Ölüm Kaydı Bildirim Sistemi

Ölüm Kaydı Bildirim Sistemi
Öğrenim Hedefleri
Bu dersin sonunda aile hekiminin;
 Birinci basamakta Ölüm Kaydı bildirimlerinin güncellenmesinin amacını,
 Ölüm Kaydı Bildirim sisteminde dikkat edilmesi gereken hususları,
 ASM’lere yapılabilecek bu tür başvurularda, elektronik ortamda Ölüm Kaydı
Bildirim Sistemi işlemlerini bilmesini ve uygulamasını bekliyoruz.
Özet
 Ölüm belgeleri, ölüm nedenlerine odaklanan epidemiyolojik çalışmaların
temelini oluştururlar.
 Ölüm belgeleri, mesai saati içerisinde, belediye tabibi tarafından, yoksa toplum
sağlığı merkezi hekimi, yoksa aile hekimi tarafından doldurulur. Mesai saati
dışında ise; birleşik nöbet sistemi uygulanır ve nöbetçi hekim ( Müstakil şoförlü
araç sağlanır) tarafından doldurulur.
 Ölümün belgelenmesi, hekim tarafından ICD-10 kodlamaları ile standart bir
elektronik form kullanılarak yapılır.
 Halk sağlığı müdürlüğünde ölüm belgelerinin kalitesinin kontrolü yapılır.
 Bu belgeler 24 saat içerisinde elektronik imza ile onaylanır ve Mernis’te
kaydının kesinleşmesi ve sağlık bilgi sistemlerinde sağlık kayıtları kullanıma
kapatılır.
Ölüm nedenlerinin belgelenmesinin amacı (1,2)
Ölüm verileri, tüm ülkelerde düzenli ve yaygın olarak toplanmaktadır. Bu
nedenle Ulusal ve Uluslararası düzeyde sağlık durumunu karşılaştırmak ve ölçmek
için kullanılan en önemli göstergedir.
Ölüm belgeleri, ölüm nedenlerine odaklanan epidemiyolojik çalışmaların
temelini oluştururlar ve hastalık etyolojisi ve tanı tekniklerinin değerlendirilmesindeki
araştırmalar için temel verilerdir. Bu veriler ile elde edilen ölüm istatistikleri, ölüme yol
1
açan olaylar zincirini başlatan durum / hastalık gibi esas nedenin erkenden kontrol
edilmesini de sağlar.
Ölüm belgeleri kimler tarafından düzenlenir?
o Mesai saati içerisinde; Ölüm belgesi belediye tabibi tarafından, yoksa
toplum sağlığı merkezi hekimi, yoksa aile hekimi tarafından doldurulur.
o Mesai saati dışında ise; Bölgenin özelliğine uygun olarak Halk Sağlığı
Müdürlüklerinde defin belgesi düzenlenmesi ve adli uygulamalara dair
birleşik nöbet sistemi uygulanır ve nöbetçi hekim (Müstakil şoförlü araç
sağlanır) tarafından doldurulur.
Temel prensipler(1,2)
Ölüm verilerinin tam ve kapsamlı olması için;
aşamalarına uyulmalıdır (Şekil 1):
Şekil 1. Ölüm Bildirim Sistemi Aşamaları(1,2)
2
aşağıdaki ölüm bildirim sistemi
ÖLÜMÜN TESPİTİ VE BELGELENMESİ
• Sağlık kurumunda veya dışında ölüm tespiti ve belgelenmesi ( ICD-10 kodlamaları ve ölüm nedeni
belgelenmesinin doğru içerikle yapılmalıdır).
ÖLÜM BELGESİNİN ONAYLANMASI
• Halk sağlığı müdürlüğünde ölüm belgelerinin kalitesinin kontrolü yapılır. Uygun içerik ile
hazırlanmamış olan belgeler, hazırlayan hekime iade edilir ve doğru içerikle tamamlanması
sağlanır.
• Bu belgeler 24 saat içerisinde elektronik imza ile onaylanır.
ÖLÜM BELGELENMESİNİN
KESİNLEŞMESİ
•Mernis’te kaydının kesinleşmesi ve sağlık bilgi sistemlerinde sağlık kayıtları kullanıma kapatılır.
3
Ölüm Bildirimi Uygulama Algoritması(1,2)
 Ölüm belgesinin tıbbi bölümü nasıl doldurulur? (“ÖLÜM BELGESİ” için
tıklayınız.) (1,2) (pdf dosyasında açılabilir)
Bazı önemli tanımlar(1,2,3)
 Altta yatan ölüm nedeni, doğrudan ölüme yol açan hastalık veya durumdur
(yaralanma, kaza veya şiddet eylemi).
 Önceki neden(ler) yukarıda bahsedilen altta yatan ölüm nedeninin kaynağı
olan her türlü durumdur.
 Katkıda bulunan nedenler, ölüme yol açan olaylar zincirinin parçası
olmayan ancak formu dolduran kişiye göre ölüme katkıda bulunmuş olan
hastalıklar veya durumlardır.
 Birden fazla ölüm nedeni, bir ölüm belgesinde rapor edilen bütün hastalıklar
ve durumlardır.
 Mevcut kullanımla ilgili olan diğer önemli tanımları açıklayan “SÖZLÜK” için
tıklayınız. (pdf dosyasında açılabilir)
4
Uluslararası ölüm nedenin tıbbi belgesi ölüm belgesinin ölüm nedeni
bölümü(1,2)
Bu bölüm sadece hekim tarafından doldurulur.
Hastalığın
başlangıcından
ölüme kadar
geçen yaklaşık
süre
Ölüm Nedeni
Bölüm I
Doğrudan ölüme sebep
olan hastalık veya durum*
a)
Bağlı olarak
Önceki nedenler
b)
Eğer yukarıda verilen
nedene yol açan ölüm ile
sonuçlanan durumlar
varsa, altta yatan durum
en son belirtilecek
Bağlı olarak
c)
Bağlı olarak
d)
Bölüm II
Ölümün gerçekleşmesine
etkisi olan, fakat ölüme neden
olan hastalık veya durumla
ilgili olmayan diğer önemli
durumlar yazılacaktır
* Bu bölüme kalp arresti ve solunum yetmezliği gibi ölüm şekilleri değil, ölüme
sebebiyet veren hastalık, yaralanma veya komplikasyon türü yazılacaktır.
 Tıbbi bölüm, hekimler arasında farklılık gösterebilecek tıbbi görüşü temsil
etmektedir. Ölüm nedeni belgelenirken, ölüme katkıda bulunduğu düşünülen
her türlü hastalık, olağandışı durum, kaza veya zehirlenme rapor edilmelidir.
Eğer alkol, madde kullanımı, sigara kullanımı, son zamanlarda yaşanan bir
hamilelik/ameliyat, toksik gazlara maruz kalma veya maden endüstrisinde
5
çalışma gibi çevresel etmenlerin, vs ölüme katkıda bulunduğuna inanılıyorsa,
bu durum/durumlar da rapor edilmelidir. Ölüme neden olan sürecin
tanımlanması bazen karışıktır; böyle durumlarda ölüm nedenlerine dahil
olabileceğinden şüphe edilen nedenler seçilmeli ve son olarak "olası" ya da
"tahmin edilmiş" gibi kelimeler ile sağlanan tanımın tam anlamıyla kesin
olmadığı belirtilmelidir(1,2).
 Hekimlerin,
ölüm
belgesi
sınıflandırmasında
gerekli
olan
ayrıntıları
bilemeyecekleri için, ölüme neden olan olayların sırasına göre “En Uygun
Tıbbi Görüşü” bildirmesi gereklidir(bakınız vaka incelemesi 7). En uygun
tıbbi görüşün titiz bir şekilde rapor edilmesi hem altta yatan ölüm nedeni
hem de birden fazla ölüm nedeni için ölüm istatistiklerinin kalitesinin
artması ile sonuçlanmaktadır(1,2).
 Ölüm belgesi büyük harflerle okunaklı bir şekilde doldurulmalıdır. Değiştirme
yapılmamalı
veya
silinmemelidir.
Tıbbi
terimlerdeki
kısaltmalar
kullanılmamalıdır(1,2).
 Ölüm belgelerinde yer alan kişiye özel veriler, herhangi bir biçimde ifşa
edilemeyeceği akıldan çıkarılmamalıdır(1,2).
 Ölümün belgelenmesi, hekim tarafından standart bir elektronik form
kullanılarak yapılır.
ÖLÜM KAYDI BİLDİRİM SİSTEMİ UYGULAMASI
6
7
Sistemde 4 farklı kullanıcı tipi vardır.
1. Temel Kullanıcı: Sisteme girerek sadece ölüm bildirimi ve düzenlemesinde
bulanabilir.
a. Hekim Kullanıcısı: Ölüm bilgileri formunda ölüm nedenleri başta olmak
üzere tüm bilgileri kaydedebilir ve görebilir.
b. Hekim Dışı Kullanıcı: Sadece demografik (A, B ve MERNİS bölüm)
bilgilerini kaydedebilir.
2. İstatistik Kullanıcısı: Tüm İstatistiki (Bebek ölümleri, anne ölümleri vs.)
verileri görebilen kullanıcı türüdür.
3. Kontrolör: İlde bulunan görevlidir. İlinde meydana gelen ölüm vakaları
kontrol tarafından onaylanarak MERNİS ve TÜİK’e bildirilir.
4. İl Yöneticisi: İl düzeyinde tüm yetkilere sahip olup, ilde bulunan kullanıcılara
yetkilendirme yapabilir.
8
9
10
11
12
13
14
Dokümanlar
 Ölüm Belgesi İçin tıklayınız (pdf dosyasında açılabilir)
 Ölüm Belgesinin Tıbbi Bölümünün Doldurulması ile ilgili broşüre ve
dökümana(1,2) ulaşmak için tıklayınız (pdf dosyasında açılabilir) (Broşür 1
ve 2 ve ilgili doküman açılacak)
 Vaka İncelemeleri(1,2) İçin tıklayınız (pdf dosyasında açılabilir)
 Kesin Olmayan Nedenlerin Listesi Ve Nasıl Belirlilik Ekleneceğine Dair
İpuçları(1,2) İçin tıklayınız (pdf dosyasında açılabilir)
 Ölüm Kaydı İle İlgili Mevzuat(1,2) İle Bilgi Almak İçin tıklayınız (pdf dosyasında
açılabilir)
Kılavuzlar
 Ölüm Nedenleri Eğitim Dokümanı, “Ölüm
Nedenlerinin
Belgelenmesi
Üzerine Bir AB Eğitim Paketinin Hazırlanması” Projesi Kapsamında
Hazırlanan
“Avrupada
Ölüm
Nedenlerinin Belgelenmesi İle İlgili El
Kitabı”nın Türkçe Çevirisi, Türkiye İstatistik Kurumu, Ankara / Türkiye
15
www.tuik.gov.tr/indir/sid/olum_nedeni.zip
 Ölüm Kaydı Bildirim Sistemi; T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı
Kurumu İstatistik ve Bilgi İşlem Daire Başkanlığı
İletişim Adresi: [email protected]
Hazırlayan ve katkıda bulunanlar
 Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
 Doç. Dr. Yusuf Üstü
Ankara Atatürk Eğitim Ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Kliniği
Oluşturulma tarihi: 11.12.2012
Kaynaklar
1) Ölüm verilerinin kalitesini artırmak ve AB üye ülkeleri, AEA/ ASTB ülkeleri,
katılımcı ve aday ülkeler tarafından ölüm belgelerinde toplanacak bilgiler için
ortak ve standart eğitim referansı sağlamak amacıyla Avrupa Birliği İstatistik Ofisi
(Eurostat) ile imzalanan bir anlaşmayı takiben ISTAT’ta (İtalya Ulusal İstatistik
Kurumu) bulunan “Ölüm Nedenleri Birimi” tarafından Avrupa için geliştirilen
döküman.
2) Ölüm Nedenleri Eğitim Dokümanı, “Ölüm Nedenlerinin Belgelenmesi Üzerine
Bir AB Eğitim Paketinin Hazırlanması” Projesi Kapsamında Hazırlanan
“Avrupada Ölüm Nedenlerinin Belgelenmesi İle İlgili El Kitabı”nın Türkçe
Çevirisi, Türkiye İstatistik Kurumu, Ankara / Türkiye
www.tuik.gov.tr/indir/sid/olum_nedeni.zip
3) Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tanımları ve uluslararası ölüm belgesi.
Diğer yararlı Kaynaklar(2 no’lu el kitabından alınmıştır)
 Avustralya İstatistik Bürosu. Ölüm nedeni belgesi: ICD- Sürüm 10. Avustralya
İstatistik Bürosu, Avustralya, 2001.
16
 CDC, NCHS web sayfası:
Uhttp://www.cdc.gov/nchs/about/major/dvs/mortdata.htmU
 Centre d’Epidémiologie sur les Causes Médicales de Décès. Avrupa ölüm
nedenleri istatistiklerinin karşılaştırılabilirliğinin ve kalitesinin artırılması.
CépiDc, INSERM, Fransa 2001.
 Centro Mexicano para la Clasificaciòn de Enfermedades. Guìa de
autoaprendizaje para el llenado correcto del certificado de defunctión.
CEMECE, Meksika, 2001.
 İtalya Ulusal İstatistik Kurumu. Ölüm nedenlerinin belgelenmesi üzerine bir AB
eğitim paketinin hazırlanması - Teknik rapor. i ISTAT, İtalya 2003.
 Myers KA, Farquhar DR. Ölüm belgesinin doğruluğunun artırılması. CMAJ,
158(10): 1317 –1323, 1998.
 Yeni Zelanda Sağlık Bilgi Servisi. Ölüm nedenlerinin belgelenmesi ile ilgili bir
kılavuz. NZHIS. Yeni Zelanda 2001.
 Nova Scotia Nüfus İstatistikleri. Tıbbi ölüm ve ölü doğum raporu: Doktorlar ve
otopsi uzmanları için el kitabı. Nova Scotia Servisi ve Belediye İlişkileri ve
Bilgi Yönetimi Servisleri Nüfus İstatistikleri, Halifax, Kanada, 2002.
 Ulusal İstatistik Ofisi, Ölüm belgesi eğitim paketi. ONS, Londra, Birleşik
Krallık, 1997.
 Organisation Mondiale de la Santè. Le certificat médical de la cause de décès.
Quatrième édition, OMS, Cenevre, İsviçre,1980.
 Teksas Sağlık Bölümü (TDH), A.B.D. Tıbbi ölüm ve ölüm şekli raporu, Web
sayfası: Uhttp://www.tdh.state.tx.us/phpep/cme/cme_dc/default.htmlU.
 Birleşik Devletler Sağlık ve İnsani Hizmetler Bölümü, Hastalık Kontrol Ve
Önleme Merkezleri, Sağlık İstatistikleri Ulusal Merkezi. Otopsi uzmanlarının
ve adli tabiplerin, ölüm kayıtları ve fetüse ilişkin ölümlerin rapor edilmesi
üzerine el kitabı. CDC, NCHS, Hyattsville, Maryland, 2003.
 Birleşik Devletler Sağlık ve İnsani Hizmetler Bölümü, Hastalık Kontrol ve
Önleme Merkezleri, Sağlık İstatistikleri Ulusal Merkezi. Otopsi, tıp ve ölüm
istatistikleri. NCHS, CDC, Hyattsville, Maryland, ABD, Nüfus ve Sağlık
İstatistikleri Serileri 3, N° 32, Ekim 2001.
 Birleşik Devletler Sağlık ve İnsani Hizmetler Bölümü, Hastalık Kontrol ve
Önleme Merkezleri, Sağlık İstatistikleri Ulusal Merkezi. Yönerge el kitabı,
Bölüm 2a- esas ölüm nedenini sınıflandırmak için yönergeler, ICD- 10, NCHS
Ocak 2003.
 Birleşik Devletler Sağlık ve İnsani Hizmetler Bölümü, Hastalık Kontrol ve
Önleme Merkezleri, Sağlık İstatistikleri Ulusal Merkezi. Tıbbi ölüm raporu
üzerine doktorların el kitabı. NCHS, CDC Hyattsville, Maryland, 2003.
 Ufficio Federale di Statistica, Statistiche Svizzere delle Cause di Morte.
Direttive per la compilazione del certificato medico delle cause di morte. Bern,
İsviçre, 1996.
 DSÖ, UNFPA, UNHCR. Mülteci durumlarında üretken sağlık, kurumlar arası
alan el kitabı, 1999.
17
 Dünya Sağlık Örgütü. Hastalıkların ve ilgili sağlık sorunlarının uluslararası
istatistiksel sıralaması- Onuncu sürün (ICD10). Cilt 1, 2, DSÖ, Cenevre, 199293.
18