bazı paulownia türlerinin türkiye`ye adaptasyonu ve tanıtılması

T.C.
ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI
ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
EGE ORMANCLIK ARAŞTIRMA
ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
ARAŞTIRMA BÜLTENİ
BAZI PAULOWNİA TÜRLERİNİN TÜRKİYE’YE ADAPTASYONU VE
TANITILMASI
GİRİŞ
Orman alanlarındaki azalma dünyanın
ekolojik dengesini bozduğundan dünya
devletleri doğal orman alanlarından yapılan
üretimin kısıtlanmasını kararlaştırmıştır.
Odun
hammaddesi
açığının
azaltılmasında
orman
ağaçlarının
ıslah
çalışmaları önemli yer tutmaktadır. Doğal
orman ağacı türlerimizin ıslahıyla endüstriyel
odun üretimi kalite ve kantite olarak
arttırılabilir. Orman alanları dışında kalan ve
tarım yapılan arazilerde hızlı gelişen kavak ve
okaliptüsle
endüstriyel
ağaçlandırmalar
yapılarak odun hammaddesi açığı azaltılması
mümkündür. Nitekim sulanabilen tarım
alanlarının % 5’inde kavakçılık yapılması
durumunda tarımsal üretimin etkilenmeyeceği
bilinmektedir.
Bu projede, hızlı gelişen Paulownia
türlerinin Türkiye’nin değişik toprak ve iklim
koşulları
şartlarında
yetiştirilebilecek
orijinlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çin’de
geniş yayılış gösteren ve hızlı gelişen türlere
sahip olan Paulownia, özellikle kerestesinin
değerli
olması,
tarımsal
ormancılıkta
kullanılabilmesi ve odun üretiminin tarımsal
üretimi etkilememesi nedeniyle ülkemizde
yetiştirilme
şartlarının
ortaya
konması
önemlidir.
Anavatanı Çin olan Paulownia 2000
yıldan fazla zamandır bilinmektedir. Paulownia
“imparatoriçe” “prenses” veya “kiri” gibi
isimlerle anılmaktadır. Çin dışında ABD,
Avustralya, Brezilya, Arjantin, Paraguay,
Tayland, Tayvan, İtalya, Fransa, Pakistan,
Hindistan’da endüstriyel ağaçlandırmalarda ve
tarımsal ormancılıkta kullanılmaktadır.
YAPILAN ÇALIŞMALAR
Denemeler; 1999 yılı ilkbaharından
itibaren Ege OAE serasında, Batı Akdeniz OAE
için Antalya Orman Fidanlığında ve Doğu
Akdeniz OAE seralarında üretilen fidanlarla,
Ege Bölgesinde Aydın, (B. Menderes Ovası),
Akdeniz Bölgesinde Antalya (Serik ovası) ve
Ceyhan (Ceyhan Ovası-Orman Fidanlığı),
Karadeniz Bölgesinde Ordu (Merkez - Çamsan
Fabrika Bahçesi), Ulubey (Ağaçlandırma Alanı)
Marmara Bölgesinde Sakarya (Adapazarı –
Adliye Köyü) ve Güneydoğu Anadolu Projesi
Bölgesinde Diyarbakır (Dicle Vadisi-Orman
Fidanlığı) illerinde olmak üzere yedi farklı
ekolojik yörede kurulmuştur.
No
Tür
Eyalet
1 P. tomentosa
Shaanxi
2 P.tomentosa
Henan
3 P. tomentosa
Shanxi
4 P.tomentosa
Shangdong
5 P. tomentosa
Beijing
6 P.tomentosa
Anhui
7 P.tomentosa
Gansu
8 P.elongata
Henan
9 P.elongata
Shaanxi
10 P.elongata
Anhui
11 P.elongata
Beijing
12 P.elongata
Shanxi
13 P.fortunei
Guangxi
14 P.fortunei
Guizhou
15 P.fortunei
Zhejiang
16 P.fortunei
Hubei
17 P.fortunei
Anhui
18 P.fortunei
Fujian
19 P.fortunei
Yunan
20
Melez
Fort.X tom.
SONUÇLAR ve ÖNERİLER
Gövde kalitesini ve dikim aralıklarını
doğrudan etkileyen faktörlerin incelenmesi
sonucunda denemelerdeki tür ve orijinlerin
gövde ve taç formları ile taç genişlikleri
istatistiki
bakımdan
birbirinden
farklı
bulunmuştur. Buna göre; P. fortunei’nin
sahiptir. En geniş taç P. fortunei’nin Guizhou
Guangxi orijini en iyi gövde formuna sahiptir.
orijinindedir.
Taç formu bakımından en dik taç formuna P.
Diyarbakır ve Adapazarı şartlarında
tomentosa’nın Shanxi, en kavisli taç formuna P.
klimatik faktörlere bağlı olarak don ve dolu gibi
elongata’nın Henan, en geniş kavisli taç
meteorolojik olaylar deneme fidanlarının büyük
formuna P. fortunei’nin Guangxi orijini
ölçüde
kaybına
neden
olmuştur.
En Yüksek
Yaşama Oranı
Deneme Alanı
%
Çap (cm)
Boy (m)
P. fortunei Guangxi
P. fortunei Hubei
P. elongata Beijing
P. fortunei Guanxi
Ceyhan
P. fortunei Guizhou
Fark Yok
P. fortunei Guizhou
P. fortunei Hubei
P. fortunei Fujian
P. elongata Henan
Serik
Fark yok
Fark Yok
Fark Yok
P. tomentosa Anhui
P. fortunei Guizhou
P. tomentosa Shanxi
Paulownia melezi
Aydın
P. fortunei Zheijiang
Fark Yok
Fark Yok
P.elongata Henan
P.elongata Beijing
P. tomentosa Beijing
P.elongata Anhui
Adapazarı
Değerlendirme dışı
Değerlendirme dışı
Değerlendirme dışı
Ordu (Çamsan)
Değerlendirme dışı
Değerlendirme dışı
Değerlendirme dışı
Ordu (Ulubey)
Fark Yok
Fark Yok
Fark Yok
Deneme alanlarında görülen fidan
etkileyebilir. Öte yandan orman endüstrisinin
kayıplarında başta sulama eksikliği olmak üzere
Paulownia odununu kullanma isteğinin ve buna
bakım önlemlerindeki dikkatsizlik, toprak
bağlı olarak pazar fiyatının oluşması uzun zaman
geçirgenliğindeki kötüleşmeye bağlı olarak
alabilir. Bu nedenlerle Paulownia ile ilgili ilk
köklerin ölmesi ve mantar zararları etkili
aşama ıslah ve yetiştirme araştırmaları
olmuştur. Ayrıca fidanlarda görülen don zararı,
tamamlanmadan endüstriyel ağaçlandırmalarda
kabuk yanıkları ve rüzgar zararları fidanların
kullanılması
risklidir.
Bu
araştırmaların
gelişmesini etkileyen önemli faktörlerdir.
sonuçları
alınana
kadar
endüstriyel
Denemelerde
Paulownia’nın
gelişmesini
ağaçlandırmalarda kavak ve okaliptüsün
etkileyecek böcek zararına rastlanmamıştır.
kullanımına devam edilmesi uygun olacaktır.
Torbalı Paulownia Gen Bankası’nın,
Çeşitli Yayın No : 3
ileriki yıllarda yapılacak araştırmalar için gen
Yayınlanma Yılı: 2009,
kaynağı olması dolayısıyla önemi büyüktür.
Kurum İsmi: Ege Ormancılık Araştırma
Torbalı Gen Bankası’nın bulunduğu parselin
Enstitüsü Müdürlüğü,
satış, kira gibi tasarrufların dışında kalması,
Yazarlar: F. Can ACAR Aysun BOZA, Nurten
ayrıca Ceyhan denemesinin Gen Bankası
ÖZKURT, Dr. Mustafa AKYÜZ, Melahat
şeklinde korunması sağlanmalıdır. Orman Genel
ŞAHİN AKAR, Necmettin EREN, Hüseyin
Müdürlüğü’ne ait alanlarda kurulan Gen
KARATAY
Bankalarının korunması ve bakımlarının
Adres: Ege Ormancılık Araştırma Enstitüsü
yapılması gerekir.
Müdürlüğü, Mustafa Kemal Bulvarı No:75,
Paulownia
yetiştiriciliğinde
kaliteli
35515 Zeytinalanı/Urla/İZMİR
kereste elde edilebilmesi için beş yıllık idare
Tel: 232 7663495
süresi yetersizdir.
Fax: 232 7663499
Küresel iklim değişiklikleri sonucunda su
E-posta:[email protected],
kaynaklarının azalması durumunda tarımda
Web sitesi: www.efri.gov.tr
sulamanın
kısıtlanması
konusundaki
uygulamalar, Paulownia yetiştiriciliğini olumsuz