Metin KARTAL – Işın YALÇINKAYA

ANMED
ANADOLU AKDENİZİ
Arkeoloji Haberleri
2012-10
News of Archaeology from
ANATOLIA’S MEDITERRANEAN AREAS
(Ayrıbasım/Offprint)
Suna - İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü
Suna & İnan Kıraç Research Institute on Mediterranean Civilizations
Karain Mağarası 2011 Kazıları
Excavations at Karain Cave in 2011
Metin KARTAL – Işın YALÇINKAYA
2011 yılı Karain Mağarası kazıları Prof. Dr. Işın
Yalçınkaya’nın başkanlığı altında Ağustos ve Eylül
aylarında mağaranın “E” ve “B” gözlerinde gerçekleştirilmiştir.
The 2011 campaign of excavations at Karain Cave were
carried out in chambers B and E during the months of
July and August under the direction of Işın Yalçınkaya.
Excavations in Chamber E were conducted only in four
grid squares and in the Lower Palaeolithic layers. Most
of the chipped stone assemblage came from the geological level V, while only very few came from the geological level VI. In general the chipped stone industry
comprises coarse flakes with wide butts and no retouches. Yet, there are very few pieces with retouches as well
as cores and chipping wastes. Retouched pieces are
mostly side scrapers (Fig. 1) and flakes, among which
side scrapers made on thick blanks and bearing stepped
retouches are noteworthy. All the cores are unprepared.
E Gözü kazıları 2011 yılı itibariyle toplam 4 plan karede
ve sadece Alt Paleolitik seviyelerde yürütülmüştür.
Yontmataş buluntuların çoğunluğu V. jeolojik seviyeden, ancak çok azı da VI. jeolojik seviyeden tespit edilmiştir. Ele geçmiş olan yontmataş endüstrinin genelini;
herhangi bir düzeltiye sahip olmayan, geniş topuklu ve
kaba yongalar oluşturmaktadır. Bununla birlikte az sayıda düzeltili parça yanında çekirdekler ve yontma artıkları da mevcuttur. Düzeltili parçaların çoğunluğu kenar
kazıyıcılar (Res. 1) ve düzeltili yongalardan ibarettir.
Bunlar arasında özellikle kalın taşımalıklar üzerine
yapılmış ve basamak pulcuklu düzeltiler taşıyan kenar
kazıyıcılar dikkat çekicidir. Ele geçmiş olan çekirdeklerin bütünü hazırlanmamış çekirdeklere aittir.
Excavations in the Chamber B were conducted only in
23 grid squares. A mixed variety of finds dating to different periods came from the uppermost layer H.0 in the
excavation areas. The sediment of this layer is dusty and
grey in colour. The few finds uncovered comprise potsherds and animal teeth. Most of the potsherds belong to
vessel made on a potter’s wheel. Oil lamps, both fragments and intact, typical for H.0, were also uncovered
(Fig. 2). Rare finds include an electrum coin.
Karain Mağarası B Gözü kazıları ise bu yılki kazı sezonunda 23 ayrı plan karede gerçekleştirilmiştir. Kazı alanlarındaki en üst kısım olan H.0 seviyesinden karışık bir
şekilde farklı dönemlere ait buluntular ele geçmiştir. Bu
seviyenin sedimanı tozlu ve gri renktedir. Az sayıdaki
buluntular arasında genellikle seramik parçaları ve hayvan dişleri tespit edilmiştir. Seramiklerin büyük bir kısmı
çark yapımıdır. Bu seviyelerden ayrıca hem bütün hem
de kısmen kırıklı olan kandiller de ele geçmiştir ki bunlar
H.0 için tipik buluntulardır (Res. 2). Ele geçen ender
buluntular arasında bir adet elektrum sikke de vardır.
Geological layer H.I did not contain many finds and
stands as a partly mixed unit. Finds include potsherds of
the 1st millennium B.C. and Early Bronze Age (EBA) in
general. Lesser finds are bone, teeth and chipped stone
items but were very few in quantity.
Although the geological layer H.II is partly mixed, EBA
items are dominant and prominent. The quantity of potsherds increases; the pottery finds are grouped as coarse
forms and fine forms. There are fragments with holes,
possibly perforated for repair purposes and or cheese
pots and mostly handmade. Although this layer is poor
in bone and chipped stone items, an increase in chipped
stone finds is observed in the grid square K14. Among
H.I jeolojik seviyesi çok sayıda buluntu içermeyen ve
kısmen karışık bir ünite olarak karşımıza çıkmıştır.
Burada genellikle 1. bin ve İlk Tunç Çağı’na ait seramik
parçaları tespit edilmiştir. Az sayılarda kemik, diş ve
yontmataş öğe diğer buluntular arasında sayılabilir.
H.II jeolojik seviyesinde kısmen karışma olmakla birlikte
İlk Tunç Çağı buluntuları daha baskın ve belirgin olarak
27
KAZI RAPORLARI
EXCAVATION REPORTS
Res. / Fig. 1
Res. / Fig. 2
karşımıza çıkmıştır. Seramik miktarında artış görülür.
Genel olarak kaba biçimli ve ince formlu olmak üzere
iki tip seramik grubu mevcuttur. Çoğunluğu el yapımı
olmakla birlikte delikli parçalar da (olasılıkla tamir
etmek için açılmış delikler) ele geçmiştir. Kemik ve yontmataş buluntular açısından fakir bir seviyedir ancak K 14
plan karesinde bu seviye içinde yontmataş artışı gözlenmiştir. Sürtmetaş ve az sayıda molüsk diğer buluntular
arasında sayılabilir. J 13 plan karesinden ele geçen pişmiş topraktan yapılmış delikli bir mühür, Karain kazılarından bugüne kadar ele geçen ilk örnek olması itibarıyla dikkat çekicidir (Res. 3-4).
other finds are ground stone items and few molluscs. A
perforated terra cotta seal uncovered in grid-square J13
is important for it is the first example hitherto uncovered
in Karain Cave (Figs. 3-4).
Geological layer H.III contains an in situ EBA deposit
and displays no sedimentary permeation. Most of the
pottery finds comprise fragments and coarse forms.
Chipped stone finds increase here in comparison with
upper layers. This is also valid for bone finds. Although
not numerous, examples of ground stone items such as
sling stones and grinding stones were also found. Among
the chipped stone finds, backed bladelets, sickle blades,
large blades, obsidian blades and bladelets as well as
bladelet cores are noteworthy in overall. In this layer
whole molluscs of dietary value started to appear,
although few in number. Noteworthy bone finds were a
typical point, spoons and awls. The last find worthy of
note was a metal object with a flat bottom and pointed
tip, possibly a weapon. Isolated human teeth were also
uncovered.
H.III jeolojik seviyesi in situ bir İlk Tunç Çağı dolgusu
içermektedir ve sedimanter bir karışma yoktur.
Seramiklerin çoğu kırık ve kaba formlardan oluşur.
Yontmataş buluntular, üst seviyelere oranla bu jeolojik
seviyelerde artmaya başlar. Aynı durum kemik buluntular için de geçerlidir. Fazla sayıda olmasa da sapantaşı
ve öğütme taşları gibi sürtmetaş buluntular mevcuttur.
Yontmataş buluntular arasında dikkat çekici olanlar;
sırtlı dilgicikler, orak dilgiler, iri dilgiler, obsidiyen dilgi
ve dilgicikler ile dilgicik çekirdekleri şeklinde genellenebilir. Ayrıca bu seviyeden az sayılarda da olsa beslenme
değeri olan bütün molüskler ele geçmeye başlamıştır.
Kemik buluntular arasında dikkate değer olanlar ise;
tipik bir uç, kaşık ve bızlar şeklinde sıralanabilir.
Buluntulara eklenebilecek son parça ise dip kısmı yassı,
uç bitimi sivri formlu olasılıkla silah olabilecek metal
bir objedir. Bu seviyelerden izole insan dişleri de ele
geçmiştir.
In the geological layer H.IV items of late Chalcolithic
period come from upper strata whereas those of early
Chalcolithic come from the lower strata. In overall,
pottery finds are of superior quality than of the EBA. In
addition to good pieces with black and cream slip, there
are also examples of coarse wares in buff colour. In the
Chalcolithic levels both chipped stone and bone items
increase; furthermore, the quality of the chipped stone
tools also gets better. Obsidian blades of Göllüdağ
origin were also uncovered in this layer. Very highquality fragments of polychrome painted wares and redbanded wares on cream slip, well known from the
Chalcolithic layers of Hacılar, have been uncovered in
this unit as well. Main bone finds of this unit comprise
points, awls, spearheads, spoons and other worked
objects while the chipped stone assemblage includes
H.IV seviyesinin üst bölümleri geç alt bölümleri ise
erken Kalkolitik Çağ buluntularını içermektedir. Bütünü
içinde seramikler İlk Tunç Çağı’na oranla daha kalitelidir. Siyah ve krem astarlı iyi buluntular yanında açkısız
ve devetüyü renginde kaba olanlar da mevcuttur.
Kalkolitik seviyelerde hem yontmataş hem de kemik
buluntular sayıca artışa geçmiştir. Bunun yanında yontmataş aletlerin nitelikleri de artar. Göllüdağ kaynaklı
obsidiyen dilgiler de bu seviyeden ele geçmiştir. Bu
ünitede Hacılar’daki Kalkolitik seviyelerden bildiğimiz
28
KAZI RAPORLARI
Res. / Fig. 3
EXCAVATION REPORTS
Res. / Fig. 4
Res. / Fig. 5
polikrom boyalı, krem astar üzerine kırmızı bantlı çok
kaliteli ve nitelikli kap parçaları da ele geçmiştir. Bu
jeolojik seviyenin başlıca kemik buluntuları arasında
uçlar, bızlar, mızrak ucu, kaşık, işlenmiş objeler sayılabilir. Yontmataş buluntular sınıfında ise, tipik ön kazıyıcı
formları, taş delgi, mikrogravet uç ve iri bir radyolarit
çekirdek bulunmaktadır. Özel buluntular denilebilecek
taş ağırşak, cilalı balta, radyolarit perdah aleti de mevcuttur. Bir üst seviyedeki gibi burada da insan dişleri
vardır. 2011 yılının en önemli eserlerinden birisi de
daha önceki kazılarımızda da tespit etmiş olduğumuz
“Kilya tip mermer idol” buluntusudur (Res. 5-6). Özel­
likle Batı Anadolu’da; Kulaksızlar, Alaağaç, Hanay Tepe
ve Aphrodisias-Pekmez’den de bildiğimiz böylesi
mermer idoller, Karain’de geç Kalkolitik seviyelere bağlanmaktadır.
Res. / Fig. 6
typical end scraper forms, stone perforators, microgravette points and a large radiolarite core. Special finds
include stone a spindle whorl, a polished axe and a
radiolarite burnishing tool. As in the above-lying layer
there were human teeth here too. One of the most
important finds of 2011 campaign was the “Kilya type
marble idol” formerly discovered in previous campaigns
(Figs. 5-6). Such marble idols, known particularly from
western Anatolia –particularly Kulaksızlar, Alaağaç,
Hanay Tepe and Aphrodisias-Pekmez– are attributed to
the late Chalcolithic period at Karain.
The geological layer H.V is represented with a single
archaeological level in five grid squares only in this
campaign. Therefore, finds are very limited in quantity
but vary from obsidian blades and bladelets, backed
bladelets, sling stones and stone hammers to monochrome and polychrome potsherds as well as bone fragments. This layer’s finds display characteristics of late
Neolithic and early Chalcolithic at Karain.
H.V jeolojik seviyesi bu yıl için 5 plan karede birer arkeolojik seviye ile temsil edilmiştir. Dolayısıyla buluntuları
da azdır. Ele geçenler arasında; obsidiyen dilgi ve dilgicikler, sırtlı dilgicikler, sapan taşları, vurgaçlar, tek ve
çok renkli seramik parçaları ile kırık kemik parçaları
sayılabilir. Bu seviye Karain’de Geç Neolitik-Erken
Kalkolitik özellikler gösteren bulgular sergilemektedir.
29