koll pċ pengarna turkiska

Paranıza sahip çıkın
2012
Bütçeniz­i
oluştur
manıza
yardım
Paranızın daha uzun
süre yetmesi için
Mali durumunuz için
Öneri ve tavsiyeler
Tüketi
c
Korumiyi
a
Kuru
hesaplmu'nun
amala
rı
çocuk · otomobil · konut · sigorta · internet · giyim · kredi · gıda · cep telefonu · mobilya · tasarruf
Kişisel ekonominiz
Çoğumuz hayal kurarız. Bazıları belki bir ev veya araba almayı ya da seyahat
etmeyi ister. Bazıları ise, parası ay sonuna kadar yetmeyecek diye endişelenmekten
kurtulmak ister. Kişisel maliyenizi düzene sokarak hayallerinizi gerçekleştirmeniz
daha kolay olacaktır.
Bu broşürden, örneğin artık ken­
di evinize çıkacaksanız, birisi ile
birlikte oturmaya başlayacaksa­
nız, gelirinizde ani bir azalma ya­
şamışsanız ya da sadece paranızı
daha iyi kontrol etmek istiyorsa­
nız yararlanabilirsiniz.
Burada, kişisel mali durumunu­
zu daha iyi görerek neyi satın
alıp alamayacağınıza ya da ne­
lerden sakınmanız gerektiğine
karar vermenize yardımcı ola­
cak fikir ve önerileri bulacak­
sınız. Yiyecek, giyecek ve boş
zamanlarınızdaki faaliyetleriniz
gibi normal hane giderleri için
ayıracağınız kaynakların makul
ölçeğinin ne olacağına dair
örnekler göreceksiniz. Ayrıca
burada otomobil ile ilgili gi­
derler ve çeşitli konut giderleri,
sigortalar, tasarruf ve kredi
kullanımı konularında bilgiler
bulacaksınız.
Broşürdeki tabloları doldu­
runuz ve toplam değerleri 19.
sayfaya aktarınız. Sonra da
diğer masraflarınızı doldurunuz.
Böylece kişisel maliyenizin genel
durumunu gösteren bir bütçe
oluşturmuş ve artık hayallerinizi
gerçekleştirmeye bir adım daha
yaklaşmış olacaksınız.
Eğer bir iş sahibiyseniz, bir
işsizlik sigortası kurumuna üye
olmaya önem veriniz. Aksi halde
işsiz kalmanız durumunda çok
düşük bir gelir ile karşı karşıya
kalma riskiniz ortaya çıkar!
Tabloyu doldu­
run ve hesap­
layın!
Gelirler
Hanenin gelirlerini tabloya doldurun. Bittiğinde durumu
Çizgili kısım, kendi
değerlerinizi yazarak
bütçenizi hesaplayabileceğiniz bölümü
göstermektedir.
çok daha iyi göreceksiniz.
Vergiden sonra aylık gelir ve yardımlar
1. Kişi
2. Kişi
Toplam gelir
Maaş
Çocuk bakımı ödeneği
Çocuk yardımı
Nafaka
Konut yardımı
İşsizlik ödeneği
Yüksek öğrenim ödeneği
Hastalık ödeneği
Hasta/malul emeklisi maaşı
Emekli maaşı
Çeşitli gelirler (diğer yardımlar, burslar v.s.)
Vergiden sonraki ayık gelirlerin toplamı
Gelirlerinizi doldurun ve toplam değeri 19. sayfadaki ”Toplam gelirler” hanesine taşıyın.
2
Neden bir bütçe
oluşturmalı?
Bütçe yapmak, tüm gelir ve
giderlerinizi bir yere topluca yazmanız anlamına gelir. Böylece mali
durumunuz konusunda genel bir fikir
sahibi olmanızı sağlar ve herhangi bir
değişiklik yapmak istediğinizde size
yardımcı olur. Giderlerinizi Tüketiciyi
Koruma Kurumu’nun (Konsumentverket) hesaplamaları ile karşılaştırarak
değişik alanlarda normale göre nasıl
harcama yaptığınız konusunda fikir
edinebilirsiniz. Bazı alanlarda fazla
düşünmeden çok yüksek harcamalar
yapıyor olabilir misiniz? Yaptığınız
bütçe sayesinde gereksiz harcamalarınızı azaltabilir, böylece kendi tercih
ettiğiniz alanlara daha fazla para
ayırabilirsiniz. www.konsumentver­
ket.se adresinde Tüketiciyi Koruma
Kurumu’nun bütçe hesaplama yardım
sistemini deneyebilirsiniz.
Çocuk ve gençlerin
ekonomisi
Harçlık Ne Kadar Olmalı?
Her aile farlı ekonomik koşulla­
ra sahiptir. Bu nedenle haftalık
veya aylık harçlığın ne kadar
olacağına her aile kendi karar
vermelidir. Öncelikle paranın
neye yeterli olması gerektiğine
karar verilmelidir. Örneğin sa­
dece şekerleme veya küçük şey­
lere yetmesi gerekiyorsa, elbise
ve kişisel temizlik ürünlerine ye­
tecek bir harçlık kadar yüksek
olmasına gerek yoktur. Daha
yüksek bir harçlığın eğlenceye
yönelik para içermesi gerekmez.
Hatta bazı aileler çocukları ile
evin temizliği, bulaşıkların yı­
kanması vs. karşılığında harçlık
sağlama konusunda anlaşmaya
gitmektedirler.
diğerleri ne
kadar harçlık
alıyor?
Bazı bankalar farklı yaşlara
göre ortalama harçlık kullanımına yönelik kendi araştırmalarını
yapmaktadırlar. Araştırma sonuçlarına bankaların web sitelerinde okuyabilirsiniz.
Anne ve baba her şeye karar
vermez
18 yaşını doldurup reşit olma­
dıkça anne ve baban birçok
konuda karar verebilirler.
Ancak tam olarak her konuda
değil. 16 yaşını doldurmuş ve
hafta sonu ile tatillerde çalı­
şıyor isen, yasalar gereğince
kendi gelirlerin ile ilgili karar­
ları alma hakkına sahipsin.
Yani örneğin bir çift ayakkabı
mı yoksa bilgisayar oyunu mu
alacağına kendin karar verebi­
lirsin. Ancak örneğin bir bilgi­
sayar gibi pahalı bir şey almak
istiyorsan, satıcının anne ve
babanın izninin olup olmadı­
ğını kontrol etmek istemesine
hazırlıklı olmalısın. Aksi halde
mağaza, anne ve babanın satış
işleminin iptal etmesini talep
etme riski ile karşı karşıya
kalabilir. Seyahat acentaları
da bir bilet almak istediğinde
anne ve babanın izin vermele­
rini talep edebilir.
Link tav
siyesi:
www.ung
konsume
nt.se
Örnek
harçlık
Svensson Ailesi ile söyleşi
Svensson Ailesi, baba Ville, anne
Karin ve çocukları 15 yaşındaki
Ingrid ile 12 yaşındaki Joel'den oluşmaktadır.
Joel: Ben aylık harçlık olarak 200
kron almaktayım. Bu parayla genelde
şeker, dergi ve başka küçük şeyler
alıyorum. Bazen diskoya ve sinemaya
da gitmek istiyorum, ama o zaman
harçlığım yetmiyor.
Karin: Biz 200 kronunun Joel için
uygun bir miktar olduğuna karar
verdik. Eğer diskoya gitmek istiyorsa,
o zaman planlama yaparak başka
harcamalarından biriktirmesini öğrenmesi gerekiyor.
Ingrid: Ben aylık harçlık olarak 600
kron almaktayım. Şeker ve kafeye
gitmek dışında, bazen aylık harçlığımla biraz giyecek alışverişi de
yapıyorum. O yüzden daha fazla para
almam gerektiğini düşünüyorum.
Ville: Biz Ingrid'in kendi ekonomisi
ile ilgili olarak daha fazla sorumluluk alarak, kendisine yönelik çocuk
yardımının tamamını idare etmesinin
faydalı olacağını düşünüyoruz. Ancak
o zaman, bugünkünden daha fazla
masrafı kendisinin karşılaması gerekecek. Elbiselerinin çoğunun yanı
sıra, örneğin sinema, saç kesimi ve
hediyeleri de kendi ödemesi gerekecek. Aynı zamanda, Ingrid'in önemli
ihtiyaçlarına parasının yeteceği şekilde gereken planlamayı becerebileceğinden emin değiliz. Ayrıca eğer
çocuk yardımının tamamını alırsa, bizim de ona parası bittiğinde fazladan
para verme gücümüz yok.
3
Hane
Tüketiciyi Koruma Kurumu'nun 2012 yılı
için farklı hanelere göre aylık gider hesaplamaları şu şekildedir.
Aylık bireysel giderler
ÇocuklarKızlarOğlanlarK
6–11 aylık
1 yaş 2–5 yaş 6–9 yaş 10–13 yaş 14–17 yaş 10–13 yaş
Bütün öğünler evde yenir
570
780
940
1 350
1 530
1 780
1 750
Öğle yemeği hariç bütün öğünler evde yenir
430
580
730
1 050
1 180
1 370
1 340
0 yaş 1–2 yaş
3 yaş 4–6 yaş 7–10 yaş 11–14 yaş 15–17 yaş 11–14 yaş
Diş sağlığı dahil kişisel hijyen
480
410
140
110140270380200
Elbiseler ve ayakkabılar
390
460
460
540580600610600
Boş zaman ve oyun
80
180
180
400610710710710
Cep telefonu120180120
Çocuk ve gençlerin sigortası
120
120
120
120
120
120
120
120
Gıda hariç masrafların toplamı
1 070
1 170
900
1 170
1 450
1 820
2 000
1 750
Hesaplamalar çok düşük
standarttaki ürün ve hizmetlere
dayanmamaktadır, aynı şekilde
lüks seviye de öngörülmemiştir.
Aynı parayla daha uzun bir süre de
geçinebilirsiniz. Hesaplamalarda
yardım donanımı veya ilaçlar gibi ek
masraflara neden olan bir hastalığınız veya engelliliğinizin olmadığı
var sayılmıştır. Ayrıca bir dairede
oturmakta olduğunuz ve bahçe
ya da onarım gibi giderlerinizin
olmadığı var sayılmıştır. Tüm hane
giderlerinin hesaplamaya katılmadığına dikkatinizi çekmek isteriz.
Hesaplamaya dahil edilmeyen
masraflara örnek olarak, seyahatler,
tedavi giderleri, gözlük, hediye, tatil,
parti, içki-sigara ve oyun gibi giderler verilebilir.
Örnek
Evde Masrafların Paylaşımı
Samir 20 yaşında ve annesi ile birlikte yaşıyor. Aylık kirası 6000 kron olan bir
kiralık dairede yaşıyorlar. Samir’in artık para kazanıyor olması nedeniyle annesi
hane giderlerinden kendine düşen payı ödemesini istiyor. Hane giderlerinden
Samir’in payına düşenler:
4
Yiyecek (hafta içi günler öğle yemeğini dışarıda yiyor)
Sarf malzemeleri
Evdeki araç ve cihazlar
Medya
Ev sigortası
Kira
1 730 kr
65 kr
255 kr
480 kr
45 kr
3 000 kr
Toplam hane giderleri:
5 575 kr
Aylık ortak giderler
* 18-19 yaşındakiler için toplam bedelden, çocuklara yönelik ücretsiz
diş bakımı nedeniyle ayda yaklaşık 55 kron düşülmüştür.
Sarf malzemeleri
Evdeki araç ve cihazlar
Medya
Ev sigortası
büyük şehir
orta büyüklükte şehir
küçük yerleşimler
Aylık ortak giderlerin toplam
büyük şehir
orta büyüklükte şehir
küçük yerleşimler
Gider kalemlerinin kapsamı
Gıda: Bütün öğünler evde yenir. Her
öğünün gıda giderleri Tüketiciyi Koruma Kurumu’nun yemek listesine göre
hesaplanmıştır. Bu liste, dört haftalık
ve gıda içeriği hesaplanmış bir liste
olup, her yaş grubu için günlük enerji
ve gıda ihtiyacı göz önüne alınarak
oluşturulmuştur. Yemek listesi, kahvaltı, öğle yemeği ve akşam yemeği
olmak üzere üç öğün olup, 2-3 öğün
arası yiyecek de içermektedir.
Öğle yemeği hariç bütün öğünler
evde yenmektedir. Yemek gideri haftada beş gün öğle yemeği hariç hesaplanmıştır. (Çocuklar okulda, yetişkinler
ise restoranda yemektedirler).
Örneğin kutlama yemeği veya kahve
(evde veya dışarıda) gibi diğer yemek
masrafları hesaplamaya dahil değildir.
Bunlar için fazladan tutarı kendiniz
eklemeniz gerekmektedir. Eğer yalnız
yaşıyorsanız bu hesaba küçük gıda
Tüketiciyi Koruma Kurumu
her yıl farklı büyüklükteki
hanelere göre makul harca­
maların ne olduğuna yönelik
hesaplamalar yapar. Bu değer­
lerden farklı şekillerde yararla­
nabilirsiniz. Mali durumunuzu
gözden geçirmek istediğinizde
size bir fikir verebilirler. Ayrıca
hesaplamalarımızı kendinizin­
kilerle karşılaştırabilirsiniz.
Bazı masraflarınızı azaltabilir
misiniz?
Kasa fişini birkaç hafta saklayın ya
da harcama defterinize kaydedin.
Böylece paranızı nelere harcadığınız konusunda net bir görüntü elde
edersiniz. Herşeyi not edin! Böylece
küçük alış-verişleri daha kolay
kontrol edersiniz.
KadınlarErkekler
14–17 yaş 18–30 yaş 31–60 yaş 61–74 yaş 7
5 yaş ve üzeri18–30 yaş31–60 yaş 61–74 yaş75 yaş ve üzeri
2 170
1 720
1 670
1 550
1 510
2 210
2 100
1 920
1 680
1 680
1 340
1 310
1 220
1 200
1 730
1 660
1 510
1 350
Hanemin aylık gider­
leri
Tuketiciyi Koruma K. Benim
hesaplamalarıgiderlerim
15–17 yaş 18–30 yaş 31–49 yaş 50–60 yaş61 yaş ve üzeri18–30 yaş31–49 yaş 50–60 yaş 6
1 yaş ve üzeri
*
*
240 490490470
470370370
370
370
610 620620620
620600600 600
600
710 630630630
630630630 630
630
180 180180180
180180180 180
180
120
1 920
1 kişi
1 920
2 kişi
1 900
3 kişi
100
420
930
130
510
960
230
610
980
120
80
70
140
90
80
150
100
80
1 900
1 780
1 780
1 780
1 780
4 kişi
5 kişi
6 kişi
7 kişi
260
700
1 000
320
820
1 020
370
920
1 040
420
990
1 060
160
110
90
170
110
90
190
130
100
Verileri 19. sayfadaki tabloya aktarınız.
1 860
200
130
110
mı
1 570
1 530
1 520
1 740
1 690
1 680
paketleri ile israf edilen gıdalar için her
ay yaklaşık 100 kron eklemelisiniz.
Diş sağlığı dahil kişisel hijyen: Sabun,
diş macunu, alt bezi, saç kesimi v.s.
giderleri kapsamakta olup ayrıca yetişinler için yılda bir kere dişçi muayenesi
bu gidere dahildir.
Elbiseler ve ayakkabılar: Günlük hayat,
tatil ve davet/eğlence için normal
temel giyecek ve ayakkabılar düşünülmüştür. Ayrıca çanta, şemsiye ve saat
gibi aksesuarlar da dahildir.
Boş zaman ve oyun: Sıradan boş za-
1 970
1 920
1 900
2 120
2 070
2 050
man aktiviteleri, oyuncaklar, kitaplar,
kayak takımları, bisiklet, dernek üyelik
harcı vs.Cep telefonu:Kontörlü bir telefonun gideri düşünülmüştür.
Çocuk ve gençlerin sigortası:
Çocuk ve gençlere yönelik hastalık ve
kaza sigortasının gideri. Sigorta boş
zamanlardaki hastalık ve kazaları da
kapsamaktadır.
Sarf malzemeleri:Daha çok evde bakım
ve temizlik için kullanılan, deterjan,
tuvalet kağıdı, kağıt havlu vs. günlük
malzemeleri içerir.
2 330
2 270
2 250
2 520
2 460
2 430
Evdeki eşya ve cihazlar: Mobilyalar, ev
gereçleri, televizyon, bilgisayar vs. Buz
dolabı, bulaşık makinası ve çamaşır makinası dahil değildir.
Medya:Geniş bant internet ücreti, sabit telefon hattı, telvizyon lisansı ve gazete vs.
Ev sigortası: Evin sigortalandığı değer
ve şehre göre farklılık göstermektedir.
Büyük şehirler: 200.000’den fazla nüfusu
olanlar. Orta büyüklükte şehir: nüfusu
50.000 ile 200.000 arasında olanlar. Küçük yerleşimler: nüfusu 50.000’in altında
olanlar.
2 670
2 600
2 580
Kendi masraflarınızı
tabloya kaydedin ya da ne
kadar harcadığını bilmediğiniz
kalemlere ait değerler için
Tüketici Koruma Kurumu’nun
değerlerini kullanın. Sonra da
giderlerinizi saya 19’dai bütçeye aktarınız.
5
Konut
Çoğu kişi için konut gideri hane bütçesindeki en büyük giderlerden birini
oluşturur. Bu gider kendi evinizde ya da kirada oturma durumunuza göre
farklılık gösterir. Bu nedenle konut değiştirmeyi düşünen bir kişinin
düşünmesinde yarar bulunan bazı konular söz konusudur.
Konut kiralamak
Kendi evinizi almaya göre bir
daire kiralamanın getirdiği
bazı avantajlar vardır. Bir da­
ire kiraladığınızda, o dairenin
iyi durumda ve ısıtmasının iyi
olması ev sahibinin sorumlulu­
ğudur. Ev sahibi ayrıca eve ait
bir arıza veya hasar olması du­
rumunda da, örneğin fırın veya
buzdolabının bozulduğunda
sorunun giderilmesinden so­
rumludur. Kiralık dairenizden
çıkmanız gerektiğinde, kendi
eviniz gibi satışını düşünmek
zorunda kalmadan üç ay ön­
ceden ihbarını vererek evden
taşınabilirsiniz. Bir kiralık
daireye taşınmadan önce yazılı
bir kira sözleşmesi yapmanız
gerekir. Ayrıca taşınmadan
önce dairenin kontrol ettirin.
Aksi halde bir önceki kiracının
neden olduğu hasarları siz öde­
mek durumunda kalabilirsiniz.
Bir kiracı olarak oturduğunuz
daireye iyi bakmanız gerekir.
Normal bir aşınmayı ev sahibi
kabullenmedir ancak diğer
hasarları taşınırken gidermiş
olmanız veya ödemeniz gerekir.
Örneğin raf monte etmek veya
bir resim asmak için duvarda
matkapla delik açmayı düşünü­
yorsanız, ev sahibine hasarı gi­
dermek için ödeme yapmanıza
neden olmadan ne kadar delik
delebileceğinizi önceden danış­
manızda yarar vardır.
Belediyenizdeki tüketici danış­
manı, konutla ilgili konularda
hangi hak ve sorumluluklara
sahip olduğunuz hakkında size
bilgi verebilir. Eğer Kiracılar
Derneği’ne üye iseniz onlardan
da yardım ve bilgi alabilirsiniz.
Bu dernek ev sahibinizle an­
laşmazlığa düştüğünüzde, sizi
temsil edebilir.
Evi ikinci el kiralamak
Bir daireyi kiracısından ikinci
Örnek
Masraflarınızı eşitleyin
Christian ve Emma birlikte bir ev sahibidirler. Konut kredilerinin faizi şu anda %2
düzeyindedir. Kredi faizi yükseldiğinde bu evde oturmaya paralarının yetebilmesi
için bugünkü faizin ödemesi ile %5,5 lik faizin ödemesi arasındaki farkı biriktirmekteler. Kredi faizi %5,5 i aştığında, bu farkı biriktirdikleri paradan karşılıyabilecek ve
diğer giderlerden kısmak zorunda kalmayacaklar. (Bir başka yöntem ise faizler düşükken kredi borcunu azaltacak şekilde ödemeler yapmaktır.) Aynı yöntemi elektrik
fiyatlarındaki dalgalanmalara karşı da kullanmaktalar.
6
el kiralamayı düşünüyorsanız
bir sözleşme yapmalısınız. Bu
tip sözleşme örnekleri internet­
te, Kiracılar Derneği website­
sinde hatta büyük kitapçılarda
bulunabilir. Ayrıca evin sahibi
kurumdan veya kooperatifli
mülkün yönetiminden kira için
yazılı izin almaya dikkat edin
aksi halde daireden çıkartı­la­­
bi­­lirsiniz. Eğer sözleşmede kira
süresi belli ise 2. el kiraya veren
fikrini değiştirse bile, sözleş­
medeki dönem geçerlidir. Buna
karşılık siz üç ay önceden ihbar
etmek suratiyle her zaman söz­
leşmeyi iptal edebilirsiniz.
Daireyi mobilyalı kiralayacak­
sanız taşınmadan önce birlikte
mobilya ve diğer eşyaların
envanterini çıkarıp,
hasar varsa fotoğra­
fını çekin. Mobilyalı
kiralarken, kiranın
üzerine %10-15
kadar eklenmesi
normaldir. Eğer
dairenin kirası
o belediye toplu
konut şirketinin
benzer dairelerine
göre yüksek ise,
Kira Kurulu ile
temasa geçin.
Eğer kurul
kiranın aşırı
yüksek olduğuna
karar verirse, kiraya veren kişi
size farkı geri ödemek zorunda
kalabilir.
Konut satın almak
Bir konut sanıt almak, haya­
tınız boyunca vereceğiniz en
büyük ekonomik kararlardan
biridir. Bu nedenle karar
vermeden önce düşünmeniz
Enerjiden ve pa­
radan tasarruf
edin
Enerji tüketimini azaltmak ve
aynı zamanda paradan tasarruf etmek için birçok yol vardır. Örneğin
bilgisayar gibi elektronik araçları
stand-by modunda bırakmamak
gibi. Daha fazla bilgi için www.
energimyndigheten.se adresini
ziyaret edip, enerji hesaplama
araçlarını deneyin.
gereken bir çok husus bu­
lunmaktadır. Evinizin sahibi
olmanız nedeniyle kazançlı da,
zararlı da çıkabilirsiniz. Hiç
kimse siz evinizi satma kararı
alana kadar emlak fiyatlarının
nasıl gelişeceğini bilmemek­
tedir. Bu nedenle evin bütün
bedeli için kredi kullanmak
yerine bir kısmi peşin ödeme
yapabilmek için tasarruf etme­
niz önem taşımaktadır. Eğer
evin bütün bedeli için kredi
kullanırsanız, emlak fiyatları
düştüğü takdirde evin değe­
rinden daha fazla kredi bor­
cunuz olması riski doğabilir.
Eğer evi satmak zorunda
iseniz, bu iyi bir durum de­
ğildir. Artık kredi kullanırken
evin değerinin %85’ini aşma­
ması şartı getirilmiştir. Daha
fazla kredi için teminat gerek­
tirmeyen yüksek faizli açık çek
tabir edilen krediler kullanmak
durumundasınız.
Internette konutun aylık emlak
giderini hesaplamak için farklı
konut tipleri ve faiz seviyelerine
dayalı hesap araçları bulun­
maktadır. Bazı dönemlerde
Link tavs
iyesi:
www.elpris
kollen.se
www.hyres
gastforening
en.se
www.hyres
namnden.s
e
www.ombo
ende.se
kredi faizleri düşük seyretse
de, konut krediniz için uzun
vadede normal bir değer olan
%5-5,5 lik bir faiz oranını kal­
dırabilmeyi göz önünde bulun­
durmalısınız.
Evinizi satın alırken, alım ön­
cesi evde ortaya çıkan arıza ve
sorunlar için alıcı olarak bir
tazminat almanız söz konusu
değildir. Bu nedenle alım öncesi
evi muayene edecek bir uzman
denetçi tutmalısınız.
Kooperatifli
mülkiyet(Bostadsrätt)
Kooperatifli mülk sahibi,
dairesinin değil dairesinin
sahibi olan bir kooperatifin
belli hissesinin sahibidir. Her
kooperatifli mülk sahibi, kendi
kooperatifine her ay belli bir
aidat öder. Bu aidat, kooperatif
işletme, bakım-onarım gider­
lerinin yanı sıra, kooperatifin
almış olduğu konut kredisinin
faizininin ödenmesinde kullanı­
lır. Bir kooperatifli mülk satın
almadan önce, kooperatifin
yıllık mali raporunu okumakta
ve aidatın artmasına yol aça­
bilecek bir gelişme olup olma­
dığını kooperatif yönetimine
sormakta yarar vardır.
Kooperatifin kurallarını oku­
yun ve mülke ait bir sicil kaydı
talep edin. Bu kayıt sayesinde
mülkün üzerinde bir ipotek
olup olmadığından emin ola­
bilirsiniz. Ayrıca mülkün yanı
sıra bodrum, tavan arası, çama­
şırhane gibi ortak alanları iyice
incelemenizde fayda vardır.
Elektrik dağıtım şir­
ketinizi değiştirin ve
tasarruf edin
Elektrik tüketiminize göre,
elektrik dağıtım şirketinizi değiştirerek yılda birkaç yüzden birkaç
bin krona kadar tasarruf edebilirsiiz.
www.konsumenternas.se ve www.
elpriskollen.se adreslerinden bunu
nasıl yapacağınızı okuyabilirsiniz.
Kooperatifli mülk sahibi olarak
evinizin bakımından siz sorum­
lusunuz. Boya ve duvar kağıdı
veya buzdolabını değiştirmeniz
gerektiğinde masrafı sizin kar­
şılamanız gerekir. Bu nedenle
böyle masraflar için para ayır­
mış olmanızda yarar vardır.
Bununla beraber, ayrıca bir
kooperatifli mülk sigortanızın
da bulunması gerekir.
Müstakil ev
Müstakil bir ev alacağınız za­
man daha önce düşünmediğiniz
masraflarla karşılaşabilirsiniz.
Evin fiyatının ötesinde tapu,
ipotek ve yeni kredi kullanımı
ile ilgili ödemeler yapmanız
gerecektir. Bunlar birkaç onbin
krona mal olabilir.
Bir müstakil ev sahibi olduğu­
nuzda, normalde karşılaşmadı­
ğınız örneğin çöp toplama, baca
temizletme, villa sigortası gibi
işletim ve bakım masraflarınız
da olacaktır. Bunlarla beraber
ev sahibi olarak yıllık emlak
vergisi vermeniz de gerekir.
Yeni inşa edilmiş konutlar için
de özel kurallar söz konusudur.
Ayrıca evin arsasının kira son­
rası satın alımının yapılmış olup
olmadığını öğrenmekte yarar
vardır. Bu durum evin değerini
etkileyecektir. Eğer arsanın
alımı yapılmamışsa, yıllk arsa
harcı ödemeniz gerekecektir,
bu da genellikle belediye olan
arsa sahibine kira ödemeniz
anlamına gelir. Bu harç farklılık
gösterir ancak yılda birkaç bin
kron civarındadır.
Eğer ev iş yerinden, yuvadan,
marketlerden ve diğer hizmet­
lerden uzaktaysa o zaman ula­
şım giderlerinin daha yüksek
olması söz konusudur. Belki de
bir otomobil sahibi olmanız ge­
rekecektir. Ayrıca bir çok şeyin
kırılıp arıza yapacağını hesaba
katın. Bu nedenle, beklenmedik
masraflara karşı bir miktar
para ayırmak, kendi müstakil
eviniz olduğunda daha önem
taşımaktadır.
7
Kendi evinize çıkmak
Kendi evinize çıkmak eskisi­
ne göre daha fazla özgürlük
verebilir. Ayrıca ekonomi de
dahil olmak üzere sorumlulu­
ğunuz artar. Kirayı kendiniz
ödeyeceksiniz, ayrıca elektrik,
mobilya, ev sigortası, internet
ve televizyon gibi masrafları
daha az kişi paylaşacağından
küçük bir hanede yaşamak
daha pahalıya gelecektir. Bu
nedenle harcamalarınızı kont­
rol edebiliyor olmanız kendi
ayaklarınız üzerinde durmanın
keyfini çıkarabilmeniz açısın­
dan önemlidir.
Kendi başınıza ya da anne ve babanızın evinde yaşamak
Anne babanızla
Kendi başınıza
oturmak
oturmak
Aylık giderlerKadınErkekKadınErkek
Evde yenen öğle yemeği hariç öğünlerin tümü 1 340 1 730
1 440 1 830
Sarf malzemeleri
70*
70*
100
100
*
*
Evdeki araç ve cihazlar
180
180
420
420
*
*
Medya
250250
930930
Kira, elektrik
1 800* 1 800*
4 900 4 900
Ev sigortası
30*
30*
80
80
Küçük ev giderleri
3 670
4 060
7 870 8 260
Evde Masrafların Paylaşımı
3 670 4060
Çeşitli giderler
Diş sağlığı dahil kişisel hijyen
Elbiseler ve ayakkabılar
Boş zaman
Cep telefonu
Dışarda yenen öğle yemekleri (ayda 20 kez)
Yerel toplu taşımacılık
Sendika ve işsizlik kasası üyeliği
Çeşitli giderler toplamı
490
620
630
180
1 520
500
450
4 390
370
600
630
180
1 520
500
450
4 250
Toplam gider
8 060
8 310
490
620
630
180
1 520
500
450
4 390
370
600
630
180
1 520
500
450
4 250
12 260 12 510
Yukarıdaki örnekteki kadının ve erkeğin 20 yaşında ve Karlstad‘da oturdukları varsayılmıştır. Anne ve babanın
evindeyken dört nüfuslu bir hanenin, üç oda bir salon dairesinde yaşamaktadırlar. Kendi konutları ise
bir oda bir salona sahiptir. Tatil, sağlık ve tasarruf gibi maddeler dahil değildir.
*Hesaplama 4 nüfuslu bir haneye göre yapıldığından dolayı, hane giderleriin dörtte biri alınmıştır.
8
Taşınacaklar için
kontrol listesi
• Ev sigortası yaptırın.www.
konsumenternas.se adresinde
sigortaları kaşılaştırabilirsiniz
• www.adressandring.se sitesiden taşınma bildirimi yapın.
• Posta idaresinden postanızın
yönlendirilmesini isteyin.
• Televizyon ve interet aboneliği
sipariş edin. www.telepriskollen.
se adresinden fiyatları karşılaştırabilirsiniz. Tüketicilerin Telefon,
Televizyon ve Internet Bürosu da
iyi bilgilere sahiptir. Daha fazla
bilgi için ww.telekomradgivarna.
se. adresini ziyaret edin.
• Televizyon kullandığınızı
Radiotjänst kurumuna bildirin.
Televiyon alıcısı olan her hane
yasa gereği televizyon lisans harcı
ödemekle yükümlüdür. Bildirim
www.radiotjanst.se adresinden
ya da 0771-91 00 04 numaralı
telefondan yapılacaktır.
• Elektrik sözleşmesi yapın. Eğer
bir elektrik sözleşmesi yapmazsanız, geçici sözleşme denilen
daha pahalı sözleşme yapılacaktır.
Daha fazla bilgi için
www.konsumenternas.se ve
www.elpriskollen.se adresini
ziyaret edin.
• Adres değişikliğinizi akraba ve
arkadaşlarınıza iletin. Neden onları ve yeni komşularınızı bir taşınma
partisine davet emiyorsunuz?
Link tav
siyesi:
www.ung
konsume
nt.se
Mobilya ve eşyalar edinme
Dairenize yeni mobilya ve
eşyalar almanız pahalıya mal
olacaktır. Belki de evden yanı­
nızda birşeyler getirebilirsiniz.
Akraba ve arkadaşlarınızdan
ödünç alabilirsiz. Ya da ikinci
el olarak alabilirsiniz. Daha
eski mobilya ve tabak çanak­
SAMBO OLMAK
Sambo yasası, evli olmayan
ancak evlilik gibi bir ilişki içerisinde, yani ev arkadaşından
farklı olarak birlikte yaşayan
çiftlere yöneliktir. Sambo yasası,
esas olarak çiftin ayrılması
halinde dairenin ve içindeki
mobilya ve eşyaların eşit olarak
paylaşılmasını içerir. Kimin satın
aldığı önem taşımaz. Ancak çift
birlikte yaşamaya başlamadan
önce satın alınan eşyalar istisna
oluşturur. Bu nedenle eve ait
giderlerin paylaşılmasına gayret
etmekte yarar vardır.
Sambo yasası konutla doğrudan ilgili tasarruf, otomobil ve
tekne gibi konuları kapsamaz,
ancak bu mal ve mülklerin sahi-
lar hem iyi hem de ucuzdur.
Başka bir tavsiye de alımların
bir bölümü için beklemenizdir.
Dairenize ilk yerleştiğinizde,
neye ihtiyacınız olduğunu ve
size neyin uygun olduğunu gö­
receksiniz.
binin birlikteliğini sona erdirmesi
ile ilgilidir. Farklı bir paylaşım
isteyen çiftler aralarında bir sambo sözleşmesi yaparak paylaşımı
düzenleyebilirler. Bu durumda
sözleşme sambo yasası hükümlerinin yerini alır.
Sambo çiftler birbirlerinin
mirasçısı değildirler. Bir ölüm halinde ölenin mirası akrabalarına
geçer. Bu nedenle bir vasiyetname düzenlemekte yarar vardır.
Eğer sambo olduğunuz
kişinin borçları varsa, İcra
Dairesi`ne (Kronofogden) hangi
varlıkların size ait olduğunu belgelemeniz zorunludur. Aksi halde
İcra Dairesi varlıkların sambo
olduğunuz kişiye ait varsayarak,
borçlara karşılık işlem yapabilir.
İlk dairenizi döşemenin maliyeti
şu şekildedir*
Bir kişi için gereken eşyalar
Mutfak
– tabak çanak, çatal-bıçak, mikrodalga
fırın ve diğer mutak gereçleri
Yatak odası
– yatak, döşeme, lamba, komidin,
halı, rulo perde, şifonyer, iskemle
ve yatak takımları
Salon
– divan, kitaplık, kav masası, koltuk,
halı, tavan lambası, ayaklı lamba, perdeler
ve medya cihazları
Hol ve banyo
– ayna, lamba, havlular, aletler
ve temizlik ile çamaşır donanımı
Toplam bedel
5 500
3200
16 000
3 100
27 800
*Örnekte mobilya ve eşyaların yeni satın alındığı varsayılmış,
ancak mümkün olduğunca ucuz seçenekleri tercih ettiğiniz
düşünülmüştür.
9
Yiyecekler
Yiyeceklere oldukça çok para harcarız, eğer kadınsanız bu
miktar ayda yaklaşık 1700 kron olup, eğer erkekseniz birkaç yüz kron daha fazladır. Birçok kişi bu miktardan daha
fazla harcar. Aynı zamanda yiyecek giderleri değişikliğe
gitme imkanınızın fazla olduğu bir gider grubudur.
Link tavsiy
esi:
www.folkha
lsoguiden.se
/smart
www.livsmed
elsverket.se
Plan yapın ve tasarruf edin
Yiyecek giderlerine hakim
olma yönünde iyi bir başlangıç,
plan yapmaktır. Kulağa zor
ve sıkıcı gelse de tasarruf için
yararlıdır. Bazen hazır yemek
almak kolay ve zahmetsiz gelse
de, genellikle daha pahalıya
gelir. Yemeklerinizi kendiniz
yapıyorsanız, giderlerinizi
azaltabilir, ayrıca yediklerinizin
içeriğini bileblilirsiniz. İyi bir
temel yemek tarifleri kitabına
yatırım yapın! Temel aşçılığı
öğrendiğinizde, tarifleri kendi
zevkinize ve hayal gücünüze
göre değiştirebilirsiniz. Ayrıca
internette de birçok güzel ye­
Fiyat avcısı olun
Gıda ve sarf malzemeleri alır­
ken fiyat karşılaştırmalarına bakın.
Marketler arasında fiyatlar farklılık
gösterir. Toptancı marketler, semt
marketlerinden daha ucuzdur, ama
ulaşım da maliyet getirir. Çevreyi
de etkiler.
mek tarifi bulunmaktadır.
Yiyecek giderlerinizi düşük tut­
mak için bazı örnekler:
✔✔ Öğünler için yemek listeleri
ve alışveriş listesi yapın.
✔✔ Listeye göre alım yapın
ve gereksiz şeyler almayın.
✔✔ O mevsimin yiyeceklerini
tercih edin. Kışın pahalı
domatesleri boşverin ve
ucuz kök bitkilerini tercih
edin.
✔✔ Et yerine fasulye ve mer­
cimek gibi bakliyatı tercih
edin. Çorba ve salata
yanında ucuz, sağlıklı ve
kolay gıdalardır.
✔✔ Akşam yemeğinde yenecek­
ten daha fazla yemek yapıp
yanınızda işe getirin.
✔✔ Sadece ürünün son kullanım
tarihini düşünmeyin.
Tadına bakıp koklayın. Son
kullanım tarihi geçmişse
bile o gıda hala yenebilir
olabilir.
✔✔ Boş yere yemek atmayın.
Kalanlarla daha
sonra lezzetli ürünler
hazırlayabilirsiniz.
Örnek
Örnek
Küçük alışverişler cüzdanınızı boşaltır.
Sefertası tasarruf sağlar
Aşağıdaki alımların yıllık maliyetleri
Carlos 25 yaşında. Yazın Fransa'ya seyahat
için para biriktirmek istiyor. Bu nedenle önümüzdeki birkaç ay işe sefertası götürmeyi düşünüyor.
Böylece ayda yaklaşık 1000 kron biriktirebilir.
şehirde kafeye gitmek haftada 1 kere 50 kr üzerinden
2 600
çubuklu dondurma
15 krondan Haziran-Ağustos arası günde 1 adet 1 380
cips, 200 gr
haftada 2 kere 23 kr üzerinden
2 390
meşrubat, 330ml
10 krondan günde 1 adet
3 650
maden suyu, 500ml 18 krondan günde 4 adet
3 700
normal bira
15 krondan ayda 12 şişe
2 160
sigara
49 krondan günde 1 paket
17 900
dergi
50 krondan ayda 2 adet
1 200
10
76 krondan dışarda yenen
20 öğle yemeğinin masrafı
3 170 kr
Sefertası ile yendiğinde
2 210 kr
Çocuk
Çoğu kişi için çocuk sahibi olmak hayattaki en büyük olaydır. Aniden bakılması gereken biri ortaya çıkınca bütün günlük hayat değişiverir. Ayrıca genellikle gelir azaldığında ve masraflar arttığında
ekonomide de büyük değişiklikler anlamına gelir.
Genellikle gelir azalır Ebe­
veyn izni kullanırken genellikle
gelir azalır, çünkü ebeveyn
sigortasından sağlanan öde­
nek işvereninizin maaşından
düşüktür. Normal maaşınızın
%80'inin biraz altında bir
ödenek beklemelisiniz. Çocuk
başına 1050 kron olan çocuk
yardımı da bütçeye biraz da
olsa katkı sağlar. Düşük geliri
olan çocuklu aileler için konut
yardımı imkanı vardır.
Ama, ebeveyn izni daha ucuza
yaşamak için bazı imkanlar da
yaratır. Örneğin işe gidiş geliş
için yol masrafı ayırmanıza
gerek yoktur. Ayrıca yemek
yapmaya daha fazla zamanınız
olabilir ve öğle yemeklerini de
evde yiyebilirsiniz.
Çocuklar maliyet getirir
Çocuğunuz olduğunda genelde
birçok eşya ve araç almanız
gerekir. Bunlar çocuk araba­
sından, beşiğe, biberona kadar
çok çeşitlidir. Neye ihtiyacınız
olduğuna dair karar sizindir.
Herşeyi yeni alırsanız kısa
zamanda masraflar abartılı
bir hal alır. Özellikle de lüks
tercihler yaparsanız. Eğer eşya­
ları ödünç, hibe veya ikinci el
olarak alırsanız, çok daha
ucuza gelecektir.
Altbezlerinde ciddi
fiyat farkları
Çocuk için alınan altbezleri
toplamda binlerce kron tutar, bu
nedenle fiyatları karşılaştırmak
yararlıdır. Çevre dostu tipte
altbezleri genelde daha pahalı
değildir.
Tüketiciyi Koruma Kurumu
örneğin çok pahalı olmayan
çocuk eşya ve araçların mali­
yetine yönelik hesaplamalar
yapmıştır. Bu hesaplara göre
çocuğun ilk yaşındaki masraf­
ların toplamı yaklaşık 30 000
krona ulaşabilir. Bu toplam be­
dele çocuğun temel eşya ve ge­
reçleri ile gıda, giyecek, altbezi,
oyuncak ve çocuk sigortası gibi
sürekli giderler dahildir. Sürekli
giderler genel toplamın yakla­
şık yarısıdır (bkz 4. sayfadaki
tablo). Ancak ucuz alternatif­
leri tercih ederseniz bu kadar
çok tutması gerekmediğini
unutmayın.
Aile büyüdüğünde, çoğu kişi
daha büyük bir konut edinmeyi
tercih eder, bu da genelde ko­
nut giderlerini arttırır. Ayrıca
Link tavsiy
esi:
www.forsakrin
gskassan.se
www.konsum
entverket.se
yeni bir otomobil almak da
gerekebilir. Ebeveyn izninden
sonra, çocuğun kreşe başlaması
ile ilgili giderler de çıkacaktır.
11
Otomobil
Link tavs
iyesi:
Otomobil sahibi olmak büyük özgürlük sağlar. Aynı zamanda insanın
belkide inanmak istemeyeceği yüksek maliyetler getirir. İhtiyaçlarınıza uygun bir otomobil seçerek maliyetleri düşürebilirsiniz.
Otomobil satın almak
Otomobili hem özel şahıslar­
dan hem de satıcıdan alabilirsi­
niz. Kullanılmış otomobillerde
fiyatlar çok farklı olabilir.
Satış ilanlarını, internet ve oto­
motiv sektörü fiyat listelerini
inceleyerek fiyatlar hakkında
fikir edinin.
Özel kişilerden satın almak ge­
nellikle satıcıya göre daha ucu­
za gelir. Kötü tarafı, o zaman
tüketiciyikoruma yasası geçerli
değildir, bu da korumanızı
azaltır. Bu nedenle alımdan
önce otomobili iyi test etmeniz
gerekir, örneğin lisanslı bir
kontrolör tutabilirsiniz. Ayrı­
ca satışı yapan kişinin aracın
sahibi ve aracın ödemelerinin
bitmiş olduğunu kontrol etme­
lisiniz. Aksi halde aracı gerçek
sahibine iade etmek zorunda
kalabilirsiniz. Yanlış anlaşıl­
maları önlemek açısından bir
satış sözleşmesi yapmak da
yararlıdır. Böyle bir sözleşme
örneği şu adresten indirilebilir:
www.konsumentverket.se/
bilar.
Eğer ikinci el aracı satıcıdan
alıyorsanız, bir araç sicili iste­
melisiniz. Sicilde aracın hak­
kında durumu ve güvenliği
gibi bilgiler yer alır.
Eğer araç alımında kredi kul­
lanacaksanız, satıcı şirketin
kendi kredi çözümlerinden,
bankalardan veya diğer kredi
kurumlarından yararlanabi­
lirsiniz. Farklı kredi alterna­
tiflerinin getirdiği maliyetleri
dikkatlice değerlendirin.
Otomobili sigortalatmak
Trafik sigortasını yasa gereği
aracı aldığınız gün dahil ola-
www.konsu
menternas
www.kbv.n
.se.
u adresinde
garanti vere
haneler bulu
n tamirnabilir. Bura
da maliyeti
önceden
öğrenebilirsin
iz.
www.snalb
il.se adresi
nde yakıt ta
sarrufu için
nasıl sürmen
iz gerektiği
www.konsu
yazılıdır.
mentverke
t.se/nybils
guiden
cak şekilde başlatmalısınız. Bu
sigorta diğer araçtaki hasar ve
sürücüsünün yaralanmasını
kapsar ancak sizin aracınızı
kapsamaz. Eğer trafik sigor­
tanız yok ise sigortasız geçen
her gün trafik sigortası ücreti
denen bir harç ödemek zorun­
dasınızdır. Bu harç trafik sigor­
tasından çok daha pahalıdır ve
günde 100 krondur. Bir yılda
da yaklaşık 38 000 kron tutar!
Ayrıca yarım veya tam kasko
sigortası yaptırara ekstra koru­
ma sağlayabilirsiniz. Sigortanın
Otomobilin size maliyeti şöyledir
Araç modeli
Volvo V70 II Volvo V70 VW Golf VW Golf Kendi aracınız
Modeli
Alış fiyatı
Yakıt
Yakıt maliyeti
Vergi, muayene
Sigorta
Onarımlar, servis vs
Lastikler
Değer kaybı
Toplam gider
yıllık
aylık
10 km başına
Daha fazla bilgi için www.konsumentverket.se/bilkalkylen
Flexifuel 2,0
V70 2,4
Multifuel 1,6
1,4
2009 2001 20092001
268 000
80 000 167 900 46 000
Benzin/E85 Benzin
Benzin/E85 Benzin
16 720
1 520
4 090
4 960
2 700
35 120
16 120
2 300
4 770
8 180
2 210
12 500
14 390
1 220
7 200
4 600
2 200
22 000
13 310
1 940
3 930
8 350
1 800
7 180
65 100
5 420
43
46 100
3 840
31
51 600
4 300
34
36 500
3 040
24
• Tablodaki tüm değerler yaklaşık olup, aracına göre giderler çok faklı olabilir. Hesaplamalarda aracın üç yıl kullanıldığı ve
yılda 15 000 km yaptığı varsayılmıştır.
• Benzin fiyatı 12,50 kron/litre. Etanol, E85 fiyatı 9,60 kron/litre. E85 kullanan araçlar sadece bu yakıtla doldurulur.
• Araç yarım kasko ve en az muafiyet ile sigortalanır. Karlstad'da yaşayan 38 yaşında bir erkeğin sigorta primleri
• Örnekteki değerler 2010 yılına aittir. Alış fiyatları Tüketiciyi Koruma Kurumu'nun yeni otomobil kılavuzu ve www.bilpriser.se
adresinden alınmıştır. Diğer değerler Tüketiciyi Koruma Kurumu›nun otomobil hesaplamalarından alınmıştır.
Kendi aracınız için giderleri sayfa 19'a aktarınız.
12
kapsamı şirketine göre farklılık
gösterir ve yıllık masrafın bir­
kaç bin kron fak edecek olması
nedeniyle karşılaştırma yapma­
nız faydalıdır. Ayrıca sigorta
şirketinize verdiğiniz bilgilerin
doğruluğunu kontrol ediniz. Bu
bilgiler hem sigorta maliyetini
hem de hasar halinde
alınan parayı etkileyebilir.
Otomobil sahibi olmak
Otomobil sahibi olmanın ma­
liyeti alınacak otomobile göre
farlılık gösterir. Yeni ve daha
pahalı arabalar genellikle eski
ve ucuz arabalara göre daha
hızlı değer kaybederler.
Öte yandan, eski arabaların da
işletim giderleri daha yüksektir.
Eğer servis ve bakım işlem­
lerini ciddi yürütüyorsanız,
değer kaybını etkileyebilirsiniz.
Ayrıca aracın kullanımı daha
güvenli olur.
Büyük araçlar küçüklere göre
genelde daha fazla yakıt tü­
ketir. Alım fiyatı biraz yüksek
olsa da, yakıt tasarrufu sağla­
yan bir araçla daha kazançlı
çıkabilirsiniz. 10 km'de 4 dl
daha az yakıt tüketen bir sü­
rücü yılda 7 500 kron tasarruf
eder. Ayrıca aracınızı daha az
yakıt tüketecek şekilde sürmeyi
öğrenerek de tasarruf edebi­
lirsiniz. Hızlı ivmelenmeler,
yüksek sürat ve sert frenler
hem daha fazla yakıt tüketir
hem de aracı ve lastikleri yıp­
ratır. Arabayı ısıtmadan hare­
ket etmek motoru yıpratır ve
yakıt tüketimini arttırır. Bunu
önlemek için soğuk havalarda
motor ısıtıcısı kullanın. Düzenli
olarak lastiklerin basıncını da
kontrol edin.
Ortak araba
kulübüne üye olun
Kendi aracınıza sahip olmanın
maliyetinden daha azına ihityacınız olduğunda bir otomobile erişiminiz olur. Ortak araba kulüpleri
ülke genelinde bulunmakta olup,
genelde toplu konut kurumlarına
veya ortak mülk kooperatiflerine
bağlı çalışırlar.
Cep telefonu, Internet ve abonelik
Cep telefonu yüzünden pa­
rasız kalmayın
Ödenmemiş cep telefonu fa­
turaları genellikle kötü ödeme
sicili kayıtlarının olağan bir
nedenidir. Bir yılda ne kadar
ödediğinizi biliyor musunuz?
Belki de hat operatörü, abone­
lik tipi veya kontörlü hattınızı
değiştirerek tasarruf edebilir­
siniz. Cep telefonunuzu nasıl
kullandığınızı düşünerek size
en uygun seçeneği tercih edin.
Kontörlü hat giderleri kontrol
altında tutmak ve kabarık
faturalardan kurtulmak için
akıllı bir yöntem olabilir.
Tatilde cep telefonu
Cep telefonunuzu yurtdışında
kullanırken dikkatli olun,
yoksa döndüğünüzde çok
yüksek faturalarla karşılaşa­
bilirsiniz. Yurtdışındayken,
telefonla sadece arama yap­
manın değil aranmanın da
bir maliyeti vardır. Ayrıca bu
maliyetler İsveç'ten çok daha
yüksek olabilir. Ayrıca sesli
mesaj kutunuza bir mesaj
bırakıldığında dinlemeseniz
bile bir ücret ödeyebilirsiniz.
Gerçekten yüksek bir maliyet­
le karşılaşma riski yurtdışında
cep telefonunuzla Internet
kullanırsanız söz konusudur.
Kısa sürede maliyet birkaç
bin krona ulaşabilir. Bu ne­
denle seyahatten önce hat
operatörünüzün gideceğiniz
ülkedeki kullanım için geçerli
tarifesini kontrol edin.
Uzaktan alışveriş yapmak
Internette, posta servisi ile,
telefonla veya kapıya gelen
satıcı ile alışveriş yaparken
normalde uzaktan veya evden
alışveriş yasası geçerlidir. Bu
yasaya göre yaptığınız alımı
izleyen 14 gün içerisinde vaz
geçme hakkınız bulunmakta­
dır. Satıcının bu bilgiyi size ver­
me sorumluluğu vardır. Diğer
ülkelerden alım yaptığınızda
alımdan vazgeçme konusunda
farklı kurallar geçerli olabilir.
Sokaktaki satıcılardan ve alış­
veriş merkezlerinin koridorla­
rındaki standlardan yaptığınız
alımlarda da bu yasanın geçerli
oladığını hatırlayın.
Internette alışveriş yaparken
de dikkatli olmanız gereken
hususlar bulunmaktadır. Satıcı
şirket hakkında ne biliyorsu­
nuz, iletişim bilgileri mevcut
mu? KDV, gümrük ve nakliye
bedelleri fiyata dahil mi? Eğer
değilse toplam fiyat ne olmak­
ta? Ürün bozulursa ne olmak­
ta? Onarımı İsveç'te yapılabilir
mi? Garantisi var mı?
Ayrıca tanımdaığınız bir şir­
kete hesap numaranızı ve­
rirken de dikkatli olun.
Eğer ödemeyi ön­
ceden yaparsa­
nız, ürün
size
ulaş­
madığı
takdirde
ödemeyi durdurma şansınız
kalmaz. Eğer imkan varsa
fatura veya posta havalesi ile
ödeme yapmak daha güven­
lidir.
Aboneliğinizin bağlayıcılık
süresini kontrol edin
Belirli bağlayıcılık süresi olan
abonelik anlaşması yapmak
örneğin telefon, televizyon
ve Internet gibi alanlarda
olağan bir durumdur. Ancak
bu durumun tam olarak ne
içerdiğini düşündünüz mü?
Abonelik aldığınızda bağlayıcı
süre boyunca belli bir meblağı
her ay ödemek üzere kendinizi
zorunlu konuma getirirsiniz.
Uzun süre bağlayıcı olan
pahalı abonelikle, gelirinizin
aniden düştüğü ve masrafları
kısmanız gereken durumlarda
ekonominizi kırılgan hale ge­
tirebilir. Çift ödeme durumu
doğacağından başka bir abo­
nelik de alamazsınız.
Link tav
siyesi:
www.telek
omradgiv
arna.se ve
www.pts.s
e adresler
inde telefo
net ve tele
n, intervizyon hakk
ında daha
gi bulabilir
fazla bilsiniz. ww
w.telepris
adresinde
kollen.se
farklı telefo
n ve Intern
törlerinin fiy
et operaatlarını ka
rşılaştırabi
www.kon
lirsiniz.
sumentver
ket.se ve
www.kon
sumenteur
opa.se
adreslerin
de e-ticaret
hakkında
daha fazla
bilgi bulabi
lirsiniz.
www.ung
konsumen
t.se
13
Sigortalar
Herkesin sigortalanmaya ihtiyacı vardır, hem büyüklerin hem de çocukların.
Bu ihtiyaç mallarımız için de geçerlidir. Sigortalar olmadan bir kaza en kötü
ihtimalde bir kişisel faciaya dönüşebilir. Bu nedenle tasarruf amacıyla sigorta
yaptırmaktan vazgeçmek akıllıca bir fikir değildir.
Genel Risk Sigortası
Üçüncü şahıs sigortası olarak
da anılan genel risk sigortası,
mallarınıza daha kapsamlı ko­
ruma sağlayan, ev sigortanıza
tamamlayıcı nitelikte bir sigor­
tadır. Örneğin dengenizi kay­
bedip fotoğraf makinenizi göle
düşürdüğünüzde geçerlidir. Bu
sigorta, örneğin saatinize, tele­
vizyonunuza veya kameranıza
ayrı ayrı yapılacak sigorta yeri­
ne daha ucuz genel bir seçenek
olabilir.
Kaza sigortası
Ev sigortası
Sahip oluğunuz şeylerin
pek değeri olmadığını dü­
şünseniz veya konutunuzda
geçici olarak otursanız bile ev
sigortasına ihtiyacınız vardır.
Çalınan veya hasar gören eş­
yalarınızın tazmin edilmesinin
yanısıra, ev sigortası hak, so­
rumluluk ve saldırıya uğrama
vakalarında koruma sağlar.
Çoğu ev sigortası ayrıca seya­
hat sigortası da içerir.
Eğer hukuki bir anlaşmazlık
yaşarsanız, hak koruması hu­
kuki yardın masrafınızın belli
bir bölümünü karşılar. So­
rumluluk koruması başkasının
mallarında zarara yol açarsa­
Örnek
Anna sigorta ihtiyacı için nasıl düşünüyor?
Anna 20 yaşında. İşe yeni girdi ve Karlstad'ın merkezinde kendisinin ilk evi
olan 35 metrekarelik kiralık bir daireye taşındı. Mobilyaları, CDleri, kitapları,
mutfak gereçleri, kayakları ve bisikletleri yaklaşık 75 000 kron değerinde. Ev
sigortası ise yılda ancak 1 000 kron kadar. Anna eşyalarına pek sahip çıkmıyor
ve genel risk sigortası yaptırmayı düşünüyor. Yılda 470 kron kadar bir maliyeti
var. Anna ayrıca bir kaza sonucu ağır yaralanır veya sakat kalırsa bir kereliğine
850 000 kron tazminat sağlayan bir kaza sigorası da yaptırmak istiyor. Bu sigortanın yıllık maliyeti 900 kron kadar. İşsiz kalması halinde gelirini korumak için
a-kassa'ya üyeliği var. Anna'ya mailyeti ayda 450 kron.
14
nız geçerlidir. Saldırıya uğrama
koruması ise bir saldırya maruz
kaldığınızda, tedavi ücreti, gelir
kaybı durumunda masrafları­
nızı karşılar ve sakat kalmanız
halinde tazminat sağlar.
Bir ev sigortasının kapsamı
daha kısıtlı veya daha geniş
olabilir. Eğer oturduğunuz ko­
nutun sahibi iseniz, ev sigorta­
nızı kooperatifli mülk sigortası
veya villa sigortası ekleyerek
tamamlayabilirsiniz. Diğer
faydalarının yanısıra, konutta
yaşanan hasarlar için de ödeme
sağlar. Kendi ihtiyaçlarınıza
uygun bir sigorta seçiniz. Sen­
dika üyelik harcına dahil bir
ev sigortanızın olup olmadığını
kontrol edin. Çift sigorta sahibi
olmak size daha fazla tazminat
getirmez. Ev sigortası normalde
ortak haneye mensup aynı ad­
reste kayıtlı her şahsı kapsar.
Kaza sigortası bir kaza geçirip
yaralandığınızda tedavi gider­
lerini karşlar. Eğer sakat kalır­
sanız, bir kereye mahsus olmaz
üzere tıbbi malüliyet denen bir
tazminat alırsınız. Bu tazmi­
natın yanı sıra, en önemli taz­
minatlardan biri de ekonomik
malüliyet olarak anılanıdır. Bu
tazminat, yaşadığınız bir kaza
sonrasında gelecekte çalışama­
yacak derecede yaralanmanız
halinde söz konusudur. Hasta­
lık ve kaza sigortası da hastalık
nedeniyle ortaya çıkan zarar ve
sakatlık durumlarını kapsar.
Çalışanların çoğu işverenleri ta­
rafından çalışma saatleri ve işe
gidiş glişleri kapsayan bir poli­
çe ile sigortalanmışlardır. Han­
pahalı bir bisikle­
tiniz mi var?
O zaman ev sigortanızın onu kapsayıp kapsamadığını kontrol edin.
gi sigortalara sahip olduğunuzu
ve bu sigortlaların şartlarını
araştırın! Eksik gigorta ihtiyaç­
larınızı sendikanız üzerinden
grup sigortası ile veya bireysel
sigortalar ile kapatabilirsiniz.
Sigorta şirketlerini karşılaştırın. Interetteki çeşitli karşılaştırmalısitelerden de yaralabilirsiniz.
Primler, yani maliyet çok farklılık
gösterebilir. Ayrıca sigorta şartları
da farklılık gösterir. Fiyat ve şartları karşılaştırırken titiz davranın.
Normalde bir yıl olan sigorta
dönemi son bulduğunda sigorta
şirketinizi ücretsiz olarak değiştirebilirsiniz.
Çocuk ve gençlere yönelik
sigorta
Çocuk ve gençler, hiçbir zaman
çalışmaya başlayamayacak
kadar zarar gördülerinde Sos­
yal Sigortalar Sandığı'ndan
(Försäkringskassan) yılda
90 000 kron kadar mütevazi
bir tazminat alırlar. Bu nedenle
hastalk ve kaza durumlarında
bir tazminat sağlayabilecek
bir çocuk ve genç sigortasına
ihtiyaçları vardır. Böyle bir
sigorta ağır vakalarda bir ke­
reliğine birkaç milyon kron
tutarında bir tazminat sağlar.
Bu çok büyük bir miktar gibi
görünse de bir ömür boyu yet­
mesi gerekmektedir.
önem kazanır. Eşin sigorta leh­
darı olduğu bir hayat sigortası,
bir ölüm halinde hayatta kalan
eşin evde ikametinin devamını
mümkün kılan kaynağı sağlar.
İşsizlik kasası
Çoğu kişinin hayatında bir
noktada işsiz kalması riski
vardır. Bu nedenle bir işsizlik
kasasına (a-kassa) üye olmanız
önem taşır, aksi halde işsiz kal­
dığınızda sadece temel ödenek
olarak adlandırılan aylığı ala­
bilirsiniz. Bu oldukça düşük bir
ödenektir. Ayrıca bu temel öde­
neği alabilmek için 20 yaşını
doldurmuş olmanız gerekmek­
tedir. Daha yüksek bir ödenek
alabilmek için bir işsilik kasasına en az bir yıldır üye olmanız
gerekir. Bu durumda önceki
maaşınızın yaklaşık %80'ini
alırsınız. Ancak işsizlik ödeneği
için bir tavan bedel söz konusu
olup vergiden önce yaklaşk
ayda 14 000 kron kadardır
(2010). A-kassa üyelik aidatları
farklılık gösterir. Yüz krondan
az bir değerden veya birkaç yüz
krona kadar değişebilir.
Kontrol listesi - hangi sigortalara
ihtiyacınız var?
Ev sigortası
Genel Risk Sigortası
Kooperatifli mülkiyet sigortası
Villa sigortası
Hastalık ve kaza sigortası
Çocuk ve gençlere yönelik sigorta
Hayat sigortası
İşsizlik kasası
Araç sigortası
(otomobil, motorsiklet, moped v.s.)
Emeklilik sigortası
Ev hayvanı sigortası
Çoğu belediyenin çocuk ve
gençler için okulda veya yuvada
bulundukları veya okula gidip
gelirkenki süreyi kapsayan bir
kaza sigortası bulunur. Bele­
diyenizde geçerli uygulamayı
öğrenin ve geleceği de düşünerek
ek koruma sağlayacak şekilde
sigorta eksiklerinizi tamamlayın.
Spor kulüplerinin de genellikle
bazı korumalar sağlayan sigor­
taları bulunmaktadır.
Hayat sigortası
Siz ve eşiniz eğer biriniz ölürse
ekonominize ne olacağını hiç
düşündünz mü? Bu konu insa­
nın düşünmekten hoşlanmadığı
bir konu olsa da, eğer evinizin
ortaklaşa sahibi iseniz özellikle
Link tavs
iyesi:
www.konsu
menternas
.se adresinde sigort
alar hakkın
da daha fazl
bilgi bulabilir
a
ve şirketleri
karşılaştırabilirsiniz.
www.minpe
ns
ion.se adresinde emek
lilik sigotası
hakkında
bilgi bulabilir
siniz.
15
Para biriktirin
Herkesin gelecekteki masraflar için bir tampon hesaba ihtiyacı vardır.
Er veya geç, doktor ve dişçi vizitesi, onarım ve benzeri masraflar ortaya
çıkacaktır. Bir tampon hesap ile ayrıca daha ucuza yaşayabilirsiniz.
İhtiyacınız olan şeyleri indirimdeyken, kiralamak veya krediyle almak
yerine peşin parayla daha ucuza alabilirsiniz.
Tampon hesap için biriktirin
Ne kadar büyük bir tampon
hesaba ihytiyacınız olduğu
nasıl ve nerde yaşadığınıza
bağlıdır. Örneğin müstakil
evde oturan ve otomobil sahibi
olan kişiler, genellikle dairede
oturan ve bir aracı olmayan ki­
şilere göre daha büyük bir tam­
pona ihtiyaç duyarlar. Tampon
maksatlı paranız örneğin bir
tasaruf hesabı gibi kolay ulaşı­
labilir bir yerde olmalıdır. Eğer
para biriktirmeye gücünüzün
yetmediğini düşünüyorsanız,
ekonominizi gözden geçirme­
nizde yarar vardır. Kısıntıya
gidebileceğiniz giderleriniz var
mı? Son sayfada tavsiyeler bu­
labilirsiniz. Bir tampon tasarruf
oluşturabilecek olanların, bi­
riktirmeye öncelik vermesinde
yarar vardır! Bir tampon
olmandan ekonomik durumu­
nuz oldukça kırılgan hale gelir.
Bu nedenle en azından her ay
az bir miktar biriktirmeyi alış­
kanlık haline getirin.
Uzun vadeli biriktirin
Tampon tasarrufun yanısıra
hedefleriniz için de biriktirmeli­
siniz. Bu hedef bir seyahat, oto­
mobil veya bir evin bedelinin
nakit ödenmesi zorunlu olan
bölümü olabilir. Tabi doğal
olarak doğrudan bir hedef ol­
maksızın da uzun vadeli para
biriktirebilirsiniz. Uzun vadeli
tasarrufa gidiyorsanız almaya
hazır olduğunuz riskin tipine
göre farklı tasarruf şekilleri
bulunmaktadır.
Paranızın büyümesini sağlama
16
imkanı olan tasarruf şekilleri,
genellikle paranızın bir bölü­
münü kaybetme riskinizin daha
büyük olduğu seçeneklerdir.
Örneğin hisse senetlerini seçer­
seniz, yüksek değer artışı müm­
kündür ancak hisse değerleri
düşerse ve hisselerinizi satmak
zorunda kalırsanız para kay­
Biriktirilecek
parayı maaştan
otomatik olarak
aktarmak
Maaşınız hesabınıza
geçtiğinde doğrudan tasarruf
hesabına aktarım yapan sürekli
bir ödeme başlatabilirsiniz. Bu
rahat bir tasarruf yöntemidir.
bedebilirsiniz. Yüksek riskli ta­
sarruf şekilleri bu nedenle uzun
vadeli tasarruflar için en uygun
seçeneklerdir. Eğer özellikle bü­
yük riskler almaya hazır değilse­
niz, faiz getiren farklı yatırımlar
bir alternatif oluşturabilir, ör­
neğin tahviller gibi. Kötü yanı,
paranız aynı miktarda değer
kazanmayacaktır.
niz para için çekene kadar vergi
ödememeniz anlamına gelir.
Devlete gelir vergisi verecek ka­
dar çok para kazanmıyorsanız,
belki de vergisi bekler emeklilik
birikiminden farklı tasarruf
şekilleri sizin için daha iyi ola­
bilir. Hem böylece emekli ol­
madan önce ihtiyacınız olursa
paranızı çekebilirsiniz.
Emeklilik için biriktirmeli mi?
İnsan gençken büyük masraf­
larla karşlaşır, örneğin ev ve
mobilya almak gibi. Ayrıca
öngörülemeyen masraflar
için de bir tampon kaynak
tasarrufu yapmak gerekir. Bu
büyük masraflar hallolmadan
çoğu zaman vergisi bekler bir
emeklilik hesabında bağlamak
yerine farklı bir tasarruf şeklini
tercih etmek daha iyidir.
Gelecek için biriktirmek her
zaman iyidir. Vergisi bekler
tipte farklı emeklilik tasarruf
hesapları bulunur, bu yolla en
erken 55 yaşında emekliliğiniz
kullanmaya başlayacak şekilde
paranız birikir. Yılda en fazla
12 000 kron biriktirebilir veya
çekebilirsiniz. Tasarrufun ver­
gisi bekler olması, biriktirdiği­
Kredi kullanımı
Kredi kullamanın her zaman bir maliyeti vardır. En güvenlisi tabi ki parayı önceden
biriktirmektir ancak bu her zaman mümkün olmaz. O zaman kredi iyi bir alternatif
olabilir. Fakat her kredininin maliyeti farklıdır. Bazıları gerçekten yüksek olabilir.
SMS kredisi pahalıdır
Hızlı sms-kredisi eğer parayı
çabucak istiyorsanız size
cazip gelebilir. Ancak bu yön­
tem para bulmak için en pahalı
yollardan biridir. Ayrıca nor­
malde sms-kredisinin çok kısa
bir geri ödeme süresi vardır. Bu
nedenle efektif faizinin yüzde
birkaç bin olabilir, buna kar­
şılık normal banka kredisinin
efektif faizi genellikle %10
civarındadır.
Alınan krediden
vaz geçme hakkı
Bir kredi kullandığınızda, 14
gün içinde vazgeçme hakkınız
vardır. Bu süre sözleşmeyi imzaladığınız veya en erken krediyi
alan kişi olarak sözleşmenin içeriği hakkında yazılı belgeler size
ulaştıktan itibaren geçerlidir.
Herkesin belki her zaman
düşünmediği bir nokta, eğer
2000 kron kredinin maliyeti
ayda 500 kron ise, ay sonunda
geriye 500 kron değil 2500
kron ödenmesi gerektiğidir.
Bu nedenle sms-kredisi kullan­
madan her zaman şu soruları
sormalısınız:
•Para gerçekten şimdi mi
gerekli, yoksa bekleyebilir
miyim?
•Eğer şu anda 2000 kron
ödeyemiyorsam, ay sonunda
2500 kronu nasıl ödeyece­
ğim?
•Onun yerine borç alabilece­
ğim birini tanıyor muyum?
Posta ile alışveriş hesabı da
en pahalı kredilerden biridir.
Efektif faizi yaklaşık %30 dü­
zeyindedir.
Diğer kredi çeşitleri
Maaş hesabı kredisi nispeten
ucuzdur. Banka krediyi hesa­
bınıza ekler ve hesap kartınızla
ödeme yaparken ya da banka­
matikten para çekerken
maaşınız bitmişse devreye girer.
Bir sonraki maaş alındığında
kredi otomatik ödenir. Ancak
her zaman ekside kalmamaya
dikkat edin. O zaman pahalı
olabilir. Krediyi kullansanız da
kullanmasanız da yıllık ücreti
sıfırdan birkaç yüz krona ka­
dar değişebilir.
En ucuz banka kredileri bir ev
veya kooperatifli mülkiyet dai­
resini teminat olarak ister. Fai­
zin ne kadar yüksek olacağını
banka ile pazarlık edebilirsiniz.
Teminat gerektirmeyen
en ucuz kredi normalde üye
kredisi denen sendikalıların
bazı bankalardan kullanabile­
cekleri kredilerdir. Bu krediler
göreceli olarak düşük faizlidir.
Üye kredisi sağlamayan banka­
larda, benzeri kişisel kredi seçe­
nekleri olabilir ancak koşulları
değişebilir. Farklı bankaları
arayıp sormakta yarar vardır!
İyi bir temel kural, eğer bir
şeyi kredi alıyorsanuz, o ürünün
ömrü bitmeden kredinin geri
ödemesinin bitmiş olmasına
önem vermektir.
Faizsiz, masrafsız değildir
Televizyon, bilgisayar veya be­
yaz eşya satın alırken,
özellikle fiyat biraz yüksekse,
faizsiz kredi denen kredi iyi bir
alternatif oluşturabilir. Ancak
faizsiz kredi tabi ki masrafsız
değildir çünkü genellikle baş­
langıç ücreti ve her ay ödeme
çeki harcı vermeniz söz konu­
sudur. Aylık ödemelerinizin
krediyi veren kuruma zama­
nında ulaşmasına dikkat etme­
lisiniz, aksi halde faizsiz kredi
otomatik olarak normal hesap
kredisine dönüşebilir ya da
yüksek para cezası ödeyebilir­
siniz. Alacağınız kredinin söz­
leşmesini dikkatlice okuyunuz.
Burada kullanacağınız krediye
yönelik düzenlemeler bulun­
maktadır, örneğin ödemeleriniz
gecikirse veya krediyi vade­
sinden önce ödemek isterseniz
yapmanız gerekenlerle ilgili
bilgiler vardır.
Effektif faiz kredinize dair
yıllık faiz şeklinde ifade edilmiş bir değer karşılaştırmasıdır. Bu değere faiz, başlangıç
ücreti, ödeme çeki harçları
ve diğer ücretler dahildir.
Krediyi verenin efektif faiz
konusunda sizi bilgilendirme
sorumluluğu vardır.
Kredi kullanmanın maliyeti şu şekildedir
20 000 kronluk kredi alıyorsunuz. Beş yıl boyunca her ay
647 kron geri ödeme yapıyorsunuz. Toplamda bu kadar
ödemiş oluyorsunuz:
Kron
40 000
30 000
Link tav
siyesi:
www.kon
sumente
rnas.se
Kredi maliyeti:
18 829 kron
Efektif faiz: %
34,49
20 000
10 000
Kredi
Toplam ödeme:
38 829 kron
0
17
Eğer fatura ödemelerinde zorlanırsanız
Faturalar zamanında ödenmelidir. Paranın en geç ödeme
çekindeki son ödeme tarihinde alıcıya ulaşmış olması gerekir.
Eğer ödemede güçlük çekerseniz, faturayı gönderen ile temasa
geçmekten çekinmeyin. Belki de bir ödeme planı edinebilirsiniz.
Eğer ödeyemediğiniz bir borcunuz varsa, bankaya veya kredi
şirketi ile temasa geçerek yardım isteyiniz.
Eski borçları ödemek için
sms-kredisi almayın! O zaman
durumun daha da kötüleşmesi
riski vardır. Eğer ödemeleriniz
arasında öncelik belirlemek
durumundasınız kira, elektrik
ve ev sigortasını seçin. Eğer bu
faturaları zamanında ödemez­
seniz, evden çıkartılabilirsiniz,
elektriğiniz kesilebilir ve kaza
halinde sigortasız kalabilirsiniz.
İcra Dairesi'nde (Kronofogden)
Pahalı kredi kartlarına binlerce
kron borcunuz mu var? Daha
düşük kredili banka kredisi alıp
bütün bu kredileri ödeyin. Sonrada o kredi kartından kurtulun ki
yeni borçlara sürüklemeyin.
kayda geçen borçlar, kredi araş­
tırma şirketlerinin kayıtlarına
da yansır ve kötü ödeme kaydı
olarak anılır. Bu süre boyunca
borcunuzu ödemek kaydı ile
kötü ödeme kayıtları ancak üç
yıl sonra silinir. Eğer bir kötü
ödeme kaydınız var ise, banka
kredisi veya diğer kredileri
alırken sorun yaşayabilirsiniz.
Ayrıca telefon, cep telefonu ve
internet abonelik başvurularınız
geri çevrilebilir. Belki de en kötü
olanı, kötü ödeme kaydınız
olduğu sürece kendi adınıza bir
kira sözleşmesi edinmenizin çok
zor olacağıdır. Eğer mali duru­
munuzu düzene sokmada veya
borç durumunuzla ilgili yardı­
ma ihtiyacınız varsa belediyenin
bütçe ve borç danışmanına baş­
vurun. Bu danışmanlar ücretsiz
hizmet verir.
Örnek
Kontrolü kaybederseniz pahalıya malolur
Ödenmemiş bir fatura, ödemediğiniz sürece süratle daha pahalıya mal olur.
Telefon faturası
600
Yazılı hatırlatma
50
Tahsil bürosunun hatırlatması
160
İcra Dairesi'ne gönderilen ödeme tebiliğinin masrafı 300
Tahsil bürosunun aracılık harcı
340
Haciz harcı
600
Toplam: 2 050 kr
18
Link tavsiye
si:
www.konsumen
ternas.se
www.kronofog
den.se
www.konsumen
tverket.se
adresinde beled
iyenizdeki bütçe
ve borç danışma
nının iletişim
bilgilrini bulabilir
siniz.
Kötü ödeme kaydı ne zaman olur?
Aşağıdaki olaylar kötü ödeme kaydı alacağınız anlamına gelmez:
• Bir ödeme hatırlatması veya borçlu olduğunuz kurumdan resmi ödeme talebi
gönderildiğinde.
• Bir borç tahsil bürosuna iletildiğinde.
• İcra Dairesi size bir ödeme tebliği gönderdiğinde. İcra Dairesi'nin size bir ödeme tebliği göndermesi, sizin ödemeyi yapmakla yükümlü olduğunuz anlamına
gelmez. Bu tebligat, sizi ödemeye davet eder veya borç konusunda bir hata
varsa size belirli bir süre içinde itiraz etme şansı tanır. Devlete veya belediyeye
olan örneğin vergi, ceza, kamu harçları, öğrenci kredisi borçları ve televizyon
yayın harcı gibi borçlar için özel kurallar geçerlidir.
Ancak, ödeme tebliğine karşı ödemeyi yapmaz ya da itiraz etmez iseniz, İcra
Dairesi borcun geçerli olduğuna karar verir. Buna borç hükmü denir. Borç hükmünün detayları kredi araştırma şirketlerince kayda geçirilir ve böylece bir kötü
ödeme kaydınız olur.
Bütçe
Önceki tablolardan gelir ve giderlerle ilgili değerleri aktardınız mı? Şimdi diğer giderleri doldurun.
Bütçeniz hazır! Size makul
geliyor mu? Size hayallerinizi
gerçekleştirmek için imkan ya­
ratacak gibi görünüyor mu?
Değiştirmek istediğiniz birşey
var mı? Kısacağınız veya arttı­
racağınız bir gider? Daha fazla
biriktirmek istiyor musunuz?
Değişikliklerinizi aşağıdaki
bütçe sütununa kaydedin. Şim­
di hangi değişiklikleri yapabi­
leceğiniz konusunda genel bir
görüntüye sahipsiniz.
aylık gelir ve giderler
Aylık gelir ve giderlerHalihazırdaki ekonomi
Bütçe
Gelirlerin tümü (2. sayfadan)
Giderler:
Yiyecekler (5. sayfadan)
Diş sağlığı dahil kişisel hijyen (5. sayfadan)
Elbiseler ve ayakkabılar (5. sayfadan)
Boş zaman ve oyun (5. sayfadan)
Cep telefonu (5. sayfadan)
Çocuk ve gençlere yönelik sigorta (5. sayfadan)
Sarf malzemeleri (5. sayfadan)
Ev eşya ve gereçleri (5. sayfadan)
Medya (5. sayfadan)
Ev sigortasi (5. sayfadan)
Otomobil (12.sayfadan)
Diğer sigortalar
Konut
Hanenin elektriği
Kredi (geri ödemeler ve faizler)
Toplu ulaşım
İşsizlik kasası ve sendika aidatı
Doktor/ilaç
Tasarruf
Diğer (aylık harçlık, şeker, oyun, hediyeler,
alkol, tütün, ev hayvanı, tatil v.s.)
Giderlerin tümü
Sonuç: gelirler-giderler
Kişisel maliyeniz hakkında
daha fazla tavsiye istiyor
musunuz? Belediyenizdeki
bir bütçe ve borç danışmanına başvurun. İletişim bilgilerini şu adreste bulabilirsiniz:
www.konsumentverket.se.
Tüketiciyi Koruma Kurumu'nun bütçe hesaplama aracını www.konsumentverket.se adresinde deneyin.
19
Koll på pengarna
2012
On öneri
İşte size paranıza daha iyi sahip çıkmanız ve paranızın
daha uzun süre yetmesi için on öneri.
1. Tüketiciyi Koruma Kurumu'nun bütçe hesaplama aracı ile bir bütçe
yapın
Bütçe hesaplama aracında kendi giderlerinizi Tüketiciyi Koruma Kurumu'nun hesaplamaları ile karşılaştırabilirsiniz. www.konsumentverket.se. adresini ziyaret edin.
2. Harcama defteri tutun
Harcama defteri tutarak belirli bir süre içinde bütün harcamalarınızı not düşerek, paranızı neelere harcadığınızı daha rahat görebilirsiniz.
3. Gıda alımlarınızı planlayın
Haftalık yemek listesi ve alışveriş listesi yapıp, aldklarınızla yetinin, hem para hem de
zamandan tasarruf edersiniz.
4. Sefertası kullanın
Yemekleri evde pişirip, artanlarla işe sefertası ile götürürseniz ayda birkaç yüz kron
biriktirirsiniz.
Hjälp
med din
budget
Så räcker dina
pengar längre
Råd och tips om
Din ekonomi
Konsum
en
verKe t­
beräK ts
ningar
barn · bil · bostad · försäkring · internet · kläder · lån · mat · mobil · möbler · sparande
Daha başka broşür mü istiyorsunuz?
Belediyenin tüketici rehberinde ve bütçe-kredi
danışmanında başka broşürler de bulunmaktadır. Ayrıca Tüketiciyi Koruma Kurumu'nun
websitesinden de ısmarlanabilir:
www.konsumentverket.se/publikationer
Çeşitli yayınları buradan ısmar­
layabilirsiniz:
Yayınlar
www.konsumentverket.se/publikationer
Telefon santrali: 0771-42 33 00
5. Televizyon, internet, telefon ve elektrik v.b. abonelik sözleşmeleri­
nizi gözden geçirin.
Bütün tv-kanallarına ihtiyacınız var mı? Daha ucuza arayabilir misiniz? Elektrik sözleşmenizi veya dağtım şirketinizi değiştirerek de tasarruf edebilirsiniz. Fiyatları karşılaştırmak için www.elpriskollen.se ve www.elpriskollen.se adreslerini ziyaret ediniz.
6. Otomobil yerine bisikleti tercih edin
Otomobil kullanmak düşünülenden yüksek maliyetler getirir. Belkide araba yerine
bisiklet veya toplu ulaşımı düşünür müsünüz? www.konsumentverket.se adresindeki
otomobil değerleri ile bir araba sahibi olmanın maliyetini daha iyi görebilirsiniz.
7. Enerji tasarrufu yapın
Elektrik giderlerinizi farklı şekillerde değiştirebilirsiniz, örneğin kulanılmayan elektronik eşyaların fişini çekmek gibi. Daha geniş bilgi için belediyenizin enerji danışmanına
sorup veya www.energimyndigheten.se adresine girip, enerji hesaplama aracı ile ne
kadar tasarruf edebileceğinizi görün.
8. Sigortalarınızı gözden geçirin
Çifte sigortalı olabilir veya ihtiyacınız olmayan sigortaları ödüyor olabilir misiniz?
Başka bir sigorta şirketi daha ucuza gelebilir mi? Daha fazla bilgi için
www.konsumenternas.se adresini ziyaret edin.
9. Kredilerinizi gözden geçirin
Bir çok pahalı krediniz mi var? Bankanızla görüşüp bu kredileri tek bir kredi altında
toplayıp, daha düşük bir faizde uzlaşmaya olanağını araştırın. Belki de bankanızı değiştirebilirsiniz. Bu konuda bilgi almak için www.konsumenternas.se adresini ziyaret
edin.
10. Alımları durdurun
Fotoğraf Fotoğrafçı Martin Ström Götenstedt ve Istockphoto
Dizgi Spenat Reklambyrå
Baskı Sörmlands Grafiska AB
Bir ay boyunca sadece en gerekli şeyleri satın alacağınız bir alım durdurma hareketi
deneyin. Çoğu zaman insan aslında pek gerekmeyen şeyleri satın alır. Sonuçta çok
fazla maliyet çıkar. Ayda ne kadar tasarruf edebilirsiniz?
Tüketiciyi Koruma Kurumu, Ocak 2012