presentatıon of mr. masum burak, general manager of tagem

Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü
Tohum, Çeşit ve Islah Çalışmaları
Doç. Dr. Masum BURAK
Genel Müdür
Buğday, Lisanslı Depoculuk ve Vadeli İşlemler Kongresi,
12 Mart 2011, Antalya
Tohum, Çeşit ve Islah Çalışmaları
 Ülkemizde Araştırma faaliyetleri 1926 yılında “Kuru
Tarım Deneme istasyonlarının” kuruluşu ile başlamıştır.
 1926-1970 arasında yetiştirme tekniklerinin iyileştirilmesi
(toprak işleme, ekim zamanı, tohum miktarı, gübre ve ilaç
kullanımı vb) çalışmaları yürütülmüştür.
 Çeşit Islah Çalışmaları 1940’lı Yıllarda Yerli Köy Çeşitleri
İçinden Seleksiyon Yolu Başlatılarak;

Sivas111/33 ekmeklik buğday,

Kunduru 414/44 makarnalık buğday ve

Tokak 157/37 arpa çeşitleri ülkemiz tarımının
hizmetine Sunulmuştur.
ARAŞTIRMA ENSTİTÜLERİ
Konu Ar. Ens.
•14 Tarla Bitkileri
8 Merkez Ar. Ens.
•12 Bahçe Bitkileri
• 9 Toprak ve Su
• 4 Bitki Sağlığı
• 4 Hayvancılık
• 4 Su Ürünleri
• 1 Gıda
•10 Hayvan Sağlığı
10 Havza Ar. Ens.
40 Konu Ar. Ens.
3
Tohum, Çeşit ve Islah Çalışmaları
1963 yılında 308 Sayılı Çeşitlerin Tescil ve
Sertifikasyonu Hakkında Kanunun çıkması
ile çeşit kavramı önem kazanmaya
başlamıştır.
 1970-1990 arasında Meksika buğdayları
(Penjamo 66, Sonora 63, Nadadores 63,
Seri 82 gibi) getirilmiş ve yazlık dilimde
büyük verim artışları olmuştur.
Ülkesel Serin İklim Tahılları Araştırma ve Eğitim
Projesi Dönemi
Ülkesel Serin İklim Tahılları Araştırma ve Eğitim
Projesi 1970 Başında Başlatılarak Böylece Projeli
Döneme Geçilmiştir.
Projenin Amacı,
 Üretim Bölgeleri İklim Şartlarında Yüksek Verimli,
Pazarın istediği Kalitede, Hastalık ve Zararlılara
Dayanıklı/Tolerant Yeni Çeşitlerin Geliştirilmesi,
 Geliştirilen Çeşitlere ait Yetiştirme Tekniği Paketlerinin
Oluşturulması ve Projede Çalışacak Teknik Personelin
(Yabancı Dil , Yurtiçi Hizmetiçi ve Kariyer, Yurtdışı
Kariyer Eğitimleri) Eğitilmeleri Olarak Belirlenmiştir.

Tohum, Çeşit ve Islah Çalışmaları
 1970-1990 döneminde kışlık dilimde;
Ekmeklik buğday: Gerek 79, Kırkpınar 79,
Makarnalık buğday: Çakmak 79 ve Tunca 79
Pamuk: Nazilli 84 ve Çukurova 1518 çeşitleri
geliştirilmiştir.
 1990 yılından sonra ise çeşit geliştirme
çalışmaları hız kazanmış ve bir çok türde yaygın
olarak yetiştirilmekte olan bir çok çeşit
geliştirilmiştir
Enstitülerce Geliştirilen Çeşitler
Ekmeklik Buğday
Kışlık dilim: Gün 91, Pehlivan, Sönmez, Bayraktar,
Demir, Doğu 88, Eser
 Yazlık dilim: Gönen, Basribey, Adana 99, Ceyhan99
Makarnalık Buğday
 Kışlık dilim: Kızıltan 91, Çeşit 1252, Altıntaş,
Ankara, Altın, Mirzabey
 Yazlık dilim: Fırat 93, Sarıçanak, Harran, Ceylan
Arpa
 Kışlık dilim: Hamidiye 85, Tarm 92, Çetin 2000,
Çıldır,
 Yazlık dilim: Şahin, Sur 93,
Enstitülerce Geliştirilen Çeşitler
Çeltik: Ergene, İpsala, Trakya, Osmancık 99
Nohut: Canıtez, Gökçe, Çağatay, Damla
Mercimek: Sazak 91, Kayı 91, Çiftçi, Kafkas
Ayçiçeği: Trakya, Tarsan 1018, 0046A
Mısır: Hacıbey, Ada 89-24, Kompozit Arifiye, TTM 815,
Pamuk: Nazilli 84, Çukurova 1581, Maraş 92, Şahin
2000, GSN 12, Ayhan 107, ADN –P01
Enstitülerce Geliştirilen Çeşitler
Yer Fıstığı: NC-7, BATEM 5025
Yonca: Bilensoy, Savaş, Alsancak
Korunga: Özerbey-03, Lütfi bey
Fiğ: Kubilay 82, Alınoğlu 2001, Özveren,
Macar Fiği: Ege Beyazı, Tarm Beyazı, Oğuz 2002
Susam: Cumhuriyet, Kepsut, Osmanlı, Orhangazi
Haşhaş: Afyonkalesi 95, Ankara 94, Anayurt 95
2005-2010 yılları arasında enstitülerimiz
tarafından geliştirilen çeşit sayısı
16 adet ekmeklik buğday ,
6 adet makarnalık buğday ,
6 arpa,
3 tritikale,
9 mısır, 7 mısır hattı, 2 silajlık mısır,
8 çeltik ,
6 nohut, 3 kuru fasulye, 2 mercimek,
1 bakla
Tohumluk Üretim ve Satış Hakkı
Sözleşme ile Devredilen Çeşit Sayısı
(2005-2010)
•
47 Ekmeklik Buğday 40 üzerinde Kurum ve Özel
Sektöre
•
18 Makarnalık Buğday TİGEM, TTKK, PANKOBİRLİK ve
Özel sektöre,
•
17 arpa 20 üzerinde Kurum ve Özel Sektöre,
•
7 tritikale 5 Özel Sektöre ve TİGEM’e
•
1 Yulaf ve 1 Çavdar çeşidi Özel Sektöre
Tahıllarda yeni ıslah yaklaşımları
• Dünyadaki gelişmelere paralel olarak ıslah
süresini kısaltmak ve çeşit ıslahında rekabetçi
bir yapıya ulaşmak için;
• tahıllarda geleneksel ıslah yöntemi çalışmaları,
“biyoteknolojik yöntemlerle” entegre edilmeye
başlamış ve ıslah süresi %50 kısaltılırken
“Markıra Dayalı Seleksiyon” çalışmalarıyla daha
etkili ve erken generasyonda seleksiyon
başlatılmıştır.
Tahıllarda yeni ıslah yaklaşımları
• Son yıllarda küresel ısınmanın olumsuz
etkilerinin tahıl üretim ve kalitesine etkilerini
azaltmak amacıyla;
• BDUTAE bünyesinde “Kuraklık Test Merkezi”
oluşturulmuş
• ve bundan sonraki çeşit geliştirme
çalışmalarında kurağa dayanıklılıkla ilgili
fizyolojik parametreler daha etkili bir biçimde
genetik materyalin erken dönem testinde
kullanılacaktır.
Tahıllarda yeni ıslah yaklaşımları
 1990 yıllara kadar tahıllarda verim ağırlıklı
yürütülen ıslah stratejisi yerini “kalite öncelikli ”
anlayışa bırakmış ve özellikle ekmeklik ve
makarnalık buğday ile arpada endüstrinin acil
olarak ihtiyaç duyduğu kalitesi yüksek çeşitler
geliştirilmiştir.
 Ekmeklik Buğday: Tosunbey, Adana 99, Aldane
 Makarnalık Buğday: Kızıltan91, Eminbey,
 Arpa: Aydanhanım, Zeynelaga
Ülkemiz tohumculuk sektöründe yaşanan en
belirgin gelişmeler şu şekilde sırlanabilir:
Araştırma Enstitüleri Elit ve Orijinal Kademeleri
hariç tohumluk üretim ve dağıtımından
çekilmiştir.
Tahıllar hariç diğer türlerin tamamında, tohumluk
üretim ve dağıtımında özel sektör tohumculuk
kuruluşları ağırlık kazanmıştır.
Tohumluk üretim ve pazarlama konusunda özel
sektör büyük tecrübe edinmiş ve tohumluk
ihracatı yapar duruma gelmiştir.
Tohumlukların yurt içinde üretim oranı
yükselmiş, tohumluk üretimine verilen
desteklerle daha da artacaktır.
Ülkemiz tohumculuk sektöründe yaşanan en
belirgin gelişmeler şu şekilde sırlanabilir:
Sertifikalı tohumluk kullanım oranları artmaya
devam etmektedir.
Araştırma Enstitüleri tarafından geliştirilen yerli
çeşitlere olan özel sektör talebi artmıştır.
Yerli özel sektör çeşit geliştirme çalışmalarına
başlamıştır.
Araştırma Enstitülerimizin çeşitlerine yurt
dışından talepler gelmeye başlamıştır.
Ülkemiz tohumculuk sektöründe yaşanan en
belirgin gelişmeler şu şekilde sırlanabilir:
Araştırma Enstitüleri stratejik ürünlerdeki
önceliğini korurken, yurt dışından çeşit ithalatının
çok olduğu türlere ağırlık vermeye başlamıştır.
Özel sektörün hiç girmediği türlerde çeşit
geliştirme çalışmalarına devam edilmektedir.
Özel sektörün Araştırma Enstitülerinin çeşitlerine
olan talebinin artırılması için devir işlemelerinin
basitleştirilmesine ihtiyaç vardır.
Sebzede olduğu gibi, diğer türlerde de özel
sektöre yarı yol materyali sağlanmasına
başlanacaktır.
Ülkemiz tohumculuk sektöründe yaşanan en
belirgin gelişmeler şu şekilde sırlanabilir:
Tohumculuğumuzun yurt dışına açılabilmesi
rekabet üstünlüğü olan yerli çeşitlerin varlığına
ve özel sektöre devrinin kolaylığına bağlıdır.
Ülkemizde tohumluk sorununun çözümü çeşit
sorununun çözümüne bağlıdır.
Yukarıda belirtilen hususlar
Bakanlığımız politikalarının doğru
sonuç vermekte olduğunun en önemli
göstergeleridir.
TEŞEKKÜRLER…