Patlatma sahası güvenliği

Transkript

Tüprag Metal Madencilik A.Ş.
Kışladağ Altın Madeni
PATLAYICILAR
VE
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
İÇERİK
 GİRİŞ
 TARİHÇE
 KULLANIM ALANLARI
 MEVZUAT
 PATLAYICILARIN ÜRETİMİ, NAKLİYESİ,
DEPOLANMASI VE KULLANIMINDA İŞ
SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
 SONUÇ
GİRİŞ
6551 sayılı Barut ve Patlayıcı Maddelerle Silah ve Teferruatı ve Av
Malzemelerinin İnhisarından Çıkarılması Hakkında Kanun
Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av
Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması,
Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması,
Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve
Esaslarına İlişkin Tüzük
PATLAYICI MADDE : Şiddetli bir
kimyasal reaksiyonla
parçalanarak, ani yüksek
sıcaklıkla birlikte büyük
hacimlerde gaz haline
dönüşebilen maddeler.
GİRİŞ
Tüzükteki sınıflandırma:
1- Dumansız av barutu, kara av barutu, taş barutu,
2 – Dinamitler ve emülsiyon patlayıcılar,
GİRİŞ
3 - Patlayıcı madde olarak kullanılan;
- Anfo (hazır amonyum nitrat ve fuel-oil karışımları)
- Potasyum nitrat ve
- Sodyum nitrat.
4 - Ateşleme fitilleri,
GİRİŞ
5 - Dinamit kapsülleri,
6 - Her türlü av kapsülleri,
GİRİŞ
7 - Nitroselülozlar.
8 – Nitrogliserin
GİRİŞ
9 - Her türlü piroteknik mamüller,
10 - Harp silah ve mühimmatı
olarak kullanılabilecek olanlar
dışında kalan bütün patlayıcı
maddeler
GİRİŞ
11 - Eğlence ve oyun amaçlı patlayıcılar
12 - Av Malzemeleri ve Tüfek ve
Tabanca Mermilerini
kapsamaktadır.
TARİHÇE
Bilinen ilk patlayıcı
baruttur. Kara barut
olarakta bilinir.
Çinliler tarafından 9.
Yüzyılda keşfedildiği
düşünülmektedir.
TARİHÇE
İtalyan Ascanio Sobrero
1846’da Nitrogliserini icat
etmiş fakat çok tehlikeli
olduğu için madencilikte
kullanılmamıştır.
Patlayıcılar üzerine yapılan
çalışmalar Alfred Nobel’in çok
tehlikeli olan Nitrogliserini
daha kontrollü bir hale
getirmesi ve bu şekilde 1867
yılında dinamiti icat etmesi ile
yeni bir boyut kazanmıştır.
TARİHÇE
 ANFO (Amonyum Nitrat + Fuel Oil) 1950’lerden sonra kullanılmaya
başlamıştır.
 Harç patlayıcı (Slurry) 1957 yılında keşfedilmiştir.
 1970’lerden sonra ise gelişmiş patlayıcılar yoğun bir şekilde
madenlerde kullanılmağa başlanmıştır.
 Günümüzde kuru deliklerde ANFO, sulu deliklerde ise Emülsiyon
patlayıcılar kullanılmaktadır.
KULLANIM ALANLARI
Yoğunlukla madencilik, inşaat ve yıkım alanlarında
kullanılan ticari patlayıcı maddeler istenilen sonuçlar,
kaya ve zemin koşulları gibi etkenlere bağlı olarak
değişik şekil ve formlarda kullanılmaktadır.
ANFO, emülsiyonlar ve kapsüle duyarlı patlayıcılar,
detonatörlerle birlikte yaygın olarak kullanılmaktadır.
MEVZUAT
Ülkemizde ve dünyada
patlayıcılarla ilgili mevzuat
incelendiğinde üretim, nakliye,
depolama ve kullanım
aşamalarında kapsadığı konulara
ilişkin aşağıdaki gibi bir
sınıflandırma yapılabilir.
MEVZUAT
- Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelere ilişkin
Tüzük (6551 sayılı Yasa kapsamında)
Tekel dışı bırakılan patlayıcı maddelerin ve av
malzemesi ve benzerlerinin Üretimi, İthali,
Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı,
Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve
Esaslarını içermektedir.
MEVZUAT
- Maden İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği
Yönetmeliği (6331 sayılı İSG Yasası
kapsamında)
Madenlerde depolama, taşıma ve kullanıma
ilişkin güvenlik önlemlerini içermektedir.
MEVZUAT
- Patlayıcı Madde Ateşleyici Yeterlilik Belgesinin
Verilmesi Esas ve Usullerinin Belirlenmesi
Hakkında Yönetmelik
Ateşleyici Yeterlilik Belgesinin verilmesine ilişkin
şartları içermektedir.
MEVZUAT
- Avrupa Birliği’nin 93/15/EEC sayılı Sivil
Patlayıcı Maddeler (Explosives for Civil Uses)
Direktifi dikkate alınarak hazırlanmış olan Sivil
Kullanım Amaçlı Patlayıcı Maddelerin
Belgelendirilmesi, Piyasaya Arzı ve
Denetlenmesi Hakkında Yönetmelik
(93/15/AT)
Temel Emniyet Şartları, CE Uygunluk
İşaretlemesi, Piyasa Gözetimi, AT Tip İncelemesi
ve Uygunluk ve Kalite Güvencesi konularını
içermektedir.
MEVZUAT
- Tehlikeli Maddelerin ve Müstahzarlarının
Sınıflandırılması, Ambalajlanması ve
Etiketlenmesi Hakkında Yönetmelik
Etiketleme, Malzeme Güvenlik Bilgi Formları,
Ambalaj Yükümlülükleri, Depolama Şartlarına
dair bilgileri içermektedir.
MEVZUAT
- Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması
Hakkında Yönetmelik
30/11/2005 tarihli ve 5434 sayılı Kanun ile kabul
edilen Tehlikeli Malların Karayolu ile Uluslararası
Taşımacılığına İlişkin Avrupa Anlaşmasına paralel
olarak hazırlanmıştır.
MEVZUAT
Amerika Birleşik Devletleri’nde ise aşağıdaki mevzuat
patlayıcıların kullanımı ve patlatma konularında genel
kural ve uygulamaları içermektedir.
Code of Federal Regulations Title 27: Alcohol, Tobacco and
Firearms, PART 555—COMMERCE IN EXPLOSIVES
PART 56--SAFETY AND HEALTH STANDARDS SURFACE METAL AND
NONMETAL MINES, Subpart E—Explosives
PART 77--MANDATORY SAFETY STANDARDS, SURFACE COAL MINES
AND SURFACE WORK AREAS OF UNDERGROUND COAL MINES,
Subpart N--Explosives and Blasting
MEVZUAT
Avrupa Birliği’nde
93/15/EEC Council Directive Explosives for Civil Uses
Avustralya’da
Dangerous Goods Safety Act 2004
Dangerous Goods Safety (Explosives) Regulations 2007
5. PATLAYICILARIN ÜRETİMİ, NAKLİYESİ, DEPOLANMASI VE
KULLANIMINDA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
Ülkemizde üretim, depolama ve kullanım aşamalarında ölüm, yaralanma ve ciddi hasarla
sonuçlanan pek çok kaza yaşanmıştır.
12 Mart 2014 tarihinde Kuşadası’nda yapılan taş ocağı patlatmasında 5 yaralı ve maddi
hasar.
28 Ekim 2013 tarihinde Ankara Elmadağ’daki roket fabrikasında meydana gelen patlama
sonucu 4 çalışanın yaralanması.
13 Nisan 2014 tarihinde Soma’da bir kömür ocağında yaşanan patlatma kazası sonucu 1
çalışanın yaralanması.
Patlayıcıların üretimi, taşınması, depolanması ve kullanımıyla ilgili işler 6331
Sayılı İSG Kanunu kapsamında ‘Çok Tehlikeli’ sınıfta yer almakta ve İş Sağlığı
ve Güvenliği mevzuatı açısından titizlikle risk değerlendirmesine tabii
tutulmalıdır.
1978-2004 ABD’de yapılan araştırma (Yeraltı, yerüstü kömür ve
metal)
107 Ölüm
Nakliye kazaları (Transporting accidents)
Erken patlama (premature blasting)
: % 0,96
: % 11,65
Patlatma sahası güvenliği (Blast area security)
Fırlayan kaya parçaları/kütleleri (Flyrock)
Patlatma gazları (Fumes)
Patlamamış patlayıcı (Misfire)
Bertaraf (Disposing)
Diğer (Other)
: % 49,56
: % 10,96
: % 8,78
: % 9,65
: % 0,44
: % 6,87
Patlayıcı kullanımıyla ilgili yaşanan kazaların aşağıdaki
güvensiz davranış ya da durumların sonucunda meydana
geldiği düşünülebilir.
- Yetkin olmayan ve eğitimsiz kişiler
- Mühendislik (uygun olmayan delik dizaynı, uygunsuz kritik
çap vb.)
- Statik elektrik
- Güvensiz taşıma (Nakliye, sürtünme, düşürme, atma)
- Kapsül ve patlayıcıların birlikte depolanması ya da
taşınması
- Yıldırım
- Telsiz, telefon kullanımı
- Fırlayan kaya parçaları ve yetersiz güvenlik mesafeleri
- Patlamamış patlayıcılara güvensiz şekilde müdahale
- Patlatma şoku, sarsıntılar, göçükler, şev kaymaları
Risk değerlendirmelerinde bu güvensiz durum veya davranışlar
değerlendirilerek;
 Tehlikeler ve riskler doğru tanımlanmalı,
 Mevzuatın öngördüğü önlemler göz önünde bulundurulmalı,
 Gerekli yönerge, prosedür ve talimatlar oluşturulmalı ve
 İlgili tüm çalışanların eğitilerek sahada takip edilmelidir.
Mühendislik yaklaşımı
Delme ve patlatma mühendislerinin dizayn sırasında dikkate alması
gereken parametreler;








Kayaç özellikleri,
Basamak boyu,
Ekipman boyutları,
Kritik çap ve delik eğimi,
Delik aralıkları,
Şarj miktarı,
Patlayıcı türü,
Ateşleme sırası (gecikmeli kapsüller) vb.
Patlatma faaliyetleri mutlaka
mühendislerin gözetiminde
gerçekleştirilmelidir.
Mühendislerin olmadığı ve
ateşleyicilerin tecrübelerine göre
gerçekleştirdikleri patlatmalar
kazalara davetiye çıkarır
niteliktedir.
Risklerin değerlendirilmesi ve önlemlerin tespiti sürecinde aşağıdaki çok temel kurallar
dikkate alınmalıdır.
Genel Önlemler: Patlayıcıların var olduğu bütün ortamlarda aşağıdaki önlemlerin mutlaka
alınması gerekir.
- Sigara, açık alev ve kıvılcımlar önlenmelidir.
- Statik elektriğe karşı önlemler alınmalıdır.
- Yetkisiz kişilerin patlayıcılarla çalışması ve patlatma
sahalarına girişi önlenmelidir.
- Elektrikli cihazlar ex-proof olmalıdır.
- Yangın karşı önlemler alınmalıdır.
- İlgili tüm çalışanlar eğitimli olmalıdır.
- Güvenlik ve sağlık işaret ve uyarıları kullanılmalıdır.
5.1. Üretim
- Üretim tesislerindeki iş sağlığı ve güvenliği yaklaşımı
- Risk değerlendirmesi
- Yıldırıma karşı koruma
5.2. Nakliye, Taşıma
- Nakliyede taşıma izin belgesi
- Kapalı kasa araçlarda taşıma
- Yüklü araçlar yalnız bırakılmamalıdır
- Patlayıcılarla birlikte başka malzemeler taşınmamalıdır
- Atma, sürtme, hoyrat hareketlerden kaçınılmalıdır.
- Trafik kurallarına riayet edilmelidir.
- İnsan ve hayvanların yoğun olduğu kısımlarda
bekleme yapılmamalıdır.
- Yangın söndürücüler
Nakliyede Taşıma İzin Belgesi
5.4. Kullanım (Patlatma ve Sonrası)
- Deliklerin kontrolü.
- Yemleyiciler delik başında hazırlanmalıdır.
- Kapsülün dinamite ya da emülsiyon patlayıcılara
takılması özenle ve çapının ortasından düzgün şekilde
yapılmalıdır.
- Kapsül takılan dinamit ya da emülsiyonlar hemen
deliğe indirilmeli, dışarıda bekletilmemelidir.
- Patlatma sahası barikatlanmalı, yetkisiz girişlere
kapatılmalıdır.
- Gereksiz ekipman bulundurulmamalı.
- Yağmurlu havalarda elektrikli ateşleme sistemi
kullanılmamalı.
- Şok Tüp kullanımı.
- Kapsüller darbe ve şoka maruz bırakılmamalıdır.
Şok Tüp kullanımı.
Elektriksiz ateşleme sistemlerinde enerji iletimi kimyasal reaksiyon vasıtasıyla şok tüp içerisinde
gerçekleşmekte ve sistem içerisinde herhangi bir elektriksel enerji yer almamaktadır.
Elektrikli kapsüllerin kullanıldığı yerlerde aşağıdaki durumlar tehlike yaratabilir.
- Yüksek voltajlı hatların yakın olması,
- Yıldırım
- Kapalı bulutlu havalar ( Statik elektrik oluşumu)
- Elektrikle çalışan cihazların yakın olması ( Pompa, ekipman vs.)
- Cep telefonları, telsiz, radyo vb. Cihazlar
Yukarıda ki durumlar elektriksiz ateşleme sistemleri için tehlike oluşturmadığından gerek
sahada gerekse taşıma ve depolama da daha güvenlidir.
Şok Tüp kullanımı.
- Statik elektrik (Ateşleyiciler ve personelin antistatik
kıyafet ve emniyet botu kullanımı), bakır çubuk
kullanımı.
- Yıldırımdan korunma
- Kapsül bağlantılarının doğru yapılması (atım kesmenin
önlenmesi).
- Manyetoların periyodik kontrolü.
- Güvenlik mesafeleri (fırlayan kaya parçalarına karşı).
- Şarj miktarı ve sıkılamanın doğru kullanımı (aşırı şarj
yapılmamalı, plana uygun hareket edilmelidir.
- Sulu deliklerde ANFO yerine emülsiyon patlayıcılar
kullanılmalıdır.
- Toplam devre direnci (patlatma kablosu dahil)
manyeto kapasitesinin altında olmalıdır.
- Ohmmetre ile devre kontrolü.
- Elektrik kabloları sağlam olmalıdır.
- Bağlantılar sağlam yapılmalıdır.
- Bağlantıların ve sahanın son kontrolünden tek kişi
sorumlu olmalı, çalışanlar ve ekipmanlar güvenli
mesafelerde konuşlanmalı, gerektiğinde nöbetçiler
yerleştirilmeli ve trafik durdurulmalıdır.
- Patlatma öncesi sirenle ikaz.
- Ateşleyici ve nöbetçiler arasında iletişim.
- Patlatma sonrası ateşleyici kontrolü (gevşek zemin).
- Patlamamış patlayıcıların kontrolü.
KIŞLADAĞ ALTIN MADENİ
Planlama ve delme&patlatma mühendisleri patlatılacak bölgeyi bilgisayar program
(Gemcom) da belirler ve poligonlara böler.
Programdan ocağın genel görünümü
Poligon dizaynı
Plana göre bölünmüş patlatma grupları
Poligon sınırlarına ve cevherleşmeye göre uygun delik dizaynının yapılması
Belirlenen delik yerleri programda kaydedilir ve haritacılar sahada delik yerlerini işaretletler
Sahada işaretlenmiş delikler ve delici makinanın
delik delmesi
Delik makineleri işaretlenmiş delikleri delerken
Daha önceden patlatılmış bölge
Patlatma için hazırlanan bölge
Delinmiş ve patlatmaya hazır hale gelmiş
bölgenin şarjlanması
Delinmiş ve patlatmaya hazır hale gelmiş bölgenin şarjlanması
Patlatma grubu şarjlanma esnasında
tabelalarla ve konilerle işaretlenir
Patlatılacak Bölgenin etrafı set ile çevrilir ve gruba giriş çıkışlar sınırlanır
SONUÇ
Sunumun genelinde belirtilen bütün iş sağlığı ve
güvenliği unsurlarının gerçekleşmesi patlatma
mühendislerinin ve sahadaki çalışanların yetkinliği,
bilgi seviyeleri, tecrübeleri ve yeterli seviyede
eğitilmeleriyle mümkündür. Patlatma faaliyetleri
sadece ateşleyicilerin bilgi ve tecrübelerini kullanarak
gerçekleştirdikleri bir faaliyet olmamalıdır. Bunun
yerine iş güvenliğinin ön planda olduğu toplam bir
mühendislik ve kalite yönetimi benimsenmelidir.
Ancak bu yaklaşımla patlayıcılardan kaynaklanan
kazalar en aza indirilebileceği gibi patlatma verimi ve
kalitesi arttırılarak maddi kayıpların da önüne
geçilebilecektir.
TEŞEKKÜRLER
İletişim
Tarkan Yazıcı
[email protected]

Patlatma sahası güvenliği

Transkript

Benzer belgeler

Enerji İhtiyacının Karşılanmasında Yeni Nesil Yağların Kullanımı

Low Voltage Switchgear

Birikim Mühendislik Endüstriyel Yüklenim Limited Şirketi

Çınar Endüstri Tesisleri ve İnşaat A.Ş. - 2014

açı yapı / muğla üniversitesi adese avm 3516b ta 1 2250 adese avm