Enerji İhtiyacının Karşılanmasında Yeni Nesil Yağların Kullanımı

Enerji İhtiyacının Karşılanmasında Yeni Nesil Yağların Kullanımı

Rum.Katkı Servis Nisan.Sayı 40.syf 228-235
Ruminant
Enerji İhtiyacının
Karşılanmasında Yeni Nesil
Yağların Kullanımı
KONU
Büyükbaş Yemlerinde Enerji İhtiyacının Karşılanmasında Stratejik
Faktörler
İLGİ
Enerji İhtiyacının Karşılanmasında Yeni Nesil Yağların Kullanımı
TERCÜME VE DERLEME
Ruminant Ürün Müdürü Esra ÇINAR
KAYNAKÇA
• AFRC, 1999. Energy and Protein Requirements of Ruminant. Cab
International.Wallingford, UK.
• Schingoethe, D.J. 1997. Feeding dairy cows. In Livestock Feed
and Feeding. Ed. Church, D.C. Third Edition. Prentice Hall, New
Jersey, USA.
• Blaxter, K.L. 1992. The Energy Metabolismof Ruminants.
Hutchinson Scientific and Technical, London.
• NRC, 1996. Nutrient Requirements of Dairy Cattle. Seventh
Revised Edition. National Academy Press. Washington, D.C.
• Ruminal Metabolism and Intestinal Digestion of Fatty Acids.&
Feeding Fats.Steve Masson .
• Grummer,R.R. The responce of lactating dairy cows to fat
supplementation during heat stres.
• Fat sources for high producing dairy cows.Shaver,R.D.& .&
Donald L. Palmquist Professor Emeritus.Dept.of Animal Sciences
OARDC/OSU
YAYININ KAPSAMI
 Ürün tanıtımıdır
 Tercümedir
 Kişisel veya kurumsal değerlendirmedir
 Derlemedir
ÖZET
SONUÇ
Gelişen yeni teknolojiler ve hayvan besleme alanındaki
yenilikler artık bazı geleneklerin ve besleme alışkanlıklarının
değiştirilmesi gerektiğini göstermektedir. Süt ve besi
sığırcılığı üretim sisteminde optimal çevresel koşullarda
üretimin arttırılması açısından en önemli amaç gelişen yeni
teknolojilerin takibi ve uygulanmasıdır.
Yemlerde yem hammaddelerinden gelen enerji dışında,
geriye kalan enerji ihtiyacı artık daha bilimsel yöntemlerle
karşılanmaya çalışılıyor. Önceki yıllarda hayvan beslemede
enerji ihtiyacının karşılanması açısından bitkisel sıvı yağların
kullanımı oldukça yaygın bir uygulama iken, yeni gelişmeler
ve yapılan yeni çalışmalar bitkisel sıvı yağların sınırlandırıcı
etkilerinden ve hayvan verimine olumsuz etkilerinden
dolayı bu yağlara yemlerde kullanım alanı tanımıyor.
Büyükbaş hayvan beslemede, toplam rasyonun ham yağ
içeriğinin %5-6, kesif yemin yağ içeriğinin ise %6-8
düzeyinde olması istenir. Yemde, yem hammaddelerinden
gelen yağ içerikleri ise gerekli olan bu enerji düzeylerini
karşılamaya yetmez ve rasyonlarda ilave enerji ihtiyacı
ortaya çıkar. Yemlerde, yem hammaddelerinden gelen
enerji dışında, geriye kalan enerji ihtiyacı artık yeni nesil
yağlar olarak ifade edilen yağların (Ca sabunları ve Granülfraksiyonize yağlar) rasyona %6-8 oranında katılımı ile
karşılanabilmektedir. Yeni nesil by pass yağların yemlerde
%6-8 gibi yüksek oranda kullanım avantajları, rasyona enerji
desteği anlamında büyük katkı sağlamaktadır. Yeni nesil by
pass yağların; yıllardır kullanılmaları ve istihdam alanı
bulmaları rumende hareketsiz oldukları için mikrobiyal
faaliyetler üzerine ve dolayısıyla verime herhangi bir
olumsuz etkilerinin olmamasından ve bu yağların yüksek
oranda katılım oranları ile yemlere büyük oranda esneklik
sağlamalarından dolayıdır.
Süt Sığırlarının Beslenmesinde
Enerjinin Önemi
«Rasyona yağ ilavesi iyi bir
rumen fermantasyonu için
gerekli olan optimum
selüloz oranının
düşürülmesine gerek
kalmadan rasyon
enerjisinin arttırılmasının
en sağlıklı yoludur. Ayrıca
yağların NEl
değerleri,protein ve
karbonhidratça zengin
yemlerin enerji
değerlerinin üç katından
fazladır.»
Üretim başarısını; genetik kapasiteden
sonra belirleyici en önemli faktör
beslemedir. Sığırlarda yapılmış olan birçok
çalışma buzağılama aralığının kısaltılması
açısından vücut enerji rezervlerinin ve
yemden gelen enerjinin besleme ve
üretim performansı arasında önemli bir
ilişki olduğunu göstermektedir.
Özellikle süt sığırı yetiştiricilerinin baş
etmesi gereken en önemli problemlerden
birisi laktasyonun başında ineğin yeterli
enerjiyi tüketmesini sağlamaktır. Enerji
tüketimi rasyonda enerji yoğunluğunu
artırmak suretiyle gerçekleştirilebilir.
Rasyonda enerji yoğunluğunu artırmanın
ise çeşitli yolları vardır. Birincisi rasyonda
yağ oranını artırmak, ikincisi rasyondaki
kaba yem oranını azaltarak kolayca
fermente olabilir karbonhidrat miktarını
veya otomatik yemleyiciler kullanarak
kesif yem tüketimini artırmaktır. Ancak
rasyonda enerji yoğunluğunu arttırmak
için kaba yem oranını azaltmak,
beraberinde birçok sorunu da
getireceğinden tercih edilen bir yaklaşım
değildir. Bu nedenle rasyonda enerji
yoğunluğunu arttırmanın en iyi yolu kesif
yem tüketimini arttırmak ve rasyonda yağ
oranını arttırmak yaklaşımları olmalıdır.
Normal olarak laktasyonun erken
dönemlerinde hayvanlarda canlı ağırlık
kaybı oluşur. Eğer,maksimum süt
üretimi, sağlık ve döllülük kapasitesi
yüksek bir inek elde etmek için ekstra
önlemler alınmazsa süt üretiminde
istenen amaca ulaşılamaz. Dolayısıyla,
laktasyonun bu ilk devrelerinde enerji
alımının maksimizasyonu burada
sıralanan amaçlara ulaşmak açısından
zorunludur.
Enerji alımı, yemin enerji düzeyi ile yem
tüketim miktarına bağlıdır. Enerji alımı,
yeme yağ kaynaklarından birini katarak,
kesif yem tüketimi arttırılarak ya da
yemdeki tahıl oranını arttırarak
yükseltilebilir. Rasyonda tahıla aşırı
oranda yer verilmesi, selüloz sindirimini
olumsuz yönde etkilediği gibi, rumen
pH’sının düşmesine ve sonuç olarak
asidoz, laminitis gibi problemler ile süt
yağının düşmesi gibi istenmeyen
sorunlara yol açar.
Ruminant
Yağ Kaynakları
«Süt sığırlarının beslenmesi
için yağların hepsi uygun
değildir. Yağlı tohumlar
soya, çiğit ve ayçiçeği yağ
kaynağı olarak önerilirken
serbest yağlardan soya,
ayçiçeği, mısır, çiğit yağı ve
balık yağının kullanılması
arzu edilmez. Çünkü bu yağ
kaynakları rumen
fermentasyonu üzerine
olumsuz etkilerde bulunur.
Selüloz sindirimi ve süt yağ
düzeyini düşürürüler.»
Yemlik yağlar aşağıdaki şekilde
sınıflandırılır.
1) Bitkisel yağlar: Yağlı tohum ve
meyvelerden elde edilen yağlardır.
2) Hayvansal yağlar: Aşağıda belirtilen
hayvanlardan elde edilen yağlardır.
-Don yağı (Tallow): Rendering
işletmelerinde sığır, koyun, keçi gibi
ruminant hayvanlardan çıkarılan yağlardır.
-Balık yağı: Balık unu işletmelerinde balık
ve balık artıklarının işlenmesiyle elde
edilen yağlardır.
3) Asit yağlar: Ham yağların rafinasyon
işlemi yan ürünü olan soapstock’ların
sülfürik asitle muamelesi sonucu elde
edilen yağlardır.
4) Hidrolize yağlar: Bitkisel ve hayvansal
yağların yemeklik yağ üretimi ya da
sabun yapımında işlenmeleri sırasında
elde edilen yağlardır.
5) Korunmuş (bypass) yağlar: Yağ
asitlerinin kalsiyum (Ca) ile tuz
oluşturmaları ya da ham yağlardan
değişik fiziksel ve kimyasal işlemler
sonucu elde edilen stabil (inert) yağlardır.
6) Karışık yağlar: Yukarıda belirtilen
yağların karışımından oluşan yağlardır.
Ruminant
Büyükbaş Yemlerinde Enerji İhtiyacını Hangi Kaynaklardan
Karşılamak Gerekir?
«Yağ asitlerinin Ca tuzları
ve granül yağlar kuru olup,
akışkandırlar. Çiftlik
koşullarında kullanımları
kolaydır. Bu ürünler süt
üretimi için kullanılmak
üzere maksimum bypass
özelliğe sahip olarak
hazırlanırlar.»
Süt sığırlarının beslenmesi için yağların
hepsi uygun değildir. Süt sığırlarının
beslenmesinde kullanılan bazı yağ
kaynakları Çizelge 1’de verilmiştir.
Örneğin pamuk tohumu üzerinde lifler
taşıdığı için akışkanlığı iyi değildir. Yani
işleme sırasında kullanılan ekipmanlarda
sorun yaratabilir. Ayrıca rumende
topaklaşmaya neden olarak sindirim ve
yabancı madde problemlerine neden
olabilir. Bu bakımdan en çok önerildiği
durum TMR kullanılan işletmelerdir.
Soya ve ayçiçeği tohumları herhangi bir
masraf gerektirmeden bütün olarak
kullanılabilir. Bununla birlikte
yemlemeden önce genellikle ezilirler.
Soya tanesinin sıcaklıkla muamele
edilmesi faydalıdır. Çünkü soya sıcaklıkla
yok edilebilen antinutrisyonel faktörler
içerir. Soyada bulunan antinutrisyonel
faktörler, soya 2-2.5 kg'dan fazla
tüketilirse ince bağırsaklardaki protein
sindirimini etkileyebilir. Ayrıca ısıtılmış
olan soya daha kolay saklanabilir.
Acılaşma riski azalır ve daha lezzetli hale
gelir. Çizelge 1'deki yağlar (Bitkisel sıvı
yağlar hariç) rumen fermentasyonu
üzerine etkisizdirler. Yani fermentasyonu
önemli düzeyde değiştirmezler.
Yağ Kaynağı
Yağ
CP
KM'de
% ADF
Önerilen
kg/gün
23
23
35
2-3
Yağlı Tohumlar
Pamuk Tohumu
Soya*
19
41
6
2-4
30-40
19
34
1.5-2
Kuyruk Yağı
99
-
-
0.5-0.7
Hidrolize Edilmiş
Hayvansal ve Bitkisel Yağ
99
-
-
0,1
Yağ Asitleri Ca Sabunu
85
-
-
0.6-08
Granül Yağlar
(Fraksiyonize Yağlar v.s)
99
-
Ayçiçeği Tohumu
Yağ Katkıları
0.5-0.7
Yağlı tohum taneleri aynı zamanda
protein ve ADF temin ettiklerinden
kullanımları avantajlıdır. Kuyruk yağı bazı
hayvansal ve bitkisel yağlarda ilave olarak
kullanımı yasak olmayan bazı ülkelerde
kullanılmaktadır. Ancak bunlar normal
sıcaklılarda akışkan değildirler ve normal
çiftlik koşullarında bunların kullanımı çok
zordur. Yağ asitlerinin Ca tuzları (sabun),
ve granül yağlar kuru olup, akışkandırlar.
Çiftlik koşullarında kullanımları kolaydır.
Bu ürünler süt üretimi için kullanılmak
üzere maksimum bypass özelliğe sahip
olarak hazırlanırlar.
Ruminant
Yağ Kullanımı İle İlgili Olarak
Dikkate Alınması Gereken Hususlar
«Önceki yıllarda hayvan
beslemede enerji
ihtiyacının karşılanması
açısından bitkisel sıvı
yağların kullanımı oldukça
yaygın bir uygulama iken,
yeni gelişmeler ve yapılan
yeni çalışmalar bitkisel sıvı
yağların sayılan
sınırlandırıcı birçok
özelliğinden ve hayvan
verimine olumsuz
etkilerinden dolayı artık bu
yağlara yemlerde kullanım
imkânı tanımamaktadır.»
1) Süt yağı seviyesi genelde etkilenmez,
ancak Ca düzeyi %0,9’un (KM) üzerine
çıkarılmazsa hafifçe düşebilir.
2) Rasyonda ilave sıvı bitkisel asit yağ
kullanımı genellikle sütün kısa zincirli yağ
asitleri oranını azaltır. Bu nedenle yeme
sıvı yağ ilavesi tavsiye edilmez.
3)- Rasyona sıvı yağ ilavesinde, bazı besin
maddelerinin yeniden düzenlenmesi
gerekir. Ca düzeyinin kuru maddede
%0,9’un üzerine çıkarılması gerekir.
Rasyon Mg düzeyinin kuru maddede
%0.3'ün üzerinde tutularak Ca, Mg
dengesinin de korunması gerekir.
4)- Rasyonda ilave sıvı yağ kullanımında,
HP düzeyinin de optimum süt üretimi için
uygun bir enerji protein dengesinin
korunması için bir miktar yükseltilmesi
gerekebilir. Çünkü yağ yapısal olmayan
karbonhidratların (nişasta) yerini almıştır
ve rumen mikroorganizmalarının enerji
kaynağı eksilmiştir. Bu rumen mikrobiyel
protein sentezini düşürebilir. Özellikle
proteinin by-pass özellikte olması protein
kullanım etkinliğini yükseltmek için iyi bir
yoldur.
5) Yağlar kullanılırken dikkate alınması
gereken bir husus da onların yağ asidi
içerikleridir. Bitkisel sıvı yağlar gibi yüksek
oranda doymamış yağ asidince zengin
yağ kaynakları ruminal fermentasyonu
olumsuz yönde etkileyebilir, süt yağını
düşürebilir. Bununla birlikte süt inekleri
yüksek oranda doymamış yağ asidi içeren
soya ve ayçiçeği tanesi tükettiklerinde süt
yağı bir miktar daha fazla doymamış yağ
asidi içermektedir. Ayrıca süte fazla
miktarda doymamış yağ asidi geçerse
arzu edilmeyen oksidasyon kokuları
gelişebilir.
6)- Bazı yağ kaynakları ile lezzet kaybı ve
işleme problemleri mevcuttur.
Ancak yeni nesil granül yağlarla bu
sorunların tamamı ortadan kalkmıştır.Yeni
nesil yağlar –by pass yağlar;
karakteristikleri gereği rumene
girdiklerinde rumen bakteriyel florasında
faaliyet göstermeyip, rumen sıvısında
hareketsiz kalıp çözünmezler. Bundan
dolayıdır ki bitkisel sıvı yağlar gibi lifli
materyalleri bağlama, mikroorganizma
hareketlerini ya da işlevlerini alıkoyma
gibi olumsuz özellikleri yoktur.
Ruminant
Sonuç
Gelişen yeni teknolojiler ve hayvan
besleme alanındaki yenilikler artık bazı
geleneklerin ve besleme alışkanlıklarının
değiştirilmesi gerektiğini göstermektedir.
Süt ve besi sığırcılığı üretim sisteminde
optimal çevresel koşullarda üretimin
arttırılması açısından en önemli amaç
gelişen yeni teknolojilerin takibi ve
uygulanmasıdır.
Yemlerde yem hammaddelerinden gelen
enerji dışında, geriye kalan enerji ihtiyacı
artık daha bilimsel yöntemlerle
karşılanmaya çalışılıyor. Önceki yıllarda
hayvan beslemede enerji ihtiyacının
karşılanması açısından bitkisel sıvı
yağların kullanımı oldukça yaygın bir
uygulama iken, yeni gelişmeler ve yapılan
yeni çalışmalar bitkisel sıvı yağların
sınırlandırıcı etkilerinden ve hayvan
verimine olumsuz etkilerinden dolayı bu
yağlara yemlerde kullanım alanı
tanımıyor.
Çünkü bitkisel sıvı yağların kullanımı;
pelet kalitesini düşürmekte, rumende
selüloz sindirimini etkilemekte, süt yağını
düşürmekte ve minerallerin yarayışlılığını
engellemektedir.
Büyükbaş hayvan beslemede, toplam
rasyonun ham yağ içeriğinin %5-6,kesif
yemin yağ içeriğinin ise %6-8 düzeyinde
olması istenir. Yemde, hammaddelerden
gelen yağ içerikleri ise gerekli olan bu
enerji düzeylerini karşılamaya yetmez ve
rasyonlarda ilave enerji ihtiyacı ortaya
çıkar. Bu nedenle, genellikle yemler
dışında ek enerji kaynaklarına ihtiyaç
duyulur. Sıvı yağların yukarda sayılan
olumsuz etkileri göz önüne alındığında
artık yem hammaddelerinden gelen
enerji dışındaki geriye kalan enerji, yeni
nesil yağların (Ca sabunları ve granülfraksiyonize yağlar) rasyona %6-8
oranında katılımı ile karşılanmaya
başlanmıştır.
Bu ürünler, enerji ihtiyaçlarını
karşılamada yeni nesil yağ kaynakları
olarak her geçen gün artan oranda
hayvan beslemede kullanım alanı
bulmaktadırlar.
By-pass yağların yıllardır kullanılmaları
ve istihdam alanı bulmaları yüksek
konsantrasyonlu enerji kaynakları
olmaları ve rasyonlara yüksek
sindirilebilir enerji sağlamaları ile rasyon
fiyatlarına esneklik kazandırmalarından
dolayıdır.
Ruminant