PDF - Solunum Hastalıkları

Bronşektazi Tedavisindeki Son Gelişmeler
Ruhsar OFLUOĞLU
Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Göğüs Hastalıkları Kliniği, ANKARA
ÖZET
Bronşektazi transmural infeksiyon ve mediatör salınımlı inflamasyon sonucu santral ve orta bronşların kalıcı anormal dilatasyonudur. Bronşektazi tanısı konulduğunda olası sebepler ve ilişkili durumlar araştırılmalıdır. Bazı nedenler tedavi ile önlenebilir. Günümüzde özellikle batı ülkelerinde erken immünizasyon ve geniş spektrumlu antibiyotik kullanımı infeksiyon
sonrası hasarın daha az olmasını sağlar. Agresif antibiyotik tedavisi ve iyi bakım ile gelişmiş ülkelerde kistik fibrozlu hastaların ortalama yaşam süresi 30 yaşa ulaşmıştır. Bronşektazide iyi bir tedavinin önemini vurgulamak ve yenilikler hakkında
bilgi vermek için bu derlemeyi yazdık.
ANAHTAR KELİMELER: Bronşektazi, tedavi, aerosol antibiyotik
Geliş tarihi: 03 Temmuz 2008
Düzeltme sonrası kabul tarihi: 16 Ağustos 2008
SUMMARY
RECENT DEVELOPMENTS IN BRONCHIECTASIS TREATMENT
Bronchiectasis is the permanent abnormal dilatation of the central and medium sized bronchi as a result of transmural
infection and inflammation with mediator release. The possible causes and the associated conditions should be investigated when the diagnosis of bronchiectasis is performed. Some of the causes can be treated. Nowadays, especially in
Western countries with early immunization and widespread use of antibiotics, post- infectious damage is a less prominent cause of the disease. In the developed countries, the survival of the patients with cystic fibrosis has reached to 30
years with aggressive antibiotic treatment and well care. In this manuscript we aimed to emphasize the importance of
the treatment in bronchiectasis and the novel therapies.
KEY WORDS: Bronchiectasis, treatment, aerosolized antibiotic
Received: July 03, 2008
Solunum Hastalıkları 2008; 19: 83-88
Accepted after revision: August 16, 2008
83
Ofluoğlu R.
Bronşektazi santral ve orta bronşların kalıcı anormal dilatasyonudur. Sebebi transmural infeksiyon
ve inflamasyondur (1). Gelişmiş ülkelerde görülme sıklığı %0.06 olmasına rağmen, geri kalmış ülkelerde halen büyük bir problemdir (2).
Kronik öksürük, pis kokulu ve pürülan balgam en
sık rastlanan semptomlardır. İnfeksiyonla semptomlar daha da kötüleşir. Balgamda en sık izole
edilen mikroorganizmalar Pseudomonas aeruginosa
ve Haemophilus influenzae’dır. Bronşektazinin en sık
komplikasyonları; hemoptizi, pulmoner apse, amiloidoz ve solunum yetmezliğidir (3). Hemoptizi
olabilir; ama kan miktarı genellikle azdır. Selektif
anjiyografi ve embolizasyon gerektiren ciddi hemoptizi nadirdir.
Genellikle kullanılan sınıflama silendirik, verriköz ve
sakküler bronşektazi şeklindedir (4). Anlaşılır olmasına rağmen bu klasifikasyon ne klinik olarak ne de
tedavide kullanılır (5). Bronşektazi sıklıkla sol alt
lobda görülür. Bunun nedeni sol ana bronşun anatomik yapısı ile ilgili olabilir. Sol ana bronş sağdan
daha uzun olarak mediastende ilerler, çapı daha
dardır ve kısıtlı peribronşiyal boşluğa sahip olup subaortik tünelden geçer (2). Bronşektaziden klinik
olarak şüphelenildiğinde yüksek rezolüsyonlu bilgisayarlı tomografi yapılır. Karakteristik bulgular;
bronşiyal duvar kalınlaşması, mediastinal plevraya
komşu bronş varlığı, kostal plevranın 1 cm içinde
bronş varlığı, bronşiyal incelmede eksiklik ve bronş
çapının komşu pulmoner arter çapından geniş olmasıdır (6).
Bronşektazi tanısı konulduğunda olası sebepler
araştırılmalıdır. Bazı nedenler tedavi ile önlenebilir
(7). Ekstrensek faktörler, özellikle çocukluk çağı akciğer infeksiyonları bronşektazinin en önemli nedenidir. Günümüzde özellikle Batı ülkelerinde erken
immünizasyon ve geniş spektrumlu antibiyotik kullanımı infeksiyon sonrası hasarın daha az olmasını
sağlar ve intrensek nedenler daha yaygın olarak ortaya çıkar (8).
NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Bronşektazi farmakolojik ve farmakolojik olmayan
yollarla tedavi edilir (9).
Antibiyotikler
Antibiyotikler akut atakların tedavisinde, atakların
önlenmesinde veya bakteriyel birikimi azaltmak
için kullanılır. Genel olarak antibiyotikler ile tedavi
84
sonuçları hastalığın şiddetine bağlıdır. Hafiften ortaya bronşektazili infeksiyonlarda tamamen eradikasyon sağlanabilir. Fakat şiddetli hastalığı olanlarda bronşiyal ağaçta kronik olarak kolonizasyon kalabilir. Makrolidler ve kinolonlar gibi yüksek penetrasyonlu antibiyotikler şiddetli olgularda kullanılmalıdır (9). Pseudomonas aeruginosa doğal olarak
birçok antibiyotiğe dirençli olmakla birlikte oral kinolonlara hassastır. Fakat tekrarlayan kullanımlarla
direnç gelişebilir (7). Aminoglikozidler ve siprofloksasin de P. aeruginosa üretilen hastalarda faydalıdır
(10). Klinik durumu iyi olmayan veya oral antibiyotiklere cevap vermeyen hastalar hospitalize edilerek
intravenöz (IV) antibiyotik ile tedavi edilmelidir (9).
İngiltere’de kistik fibroz (KF)’lu hastaların ortalama
yaşam süresi 30 olup, hastaların 1/3’ü erişkindir.
Bu, agresif antibiyotik tedavisi ve iyi bakım ile sağlanmaktadır (11). P. aeruginosa KF’li hastalarda yaygın bir patojendir. KF’li çocuklarda P. aeruginosa infeksiyonu akciğerdeki hastalığın ilerlemesini hızlandırır (12).
Hızlı relaps gösteren hastalarda profilaktik antibiyotik gerekebilir. Bunun için 3 yöntem vardır. Bunlar;
uzun süreli periyotta (en az 4 hafta) yüksek doz
oral veya nebülize (aerosol) antibiyotik ya da düzenli (2-3 hafta uygulanıp 1-2 ay ara verilerek) IV
antibiyotik ile yapılabilir. Bu konuda yapılmış çalışmaların çoğu KF’li olgularda olmakla birlikte nonKF’li bronşektazilerde de yapılan çalışmalar mevcuttur. Bu çalışmaların sonuçları, daha çok profilaktik antibiyotik kullanımının atak sayısını ve hastaneye yatış sıklığını, süresini azalttığı; fakat solunum
fonksiyonlarında anlamlı düzelme yapmadığı yönündedir (13-17).
Aerosol antibiyotiklerin avantajı hedef organda
(akciğerde) daha yüksek konsantrasyon sağlamasıdır. Dezavantajı ise yüksek maliyet, alt hava yollarına dağılımda yetersizlik ve hastanın zaman
harcamasıdır. Tobramisin, kolistin, gentamisin en
sık kullanılan ilaçlardır (11). İnhale ilacın %1-10’u
akciğerde birikir. %15-25’i üst hava yollarında kalır, %5’i yutulur, %30’u oda havasına karışır ve
%40’ı nebülizatörde kalır (18,19). Bronkoalveoler
sıvı ve akciğer dokusunda yüksek konsantrasyonda antibiyotik varlığı da bildirilmiştir (20). Aerosol
antibiyotik kullanımında direnç gelişimi söz konusudur (21). Karbenisilin ve seftazidime geçici direnç gelişen çalışmalar da vardır (22,23). Aerosol
Solunum Hastalıkları 2008; 19: 83-88
Bronşektazi tedavisindeki Son Gelişmeler
antibiyotik kullanımında tinnitus en sık rapor edilen yan etkidir. Tobramisin ve kolistin kullanımında inhale bronkodilatörle düzelen bronkospazm
önemli bir yan etkidir. Tedavide bronkodilatör ile
inhale antibiyotik karıştırılmamalıdır. Ses değişikliği de diğer bir yan etkidir (11). İnhale polimiksinin
solunumsal kas zayıflığı nedeniyle akut akciğer
ödemine neden olabileceği bildirilmiştir (24). Hemoptizi de aerosol antibiyotiklerin diğer bir yan
etkisidir. Tedavi sırasında oluşan hemoptizi orta
veya ağır şiddette ise aerosol antibiyotiğin kesilmesi, tedaviye IV antibiyotik ile devam edilmesi
önerilmektedir (25).
olduğunu tespit etmişlerdir (29). Günümüzde daha çok KF’li hastalarda tercih edilen tedavi yöntemidir (9).
Gebelik sırasında hastaların risk potansiyeli olduğu
bildirilmelidir. Fakat bildirilen fetus toksisitesi yoktur. Bronşektazide aerosol antibiyotik ile ilgili sonuç
olarak, KF’li hastalarda P. aeruginosa’lı kronik infeksiyonlarda kullanıldığında, atakları azaltır, hayat kalitesini düzeltir. En yaygın kullanılan doz günde
300 mg 28 gün kullanıp 28 gün ara verilmesi şeklindedir (11). Akut atak sırasında esas tedavi IV antibiyotiktir. Akut atakta tek başına aerosol antibiyotik kullanımı ile ilgili çalışma yoktur. Fakat hafif
atakta kullanılabilir (11). Tek başına IV antibiyotik
ile IV antibiyotik ve aerosol antibiyotik kullanımı
karşılaştırıldığında fark bulunmamıştır (26).
Bronşektazi transmural infeksiyon ve mediatör salınımlı inflamasyondur. Bu nedenle antiinflamatuvarların etkinliği de araştırılmıştır. Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) olan hastalar gibi,
bronşektazili erişkin ve çocuklar bazen hastanede
yatacak kadar şiddetli atak geçirebilir. Etkin tedavi
ile bu atakların sıklığı, şiddeti ve/veya akciğer hasarı azaltılabilir. Antiinflamatuvar ilaçlar inflamatuvar döngüyü azaltabilir. Böylece semptomlar düzelir ve akciğer hasarı yavaşlar (34). Yapılan çalışmalarla inhale kortikosteroidler inflamasyonu
azaltır ve astımda olduğu gibi bronşektazide de
hava yolu obstrüksiyonunu düzelttiği gösterilmiştir (35,36). Bu çalışmalarda sekresyon miktarında
azalma anlamlı bulunmuş; fakat akciğer fonksiyonlarında düzelme ve atak sıklığında azalma tespit edilmemiştir. Sistemik steroidler bronş duvarına daha iyi penetre olur, bu nedenle daha etkilidir. Fakat bu konuyla ilgili çalışmalar KF’li hastalarla sınırlıdır (37).
Mukolitikler
Mukolitiklerin hedefi, hipersekresyon veya bronşektazilerde görülen balgamın fizikokimyasal yapısını değiştirmektir. Böylece transbronşiyal temizliği
amaçlar (9). Olivieri yaptığı çalışmada bronşektazilerde akut infeksiyon atağında antibiyotiğe ek olarak bromeksin günde 3 kez 30 mg verilen hastalarda ekspektorasyonun, balgam kalitesinin, niteliğinin ve dinleme bulgularının düzeldiğini bildirmiştir
(27). Önceleri KF’li hastalarda denenen rekombinant insan DNase’ı ile non-KF’li hastalarda da çalışmalar yapılmıştır. Wills nebülize rekombinant insan
DNase’ı 2 hafta günde 1-2 kez 2.5 mg verildiğinde
hastaların bronşektazilerinin stabil kaldığını; fakat
spirometre, yaşam kalitesi, dispne ve balgamın siliyer transportunda bir düzelme olmadığını bildirmiştir (28). O’Donnell ve arkadaşları da yaptıkları
geniş plasebo kontollü bir çalışmada; 349 idiyopatik bronşektazili hastada 24 hafta 2.5 mg rekombinant insan DNase’ı kullanan hastaların stabil kaldığını, kontrol grubunda pulmoner kötüleşmenin
daha fazla olduğunu ve FEV1’de daha fazla azalma
Solunum Hastalıkları 2008; 19: 83-88
Son yıllarda yapılan olumlu çalışmalar inhale mannitolü bronşektazide yeni bir ilaç olarak düşündürmektedir. Kullanımının daha kolay ve daha hijyenik
olduğu düşünülmekle beraber, rutin ve uzun süreli kullanımda etkinliği ve tolerabilitesini değerlendirmek için yeni çalışmalara ihtiyaç vardır (30-33).
Bronşektazide N-asetilsistein ile ilgili yapılmış çalışma yoktur (9).
Antiinflamatuvar Ajanlar
Lökotrien reseptör antagonistleri astım tedavisinde
etkili olan yeni bir grup ilaçtır. Bu ilaçlar nötrofil
mediatör salınımını inhibe ettiklerinden bronşektazide de faydalı olabilir (38). Fakat bronşektazide bu
ajanla ilgili fazla çalışma yayımlanmamıştır. Rutin
kullanımda önerilmez (9).
Nonsteroid antiinflamatuvar ilaçlar nötrofil fonksiyonlarını inhibe ettiğinden ve nötrofil elastaz salgıladığından yararlı olabilir düşüncesi ile stabil bronşektazili hastalara indometazin 4 hafta, günde 3
kez 25 mg peroral verilerek yapılan çalışmada, nötrofil kemotaksisi ve fibronektin deplasyonunun
%50’den fazla inhibe olduğu, fakat akciğer fonksiyonu, balgam miktarı ve yoğunluğunda değişiklik
olmadığı bildirilmiştir (39). KF’li hastalarda ibupro-
85
Ofluoğlu R.
fenle 4 yıl boyunca yapılan çalışmada akciğerdeki
progresyonun yavaşladığı gösterilmiştir (40). İbuprofenle non-KF’li hastalarda çalışma yapılmamıştır.
Bronşektazili hastalarda nonsteroid antiinflamatuvar ilaçlarla randomize kontrollü çalışmalar olmadığından rutin kullanılmamalıdır (34).
Makrolidlerin (roksitromisin, klaritromisin) antimikrobiyal etkilerinden bağımsız olarak antiinflamatuvar etkileri de vardır. Bronşektazili hastalarda
bu etkileri ile ilgili birkaç yapılmış klinik ve akciğer
fonksiyonlarında düzelme tespit edilmiştir (41,42).
Hacken ve arkadaşları makrolidleri antiinflamatuvar olarak ikinci derece kullanılabilir olarak bildirmişlerdir (9).
Bronkodilatörler
Non-KF’li bronşektazilerde ekspiratuar hava yolu
obstrüksiyonunun mekanizması tam açık olmamakla birlikte; aşırı mukus üretimi, bronş duvar
distorsiyonu ve yumuşak dokunun konstrüksiyonunu içerir. Artmış bronşiyal hiperreaktivite ve reversibl hava yolu obstrüksiyonu yaygındır. Bronşektazilerde hava yolu obstrüksiyonu olan hastalarda sıklıkla bronkodilatör kullanılır (9). Kısa etkili
ve uzun etkili β2-antagonistler, antikolinerjikler ve
oral metilksantinlerle ilgili çalışmalar yapılmıştır
(43-46). Fakat nonkistik bronşektazide bronkodilatör kullanımı ile ilgili randomize kontrollü çalışma
yoktur. Bu nedenle bu alanda iyi kaliteli çalışmalara ihtiyaç vardır (9).
Bronşiyal Hijyen Teknikleri
Göğüs fizik tedavisinin bir çeşitidir. Akut ve kronik
hava yolu hastalıklarında, bronşiyal hijyen tetkiklerinin amacı hastanın sekresyonunu akciğerden atmaktır. Bunun için aktif ya da pasif teknikler vardır.
Teknik seçimi hastane ve fizik tedavi uzmanına bağlıdır (47,48). Jones yayımladığı makalede bronşiyal
hijyen teknikleri ile ilgili destekleyen veya çürüten
yeterli miktarda delil olmadığını bildirmiştir (49).
Bu konuda yapılmış geniş serili randomize kontrollü çalışmalar olmayıp acil olarak yapılmalıdır (9).
Egzersiz
Pulmoner rehabilitasyon ve inspiratuar kasların çalıştırılması ile ilgili bir çalışmada; sadece pulmoner
rehabilitasyon uygulanan grupla, pulmoner rehabilitasyon ve inspiratuar kas çalışması uygulanan
grup karşılaştırılmış, pulmoner rehabilitasyonun
86
egzersiz toleransını düzelttiği fakat eş zamanlı inspiratuar kas çalışmasının ek yararı olmadığını bildirmişlerdir (50).
Cerrahi
Bronşektazi tek taraflı, segmental veya lober yayılım gösteriyorsa, ilerleyici ise tekrarlayan semptomlar varsa cerrahi tedavi uygulanır. Bronşektazide
cerrahinin amacı komplet rezeksiyon ve yaşam kalitesini artırmaktır (51). Bu, iki fizyopatolojiyle açıklanır. Birincisi, fonksiyonunu yitirmiş bronşlardan
oluşan akciğer dokusunu uzaklaştırmak, ikincisi de
lokalize bronşektazi alanlarını komşu bölge yapısını
bozmaması için ortadan kaldırmak (52). Ertürk ve
arkadaşları, genç ve cerrahi düşünülen kistik bronşektazili hastalarda iyi bir immünolojik araştırma ile
etyolojinin aydınlanmasının faydalı olacağını, çünkü bunların önemli bir kısmında fagositoz ve oksidatif patlama fonksiyonlarında bozukluk olabileceğini vurgulamışlardır (53). Cerrahinin sonuçları,
pulmoner tutulumun sebep ve tipine bağlıdır.
Semptomların tamamen ortadan kalkması, lokalize
lezyonlarda %80’e kadar çıkarken difüz lezyonlarda %36’dır. Genellikle morbidite %3-5, mortalite
%1’den azdır (54). Bu nedenle lokalize ve hastanın
semptomları kötü ise cerrahi, uygulanabilir bir tedavi yöntemidir (55). Tek başına bronşektazili hastalarda grip aşısı kullanımı ile ilgili yeterli çalışma
yoktur. KOAH’lı hastalarda atakları azalttığı için
bronşektazili hastalarda da faydalı olabilir (9,56).
Sonuç olarak genel kanı; akut ataklar kısa süreli sistemik antibiyotikler ile tedavi edilmelidir. Stabil
bronşektazilerde uzun süreli ve aerosol antibiyotikler kullanılmamalıdır. Bunlar sık atak geçiren hastalarda tercih edilmelidir. Mukolitik ve antiinflamatuvar ilaçlar veya bronşiyal hijyen teknikleri rutin olarak önerilmemektedir. Cerrahi hastalık lokalize ise
ve hastanın semptomları kötüleşiyorsa yapılmalıdır
(9). Bronşektazinin daha etkin tedavi edilebilmesi
için iyi desteklenmiş çalışmalara ihtiyaç vardır.
KAYNAKLAR
1. Cole PJ. Inflammation: A two-edged sword--the model
of bronchiectasis. Eur J Respir Dis Suppl 1986;147:6-15.
2. Prieto D, Bernardo J, Matos MJ, et al. Surgery for bronchiectasis. Eur J Cardiothorac Surg 2001;20:19-23.
3. Agasthian T, Deschamps C, Trastek VF, et al. Surgical
management of bronchiectasis. Ann Thorac Surg
1996;62:976-8.
Solunum Hastalıkları 2008; 19: 83-88
Bronşektazi tedavisindeki Son Gelişmeler
4. Reid LM. Reduction in bronchial subdivision in bronchiectasis. Thorax 1950;5:233-47.
5. Barker AF. Bronchiectasis. N Engl J Med 2002;346:
1383-93.
6. Bronchiectasis and other bronchial abnormalitis. In: Fraser RS, Müler NL, Colman N, Pare PD, eds. Diagnosis of
Disease of the Chest. Philadelphia: WB Saunders Company, 1999;2265-97.
7. Wilson R. Bronchiectasis. In: Niederman MS, Sarosi GA,
Glassroth J, eds. Respiratory Infections. Philadelphia: Lippincott Williams and Wilkins, 2001;347-59.
8. Pasteur MC, Helliwell SM, Houghton SJ, et al. An investigation into causative factors in patients with bronchiectasis. Am J Respir Crit Care Med 2000;162:1277-84.
21. Ramsey BW, Dorkin HL, Eisenberg JD, et al. Efficacy of
aerosolized tobramycin in patients with cystic fibrosis. N
Engl J Med 1993;328:1740-6.
22. Hodson ME, Penketh AR, Batten JC. Aerosol carbenicillin
and gentamicin treatment of Pseudomonas aeruginosa
infection in patients with cystic fibrosis. Lancet 1981;2:
1137-9.
23. Stead RJ, Hodson ME, Batten JC. Inhaled ceftazidime
compared with gentamicin and carbenicillin in older patients with cystic fibrosis infected with Pseudomonas aeruginosa. Br J Dis Chest 1987;81:272-9.
24. Wilson FE. Acute respiratory failure secondary to
polymyxin-B inhalation. Chest 1981;79:237-9.
9. Ten Hacken NH, Wijkstra PJ, Kerstjens HA. Treatment of
bronchiectasis in adults. BMJ 2007;335:1089-93.
25. Ramsey BW, Pepe MS, Quan JM, et al. Intermittent administration of inhaled tobramycin in patients with cystic fibrosis. Cystic Fibrosis Inhaled Tobramycin Study
Group. N Engl J Med 1999;340:23-30.
10. Grimwood K, Semple RA, Rabin HR, at al. Elevated exoenzyme expression by Pseudomonas aeruginosa is correlated with exacerbations of lung disease in cystic fibrosis. Pediatr Pulmonol 1993;15:135-9.
26. Schaad UB, Wedgwood-Krucko J, Suter S, Kraemer R. Efficacy of inhaled amikacin as adjunct to intravenous
combination therapy (ceftazidime and amikacin) in cystic fibrosis. J Pediatr 1987;111:599-605.
11. do Pico G. Aerosolized Antibiotics. 2004: Lesson 21, Volume 15 American College of Chest Physicians.
27. Olivieri D, Ciaccia A, Marangio E, et al. Role of bromhexine in exacerbations of bronchiectasis. Double-blind
randomized multicenter study versus placebo. Respiration 1991;58:117-21.
12. Henry RL, Mellis CM, Petrovic L. Mucoid Pseudomonas
aeruginosa is a marker of poor survival in cystic fibrosis.
Pediatr Pulmonol 1992;12:158-61.
13. Evans DJ, Bara AI, Greenstone M. Prolonged antibiotics
for purulent bronchiectasis. Cochrane Database Syst
Rev. 2003;(4). Review. Update in: Cochrane Database
Syst Rev 2007;(2)
14. Cymbala AA, Edmonds LC, Bauer MA, et al. The diseasemodifying effects of twice-weekly oral azithromycin in
patients with bronchiectasis. Treat Respir Med
2005;4:117-22.
15. Lin HC, Cheng HF, Wang CH, et al. Inhaled gentamicin
reduces airway neutrophil activity and mucus secretion
in bronchiectasis. Am J Respir Crit Care Med
1997;155:2024-9.
16. Barker AF, Couch L, Fiel SB, et al. Tobramycin solution
for inhalation reduces sputum Pseudomonas aeruginosa
density in bronchiectasis. Am J Respir Crit Care Med
2000;162:481-5.
17. Orriols R, Roig J, Ferrer J, et al. Inhaled antibiotic therapy
in non-cystic fibrosis patients with bronchiectasis and
chronic bronchial infection by Pseudomonas aeruginosa.
Respir Med 1999;93:476-80.
28. Wills PJ, Wodehouse T, Corkery K, et al. Short-term recombinant human DNase in bronchiectasis. Effect on
clinical state and in vitro sputum transportability. Am J
Respir Crit Care Med 1996;154:413-7.
29. O'Donnell AE, Barker AF, Ilowite JS, Fick RB. Treatment of
idiopathic bronchiectasis with aerosolized recombinant
human DNase I. rhDNase Study Group. Chest
1998;113: 1329-34.
30. Jaques A, Daviskas E, Turton JA, et al. Inhaled mannitol
improves lung function in cystic fibrosis. Chest
2008;133:1388-96.
31. Daviskas E, Anderson SD, Eberl S, Young IH. Effect of increasing doses of mannitol on mucus clearance in patients with bronchiectasis. Eur Respir J 2008;31:765-72.
32. Daviskas E, Anderson SD, Eberl S, et al. The 24-h effect
of mannitol on the clearance of mucus in patients with
bronchiectasis. Chest 2001;119:414-21.
33. Wills PJ. Inhaled mannitol in cystic fibrosis. Expert Opin
Investig Drugs 2007;16:1121-6.
34. Kapur N, Chang AB. Oral non steroid anti-inflammatories for children and adults with bronchiectasis.Cochrane
Database Syst Rev 2007;17.
18. Rosenfeld M, Cohen M, Ramsey B. Aerosolized antibiotics for bacterial low airway infections: Principles, efficacy, and pitfalls. Clin Pulm Med 1997;4:101-12.
35. Tsang KW, Ho PL, Lam WK, et al. Inhaled fluticasone reduces sputum inflammatory indices in severe bronchiectasis. Am J Respir Crit Care Med 1998;158:723-7.
19. Ilowite JS, Gorvoy JD, Smaldone GC. Quantitative deposition of aerosolized gentamicin in cystic fibrosis. Am
Rev Respir Dis 1987;136:1445-9.
36. Kolbe J, Wells A, Ram FS. Inhaled steroids for bronchiectasis. Cochrane Database Syst Rev 2000;(2).
20. Baran D, de Vuyst P, Ooms HA. Concentration of tobramycin given by aerosol in the fluid obtained by bronchoalveolar lavage. Respir Med 1990;84:203-4.
Solunum Hastalıkları 2008; 19: 83-88
37. Lasserson T, Holt K, Greenstone M. Oral steroids for
bronchiectasis (stable and acute exacerbations). Cochrane Database Syst Rev 2001;(4).
87
Ofluoğlu R.
38. Corless JA, Warburton CJ. Leukotriene receptor antagonists for non-cystic fibrosis bronchiectasis. Cochrane Database Syst Rev 2000;(4).
49. Jones AP, Rowe BH. Bronchopulmonary hygiene physical
therapy for chronic obstructive pulmonary disease and
bronchiectasis. Cochrane Database Syst Rev 2000;(2).
39. Llewellyn-Jones CG, Johnson MM, Mitchell JL, et al. In
vivo study of indomethacin in bronchiectasis: Effect on
neutrophil function and lung secretion. Eur Respir J
1995;8:1479-87.
50. Newall C, Stockley RA, Hill SL. Exercise training and inspiratory muscle training in patients with bronchiectasis.
Thorax 2005;60:943-8.
40. Konstan MW, Byard PJ, Hoppel CL, Davis PB. Effect of
high-dose ibuprofen in patients with cystic fibrosis. N
Engl J Med 1995;30;332:848-54.
41. Koh YY, Lee MH, Sun YH, et al. Effect of roxithromycin
on airway responsiveness in children with bronchiectasis: A double-blind, placebo-controlled study. Eur Respir
J 1997;10:994-9.
42. Yalçin E, Kiper N, Ozçelik U, et al. Effects of claritromycin on inflammatory parameters and clinical conditions
in children with bronchiectasis. J Clin Pharm Ther
2006;31:49-55.
43. Franco F, Sheikh A, Greenstone M. Short acting beta-2
agonists for bronchiectasis. Cochrane Database Syst Rev
2003;(3).
44. Sheikh A, Nolan D, Greenstone M. Long-acting beta-2agonists for bronchiectasis. Cochrane Database Syst Rev
2001;(4).
45. Lasserson T, Holt K, Evans D, Greenstone M. Anticholinergic therapy for bronchiectasis. Cochrane Database
Syst Rev 2001;(4).
46. Steele K, Greenstone M, Lasserson JA. Oral methyl-xanthines for bronchiectasis. Cochrane Database Syst Rev
2001;(1).
47. Hassan JA, Saadiah S, Roslan H, Zainudin BM. Bronchodilator response to inhaled beta-2 agonist and anticholinergic drugs in patients with bronchiectasis. Respirology 1999;4:423-6.
48. Langenderfer B. Alternatives to percussion and postural
drainage. A review of mucus clearance therapies: Percussion and postural drainage, autogenic drainage, positive expiratory pressure, flutter valve, intrapulmonary
percussive ventilation, and high-frequency chest compression with the ThAIRapy Vest. J Cardiopulm Rehabil
1998;18:283-9.
88
51. Kutlay H, Cangir AK, Enön S, et al. Surgical treatment in
bronchiectasis: Analysis of 166 patients. Eur J Cardiothorac Surg 2002;21:634-7.
52. Mazières J, Murris M, Didier A, et al. Limited operation
for severe multisegmental bilateral bronchiectasis. Ann
Thorac Surg 2003;75:382-7.
53. Ertürk A, Canbakan S, Gülhan M ve ark. Bronşektazili 15
olguda monosit ve granülosit fagositoz ve oksidatif patlama fonksiyonlarının değerlendirilmesi. Solunum
2007;2:93-8.
54. Jablons D, Cameron RB, Turley K. Toracic wall, pleura,
mediastinum and lung. In: Way LW, Doherty GM, eds.
Current Surgical Diagnosis and Treatment. New York:
Appleton and Lange, 2003;344.
55. Doğan R, Alp M, Kaya S, at al. Surgical treatment of
bronchiectasis: A collective review of 487 cases. Thorac
Cardiovasc Surg 1989;37:183-6.
56. Chang CC, Morris PS, Chang AB. Influenza vaccine for
children and adults with bronchiectasis. Cochrane Database Syst Rev 2007;18.
Yazışma Adresi
Ruhsar OFLUOĞLU
Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi
Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Göğüs Hastalıkları Kliniği
06280 Keçiören/ANKARA
e-mail: [email protected]
Solunum Hastalıkları 2008; 19: 83-88