Kosova yasalarının gerçekleştirilmesinde görülen zorluklar

ASI newsletter
Mart
2005
N r. 1 6
Avrupa Parlamentosu’ndan mesaj
ORA 2005 yılına ait Kosova
bütçesini eleştiriyor
Naim Jerliu:
Kosova yasalarının gerçekleştirilmesinde görülen zorluklar
osce
Mission in Kosovo
ASI newsletter
2
Teşekkürler, Ambasador Fieschi !
Pascal Fieschi 2002 yılının Ocak ayından 2005 yılının Mart ayına kadar AGİT Kosova
Misyonu Şefiydi. Kendisi BM Genel Sekreter Özel Temsilcisi olarak (UNMİK) BM
Kosova Gecici Administratif Misyonu’nun bir parçası olan kapasite yapılanması için
sorumluydu. OMiK Şefi olarak Ambasador Fieschi Geçici Özyönetim Enstitülerinin
(GÖE) kurulmasına katkıda bulunarak 2002 ve 2004 yıllarında belediye ve merkezi
seçimlerin düzenlenmesini sağladı. AGİT, Ambasador Fieschi ‘nin üç yıl içerisinde
göstermiş olduğu profesyonel çalışmaları için teşekkür etmek ve önümüzdeki yıllar
içerisinde başarılar ve iyi şanslar dilemek istiyor.
Kısa Haberler
Kosova Meclisi binasında Roma ve Haşkali Kültür Sergisi
24-27 Ocak 2005 tarihinde Kosova Meclisi binasında Roma ve
Haşkali Kültürü sergisi düzenlendi. Kosova Meclisi Başkanlığı
ve Roma ve Haşkali Dokumentasyon Merkezi (RADC), AGİT
Kosova Misyonu desteği ile sergiyi örgütledi. Roma ve Haşkali
gençleri tarafından sunulan sanat resimleri, fotograflar ve şiirler
Kosova enstitülerinin en yüksek bir organını oluşturan Kosova
Meclisi’nde kendi kültürlerini ifade etmeyi hedeflemekteydi.
24 Ocak tarihinde yapılan açılışta Meclis Başkanlığı üyesi Prof.
Fatmir Sejdiu, AGİT Kosova Misyonu Şefi Ambasador Pascal
Fieschi, Rom ve Haşkali Dokumentasyon Merkezi co-manajerleri
Sn Bekim Syla ve Sn.Adem Osmani tarafından selamlandı. Resepsiyona Rom ve Haşkali topluluklarının politik liderleri, Kosova
Meclisi üyeleri,GÖE, UNMiK, Yabancı ülkelerin eşgüdüm ofisi
temsilcileri, bu topluluklar ile çalışmakta olan yerel ve uluslararası
STÖ’ler katıldılar. Daha fazla bilgi için [email protected] ile
irtibat kurunuz.
Standardların gerçekleştirilmesinde Parlamentonun sorumluluğu
10 Şubat 2005 tarihinde Parlamento İdare Enformasyon Merkezi
(PİEM)
“Standardların
gerçekleşmesinde
Parlamentonun
sorumluluğu” konulu kamuya açık bir toplantı düzenledi. Bu
toplantıya Kosova Meclisi’nin iki üyesi Sn Sanije Aliaj ve Mr.
Mahir Yağcilar olduğu gibi Hükümet Standardları Koordinatörü
Sn Avni Arifi bir araya geldi. PİEM, 2004 yılının Nisan ayında
UNDP-Kosovo ve Inter-Parliamento Birliği’nin SPEAK projesi ve
Kosova Meclisi ile Ulusal ve Kosova Üniversitesi Kütüphanesinin
sıkı işbirliği ile kurulmuştur. Ulusal ve Üniversite Kütüphanesi’nde
kurulan Enformasyon Merkezi kamuoyunun İnternete bağlı
olan arşiv sistemine ve Kosova Meclisi web sitesine bağlanmayı
amaçlamaktadır
Üç Avrupa ülkesi parlamento üyeleri muhalefet ve kooalisyon
rolünü ele aldılar
AİA, Meclis’in desteklenmesine dair olan EAR-AİA Projesi
tarafından fon sağlananarak 18 Şubat 2005 tarihinde çoğunluk
ve muhalefetten gelen parlamento üyelerinin rolü hakkında İkinci
Forum tartışmalarını düzenledi. Fransa, Almanya ve Belçika’dan
altı milletvekili görgüleri paylaşarak Kosova Meclisi üyeleri ile
tartışmalarda bulundular. Tartışmalar şu konular üzere yapıldı:
hükümet kooalisyonu ve muhalefet arasındaki anlaşmalar, Parlamentonun Başkanlık tarafından idare edilmesi , bütçe kontrolü,
inter-parlamento ilişkileri, kanun hazırlama süreci, parlamento
anketleri yasaların gerçekleştirilip geçekleştirilmediğine dair kontrolün yapılması. 2005 yılının Mart ayı ortalarında, Fransa, Belçika
ve Almanya konsorsiyumları AİA tarafından fon sağlanan 18 aylık
projeyi tamamladı..
Yasa tasarılarının gözden geçirilmesi için sıralı kamuya açık
toplantılar düzenlendi
Iako već imaju mnogo novih nacrta zakona koje je vlada predložila,
skupštinski odbori nastavili su sa svojim redovnim sednicama.
Skupština jedanput nedeljno organizuje otvorene sednice o
nacrtima zakona, koje se smatraju za presudne za obezbeđivanje
mišljenja šireg građanskog društva i javnosti. Početkom februara,
sednice otvorene za javnost biće održane o nacrtu zakona o nezavisnoj medijskoj komisiji, nacrtu zakona o zdravstvenom osiguranju i
nacrtu zakona o nevladinim organizacijama. IPS pozdravlja to što
se nove otvorene sednice održavaju odmah naredne sedmice pošto
se nacrti zakona usvoje na prvom iščitavanju. Takođe početkom
februara Nacionalni demokratski institut (NDI) organizovao je
dosta posećenu radionicu sa predsednicima Odbora o važnosti
i funkcionisanju otvorenih sednica. Priručnik o otvorenim sednicama, koji je objavljen sredinom 2004. godine, ponovo je distribuiran svim članovima Skupštine. Na svom obraćanju na plenarnoj
sednici Skupštine održanoj 3. decembra 2004. godine, SPGS Soren
Jesen-Peterson pozvao je Skupštinu da drži otvorene sednice kao
važan instrument za zaključak dodatne ekspertize i veće uključenje
građanskog društva u predlozima zakona.
ASI newsletter
3
Avrupa Parlamentosu’ndan mesaj
Josep BORRELL FONTELLES
Avrupa Parlamentosu Başkanı
Avrupa Birliği, demokrasi ve
hukuk üstünlüğünü hedefleyen
politik sistemler için giderek
daha fazla bir hedef unsurunu oluşturmaktadır. Geçen
yılın Mayıs ayında, Malta
ve Kıbrıs dahil olmak üzere
Merkez ve Doğu Avrupa’nın
daha sekiz ülkesi AB üyeliğine
katılan en kalabalık bir grubu
oluşturmaktadır. Bu, Avrupa
bütünleşme sürecine katılımın
büyük bir başarısının kanıtını
oluşturmaktadır.
Şunu hatırlatmama izin verin.
Avrupa Parlamentosu (AP)
geçen yasama döneminde
bizim çalışmalarımıza teşekkür
ederek son zamanlarda yapılan genişlemede önemli ve
aktif bir rol üstlenmişti. Batı
Balkan ülkelerinin Avrupa ile
bütünleşmeleri yolunda ciddi
adımların atılması doğrultusundaki
çalışmalarımızda
Parlamentomuzun
oynadığı
önemli rolü de gözden kaçmamalıdır.
Parlamentomuzun bir kaç kez
aldığı tutuma göre, İstikrarlık
ve Birleşme Süreci kapsamında
Merkez ve Doğu Avrupa ülkeleri ile ilgili yaklaşımımızı AB
ile bütünleşmeye götüreceğini
ve AB ülkesi olmak isteyen
ülkelerin tüm koşulları yerine
getirmelerinin gerektiği vurgulanmaktadır. Ama tüm bunlar,
Kosova’da yaşamakta olan tüm
toplulukların barışmaları ve
ortak gelecek viziyonu olmadan
gerçekleşemez.
Önümüzdeki aylar içerisinde
Kosova ile ilgili alınacak olan
herhangi bir karara rağmen,
Kosova’nın geleceğinin Avrupa’da olduğuna samimi olarak inanıyorum. Tüm diğer
şeyler bir yana bırakılarak
önümüzdeki dönem içerisinde
politik, ekonomik ve sosyal
planda gerekli reformların ve
gelişmelerin yapılmasına örnek
olmalıdır.
Bu temel üzere Avrupa Parlamentosu, AB’nin Kosova’da
daha aktif bir rolde bulunmasını
savunmaktadır. Bu, 25 Ocak tarihinde Brüksel’de Kosova’nın
durumu ile ilgili Parlamentonun
Dış İlişkiler Komitesi’nin özel
toplantısında tazdiklenmiştir.
Aleni toplantıya bağımsız
uzmanlar olduğu gibi Kosovalı
temsilciler,
Sırbistan
ve Karadağ hükümeti ve
UNMİK temsilcileri katıldı.
İstikrarlı, demokratik ve çok
uluslu bir Kosova’nın Avrupa
geleceğinin onun yurttaşları ve
topluluklarının elinde olduğu
tazdiklenmiş bulunmaktadır.
Kosova’nın en önemli görevleri
arasında
demokratik
enstitülerin
kurulması
ve
yasa kuralları ile idare edilen
multietnik bir toplumun kurulmasıdır. UNMIK ve Geçici
Özyönetim Enstitüleri (GÖE)
yasal çerçevenin temin edilmesi doğrultusunda gerekli
olan yasaları temin ederek
çok sayıda adımlar atmış
bulunmaktadırlar.
Bu süreç içerisinde Kosova
Meclisi’nin rolü çok önemlidir.
Parlamento üyeleri olarak sizler
Kosovalıların demokratik olarak
seçmiş oldukları temsilcilerini
oluşturuyorsunuz. Kosova’nın
istikrarlık, demokratikleşme ve
modernleşme yolundan geçmesi
sorumluluğu size düşmektedir.
Onların etnik, politik ve sosyal
geçmişlerine bakmayarak tüm
Kosovalılara daha iyi yaşam
koşullarının temin edilmesi
sorumluluğu size düşmektedir.
Geçmişteki gelişmeler, gereken şekilde kullanılıp gerçekleştirilmeyen yönetmelik-
lerin ilerleme getirmediğini
ve bunları akasında yeterli bir
politik istek olmadığında başarı
kaydedilemeyeceğini göstermiştir. Uluslararası topluluk da
gerekli olan yerel politik isteğin
yerini değiştirebilir. Eni sonu
AB ve diğer uluslararası aktörler
sadece yardımda bulunabilir ve
destek verebilir.
Geçen yılın Mart ayında
olagelen trajik olaylar tüm
etnik ve dini grupların özgür ve
korkusuz yaşamaları için alternatifin olmadığını göstermiş
bulunmaktadır. Kosova Arnavut politik güçlerinin bu yoldan
yürüyüp Sırp ve
Arnavut
olmayan diğer topluluklar ile
daha geniş bir işbiliği ve diyalog kurmaları yolunda çaba
harcamalarını davet ediyorum.
Aynı zamanda düşünceme göre
Kosova’da azınlık haklarının
korunması için tüm azınlıkların
Kosova Meclisi de dahil olmak
üzere tüm Kosova enstitülerinde etkin bir rol üstlenmeleri
gerekir. Geçen yılın Aralık
ayında da Güney-Doğu Avrupa
Parlamento Delegasyonu ile
Sırbistan Karadağ Parlamentosu arasında yapılan ortak
toplantıda buna benzer bir
öneri yapılmıştır.
Haydi UNMiK/GÖE’nin Kosova
Standardlarının Gerçekleştirilmesine değin Planı’nda saptanan
önemli
görevleri
gerçekleştirmekte bir ilerleme
kaydetme doğrultusunda birlikte çalışalım. Bu süreçte
Meclisi’nize önemli bir rol
düşmekte ve bu doğrultuda
Avupa Birliği’nin destek sunmasını bekleyebilirsiniz.
ASI newsletter
4
Kanunların uygulanması yönünde meydan okuma
Yasama sistemi demokrasilerde önemli rol oynar: yurttaşların ihtiyaçlarını, sorunlarını, tedirginliklerini, emellerini ve önceliklerini dile getirecek
yeni politikların oluşturulması veya yürürlükteki politikların değiştirilmesini sağlayarak vatandaşı temsil eder; yasalar ve yasa hükmünde kurallar
çıkarır; aynı zamanda iktidarın çalışmasını denetleyerek onaylanan kanunların gerektiği şekilde ve başarılı bir şekilde uygulanmasını sağlar.
Naim Jerliu, Kosova Meclisi (LDK) milletvekili
Parlamentodan geçip onaylanan
bir kanunun uygulanmasından
sonra onun pratikte gerçekleşmesi yeni bir soru işaretini
oluşturur. Yasa çıkaran enstitü
yanı sıra milletvekillei de kanunun onaylanmasıyla her şeyin
bitmediğini gayet iyi biliyorlar.
Kanunlar ilk sırada belli işlev
görmeleri için onaylanır; onların
idarede ve günlük yaşamda
başarılı ve tutarlı bir şekilde
uygulanması gerekir.
Kanunların uygulanması ve
uygulama mekanizmaları
Geçen yillar içerisinde Kosova’da, yasama alanında sürdürülen etkinlikler sonucu geniş toplumsal ilişkileri ve
alanları düzenleyen yasalar
onaylanmıştır. Bu alana ilişkin
güncel uluslar arası standartlarla uyum içinde olan bu
kanunların başarılı bir şekilde
pratikte uygulanmaları ereğiyle,
uygulama
enstrümanları
da öngörülmektedir. En çok
başvurulan yaptırım araçları
olarak kanunların uygulanmasını üstlenecek özel ajansların
oluşturulması,
kanunların
gerçekleşmesini denetleyecek
kurul ve bordların kurulması ve
tüzük, içtüzük veya kanun hükmündeki kararname tründeki
alt kanun akitlerinin çıkarılması
bunların arasında bulunur.
Böyle bir içerik ve kaliteye sahip
olmamıza rağmen, Kosova’da
yasaların uygulanması konusunda itirazlarımızın olmadığı
denilemez. Bununla ilgili olarak,
içinde bulunduğumuz yılın
başında, 2002-2003 yıllarında
Kosova Meclisi tarafından ilan
edilen kanunların uygulanmasına ilişikin bir Rapor AGİT
tarafından yayınlanmıştı. Raporda, Kosova Meclisi yasalarının
Hükümet tarafından ne derece
uygulandığı ve bu kanunların
pratikte gerçekleşmesi için
kanun hükmündeki diğer akitler
ne derece getirildi konusu ele
alınıyor. Raporda belirtildiği
gibi, ek dekret ve akitlerin hazırlanması ve çıkarılmasında bir
gecikme gözlenmektedir. Buna
rağmen hatırı sayılır bir başarı
elde edilmiştir. Bunun yanı sıra,
mevcut alt kanun akitleri ve iç
tüzüklerdeki önemli eksikliklere de Raporda yer veriliyor.
Diğerleri arasında, Raporda,
Kosova’daki yeni yasaların
uygulanmaya konması konusuna uluslar arası topluluğun
yeterince özen göstermediği,
Kosova enstitüleri ise, yerine
getirmeleri gereken diğer öncelikli meseleler yüzünden
kendi dikkatlarini bu yasaların
gerçekleşmesine
gerektiği
kadar çeviremediler. Miras
kalan hukuk sistemi ile mevcut
sosyal, ekonomik ve politik
gereksinmeler arasında görülen
açıkların aşılması için yeni
kanun tasarılarının hazırlanması
ön plana çıktı. Bu olgudan
hareket ederek, yürürlükte olan
yasaların uygulanmasına nazaren yeni kanun tasarılarının
hazırlanmasına daha fazla özen
gösterilmiştir.
Böyle bi durum, mevcut yasama sisteminin, yürürlükte
olan
kanunların
pratikte
uygulanmasına daha fazla
özen göstermesini gerektirmektedir. İdeal bir durumda, milletvekilleri ve meclisin ilgili
her komisyonu, kendi ilgi
alanlarında programların ve
kanunların yerine getirilmesini
sürekli izlemelidirler. Parlamento tarafından kabul edilen
kanunların pratikte uygulanabilirliği konusunda administratif değerlendirmeyi yapmaları
yönünde, komisyonlar, daha
aktif ve faal bir rol üstlenmelidirler.
Yasaların uygulanmasında
gözetleme otoritesi
Meclisin yürürlükteki Geçici
Yönetmeliği 10. kuralında milletvekillerin ödev ve sorumlulukları arasında kanunların
uygulanmasının denetlenmesi
görevi dolaysız bir şekilde
belirtilmektedir. Diğer yandan,
Yönetmeliğin 44. kuralı ile
komisyonların
yetkilerinden
söz edilirken, kanunların uygulanmasının
denetlenmesi
daha ayrıntılı bir şekilde ele
alınmaktadır.
Yönetmelik
gereğince, her komisyonunun kendi ilgi alanında olan
kanunların
ilgili
bakanlık
veya Kosova Başbakanlığı tarafından uygulanmasını denetleme yetkisi belirtilmektedir.
Kendisine verilen bu yetkiyi,
yürürlükteki yasaların ilgili
alanlarda ne denli başarılı bir
şekilde yerine getirildiği konusunda, komisyon, denetim ve
incelemeler sayesiyle yerine
getirir. Onların uygulanmasını
gözetlerken belli durumlarda
somut önlemler de önerebilirler.
Öte yandan, ilgili bakanlığın
veya onun çatısı altında olan
enstitünün çalışmalarını denetleyen
komisyon,
yapacağı
toplantısında ilgili bakan veya
onun yetkili kılacağı diğer
bir üst görevlinin Komisyon
toplantısında katılması ve belli
konulara
açıklık
getirmesi
emrini verebilir.
Çalışma
Yönetmeliği
yeni
Önergesi (bu verziyon, Çalışma
Yönetmeliği Komisyonu tarafından onaylanmıştır) kısa bir
zaman içerisinde Parlamento
tarafından onaylanması beklenmektedir. Yukarıda belirtilen
yetki bu yeni verziyonda da
ASI newsletter
yürürlükte kalması yanı sıra,
ilgili bakanlığın, ilgili istemin
sunulmamış olmamasına rağmen, kanunun uygulanması
konusunda fonksional komisyon
önündeö en az yılda bir kez
olmak üzere rapor sunması
öngörülmektedir.
Aynı zamanda, komisyonların
kendi görevlerini yerine getirmeleri sırasında, hazırlayacakları
listlerde kanunun onaylandığı
tarihi, Resmi Gazetede yayınlandığı tarihi, kanunla ilgili
Hükümetin yerine getirmesi
gereken hükümlerin listesini
ve bu yükümlülüklerin yerine
getirilmesi
doğrultusunda
Hükümetin aldığı kararların
listesini oluşturmaları da öngörülmektedir. Bu sayede,
onaylanan kanunların pratikte uygulanması bir hayli
kolaylaşarak onların denetlenmesi de mümkün kılınacaktır.
Aynı zamanda, ilgili Bakanlığın
da, bu konuyla ilgili, yılda bir
kez olmak üzere Meclis genel
kurulu toplantılarında yazılı
ve sözlü rapor sunması da
öngörülmektedir.
Bakanlığın rapor sunmadığı
veya onun hazırladığı raporu
yeterli bulunmadığı durumlarda,
komisyonun
istemi
üzere, bu konu genel kurulun
ilerdeki
toplantısının
gündemine alınacaktır. Bu
yeni unsurdan, kanunların
uygulanmaları
ve
onların
pratikte
uygulanabilirliğinin
görüşülmesinde azami bir
şekilde yararlanmalıdır. Çok
sayıda ülkelerde edinilen tecrübelerden hareket ederek,
yaptırım
mekanizmalarının
öngörülmeyişi ve kanunun
onaylandığı sırada hakim olan
durumun yanlış değerlendirmesi
yüzünden kabul edilen yasaların
pratikte gerçekleşmediği örneklerini doğrulamaktadır.
Kosova şu anda en önemli alanlarda esas kanunları hazırlama
safhasında bulunduğu için bu
tür bir raporun sunulmasının
kilitsel önemi vardır. Kanunların
uygulanması işlevinde olan
5
diğer yardımcı yasa akitlerinin kabarık bir sayıda olması
beklendiği için, onlarla ilgili
tüm raporların genel kurulu
oturumlarına sunulması bir
hayli bileşik olacaktır. Diğer
ülkelerde de bu konuda benzer
uygulamalar gözlenmektedir.
Kosova Meclisi tarafından
onaylanan yasaların GSÖT
tarafından imzalanıp ilan edilmesine kadar onların uygulanmaya girmemeleri de özel
bir konuyu oluşturmaktadır.
Kosova Meclisi tarafından
şimdiye kadar kabul edilen
yasalardan GSÖT tarafından
imzalanan 72 yasa Kosova’da
geçerlidir. Geçen oluşumdaki
meclis tarafından onaylanan 20
kanun ise imzalanmayı beklemektedir. GSÖT tarafından onların
imzalanmasında gözlenen bu
duraksama bu oluşum süresinde ivme kazanmalıdır. Aynı
şey Meclisin kendisi için de
geçerlidir ve bu da diğer önemli
bir sorunu oluşturmaktadır.
Sonuç olarak, Meclis tarafından
onaylanan kanunların pratikte uygulanması sayesiyle
vatandaşın istem ve ihtiyaçlarını
karşılayacak Hükümet politikalar da yerine getirilmiş olacaktır.
Hükümetin gerçekleştirdikleri
işlerin
hesabının
verilmesi
derecesinin
artırılması
kapsamında Hükümet yapısı
altında bir ajansın, daha doğrusu
Kosova Meclisi kanunlarının
uygulanmasını
denetleyecek
bir gözetleme mekanizmasının
oluşturulması isabetli olurdu.
Benzeri
uygulama
diğer
ülkelerde de mevcuttur. Diğer
yandan kanunların uygulanması
çerçevesinde, iktidarın etkinliklerini periodik bir şekilde denetlemesi doğrultusunda Parlamentoya da görev düşmektedir.
Bu
şekilde,
kanunların
uygulanması alanında görülen
bu endişenin (engelin) de daha
kolay ve başarılı bir şekilde
yerine getirilmesi sağlanır.
Nitekim bu şey, milletin temsilcileri olan bu kimselerin temel
görev ve sorumluluğudur, aynı
zamanda.
Hükümet Mahali Yönetim Reform Planını kabul etti
22 Şubat 2005 tarihinde, Hükümet, Ademi
Merkeziyetçilik Teknik
Çalışma grubu tarafından
geliştirilen Mahali Yönetim Reform Planını kabul
etti. Nihayi listede pilot
bölge olan beş belediye
listesinde Priştine belediyesine ait olan Kosova
Sırplarının
yaşamakta
oldukları Gračanica/Graçanicë/ Graçaniça, Gjilan/
Gnjilane/Gilan
belediyesinde Parteş; Makedonya
sınırında
olan
Kaçanik belediyesinde
Hani I Elezit/Đeneral
Janković/Elez Han ;
Deçan
belediyesinde
Junik/Yunik ; ve Prizren belediyesine bağlı
ve Türklerin çoğunluğu
oluşturdukları Mamushë/Mamuša / Mamuşa
yerini
kapsamaktadır.
Mahali Yönetim Bakanı,
Lutfi Haziri, ademi merkeziyetçilik (yerinde yönetim – desentralizasyon) sürecinin başlaması için yasal enfrastrüktürün
var olduğunu, ama yeni bir yasanın gerekli olduğunu belirtti.
Başbakan Haradinaj muhalefet partilerinin de bu projeyi
desteklemelerini isteyerek, bu projenin “hiçbir şekilde kantonizasyona doğru götürmediğini”, parallel strüktürlerin
“ortadan kaldırılması”na götüreck olan bir tansformasyonu
oluşturacağını, “Kosova’nın çıkarından olan ”yerel bir idarenin
sıralı olarak çalışmasına doğru götüreceğini belirtti. Hükümetin bütünlüklü olarak buna ait olan masrafları hesaplamadığı
halde, yabacı hükümetlerin ve uluslar arası enstitülerin bu projeye finansi destekte bulunmaları beklenmektedir, dedi.
PDK ve ORA, ademi merkeziyetçilik planına karşı geldiler.
PDK Genel Sekreteri Jakup Krasniqi yeni planın Çerçeve
Dokümanna dayanmadığını ve bu yüzden de meşru olmadığını
belirtti. O, aynı zamanda planın hedefinin yerel yönetimi desantralize etmek değil “yabancı topraklarla kuşatılmış bölgeleri
kurmak ve parallel strüktürleri kurmak” olduğunu iddia etti.
ORA, “mahali yönetimin kurulmasına dair politik bir konsensüsün-anlaşmanın olmadığı yüzünden bu planın gayri meşru
ve illegal olduğunu” belirtti. 23 Şubat tarihinde, PDK gündem
sırasında olan ademi merkeziyetçilik hakkında tartışmaların
yapılmadığını protesto etmek için Kosova Meclisi genel
kurul toplantısını terketti. Kosova Meclis Başkanlığı ademi
merkeziyetçiliği tartışmak amacıyla 10 Mart Perşembe günü
genel kurulun olağanüstü toplantısını çağırmayı kararlaştırdı.
ASI newsletter
6
Meclis Eğitim, Bilim, Teknoloji, Gençlik ve Spor Komisyonu Başkanı Dr. Enver Hoxhaj ile söyleşi
Eğitim Yasasının uygulanması Meclis’in gündem
sırasında başı çekiyor
Christophe Pradie, AGİT Kosova Misyonu Politik görevlisi, 9 Şubat 2005.
Eğitim, Bilim, Teknoloji
ve Gençlik Komisyonu’nun
çalışmaları hakkında bilgi
verir misiniz?
nun daha iyi bir koheziyonunu
sağlaması yanı sıra yetişkinlerin
okuma yazmayı öğrenmeleri
için de daha elverişli bir ortamı
sağlamaktadır.
Komisyon haftada iki ya da
üç defa bir araya gelmektedir. Bu komisyon geçenlerde
Kültürel Zenginlikler
Yasa
Tasarısı ve Tiyatroya değin
Yasa Tasarısı konuları üzerinde
çalıştı. Komisyon, önümüzdeki
üç yıla ait etkinlikler planını
hazırlamaktadır ve bu belde
Mart ayı ortalarında hazır
olacaktır. Komisyonun yasa
tasarılarını kabul etmekten çok
daha fazla yapması gerektiğini
düşünüyorum. Komisyon, ilgili
yasaların
uygulanmasında
Eğitim, Bilim
ve Teknoloji
(EBTB) Bakanlığına yardım
etme görevindedir. Biz, onların ihtiyaçlarını saptamak
amacıyla EBTB’yi ve Priştine
Üniversitesi’ni ziyaret etmeyi
planlaştırdık. Bakan Agim Veliu’nun İlk ve Orta Eğitim Yasası
ve Yüksek Eğitim’e ait olan
Yasa’nın uygulanması konusunda rapor sunmasını davet
edeceğiz. Komisyon, Hükümetin kendi eğitim programlarını
gerçekleştirmesi doğrultusunda
destek vermesini hedeflemektedir.
Komisyonunuz, EBTB ve Üniversite Rektörlüğü arasında
arabuluculuk yapabilir mi?
Şimdi yapamaz. Biz Priştine
Üniversitesi yetkililerine karşı
olduğu gibi yüksek eğitim
konusunda EBTB yetkilerine
karşı da saygılıyız. Yüksek
mahkemenin bu konudaki
kararını da bekleyeceğiz.
Kültür Zenginliği Yasa Tasarısı
ve Tiyatro Yasa Tasarısı konusundaki değerlendirmeleriniz
nelerdir?
Eğitim Yasası ile ilgili
değerlendirmeleriniz nelerdir?
İki temel yasa vardır: onlardan
biri Kosova’da İlk ve Orta
Eğitime ait Yasa diğeri ise Kosova’da Yüksek Eğitime ait
Yasa’dır. Kosova’daki eğitim
reformu bu yasaların sınırlı
uygulanmasıyla engellenmiştir.
Diğer bir sorunu ise Yüksek
Eğitime ait olan Yasa’nın yüksek
masraflara sahip olmasıdır. Bu
yüzden her yasa tasarısının
bütçe giderlerini de ihtiva etmesine değin Meliste yürütülen
tartışmalar çok önemlidir.
Yürürlükteki eğitimde görülen
tüm sorunları kapsamıyor.
Bilimsel Araştırmalar Yasa’sı
gibi ek yasaların kabul edilmesi için acil bir ihtiyaç vardır.
Eğitim konusu, Kosova tolumunun temel öncelliklerden biri
olmalıdır. Daha iyi bir eğitim
sistemi, daha gelişmiş insan
kaynakları ve Kosova toplumu-
Kültür Zenginliklerine değin
Yasa Tasarısı çok kötü bir
tasarıdır. Çünkü bu tasarı
kültürel hakların korunması
için sorumlu olan herhangi
bir hükmü ve enstitüyü kapsamamaktadır. Hükümetin yeni
tasarıyı sunmasını bekliyor ve
ondan sonra biz gerekli ilaveleri
yapmayı planlaştırmaktayız.
Tiyatroya ait Yasa Tasarısı iyi
bir tasarıdır. Ama biz Kültür,
Gençlik ve Spor Bakanlığı’nın
tiyatro konusunda verilen yetkileri ile uzlaşmıyoruz. Kültür
enstitülerinin bağımsız kamu
enstitü statüsüne sahip olmaları
gerektiğine inanıyoruz.
Gençlerin Güçlendirilmeleri
ve Katılımlarına değin Yasa
Tasarısı hakkında ne düşünüyorsunuz?
Şu anda durum öyle değil,
ama gençlik meseleleri Ko-
ASI newsletter
sova enstitülerinin öncelliği
olmalıdır. Gençliğe ait Yasa
Tasarısı bir an önce kabul edilmelidir. Standardlar alanında
bir öncelliği oluşturmadığı
yüzünden Hükümet bu yasa
tasarısını erteledi. Ama ben
Hükümetin standardlar yanı
sıra sosyal adalet konusu
üzerinde çalışması gerektiğine
inanıyorum.
Aleni tartışmalar ve politik
gündem sırasında gençlik ve
eğitimin yükseltilmesi doğrultusunda Kosova Meclisi nasıl
bir rolde olmalıdır?
Düşünceme
göre,
Meclis,
eğitimin Avrupa Birliğine yaklaşması konusunda önemli
bir rolde bulunabilir. Eğitim,
olguların
hatırlanmasından
çok, eleştirisel düşünce gibi
kiltsel yeteneklerin ve becerilerin
geliştirilmesi esasına
dayanmalıdır. Maalesef Kosova
enstitülerinin
eğitime
yanlış bir yaklaşımı vardır.
Kosova’nın AB’ya yaklaşım
konusunu somut bir politikaya
dönüştürmesinde
sorunlarla
karşılaşmaktadır.
ASİ’ nin Kosova Meclisi’ne
sunmuş olduğu yardım konusunda ne düşünüyorsunuz?
ASİ’den bir talebiniz var mı?
ASİ desteği ile Meclis son üş
yıl içerisinde büyük başarılar
kaydetmiştir. ASI , Meclis üyelerinde bilincin artırılmasına
yardımda bulunabilir. Meclis
sadece yasa hazırlayan bir
makina değildir. Onun görevi
hükümeti denetlemek ve halkın
iradesini ifade etmekten ibarettir.
Bizim komisyon, EBTB ile
sürdürdüğü işbirliği sayesinde eğitim ve gençlik konusunda ortak konferans ve
seminerlerin
düzenlenmesi
için ilgi göstermektedir. Biz,
konferanslarımıza AB uzmanlarını davet ederek AB eğitim
standardları konusunda Kosova
kamuoyunun bilinçlenmesini
7
hedeflemekteyiz. Kısa bir süre
içerisinde bu konuda somut
önerilele çıkacağız.
Komisyonunuz uzmanların da
katılımıyla kamuya açık toplantıları düzenledi mi?
Evet. 10 Şubat tarihinde Tiyatroya değin Yasa Tasarısı
konusunda aleni bir toplantı
düzenledik ve bu toplantıya
tüm ilgili taraflar davet edildi.
Tasarlama sürecine tüm aktörlerin katılmaları konusunda
çok dikkatliyiz ve onların
önerilerini yeni Yasa Tasarısına
dahil edeceğiz. Ama Komisyonun uzman veya araştırmacı
getirmesi için herhangi bir
bütçesi yoktur. Ben şahsen
Başkan Daci’ den bir bütçe
tahsis etmesini istedim ama
hala cevap gelmedi. Bu istemden vazgeçmeyecime emin olabilirsiniz çünkü belli bir bütçe
tahsis edilmeden profesyonel
bir çalışma yapılamaz.
PDK Paramento Grubu’nun
yasama öncellikleri nelerdir?
Biz, Standardların gerçekleştirilmesine ait yasalara ilişkin
Hükümet öncelliklerini destekliyoruz. Ama Meclis’in bir an
önce Yerel İdare Yasası ve Yerel
İdarenin Finansmanına ait
Yasayı bir an önce kabul etmelidir. İlgili yasalar olmadan
pilot projeler başlayamaz.
Ademi merkeziyetçilik (yerinde
yönetim – desantralizasyon)
süreci için gerekli olan enfrastrüktürün kurulması çok önemlidir. Asıl sorun Hükümetin
bunu yapamadığından kaynaklanmaktadır. PDK’nın diğer
öncelliklerinden biri ekonomik
kalkınmayı ve küçük ve orta
ölçekli şirketlerin kurulmasını
destekleyen yasaların çıkarılmasıdır.
Bağımsız Medya Komisyonu
Yasa tasarısı hakkında görüşünüz nedir?
Bu Yasa Tasarısı muhalefetin yapıcı bir rolde bulunması
ve Kosova ile Uluslararası
Topluluk
arasında
yakın
bir
işbirliğin
kurulmasına
katkıda bulunmasının en iyi
bir örneğidir. Yasa Tasarısının
şimdiki versiyonu medyanın
hükümet tarafından kontrol
edilmesi için uygun bir ortamı
yaratabilir. PDK Komisyonun
önerilen yapısına karşı gelmektedir (7 üye: 2 üye GSÖT
tarafından tayin edilmiş, 1 üye
kosova Meclisi tarafından tayın
edilmiş 4 üye Meclis tarafından
onaylanmış ama Sivil Toplum
tarafından seçilmiş).
PDK
medyanın politikadan ayrı
olmasını istemektedir. BMK
kamuoyu ve özel medya
çalışmalarına karışabilir.
PDK
Başkanı
Hashim
Thaci’nin GSÖT ve Ambasador
Fieschi‘ye göndermiş olduğu
mektubunun ciddiye alınması
ve mektubun Geçici Medya
Komisyonerinin (GMK) yeni
çözümler ile gelmesini teşfik
etmesi beni çok memnun etti.
PDK, GMK tarafından gelen
tüm önerileri desteklemektedir. Ümit ediyorum ki ilgili
Komisyon bu önerileri göz
önünde bulundurup Meclis’in
Yasa Tasarısını üzerinde çalışan
verziyonu kabul edecektir. En
sonunda Kosova’ya iyi bir Yasa
temin edilmesi doğrultusunda
Ambasador Pascal Fieschi’nin
yapıcı işbirliği ve yardımı için
teşekkür etmek istiyorum.
Meclis yasalarının gerçekleştirilmesinde güçlükler
AGİT İnsan Hakları ve Yasa İdaresi Bölümü, Kosova
Meclisi tarafından geçen yasaların, 2002-2003 döneminde ilan edilen yasalara dayanarak ek yasama yardımı
ile gerçekleştirildiğine dair raporu yayınladı. Tüm Meclis
üyelerine raporun birer kopyası verildi. 3 Şubat tarihinde rapor, tüm Bakanlıklardan bakan yardımcılarının
katıldıkları bir ortak toplantısında ele alınıp görüşüldü.
Raporda yayınlanan genel değerlendirmede, Kosova
Meclisi yasalarının gerçekleştirilmesinin önemli bir
gecikme ile başlandığına işaret edilirken, bundan sonra
da sorumlu enstitülerden birçoğu yavaş yavaş zorlukları
atlatmaya başardıklari belirtilmektedir. Bu gecikmenin
temel nedenleri şunlardır: bakanlıkların yasal ofislerinde
yeterli personelin olmaması ve yürürlükte olan yasalar
kabul edilecek yerde yeni yasaların tasarlanmasına odaklanma. Raporda, GÖE yönetim dalının sorumluluğunun
artırılması gereksinimine işaret edilmektedir. Bu ise,
Başbakanlık Ofisi çerçevesinde Kosova Meclisi Yasalarının
gerçekleştirilmesine dair mekanizmaların kurulması
ile olduğu gibi yönetim etkinliklerinin zaman zaman
parlamento tarafından denetlenmesi ile gerçekleşebilir.
Raporda aynı zamanda Kosova’da normativ akt türlerinin ayarlanması, onların arasında hiyerarşinin temin
dilmesi, Normatif Akitlere değin Yasa’nın kabulü ile
yayınlanması için sorumlu olan organların kurulmasına
işaret edilmektedir. Rapora şu siteden ulaşabilirsiniz
www.osce.org/kosovo/documents
ASI newsletter
8
Kısa haberler
Başkan, Meclis’te yıllık konuşmasını yapttı
KMSL, GÖE’ lere katılmak istediğini bildirdi
26 Ocak 2005 tarihinde Kosova Başkanı Dr. Ibrahim Rugova, Kosova
Meclisi’ne yapmış olduğu yıllık hitap konuşmasında bulundu.
Ocak ayında düzenlenen genel kurul toplantısında yapmış olduğu
açılış konuşmasında, Başkan, Kosova’da ekonomik büyümenin
devam edeceği inancını belirterek, bağımsızlığın kaydedilmesinin
hükümete düşen en önemli görevlerden biri olacağını belirtti.
Standardların gerçekleştirilmesi ve azınlıkların entegrasyonu
doğrultusunda hükümetin çaba harcadığını vurguladı. Başkan
Rugova, Kosova’nın birkaç Avrupa ülkesinde olduğu gibi ABD’de
de diplomatik bir şekilde tanıtılması doğrultusunda Hükümetin çalışmalarda bulunacağını belirtti. Kosova Başkanı Rugova,
konuşmasında, 2004 yılı Mart ayında olagelen şiddetli olaylar
hakkında hiç bir şey konuşmadı.
Kosova ile Metohiya Sırp Listesi (KMSL), 24 Şubat tarihinde GÖE’lere
katılmak istediğini bildirerek Belgrad Hükümeti ve Kosova’ya ait
Hükümeti Konseyi’nden bu konuda ayan tutumlarını belirtmelerini istemiştir. “İlk sırada Sırbistan Başbakanı Vojislav Kostunica’
nın bu konudaki düşüncesini istiyoruz , çünkü o Kosova Sırplarının
seçimlere katılmarına karşı gelmişti,” dedi KMSL üyesi Randjel
Nojkiç. KMSL’ne göre onların temel hedefi Sırp topluluğunun
yaşam koşullarını düzeltmek ve aynı zamanda standardlara karşı
saygı gösterilmediğini ve Kosova Arnavutlarının temel hedeflerinin
gerçekleşebilir olmadığını belirtmektir. KMSL, Belgrad’ın resmi
görevlilerinin bu konudaki cevapları ertelenirse onların ademi
merkeziyetçilik çalışma gruplarına katılacaklarını belirttiler.
Hükümet, Programını, Yasama Öncelliklerini ve
Yönetmeliğini tamamlıyor
22-23 Aralık 2004 tarihinde düzenlenen toplantısında Kosova Meclisi,
hükümetin gelecek üç yıl içerisindeki öncellikleri, politikaları
ve stratejisi de dahil olmak üzere Hükümet Program tasarısını
görüştü. İktidarda olan koalisyon ve muhalefetin Meclis üyelerimilletvekilleri evrak tasarısı konusunda çok sayıda önerileri ileri
sürdüler. Tüm düşüncelerin ve önerilerin incelenmesinden sonra,
Hükümet kendi Programı ve Öncelliklerini kapsayan 30 sayfalık
geniş bir evrakı yayınladı. Hükümet, aynı zamanda, 2005 yılına
ait “Yasama Gündem sırasını” ,Standardların Gerçekleştirilmesi
Planına değin 20 yasayı da dahil etmek üzere 2005 yılının sonunda
Meclis’te görüşülecek olan 122 yasa listesini de kabul etti. 1 Şubat
tarihinde Hükümet, Standardların Gerçekleştirilmesine ilişkin
Plan’ın gerektirdiği Yönetmeliği kabul etti.. Eski hükümetin çalışma
görgülerini olduğu gibi değişik uluslararası örgütler tarafından
belirlenen diğer hükümetlerin yönetmeliklerini göz önünde
bulundurarak, yeni hükümetin Yönetmeliği ayan, kapsamlı ve
iyi düşünülmüştür. Yönetmelik, Başbakan ve Bakanlar arasında
interaksiyonun olmasının altını çizerek, hükümete ait olan yasal
akitlerin yayınlanmasını, hükümet çalışmalarının koordinasyonu ve
planlaştırılmasını, Meclis’in GÖE organları ve örgütleri ile ilişkilerin
kurulması ayarlamaktadır. Tüm bu üç evrakı Başbakanlığın web
sitesinde bulabilirsiniz.:
http://www.pm-ksgov.net/index.php?lang=en
Meclis genel kurul oturumu düzenlendi; Başkanlık
parti fonu için karar getiriyor
23 Şubat tarihinde düzenlenmiş olan genel kurul toplantısında,
diğerleri arasında, Kosova Meclis’i 2005 Kosova Konsolide Bütçesi
(KKB) yasamasını ve STÖ’lerin birleşme özgürlüğünü kabul etti.
Meclis Başkanlığı, 1 Mart tarihinde KKB’den politik partilere fonların
dağıtılması formülünü kabul etti. Bu formüle göre Meclis’teki her
politik oluşuma, sahip oldukları sandalyelere orantılı olarak bir
ödenek temin edilmektedir. Şimdiki formül, geçen yıllar içerisinde
kabul edilmiş olan formüllerden daha başarılıdır. Bu formül ayrılmış
olan 20 sandalyeyi 100 Meclis sandalyesinden ayırmamaktadır.
Konu hakkında yorum yapması istenilen Sırbistan Yurttaşlar
Girişimi lideri ve Geri Dönüş ve Topluluklar Bakanı Slavişa Petkoviç, KMSL’nin katılmamakla büyük bir yanlışlık ve zorluklar
yaratmasından sonra bunun KMSL’in bir manevrası olduğunu
belirtti. Sırbistan Başbakan danışmanına olumsuz bir yanıt vererek, KMSL’ nin katılıp katılmayacağı ortada olan bir şeydir.
Kosova Hükümeti KMSL’nın boykotu durdurmsı ile ilgili
hazırlığını selamlayarak onun üyelerinin somut adımlarla katılıp
Belgrad’taki seçmenlere değil, Kosovadaki seçmenleri göz önünde
bulundurmalarını davet etti.
Hükümet ve belediyeler açık mektup ile göç
edenleri geriye dönmeye çağırıyor
25 Şubat tarihinde Başbakan, Standardlara ilişkin altı çalışma Grubu
çalışmalarına Hükümet bakanları ile beraber başkanlık edip “Standardlar ve Belediyeler” toplantısına evahipliği yaptı. Bu toplantıya
Belediye Meclis Başkanları, GSÖT Baş Vekili UNMIK’in Standardlar
Koordinatörü ve Temas Grubu temsilcileri katıldılar. Toplantıda,
belediye düzeyi içerisinde standardların gerçekleşmemesi için
özürlerin olmadığını ve standardları yerine getirmeyen belediyelere karşı önlemler alınacağı belirtildi.
Kilitsel standardlardan birini
oluşturan geri dönüşlerin
önemi vurgulanarak, toplantıda
Kosova’dan göç edenlerin geri
dönmelerini davet eden “açık
bir mektubun” yayınlanması ile
bu oturum sonuçlandı. Mektupta, Kosovadaki çoğunluğun
Sırp topluğuna karşı “özel bir
sorumluluk taşıdıklarını”, gasp
edilen malların ve mülklerin
kendi sahiplerine devretmeleri
ve dini anıtlara –abidelere
saygının gösterilmesi istenerek, yerlerinden olanların
evlerine dönmeleri ve Kosova
toplumuna entegre edilmeleri
yönünde çağrı yapılmaktadır.
ASI newsletter
9
Hükümetin 2005 yılı bütçe önergesine karşı eleştiri
28 Ocak 2005 tarihli Meclis genel kurulu oturumunda 2005 Yılına ait Kosova Konsolide Bütçesi esasta (ilk okunuşta) kabul edildi. Bu olayın ardından,
ORA politik partisi Başkanı Sayın Veton Suroi, Hükümet tarafından sunulan Bütçe Önergesi ile ilgili kendi eletştirilerini yedi noktada sundu.
Veton Surroi, ORA Başkanı
1. KONTİNÜİTE
Önerillen bütçe aslında önceki
Meclis
oluşumunda
kabul
edilen bütçelerin bir kontinüitesini oluşturmaktadır. Bu bütçenin temel özelliklerinden biri
acil müdahaleler safhasında
Kosova’nın esas administrasyon gereksinmelerinin karşılanmasının öngörülmesinden
ibarettir. Önceki bütçe Kosova’nın ekonomik kalkınmasını
sağlamadığı gibi özellikle eğitim,
sağlık ve altyapı alanında temel
ihtiyaçları da karşılamış değildir.
Bu bütçenin de bu yönde daha
fazla bir şey yapması için hiç bir
neden yoktur.
2. POLİTİK ÇERÇEVESİ
Miras edilen bir bütçenin
devamını oluşturduğu için
ondan arta kalan eksiklikleri de
içermektedir.
Geçen yılki bütçe girdilerinin
oluşturulduğu şekilde aynı
kaynaklara göre yeni bütçenin
de oluşturulmasına gidilmesi,
bütçenin dıştan alınan mallara
uygulanan gümrük verisinden
dolması anlamına gelir. Böyle
bir şey ise sihirli bir çember
örneğinde gibi ithal edilen
malların tüketiminin artmasına
endekslidir. Böyle bir gelişme
bir yandan yerli üreticilere
olumsuz etki ederken, diğer
yandan iş ilişkilerde yasalara
saygının gösterilmesi işlevinde
kaynakların oluşturulmasına da
olumsuz yansıyacaktır. Kosova
Elektroenerji Şirketi KEK’in
bütçeden yararlanması, bütçe
araçlarının bu şirkete akmasını
sağlaması yanı sıra onun yeniden
yapılanmasını köstekleyen bir
olguyu da oluşturmaktadır.
Bütçe önregesinin nerede ise
geçen yılın girdilerinin düzeyinde gelirleri öngörmesi yüzünden, geçen yıla kıyasen aynı
veya daha dar ölçekte ekonomik
etkinlikleri öngördüğü anlamına
gelir. Böyle bir şey ise, bütçe
önergesinin Hükümet Programı
ile öngörülen ve Kosova’nın
ekonomik planda hedeflenen
canlanmasını
sağlayamadığı
anlamına gelir.
3. AÇIKLAR
Bütçe önergesi ile 105 milyon
Euro tutarında bütçe açığı
öngörülmektedir. Bu bütçe
açığının PTK kâr fonları ve
Hükümetin harcanmayan bütçe
araçlarından karşılanması öngörülmektedir. Böyle bir şey ise
kalkınma için kullanılabilecek
araçların kötüye kullanılması
anlamına gelir. ORA’nın düşüncesine göre, özel sektör,
tarımcılık, küçük ve orta ölçekli
şirketler kapsamında istihdam
imkanlarını artırabileck bir
Kalkınma Fonu’nun Kosova’da
ivedi olarak kurulması zaruridir. Böyle bir fon Hükümetin
veya bütçenin kullanılmayan
araçlarından
oluşturulurdu.
Bu yönde istihtam ve kalkınma
amacından hareket ederek,
özel bir topluluk tarafından bu
paraların Kosova’daki bankacılık
cari işlemlerine sokulması temin
edilirdi.
4. BİLANÇO VE DEVİR TESLİM
Şu an görevde bulunan Hükümet ve yeni oluşumdaki
Meclis, eski Hükümet ve Meclisten görevi devralırken bir
bilançonun yapılmasına değin
önerimizi kabul etmedikleri
için bu bütçe önergesinde kapital harcamlar veya kalem
malların neler olduğunu biz
ancak tahmin edebiliriz. Geçen
Hükümetten hafızalarda kalanlar, çok az işin yapılması ve
kabarık sayıda makam arabası
ve benzeri amaçlı yüksek oranda
harcamlardı. Eski Hükümetten
devranılan makam araçları
ve ‘Mal ile hizmetler’ kalemi
kapsamında yeni Hükümetin
bütçe araçlarından satın almayı
planlaştırdığı makam araçları
sayısına ilişkin bir raporun milletvekillerine sunulmasını öneriyoruz.
5. İSTİHDAM, EĞİTİM, SAĞLIK
2005 yılına ait bütçe önergesi
ile de kamuda çalışan memur
sayısının artması trendinde bir
devamlılık
gözlenmektedir.
Uluslar arası finansi enstitülerinin talimatlarından hareket
ederek böyle bir gelişmenin
durması ve geriye dönmesini
talep ediyouz. Bu olgudan
hareket ederek kamuda (administrasyonda) çalışan personelin
sayısında öngörülen azalma ve
eğitim ve sağlık alanına araçların
rebalansına ilişkin bir raporun
sunulmasını da talep ediyoruz.
6. YASALAR, YETKİLER
Bütçe önergesi, çıkarılacak
olan yeni kanun tasarıları ve
bu arada Kosova’ya tanınacak
olan daha geniş yetkileri hesaba
katmamıştır. Bundan iki gün
önce de gördüğümüz gibi, bir
sorumsuzluk örneğini sergileyen bu Melis, kurallara da
saygı göstermeyerek, bütçeye
getirecek maliye yükü belirtilmeyen yasa tasarılarını kabul
etti. Hükümet ve Meclis, transfer edilecek yetkiler ve yasaları
da gözönünde bulundurarak,
ilerdeki dönemde onların bütçeye yansımalarını da öngörmelidirler.
7. ŞEFAFSIZLIK
Geçen hükümetin bütçe harcamlarının tekrar gözden geçirilmesi
ve olası kötüye kullanmaların
incelenmesine değin önerimizi
Meclis kabul etmedi. Bu sayede,
malesef, cezaların verilmesi
olasıllığı ortadan kalktı. Aralık
ayının 20 günü içerisinde 160
milyon
üzerinde
euronun
harcanması, bu Hükümetin
kamu paralarının sorumsuzca
harcanmasının bir örneğini oluşturmaktadır. Şefaflığın olmadığı
durumlar bunlara iznin vermesi yanı sıra, bütçe araçlarının
Kosova için değil, özel şahısların
ceplerine akmasına da imkan
sağlamaktadır.
ASI newsletter
Başbakan istifa etti
Kosova yurttaşları,
Kosova’da olagelen son savaş
esnasında 12.000 kişi öldü, yüzbinlerce kişinin onuru kırılmış
ve tecavüzlere uğramışlardır.
120.000’den çok ev yakılmış,
etnik temizleme doğrultusunda
bir milyondan çok insan zorla
evlerinden
kovulmuşlardır.
Kurtuluş
savaşında
çok
sayıda kurban vermemiz gerekiyordu. Gün bugün aile
üyeleri ve yakınlarının kaderlerini bilmeyen binlerce ailenin üzüntüsü
ve kâbusu devam
etmektedir. Ve biz
hala çalışmalarımızı
tamamlamış değiliz.
Kosova vatandaşları, şimdiye
kadar katettiğimiz yolu hiç bir
şey durduramaz. Aramızdan
herkes halkımızın yüzyıllardan
beri çektiklerine son verilmesi ve ülkemizin en nihayet
bağımsızlığına kavuşması için
gereken her tür kurbanlığa hazır
olmalıdır.
Bugün benden bir kurbanlık
daha yapmam istendi ki böyle
bir şeyin olageleceğine ben hiç
ihtimal vermiyordum. La Hey
Mahkemesi’nin bana karşı bir
iddianame çıkardığını bugün
öğrenmiş bulunuyorum.
İlk başta şunu söylemek
isterim; bana yüklenen tüm
Diğer andan,
1999 suç iddialarına rağmen masuyılından bu yana biz mum. Bunu söylerken ilk
bağımsızlığımızı elde etmek sırada kendi halkım önünde
yönünde önemli bir yol sorumlu olduğumu ifade etmek
aldık. Bu, Kosova için büyük isterim. Savaş süresindeki tüm
bir başarı olmakla birlikte davranışlarım savaş töresi, bu
bizim Avrupa Birliği ve NATO’ alanı düzenleyen uluslar arası
ya doğru kararlı ilerlememizin kurallar ve insanlara yakışır
bir başlangıcıdır aynı zamanda.
davranışlardan ibarettir. Daha
Hükümetin başına geçtiğim üç aydan önce de ifade ettiğim gibi bütün
bu yana, Kosova’nın nihayi statüsüne zaman içerisinde demokratik
doğru yürümek için uluslararası bir toplumun oluşturulması
topluluk
tarafından
hazırlanan ve ilerici dünyanın bölümü
standardların
gerçekleştirilmesinde olmamız için çaba harcadık.
çok az kişinin beklediği oranda başarı Şu anda her ne kadar adaletkaydettik. Bu şekilde Kosova’nın nihayi siz görünse dahi uluslar arası
statüse kavuşması doğrultusunda ulus- yargı organlarıyla da işbirliği
lar arası topluluğun saptadığı ödevleri yapacağımız da kendiliğinden
yerine getirmeyi hedefledik. Bu yönde ortaya çıkmaktadır. Böyle bir
önceleri olduğu şimdi de nihai statüs süreçin başlatılması beni derolarak tam bağımsızlık ve ülke egemenliği inden sarstı. Ülkem için en
temel amacımızdır. Demokratik, hoşgörülü çok verdiğim anda işyerimden
Ülkeve geleceği olan bir ülkenin oluşturulması uzaklaştırılıyorum.
yönünde kararlı olduğumuzu gösterdik. Öyle min ve tümümüzün yüksek
bir ülke ki hem vatandaşlarımız, hem de ulus- çıkarlarından hareket ederek bu
lar arası topluluk tarafından saygı görecektir. davetiyeyi kabul etmem gerekir.
Bu dönem içerisinde uluslar arası gayelerimizi Ben Kosova’nın insanıyım ve
doğru bir şekilde anladı ve e onlarla beraber ülkem için kendimi kurban
bu doğrultuda daha yapıcı bir işbirliğinde etmeye hazırım. Bu yüzden bu
bulunduk. BM Genel Sekreteri Özel Temsil- yükün altına girmeye hazırım.
cisi, Sayın Jessen – Petersen benimle sıkı bir Aynı zamanda sizlerden de bu
işbirliği sürdürdü, ayrıca kendisi Kosova’nın olguyu kabul etmenizi istiyoçok büyük bir dostudur.
rum. Kabul edilmesi mümkün
ASI newsletter
görünmeyen gibi olan bir şeyi
ilk sırada ülkemiz ve milletimiz için kabul etmenizi istiyorum. Ülkenin yüksek çıkarlarını
düşünmenize davet ediyorum.
Özgürlük savaşçıları ile bu yöredeki halkarı tamamen yok etmeye
yönelen ve yöreyi enkaz altında
bırakan işgalcileri aynı küfeye
koyan bir mahkemnin oluşturan
uluslar arası topluluk da büyük
bir yanlışın içine düşmüştür.
Bunun istenmeyerek yapılan bir
hata olduğuna inanmak istiyorum. Böyle bir gelişmeyi onların
arzulamadıklarına
inanmak
istiyorum. Onlardan çoğunun
da benim kadar da sizlerin
kadar şoke olacaklarını biliyorum. Tüm bu gelişmeler Belgrad
tarafından kurulan yalan ve
11
bazı Sırp kriminellerin de teslim
edilmesi yönünde Sırp hükümetiyle bazılarının yaptıkları
pazarlıkların bir sonucudur.
Kosova’da geçmişte nelerin
cereyan ettiğini ve gelecekte
nelerin olabileceğini bilmeyen
birkaç adamın hatası tüm bunlara yol açtı. Herşeye rağmen,
iddianamede ileri sürülenler için
sorumlu olmadığımı bildiğim
gibi, mahkemenin de bunları
tasdıklayacağını biliyorum.
İlerdeki günlerde yakın arkadaşlarımla ve uluslar arası
camia ile, ilerde üstleneceğim
rol hakkında danışmalarda
bulunacağım. Hayatım süresince
yaptığım her şey Kosova’nın hizmetindeydi. Uluslar arası hukuk
açısından imkansız gibi görünen
bir şeyi kabul etmekle bugün de
aynı hizmeti yapmaktayım.
Şimdi de en ağır zamanlarda
bana destek sunan herkese
teşekkür etmek istiyorum.
Kosova Geleceği için İttifaka
(AAK) teşekkür etmek isterim.
Yaptıkları çalışmalardan dolayı
koalisyonu
oluşturan
tüm
arkadaşlarıma şükran borcumu
ifade etmek isterim. Başkan
Rugova ve Parlamento Başkanı
Daci’ye
sundukları
destek
yüzünden teşekkür etmek
istiyorum.
Özellikle
Sayın
Jessen Petersen ve general De
Karmebona’a bana karşı gösterdikleri samimiyet ve dostlukları
için teşekkür etmek istiyorum.
Koalisyon iktidarı çatısı altında
bulunan
meslekdaşlarımdan
enstitüler arasında işbiliğini
devam etmeleri ve iktidar
ortaklaığını
sürdürmelerini
istedim. Sadece bu şekilde,
mümkün olduğu en kısa bir
zaman içerisinde Kosova kendi
emellerini yerine getirir. Bu
olay özgürlük, demokrasi ve
bağımsızlık yolumuzun kesilmesinin yeni bir örneğidir. Ancak,
bağımsızlığa götüren yoldan hiç
kimsenin bizi alıkoyamayacığına
size söz veriyorum.
Görüşmek üzere ve teşekkürler. ,
Ben bugün Kosova Başbakanı
görevine istifamı sundum.
Ramush Haradinaj,
8 Mart 2005
tin çalışmaya devam edip bir
an önce yerinde olmasını ve
çalışmalarını aksaklıksız olarak
ertelemeden devam etmesini,
bu yaz standardların ne kadar
yerine getirilip getirilmediğinin
kapsamlı bir şekilde gözden
geçirilmesi ve daha geçlerde onun
statüsü ile ilgili konuşmaların
yapılmasını görmek istiyorum.
Bu önemli anda Kosova’nın
yüksek çıkarlarının elde edilmesi doğrultusunda tüm politik
liderlerin sorumluluk gös-
termelerini davet ediyorum.
Beraberce şu anki zorlukları
atlatıp , Kosova’nın Avrupa
yolundaki yoluna devam edip
serbest, demokratik, çok uluslu,,
istikrarlı ve ileriye doğru bir
Kosova için çalışmaya devam
edeceğiz..”
UNMIK Reaksyonu
“Ramush Haradinaj’ın Kosova
Başbakanı
görevinden istifa
etmesi kararıni aldım. Tabii
ki bu karara saygılıyım, ama
böyle bir gelişmenin ardında
büyük bir boşluk bırakacağı
olgusunu
gizleyemiyorum.
Ramush Haradinaj’ın dinamik
liderliği, kararlılığı ve vizyonu
için teşekkürler. Bugün Kosova
kendi geleceği ile ilgili statüsü
gerçekleştirmeye her zamankinden daha yakındır. Ben
şahsen artık yakın bir partnör ve
arkadaş ile çalışamadığım için
üzgünüm.
yolunu kapatmak isteyenlere
hizmet edebilir. Böyle bir hareket
son zamanlarda Kosova’nın elde
etmiş olduğu her şeyi olduğu
gibi ve özellikle de Ramuş
Haradinay’ın liderliğinde son
zamanlarda kaydedilen tüm
başarıları gölgeye düşürebilir.
Bugün getirmiş olduğu kararla, Sn
Haradinaj, Kosova
çıkarlarını kendi çıkarlarından
daha üstün tuttuğunu gösterdi.
Kosovalıların da Ramuş Haradinay gibi aynı şeref ve olgunluk
ile cevap vermeleri önemlidir.
Şuçsuz olduğuna dair inancına
rağmen Sn Haradinay’ın Layey
Mahkemesi ile işbirliği yapması
ile ilgili kati kararı, kendisi ve
ailesi, Kosova ve çok sayıda
arkadaşları ve partnörleri ve
UNMİK de dahil, için
acı
olduğu halde, Kosova’nın uluslar arası topluluğunun sorumlu
bir üyesi olduğunun bir
örneğidir. Sayın Haradinay’ın
çok çaba ve katkıda bulunduğu
Kosova’nın
geleceği
için
hizmette bulunma olanağında
olacağına inanıyorum.
Bu gelişme ile ilgili şoku
ve
kızgınlığı
anlıyorum.
Kosovalıların kendi hisslerini
barışçı bir şekilde belirtmeleri
için çağrıda bulunuyorum.
Şiddetli bir cevap Kosova’ya
yardım etmez. O sadece
Kosova’nın ileriye doğru olan
Şu ağır günlerde sakin ve şerefli
olmamız önemlidir. Anayasal
Çerçeve
ve
uygulanmakta
olan kurala uyumlu olarak,
Başbakan Vekili geçici olarak
Hükümeti yönetecektir. Bu
arada ben de Kosova politik
liderleri ile çalışarak hüküme-
Genel Sekreter Özel Temsilcisi
Søren Jessen-Petersen
8 Mart 2005
ASI newsletter
12
Avrupa Parlamentosu Kosova’nın nihayi statüsü
doğrultusundaki süreci tartışıyor
Brüksel’de bulunan Avrupa Parlamentosu, Kosova’nın nihayi statüsünün ele alınıp görüşüldüğü ve tartışıldığı bir yerdi. 25
Ocak 2005 Avrupa Dış İlişkiler Komisyonu, Kosova hakkında geniş kapsamlı bir Kamu Dinlentisi toplantısı düzenledi. Bu
toplantı ile Avrupa Parlamentosu yeniden Kosova konusunu ele aldı. Geçen yıllar içerisinde Kosova hakkında burada birkaç
rezolusyon kabul edilmişti. Önceleri düzenlenen kamu dinlentisi toplantılarına Kosova Meclisi üyeleri de katılmıştı.
Franklin De Vrieze
hasas olan dengeyi bozacağını
uyardı. Kosova ile ilgil müzakereler sürecinden Belgrad’ın
çekilmesinin bu yörede uzun bir
süre istikrarsızlığa yol açacağını
belirten Sn Glenny, Sırbistan’ın
kendisinin de aynı fikirde
olmadığını vurguladı. Başbakan
Kostunica’ya karşın, Başkan
Tadiç, Kosova Sırplarının 2004
yılının Ekim ayında düzenlenen seçimlere katılmaları
gereksinimini
vurgulamıştı.
Sn Glenny’ ye göre Sırbistan
ile ilgilenilmesi gerektiğini ve
Batı Balkanlar için daha esnek
AB ölçütlerinin uygulanması
gerektiğini savundu.
Avrupa
Parlamentosu’nda
konuşan kilitsel kişilerden biri
Balkanlar hakkında birkaç kitap
yazan
Sn Misha Glenny’di.
Onun sözlerine göre 2005-2006
yılları “çok zor yıllar” olacak. Bu
dönem içerisinde yörenin tarihini
oluşturan “Avrupa barut fıçısı”
sona erecek ve nihayi statüs
ile ilgili müzakereler başarısız
olarak sonuçlanırsa şiddet riski
artabilir, fakirlik ve örgütlü suç
olaylarında da büyüme beklenebilir. Kosova’nın geleceği ile ilgili
yapılan tartışmalarda Kosova’da
Arnavut ile Sırp topluluğunun
göründüğünden de daha çok
birbiri ile karışık oldukları
için Sırplarını güvenliğinin
garanti edilmesinin özellikle
Kosova geleceği için çok önemlidir. Kosova’nın nihayi statüsü
görüşmelerinin Belgrad hükümetinin katılımısız istikrarsız
olabileceğinden
hareket
ederek, Sn Glenny uluslararası
topluluğunun
bu yöre için
tasarlamış olduğu planlar ile Sırp
hükümetini ikna etmenin kilitsel mesele olduğunu vurguladı.
Kosova’nın parçalanması ile
ilgili tehlikelere işaret ederek,
İbre
nehrinin
güneyinde
yaşamakta olan Sırpların Presevo-Bujanovac yöresine yönelecekleri ve bunun da burada
Centre d’Etudes et de Recherches
Internationales (CERI) Merkezi
öğretim
görevlisi
Jacques
Rupnik, 2004 yılının Mart ayında
olagelenlerin sonucu gözlenen
gerileme süreci olarak sadece
Kosova’da değil Belgrad’taki
siyasetçilerin de artık bu konu
hakkında konuşmak istemediklerini belirtti. Sn Rupnik, eski
Sırbistan Başbakanı Zoran Djinjic
ile yapmış olduğu görüşmesini
hatırlatarak o görüşmede Zoran
Djinciç’in kendisine “Kosova
artık kapanmış bir sayfadır
– ama siyasi koşullar böyle bir
gelişmenin ilan edilmesi için
hâlâ elverişli değildir” dediğini
belirtti. 2003 yılının Aralık
ayında düzenlenen seçimlerden
sonra Radikal Partinin seçimleri
kazanmasından sonra, politik
durum daha da bileşik oldu.
Sn Rupnik, Kosova’daki Sırp
azınlığına uzunsüreli çözüm-
ler üretmesinin uluslararası
topluluk için ciddi bir sınavı
oluşturduğunu hatırlattı. O aynı
zamanda protektoratın “çocuksu
bir davranış” olduğunu, Kosova
Meclisi’nin bütçe ile vergi
konusunda en önemli yetkilere
sahip olmadığını belirtti. Sn
Rupnik Kosova için “şartlı
bir bağımsızlığı” savundu.
Koşullar arasında tüm politik
güçlerin şiddetten ve sınırlar
değişiminden
(Arnavutluk
ile birleşme- Anschlussverbot
) uzak durup Sırp azınlığının
politik sürece katılma hakkının
garanti altına alınmasından
geçtiğini vurguladı. AB “her
ne şekilde olursa olsun Avrupa
Birliği yörüngesine girmek”
şeklindeki vaadini de yerine
getirmeli, bu sayede de milliyetçilere göre daha iyi bir geleceği
temin etmelidir.
Uluslarası Kriz Grupu’ndan
(ICG) Dr. Nicholas Whyte
geçenlerde Kosova hakkında
yapılan rapor ile ilgili sonuçlara
değindi.
Status-quo’nun
devam edemeyeceğini belirterek, Kosova’nın yasal ve
anayasal durumu yüzünden
görülen ekonomik gerilemeye
işaret ederek bunun sonucu
olarak yeni şiddet olaylarının
çıkabileceği tehlikesine işaret
etti. Bu yüzden onun sözlerine
göre, azınlık haklarını garanti
eden bağımsız bir Kosova’nın
kurulması doğrultusuna tüm
tarafların hemen çalışmaya
başlamaları gerekir. Rupnik’e
göre Sırbistan’ın gerçeği kabul
ASI newsletter
edip Kosova’nın artık Belgrad
idaresine
dönemeyeceğini
kabul etmesi ve Kosova’nın
bağımsızlığı kazanması için
onun azınlık haklarını kabul
etmesinin bir koşul olduğunu
bilmelerinin gerektiğini özellikle vurguladı.
UKG- ICG raporu Kosova’nın
2005 yılı ortalarında uluslar
arası tarafından tanınmasına
ilişkin kararlar ve olaylar tarihini
saptamaktadır . UKG-ICG nihayi
statüsün saptanmasından önce
Temas Grubun dört esas kuralı
saptamasını
savunmaktadır:
Kosova’nın
bağımsızlığı
kazanması doğrultusunda ilerlemenin kaydedilmesi için azınlık
13
haklarının
korunması
çok
önemli bir etkendir. Kosova’nın
ne Belgrad idaresine dönmesi,
ne bölünmesi, ne de Kosova’nın
Arnavutluk ya da komşu bir
ülke veya bölge ile birleşmesi
desteklenecektir. Aynı zamanda
bunun başlatılması ve hangi
süreçlerle
gerçekleştirilmesi
gerektiği ile ilgili BM Genel
Sekreteri tarafından Özel Temsilci atanmalıdır. 2005 yılının
ortalarında BM, Kosova’nın
demokrasi, iyi bir idare ve
insan hakları
standardlarını
gerçekleştirmesi görevi ile görevlendirilen Kosova hükümetinin
hazırlığını değerlendirecektir.
Değerlendirme olumlu not
alırsa, Özel Temsilci
karar
metninin tasarısını -- ‘Kosova
Anlaşmasını‘—hazırlayacak,
uluslar arası konferansta ise
onun ayrıntıları belirtilecektir.
UKG’ na göre Kosova Meclisi
uluslar arası yardımı ile birlikte
Anayasa’yı tasarlamaya başlayıp
azınlıkların korunmalar ve
onlara karşı gereken saygının
gösterilmesi koşullarını da
yerine getirmelidir. Uluslar arası
Konferansı tarafından kabul
edildiği takdirde Anayasa metni
önerilen Kosova Anlaşması’nın
bölümünü oluşturacaktır.
Geçmişte olagelenleri ve gelecekteki hareketler hakkında
belirsizlikten hareket edere,
UKG-ICG, Kosova’nın bağımsızlığı alanında bazı sınırlandırmaların
yapılmasını
savunmaktadır: Kosova Yüksek
Mahkemesine birkaç uluslar
arası savcı atanacak, belirli
uluslararası temsilciler azınlık
hakları ile ilgili kilitsel konuların
olduğu gibi uzlaşmaya varılan
görevlerin bu mahkemeler
önüne getirilmesini temin etmek
için hazır olacaktır. Kosova’da
uluslararası gözetlemeyi
- ‘Kosov Gözetleme Misyonu’
– temin edecektir. Bu Misyonun
görevi geniş bir uluslar arası
topluluğa rapor vermek ve eğer
Kosova çalışmalarında başarılı
değilse ve verdiği sözü tutmazsa
ASI newsletter
14
gerekli önerileri önermektir. Bu
adımları izleyerek, UKG-İCG
uluslararası Konferansın düzenlenmesini ve referandumda
Kosova yurttaşları tarafından
Anayasa’nın kabul edilmesini
savunmaktadır. Sırbistan -- ve
belki de Rusya’nın -- planın
bir bölümü veya tamamını
reddedebileceğinden
hareket
ederek, UKG-ICG önerilen sürecin bu durum karşısında tutsak
olamayacağını belirtmektedir:
Kosova’daki durum çok hasastır,
uluslararası
topluluğunun
status quo’yu belirsiz bir süre
beklemede bırakması da uygun
değildir.
Özellikle
Kosova
Sırp azınlığının statüsü için
Sırbistan’ın kaygıları hesaba
katılırken, Belgrad’a “onunla ya
da onsuz trenin hareket ediyor
olması” hakkında net mesajların
verilmesi ve kendisinin en
iyi
kararların
bütünlüklü
olarak getirilmesine katılması
doğrultusunda cesaretlendirilmelidir.
Tartışmalar süresince Avrupa
Parlamentosu üyelerinin (APÜ)
öneriler ile uzlaştıkları görüldü.
Bazı Avrupa Parlamento üyeleri
saptanmış olan zaman süresi için
kuşkularını ifade eti. APÜ Swoboda (Almanya) bağımsızlığı
desteklediğini ama koşulların
sullandırılmaması gerektiğini
belirtti. Avrupa değerlerine
karşı saygının gösterilmesi
ve Kosova’nın multi tarihinin
bilinmesi gerektiğini belirtti (
2004 yılının Şubat –Mart döneminde Meclis duvarlarındaki
murallar - resimler - hakkında
olumsuz düşünceler verilmiştir
). Kosova statüsünün Belgrad ile ya da Belgrad’sız da
kararlaştırılabileceğini uyardı.
APÜ Jelko Kacin (Slovenya)
Kosova Sırplarının kendilerine
kapanmaları ve seçimleri boykot
etmeleri çözüm getirmemektedir. Avrupa yolunda ekonomik çözümün bulunmasıyla
Kosova’ya açıklık lazımdır.
Kosova , Karadağ, Makedonya
ve Bosna Hersek arasında yöre-
sel serbest alışveriş anlaşmasının
yapılmasını savunarak, Arnavutlar ile Sırpların (Bosna
Hersek ve Karadağ’dan) ekonomik interaksiyonu temin edecektir – bu ise statüs görüşmeleri
için faydalı olacaktır.
GSÖT Özel Danışmanı Sn.
Kim Freidberg, Kosova’da son
gelişmeler hakkında olduğu gibi
UNMİK’in gelecekteki beklentileri hakkında bilgiler verdi.
Güvenlik alanındaki ilerlemeler
hakkında olduğu gibi 2004
yılının Mart ayında olagelen
şiddetli
olayları
süresince
yıkılan okulların ve evlerin
onarımı konusunda elde edilenleri ortaya attı. Standardların
gerçekleştirilmesindeki öncellikler tanımlanarak onların
tümü azınlıklara odaklaşmış
bulunmaktadır.
Eğemenliğe
bağlı
olmayan
alanlarda
GÖE’lere daha fazla yetki transfer edilmiştir. Aynı zamanda,
sorumluluk siyaseti de yerindedir ve kiltsel alanlarda
ilerlemelerin
kaydedilmesini
zorlaştıranlara ve görevlerini
yapmayanlara karşı (azınlık
hakları, hareket özgürlüğü,
yerlerinden olanların geri dönmeleri, hizmetlerin
herkese
eşit olarak yapılması, sorumlu
bir medya ve güvenlik gibi)
GSÖT
tarafından
cezalar
öngörülmektedir. Ekonomide
de yetkiler aktarılmıştır. Sn Freidberg, Başbakan Haradinay’ın
enerjik ve kararlı bir iktidarın
başında olmak istediğini, gerçek
bir ilerleme kaydetmek için
Hükümetin hazır olduğunu
ve azınlıklara elini uzatmak
istediğini hatırlattı. Sn. Freidberg, Kosova Sırplarının
bu süreçlere katılmaları ile
ilgili hayal kırıklığına uğratan
örnekler verdi.
İleriye doğru giden yolda,
Sn Freidberg, Standardların
gerçekleştirilmesi
ile
ilgili
dönemsel gözden geçirmelerin yapıldığını, elde edilen
ilerlemenin Temas Grubu ve
Güvenlik Konseyi tarafından
ölçülebileceğini
kaydetti.
Kasım ayından itibaren üç
aylık bir dönem için yapılan
değerlendirme ile ilgili, bazı
ilerlemeler kaydedilmiş, ama
özellikle evlere geri dönmeler ve hareket özgürlüğü
alanında
yapılması gereken
daha çok şeylerin olduğuna
işaret etti. Bunun çerçevesi
içerisinde,
Sn
Freidberg,
Kosova Sırplarının enstitülere katılmayışları yüzünden
ilerlemenin kaydedilmediğini,
ilerleme kaydetmek için çaba
harcayanların
çabalarının
değerlendirildiği
durumda
bunun etkileyici olmayacağını
belirtti.
Statüs
konusunun
aydınlığa kavuşması Kosova’nın
ağır olan ekonomik ve sosyal
durumunun
düzeltilmesine
yardım edecek ve Belgrad’ın
kendi ekonomik ve sosyal öncelliklerine odaklaşmasına izin
verecektir, dedi Sn Freidberg.
Ayan bir yaklaşım ve ayan bir
program ile şansların arttığı
açıktır. “ En nihayet Kosova’nın
gerçek bir çok uluslu topluma
dönüşme olanağına doğru
gittiğini, toplulukların çoğunun
statüs rezolusyonu yolunun
azınlık
haklarının
konsolide edilmesinden geçtiğinin
farkındadırlar. İnanıyoruz ki
azınlıklara el uzatmak ve onları
topluma kazandırmanın farkına
varılmıştır. Örnek olarak biz
şimdi ademi merkeziyetçiliğin
gelişmesinde hızlı bir ilerlemenin
kaydedildiğini
ve
bazılarında ve bir zamanlarda
onu isteyenler arasında Kosovadakiler ve Belgradtakiler de
dahil olmak üzere şaşkınlık
yarattığını görüyoruz.” Sn. Freidberg çözümlerin aranması
rizikosundan
söz
ederek
teritoriyel parçalanma veya
ayrılmanın gerçek çözümleri
oluşturmadığını belirtti. -2005
yılının ortasında Standardların
olumlu olarak değerlendirmesi
yapılırsa, çok sayıda konuların
görüşülmesi gerekir. Hiçbir
Kosova ‘post-status’ yetkilisinin Avrupa bütünleşmesi
doğrultusunda istikrarlık ve
hareket özgürlüğünün temin
edilmesi yönünde hiç bir uluslar
arası personelinden daha fazla
yardım istemesi beklenemez.
Sırbistan-Karadağ
Bakanlar
Kurulu çerçevesinde olan Kosova
Metohiya Koordinasyon Merkezi
Başkanı Sn. Nebojşa Çoviç,
“UNMIK’ in görevi bağımsız
bir devlet kurmak değildir”
dedi. Belgrad ile uzlaşma
yapılmadan Kosova statüsünü
çözmek isteyenlere bu çözümün
uzun sürecek olan-nihayi bir
çözüm olmayacağını uyardı. O,
aynı zamanda şimdiye kadar
kaydedilen başarı hakkında
değerlendirme yapan Kosova
Başkanı politik danışmanı Sn
Skender Hyseni’nin, tek sorunun “bağımsızlık – ne zaman?”
olacağını belirtmesiyle ilgili
değerlendirmesini soru işaretine
geitirdi. Bağımsızlığın pratik bir
soru olduğunu belirten Skenderi
şunlara işaret etti: Kosova’nın
uluslararası finansi enstitülerden
borç alma imkanları yok ve
komşuları ile işbirliği sürecinden
faydalanamıyor. Bağımsızlıktan
sonra
yöresel
Schengenanlaşmasının yapılması çok
iyi olurdu. Sn Hüseni şu anki
belirsiz
politik
durumun
gerginliğin tırmanmasına neden
olabileceğini uyardı.
Avrupa Parlamentosu Güney
Doğu Avrupa ilişkileri Delegasyonu başında bulunan
APÜ Doris Pack (Almanya),
Sırbistan
veya
Kosova’nın
aralarında görülen sorunları
çözmedikleri sürece AB içinde
görünmek
istenmediklerini
katılımcılara hatırlattı. Belgrad
dışında veya ona karşı bir çözümün olmadığını vurguladıktan
sonra, Kosova’nın sınırlarının
değişemeyeceğinin de altını
çizdi. O, ancak yurtlarından olan
kişilerin evlerine ve mültecilerin
geri dönmeleri, insan haklarının
korunması ve diğer koşulların
yerine getirilmesinden sonra
Kosova’nın
bağımsızlığını
kazanabileceğini belirtti.
ASI newsletter
15
Yöre Parlamentoları ile Sivil Toplum Örgütleri arasında
işbirliğin kurulmasına ilişkin yeni çabalar
Lulzim Peci, Yönetim Müdürü
Kosova Araştırma ve Gelişme Politikası Enstitüsü (KIPRED)
Geçen yılın (2004) Aralık ayında
Hollanda’nın Doğu Batı Parlamento Pratiği Projesi (EWPPP),
Batı Balkanların parlamentoları
ve seçkin STÖ’leri ile üç yıl
süren bir programı başlattı. Bu
program yasama ve yurttaşlar
adını taşımaktadır ve Batı Balkanlarda demokratik enstitülerin ve sivil toplumun güçlendirilmesini hedeflemektedir.
Hedef gruparını parlamento
üyeleri ve personeli, Arnavutluk, Bosna Hersek, Kosova,
Makedonya ve Sırbistan ile
Karadağ STÖ temsilcileri oluşturmaktaydı.
Kosova projesinin ve bireysel
düzeydeki projenin sürekli
etkinliklerinin bir parçasını
oluşturan
Kosova
meclisi
üyeleri, Meclis çerçevesi içerisindeki parlamento grupları
şefleri ile yapılan işbirliği üzere
seçilecektir.
Kosova’ya
ait
olan DBPPP’nin STÖ partnörü
Kosova Araştırma ve Gelişme
Enstitüsü’dür (KİPRED).
Programın hedefi, karar getirme sürecinde demokratik enstitüler ve sivil toplum
katılımının
geliştirilmesi
amacıyla Batı Balkan ülkeleri
parlamentolarına ve STÖ’lere
yardımda bulunmaktır.
Bu
yardım, Batı Balkan ülkelerinde
demokratik enstitülerin kapasite yapılanması doğultusunda
iç etnik çatışmaların, aşırı
sağdan kaynaklanan politik
gergınlıkler, rüşvetö fesat ve
örgütlü suçların giderek arttığı
ve en büyük engeller olduğu
dönemde gelmektedir.
Bu program yöredeki ülkeler
ile bireysel düzeyde çalışacak
ve etkili bir demokratik gelişme
için yöresel şeffaflık ile irtibat
önemine ağırlık verecektir.
İstikrarlı ve barışçı bir Avrupa
güney kanadının kurulmasına
dayanan
yöresel unsurun
Avrupa’nın geleceği için hayati
bir öneme sahip olduğu altı çizilmektedir.
Progam, Parlamentolar ve
STÖ’lerin yıllık konferansını
kapsayarak, yöre için önemli
olan konular hakkında çözümleri temin etmek ve fikirleri
paylaşmak ereğiyle parlamento üyelerinden oluşan timleri ve STÖ temsilcilerinden
oluşan yöresel ekipleri bir
araya getirmektedir; iki yılda
bir düzenlenen yöresel yuvarlak masa toplantıları; ortak parlamento/sivil toplum delegasyonlarından oluşan üç taraftan
oluşan heyetlerin üçüncü bir
parlamentoyu/ülkeyi
ziyaret
etmeleri.
13 Ocak 2005 tarihinde Üsküp’te
DBPPP ile yöresel partnörler
arasında düzenlenen toplantıda
üç tarafin katılmıyla iki ziyaretin yapılması konusunda
uzlaşmaya varılmıştır. Kosova,
Makedonya v Karadağın parlamento /sivil tolpum örgütleri
bir üçgeni temsil etmekte, Arnavutluk, Bosna Hersek ve
Sırbistan ise diğer bir üçgeni
temsil etmektedir.
Kosova, Makedonya ve Karadağ’dan oluşan üç taraflı yöresel görüş teatisinde tartışılacak
olan konular bu parlamentoları/
ülkeleri etkileyen ortak konular
olacaktır: Ademi merkeziyetçilik (yerinde yönetim – desentralizasyon) ve Yöresel Hükümet
Reformu, Politik Partilerin ve
Hükümet Enstitülerinin Demokratikleşmeleri,
Yöresel
İşbirliğin artırılmasına ilişkin
olanakların araştırılması.
Bu alanlarda elde edilen tecrübe ve fikir değiş tokuşu ile
konuyla ilgili yerli ve uluslar
arası uzmanların katılımı böl-
gesel planda danışma diyalogunun kolaylaşmasını hedeflemektedir. Bu sayede konuyla
ilgili öğrenilen bilgilerden de
yaralanılarak tüm yöredeki
ülke ve orada yaşayan insanları
mutlu kılacak çözümlere nasıl
varılacağı ve bu sorunların
hangi şekilde çözüleceğine
çareler sağlayacaktır.
Bununla birlikte ülkenin parlamento/sivil toplum ekipleri
program planlaması ve onun
gerçekleştirilmesini
saptamak ve denetlemek amacıyla
sivil toplum örgütleri sıralı
olarak topantı düzenleyeceklerdir. Ülke ekipleri, odak
konuları seçme, öncellikleri
saptama, yöresel etkinliklerde
dengeli katılımı temin etmek
ve program malzemelerinin
hazırlanması doğrultusundaki
sorumluluğu üstleneceklerdir.
Program aynı zamanda, genç
parlamento liderlerinin uluslararası ilişkiler ve siyaset
yapma alanındaki eğitimlerini
ve bilgilerini genişletmeleri
için ek olanağı temin edecektir. DBPPP Hollanda’da var
olan akademik enstitülerde
kısa süreli etüd ziyaretlerinin
yapılması amacıyla belirli ülkelerin parlamento temsilcilerini/STÖ sektöründen seçilmiş
olan temsilcilere küçük burslar
temin edecektir.
Bu programın, “Kosova’ ya ait
olan Standardlar” ın gerçekleştirilmesine yardımda bulunmaya ait olan ek araç olarak
ve genel olarak Kosova’da
demokrasinin gelişme düzeyine
ulaşması ereğiyle Kosova Araştırma ve Gelişme Politikası
Enstitüsü- KİPRED tüm ilgili
taraflar ile işbirliğin yapılmasını
ümit etmektedir.
ASI newsletter
16
UNMIK Hukuk danışmanı Sn Alexander Borg-Olivier ile söyleşi
“Partnörler gibi çalışmalıyız”
Franklin de Vrieze ve Uli Steinle, AGİT
Meclis’in gelişimini onun
daha başlangıcından izlediniz.
Size göre son üç yıl içerisinde
Meclis’teki temel gelişmeler
nelerdir ve Meclis’in hangi
alanlarda daha da gelişme
kaydetmesi gerekir?
Genel olarak enstitü yapılanmasında olduğu gibi özellikle
de Meclis içerisinde büyük bir
ilerlemenin
kaydedildiğine
tanık oldum. Yeni doğmuş
olan bir yasama organının
hemen daha başta etkili olarak
çalışması kolay değildir. Çok
sayıda hendikaplar-üzücü olaylar oldu ama düşünceme göre
Meclis’in kendini bulması için
ve daha fazla elde etmesi için
daha fazla bir güvene ihtiyacı
vardır. Diğer yandan Meclis
belirgin bir olgunluk aşamasına
ulaşmıştır. Meclis üyelerinin
çalışmalara yaklaşımları beni
hayranlık içinde bıraktı.
GSÖT’nin yasa tasarılarını
ilan etmesini öğütlerken
onaylanan yasama kalitesi
hakkındaki izlenimleriniz
nelerdir?
Belirli zorluklarla karşılaştıkları
ve daha fazla eylemleri gerektirdikleri için yasaların büyük
bir kısmı ilan edilemedi.
Uzmanlar tarafından gerkli
olan değişikliklerin yapıldığı
ve kapsayıcı bir kaliteye sahip
olan yasaların da var olduğunu
söyleyebilirim. Herhalde politik nedenler yüzünden bazı
yasalar güzel hazırlanmamıştır.
Eskiden
kimin daha çok
çalıştığını
göstermek
için
Hükümet ile Meclis arasında
bazan sağlıksız bir yarışma
vardı. Bazı yasa girişimleri
bütünlüklü ve gereken bir
şekilde hazırlanmadı. Bu ise
yasamanın gözden geçirilmesini erteleyerek bu yasamanın
kabul edilmemesi ile ilgili
GSÖT’nin reaksiyonuna neden
oldu. Yasa tasarlanırken gerekli
olan
uzmanların
katılımı
ile gelişmeler kaydedilebilir. Örnek olarak ticari yasası
alanında, Hükümet ile Meclis
kazançlı çıkmışlardır. Ama
şunun da belirtilmesi gerekir
ki Meclis’in kısa bir zaman
içerisinde tüm Avupa, Anayasa
ve insan hakları standardlarını
gerçekleştirmesi kolay değildir.
Var olan çerçeveye göre kabul
edilen yasalar ne kadar
tutarlıdır?
UNMIK hala Kosova’da olup
bitenler için sorumludur. Yasamada tutarlılığı olmasını temin
emek bize düşen görevdir.
Yargıçlar ve yurttaşlar arasında
anlaşmazlığa
neden
olan
ASI newsletter
17
yasaların ilan edilmesine izin
veremeyiz. Arkamızdan kötü
yasaları bırakmak istemiyoruz.
Tutarsızlığın olmadığını söyleyemeyiz ama biz elimizden
geldiği kadar tutarsızlığı azaltmak istiyoruz. Belkide sadece
buzdağının tepesini biliyoruz.
gerçekleştirilmediğini izlemek
için denetleme mekanizmaları
gerekir, yasamacının istediği
gibi
yasanın
uygulanıp
uygulanmadığını ve mahkemelerin bu yasalara riayet edip
etmediklerini izlemeniz gerekir.
UNMIK’in tüm yasaların
tutarlı olması için sorumlu
olduğunu söylediniz. Bu
aktarılan yetkiler alanlarını
da kapsar mı?
Meclis oluşumunda Koalisyon
hükümetinin muhalefet ile
karşılaşması gibi yeni bir
durumda yasama ne şekilde
etkilenecektir?
Tabii ki kapsar. Yedek ya da
yetkileri havale edilen alandaki her yasa GSÖT tarafından
ilan edildiği için yürürlüktedir. GSÖT bunu demekle tüm
sorumluluğu üstlenmekte ve
bu yasanın, yasa kitaplarıda
yer alması için hazırdır.
Bir
yandan
Hükümetin
ve diğer yandan ise parlamento muhalefetinin olması
demokrasinin
uygulanmakta
olduğu
ülkelerde
alışılagelinmiş bir şeydir. Böyle
bir model genelde daha ürün
verici sonuçları getirmektedir.
İlk iktidarda olmayan güveni
yeni Hükümette görüyoruz.
İlk oluşumda, konu Meclis’e
gönderildiğinde
Hükümet
nelerin olabileceği konusunda
hiçbir zaman emin değildi.
Çünkü parti bağlılığı ve
anlaşmalar yoktu.
Yasaların pratikte
gerçekleştirilmesine dair
AGİT’in son raporu hala çok
şeylerin yapılması gerektiğini
göstermektedir. Bu konudabuluşlar hakkında neler söyleyebilirsiniz ?
Meclis tarafından kabul edilen
yasa genelde konu hakkında
geniş bir yasal çerçeve temin
etmektedir. Ama bu yasanın
uygulanmasına
geçildiğinde
bakanlıkların ikinci derecedeki
etkili akitleri temin etmeleri
kapasitelerine bağlı olacaktır.
Yasaların tasarı şekillerinin
hazırlanmasında görülen hırs
ve isteğin artık mevcut olmadığı
ayandır.
Düşünceme
göre
yasaların
gerçekleştirilmesi
için gerekli olan ikinci dereceli
akitler alanına daha fazla dikkat
edilmesi faydalı olacaktır.
Bunun çerçevesi içerisinde
sorumluluğa değin mekanizmalar için büyük ihtiyaç vardır.
Meclis’in, Meclisten geçen ve
kabul edilen bir yasanın kaderi
ile ne olduğunu araştırmaya
pek hevesli olduğu söylenemez. Yasanın, yasamacının
istediği gibi gerçekleştirilip
UNMİK-Yasal İşler Ofisi
tarafından belirlenen ve ilan
edilmeyen yasa tasarıları veya
değişmelerin yapılması için
Meclis’e yeniden gönderilmesi
gereken yasa tasarıları konusunda görülen temel sorunlar
nelerdir?
Bizi ilgilendiren temel sorunlar BMGK 1244 Rezolusyonu
ve Anayasal Çerçeve ile uyum
sağlama olduğu gibi GÖE ile
GSÖT arasında sorumlulukların
bölüşülmesine saygının gösterilmesidir. Son zamanlarda
yasaların daha kolay geçmesine
izin vermekteyiz. Biz kaliteye
önem veriyoruz ama Meclisin
de aynı zamanda sorumluluğu
vardır çünkü kabul ettiği yasalar
için kendisi sorumludur. Eğer
yasalar Anayasal Çerçeve ya da
BMGK 1244 Rezolusyonuna
karşı gelirse o zaman onları
durdurmaktayız.
Bu bir yenilik midir?
Her zaman siz bunu ya da şunu
yapmalısınız diyecek yerde
GÖE’nin büyümesi ve kendi
etkinliklerinden öğrenmesine
izin verme değişme demektir.
Bu, GÖE ile geliştirilmiş olan
ilişkilere da yansıtılmış mıdır?
Evet , durum oldukça düzelmiştir
ve Meclis ilan edilmemiş
olan yasaları artık onaylamak istemiyor. Hepimiz kendi
yanlışlarımızda
öğreniyoruz
ve düşünceme göre şimdi
daha etkili olan prosedürler
vardır. Meclis ile daha iyi irtibatlar kurmak için çalışıyoruz.
Başkanlığın da gelişmesi için
istek ortadadır. GSÖT, bizim
partnörler olarak çalışmamızı,
olanaklar dahilinde yapıcı
ve işbirliği kuran olmamızı
öncellik
olarak
belirlemiş
bulunmaktadır.
Geçenlere
kadar
bizim
sorunlarımız
hesaba katılmayarak konular
Hükümet tarafından Meclis’e
gönderilmemiştir.Öyle
ki
Meclis zorlukların farkına varmadan tartışmaları başlatırdı.
Belki de biz gerekli bir şekilde
etkin
olmadığımızdan
ve
sorunlarımızın ne olduğunu
bildirmediğimiz için yanlışlar
yaptık.
Son görev süresi içerisinde
geçen oluşumdaki Meclis,
Anayasal Çerçeve’nin
değiştirilmesi için önergeleri
kabul etti. Bunu şimdi nasıl
değerlendiriyorsunuz?
Bu bir politik deneme oldu.
Meclis’in nereye girişeceğini
biliyorduk
–
Anayasal
Çerçeve’nin kapsamlı olarak
değiştirilmesini
hedefliyordu. Anayasal Çerçeve’nin,
Meclis’in özel değişiklikler
yapmasını temin edeceğini
ve onların önerileri UNMİK
ile tartışacağını her zaman
biliyorduk.. Meclis’in çağrısız
kapsamlı bir gözden geçirmeye girişmesi uygun değildi.
Tüm toplulukların, BMGK,
UNSG, ABD ve AB gibi kilitsel
aktörlerin katıldığı kapsamlı
tartışmaların sonucu olarak
Anayasal Çerçeve desteklenerek geliştirildi. Bu ise dikkatli
bir dengeyi oluşturmaktadır.
Anayasal Çerçeve’ye ilişkin
olan ve tartışılan konulardan
biri de Meclis mandatının üç
yıldan dört yıla uzatılması
olanağıydı.
Seçimlerden önce bunun olması
için bir anlaşma-konsensus
vardı. GÖE çerçevesi içerisinde
anlaşma olduğu zaman sorunumuz olmayacağını ve bunu
gerçekleşeceğini
sanmıştık.
Ama orta –yıllık standardların
gözden geçirilmesi duyurusundan sonra tüm dinamik
değişti. Şimdi ise geçici olan bir
Meclis’in uzatılması için GÖE
tarafından bir çıkarın olduğu
görülmedi.
Biyografik not:
Sn Borg-Olivier Maltalı bir avukattır ve 2000 yılından itibaren
UNMİK’te Hukuk Danışmanı olarak çalışmaktadır. Anayasal
Çerçeve’nin gelişmesine büyük katkıda bulunmuştur. Profesyonel hayatının büyük bir bölümünü Nev York’un BM
Sekreterliği Hukuk İlişkiler Ofisinde(1973 yılından beri)
geçirmiştir. Burada kaldığı süre içerisinde Birleşmiş Milletler Anayasal kuralları ve pratikleri konusu üzere ihtisas
yapmıştır.
ASI newsletter
18
Kosova Meclisi sözcüsü Sn Sherif Konjufca ile söyleşi
Tüm Meclis üyeleri çalÿÿmalarÿ profilinin artÿrÿlmasÿ
Edmond Efendija, UDE- NDI
Yeni Meclis üyelerine ofisini-zin rolü ile ilgili yapmış
olduğunuz sunumunuzda
Muhalefet etkinliklerinin
kapsanması için yeterince
zamanın tahsis edilmediğine
ilişkin muhalefet tarafından
bazı uyarılar ortaya atıldı?
Meclis üyelerinin politik yönelimlerine bakmayarak, onların
çoğunluk koalisyonu ya da
muhalefete ait olduklarını
gözönünde bulundurmayarak,
Meclis’te cereyan eden her
olay medya ve bizim ofisimiz tarafından her zaman
izlenmiştir. Daha doğrusu
ofisimiz
Parlamento
üyelerinin etkinliklerini kapsaması
amacıyla mediyayı davet etmekte ve bu olaylar ya da etkilnlikler ile ilgili her zaman basın
haberlerini
hazırlamaktadır.
Medyanın her zaman hazır
olmamasına rağmen biz sürekli
olarak bu işleri yapmaktayız. Bu
haberler aynı zamanda Kosova’
da var olan değişik uluslararası
ofislere ve Meclis çalışmaları
için ilgi gösteren STÖ’lere de
ulaştırılmaktadır. Hazırlamış
olduğumuz bildirilerden çok
sayıda radyo ve TV istasyonları
yararlanmaktadır.
Muhalefette olmanın hoş bir
şey olmadığı göz önünde
bulundurulurak, ben bu Parlamento üyelerinin kaygılarını
anlıyorum. Çalışmaların büyük bir bölümü Hükümet ve
Meclis çoğunluğu tarafından
gerçekleştirilmekte,
seçmen
sempatisini kazanma ile ilgili
eleştiri ve politik savaşımı
yürütmek işi ise muhalefete
düşmektedir. Ofisimiz, her
zaman muhalefet tarafından
yürütülmekte
olan
etkinlikleri yansıtmaya hazırdır,
ama politik uğraşı ve etkin-
liklerini her zaman kendilerinin
gerçekleştirmeleri gerekir. Ofisimiz, hiçbir zaman yapılmayan
etkinlikler konusunda yazmayı
ya da herhangi bir milletvekili,
bakan ya da vatandaşın kişiliği
ve itibarını küçük düşürmeyi
hedefleyen enfomasyon ve habe
verme mecburiyetinde değildir.
Milletvekilleri ofsinizden ne
gibi hizmetler bekleyebilirler?
Meclis’in Basın ve Enformasyon
Ofisi Başkanlık oturumları,
Meclis başkanının toplantıları,
komisyon çalışmaları – gibi
Meclis’in günlük etkinlikleri
de dahil olmak üzere – Meclis
binası içerisinde olan parlamento grupları çalışmalarını
olduğu gibi Meclis’in bireysel üyelerinin çalışmalarını
kapsamaktadır.
Bu
enformasyonlar yüzlerce adrese
dağıtılarak
Meclis’in
web
sayfasında olduğu gibi, Arnavutça, Sırpça ve Türkçe olarak
yayınlanan Meclis Bülteni’nde
de yayınlanmaktadır.
Medya tarafindan olayların
izlenmesi için milletvekilleri
kendi çalşmaları konusunda
bizleri
haberdar
etmeli;
bundan sonra ofisimiz
ek
destek enformasyonları hazırlayacaktır. Biz her zaman
her hangi bir milletekilinin
yazılarını Bülten’de ya da web
sitesinde yayınlamaya açık ve
hazırız. Ama milletvekilleri
yetkili olduklarını sandığımız
herhangi bir konu üzerine
yazma gibi isteklerimize çok
seyrek olarak yanıt verdiler.
Bu herhalde çalışmalarının
yoğun olmasından kaynaklanabilir. Belki de onlar değişik
günlük gazeteler ve özellikle
de elektronik medya ile daha
sıkı işbirliğinden yana tavır ser-
gilemekteler. Böyle bir durum
onların yazacakları makalelerinin telif haklarını ödemek
için ofisimizin belli bir bütçeye
sahip olmamasından da ileri
gelebilir.
Basın ve Enformasyon Ofisinin
Meclis’in rolü ve kenttaşların
karar verme sürecine katılma
yolları konusunda yurttaşların
bilinçlendirilmelerini hedefle-
yen herhangi bir projesi oldu
mu?
Anayasal Çerçeve bir yasanın
bir grup yurttaş tarafından
da sposor edilmesi olanağını
öngörmemektedir. Sivil Toplum
Örgütleri ve yurttaş grupları
yasa tasarlarını hazırlayarak
parlamento
komisyonlarına,
parlamento
gruplarına ya
da beş Parlamento Üyesi tarafından
desteklenen
tek
ASI newsletter
milletvekili tarafından sunabilir. Konukların genel kurul
toplantılarını izledikleri salonun özel bölümünde yeterince
sandalyenin
olmaması
ve
uluslararası enstitülerin genel
kurul toplantılarına katılmak
istemesinde gösterdikleri yoğun ilgi de diğer bir zorluğu
oluşturmaktadır.
Meclis, Resmi Belgelere Ulaşma
Yasasını kabul etmiş bulunmaktadır. Bu Yasa yerel enstitülerin şeffaf olmalarını görevlendirmektedir. Ve yakında elektronik belge arşivi programı
da çalışmaya başlayacaktır.
Bu arşiv yurttaşların Meclis
çalışmaları
ve
evraklarını
okumalarına ve ulaşmalarına
yardım edecektir.
Geçen
dönem
içerisinde,
değişik yurttaş grupları, yerel
ve yabancı öğrenciler Meclisi ziyaret edip Meclis’in
çalışmaları ve örgütlenmesi
konusunda bilgi almışlardır.
Hukuk fakültesi ve Politik
bilimler öğrencilerine düzenlenen eğitim dersleri dışında
yurttaşların Meclis çalışmaları
hakkında
bilgilendirilmeleri
konusunda hiçbir proje gerçekleştirilmiş değildir.
Herhangi bir yasa tasarısının
onaylanmasından önce çok
sayıda sivil toplum örgütleri kendi düşünce ve fikirlerini vermek isterdi, ama
Meclis’in web sayfalarında
yasa tasarıları ya da parlamento gruplarının gündem
sırası yayınlanmıyor. Bunu
engelleyen bir durum mu vardır?
Kosova’da mevcut olan sivil
toplum örgütleri günden güne
daha fazla kendi seslerini durumaya başlamaktalar ve onların
Kosova’daki kamuoyuna etkileri giderek artmaktadır.
Enstitülerin
kurulmasındaki
zorluklar ve onların doğru bir
şekilde çalışmalarındaki zorluklar nedeniyle, sivil toplum
örgütlerinin
karşılaşimakta
19
olduğu sorunları çok az sayıda
kişinin aklına düşmüştü. Geçen
oluşumdaki Meclis çalışmalarının ikinci kısmında, parlamento komisyonları aleni
toplantılar düzenleyerek sivil
toplum örgütlerinin sesleri
de işitildi. Bildiğiniz gibi bu
toplantılar açıktır ve canlı
olarak TV’de verilmektedir.
Gazeteciler bu tür toplantılartı
izlemektedir
ve
onların
çalışmaları hakkında gereken
bilgileri vermektedirler. Yasa
tasarılarının onaylanmasından
önce web sayfasinda yayınlanması elbette ki uygun olurdu
ama böyle bir şey için hiçbir
zaman bir istem olmadı. Diğer
bir güçlüğü ise böyle bir
istem konusunda kararın ofisimiz tarafından değil, Meclis
Sekreterliği tarafından alınması
oluşturmaktadır.
Meclis çalışmalarının ilk safhasında parlamento komisyonları
çalışmalarının medya tarafından
izlenmesi gazetecilerin davet
edilmesine kesin olarak yasaklayan Meclis Sekreterinin
(uluslararası) bir emir vardı,
ofisimizin personelinin dahi
bu oturumları izlemesine izin
verilmiyordu!
Yönetmelik
kabul edildikten sonra, ilgili
komisyon başkanının istemi
üzere medyanın toplantılara
katılmasına izin verilmiştir.
Meclis oturumu öncesinde
gazetecilere gündem sırasının
verilmediği doğru mu?
Doğru, toplantının başında
değişmelere tabii tutulabileceği
yüzünden toplantı ile ilgili
gündem sırası gazetecilere verilmemektedir. Ama her Başkanlık
toplantısından hemen sonra gelecek oturum ile ilgili gündem
sırası kararlaştırıldıktan sonra,
medya ile irtibat kurulmaktadır. Böylece Meclis çalışmalarını izleyen gazeteciler ilerideki toplantıda milletvekilleri tarafından tartışılacak olan
konular hakkında bilgilendirilmektedirler.
Kosova Meclisi “kadın kurulu”
için hazır mı?
Besa Luzha,
Friedrich Ebert Stiftung (FES)
Kosova
toplumunun
tüm
etkinlik alanlarında kadınların
durumunun
güçlendirilmesi
doğrultusunda sarfedilen tüm
çabalardan hareket ederek, politik sahnede yeni olmayan bir
fikir güncellik kazanmaktadır.
Kosova Meclisi çerçevesinde
parlamento grubunu oluşturacak “kadın kurulunun”
oluşturulmasına ihtiyaç vardır.
Bu kurulun oluşturulmasının
amacı, tüm kadın parlamento
üyelerinin önemli konular üzerinde işbirliğinde bulunmaları
ve forum (neden konsensus
olmasın) kurmalarıdır. Çünkü
kadın sisasetçiler kendi erkek
meslekdaşları yanında daha
etkin bir katılıma ve daha
büyük yetkilere sahip olmak
istemektedirler. Bu “kadın
kurulu” kadınların etnik ve
politik bağımlılığını gözetmeyerek orak çıkarları korumaları
ve bu yönde girişimlerde
bulunmaları, sadece gruba
ait çıkarları değil tüm Kosova
yurttaşlarının çıkarlarını korumaları doğrultusunda kendilerine olanak sağlamış olacaktır.
2001 yılının başlarında kadın
parlamento üyeleri ile yapılan
yuvarlak masa toplantısında
çok sayıda parlamento üyeleri
ve kadın siyasetçiler tarafından
yeni Kosova Meclisi çerçevesi
içerisinde kadın kurulunun
kurulması fikri onaylandıkan
sonra, Friederch Ebert Stiftung (FES) bu fikri destekledi.
Olumlu çabalar ve çeşitli örgütler tarafından gelen desteğe
rağmen, bu fakir gerçekleşmedi.
Heralde bu fikrin gerçek bir projede gerçekleştirilmesine değin
mekanizmalar bulunamadı ya
da belirli ortamlar tarafından
sağlanamadı.
Çok sayıda ülkelerde yasama alanlarında
güçlü
kadın
kurullarının
sahneye çıkması yeni bir olguyu
oluşturmaktadır. Bu kollara
çok sayıda kadınların seçimi
ile kadınlar erkeklerle birlikte
sayısız sorunları başarılı olarak
çözüme kavuşturmaktadırlar.
Yöremizde ve Avrupa ile diğer
ülkelerde parlamento çeçevesi
içerisinde bu gibi organların
kurulması ile ilgili çok sayıda
örnekler vardır. Onlardan
bazıları Parlamentonun gerçek
komisyonları
(Almanya’daki
örnekler), bazıları ise alt parlamento grubu olarak, bazıları
ise Kosova’ya daha fazla uygun gelecek olan parlamento
arası kurul olarak ortaya
çıkmaktadır.
Bu fikir gerçekten de isabetlidir. FES, Kosova için önemli
konular üzere kadın siyasetçilerin demokratik bir katılımını
artırmak amacıyla böyle bir
grubun çalışmasına dair tartışmaların yapılması için formların ve mekanizmaların
başlatılması ve desteklenmesi
için hazırdır.
ASI newsletter
20
Amaç Bildirisi
Kosova Meclisi’ni desteklemeyi amaclayan
demokratiklestirme programlarinin koordinatoru olan Meclis Destek Girişimi (MDG), Kosova
Meclisi’ni, mümkün olan en kısa zamanda, hukukun üstünlüğü ilkesine bagli, tüm topluluk ve
vatandaşların eşitliğine saygıli, istikrarli, işlevsel
ve üretken bir yasama organi haline gelebilmesi
için, beceril geliştirme yoluyla destekleyerek
güçlendirmek ve profesiyonelleştirmek icin
caba gostermektedir.
MDG uyeleri, bu amac doğrultusunda, kaynakları ortak bir hazinede bir araya getirmek
icin calisacaklardir. MDG’nin cabalari, demokratik yontem kurallarinin bilgisine dayali ve bu
kurallara saygili bir demokratik siyasi kultur,
saydamlik ve kamuya karsi sorumluluk, bir
yasama gundeminin gelistirilmesi ve uygulanmasi, Yurutme’nin denetimi ve Meclis’in cokdilliligine saygi gibi konulara odaklanacaktir.
Asagida adlari yazili kuruluslarin koordinatoru
olarak MDG, konferanslar ve eğitim amaçlı seminerler duzenleyerek, Komiteler ile eğitim programlari düzenleyerek, yasama surecine iliskin
teknik danismanlik hizmeti sunarak, Başkanlık
Divani, Komite Başkanları ve Meclis üyelerine
tavsiyelerde bulunarak, cesitli ulkeler ve onlarin
meclislerine mesleki ziyaretler düzenleyerek,
yasama personeli ve Meclisin tercüman kadrosu
için eğitim programları düzenleyerek altyapı
desteği sunmaktadır. Danışman ve müşavirlerin
Meclis ve komitelere yönelik çalışmaları da
MDG-koordinasyonunun bir parçasıdır
MDG’ nde rol alan kuruluşlar:
Friedrich Ebert Vakfi (FEV), Friedrich Naumann
Vakfi (FNV), Konrad Adenauer Vakfi, Doğu -Batı
Parlamento Pratiği
Projesi (Holanda), Kosova
Arastirma ve Gelisme Siyaseti Enstitüsü (KIPRED)
İşbiriliğiyle
gerçekleştirilmiştir.
Avrupa
Yeniden Yapılanma Ajansi (EAR), ABD Uluslararası
Kalkınma Ajansi (USAID) Ulusal Demokrasi
Enstitüsü işbirliğiyle (NDI), Birleşmiş Milletler
Kalkinma Programı (UNDP) ile Parlamentolararasi
Birlik
(IPU), AGİT Demokratikleştirme
Bölümü, Başbakanlık’in etkin desteğiyle birlikte Meclis Sekreterliği, UNMIK’in IV kolu (AB)
Avusturya, Belçika, Almanya, Italya, Danimarka, İsviçre, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik
Devletlerinin Priştine’deki temsilcilikleri.
Meclis Üyeleri, Kosova Meclisi’nin ikinci görev süresinin başlangıcında yemin ediyor.
h t t p : / / w w w. k u v e n d i k o s o v e s . o rg
h t t p : / / w w w. s k u p s t i n a k o s o v a . o rg
h t t p : / / w w w. a s s e m b l y o f k o s o v o . o rg
Bu bültendeki fotograflar: Kosova Meclisi, sayfa 1 ve 4 ; AGİT, sayfalar 2 ,5, 6, 12, 15, 16, 18, 19, 20
.Avrupa Birliği, sayfalar 3 ve 13; Koha Ditore, sayfa 9. Ekspres Günlük Gazetesi, sayfa 10 ve UNMİK
sayfa 11
ASI
Newsletterr
Newslette
AGİT Misyonu Kararğahları, 38000 Priştine
Tel.(+381-38) 500 162 Faks: (+381-38) 500 188
İrtibat kuracağınız kişi: franklin. devrieze @ osce. org
http:// www.osce. org/ Kosova
Bu bültende ortaya atılan görüşler katkıda bulunanların kendi görüşleridir ve Meclis, AGİT’in
Kosova Misyonu ya da ASİ partnörleri olan örgütlerin görüşlerini temsil etmemektedir.