
kıtadan 160 Ulusal Paralimpik Komite (NPC) ve 4 engelli spesifik Uluslararası Spor
Federasyonu (IOSD) ile çalışır. Organizasyonun seçilmiş temsilcileri tarafından
oluşturulmuş demokratik bir tüzüğü ve yapısı vardır. 4 IOSD şunlardır:
-CPISRA: Cerebral Palsy Uluslararası Spor ve Rekreasyon Derneği
-IBSA: Uluslararası Görme Engelliler Spor Federasyonu
-INAS-FID: Uluslararası Zihinsel Engelliler Spor Federasyonu
-IWAS: Uluslararası Tekerlekli Sandalye ve Ampüte Spor Federasyonu
Oysa diğer Uluslararası Spor Organizasyonları engelli atletleri bir engel grubuna ya da
bir spesifik spora limitler. IPC bir şemsiye organizasyon olarak çeşitli sporları ve
engellileri temsil eder.
Paralimpik Hareketin tarihçesi nedir?
Sir Ludwig Guttmann 1948’de Büyük Britanya Stoke Mandeville’de omurilik felçli
askerler arasında çeşitli spor müsabakaları organize etmiştir. 4 yıl sonra Hollanda’dan
sporcular oyunlara katılmış ve böylece Uluslararası Paralimpik Hareket doğmuştur.
Engelli sporcular için olimpik stildeki oyunlar artık Paralimpikler olarak
adlandırılmaktadır ve ilk defa 1960’da Roma’da organize edilmiştir. 1976’da Toronto’da
çok daha fazla engelli gruplar katılım göstermiş ve Uluslararası Spor Yarışmalarında
değişik engel gruplarının birleşmesi fikri doğmuştur. Aynı yıl ilk kış Paralimpik Oyunları
İsveç’te yapılmıştır.
“Paralimpik” kelimesi nereden gelmektedir?
Paralimpik kelimesi temelde olimpik ve paraplejik kelimelerinin birleşmesinden
oluşmakla beraber; diğer engel gruplarının da dâhil olduğu düşünüldüğünde şu an ki
anlamında, her iki hareketin de ard arda yapılmasından dolayı “paralel” (Yunanca’da edat
olan para) ve “olimpik” kelimesinden oluşmaktadır. 1988’den beri Paralimpikler oyunların
resmi terimidir.
6-Paralimpik Şekiller
Paralimpik Sembol (Logo) nedir?
Paralimpik sembol (logo) 2003’te bulunmuştur. Hareketi temsil eden bir sembol olup
Latince’de “Hareket ederim” anlamına gelen merkezi noktadan çevrilen üç elementi
simgeleyen şekilden oluşmuştur ve IPC’nin dünyanın her bir köşesinden getirdiği
sporcuların birleşimini ve yarışmalarına olanak tanıdığını vurgular. Aynı zamanda
paralimpik sporcuların devamlı olarak performanslarıyla dünyaya heyecan ve ilham
verdiğini ve daima ilerleme kaydettiklerini ve asla vazgeçmediklerini vurgulamaktadır.
Paralimpik sembol dünyadaki çoğu ulusal bayrağın üzerinde bulunan kırmızı, mavi ve yeşil
renkteki üç elementten oluşmuştur.
Paralimpik Hareketin parolası nedir?
Her paralimpik sporcu ruhu, limitlerini zorlayarak fikir ve ilkelerinden vazgeçmez.
IPC’nin yakaladığı Paralimpik Hareketteki “Hareketteki ruh” parolasını başarmaya
çalışmaktır. Böylece tüm dünyadan sporcular tek bir sahnede yer alarak,
performanslarıyla dünyayı coşturacaklardır.
IPC’nin vizyonu nedir?
IPC’nin vizyonu; “Paralimpik Sporcuların sporla ilgili üstünlük ve ilham kazanmasına
olanak tanıyarak dünyayı ayaklandırıp, coşturmaktır.” Vizyonun içindeki her kelime
IPC’nin esas amacını belirtmek için açık bir anlama sahiptir.
-Olanak tanımak: Organizasyon olarak IPC’nin öncelikli rolü; sporcunun
yetkilendirilmesinden özgür iradesine geçişinin koşullarını oluşturmaktır.
-Paralimpik Sporcular: IPC aktivitelerinin birini hedefi, Paralimpik sporcular kapsamında
onları en alttan en elit seviyeye çıkarmaktır.
-Sporda üstünlük kazanmaları: Spor merkezli organizasyon hedefi
-İlham ve dünyayı coşturmak: Harici sonuç olarak, IPC dünyayı engelli insanlar için daha
iyi hale getirerek katkı sağlar. Bunu başarmak için dış organizasyonlar ve Paralimpik
hareketin teşviki bir bütün olarak önemlidir.
7-Paralimpik Oyunlar
Paralimpik Oyunlar nelerdir?
Paralimpik Oyunlar 5 farklı engel grubundaki sporcular için elit bir spor
organizasyonudur. Katılımcıların atletik başarılarının üzerinde engelli olmalarından daha
fazla durulur. Hareket ilk günlerinden beri önemli ölçüde büyümüştür. Paralimpik Yaz
Oyunlarına 1960’da 23 ülkeden katılan sporcu sayısı 400’den 2004 Atina’da 3806
sporcuya yükselmiştir.
Paralimpik Oyunlar ne zaman nerede yapılır?
Paralimpik Oyunlar Olimpiyat Oyunlarıyla her zaman aynı yılda yapılmıştır. 1988 Seul
Paralimpik Oyunlarından ve 1992 Tignes-Albertville’de yapılan Paralimpik Kış
Oyunlarından beri Olimpiyat Oyunlarının yapıldığı stadyumlarda organize edilmiştir. 19
Haziran 2001’de IOC ve IPC arasında yapılan antlaşmaya göre de gelecekte de bu
şekilde olması garanti altına alınmıştır. 2008’den sonrası içinde Olimpiyat Oyunlarını
yapacak konuk ülke aynı zamanda Paralimpik Oyunlarınıda düzenlemek zorundadır.
PARALİMPİK YAZ OYUNLARI
Yıl
Yer
Engel Grupları
Ülke Sayısı
Sporcu Sayısı
Olimpiyat
Stadyum
Paylaşım
İlginç Noktalar
1952
Stoke
Mandeville,
GBR
Omurilik
Felçliler
2
130
Hayır
Engelli atletler için ilk
uluslararası oyunlar
1960
Roma, ITA
Omurilik
Felçliler
23
400
Evet
Olimpiyat stadyumuyla
aynı yerde yapılan ilk
oyunlar
1964
Tokyo, JPN
Omurilik
Felçliler
21
375
Evet
“Ağırlık Kaldırma” branş
olarak eklendi.
1968
Tel Aviv, ISR
Omurilik
Felçliler
29
750
Hayır
“Lawn Bowls” branş olarak
eklendi.
1972
Heidelberg,
GER
Omurilik
Felçliler
Hayır
İlk kuadriplejik müsabaka
dâhil oldu. Görme
engelliler için gösteri
aktiviteleri yapıldı.
43
984
Yıl
Yer
Engel Grupları
Ülke Sayısı
Sporcu Sayısı
Olimpiyat
Stadyum
Paylaşım
İlginç Noktalar
1976
Toronto,
CAN
Bedensel Engelliler,
Ampüte, Görme
Engelliler
38
1657
Hayır
Yarış için özel tekerlekli
sandalyelerinin ilk olarak
kullanımı
1980
Arnhem,
NED
Bedensel Engelliler,
Ampüte, Görme
Engelliler, CP
Hayır
Oturark Voleybol branş
olarak eklendi. CP'li
sporcular için branşlar
eklendi.
Hayır
Futbol (7 kişilik), Boccia
ve Bisiklet (Road) branş
olarak eklendi. L.A
Olimpiyat Oyunlarında
Tekerlekli Sandalye Yarışı
gösterisi yapıldı.
1984
Stoke
Bedensel Engelliler,
Mandeville,
Ampüte, Görme
GBR&New
Engelliler, CP
York, USA
42
41 (GBR)
45 (USA)
1973
1100 (GBR)
1800 (USA)
61
3013
Evet
Judo, Tekerlekli Sandalye
Tenisi branş olarak
eklendi. Olimpiyat ve
Paralimpik Organizasyon
Komitelerinin işbirliği.
82
3021
Evet
Organizasyonel
mükemmellik
Evet
Binicilik ve Bisiklet
(Track) branş olarak
eklendi. İlk dünya
çapındaki birleşmiş
sponsorluk.
1988
Seul, KOR
Bedensel Engelliler,
Ampüte, Görme
Engelliler, CP, Les
Autres
1992
Barcelona,
ESP
Bedensel Engelliler,
Ampüte, Görme
Engelliler, CP, Les
Autres
Atlanta,
USA
Bedensel Engelliler,
Ampüte, Görme
Engelliler, CP, Les
Autres, Zihinsel
Engelli
2000
Sydney,
AUS
Bedensel Engelliler,
Ampüte, Görme
Engelliler, CP, Les
Autres, Zihinsel
Engelli
122
3843
Evet
Yelken ve Tekerlekli
Sandalye Rugby branş
olarak eklendi. Rekor bilet
satışı
2004
Athens,
GRE
Bedensel Engelliler,
Ampüte, Görme
Engelliler, CP, Les
Autres
136
3806
Evet
Futbol (5 kişilik) branş
olarak eklendi. Rekor
medya katılımı
2008
Beijing,
CHN
Bedensel Engelliler,
Ampüte, Görme
Engelliler, CP, Les
Autres
150*
4000*
Evet
Kürek branş olarak
eklendi.
2012
London,
GBR
Bedensel Engelliler,
Ampüte, Görme
Engelliler, CP, Les
Autres
150*
4200*
Evet
2007'de finali olacak
şekilde programlandı.
1996
103
3195
PARALİMPİK KIŞ OYUNLARI
Yıl
Yer
Engel Grupları
Ülke Sayısı
Sporcu Sayısı
Olimpiyat
Stadyum
Paylaşım
İlginç Noktalar
1976
Örnsköldsvik,
SWE
Ampüte, Görme
Engelliler
17
250+
Hayır
Kızak yarışı gösterisi
18
350
Hayır
Bayır aşağı kızak gösterisi
21
457
Hayır
Sarajevo Olimpiyat
Oyunlarında Dev Slalom
gösterisi
1980
Geilo, NOR
1984
Innsbruck,
AUT
Bedensel
Engelliler,
Ampüte, Görme
Engelliler, CP, Les
Autres
Bedensel
Engelliler,
Ampüte, Görme
Engelliler, CP, Les
Autres
1988
Innsbruck,
AUT
1992
TignesAlbertville,
FRA
1994
Lillehammer,
NOR
1998
Nagano, JPN
2002
Salt Lake,
USA
2006
Torino, ITA
2010
Vancouver,
CAN
Bedensel
Engelliler,
Ampüte, Görme
Engelliler, CP, Les
Autres
Bedensel
Engelliler,
Ampüte, Görme
Engelliler, CP, Les
Autres
Bedensel
Engelliler,
Ampüte, Görme
Engelliler, CP, Les
Autres
Bedensel
Engelliler,
Ampüte, Görme
Engelliler, CP, Les
Autres, Zihinsel
Engelli
Bedensel
Engelliler,
Ampüte, Görme
Engelliler, CP, Les
Autres
Bedensel
Engelliler,
Ampüte, Görme
Engelliler, CP, Les
Autres
Bedensel
Engelliler,
Ampüte, Görme
Engelliler, CP, Les
Autres
22
398
Hayır
Alp ve İskandinav
Kayağına Oturarak Kayak
branşı tanıtıldı.
24
475
Evet
Biatlon branşı eklendi.
Zihinsel Engelliler
sporcular için Alp ve kros
kayağı gösterisi
31
492
Evet
Kızaklı buz hokeyi branş
olarak eklendi.
32
571
Evet
Paralimpik Kış Oyunlarına
halkın ve medyanın artan
ilgisi
36
416
Evet
Bilet satışı talebinin artışı
39
477
Evet
Tekerlekli Sandalye
Curling branş olarak
eklendi.
45*
650
Evet
Bu oyuna 2 takım daha
ilave edildi.
Bir Paralimpik Oyunun amblemi ne demektir?
Paralimpik Oyunları organize eden her komitenin kendi oyunlarını temsil etmesi için
kendi amblemlerini yaratırlar. Amblem; paralimpik oyunların değerini ve ev sahibi ülkeyi
temsil etmesi amacıyla paralimpik sembol (logo) ve grafik elemanından oluşmuştur.
Bir Paralimpik Oyunun amblemi ne demektir?
Her bir Paralimpik Oyun genellikle iyi şansı simgeleyen insan, hayvan veya madde (öğe)
olan bir maskotla temsil edilir. Maskotlar genellikle ev sahibi ülkenin doğasını veya
kültürünü yansıtır.
Paralimpik Oyunlar ve Özel Olimpiyatlar arasındaki fark nedir?
Paralimpik Oyunlar ve Özel Olimpiyatlarda engelli atletler müsabaka ettiği için ve kâr
gütmeyen Uluslararası Organizasyonlar tarafından düzenlendiği için birbirlerine çok
benzemektedirler. Bunun haricinde aşağıdaki 3 ana konuda birbirinden farklıdır.
1-Çalıştıkları sporcuların engel kategorileri
2-Katılan sporcuların kriterleri
3-Ayrı ayrı organizasyonlarının yapısı. Özel Olimpiyatlar yalnızca zihinsel engelli
sporcular içindir.
Paralimpik Oyunlara katılabilmek için sporcular gerekli kriterleri yerine getirmek
zorundadırlar ve seçilebilir olmak için ayrı ayrı sporlardaki standartlara ulaşıp hak
kazanmalıdırlar. Paralimpik Oyunları sporcuların zorlu bir nitelik işleminden geçtikleri
ve oyunlarda en iyi şekilde yarışacakları seçkin performanslı sporlarla ilgilidir. Bunun
yanında Özel Olimpiyatlar yapabilen ve yapabilecek olan sporcular üzerinde durur.
Nitelik işlemi, sıralaması yoktur. Bunun yerine Özel Olimpiyatlarda katılımcılar arasında
rastgele seçim sistemi vardır.
8-Paralimpik Sporlar
Hangi sporlar Paralimpik oyunların bir parçasıdır?
2008 Pekin Paralimpik Yaz oyunlarını programında 20 spor dalı yer almıştır. Bunların 18’i
engelsiz sporcuların yaptığı branşlar olup 2’si engellilere özel olan boccia ve golbol' dur.
Bu branşların 14’ü bireysel olarak yapılırken, 6 tanesi takım halinde yapılır. Spor
dallarının listesi aşağıdadır.
Vancouver 2010 Paralimpik Kış Oyunları esnasında programda 5 spor olacak Alp disiplini,
Biatlon, Kuzey Disiplini, Kızaklı Buz Hokeyi ve Tekerlekli Sandalye Curling’dir. Tüm bu
branşlar engelsiz kategorisinde de mevcuttur. Kızaklı Buz Hokeyi ve Tekerlekli
Sandalye Curling takım sporlarıdır. Diğer 3' ü bireysel sporlardır.
YAZ SPORLARI
OKÇULUK
Bedensel engeli olanların okçulukla ilk teması 50 yıl önce olmuştur. Başlangıçta diğer
sporlarda olduğu gibi rehabilitasyon ve zaman geçirme etkinliği olarak kullanıldı.
Engelliler için ilk okçuluk müsabakası Mandeville Hastanesinde 1948 'de
gerçekleştirildi. O tarihten günümüze bu spor hızlı bir gelişim kaydetti.
Yeni yay teknolojileri, kurallardaki değişiklikler ve insanların gittikçe artan ilgisi bu
sporun daha çok sporcu tarafından ve daha büyük heyecanla yapılmasını sağladı.2006
yılında 37 ülke okçuluk dalında yarışmıştır fakat bu rakam gittikçe artmaktadır.
Okçuluk 1960 Roma'da yapılan ilk Paralimpik sporlardan biriydi ve bu spor bir
isabetlilik, güç ve konsantrasyon testidir. Okçuluk 3 farklı kategoride (omurilik felçli,
CP, ampute, Les autres) olan sporculara açıktır. Bireysel ve takım yarışmalarında,
ayakta ve tekerlekli sandalye ile olan müsabakaları kapsar. Sporcular belli bir mesafede
10 bölgeye ayrılmış hedefe atış yaparlar. Yönetim organı, IPC okçuluk teknik
komitesiyle koordinasyon halindeki IPC’dir. IPC okçuluk kitabında detaylı olarak
belirtildiği gibi küçük birkaç uyarlamayla Uluslararası okçuluğun ileri organı FITA'nın
kurallarını takip etmektedir.
ATLETİZM
Kitleleri atletizme çeken bir kısa mesafecinin hızı, bir atıcının dayanıklılığı, bir uzun
atlamacının gücü ve bir uzun mesafecinin dayanıklılığıdır. Parkur ve saha içi müsabakalar
Paralimpik oyunların en fazla etkileyen branşı olmuştur. Müsabakalar kadın erkek olmak
üzere geniş sayıda sporcu ve seyirciye açıktır. Atletizm 1960 yılındaki Paralimpik
Oyunlarından beri oyunların bir parçasıdır. Teknolojik ilerleme ile atletlerin iradeleri
hayal edilemez hedefleri gerçeğe çevirmiştir. Kimi tekerlekli sandalye ile kimi
protezlerle ve görme engellilerde gören bir yardımcının kılavuzluğunda yarışırlar.
Atletler kendilerinin fonksiyonel klasifikasyonlarına göre her branşta yarışırlar ve bu
branşların her seferinde daha fazla sporcuyu çekebilmesi için branşların yeniden
tanımlamaları yapılır.
-Parkur müsabakaları: Kısa mesafede (100 m, 200 m, 400 m); orta mesafede (800 m,
1500 m); uzun mesafede (5.000 m, 10.000 m) ve bayrak yarışları (4*100 m, 4*400m)
-Yol müsabakaları: Maraton
-Atlama müsabakaları: Yüksek atlama, Uzun atlama, 3 adım atlama
-Fırlatma: Disk atma, gülle atma, cirit atma
-Kombine müsabakalar: Pentatlon (parkur ve yol müsabakaları, atlama müsabakaları ve
fırlatma müsabakaları atletlerin klasifikasyonlarına bağlı olarak)
2006’da atletizm dünyada 107 ülke tarafından yapılmış olup ve IPC teknik komitesinin
de koordinasyonuyla IPC tarafından yöneltilmiştir.
BOCCIA
Boccia yüksek odaklanma ve konsantrasyon gerektiren bir kas kontrolü ve isabetlilik
testidir. Sporun amacı oyun toplarını; “Jack” adı verilen özel bir hedef topun en
yakınına gelecek şekilde yuvarlamaktır. Boccia 42 ülkede oynanmakta olup beyin felci
veya benzer bir nörolojik rahatsızlıktan ötürü tekerlekli sandalye kullananlar
tarafından yapılmaktadır. Uzun yıllar boyunca bir boş vakit değerlendirme aracı ve
rekabet gerektiren bir spor olarak geliştirilmiş ve 1984 New York Paralimpik
Oyunlarında tanıtılmıştır. Boccia Olimpiyat Oyun programında yer almaz. Bütün
müsabakalar karışık ve özel birey, çiftler ve takımlar halinde 7 madalyalı müsabaka
halinde yapılır. Oyun 4 raunttan tekler ve çiftler şeklinde oluşur veya 6 raunt olup
takım halinde oynanır. İşaretli bir kortta sert bir zeminde oynanır. Boccia Uluslararası
Boccia Komisyonu (CPISRA, CP-Uluslararası Spor ve Boş Zamanları Değerlendirme
Birliği) tarafından yönetilir.
BİSİKLET
Tüm bisiklet müsabakalarında var olan hız ve heyecan engelli atletler için nispeten yeni
bir şeydir. Bu spor ilk olarak iki kişilik bisiklet kullanarak yarışmaya katılan görme
engelli bisikletçilerce geliştirilmeye başlanmıştır. Bisiklet ilk olarak 1988 Seul’da
Paralimpik spor olarak tanıtılmış ve günümüzde 40'tan fazla ülkede yapılmaktadır.
Bugün görme engelli atletlerin yanı sıra bisiklet sürmede gerekli yeterlilik ve fiziki
fonksiyonlarının derecelerine bağlı olarak CP’li, ampütasyon veya diğer fiziksel engelli
olanlar da kendi kategorilerine göre; 3 teker, iki kişilik bisiklet ve el bisikleti
kullanmaktadırlar. Yarış programı (parkur ve yol) bireyler ve takımlar için Sprint,
bireysel takip, 1000 metre zamana karşı yarış, yol yarışları ve yolda zamana karsı yarış
gibi parkur ve yol yarışlarını kapsar. Müsabakalar belli fiziksel yeterlilik grupları içinde
yapılır. İşlevsel yeteneklerine göre müsabakalar hem bayan hem erkek sporcular içindir.
Paralimpik Bisiklet dalında güvenlik nedeniyle özel IPC spesifik kuralları mevcuttur.
Haziran 2007’den itibaren engelliler için bisiklet sporu Uluslararası Bisiklet Birliğinin
(UCI) tarafından yönetilmektedir.
BİNİCİLİK
Uzun yıllar boyunca rehabilitasyon ve canlandırma tedavisinde kullanılmış olmasına
karşın, bir spor olarak ilk kez 1996 Atlanta’da Paralimpik Oyunları Programına dâhil
edilmiştir. Binicilik fiziksel ve görme engeli olan atletlerin katılımına açık bir spordur.
Müsabakalar engellilerin işlevsel profiline göre karışık stilde çoklu ve karma olarak
yapılır. Biniciler iki Dresaj, önceden belirlenmiş hareketlerden oluşan bir şampiyonluk
testi ve müzik eşliğinde serbest stilde bir testte yarışırlar. 3-4 kişilik biniciden oluşan
her takım için bir ekip takım testi de vardır. Sporcular atlarını sürerken kullandıkları
tırıs ve yürüyüş komutlarını verirken gösterdikleri binicilik yetenekleriyle
değerlendirilirler. Biniciler komutlarını verirken bağlayıcı dizgin barı, lastik bantlar ve
bunun gibi izin verilen bazı yardımcı aletleri kullanabilirler. 2006’dan beri Binicilik
Federasyonu (FEI) tarafından yönetilmektedir.
FUTBOL (5 kişilik)
Daha önce futbol oynamayı denemiş herhangi biri size futbolun profesyonel futbolcular
tarafından oynandığında göründüğü kadar kolay olmadığını söyleyecektir. Bunun üstüne
bir de oyuncuların topu, kaleyi veya rakiplerini göremediklerini bir düşünün ve işte size
inanılmaz heyecanlı bir oyun! Futbol 5 (kişilik) görme engeli olan ve tek gözü gören
kaleciyle oynanan bir oyundur. Her takım 5 kişiden oluşur ve maç 50 dakika sürer. Belli
değişikliklerle beraber bilinen futbol kurallarıyla aynıdır. Bu değişiklikler; top hareket
ettiğinde ses çıkarır, kaleciler görme engeli olmayan kişilerden seçilebilir ve oyun
boyunca rehberlik yaparlar. Maç esnasında takımın kalan bütün oyuncuları eşitliği
sağlamak için göz bantları takarlar ve her takımda 11 yerine sahada 5 kişi oynarlar.
Oynanan sahanın ölçüleri daha küçüktür ve ofsayt kuralı yoktur. Oyun 25 dakikalık 2
yarıdan oluşur. Uluslararası Görme Engelliler Spor Federasyonu’nun futbol alt komitesi
bu sporu Uluslararası Futbol federasyonunun (FIFA) uyarlanmış kurallarını takip ederek
yönetir. Bu spor 2006’da 21 ülke tarafından oynanmıştır. İlk Futbol (5 kişilik)
şampiyonası İspanya’da 1986’da gerçekleşmiştir. O tarihten bu yana spor dünyada hızla
yayılmış ve ilk tanınışı 2004 Atina Olimpiyatlarında olmuştur.
FUTBOL (7 kişilik)
Futbol dünyanın en heyecan verici sporlarından biridir ve hız, çeviklik ve etkileyici top
kontrolünü bir araya getirerek 7 kişilik versiyonu da bunun bir istisnası olmamıştır. Bu
spor resmen 1984 New York Stoke Mandeville Oyunlarından beri Paralimpik programın
bir parçası olmuştur ve CP-Uluslararası Spor ve Boş Zamanları Değerlendirme Birliği
(CPISRA) tarafından yönetiminde olup FIFA'nın kurallarına bazı uyarlamalar yaparak
uygulanmaktadır. Sahaya 11 yerine 7 oyuncu çıkar ve sahanın ebatları normalden daha
küçüktür. Ofsayt kuralı uygulanmaz ve taç atışı da tek elle yapılabilinir. Bu spor CP’li ve
farklı seviyelerdeki engelliliklere sahip sporculara yöneliktir. Maç 30 dakikalık 2
yarıdan oluşur. 2006’da Uluslararası müsabakalara 5 bölge katılmıştır ve katılımcı
ülkelerin sayısı gittikçe artmaktadır.
GOLBOL
Görme engeli olan atletlere özel bir spordur. 1946'da 2. Dünya Savaşı gazilerini
rehabilite etmek için yapılan bir çalışma sonunda keşfedilmiş ve 1976'da dünyaya
Toronto'da Paralimpik Oyunlarda tanıtılmıştır. Golbol müsabakaları oyun sahasındaki
özel atmosferden ötürü diğer bütün Paralimpik müsabakalardan farklı olarak
düzenlenmektedir. Amaç topu yuvarlayarak rakip kaleye göndermekken rakip de bunu
vücutlarını kullanarak engellemeye çalışmaktadırlar. Topun içindeki ziller gelen topun
yönünü oyunculara göstermeye yardım eder. Bu yüzden oyun esnasında oyuncuların topa
anında tepki verebilmeleri ve oyuna odaklanabilmeleri için oyun sahasında tam bir
sessizliğe ihtiyaç vardır. Golbol görme engeli olan erkek ve bayan atletler tarafından
oynanır ve atletler değişik görme seviyesine sahip oyuncuların birbirleriyle koordine
olabilmelerini sağlayan “blackout” ismi verilen bir maske giyerler. Oyun 10'ar dakikalık
2 yarıdan oluşur. Golbol Uluslararası Görme Engelli Spor Federasyonu tarafından
yönetilmektedir ve 2006 yılında dünya çapında 51 ülkede oynanmıştır.
JUDO
Judo denge, hassasiyet, vuruş ve güç özelliklerini sınayan ve fiziksel ve stratejik
performans gerektiren bir spordur. Öncelikle judo vücudun hareket kabiliyetini ön
plana çıkaran egzersizler yapmak, özgüven, kişisel disiplin ve bağımsızlık kazanmak için
yapılan bir askeri sanat etkinliği iken zamanla müsabaka şekline dönüşmüştür. Seul 1988
Paralimpik Oyunlarında judo programa dâhil edildi bu spor 30’dan fazla ülkede hem
erkek hem bayan sporcular tarafından yapılmıştır. Atina 2004 Paralimpik Oyunlarını
judo branşında kadınların ilk kez sikletlere dâhil edildiği organizasyon olmuştur.
Sporcular rakiplerini alt etmek veya hareketsiz bırakmak için farklı teknikler
kullanmalıdırlar. Bu spor farklı sikletlerdeki görme engelli sporculara yöneliktir.
Müsabaka 5 dk. sürer. Erkek veya bayanlardan 1 "ippon" yapan veya en yüksek skora
ulaşan kazanır. Bu spor Uluslararası Görme Engelliler Federasyonu (IBSA) tarafından
yönetilmekte olup; Uluslararası Judo Federasyonu (IJF) kurallarını uygular. Bu kurallar
bazı değişikliklerle görme engelliler için kullanılır ve müsabaka öncesinde engelli
sporcuların birbirleriyle iletişim kurabilmelerini sağlar.
AĞIRLIK KALDIRMA
Engelli atletler için ağırlık kaldırma ilk olarak Tokyo'da 1964’de ikinci Paralimpik
oyunlarında kendini göstermiştir. Bu müsabakaya günümüzdeki kurallardan az farkı olan
ve sadece omurilikte hasarı olan erkek sporcular katılmışlardır. Müsabakalar şimdi CP’li,
omurilik felçli, ampüte (sadece alt bacak) ve les autres’li tüm sporculara açıktır. Bayan
sporcular ilk olarak 2000 Sydney Paralimpik Oyunlarına katılmışlardır. Ağırlık kaldırma
üst gövdenin gücünü sınayan en uç testtir. Sporcular barı göğüsleyerek kaldırır ve
göğüs hizasına kadar indirip orada bir müddet tutarlar ve tamamen kaldırıp dirseklerini
kilitlerler. Vücut ağırlığına bağlı olarak 10 farklı kategoriye ayrılan tek disiplin Bench
Press (Göğüse Pres)'tir. Atletlere 3 hak verilir ve en yüksek ağırlığı kaldıran kazanır.
Ağırlık kaldırma IPC tarafından idare edilmekte ve IPC Ağırlık Kaldırma Teknik
Komitesi tarafından koordine edilmektedir. 1989'da kurulmuştur ve 2006 itibariyle 115
ülkede icra edilmektedir.
KÜREK
Kürek, Paralimpik Oyunlarındaki en yeni spordur. 2005'te Paralimpik programa dâhil
edildi ve 2008 Pekin'de ilk olarak Paralimpik müsabakalarda yer aldı. Uyarlanmış kürek
sınıflandırma düzenlemelerinde kriterleri başlangıç seviyesinde karşılayan engelli
atletler içindir. ”Uyarlanmış” ibaresi sporun kullanıcıya göre adapte edilmesi değil
kullanıcının sporu yapabilmesi için malzemenin sporcunun kullanımına uygun hale
getirilmesini ifade eder. Uluslararası Kürek Federasyonu (FISA) dünyadaki yegâne
kürek yönetim organıdır. Uyarlanmış kürek, erkek ve bayan atletlerin katılımına açıktır
ve FISA'nın Dünya Şampiyonası Programı'na dâhil olan 4 tekne sınıfına bölünmüştür.
Bunlar LTA4+, TA2x, AW1x ve AM1x’tir. LTA4+ ve TA2x karışık sınıf kayıklardır.
Bütün müsabakalar 1000m'lik parkurda tüm kategorilerde yapılır. (LTA4+ 2005 FISA
Dünya Kürek Şampiyonası'na kadar 2000 m' den uzun mesafelerde yapılmıştı.)
YELKEN
Yelken sporu Paralimpik Oyunlarında nispeten yenidir. Bu spor, 2000 Sydney'de
madalya verilen bir branş oluncaya kadar ilk olarak Atlanta 1996 Paralimpik Oyunları ile
birlikte bir gösteri sporu olarak tanıtıldı. Yelken ampüte, CP, görme engelli olanlar,
omurilik felçli olanlar ve Les Autres’li sporculara açıktır. Sınıflandırma sistemi 4
faktöre bağlıdır. Bunlar sağlamlık, el fonksiyonu, hareketlilik ve vizyondur. Atletler 3
müsabakada yarışırlar ki bunlar cinsiyet ayrımı gözetilmeyen kategorilerdir. Tek kişilik
ve 3 kişilik sabit omurgalı kayıklar çoğu engelli grupların kullanımına açıktır bununla
birlikte 2 kişilik sabit omurgalı kayıklar ileri derecede engellilerin kullanımı içindir. Bu
spor Uluslararası Engelli Yelken Birliği (IFDS) tarafından yönetilmekte ve Uluslararası
Yelkencilik Federasyonu (Dünya yelkenciliğinin idari merkezi) ile yakın işbirliği
içindedir. Bu spor 2006'da hızla büyümüş ve 50 ülkeyi kendi engelli sporcularını
geliştirme ve milli anlamda yarışacak seviyeye getirme noktasına çekmiştir.
ATICILIK
Atıcılık Toronto 1976'dan beri Paralimpik Oyunlarının bir parçası olmuş ve 51 ülkede
icra edilmeye başlamıştır. Atıcılık, sporcuların belli bir hedef üzerine tüfek veya silah
ile bir seri atış yaptıkları bir kontrol, isabetlilik testidir. Paralimpik Oyunlarda
müsabakalar fiziksel engelli tüm sporculara açıktır. Tekerlekli sandalyede ve ayakta
olmak üzere 2 sınıf müsabaka vardır. Atletler tüfek ve silah müsabakalarında 10 m, 25
m ve 50m’lerde erkekler, kadınlar ve karışık gruplar olarak yarışırlar. Atıcılık
fonksiyonel seviyelerine göre sınıflandırma sistemini kolaylaştırarak farklı engellilik
durumlarındaki sporcuların bireysel veya takım halinde yarışabilmelerini mümkün kılar.
Atıcılık IPC tarafından yönetilir ve Uluslararası Atıcılık Sporu Federasyonu (ISSF)’nun
uyarladığı kuralları takip ederek IPC Atış Teknik Komitesi tarafından koordine edilir.
Bu kurallar engelsiz kişilerle engelli kişiler arasındaki mevcut farkları dikkate
almaktadır.
YÜZME
Roma 1960'daki ilk Paralimpik Oyunlardan günümüze yüzme Paralimpik Oyunların ana
spor dallarından biri olmuştur. Olimpiyatlarda olduğu gibi sporcular yeteneklerini
Serbest, Sırtüstü, Kelebek, Kurbağalama ve Karışık stillerde ölçmektedirler. 2006'da
80'den fazla ülkenin erkek ve bayan sporcuları kategorilerinde fiziksel bir engele sahip
veya görme engelli olarak bu sporu yapmışlardır. Her stilde yarışacak atletler
fonksiyonel yeterliliklerine göre sınıflandırılırlar. Yönetim organı IPC'dir ve
Uluslararası Yüzücülük Federasyonu (FINA)'nun kurallarını uygulayan IPC Yüzme
Teknik Komitesi tarafından koordine edilir. FINA kuralları görme engeli olan sporcular
için “kulvar seçme”, “bazı yarışlarda “suyun içinde yarışa başlama” ve “işaret veya
tapper (özel bir başlama anahtarı) kullanımı” gibi bazı değişikliklerle uygulanır. Bununla
birlikte protez veya başka herhangi bir yardımcı alet kullanımına izin verilmez.
MASA TENİSİ
Masa tenisi ilk olarak 1960’da Paralimpik Oyunlara dâhil edilmiştir ve 2006'da 104
farklı ülkenin katılımıyla icra edilmiştir. Oturarak ve ayakta olmak üzere (görme
engelliler hariç) erkek ve bayan kategorilerinde tüm engelli gruplarından atletler
oyunlara katılmış ve müsabakalarda yarışmışlardır. Erkekler ve bayanlar eşli veya takım
halinde yarışabilmektedirler. Bir maç 5 set ve 11'er puan üzerinden oynanırken bireysel
veya eşli olan müsabakalarda 5 setin 3’ünü kazanan taraf galip olmaktadır. Masa tenisi
idari organı IPC Masa Tenisi Teknik Komitesi kanalıyla IPC'dir. Müsabakalarda
tekerlekli sandalyeli atletlerle ilgili olarak servis kurallarında küçük değişikliklerle
beraber Uluslararası Masa Tenisi Federasyonu (ITTF) kuralları Paralimpik Oyunlarda
da uygulanmaktadır.
VOLEYBOL (Oturarak)
Voleybol (oturarak) ilk kez Arnhem 1980'de Paralimpik Oyunlarına girmiştir. Voleybol
(Dünya Engelliler için Voleybol Organizasyonu, WOVD) tarafından yönetilmektedir.
2006'da 48 ülkenin sporcuları bu sporu yapmışlardır. Voleybol yüksek seviyede takım
çalışması, kabiliyet, strateji ve odaklanma gerektirir. Her takımın amacı topu filenin
öteki tarafına geçirip topu rakiplerin sahanın zeminine temas ettirmektir. Engelli bayan
ve erkek sporcular bu spora katılabilmektedirler ve asgari engellilik seviyesinin
gerekliliklerini yerine getirmelidirler. Takımlar; bayanlar ve erkekler müsabakalarında
bir seferde kortta 6 kişi olmak kaydıyla karışık sınıflardan oluşurlar. Her zaman atletin
bacağı yere temas ediyor olmalıdır ve servis bloğu da serbesttir. Çünkü oturarak
voleybol (10m*6m) ebadında daha küçük bir korta, daha alçak bir fileye ihtiyaç duyar
ve oyun nispeten ayakta voleyboldan daha hızlıdır. Oyun 5 settir ve 3’ünü alan oyunu
kazanır. Seti kazanan takım arada en az 2 puan fark olmak şartıyla 25 puana ulaşan
takımdır.
TEKERLEKLİ SANDALYE BASKETBOLU
Tekerlekli sandalye basketbolu 2. Dünya Savaşı'ndan sonra savaş gazilerini rehabilite
etmek için Sir Ludwig Guttman tarafından yapılan bir çalışmada geliştirilmiştir. O
günden bu yana bu spor dünya çapında tanınmış ve 1960 Roma'da Paralimpik programına
girmiştir. Paralimpik Oyunlardaki en popüler sporlardandır. Koşma, zıplama ve pivotluk
yapma engeli olan atletler için dizayn edilmiştir. Bayan ve erkek sporculara açıktır ve
5'erli 2 takımla oynanır. Engellilik seviyelerine göre 0,5 den 4,5 'a kadar (ki bu en
engelli düzeye karşılık gelir) değişir. Her takımda 12 oyuncu içinden 5’i oyun içinde
kortun içindedirler oyun boyunca takım başına puan miktarı 14 'ü geçmemelidir. Her
takımın amacı rakip takımın sepetine topu sokmak ve onların topu kontrol etmelerini ve
skorlarını engellemektir. Engelsiz basketteki gibi saha ölçüleri ve sepet yüksekliği
aynıdır. Uluslararası Tekerlekli Basketbol Federasyonu (IWBF)dünya tekerlekli
sandalye basketbolunun idari organıdır ve 2006 itibariyle bu spor 77 ülkede
oynanmıştır.
TEKERLEKLİ SANDALYE ESKRİMİ
II. Dünya Savaşından sonra savaş gazilerini rehabilite etmek için Sir Ludwig Guttman
tarafından Stoke Mandeville hastanesinde geliştirilmiştir. 1960 Roma Paralimpik
Oyunlarında tanıtılmış ve 2006 itibariyle 24 ülkede oynanmaktadır. Bu sporun izleyici
gözüyle en etkileyici yönü sandalyelerin yere sabitlenmiş olmasıdır. Bununla birlikte bu
sandalyeler vücudun üst kısmının rahat ve çabuk hareket etmesine imkân tanır ve
eskrimde engelsiz sporcuların attığı kadar hızlı adım atılır. Gerek erkek gerekse kadın
ampüte, omurilik hasarı olanlar veya beyin felci geçirmiş olanlar Flöre, Epe (erkeklerkadınlar) ve Kılıç (sadece erkekler) branşlarında yarışmaya uygundurlar. İdari organı
Uluslararası Tekerlekli Sandalye ve Ampüte Spor Federasyonu’dur. (IWAS)
TEKERLEKLİ SANDALYE RUGBY
Tekerlekli sandalyede rugby Kanada'da 1970'lerde kuadripleji (Bel veya boyun altı
bütün felç) hastası sporcular tarafından geliştirilmiştir. 1996'da Atlanta Paralimpik
Oyunlarında bir gösteri sporu olarak sunulmuş ve 2000 Sydney ile beraber Paralimpik
programa alınmıştır. 2006 itibariyle 22 ülke tarafından yapılmaktadır. Tekerlekli
sandalyede rugby yüksek konsantrasyon düzeyli kuadripleji rahatsızlığı olan kadın erkek
sporcular içindir. Bu sporda atletler topu rakip takımın çizgisinin ötesine geçirmeye
çalıştıkları için zaman zaman fiziksel güce dayanan bir spor halini alır. Fiziksel
yeterliliklerine bağlı olarak sporcular 0,5’ten 3,5’e kadar engel derecesine göre, 1'den
7'ye kadar gruplara ayrılırlar. Oyun esnasında tüm oyuncuların toplam değeri 8 puanı
geçemez. 4'erden 2 takım 8'er dk’lık 4 devre halinde maç yaparlar. Uluslararası
Tekerlekli sandalye ve Ampüte Spor Federasyonu'nun bir komitesi olarak IWRF
Uluslararası Tekerlekli Sandalye Rugby Federasyonu tarafından idare edilir.
TEKERLEKLİ SANDALYE TENİSİ
Tekerlekli sandalye tenisi ilk olarak Barselona 1992 Paralimpik Oyunlarında
görülmüştür.70'lerde ABD'den çıkmış ve Uluslararası anlamda oyuncular ve izleyenler
tarafından hararetle takip edilmektedir. Oyun, engelsiz tenis kurallarını uygular ve
sporcular yüksek seviyede yetenek, sağlık ve stratejiye sahip olmalıdır. Tekerlekli
sandalye tenisinin normal tenisten tek farkı topun yerde 2 kez sekmesine izin
verilmesidir. Ancak ilk sekme sahanın dâhilinde olmak zorundadır. Atletler 1 veya 2
bacakta kalıcı fonksiyon kaybı yaşıyor olmak zorundadırlar. Quad division kategorisi
için atlet 3 ana ekleminde sorunlu olmak durumundadır. Müsabakalar tekler (2 kişi),
çiftler (2 çift) olarak yapılır. Maçın galibi 2 seti kazanan oyuncu veya çifttir.
Uluslararası Tenis Federasyonu (ITF) Tekerlekli sandalye tenisinin de idari organıdır.
2006 itibariyle tekerlekli sandalye tenisi 70’in üzerinde ülkede oynanmaktaydı.
KIŞ SPORLARI
ALP DİSİPLİNİ (KAYAK)
İki Alp kayak müsabakası olan Slalom ve Büyük Slalom ilk olarak Paralimpik Kış
Oyunlarında 1976 İsveç Örnsköldvisk’te yapılmıştır. Alp disiplininde sporcular hız ve
çevikliği bir arada kullanıp saatte 100 km süratle yarışırlar. Paralimpik Oyunlarında 4
kategori vardır. Yokuş Aşağı, Süper-G, Büyük Slalom ve Slalom’dur. Paralimpik yarışlar
bu kategoride kadın-erkek omurilik hasarlı, CP’li, ampüte, Les Autres ve görme engeli
olanları kapsamaktadır. Bu atletler 3 farklı kategoride yarışabilirler ve fonksiyonel
yeterliliklerine göre bir sonuç hesaplama sistemiyle farklı engelleri olan sporcuların
birbirleriyle yarışabilmelerine imkân sağlamaktadır. Alp disiplini IPC Alp Kayak Teknik
Komitesi'nin koordinasyonu ile IPC tarafından yapılmakta olup Uluslararası Kayak
Federasyonu'nun kuralları birkaç uyarlama dışında tamamen burada da uygulanmaktadır.
Görme engeli olan sporcular ihtiyaçlarına göre uyarlanmış aletler (tekli kayak, oturarak
kayak ve ortopedik yardımlar gibi) kullanırlar ve görebilen rehberin verdiği sesli
işaretler eşliğinde kayabilirler. Alp disiplini günümüzde 35 ülkede yapılmakta olup
düzenli bir şekilde büyümektedir.
BİATLON
Biatlon ilk kez Lillehammer'da 1994'te tanınmıştır. Müsabaka fiziksel engellilere ve
görme engeli olanlara açıktır. 7,5 km’lik bir parkura sahip olup, 2,5 km’lik 3 etaptan
oluşmaktadır. Sporcular 2 etap arasında 10 m mesafeye konuşlandırılmış hedefleri
vurmak durumundadır ve her karavana, parkur sonuna eklenen süreyle cezalandırılır.
Burada başarının en önemli faktörü yarışma boyunca fiziksel dayanıklılığı ve atış
isabetliliğini artırmaya dayanmaktadır. Görme engelli sporcular akustik sinyallerdeki
frekans değişikleriyle hedef üzerinde olup olmadıklarını anlarlar. IPC Kuzey Avrupa
Kayak Teknik Komitesi koordinasyonu ile IPC tarafından Uluslararası Biatlon Birliği'nin
kuralları takip edilerek yönetilir.
KUZEY DİSİPLİNİ KAYAĞI
Kuzey Disiplini Kayak 1976’da İsveç Örnsköldsvilik'te Kış Oyunlarında oraya çıkmıştır.
Müsabaka fiziksel engelli ve görme engeli olan sporculara açıktır. Engelin fonksiyonel
derecesine bakılarak sporcu oturur-kayak, bir çift kayakla donatılmış sandalye kullanır.
Görme engeli olan atletler, gören bir rehber eşliğinde yarışırlar. Erkek ve bayan
sporcular kısa mesafede, orta mesafede ve uzun mesafede (2,5-20 km.) yarışırlar veya
bir takıma katılarak klasik veya serbest teknikleri kullanırlar. Uluslararası Kuzey
Disiplini Kayak Federasyonunun (FIS)'in uyarlanmış kuralları takip edilerek IPC Kuzey
Avrupa Kayak Teknik Komitesi tarafından koordine edilir ve bu spor 24 ülkede icra
edilmektedir.
BUZDA SLEDGE HOKEYİ
Buz Sledge Hokey buz hokeyinin Paralimpik türüdür. 1994'teki Lillihammer Paralimpik
Oyunlarının tanıtımından sonra oyunlarda izleyicilerin en çok dikkatini çeken oyun
olmuştur. Hızlı adımlar atılır oldukça fiziksel güce dayanır ve erkekler tarafından
vücudun alt kısmında sorun yaşayanlarca oynanır. 2006'da Buz sledge hokeyi 12 ülkede
icra edilmiştir ve IPC hokey teknik komitesinin koordinasyonuyla IPC tarafından
yönetilmektedir. Bazı uyarlamaların dışında (Engelliler için) Uluslararası Buz Hokeyi
Federasyonu kurallarını takip ederler (IIHF). Bu oyunda kayaklar yerine atletler 2
parçalı blade kızak takarlar ve bu bladeler buz hokeyi topuna çarpmadan üzerinden
geçmesine imkân verir. Ayrıca oyuncular iki farklı uç da kullanırlar. 1.uç olan küt uçlu
sopa topu itmek için, 2.'si ise yassı uçlu sopada şut atmak içindir.
TEKERLEKLİ SANDALYE KÖRLİNG
Tekerlekli sandalye körling oyunu büyük yetenek ve strateji oyunudur. İlk tekerlekli
sandalye körling Dünya kupası Haziran 2000’de Crans-Montana İsviçre'de yapılmıştır.
Bu tekerlekli sandalye körling ilk tanıtımını 2006 Torino Paralimpik Kış Oyunlarında
yapmıştır. Bu spor belden aşağısı fiziksel engelli erkek ve bayanlara açıktır. (Aşağı
bacak sklerosis bölgesinde yürüme fonksiyon engeli olan yani omurilik hasarı, CP’li, çoklu
sklerosis, çift bacak kaybı, vs) Bu spor günlük hayatlarında tekerlekli sandalye kullanma
zorunluluğu olanlar içindir. Her takım kadın-erkek oyunculardan teşkil edilmelidir.
Dünya Körling Federasyonu (WCF) tarafından yönetilir ve WCF kurallarıyla oynanır.
(Süpürme ile ilgili tek bir değişiklik vardır) 2006'da Tekerlekli sandalye körling oyunu
20’den fazla ülkede oynanmıştır.
Fiziksel engelli kimseler spor
malzemeler kullanırlar mı?
yapmak veya
rekreasyona
katılmak
için
özel
Fiziksel engelli kimseler spora katılabilmek için bu tarz özel malzemeler kullanırlar.
Çoğu zaman herkesin kullandığı malzemeleri onlar da kullanırlar. Basket topu, tenis
raketi, kayak takımları, vs. Fiziksel engellerin farklı olarak kullanabilecekleri
malzemeler ki eğer gerek varsa teknolojinin onların eksiklerini kapatıcı şekilde o
maksatla ürettiği ürünleri kullanmak olacaktır. Genelde özel malzemeler 3 grupta
toplanabilir. 1. Şahsi 2. Etkinliğe veya yapılan spora göre gereken malzeme 3. Çevresel.
Aşağıda bu malzemelere bazı örnekler var ki bunlar 3 kategoriye uygun malzemeler bir
kısmı da Paralimpik spor malzemeleridir.
Kişisel
Atletizm
Protez, Tekerlekli
sandalye
Bisiklet
Protez
Futbol (5 kişilik)
Golbol
Atıcılık
Tekerlekli Sandalye
Eskrimi
Alp Disiplini (Kayak)
Tekerlekli sandalye
Tekerlekli sandalye
Tekli kayak/oturarak
kayak, destekler
Aktivite/Katılım
spesifik
Çevresel
İp ve koşucu rehber
3 tekerlekli, 2
tekerlekli, bisiklet
Gözbağları
Daha ufak oyun
sahası
Gözbağları, zilli top
Dokunsal çizgiler
Masa desteği
Zemine sabitlenmiş
tekerlekli sandalye
Rehber
Oyun kuralları engelli sporcular için de aynı mıdır?
Birçok branşta engelliler ve engelsizler için Paralimpik Sporda kurallar aynıdır Fark
olduğu takdirde bu kurallar özel malzemelerin ilave edilmesine veya katılımcı
oyuncuların özel yeterliliklerine göre düzenlenirler. Paralimpik sporların kuralları IPC
web sitesinde mevcuttur.
Neden Paralimik Oyunlar Olimpiyatlarla birlikte organize edilmiyor?
Paralimpik Oyunlar dünyadaki 2. büyük spor organizasyonudur. Atina 2004 Paralimpik
Oyunlarına yaklaşık 4000 atlet katılmıştır. Görevli personel, gönüllüler, konaklama,
ulaşım ve gerekli genel maksatlı rezervasyonlar da düşünüldüğünde bir şehrin hem
Olimpiyatlara hem de Paralimpik Oyunlarına eş zamanlı olarak ev sahipliği yapması
hemen hemen imkânsız olurdu. IOC ve IPC arasındaki anlaşmaya göre Paralimpik oyunlar
o yıl Olimpiyatlara ev sahipliği yapan kentte Olimpiyatların hemen akabinde yapılacaktır.
9-Anti-Doping
Doping nedir?
IPC Anti-Doping koduna göre (Dünya Anti-Doping kod talimatına göre), doping ihlâline
karşı şu şekilde tanımlanmıştır.
-Sporcunun bedensel numunesinde yasaklanmış maddenin varlığı
-Yasak bir maddenin veya bir metodun kullanımı veya kullanmaya teşebbüsü
-Bildirimden sonra örnek tesliminde geç kalma ya da reddetme
-Yarış dışındaki test için sporcu uygunluk koşullarının ihlâli
-Doping kontrolünün herhangi bir bölümüne hile karıştırmak
-Herhangi bir yasak bir maddenin veya bir metoda sahip olma veya ticaretini yapma
-Herhangi bir sporcuya yasak bir madde veya metodun verilmesi, verilmesine yardımcı
olunması, verilmesine cesaretlendirilme, yardım edilmesi, teşvik edilmesi veya verilmeye
teşebbüs edilmesi
Sporda doping kontrolünün ilk gerekçesi, bazı yasak maddelerin zararlı etkilerinden
sporcuları uzak tutmaktır. İkincisi adaleti ve etik anlamda sporcuların yasak maddeleri
almadan performanslarını sağlayarak yarışmalarını garanti altına almaktır.
Yasaklanmış madde ne demektir?
Yasaklanmış madde, performansı arttırıcı ve dürüst oyununa karşı olduğu için spordan
men edilmiştir. Her sene Dünya Anti-doping Ajansı (WADA) yasak olan maddelerin
güncel bir listesini yayınlar. Tüm güncel liste için WADA’nın www.wada-ama.org sitesini
ziyaret ediniz.
Engel derecesine ve çeşitli faktörlere bağlı olarak, bazı sporculara listede olan ilaçlar
ve tıbbi tedaviler öngörülebilir. Yasak madde almaya ihtiyacı olan sporcular IPC’den
veya ilgili Uluslararası Federasyondan bir muafiyet için başvuru yapabilirler. Bu
Therapeutic Use Exemption Process (TUE)-Tedavi edici muafiyet işlemi diye
adlandırılır.
Paralimpik Oyunlarında sporcular anti-doping testlerinden geçerler mi?
Evet, Paralimpik Oyunlarındaki ilk resmi test programı 1988 Seul’da oldu. (Bu andan
itibaren Paralimpik Kış Oyunlarında ilk 1992 Tignes-Albertville’de oldu.) O zamandan
beri kontroller tüm yaz, kış paralimpik oyunlarında ve organize edilen birçok dünya
şampiyonasında yürütüldü ve IPC tarafından kabul edildi. 2004 Atina Paralimpik
Oyunlarında, toplam 670 doping testi yapıldı. 2006 Torino Kış Paralimpik Oyunlarında
üre ve kan testi dâhil olmak üzere 280 doping testi yapıldı.
Bir sporcu anti-doping kuralı ihlâli yaparsa ne olur?
Kapsamlı bir süreci takiben, anti-doping kural ihlâli olayının onayı uygulanmış olur. IPC
Anti-Doping Kodu Paralimpik hareket içerisindeki spor müsabakalarına hazırlanan ve
katılan tüm sporculara, koçlara, antrenörlere, yetkililere ve sporcuyla birlikte çalışan
medikal ve para medikal personele uygulanır. Onaylar yarışmadan yasakları ve bireysel
derecelerin iptalini içerir.
10-Klasifikasyon
Engelli sporcuların eşit şartlar altında yarışmalarını sağlamak için hangi sistem
mevcuttur? Klasifikasyon nedir?
Paralimpik klasifikasyon spor müsabakaları için yaş, cinsiyet ve ağırlık gibi herhangi
gruplamalarla karşılaştırmak içindir. Güreş, boks ve ağırlık kaldırma gibi belli sporlarda
sporcular ağırlık sınıflarına göre klasifike olurlar. Paralimpik Hareket içerisinde
klasifikasyonun 2 önemli rolü vardır.
-Uygunluk kriterlerini ayarlamak; hangi tip ve derecelerdeki engellerin sporda izin
verileceğini belirlemek. Sadece bireyin doğru tip engele sahip olması değil, engelinin
yeterli derecede ağır olması gerekmektedir. Bu kriterler spordan spora farklılık
göstermektedir.
-Müsabaka için sporcuları gruplandırmak engelliliğin etkisini azaltmayı; sporcu ve
takımların strateji ve yetenekleriyle belirlenen rekabetçi başarıyı sağlamayı hedefler.
Paralimpik Spor ve Oyunlarında kimler yarışabilir?
Paralimpik Harekette 6 değişik sporcu grubu vardır.
-Ampüte sporcular
-CP’li sporcular
-Görme engelli sporcular
-Bedensel engelli sporcular
-Zihinsel engelli sporcular
-Les Autres (diğer spor organizasyonları ve klasifikasyonların dışında kalan sporcu
grubu)
Sporcular nasıl klasifike edilir?
Paralimpik programdaki her bir spor sporcuların spor sınıflarına dağılımıyla kendine
özgü metoduyla tanımlanırlar. Bunu yapmak için, spor dalları onaylanır ve klasifikasyon
işlemini yürütmek için bireyler tayin edilir. Bu kişilere sınıflandırıcılar adı verilir. Bu
değerlendirme çeşitli keşifleri içerir;
-Engelliliğin onaylanmış dokümantasyonu
-Görme, dayanıklılık, kas niteliği, hareket aralığı, dayanıklılık ve dengenin fiziksel sınavı
-Performansın simulasyonunu içeren spesifik spor görev ve aktivitelerinin gözlemi ve
-Müsabaka içi ve dışı gözlem
Klasifikasyon sürekli devam eden bir işlemdir. Sporcular yarışmaya başladığında, spor
sınıflarına ayrılırlar ve kariyerleri boyunca birkaç kez sınıflandırılabilirler. Bir
sporcunun kondisyonu artarsa veya azalırsa; örneğin spor sınıfları değişebilir. Eğer bir
sporcu belirli bir spor dalı için uygunluk kriterine ulaşmakta başarısız olursa, sporcunun
o spor dalı için yarışmaya uygun olmadığı beyan edilir.
Tüm bu harf ve rakamların anlamı nedir? (LW7, B3, T44)
Sporcular, spor klasifikasyon kuralları temel alınmış spor sınıflarına göre ayrılırlar.
Birçok spor için, belirli bir harf ve sayı kombinasyonu (örneğin; T42, LW11, S9 vs)
kullanılır veya nokta değeri (1.0, 2.0, 3.0 vs) ile gösterilir. Bazı spor dalları için spor
sınıfı “açık sınıf” (Buz hokeyi, masa tenisi) şeklinde ayrılır.
Serebral Palsy nedir?
“Serebral” beyin merkezli anlamına gelmektedir. “Palsi” ise kas kontrol eksikliği
demektir. Serebral Palsi’de beyinde kalıcı hasar vardır, bu hasardan dolayı hareket
etmede, denge kurmada güçlük çekilmektedir. CP’nin nedeni doğum öncesi (embriyo
gelişiminde), doğum sırasında veya doğum sonrasında olabilir. Bu gruptaki sporcuların
koordinasyon ve kas nitelik kullanımında bozukluklar vardır. Beyin merkezli
disfonksiyona ek olarak zihinsel problemler, işitme, görme ve konuşma bozuklukları ve
epilepsi görülebilmektedir. Bu problemlerin büyüklüğü beyindeki etkilenen alanla ve
serebral disfonksiyonun ciddiyetiyle belirlenir. Bu gruptaki sporcular aynı zamanda
darbe ve baş yaralanmaları olanları da içerir.
Ampüte kimdir? Ampütasyon nedir?
Ampütasyonlı sporcular en az bir ana eklemini veya ekstremitesinin (dirsek, diz) bir
parçasını kaybetmişlerdir. Bu kayıp sonradan veya doğuştan olabilir. Sonradan kayıp, bir
yaralanmayla veya tümör gibi bir rahatsızlığın sonucunda olabilir. Paralimpik spor
klasifikasyon sistemi, ampütasyonun yeri temel alınarak belirlenir.
a)üst veya alt kolda
b)çift veya tek
c)dizin veya dirseğin üzerinde veya altında
Sporcular ampütasyonun konumuna ve spor gereksinimlerine bağlı olarak protez
kullanarak veya kullanmayarak ayakta veya tekerlekli sandalye kullanarak yarışabilirler.
Omurga zedelenmesi ne demektir?
Omurilik vücudun aşağısına doğru beynin devamıdır ve omurganın içinde yer almaktadır.
Beyinle beraber merkezi sinir sisteminin parçasıdır ve eşit fonksiyonlarla kord
segmentleri (8 servikal, 12 torasik, lumbar ve 5 sakral) denilen 30 kısma bölünmüştür.
Servikal kord el, beden ve alt kol kaslarını; torasik kord beden ve alt kol kaslarını;
lumbar ve sakral kord alt kol kaslarını kontrol eder.
Omurilikteki hasar kuadripleji ve paraplejiye neden olur. Parapleji bacaklar ve vücudun
bir kısmının ya da tamamının paralizi demektir. Kuadripleji ise hem bacak hem de
kolların paralizidir.
Görme engeli ne demektir?
Görme engelli sporcular tedavi ile (örneğin gözlük kullanarak) %10’dan tamamen körlüğe
kadar ki geniş bir aralıktaki fonksiyonla yarışırlar. Sporcular yararlı görme
derecelerine göre spor sınıflarına ayrılırlar. Bu ayrımı yapmak için görme keskinliği ve
görme alanı denilen iki test uygulanır. Görme keskinliği netlik ve uzaklık görüşüne
dayanır. Görme alanı ise kişinin gözlerini veya kafasını oynatmadan görebildiği alanı
temsil eder.
“Les Autres” grubu nedir?
“Les Autres” grubundaki fiziksel engeli olan sporcular diğer spor organizasyonları ve
klasifikasyon sistemlerine dâhil edilmeyenlerdir. “Les Autres” diğerleri anlamına gelen
Fransızca bir kelimedir. Bu grup çoğul artrogripoz, multipl skleroz ve dvarfizmi olan
sporcuları kapsar.
Zihinsel engelliler grubuna hangi sporcular girer?
Bu gruptaki sporcular zihinsel engellilik kriterleriyle karşılaşmalıdır. Buna ek olarak
müsabakaya uygun olabilmek için zihinsel engelin spor katılımını etkilediğine dair kanıt
olmalıdır. Bunlar olmadığı takdirde zihinsel engelli sporcular IPC tarafından (Paralimpik
Oyunlarda dâhil) tüm madalyalı onaylamış yarışmalarda şu an yarışamamaktadırlar.
Referanslar
Dattilo, J. (1994). Inclusive leisure services: Responding to rights of people with
disabilities. State College, PA: Venture Publishing, Inc.
Craven, P. (2004). The Olympic Games: 1896-2004. IMCE, Paris, France
Horne, M. (1985). Attitudes toward handicapped students: Professional, peer and
parent reactions. Hillside, NJ: Erlbaum
Kudlacek, M.&Valenta. (2004). Inclusion in experiential education outdoor courses.
Proceedings of abstracts of 7th European Congress of Adapted Physical Activity.
Teşekkür
Paralimpik Okul Günü (POG) projesi Avrupa Komisyonunun finansal desteği ve Eğitim ve
Kültür Genel Müdürlüğünün “Birleşik Aksiyonlar” programıyla mümkün hale geldi. Bu
projenin ortaklığına dâhil olan aşağıdaki kişi ve kurumlar Paralimpik Okul Günü kaynak
paketinin yaratımı için katkıda bulunmuşlardır.
-Catholic University of Leuven, Belgium
Research Unit for Adapted Physical Activity and Psychomotor Rehabilitation
Dr. Yves Vanlandewijck
Ms. Debbie van Biesen
Ms. Alycia Busciglio
-Aristotle University of Thessaloniki, Greece
Department of Physical Education and Sport Sciences
Dr. Christina Evaggelinou
Ms. Anna Panagiotou
-Latvian Disabled Children’s and Youth Sport Federation, Latvia
Ms. Aija Klavina
-Palacky University Olomouc, Czech Republic
Faculty of Physical Culture
Dr. Martin Kudlacek
Ms. Iva Machova
-Swedish Development Centre for Disability Sport, Sweden
Mr. Kennet Fröjd
Mr. Anders Olsson
-University of Koblenz-Landau, Germany
Faculty of Sport Science
Dr. Otto Schantz
Mr. Frederic Reichhart
*Daha fazla bilgi, soru ve geri bildirim için IPC [email protected] ile iletişim
kurunuz.
Kısaltmalar
AmericasPC
Amerika Paralimpik Komitesi
AsianPC
Asya Paralimpik Konseyi
ASCOD
Afrika Engelli Spor Federasyonu
ATHOC
Atina 2004 Organizasyon Komitesi (2005'te kapatıldı)
BOCOG
Pekin 2008 Organizasyon Komitesi
CPISRA
CP Uluslararası Spor ve Rekreasyon Birliği
EPC
Avrupa Paralimpik Komitesi
FEI
Uluslararası Binicilik Federasyonu
FISA
Uluslararası Kürek Federasyonu
GA
IPC Genel Kurulu
GB
IPC Yönetim Kurulu
IBSA
Uluslararası Kör Spor Federasyonu
IF
Uluslararası Federasyon
IFDS
Uluslararası Engelli Yelkencilik Birliği
INAS-FID
Uluslararası Zihinsel Engelliler Spor Federasyonu
IOC
Uluslararası Olimpiyat Komitesi
IOSD
Uluslararası Engelliler Spor Federasyonu
IPC
Uluslararası Paralimpik Komitesi
IPD
Uluslararası Paralimpik Günü
IPSF
Uluslararası Paralimpik Spor Federasyonu
ISMWSF
Uluslararası Stoke Mandeville Tekerlekli Sandalye Spor Federasyonu
ISOD
Uluslararası Engelliler Spor Organizasyonu
ITF
Uluslararası Tenis Federasyonu
IWAS
Uluslararası Tekerlekli Sandalye ve Ampüte Spor Federasyonu
IWBF
Uluslararası Tekerlekli Sandalye Basketbol Federasyonu
LOCOG
Londra 2012 Organizasyon Komitesi
NPC
Ulusal Paralimpik Komitesi
OCOG
Olimpiyat Oyunları Organizasyon Komitesi
OPC
Okyanusya Paralimpik Komitesi
PG
Paralimpik Oyunları (Yaz)
POC
Paralimpik Organizasyon Komitesi
PSD
Paralimpik Okul Günü
PWG
Paralimpik Kış Oyunları
RC
Bölgesel Şampiyonalar
RO
Bölgesel Organizasyonlar
SC
Spor Konseyi
TOROC
Torino 2006 Organizasyon Komitesi (2006'da kapatıldı)
UCI
Uluslararası Bisiklet Birliği
VANOC
Vancouver 2010 Organizasyon Komitesi
WADA
Dünya Anti-Doping Ajansı
WADC
Dünya Anti-Doping Kodu
WC
Dünya Şampiyonaları
WCF
Dünya Körling Federasyonu
WOVD
Dünya Engelli Voleybol Organizasyonu