31 mayıs dünya tütünsüz günü - 31 may world no tobacco day tütün

31 MAYIS DÜNYA TÜTÜNSÜZ GÜNÜ - 31 MAY WORLD NO TOBACCO DAY
TÜTÜN KULLANIMI
Tütün insanlar tarafından tanınmasından günümüze kadar geçen zaman içinde çeşitli şekillerde kullanılmıştır.
Kullanım amaçlarına göre değişik harmanlar oluşturulmuştur.
1. Tütünün yanmasından oluşan dumanın kullanılma tarzları:
Sigara, puro, pipo, nargile
2. Tütünün doğrudan doğruya dumansız olarak kullanılması
Çiğneme, enfiye, nikotin preparatları halinde; nikotin suyu, sakızı, lolipopu, bandı, tableti, granülleri, spreyi
3. Tütünün başka amaçlarla sanayide kullanımı
Nikotin, sitrik ve malik asit, selüloz, yağ, piktin çiçeklerinden esans vb. maddeler elde etmek amacıyla.
Tütün kullanımı, başta kanserler, kalp ve akciğer hastalıkları olmak üzere 50’den fazla sağlık problemine yol
açan önemli ve önlenebilir bir halk sağlığı sorunudur.
 Tütün salgını 20. Yüzyılda dünyada 100 milyon kişiyi öldürdü. 21. yy. da ise 1 milyar kişiyi öldürebilir.
 Dünyada 15 yaş üzeri nüfusta her üç erişkinden biri yaklaşık 1,2 milyar (kimi kaynaklarda 1,3-1,5 milyara
yakın kişi) tütün kullanmaktadır. Türkiye’de 15 yaş üzeri nüfusta yaklaşık 15 milyon kişi tütün
kullanmaktadır.
 Dünya genelinde tütün kullanımına bağlı hastalıklar nedeniyle yılda yaklaşık 6 milyon kişi ölmektedir.
 Ülkemizdeki tüm ölümlerin % 23’ü tütüne bağlı hastalıklar sebebiyle olmaktadır. Tütün kullanımı bu şekilde
devam ettiği takdirde 2030 yılına gelindiğinde tütün kullanımı nedeniyle yılda ölen kişi sayısının yılda 8
milyonu geçmesi beklenmektedir. Türkiye’de ise eğer önlem alınmazsa sigaraya bağlı olan yılda 100 000
ölümün, 2030 yılına gelindiğinde yılda 240 000 olması beklenmektedir.
 Ülkemizde sigaranın sebep olduğu ölümlerin sayısı trafik, terör, iş kazasına bağlı diğer ölümlerin toplamından
5 kat daha fazladır.
TÜTÜN KULLANIMININ EN YAYGIN ŞEKLİ İSE SİGARADIR.
İnsanların Sigara İçme Nedenleri:
Sigara içmenin en önemli basamağını “sigara içmeyi denemek” ya da “ilk sigarayı içmek” oluşturmaktadır.
Çoğunlukla “merak”, “arkadaş etkisi” olarak belirtilen sigara içme nedenleri, insanların yaşamlarında birer sigara
içicisi olmasına yol açmaktadır. Yapılan araştırmalar bir kez sigara içmeyi deneyenlerin %75'inin sürekli sigara içicisi
olduğunu ortaya koymaktadır.
Tütün Dumanına Maruz Kalma
1.Bu duman karışımı; formaldehit, siyanür, amonyak, karbon monoksit, naftalin, kadmiyum (pil asidi) ve
aseton (oje çıkarıcı) gibi 4.000 kimyasal madde içerir. Arsenik, benzen, vinil klorür gibi en az 40 tanesi kanserojen
olan bu kimyasal karışımlar, tütün dumanında, sigarayı içen kişinin doğrudan içine çektiği dumandan çok daha fazla
bulunur.
2.Tütün dumanına maruz kalmak, kanser, amfizem ve kalp hastalıkları gibi birçok hastalığa neden
olmaktadır.
3.Çocuklar tütün dumanın zararlı etkilerine karşı çok daha hassastırlar.
4.Tütün dumanının zararları, maruz kalma süresi uzadıkça artmaktadır.
Tütünün Yol Açtığı Hastalıklar
Bağımlılık, kanserler, enfeksiyonlar, anatomik ve fizyolojik bozukluklar, genetik bozukluklar, alerjiye
duyarlılık, cilt bozuklukları başta olmak üzere sayısız zararı mevcuttur.
TÜRKİYE VE TÜTÜN KONTROLÜ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ
Sigarayla mücadele yıllardır sağlık politikalarımızın ana unsurlarından birini oluşturmaktadır. Bu konuda
yapılan ilk yasal düzenleme 4207 sayılı kanun ile 1996 yılında yürürlüğe girmiştir.
28 Nisan 2004 tarihinde DSÖ tarafından kabul edilen Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi
(TKÇS)[(Framework Convention on Tobacco Control - FCTC)] , Sağlık Bakanımız Sayın Prof. Dr. Recep Akdağ
tarafından imzalanmış ve ardından TBMM’de kabul edilerek yürürlüğe girmiştir. Bunu takiben Ulusal Tütün Kontrolü
Programı hazırlanmıştır.
2008-2012 yılları arasında yürütülen Ulusal Tütün Kontrol Programı dahilindeki en önemli uygulama “%100
Dumansız Hava Sahası” olup 19 Mayıs 2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Ekim 2010 tarihinde de “Alo 171 Sigara Bırakma Danışma Hattı” kurulmuş ve vatandaşlarımıza sigara
bırakma konusunda telefon ile eğitimli personel ve uzmanlarca bu konuda destekte bulunulmaya başlanılmıştır.
TKÇS Neler Getiriyor?
Sigara mücadelesi kapsamında ilk uluslararası düzenlemedir. Bu sözleşme kapsamında önem verilen başlıklardan
bazıları:
1. Çocuk Hakları Sözleşmesi'ne göre kabul edilen “çocuk” tanımı esas alınmış ve 18 yaşından küçükler bu
kapsamda değerlendirilmiştir.
2. Yoksul kesimler üzerinde durulmuş ve sigara içmenin sağlık, sosyal ve ekonomik maliyetinin bu kesimlerde
daha ağır olduğuna dikkat çekilmiştir.
3. Tütün kontrolü kapsamında yalnızca tütün tüketenlerin değil, tütün ve tütün ürünlerinin dumanına maruz
kalanların da korunması yer almaktadır.
4. Tütün sponsorluğunun önlenmesi gerekmektedir.
5. Tütün mücadelesi için sektörler arası işbirliği gerekmektedir.
Tütünün verdiği zararları en aza indirmek için toplum bilinçlendirilmeli ve bireylerde davranış değişikliği
sağlanmalıdır. Bu kapsamda özellikle gençler sigarayla tanıştırılmamalı, pasif içiciler korunmalıdır. Ayrıca sigara içen
bireylerin bu davranıştan vazgeçmeleri sağlanmalıdır. Dünya Çapında en önemli önlenebilir ölüm nedeni olarak
tanımlanan tütün ürünlerinin, sağlık açısından yarattığı tehlikelere ilişkin farkındalık yaratmayı hedefleyen 31 Mayıs
Dünya Tütünsüz Günü kutlu olsun.
Öğr. Gör. MİNE ALACADAĞ
Sabuncuoğlu Şerefeddin SHMYO
KAYNAKLAR
1.
2.
3.
4.
http://www.toraks.org.tr/userfiles/file/dunyadakullanilantutunurunleri-osman_orsel.pdf
http://kanser.gov.tr/Dosya/Bilgi-Dokumanlari/raporlar/tutun.pdf
http://www.havanikoru.org.tr/index.php/tutun-dumanin-zararlari.html,
Bilir N. Sigara Kullanımının Kadın Sağlığına Etkileri ve Kontrolü. Toplumsal Cinsiyet, Sağlık ve Kadın
Kitabı. Ed. Akın A. Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 2003, 209-219.
5. Bilir N., Doğan BG., Yıldız AN. Smoking Behavior and Attitudes-Ankara, Turkey. Hacettepe Public Health
Foundation and International Development Research Center. Ankara, 1997.
6. Tütün Çerçeve Sözleşmesi. http://www.saglik.gov.tr/sb/default.asp?sayfa=detay &id=881&page=6.