prımary ınnovatıons and changes brought for procedures of capıtal

prımary ınnovatıons and changes brought for procedures of capıtal

BY: EMEL YÜCESOY
HAZIRLAYAN: EMEL YÜCESOY
PART 7
PRIMARY INNOVATIONS AND CHANGES
BROUGHT FOR PROCEDURES OF
CAPITAL INCREASE IN JOINT STOCK
COMPANIES WITHIN SCOPE OF TURKISH
COMMERCIAL CODE NUMBERED 6102
6102 Sayılı Türk
Ticaret Kanunu
Kapsamında
Anonim Şirketlerde
Sermaye Artırım
Usulleri İçin Getirilen
Temel Yenilikler Ve
Değişiklikler
ARTICLETTER | SUMMER 2013
GSI | 45
PART 7
1. INTRODUCTON
APITAL INCREASE MADE IN ORDER TO INCREASE CAPITAL
subscription of existing shareholders of joint stock
companies (hereinafter referred to as “JSC”) or issuance of shares is called “capital increase from
external sources” while capital increase made by means
of using various sources present in existing asset of JSC for
the purpose of capital increase is called “capital increase
from internal sources”.
As per Turkish Commercial Code numbered 6762 (hereinafter referred as “OTCC”), capital increase could only
be made from external sources in principal capital system,
but capital increase from internal sources was never mentioned. For this reason, doctrine and teachings lead the
practice of capital increase made from internal sources.
Within scope of capital increase, the general rule accepted in OTCC was; general assembly may not decide capital
increase by issuing new share certificates unless shares or
share certificates corresponding to principal capital of JSC
are completely paid up. In capital increase from internal
resources, it was not required for principal capital to be
completely paid according to the doctrine and teachings.
In Turkish Commercial Code numbered 6102 (hereinafter referred to as “NTCC”), capital increase is regulated
under three main headings; (1) Capital Increase By Subscription, (2) Capital Increase from Internal Sources
and (3) Conditional Capital Increase. In addition, primary innovations and changes stated in NTCC will be analyzed in this article.
2. CONCEPT OF CAPITAL
Concept of capital has different meanings according to
how it is used. When used in economic field, capital is described as priorly created production tools which increase
efficiency of labor. In terms of accounting, capital is into
division of principal capital and equity capital. Principal
capital is understood as allowance or asset. On the other
hand, equity capital represents total assets allocated by
manager for the purpose of management. From the legal
perspective, capital is generally described as the total of
material, non-material and assets which can be calculated
via money and is designated for management or partnership for achieving their purpose.
In NTCC, it is stated that company with share capital
which is also responsible for its debts with only its assets is
joint stock company. In this regulation, existence of capital is mentioned without the distinction between principal
and registered capital. Principal capital is the total value of
all assets subscribed by partners in incorporated company.
ARTICLETTER | SUMMER 2013
1. GİRİŞ
NONİM ŞİRKETLERİN (BUNDAN SONRA A.Ş. OLARAK ANILA-
caktır) mevcut pay sahiplerinin sermaye taahhütlerini artırmak veyahut yeni pay senetleri ihraç
etmek suretiyle yapılan sermaye artırımı “dış kaynaklardan esas sermaye artırımı” olarak adlandırılırken, sermaye artırımı için A.Ş.’nin mevcut mal varlığında
bulunan değişik kaynaklarının kullanılması suretiyle yapılan sermaye artırımı ise “iç kaynaklardan esas sermaye artırımı” olarak adlandırılmaktadır.
6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda (bundan sonra
ETTK olarak anılacaktır) esas sermaye sis-teminde sadece dış kaynaklardan sermaye artırımına yer verilmiş olup
iç kaynaklardan sermaye artırımına hiç değinilmemiştir.
Bu nedenle, iç kaynaklardan sermaye artırımına doktrin
ve öğretiler yol göstermiştir. ETTK’nın sermaye artırımı
kapsamında kabul ettiği genel kural; A.Ş.’nin esas sermayesine karşılık olan hisselerin veya hisse senetlerinin bedelleri
tamamen ödenmedikçe, genel kurulun yeni hisse senetleri
çıkarmak suretiyle sermayenin artırılmasına karar veremeyeceği yönündeydi.1 İç kaynaklardan yapılan sermaye
artırımlarında ise, doktrinlere ve öğretiye uygun olarak,
esas sermayenin tamamen ödenmiş olması koşulu aranmamaktaydı.2
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda (bundan sonra
YTTK olarak anılacaktır) ise sermaye artırımı; (1) Sermaye Taahhüdü Yoluyla Sermaye Artırımı, (2) İç
Kaynaklardan Sermaye Artırımı ve (3) Şarta Bağlı
Sermaye Artırımı olmak üzere üç ana başlık altında düzenlenmiştir. Bunun yanında, YTTK’da, sermaye artırımına ilişkin bazı yeniliklere ve değişikliklere yer verilmiş
olup işbu makalede ilgili temel yenilikler ve değişiklikler
ele alınacaktır.
2. SERMAYE KAVRAMI
Sermaye kavramı, kullanıldığı alana göre değişen farklı
anlamlara sahiptir. Ekonomi alanında kullanıldığında sermaye, emeğin verimini artıran ve önceden üretilmiş olan
üretim araçları olarak tanımlanır.3 Muhasebe açısından
sermaye, esas sermaye ve öz sermaye olarak ikili ayrıma
tabidir. Esas sermaye, bir işe ayrılan para veya para ile ölçülebilen değer olarak anlaşılır. Öz sermaye ise işletmecinin işletme için ayırdığı toplam değeri ifade etmektedir.4
Hukuki açıdan sermaye, genel olarak bir ticari işletme
veya ortaklığın amacına ulaşmak için işletme veya ortaklığa tahsis edilen maddi, gayri maddi ve para ile ölçülebilen
değerler toplamı olarak ifade edilir.5
YTTK’da; sermayesi belli ve paylara bölünmüş ve borçlarından yalnızca malvarlığı ile sorumlu olan şirketin, ano-
Features of principal share capital system are
generally; being predetermined and fixed, not
being subject to minimum amount, constituting
the basis of company’s assets, being expressed in
cash, being divided into shares of nominal value
and being subscribed as a whole. Principal capital has functions of guarantee and measure.
3. PRIMARY INNOVATIONS AND CHANGES REGARDING CAPITAL INCREASE IN JSC’S
3.1. Circumstances in which Trivial
Amounts are not being Considered in Determination of Payment of Existing Capital
ETTK’da, “esas sermayeye karşılık olan hisse
senetlerinin bedelleri tamamen ödenmedikçe,
umumi heyet yeni hisse senetleri çıkarmak suretiyle sermayenin artırılmasına karar veremeyecektir. Muhtelif imtiyazları haiz müteaddit nevi
hisse senedi sahipleri mevcut olduğu takdirde,
umumi heyetin kararından ayrı olarak adı geçen
nevilerden her birine ait hisse senedi sahiplerinin
de hususi bir toplantı yaparak karar vermeleri
şarttır. 389’uncu maddenin iki ve üçüncü cümlesi
hükümleri bu toplantılar hakkında da tatbik olunur” denmekteydi.1
In OTCC, it is stated, “general assembly cannot
decide capital increase by issuing new capital
certificates unless all of capital certificates corresponding principal capital being completely
paid. In case, shareholders who has various privileged shares exist, apart from decision of general
assembly, shareholders who has the privileged
shares must also decide by holding a private meeting. Second and third clause of Article 389 is regarding these meetings.”
In NTCC, it is stated, “except increase from internal sources, capital increase cannot be made
unless shares’ prices are completely paid in cash.
Unpaid amounts which are trivial compared to
capital will not prevent capital increase.”
In other words, NTCC continues with the
practice of “complete paying shares’ prices
in cash for being able to make capital increase”; on the other hand, NTCC clearly regulated the exception regarding capital increase
from internal sources. Likewise, there are some
doubts in practice whether prior capital must
be completely paid or not regarding capital
increases from internal sources time to time
nim şirket olacağını belirtmiştir.6 Söz konusu
düzenlemede kayıtlı veya esas sermaye ayrımı
yapmaksızın sermayenin varlığından söz etmiştir. Esas sermaye, anonim ortaklıkta, ortakların getirmeyi taahhüt ettiği malvarlığı değeri
toplamıdır.7 Esas sermaye sisteminin nitelikleri
genel olarak, önceden belirlenmiş ve sabit olması8, asgari miktarın altında olmaması9, şirket
malvarlığının esasını oluşturması10 nakitle ifade
edilmesi11, itibari değerli paylara bölünmesi ve
tamamen taahhüt edilmesidir12. Esas sermayenin güvence ve ölçü işlevleri vardır.13
3. A.Ş.’LERDE SERMAYE ARTIRIMINA İLİŞKİN
TEMEL YENİLİKLER VE DEĞİŞİKLİKLER
3.1. Mevcut Sermayenin Ödenmiş
Olduğunun Tespitinde Önemli Sayılmayan
Tutarların Dikkate Alınmayacağı Haller
1 Bkz. 6762 Sayılı Türk
Ticaret Kanunu madde
391
2 ERİŞ, 1995, 546;
TEKİNALP, 2005, 610
3 Ünsal, Erdal M.;
Makro İktisada Giriş,
Siyasal Kitabevi,
Ankara, 2004, s.8.
4 Koç, Yalkın Yüksel;
Genel Muhasebe
İlkeleri Uygulaması,
Tek Düzen Muhasebe
Sistemi, Ankara, 2001,
s.389.
5 Poroy, Reha/
Tekinalp, Ünal/
Çamoğlu, Ersin;
Ortaklıklar ve
Kooperatif Hukuku,
İstanbul, 2010
ETTK’da, “esas sermayeye karşılık olan hisse
senetlerinin bedelleri tamamen ödenmedikçe,
umumi heyet yeni hisse senetleri çıkarmak suretiyle sermayenin artırılmasına karar veremeyecektir. Muhtelif imtiyazları haiz müteaddit nevi
hisse senedi sahipleri mevcut olduğu takdirde,
umumi heyetin kararından ayrı olarak adı geçen
nevilerden her birine ait hisse senedi sahiplerinin
de hususi bir toplantı yaparak karar vermeleri
şarttır. 389’uncu maddenin iki ve üçüncü cümlesi
hükümleri bu toplantılar hakkında da tatbik olunur” denmekteydi.14
6 Bkz. 6102 sayılı Türk
Ticaret Kanunu madde
329
YTTK’da ise, “İç kaynaklardan yapılan artırım
hariç, payların nakdi bedelleri tamamen ödenmediği sürece sermaye artırılamaz. Sermayeye
oranla önemli sayılmayan tutarların ödenmemiş
olması sermaye artırımını engellemez” denilmiştir.15
10 Çağlar, s.13
Bir başka deyişle, YTTK “sermaye artırımına
gidilebilmesi için payların nakdî bedellerinin tamamen ödenmesi” uygulamasına devam ettirmiş, iç kaynaklardan yapılan sermaye
artırımlarına ilişkin istisnayı ise açıkça düzenleme altına almıştır. Zira ETTK’da bu konuda bir
ayrım yapmadığından, uygulamada zaman zaman iç kaynaklardan yapılan sermaye artırımlarında önceki sermayenin tamamen ödenmiş
olmasının gerekip gerekmediğine dair tereddütler oluşmaktaydı. Her ne kadar doktrinde ve
öğretide iç kaynaklardan yapılan sermaye artırımlarında pay bedellerinin ödenmiş olması koşulunun aranmayacağı baskın bir görüş bulunsa
7 Moroğlu, Erdoğan;
Anonim Ortaklıklarda
Esas Sermaye Artırımı,
İstanbul, 2003, s. 1.
8 Bahtiyar, Mehmet;
Ortaklıklar Hukuku,
İstanbul 2007, s. 73,
(Ortaklıklar Hukuku)
9 Çağlar, Hayrettin;
Anonim Şirketlerde
Esas Sermayenin
Azaltılması, Ankara,
2010, s.8 vd.
11 Bahtiyar, Ortaklıklar
Hukuku, s. 33- 34
12 Biçer, Levent;
Anonim Şirketlerde
Şartlı Sermaye,
Yayınlanmamış
Doktora Tezi, İstanbul,
2009, s.7-15
13 Bahtiyar, Kayıtlı
Sermaye, s.11-12.
14 Bkz. 6762 sayılı
Türk Ticaret Kanunu
madde 391
15 Bkz. 6102 sayılı Türk
Ticaret Kanunu madde
456/1
16 GEREKÇE/Madde
456 - Hükmün
birinci fıkrasının
birinci cümlesi 6762
sayılı Kanunun 391
inci maddesinin
birinci fıkrası (1)
hükmünü devam
ettirmekte, ikinci
GSI | 47
PART 7
because OTCC did not make any divisions. Even though
dominant opinion in doctrine and teaching is that it is not
necessary to pay all the shares’ prices in capital increases,
this gap is clearly filled in NTCC. In this scope, it is not
important whether prior capital is paid or not in capital
increases from internal resources because prior capital
must be completely paid in order to make capital increase
in cash within JSC’s in accordance with NTCC.
While this is general rule; NTCC regulates that unpaid
amounts which are trivial compared to capital will not
prevent capital increase. For this reason, even though it is
necessary to pay all of the prior capital in capital increases
in cash, capital increase can still be made in trivial amounts
beside capital are unpaid by accepting that this term is fulfilled. However, there is not a rate or calculation regarding
this subject, and “comparatively negligent amounts”
(unfulfilled) term is mentioned in the ground of the article. In this scope, negligible unpaid share amounts’ rate
and calculation will be formed via doctrine, teaching and
court decisions.
ARTICLETTER | SUMMER 2013
da, söz konusu boşluk YTTK’da açıkça düzenlenmiştir.
Bu çerçevede; YTTK gereği de, A.Ş.’ler bünyesinde nakdî
sermaye artırımına gidilebilmesi için önceki sermayenin
tamamen ödenmiş olması gerekecek olup iç kaynaklardan
yapılacak sermaye artırımlarında ise önceki sermayenin
ödenmiş olup olmadığı önem taşımamaktadır.
Genel kural bu olmakla birlikte; YTTK, sermayeye oranla önemli sayılmayan tutarların ödenmemiş olmasının
sermaye artırımını engellemeyeceğini hükme bağlamaktadır. Dolayısıyla, her ne kadar, nakdî sermaye artırımlarında önceki sermayenin tamamının ödenmiş olması şart
olsa da, sermayeye oranla önemli sayılmayan tutarların
ödenmemiş olması halinde de, bu koşulun sağlandığı kabul edilecek ve sermaye artırımına gidilebilecektir. Ancak,
kanun metninde konuya ilişkin herhangi bir oran veya hesaplama öngörülmemekte olup madde gerekçesinde “nispeten ihmâl tutarlar16 (ifa edilmemiş)”dan bahsedilmektedir. Bu çerçevede, doktrin, öğreti ve yargı kararları
ile ihmal edilebilir ödenmemiş sermaye tutarları oranı ve
hesaplanması şekillenecektir.
3.2. The Body That Decides Capital Increase
3.2. Sermaye Artırımına Karar Verecek Organ
In the scope of OTCC, organ deciding capital increase is
general assembly. However, in NTCC, JSC can now adopt
principal capital system and division of principal and registered capital is emphasized. It was stated that principal
capital signifies “capital completely subscribed in articles of association” while registered capital signifies
“capital showing authorization ceiling of board of
directors regarding capital increase”. Because of this
division, in principal capital system, general assembly
decides capital increase;on the other hand, in registered
capital system, board of director decides capital increase.
ETTK kapsamında, A.Ş.’lerde sermaye artırımına karar verecek organ genel kuruldu. Ancak; YTTK ile kapalı
A.Ş.’lerde kayıtlı sermaye sistemini benimseme olanağı
getirilmiş olup esas sermaye ve kayıtlı sermaye ayrımı da
vurgulanmıştır. Esas sermayenin “tamamı esas sözleşmede taahhüt edilmiş bulunan sermayeyi”, kayıtlı sermayenin ise “sermayenin artırılmasında yönetim kuruluna tanınmış yetki tavanını gösteren sermayeyi”
ifade ettiği belirtilmiştir. Bu ayrım dolayısıyla, sermaye artırımına, esas sermaye sisteminde genel kurul; kayıtlı sermaye sisteminde ise yönetim kurulu karar verecektir.19
Registered capital is an alternative function for erasing
problems in practice of principal capital function. Registered capital described as system which provides opportunity to board of directors to make capital increase by
taking obtaining permission from Ministry of Customs
and Trade (hereinafter referred as Ministry) when required without needing to apply some procedures until
maximum registered amount being registered in Trade
Registry and determined in articles of association.
Kayıtlı sermaye, esas sermaye sisteminin uygulamada yaşanan sıkıntılarını giderebilmek için sunulan alternatif,
bir yöntemdir. Kayıtlı sermaye, A.Ş.’lerde esas sözleşme ile
belirlenen ve Ticaret Sicili’ne tescil edilmiş azami bir miktara kadar bazı formalitelere ihtiyaç duyulmaksızın, gerek
duyurulması durumunda Gümrük ve Ticaret Bakanlığından (bundan sonra Bakanlık olarak anılacaktır) izin alınarak yönetim kurulunca sermaye artırımına olanak sağlayan sistem olarak tanımlanır.
In addition, NTCC also authorizes Ministry to exclude
JSC’s, even without their demand, from the system in
case they lose their requirements later while getting into
registered capital system. In NTCC, Article 12 of Capital
Market Law (hereinafter referred as CML) and authority
and responsibilities provided in CML are reserved.
Ayrıca, YTTK, A.Ş.’lerin kayıtlı sermaye sistemine alınırken aranan niteliklerini sonradan kaybetmeleri durumunda, talepleri olmasa dahi, A.Ş.’lerin sistemden çıkartılması konusunda aynı Gümrük ve Ticaret Bakanlığa
yetki de vermektedir.20 YTTK’da, 2499 sayılı Sermaye
Piyasası Kanunu’nun (bundan sonra SerPK olarak anılacaktır) 12’nci maddesi hükmü ile SerPK’da tanınan yetki
ve görevler ise saklı tutulmuştur.21
3.3. Invalidation of Capital Increase Decision in
case It is not Registered in Time
3.3. Süresinde Tescil Ettirilmeyen Sermaye Artırım
Kararının Geçersiz Sayılması
According to NTCC, capital increase becomes effective with registration in trade registry. For this reason,
capital increase should be registered in trade registry
by board of directors within three months at the latest
from the date of decision of general assembly or board
of directors. In case increase was not registered within
three months from the date of decision of general assembly or board of directors, decision of general assembly or
board of directors and permission of Ministry if obtained
became invalid. In case decision of capital increase became invalid, payments made by shareholders in scope
of contribution to capital increase subscription to company’s bank account will be returned to the shareholders
by bank.
YTTK’ya göre sermaye artırımı ticaret siciline tescil ile
hüküm ifade eder.22 Dolayısıyla, sermaye artırımının, genel kurul veya yönetim kurulu kararı tarihinden itibaren
en geç üç ay içerisinde yönetim kurulu tarafından tescil
ettirilmesi gerekir. Artırım, genel kurul veya yönetim kurulu kararı tarihinden itibaren üç ay içinde tescil edilemediği takdirde, genel kurul veya yönetim kurulu kararı ve
alınmışsa Bakanlık izni geçersiz hâle gelecektir.23 Sermaye
artırım kararının geçersiz sayılması durumunda, sermaye
artırımına iştirak taahhütleri kapsamında pay sahipleri tarafından şirketin bankadaki hesabına yatırılan ödemeler
banka tarafından sahiplerine geri verilir.24
3.4 Filing Legal Action for Annulment Against a
Company due to Illegal Capital Increase
3.4. Kanuna Aykırı Sermaye Artırımından Dolayı
Şirket Aleyhine Fesih Davası Açılması
Legislators sets forth that regulations regarding action
for annulment, registration and announcement of com-
Kanun koyucu YTTK’da kuruluştaki fesih davası25, şirketin tescil ve ilana26 ve tüzel kişiliğin kazanılmasına27 ilişkin
GSI | 49
PART 7
pany and incorporation will also be applied to capital increase by analogy.
düzenlemelerin sermaye artırımlarında da kıyas yolu ile
uygulanmasını öngörmektedir.29
In this scope, termination of company will be ruled by
the commercial court of first instance competent in the
place where company’s headquarters is located upon the
request of board of directors, the Ministry, relevant creditor, or shareholder in case interests of creditors, shareholders or public are significantly jeopardized or violated
by means of violating provisions of law regarding capital
increase. However, action for annulment must be filed
within three months as from registry and announcement
of capital increase decision. The court takes necessary
measures on the date which the action is filed.
Bu çerçevede, sermayenin artırılmasında kanun hükümlerine aykırı hareket edilmek suretiyle, alacaklıların, pay
sahiplerinin veya kamunun menfaatleri önemli bir şekilde
tehlikeye düşürülmüş veya ihlâl edilmiş olursa, yönetim
kurulunun, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın, ilgili alacaklının veya pay sahibinin istemi üzerine şirketin merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesince şirketin feshine karar verilir. Ancak, fesih davasının, sermaye
artırım kararının tescil ve ilânından itibaren üç aylık hak
düşürücü süre içinde açılması şarttır. Mahkeme davanın
açıldığı tarihte gerekli önlemleri alır. Mahkeme, eksikliklerin giderilebilmesi, esas sözleşmeye veya kanuna aykırı
hususların düzeltilebilmesi için şirkete süre de verebilir.
3.5 Obligation of the Board of Directors for Issuing
Capital Increase Declaration
Within scope of NTCC, it was required that board of directors prepares a declaration which is “in compliance with
the principle of providing information in a clear, complete
and fair manner” in capital increases. The said declaration
is similar to the declaration of founders issued by board of
directors. Content of such declaration is regulated in detail per each type of capital increase.
3.6. Abolishment of Transaction Audit in Capital Increase
In NTCC, it is phrased “In a capital increase report submitted by an auditor authorized by board of directors, results
of review and audit regarding increasing transactions and
board of directors’ declaration are clearly depicted; it is
commented on the subjects of compliance and contradiction to law and to Turkish Accounting Standards. Article
351 shall be applicable to the content of this report by analogy.” However, articles of NTCC regarding this subject are
abolished with the Turkish Commercial Code and Law
Regarding Effect and Manner of Application of Turkish
Commercial Code numbered 6335 dated 26.06.2012 (date
of publication in the Official Gazette is 30.06.2012). In this
sense, capital increase is not subject to transaction audit.
3.7. Prohibiting Capital Increase by Subscription in
the Existence of Reserves Available to Capital Increase
It is stated in NTCC; “In case there are reserves which may
be added to capital in balance sheet according to law, capital increase by subscription may not be made before these
reserves are converted to capital.” Accordingly, in case
there are reserves which may be added to capital in balance sheet of company, it may not be applied to capital increase by subscription before these reserves are added to
ARTICLETTER | SUMMER 2013
3.5. Yönetim Kuruluna Sermaye Artırım Beyanı
Düzenleme Yükümlülüğü Getirilmesi
YTTK’ya kapsamında; tüm sermaye artırımlarında yönetim kurulu tarafından “bilgiyi açık, eksiksiz, doğru ve dürüst bir şekilde (hesap) verme ilkesine göre” 29 bir beyan
hazırlayıp imzalaması zorunlu kılınmıştır.30 Söz konusu
beyan, kuruluştaki kurucular beyanının yönetim kurulu
tarafından düzenlenen bir benzeridir.31 Beyanın içeriği ise,
sermaye artırımı türlerine göre ayrıntılı olarak düzenleme
altına alınmıştır.32
3.6. Sermaye
Kaldırılması
Artırımında
İşlem
Denetiminin
YTTK’da “Yönetim kurulunca atanmış bir işlem denetçisi tarafından verilen sermaye artırımı raporunda, artırım
işlemlerine ve yönetim kurulu beyanına ilişkin inceleme
ve denetlemelerin sonuçları açıkça gösterilir; Kanuna ve
Türkiye Muhasebe Standartlarına uygunluk veya aykırılık
hususlarında görüş açıklanır. Raporun içeriğine 351’inci
madde hükmü kıyas yoluyla uygulanır.” denilmişti. Ancak,
30.06.2012 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 26.06.2012
tarihli ve 6335 sayılı Türk Ticaret Kanunu ile Türk Ticaret
Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile YTTK’nın
konuya ilişkin maddeler33 yürürlükten kaldırılmıştır. Bu
manada, sermaye artırımında da işlem denetimi söz konusu ol-mayacaktır.
3.7. Sermaye Artırımına Uygun Fonlar Var İken Sermaye Taahhüdü Yoluyla Sermaye Artırımına Gidilmesinin Yasaklanması
YTTK’nın “Bilânçoda sermayeye eklenmesine mevzuatın
izin verdiği fonların bulunması hâlinde, bu fonlar sermayeye dönüştürülmeden, sermaye taahhüt edilmesi yoluyla
capital. This provision of NTCC is compulsory,
and the result of an act against this compulsory
provision will be invalidity.
However, in case company is urgently in need
of capital in cash and there are just causes requiring capital increase, capital increase may
be made via both turning reserves into capital
and capital increase by subscription at the same
time and ratio.
3.8 Regulation of Capital Increase from Internal Sources
Apart from OTCC, NTCC sets forth a special
provision regarding capital increase from internal sources. In this provision, it is indicated
that capital increase from internal sources may
be made, on the other hand, internal sources
which will be used in capital increase are listed.
Within this scope, (a) reserve funds dedicated
to a specific purpose by a decision of general
assembly or articles of association, including
undistributed profits, (b) parts of legal reserve
funds which may be used freely, (c) funds which
may be added to capital and balance sheet according to financial legislation (e.g. revaluation,
participation and real property sale revenue
and inflation fund) may be converted to capital as internal source. In addition, it is accepted
that capital increase from internal sources may
be made simultaneously with capital increase
from external sources for the purpose of providing JSC with the capital in cash they need as
soon as possible.
3.9 Allowing Conditional Capital Increase
With NTCC, “Conditional Capital Increase”
(hereinafter referred as CCI) which is completely a new institution in Turkish law is regulated. CCI is a capital increase method which
provides company with capital via its purpose
of converting the creditors of bonds and suchlike debt instruments (which will be issued) to
shareholders, in other words, CCI helps financing and enabling the company to issue share
certificate for emloyees. CCI is an exception to
the definite capital system. Capital is increased
by means of third persons’ using their preemptive and conversion rights. Since the capital increases with each use of right, the capital is variable. In conditional capital increase, general
assembly decision does not increase capital but
sermaye artırılamaz” düzenlemesi almaktadır.34
Dolayısıyla, eğer şirket bilançosunda, sermayeye eklenebilecek fonlar var ise, öncelikle bu
fonlar sermayeye fonlar sermayeye ilave edilmeden, sermaye taahhüdü yoluyla sermaye
artırımına gidilemeyecektir. YTTK’nın söz konusu hükmü emredici olup, bu emredici hükme
aykırılığın hukukî sonucu butlandır.
Ancak, şirketin acilen nakdî sermayeye ihtiyaç
duyması ve nakdî sermaye artırımına derhal gidilmesini gerektirir haklı sebeplerin bulunması
halinde, hem mevzuatın izin verdiği fonların
sermayeye dönüştürülmesi hem de aynı zamanda ve aynı oranda sermayenin taahhüt edilmesi
yoluyla sermaye artırımına gidilmesi mümkündür.35
3.8. İç Kaynaklardan Sermaye Artırımının
Hükme Bağlanması
YTTK’da, ETTK’dan farklı olarak iç kaynaklardan sermaye artırımı için özel bir düzenleme
öngörülmüştür. Bu düzenlemede bir yandan
sermayenin iç kaynaklardan da artırılabileceği
belirtilmiş, öte yandan ise sermaye artırımında
kullanılabilecek iç kaynaklar gösterilmiştir. Bu
kapsamda, (a) esas sözleşme veya genel kurul
kararıyla ayrılmış ve belirli bir amaca özgülenmemiş yedek akçeler, bu anlamda dağıtılmamış
karlar, (b) kanuni yedek akçelerin serbestçe
kullanılabilen kısımları, (c) özellikle mali mevzuatın bilançoya konulmasına ve sermayeye
eklenmesine izin verdiği fonlar (ör: yeniden
değerleme, iştirak ve taşınmaz satış hâsılatı ve
enflasyon fonu) iç kaynak olarak sermayeye dönüştürülebilir.36 Ayrıca, A.Ş.’lerin ihtiyaç duyduğu nakdi sermayeye bir an önce ulaşmasını
sağlamak amacıyla, iç kaynaklarsan sermaye
artırımının aynı zamanda dış kaynaklardan yapılacak sermaye artırımı ile eş zamanlı gerçekleştirilebileceği de kabul edilmiştir.37
3.9. Şarta Bağlı Sermaye Artırımına İmkân
Sağlanması
YTTK ile Türk hukukunda tamamen yeni bir
kurum olan “Şarta Bağlı Sermaye Artırımı”
(bundan sonra ŞSA olarak anılacaktır) düzenleme altına alınmıştır. ŞSA, yeni çıkarılacak
tahvillerin ve benzeri borçlanma araçlarının
alacaklılarının şirketin pay sahiplerine dönüşmelerini amaçlayan bu yolla şirkete sermaye
sağlayan, yani finansmana yardımcı olan ve ça-
cümle ise nispeten
ihmâl edilebilir, (ifa
edilmemiş) tutarların
sermaye artırımını
engellemeyeceğini
hükme bağlamaktadır.
İkinci fıkra artırım
usulüne ilişkin
olup açıklamayı
gerektirmeyecek kadar
açıktır. Üçüncü fıkra,
sürüncemede bırakılan
artırımları geçersiz
sayarak uygulamadaki
bir ihtiyaca cevap
vermiştir. Dördüncü
fıkra fesih davası
ile tescil ilkelerinin
sermaye artırımlarında
da kıyas yolu ile
uygulanmasını
sağlamaktadır. Beşinci
fıkraya rağmen 355 inci
maddeye gönderme
yapılmasının sebebi
tescilin kurucu etkisidir.
17 Kendigelen, Türk
Ticaret Kanunu
Değişiklikler, Yenilikler
ve İlk Tespitler, s.309.
18 Bkz. 6102 sayılı Türk
Ticaret Kanunu madde
332
19 Bkz. 6102 sayılı Türk
Ticaret Kanunu madde
456/2
20 Bkz. 6102 sayılı Türk
Ticaret Kanunu madde
332/3
21 Bkz. 6102 sayılı Türk
Ticaret Kanunu madde
332/4
22 Bkz. 6102 sayılı Türk
Ticaret Kanunu madde
456/4, 355/1
23 Kendigelen, Türk
Ticaret Kanunu
Değişiklikler, Yenilikler
ve İlk Tespitler, s.309,
Bkz. 6102 sayılı Türk
Ticaret Kanunu madde
456/3,
24 Bkz. 6102 sayılı Türk
Ticaret Kanunu madde
345/2
25 Bkz. 6102 sayılı Türk
Ticaret Kanunu madde
353
26 Bkz. 6102 sayılı Türk
Ticaret Kanunu madde
354
27 Bkz. 6102 sayılı Türk
Ticaret Kanunu madde
355/1
GSI | 51
PART 7
it leads capital increase to be conditional while providing
persons (who are counted in law or in articles of association) with preemptive or conversion rights for the purpose of granting them right to acquire new shares. Thus,
general assembly does not increase capital, but the capital
increase is being conditioned to the use of preemptive or
conversion rights; and, it accepts the provision of articles
of association setting up this system. Apart from the registered capital system, in CCI, general assembly does not
delegate any kind of authority to board of directors. Time
of increase depends on decision of third persons, in other
words, it is conditional.
According to NTCC, in order to make conditional capital
increase in JCS’s, there must be a provision in company’s
articles of association and conditions and rules of increase
must be specified in this provision. This is not a general
provision applicable to all CCI’s. According to system, for
every CCI, there must be a unique provision (pertaining to
that CCI) of articles of association. After the completion
of CCI, provision regarding such will be removed from the
articles of association because it will then have been completed or in other words, consumed.
For a new CCI, a new provision of articles of association
must be accepted. In accordance with this system, in
NTCC, by phrasing, “Due to new bonds or suchlike debt
instruments, general assembly may decide conditional
increase by means of providing creditors of company or
group of companies or employees with the right to obtain
new shares via using their preemptive and conversion
rights in articles of association,” content of general assembly decision which constitutes the contractual base of CCI
was indicated. A decision taken by general assembly is not
a capital increase decision but a provision of articles of
association enabling capital increase. In other words, decision of general assembly has characteristics of amendment to articles of association. General assembly may not
delegate its authority to another organ.
4. CONCLUSIONS
Even only principal capital system and capital increase
from external sources took place in OTCC, in NTCC, registered capital system took place as well as the principal
capital system, and capital increase is regulated under
three main headings; “capital increase by subscription,
capital increase from internal sources and conditional
capital increase”. NTCC preserves the practice of “paying up shares completely in cash in order for being able to
make capital increase”, it sheds light on the exception of
capital increase from internal sources and it sets forth that
capital increase may still be made in case trivial amounts
compared to capital are unpaid. Capital increase decision
ARTICLETTER | SUMMER 2013
lışanlar için pay senedi çıkarılmasına olanak veren bir sermaye artırımı yöntemidir. ŞSA, muayyen sermaye sisteminin bir istisnasını oluşturmaktadır. Sermayeyi, üçüncü
kişilerin kendilerine tanınan alım ve değiştirme haklarını
kullanmaları artırır. Her hak kullanımında arttığı için de,
sermaye değişken olur. Şarta bağlı sermaye artırımında,
genel kurul kararı sermayeyi artırmamakta, esas sözleşmede, kanunda sayılmış kişilere değiştirme veya alım
haklarını kullanmak yolu ile yeni payları edinmek hakkı
sağlamak suretiyle, sermayenin şarta bağlı artırılmasına
karar vermektedir. Yani, genel kurul sermayeyi artırmamakta, sermayenin artmasını alım ve değiştirme haklarının kullanılması şartına tâbi kılmakta; bu düzeni kuran
esas sözleşme hükmünü kabul etmektedir. Kayıtlı sermaye sisteminin aksine ŞSA’da genel kurul yönetim kuruluna
herhangi bir yetki devrinde de bulunmamaktadır. Artırımın gerçekleşme zamanı üçüncü kişilerin kararına, yani
şarta bağlı kalmaktadır.
YTTK’ya göre, A.Ş.’lerde şarta bağlı sermaye artırımına
gidebilmek için, şirket esas sözleşmesinde bir hüküm bulunmalı, artırımın şartları ve kuralları bu hükümde yer
almalıdır. Bu bütün ŞSA’lara uygulanacak genel bir hüküm değildir. Sistem gereği her ŞSA için, ona özgü, yani
ayrı bir esas sözleşme hükmüne gerek vardır. Bir ŞSA tamamlanınca, ona ilişkin sözleşme maddesi hükmünü tamamladığı, deyim yerindeyse bittiği, tükendiği için esas
sözleşmeden çıkarılır. Yeni bir ŞSA için yeni bir esas sözleşme hükmünün kabulü gerekir. Bu sisteme uygun olarak
YTTK’da “Genel kurul, yeni çıkarılan tahviller veya benzeri
borçlanma araçları nedeniyle, şirketten veya topluluk şirketle-rinden alacaklı olanlara veya çalışanlara, esas sözleşmede değiştirme veya alım haklarını kullanmak yoluyla
yeni payları edinmek hakkı sağlamak suretiyle, sermayenin
şarta bağlı artırılmasına karar verebilir.” hükmüne yer
verilerek yapılacak ŞSA’nın esas sözleşmesel temelini kuran yani, esas sözleşme dayanağını oluşturan genel kurul
kararının içeriği gösterilmiştir.38 Genel kurulca alınacak
karar, bir sermaye artırma kararı değil, şarta bağlı sermaye artırımına dayanak sağlayan bir esas sözleşme maddesidir. Bir başka deyişle, genel kurulun kararı bir esas sözleşme değişikliği niteliğindedir. Genel kurul bu yetkisini
başka bir organa devredemez.
4. ÖZET VE SONUÇLAR
ETTK’da sadece esas sermaye sistemine ve dış kaynaklardan sermaye artırımına yer verildiği halde, YTTK’da esas
sermaye sistemi yanında kayıtlı sermaye sistemine de yer
verilmiş ve sermaye artırımı “sermaye taahhüdü yoluyla sermaye artırımı, iç kaynaklardan sermaye artırımı ve
şarta bağlı sermaye artırımı” olmak üzere üç başlık altında
düzenlenmiştir. YTTK “sermaye artırımına gidilebilmesi
için payların nakdî bedellerinin tamamen ödenmesi” hük-
will be taken by general assembly in principal
capital system; and by board of directors in registered capital system.
NTCC imposes obligation on board of directors
to issue a declaration in accordance with the
type of capital increase. It also prohibits capital increase by subscription before existing reserves which may be added to balance sheet under the law are converted to capital. NTCC also
includes measures for preventing delay of capital increase decision, and it sets forth that decision of general assembly or board of directors
and permission of the Ministry will be invalid in
case capital increase is not registered by board
of directors within three months at the latest as
from the date of the general assembly or board
of directors’ decision. Additionally, according to
NTCC, termination of company will be decided
by the commercial court of first instance which
is competent in the place where the company’s
headquarters is located upon the the request of
board of directors, the Ministry, relevant creditor, or shareholder in case interests of creditors,
shareholders or public are significantly jeopardized or violated by means of violation of provisions of law regarding capital increase. In this
respect, complying with the provisions in capital increase will be for the benefit of companies
and managers.
BY:EMEL YÜCESOY |
[email protected]
münü devam ettirmiş, iç kaynaklardan yapılan
sermaye artırımlarına ilişkin istisnayı ise açıklığa kavuşturmuş, sermayeye oranla önemli sayılmayan tutarların ödenmemiş olmasının sermaye artırımını engellemeyeceğini de hükme
bağlamıştır. Sermaye artırımına, esas sermaye
sisteminde genel kurul; kayıtlı sermaye sisteminde ise yönetim kurulu karar verecektir.
YTTK A.Ş. yönetim kuruluna, sermaye artırımının türüne göre bir beyan düzenlenme yükümlülüğü getirmektedir. Kanun, bilânçoda
sermayeye eklenmesine mevzuatın izin verdiği
fonların bulunması hâlinde, bu fonlar sermayeye dönüştürülmeden, sermaye taahhüt edilmesi yoluyla sermaye artırımına gidilmesini ise
yasaklamaktadır. YTTK, sermaye artırım kararının sürüncemede bırakılmasını önlemeye
yönelik tedbirlere de yer vermekte ve sermaye
artırımının genel kurul veya yönetim kurulu kararı tarihinden itibaren en geç üç ay içerisinde
yönetim kurulu tarafından tescil ettirilmemesi
halinde, genel kurul veya yönetim kurulu kararı ile Bakanlık izninin geçersiz hâle geleceğini
hükme bağlamaktadır. Yine, YTTK’ya göre, sermayenin artırılmasında kanun hükümlerine aykırı hareket edilmek suretiyle, alacaklıların, pay
sahiplerinin veya kamunun menfaatleri önemli
bir şekilde tehlikeye düşürülmüş veya ihlâl edilmiş olması durumunda, yönetim kurulunun,
Bakanlığın, ilgili alacaklının veya pay sahibinin
istemi üzerine şirketin merkezinin bulunduğu
yerdeki asliye ticaret mahkemesince şirketin
feshine karar verebilecektir. Bu itibarla, sermaye artırımında yasal hükümlere uyulması
şirketlerin ve yöneticilerin menfaatlerine olacaktır.
28 Bkz. 6102 sayılı Türk
Ticaret Kanunu madde
456/4
29 Kendigelen, Türk
Ticaret Kanunu
Değişiklikler, Yenilikler
ve İlk Tespitler, s.310
30 Bkz. 6102 sayılı Türk
Ticaret Kanunu madde
457/1
31 Kendigelen, Türk
Ticaret Kanunu
Değişiklikler, Yenilikler
ve İlk Tespitler, s.310
32 Bkz. 6102 sayılı Türk
Ticaret Kanunu madde
457/2
33 Bkz. 6102 sayılı Türk
Ticaret Kanunu mülga
madde 458 ,462, 469
34 Bkz. 6102 sayılı Türk
Ticaret Kanunu madde
462/3
35 Bkz. 6102 sayılı Türk
Ticaret Kanunu madde
462/2
36 Bkz. 6102 sayılı Türk
Ticaret Kanunu madde
462/1, Kendigelen,
Türk Ticaret Kanunu
Değişiklikler, Yenilikler
ve İlk Tespitler, s.318
37 Bkz. 6102 sayılı
Türk Ticaret Kanunu
madde 462/3-c.2
HAZIRLAYAN:EMEL YÜCESOY |
[email protected]
GSI | 53